1

ENLEME BAĞLANTILARININ DÜZENLENMESİ

Çok parçalı basınç çubuklarının teşkilinde kullanılan iki tür bağlantı şekli vardır. Bunlar;

Çerçeve Bağlantı Kafes Bağlantı

Çerçeve bağlantı elemanları, basınç çubuğunu oluşturan profillere “Rijid” olarak bağlanmıştır. Bağlantı elemanları ile profiller “Rijid Bir Çerçeve” oluştururlar.

Kafes bağlantıda, çubuk şeklindeki bağlantı elemanları, basınç çubuğunu oluşturan profillere “Basit (Rijid olmayan)” tarzda birleştirilebilir. Bağlantı elemanları ile çubuk profilleri bir kafes sistem oluştururlar.

Çerçeve tarz bağlantıda, bağlantı elemanı olarak, iki tarafta aynı hizaya gelen bağlantı levhaları kullanılmıştır. Bu levhalara “Bağ Levhası” ve bu teşkil tarzına da “Bağ Levhalı Teşkil” denilir.

Cıvatalı teşkillerde, bağ levhaları, basınç çubuğunu oluşturan kolon profillerinin her birisine en az (2) iki cıvata ile bağlanmalıdır.

Kullanılacak olan Bağ Levhasının kesit yüksekliği ise aşağıdaki ifade ile belirlenebilir;

h: Basınç çubuğunun oluşturan profillerin

kesit yüksekliğidir. g: Bağ levhasının kesit yüksekliği

h

g hg ⋅−= )0,18,0(

Çerçeve bağlantılı basınç çubuklarında, basınç çubuğunu oluşturan profiller; çubuk uçlarında ve en az uzunluklarının 1/3 noktalarında bağlanmış olmalıdır.

Bağlantıların çubuk boyunca S1 aralığı için de ayrıca maksimum şartlar konmuştur. Tasarımda bu şartlar dikkate alınmalıdır.

Tek gövdeli kafes kirişlerin basınç çubukları olarak, çift korniyer (köşebent) kullanılan çubuklarda da çerçeve tarz bağlantı yapılır.

Bu teşkilde, basınç çubuğunu oluşturan korniyerlerin paralel kolları arasındaki boşluğa besleme levhaları konulur.

Cıvatalı teşkillerde bu besleme levhaları en az iki cıvata kullanılarak çerçeve bağlantı yapılır.

Besleme levhalarının kaynaklı teşkilinde ise, besleme levhasının boyu gerekli kaynak dikişi boyu kadar olmalıdır. Kaynaklı teşkilde “Köşe Kaynak” dikişleri kullanılır.

Kafes tarzı bağlantıda;

Bağlantı elemanlarına “Örgü Çubukları” denir.

Örgü çubukları genellikle korniyerlerle, bazen de lama demiri ile teşkil edilir.

Her bir örgü çubuğu, profillerden birine tek cıvata ile bağlanabilir.

Diyagonal örgü çubukları, mümkün olduğunca 45 derece eğimle teşkil edilmeli ve iki taraftaki örgü çubukları aynı hizada ve paralel olmalıdır.

Örgü çubukları, basınç çubuğunu oluşturan profillere köşe kaynak dikişleri ile de bağlanabilir.

Bağlantıdaki örgü sistemi, öncelikli olarak basınç çubuğunu oluşturan profillerin birlikte çalışmasını sağlar.

Bağlantı elemanları doğrudan kuvvet almayıp bağlandıkları basınç çubuklarından kuvvet alırlar.

S1

Enleme Bağlantılarının Hesabı

Örgülü çubuk (kafes tarzı) veya bağ levhası (çerçeve tarzı) olarak düzenlenen enleme bağlantıları “Qi”-İtibari Kesme Kuvveti değerine göre boyutlandırılır.

80⋅

= −σ emçi

FQ

gerilmesiemniyetçekmeÇelikalanıkesitÇubukFkuvvetikesmeİtibari

em-ç →→→

σ

iQ

Bu değer, basınç çubuğu boyunca sabit bir değer olarak alınır ve bağlantı elemanlarının hesabı bu kuvvete göre yapılır.

İki parçalı basınç çubuğu için bulunan bu değer üç ve dört parçalı basınç çubukları için de kullanılabilir, (DIN 4114 ve TS 648).

Parçaları sürekli olarak birleştirilmiş çok parçalı basınç çubuklarında, parçaları birleştiren birleşim elemanlarının (cıvata veya kaynak) hesabı da bu kesme kuvvetine göre yapılabilir.

Yukarıda verilen “Qi” değeri yüksek yapılar için geçerlidir, (TS 648).

Münferit çubukların ağırlık eksenleri arasındaki “e” mesafesi (20.İ1) değerinden fazla olan Çerçeve tarzı birleşimlerde; Qi-İtibari kesme kuvveti bir miktar arttırılarak hesaplanır.

Kafes tarzı birleşimlerde böyle bir artırım yapılmaz.

−⋅+⋅

⋅=⇒⋅⟩

−

2005,0180

201

1i

eFQie

emç

i

σ

Bağ Levhalarının Teşkili İle İlgili TS 648 de Verilen Uygulama Detayları Bağ levhalarının aralıkları eşit veya eşite yakın düzenlenmelidir,

Bağ levhalarının her münferit çubuğa birleşimleri en az iki cıvata veya buna denk bir kaynak dikişi ile yapılmalıdır,

Çerçeve çubuklarının göz sayısı; n≥3 olmalıdır, yani çubuk boylarının en az 1/3 noktasında bir bağ levhası olmalıdır,

Şekil gösterildiği gibi teşkil edilen basınç çubuklarında, bağ levhası yerine besleme levhası da kullanılabilir. Bu besleme levhaları çubuk ekseni doğrultusunda en az iki perçin-cıvata veya buna denk bir kaynak dikişi ile birleştirilmelidir,

İkinci Grup basınç çubuklarında, bağ levhaları birbiri ile 90 derecelik bir açı yapacak şekilde (+ şeklinde) şaşırtmalı veya hepsi aynı düzlemde bulunacak şekilde düzenlenebilir,

Gerek örgü gerekse çerçeve şeklindeki çok parçalı bütün çubukların alt ve üst başlık kısımlarında, her münferit çubuğa en az 3-üçer cıvata veya ona denk bir kaynak dikişi ile birleştirilmiş birer bağ levhası bulunmalıdır,

Düğüm levhaları çubuğun enleme bağlantısının yapıldığı düzlemde bulunuyorsa, çubuğun uç kısımlarında enleme levhası konması gerekmez, (Örgülü çatı makası çubuklarında).

Düğüm levhaları, çubuğun enleme bağlantısı düzleminde bulunuyor ise, düğüm noktalarında bağ levhaları konması gerekmez.

Basınç çubuğunu oluşturan münferit çubukların aralıkları, düğüm levhası kalınlığına eşit veya az fazla olan iki parçalı çubuklarda, basınç çubuğunun baş kısımlarına ayrıca bağ levhası konması gerekmez. Fakat, çubuk boyunun en az 1/3 mesafelerinde her münferit çubuğun en az iki cıvata veya buna denk bir kaynak dikişi ile birleştirilmiş bir bağ levhası bulunmalıdır.

Çerçeve Bağlantılarının Hesabı İki Parçalı Çubuklarda;

Bağlantı elemanlarında oluşan moment diyagramı şekil üzerinde taralı olarak gösterilmiştir.

Simetriden dolayı tam orta noktada (e/2) moment sıfırdır.

Bağ levhasının ortasında oluşan kesme kuvveti “T” ile gösterilmiştir. O Noktasına göre saat yönünde moment alınırsa, (Bağ levhasının çubuğa bağlantısı sonsuz rijid olarak kabul edildiğinden bu noktada toplam moment sıfırdır);

)2(

221

221

2

0

1

11

=→⋅

=

⋅⋅+⋅⋅=⋅

=∑

me

SQT

SQSQeT

iseM

i

ii

o

Üç Parçalı Çubuklarda

eSQT

SQeT

M

i

i

o

⋅⋅

=

⋅⋅⋅=⋅⋅

=∑

2

2312

32

0

1

1

Dört Parçalı Çubuklarda

Kenar gözde bağlantı elemanındaki “T//” kesme kuvvetinin hesabı:

Orta gözde bağlantı elemanında oluşan T/ Kesme kuvvetinin hesabı:

eSQT

SQeT

M

i

i

o

1//

1//

103

2412

65

0

⋅⋅=

⋅⋅=⋅⋅

=∑

eSQT

SQeTeT

M

i

i

m

1/

1///

104

;24

1226

1

0

⋅⋅=

⋅⋅=⋅+⋅⋅

=∑