1

ENTOMOLOJİ DERS NOTLARIBölüm 7

BÖCEKLERİN SİSTEMATİĞİ

(ORTHOPTEROIDEA)

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

OrdoOrdo Grubu:Grubu: OrthopteroideaOrthopteroidea

EmbiyopteraEmbiyoptera DermapteraDermaptera DictyopteraDictyoptera IsopteraIsoptera OrthopteraOrthoptera PhasmidaPhasmida ZorapteraZoraptera ThysanopteraThysanoptera

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

EMBIOPTERAEMBIOPTERA

(Kitap Bitleri)(Kitap Bitleri)

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

EmbiopteraEmbioptera

Toprak altToprak altıında yaptnda yaptııklarklarıı ipektenipektenttüüneller ineller iççerisinde koloni halindeerisinde koloni halindeyayaşşayan bayan bööceklerdir.ceklerdir.

AAğığız parz parççalaralarıı kesicikesici--ççiiğğneyici tiptedir.neyici tiptedir.

TarsiTarsi 33 segmentlisegmentli olupolup protarsus'unprotarsus'unilkilk segmentisegmenti yassyassııddıır.r.

ÖÖn ve arka kanatn ve arka kanat ççiftleri birbirineiftleri birbirinebenzer.benzer.

Kanat damarlarKanat damarlar ıı RadiusRadius ddışıışında zaynda zayııffgeligelişşmimişş veya kveya köörelmirelmişştir.tir.

DiDişşiler kanatsiler kanatsıız olup larvaya benzer.z olup larvaya benzer.

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

EmbiopteraEmbioptera

CercusCercus 22 segmentlidirsegmentlidir..

MetamorfizmaMetamorfizma erkekte zayerkekte zayııffgegeççer, dier, dişşide ise hiide ise hiççggöörrüülmez.lmez.

UUççamazlar veamazlar ve ışıışıktanktankakaççarlar.arlar.

Tropik veTropik ve subtropiksubtropikbböölgelerde yalgelerde yaşşayan 7ayan 7familya dahil 140 tfamilya dahil 140 tüürrüübilinmektedir.bilinmektedir.Memleketimizde bulunmaz.Memleketimizde bulunmaz.

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

DERMAPTERADERMAPTERA

(KULA(KULAĞĞA KAA KAÇÇANLAR)ANLAR)

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

2

DermapteraDermaptera

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

DermapteraDermaptera

Vücutları uzun yapılı veüstten basık olup parlaksarı-kahverengidir

Ağız parçaları kesiciçiğneyici tipte gelişmiştir.

Ön kanatları (tegmina) çokküçük, damarlar körelmiş;arka kanatlar ise zar gibi,damarları hayli değişikliğeuğramıştır.

İstirahat halinde kanatlar ınkatlanma şekli tipiktir.

Bunun yanında kanatsızformlarda çoktur.B

ölüm

7.O

rhop

tero

idea

takı

mla

rı

Bacaklar birbirine benzer,yürüyücü tiptedir. Tarsi 3segmentlidir.

Cercus segmentsiz, hemendaima kuvvetli kitinleşmişbir kıskaç halindedir.

Bu kıskaçın iç yüzeyimemleketimizdeki türlerinçoğunda erkeklerde bir dişveya çentik taşır, dişilerindeise düzdür.

Ovipositor gerilemiş veyakaybolmuştur.

DermapteraDermaptera

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları Metamorfizma zayıf görülür.

Nadiren bitkilere zararverirler.

Sonbaharda çiftleşirler.

Scotophil türleri içerir(karanlığı tercih eden).

Gündüz, taşların, ağaçkabuklarının altında, toprakiçersinde gizlenir, geceleriortaya çıkarlar.

DermapteraDermapteraB

ölüm

7.O

rhop

tero

idea

takı

mla

rı

DiDişşiler 2iler 2--3 g3 güün sn süüre ile 20re ile 20--80 yumurta b80 yumurta bıırakrakıırlar.rlar.

DiDişşiler yumurtalariler yumurtalar ıı ve sonrave sonra

da yavrularda yavrular ıınnıı korur.korur.

DermapteraDermaptera

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

YeryYeryüüzzüünde 900 dan fazla tnde 900 dan fazla tüürrüü Memleketimizde ise iki dMemleketimizde ise iki d üüzine kadar tzine kadar tüürrüü

bilinmektedir.bilinmektedir.

DermapteraDermaptera

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

3

Forficulidae

Forficula auricularia:Kanatsız, göz küçülmüştür.Bahçelerde bitkiselmaddelerle, çürüyenmeyvalarla beslenir.

Arexinia spp; Yarasa ve bazımemelilerde ektoparazit.

Hemimerus spp; Kanatsız.Cerci uzun ve düz. Bazıkemiricilerde (Sıçan)ektoparazit.

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

YAKALANMALARI VE PREPARASYONLARIYAKALANMALARI VE PREPARASYONLARI

Taşların,kabukların, artık organik maddelerin alt ında, çalı ve otlarınüzerinde bulunur. İlkbaharda, genellikle cisimlerin alt ında ve organikmadde artıklarının civarındadırlar. Çoğunlukla nemli yerleri severler.Yere düşmüş eski elbise ve benzer kumaş cinsi eşyaların altında vearasında, özellikle F.auricularia bulunur. Labidura gübre yığınlarınıtercih eder.

Potasyum siyanürle yada etil asetatla haz ırlanmış şişelerdeöldürülürler. Sağ elytralarından ya da duruma göre protorakslarındaniğnelenirler. Örnekler çok küçükse kartonlara yapıştırılır. Yapıştırırkenbazılarını sırttan yapıştırma, ilerdeki incelemelerde kolayl ık sağlar.Serkuslar iğneyle doğal duruma getirilir. Bu şekilde kurutularakmüzeye konur. Bunun yanı sıra hem bir çok parazitten korumakamacıyla hem de büyük yer kazancı sağlaması nedeniyle üçgenşeklinde katlanmış jelatinli torbaların içerisinde de saklanabilirler.B

ölüm

7.O

rhop

tero

idea

takı

mla

rı

DICTYOPTERADICTYOPTERA

BLATTODEA (HAMAM BBLATTODEA (HAMAM BÖÖCEKLERCEKLERİİ))MANTODEA (PEYGAMBER DEVELERMANTODEA (PEYGAMBER DEVELER İİ))

DictyopteraDictyoptera

Antenler genellikle iplik şeklinde, bazen tarakl ı yapıdadır.

Ağız parçaları kesici-çiğneyici tiptedir.

Tarsi 5 segmentli.

Dişide ovipositor küçülmüş olup 7. abdomen sterniti ile dıştanörtülmüştür. Erkek genital organı karışık ve asimetrik yapılıdır.9. abdomen sternitiyle örtülür.

9. sternit bir çift stylus taşır. Cercus çok segmentlidir.

Ses alma ve ses çıkartma organları yoktur.

Yumurtalar ootheca denilen paketciklerle bırakılır.

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

DictyopteraDictyoptera

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

Blattodea

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

4

Blattodea

Bütün bacaklar normal yapıda, yürüyücü tiptedir.

Başta 2 adet ocel göz bulunur. Pronotum normal yapıda olupuzamamış, buna karşılık kalkan gibi olup başın büyük birbölümünü üstten örter.

Familya Blattidae (Hamamböcekleri): Yassı ve oval böceklerdir.Kalkan şeklinde olan pronotumdan kolay tanınırlar. Baş kısmenveya tamamen pronotum altında kalır. Antenler uzun ve kılşeklindedir. Facet gözler iyi gelişmiştir. 3 çift bacak birbirinebenzer.

Sıcak ve nemli yerlerde yaşarlar. Ziraat yönünden önemsizdir.Dünyaya yayılmış olup çok fazla türü vardır.

Daha ziyade tropik bölgelerde yaşarlar. Yassı olduklarındangündüz binaların gizli yerlerinde bulunurlar.B

ölüm

7.O

rhop

tero

idea

takı

mla

rı TuberkulozTuberkuloz, kolera,, kolera,dizanteri, koli, tifodizanteri, koli, tifogibi hastalgibi hastal ııklarklarıınnetkenlerini taetkenlerini taşışırlar.rlar.

BBüüttüün dn düünyayanyayayayyayıılmlmışış kosmopolitkosmopolitbir gruptur.bir gruptur.

3500 den fazla t3500 den fazla tüürrüübilinmektedir.bilinmektedir.

Blattodea

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

Blattodea

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları Blatta orientalis (Doğu hamam-

böceği): Erkek dişiden küçükolur. Dişilerde kanat küçük pulşeklindedir. Erkeğin kanadı dahaiyi gelişmiştir. Renkleri siyahayakın esmerdir. Dişileriyumurtalarını kapsül içersindeaçılıncaya kadar birlikte taşır.

Periplaneta americana: Dahabüyüktür. Erkek ve dişide kanatiyi gelişmiştir. Renklerikırmızımtrak kahverengidir.

Blatella germanica; Boylarıküçük, saman rengindedirler.

BlattodeaB

ölüm

7.O

rhop

tero

idea

takı

mla

rı

Mantodea

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

Mantodea

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

5

Mantodea

Vücutlarının yapısınedeniyle kolayca tanınırlar.

Baş tamamen serbesthareket edebilir. Antenlerikıl gibi, ya da taraklıdır.

Ağız parçaları çok kuvvetligelişmiştir.

Gözler çok iyi gelişmiştir.Başın büyük bir kısmınıkaplar. Bazılarında gözlerkonik bir şekil almıştır.Başta 3 adet ocel gözbulunur.B

ölüm

7.O

rhop

tero

idea

takı

mla

rı

Mantodea

Pronotum boyun gibi uzamış

Genel olarak kanatl ıdır, önkanat derimsi ancak kanatbazılarında küçülmüş veyakörelmişte olabilir.

Bazı erkeklerde kanat çok iyigeliştiği halde dişilerin kiküçük kalmıştır.

Tarsi 5 segmentlidir.

Ön bacaklar yakalayıcı tipte,diğer bacaklar ise yürüyücütipte gelişmiştir.

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

Carnivor'durlarCarnivor'durlar. Canl. Canlııhayvan yerler.hayvan yerler.

AvlarAvlarıı arasarasıında ilk snda ilk sıırayrayııkküçüüçük bk bööcekler alcekler alıır.r.

KanibalizimKanibalizim de gde göörrüüllüür.r.

KopulasyondanKopulasyondan sonra disonra dişşiierkeerkeğği yer.i yer. ÇÇooğğu gu güündndüüzzaktiftir.aktiftir.

BazBazıı ttüürleri gecerleri gece ışığışığaauuççarak gelir.arak gelir.

DDüünyada 8 familya dahilnyada 8 familya dahil2000 kadar t2000 kadar tüürrüübilinmektedir.bilinmektedir.

Mantodea

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları Genellikle tropik bGenellikle tropik böölgelerde genilgelerde genişş yayyayııllıım gm göösterirler. Ssterirler. Sııcakcak

memleketlerde tmemleketlerde tüür yor yoğğunluunluğğu daha fazladu daha fazladıır.r.

GGüüney Amerika'daki bazney Amerika'daki baz ıı ttüürler krler küçüüçük kuk kuşş ve kertenkelelereve kertenkeleleresaldsaldıırrıır.r.

Bu familya iBu familya iççerisinde memleketimizde 5 cins bilinmektedir. Buerisinde memleketimizde 5 cins bilinmektedir. Bucinsler ve tcinsler ve tüürlerirleri şşööyledir:yledir:–– IrisIris oratoriaoratoria; ye; yeşşil, saril, sarıı, kahverengine sahiptir. Arka kanatlar, kahverengine sahiptir. Arka kanatlar ıındanda

tipik gtipik gööz lekesi bulunur. Dahaz lekesi bulunur. Daha ççok sahil bok sahil böölgelerinde yalgelerinde yaşşar.ar.

–– ArmeneArmene robustarobusta AAğğrrıı'dan kaydedilmi'dan kaydedilmişştir.tir.

–– HierodulaHierodula viridisviridis,, HierodulaHierodula transcaucasicatranscaucasica Akdeniz BAkdeniz Böölgesi velgesi veArtvin'den kaydedilmiArtvin'den kaydedilmi şştir.tir.

–– MantisMantis religiosareligiosa (Peygamberdevesi) yayg(Peygamberdevesi) yayg ıın,n, GeomantisGeomantis larvoideslarvoideskküçüüçük boylu olup Akdeniz Bk boylu olup Akdeniz Böölgesinde yalgesinde yaşşar.ar.

MantodeaB

ölüm

7.O

rhop

tero

idea

takı

mla

rı

Mantodea

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

ISOPTERAISOPTERA

TERMTERMİİTLERTLER

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

6

ISOPTERA

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları • Eşit büyüklükteki kanatlara sahiptirler (Isoptera: isos Yunanca’da aynı, eş,

eşit, tıpkı ve ptera kanat).• Dünyada 7 familyaya ait yaklaşık 2200 türle temsil edilmektedir. Bu

familyalardan 3’ü alt familyalara ayrılmıştır.

273273TOPLAMTOPLAM227227TermitidaeTermitidae

11SerritermitidaeSerritermitidae ((serrserr: testere): testere)

1515RhinotermitidaeRhinotermitidae ((RhinoRhino: burun): burun)

33HodotermitidaeHodotermitidae55TermopsidaeTermopsidae ((termterm: son): son)

2121KalotermitidaeKalotermitidae11MastotermitidaeMastotermitidae ((mastmast:: ççııkkııntntıı))

Cins SayCins SayııssııFamilyaFamilyaTablo 1. Isoptera takımı familyaları ve bunların cins sayıları

ISOPTERA

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

Termit Yunanca “Terma” kelimesinden köken alır ve “son”manasında kullanılmaktadır. Çünkü termitler ağaç ve ahşap yapılarıkemirerek yok etmektedirler. Bu terim Linnaeus taraf ından dakullanmıştır (Systema Naturae, 1758).Termitler bilimsel olarak ilk kez Hindistan ’da uzun yıllar kalan J.G.König tarafından araştırılmıştır. Bu araştırıcı çalışmalarını 1779yılında “Beyaz Karıncalar” adı altında yayınlamıştır.Termitler karıncalara benzer. Karıncalar da olduğu gibi işçi, asker veüretken kanatlı gibi kastlara sahiptirler. Zay ıf abdominalkitinleşmeden dolayı (özellikle işçi kastında) beyaz renkli görülür vesıklıkla dünyanın bazı kısımlarında yukarıda bahsedildiği gibi J.G.König tarafından ilk kez kullan ılan “Beyaz karıncalar” olarakisimlendirilirler.Durum her ne kadar böyle olsa da termitler ve kar ıncalar arasındaçok büyük farklılıklar mevcuttur.

ISOPTERA

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

ISOPTERAB

ölüm

7.O

rhop

tero

idea

takı

mla

rı

• Termitler de diğer sosyalböcekler gibi farklı kastlardanoluşur.

• Bir termit cemiyeti kaideolarak bir çift üretken form(kral ve kraliçe) ile bunlarınneslinden oluşur.

• Bu nesildeki formlar yaş vevücut şekillerine göre:

• Larva• Nimf

• İşçi• Askerler

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

ISOPTERA

İşçilerin Görevleri: Tünel kazma, yuva inşa etme ve yuva dağını oluşturma,

Besin toplama Yumurtaların bakımı, yavruların bakımı ve beslenmesi, Kraliyet çifti ve askerlerin beslenmesi Diğer kastları tımar etme ve temizleme Kolonide bulunan bireyler değişkendir. Örneğin yalancı işçiler

gerekli olduğu takdirde farklı kastlara dönüşebilir.

ISOPTERA

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

7

• Askerlerin rolü savunmadır.• Daha fazla kas oluşturmak için veya

frontal bez geliştirmek için işçilerdendaha geniş ve daha uzun, büyük birbaşa sahiptirler.

• Sıklıkla askerlerin başları, çeşitlişekillerde ve büyüklüklerde gelişmişmandibullara sahiptir ve kahverengidensarıya kadar renklenmiştir.

• Askerler gelişmiş çenelere sahiptir veayrıca kendi kendilerine beslenemezlerve bunun için işçilere mecburdurlar.

• Askerlerin tüm hayatları boyuncabeslenmesini işçiler üstlenmiştir.

ISOPTERA

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

ISOPTERA

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

Termitler inşaatlara, mahsullere,otlaklara ve ormanlara zararverdiği gibi elektrik kablolar ı,baraj hatları gibi selülozsuzmaddelere de zarar verebilir.

ISOPTERA

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

ORTOPTERAORTOPTERA

ÇÇEKEKİİRGELERRGELER

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

Orthoptera

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

Orthoptera

Genellikle orta ve bGenellikle orta ve büüyyüükkboylu bboylu bööceklerdir.ceklerdir.

Karasal bKarasal bööceklerdir.ceklerdir.

SesSes ççııkartma ve ses almakartma ve ses almaorganlarorganlarıı geligelişşmimişştir.tir.

HemimetabolHemimetabol bbööceklerdir.ceklerdir.

AAğığız kesiciz kesici ççiiğğneyici tiptedir.neyici tiptedir.

ProthoraxProthorax bbüüyyüüktktüür.r.

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

8

Orthoptera

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

Orthoptera

KKıısa kanatlsa kanatlıı ((brachypterbrachypter) veya) veyakanatskanatsıız (z (apterapter) formlar) formlarıı vardvardıır.r.

ÖÖn kanatlar azn kanatlar az ççok kalok kalıınlanlaşşmmışışolupolup tegminategmina adadıınnıı alalıır.r.

Arka kanatlar ise zarsArka kanatlar ise zars ıı yapyapııdaddadıır.r.

Dinlenme sDinlenme sıırasrasıındanda üüst kanatlarst kanatlarkatlanmaz.katlanmaz.

Nimf'teNimf'te kanatlar kkanatlar küçüüçük boyludur.k boyludur.ÖÖn kanatlar arka kanatlarn kanatlar arka kanatlar ıınnaltaltıında yer alnda yer al ıır.r.

Erginde iseErginde ise öön kanat arkan kanat arkakanatlarkanatlarıı öörter.rter.B

ölüm

7.O

rhop

tero

idea

takı

mla

rıOrthoptera

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları 1. ve 2.1. ve 2. ççift bacaklar genel olarakift bacaklar genel olarak

birbirine benzer.birbirine benzer.

YalnYalnıız bazz bazıılarlarıındanda öön bacaklarn bacaklarkazmaya yarar (Dana burnu).kazmaya yarar (Dana burnu).

Arka bacaklar bilhassaArka bacaklar bilhassa femurfemurparparççalaralarıı ççok geliok gelişşmimişş, s, sııççramaramahareketi ihareketi iççinin öözellezelleşşmimişştir.tir.

Tarsus 3Tarsus 3--4, nadiren 5 veya 3 den az4, nadiren 5 veya 3 den azsegmentlisegmentli olabilir.olabilir.

DiDişşideide ovipositorovipositor uzundur.uzundur.

Erkek dErkek dışış genitalgenital organlarorganlarıısimetriktir.simetriktir.

CercusCercus genellikle kgenellikle kıısa vesa vesegmentsizdirsegmentsizdir..

OrthopteraB

ölüm

7.O

rhop

tero

idea

takı

mla

rı

Orthoptera

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları Ziraat yZiraat yöönnüündennden öönemlinemli

taktakıımlardan biridir.mlardan biridir.

BBüüyyüük bir kk bir kıısmsmıı bitki ile beslenir.bitki ile beslenir.Bu nedenle zararlBu nedenle zararl ıı olurlar.olurlar.

Fakat bazFakat bazıılarlarıı didiğğer ber bööceklericekleriyediyediğği ii iççin faydalin faydalıı saysayııllıır.r.

Orthoptera

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

9

1.Alttakım: ENSIFERA(Uzunantenli çekirgeler)

Kıl şeklinde, en az 30segmentten oluşmuşantenleri, her zamanvücutlarından dahauzundur. Bazen vücudun 10misli kadar olabilir (baz ıRhaphidophoridae ).

Ses çıkarma organları üstkanatlarının altında bulunur.

Dişiler uzun bir yumurtakoyma borusuna sahiptir.

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları 1.1. GrylloideaGrylloidea (C(Cıırcrcıırlar)rlar)

a)a) GryllidaeGryllidae

b)b) GryllotalpidaeGryllotalpidae

2.2. GryllacridoideaGryllacridoideaa)a) StenopelmatidaeStenopelmatidae

b)b) ProphalangopsidaeProphalangopsidae

c)c) GryllacrididaeGryllacrididae

d)d) SchizodactylidaeSchizodactylidae

e)e) RhaphidophoridaeRhaphidophoridae

3.3. TettigonioideaTettigonioidea ((ÇÇayayıırcekirgelerircekirgeleri))

a)a) TettigoniidaeTettigoniidaeBöl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

1.Alttakım: ENSIFERA(Uzunantenli çekirgeler)

Tettigoniidae (Yeşil çekirgeler)

Antenleri uzun,

Tarsusları 4 segmentli,

Yumurta koyma borular ı yandan yassılmış bir bıçak şekilli, yeşilyada kahverengi çekirgelerin bulunduğu bir familyadır.

Ön bacaklarının tibiasında işitme organı bulunur.

Kışı çoğunlukla yumurta döneminde geçirirler.

– Playcleis intermedia; Bazı yıllar çeltik ve ekine zararl ı olur.

– Saga türleri diğer böcekleri yer.

– Tettigonia viridissima; Meyve ağaçları, bitki sürgünleri ve tazeyaprakları yer.

– Ephippigena; Pronotum arkada eğer gibi kubbeleşmiş

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

Tettigoniidae (Yeşil çekirgeler)B

ölüm

7.O

rhop

tero

idea

takı

mla

rı

Gryllidae (Kara çekirgeler)

Kriketler, silindir şeklinde vücutlu ve siyah renklidirler.

Tettigonidelere benzerler ancak yumurta koyma borusu inceve oldukça uzundur. Fakat yassı değil silindiriktir.

Tarsuslar 3 segmentli,

Pronotum enine dikdörtgen şeklinde genellikle toprakiçerisinde yaşarlar.

Bu familya'nın türleri, erkeklerin ses çıkarmaları ile tanınır.

– Gryllus campestris; Buğdaygil, arpa, tütün, pancar, pamuk.

– Acheta desertus; Sebze, şeker pancarı, asma, tütün.

– Occanthus pallucens; Bağ, havuç, kenevir.

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

Gryllidae (Kara çekirgeler)

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

10

Gryllotalpidae

Kanatları ufalmış iri vücutluböceklerdir.

Kısa antenli ve vücutları çoktüylüdür.

Ovipozitor belirsizdir.– Gryllotalpa gryllotalpa (Dana

burnu); Toprak altında yaşar.Ön bacakları tipik kazıcıdır.Toprak altında kazdığıtünellerde bitki köklerine, çimve fidanlara keserek ve yumruoyarak zarar verir. Bitkikökleri ve böceklerle beslenir.

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

2. Alttak2. Alttakıım:m: CAELIFERACAELIFERA((kkıısa antenlisa antenli ççekirgelerekirgeler))

Kısa (30 segmentten daha az),iplik şeklinde antenleresahiptir.

Ses çıkarma hiçbir zaman üstkanatların sürtüştürülmesi ileolmaz.

Gonapofizler (yumurta koymaborusunun yapraklar ı) matkapucu gibi delmeye yarayacakşekilde kısalmıştır.

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

2. Alttak2. Alttakıım:m: CAELIFERACAELIFERA((kkıısa antenlisa antenli ççekirgelerekirgeler))

1. Acridoideaa) Acrididae

b) Pamphagidae

c) Pyrgomorphidae

d) Eumastacidae

e) Proscopiidae

f) Pneumoridae

2. Tetrigoideaa) Tetrigidea

3. Tridactyloideaa) Tridactylidae

b) CylindracheitidaeBöl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

Acrididae (Kısa antenli çekirgeler)

Familya Genellikle boz renkli, kFamilya Genellikle boz renkli, k ıısa antenli,sa antenli,

TarsuslarTarsuslarıı 3'er3'er segmentlisegmentli

Yumurta koyma borusuYumurta koyma borusu ovipoziitorovipoziitor kkıısadsadıır.r.

Ses alma organSes alma organıı l. abdomenl. abdomen segmentininsegmentinin yanlaryanlarıında bulunur.nda bulunur.

–– DociostarurusDociostarurus maroccanusmaroccanus (Fas(Fas ççekirgesi);ekirgesi); PolifagPolifag olup taholup tahııl, pamukl, pamuksebze, yonca, patates, sosebze, yonca, patates, soğğan vean ve baklagildebaklagilde zararlzararlııddıır.r.

–– CalliptamusCalliptamus italicusitalicus ((İİtalyantalyan ççekirgesi); Tahekirgesi); Tahııl, pamuk,l, pamuk, ççayayıır, sebzer, sebzeveve şşeker pancareker pancarıında zararlnda zararlııddıır.r.

–– SchistocercaSchistocerca gregariagregaria (Sudan(Sudan ççekirgesi);ekirgesi); PolifagPolifag olup bolup büüttüünnbitkilerdebitkilerde ççiiççek, yaprak hatta bitkinin tek, yaprak hatta bitkinin tüümmüünnüü yer.yer. İİlk ikisilk ikisiyurdumuzda yerli olarak bulunduyurdumuzda yerli olarak bulundu ğğu halde sonuncu bazu halde sonuncu baz ıı yyııllarllarGGüüneydoneydoğğu Anadoluu Anadolu’’ya gelir.ya gelir.

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

Acrididae (Kısa antenli çekirgeler)

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

PHASMIDAPHASMIDA

((ÇÇALIALI ÇÇEKEKİİRGELERRGELERİİ,,YYÜÜRRÜÜYENYEN ÇÇALILAR)ALILAR)

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

11

PHASMIDA

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları Boyları 5-35cm’dir (Dünyanın en uzun böceği bu takımda bulunur).

Vücut bakımından 3 ana tipe ayrılırlar.

1. Tip: Vücut bir sopa gibi uzanmış; bacaklar ince uzun;kanatsızdır. Bu nedenle yürüyen çalılar ya da sopalar denir(Carausius morosus ve Bacillus rossi)

2. Tip: Vücut oldukça tıknaz, bacaklar normal yap ıda; her ikieşeyde değişik derecelerde oldukça iyi gelişmiş kanatlıdır(Haaniella echinata)

3. Tip: Sırt karın yönünde basılmış, yanlara genişlemiş veçoğunluk yeşil rengiyle yapraklar ı aynen taklit etmiştir. Bunedenle bunlara yürüyen yapraklar da denir.(örneğin Phyllium)Bu şekil benzerliklerinin akrabal ıklarla ilgisi yoktur, birbirlerindenoldukça uzak gruplar aynı eğilimi gösterirler.

PHASMIDA

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

PHASMIDA

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları Başları küçük ve yuvarlak

Ağız parçaları öne yönelik ve çiğneyici tipte

Antenleri çok değişik yapıda (8-100 segmentli)

Bileşik gözleri çekirgelerinkine oranla çok daha az sayıda noktagözden oluşmuş ve dolayısıyla güçsüzdür; ancak geceyaşamındaki zayıf ışığa uyum yaparlar, bu nedenle renkgöremezler.

Körelmiş nokta gözlerin işlevleri de azalmıştır; bununla birlikteuçlarında üç noktagöz hala mevcuttur

Erkeklerin noktagözü dişilere göre daha iyi gelişmiştir

Kanatsız olanlarda ve bazı kanatlılarda noktagözler tamamıylayitirilmiştir.

PHASMIDAB

ölüm

7.O

rhop

tero

idea

takı

mla

rı

DiDiğğerer OrthopteroideaOrthopteroideataktakıımlarmlarıınnıınkindennkinden((SaltatoriaSaltatoria,, NotopteraNotoptera,,DermapteraDermaptera) farkl) farklıı olarakolarakggööğğüüssüün birincin birinci segmentisegmentiher zaman kher zaman küçüüçüktktüür.r.

BoyunaBoyuna ççok uzamok uzamışış ikinciikinciveve üçüüçüncncüü ggööğğüüsssegmentisegmenti((öözelliklezellikleüçüüçüncncüüssüü) abdomene) abdomenekaynakaynaşşmmışışttıırr

BBööylece birinci gylece birinci gööğğüüsssegmentisegmenti ile ikinci gile ikinci gööğğüüsssegmentisegmenti arasarasıında eklemnda eklemoluoluşşmumuşşturtur

PHASMIDA

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları • Bacaklar temel olarak, birbirinin benzeri, ince uzun, y ürüyücü

ya da tutucu tipte; zeminde yaşayanlarınki ise çoğunluk kısa vetıknaz yapılıdır.

• Tarsusları 3 ya da 5 segmentlidir.

• Kanatları körelme eğilimi göstermekle birlikte, birçok türü tamgelişmiş kanatlara sahiptir; çoğunluk derimsi ön kanat önceliklekörelmiştir.

• Arka kanatların, ön kanatları aşan kısmı çoğunluk üst kanat gibisklerotize olmuş ve renklenmiştir.

• Bununla birlikte yaprak benzeri Phyllinae’de arka kanatlarkörelmiş, ön kanatlar yaprak şeklini almıştır.

• Hatta yapraklardaki damarlar dahi taklit edilir.

PHASMIDA

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

12

•• Abdomen,Abdomen, PhyllinaePhyllinae’’dede 10, di10, diğğerlerinde 11 gerlerinde 11 göörrüülebilir segmenttenlebilir segmenttenoluoluşşmumuşştur. Bazen erkeklerde ditur. Bazen erkeklerde di şşiyi tutmaya yarayan biriyi tutmaya yarayan bir ççiftiftserkusserkus vardvardıır.r.

•• ErkeErkeğğinin kopulasyonkopulasyon organorganıı, 9. segmentin ka, 9. segmentin kaşışıkk şşeklindekieklindekisubgenitalsubgenital plakasplakasıınnıın altn altıında bulunur.nda bulunur.

•• DDööllenme organllenme organıı, zay, zayııff şşekildeekilde sklerotizesklerotize olmuolmuşş, k, kıısa, asimetrik birsa, asimetrik biryapyapıı ggöösterir. Bazsterir. Bazıı ttüürlerde 10. segmentin karrlerde 10. segmentin kar ıın plakasn plakasııkopulasyonkopulasyon iiççin yardin yardıımcmcıı organa dorgana döönnüüşşttüürrüülmlmüüşşttüür.r.

•• DiDişşinin einin eşşey aey aççııklklığıığı 8. segmentin arkas8. segmentin arkas ıındadndadıır ver ve ççekirgelerdekiekirgelerdekigibigibi üçüç ççift, orakift, orak şşeklindeeklinde gonapofizlegonapofizle ççevrilmievrilmişştir. Bu sonunculartir. Bu sonuncularççalalııççakirgelerindeakirgelerinde kköörelmirelmişştir; btir; bööylece yumurtalar artylece yumurtalar art ıık nesnelerk nesneleriiççerisine konamaz. Bunlarda eerisine konamaz. Bunlarda e şşeysel aeysel aççııklklıık, kak, kaşışık gibi yapk gibi yapııkazanmkazanmışış,, operkulumoperkulum denen, 8. segment tarafdenen, 8. segment taraf ıındanndan öörtrtüülmlmüüşşttüür.r.

•• İşİşitme ve sesitme ve ses ççııkarma organlarkarma organlar ıı yoktur.yoktur.

PHASMIDA

Böl

üm 7

.Orh

opte

roid

eata

kım

ları

ZORAPTERAZORAPTERA

Kanatlı ya da kanatsızböceklerdir.

Antenleri boncuk gibi 9 segmenttaşır.

Ağız çiğneyici tipte.

Prothorax iyi gelişmiş. Tarsi 2segmentli.

Cercus çok kısa, 1 segmentli.Dişide ovipositor bulunmaz.

Erkek genital organı tipik, bazenasimetriktir.

ZORAPTERAZORAPTERA

Metamorfizma zayıf.

Boyları 3mm. kadar,çürüyen odunların altında,humuslu topraklarda,bazen termit yuvalar ındabulunur.

Gözleri körelmiştir.

Memleketimizde vepalaearktik bölgedebulunmaz.