Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
�1
PROGRAMMA D’ESAME 2014-2015 TAVOLE Docente: prof. Antonio M. Corda - [email protected] -- http://people.unica.it/mcorda
EPIGRAFIA LATINA 1An
no A
ccad
emic
o 20
14-2
015
PROGRAMMA D’ESAME (BBCC)
CARATTERI GENERALI E METODOLOGIA DI BASE
Nascita della disciplina, sua funzione e breve storia degli studi. Metodologia della ricerca epigrafica: strumenti e tecniche di indagine. Utilizzo degli strumenti bibliografici di base: raccolte, repertori onomastici e prosopografici. Trascrizione ed edizione del testo epigrafico.
——————–
Si richiede la lettura critica di: A. DONATI, Epigrafia romana. La comunicazione nell’antichità, Ed. Il Mulino, Bologna 2002 [Bibl. Dip. – Epigrafia Latina 503]; S. GIORCELLI BERSANI, Epigrafia e storia di Roma, Ed. Carocci, Roma 2004, [Bibl. Dip. – Epigrafia Latina 501]; G. ALFÖLDY, Storia Sociale dell’antica Roma, Ed. Il Mulino, Bologna 1987 (=Universale Paperbacks 205) [Bibl. Interdip. Area Umanistica DEWEY 937 ALF STO].
******************
L’esame verterà sugli aspetti generali della disciplina, sulla lettura dei testi epigrafici commentati a lezione e sull’appendice epigrafica proposta nel volume di A. DONATI, Epigrafia romana. La comunicazione nell’antichità, Ed. Il Mulino, Bologna 2002 [Bibl. Dip. – Epigrafia Latina 503], pp. 79-101 e su una selezione di testi tratti da S. GIORCELLI BERSANI, Epigrafia e storia di Roma, Ed. Carocci, Roma 2004 [Bibl. Dip. – Epigrafia Latina 501].
I non frequentanti in aggiunta al programma standard dovranno leggere quanto indicato a p. 20 di questo dossier.
mailto:[email protected]://people.unica.it/mcordamailto:[email protected]://people.unica.it/mcorda
�2
2.1 (CIL X, 7692)
2.2 (Bivona 1970, 128)
Anno
Acc
adem
ico
2014
-201
5
�3
3.1 (Epigrafia C3)
!
D(is) M(anibus). Diadumeno, Aug(usti) ser(vo) disp(ensatori), Epaphrodit[iano], vixit ann[is] XXX. Docimus, Theon, Apo= lausus vic(arii) domino b(ene) m(erenti) f(ecerunt).
3.2 (CIL X, 7619)
Anno
Acc
adem
ico
2014
-201
5
�4
Anno
Acc
adem
ico
2014
-201
5 Schedae numerus: EDR092756
Regio antiqua: LaC
Regio nostrae aetatis: I
Urbs antiqua: Atina
Urbs nostrae aetatis: Atina (Frosinone)
Locus inventionis:
Locus adservationis:
Rerum inscriptarum distributio:
Rei materia:
Scriptura:
Lingua:
Religio:
Versus:
Titulorum distributio:
Virorum distributio:
Editiones: B.E. Thomasson, Fasti Africani.Senatorische undritterliche
Amtsträger in den römischen Provinzen Nordafrikas von Augustus bis
Diokletian (Stockholm 1996) 99, Nr. 142.
CIL 10, 05058.
ILS 1197.
HD030934
Textus:
M(arco) Rubreno Vi=
rio Prisco Pompo=
niano Magiano
Proculo co(n)s(uli) c(larissimo) v(iro) pr(o)co(n)s(uli) Afric(ae)
5 cur(atori) col(oniae) Minturnensium
cur(atori) col(oniae) Formianorum
praet(ori) candidato qu(a)est(ori)
andidato Xviro
salio collino civi
10 et patrono
ordo et pleps(!) Atinas
publice //
Iuniae Arriae
Rufinae c(larissimae) f(eminae)
15 viri co(n)s(ularis) fil(iae)
eius
Apparatus:
Schedae scriptor: FERAUDI Tempus schedae: 07-11-2001
Bibliografia: Giorcelli Bersani 2004, p. 152
�5
5.1 (CORDA - PIRAS 2009)
Anno
Acc
adem
ico
2014
-201
5
D(is) M(anibus).
Afiniae Kassiae Barsani.
L(ucius) Kassius Caiolus p(ater) et Afin=
ia Valeria m(ater) filie karissimae
b(ene) m(erenti) f(ecerunt) sibi et posterisq(ue),
vixit an=
nis XVIIII. Hic sita est, b(onis) b(ene)
�6
6.2 (Serra 2002, n. 15)
6.1 (EDCS-28300242)
Anno
Acc
adem
ico
2014
-201
5
�7
Schedae numerus: EDR092725
Regio antiqua: ApC
Regio nostrae aetatis: I
Urbs antiqua: Beneventum
Urbs nostrae aetatis: Benevento
Situs:
Locus inventionis: Benevento, ignoratur
Locus adservationis: Benevento, Museo del Sannio, chiostro di S. Sofia, lapidarium
Rerum inscriptarum distributio: tabula
Rei materia: lapis
Mensurae: alt.: 95.00 lat.: 63.00 Crass./Diam.: 14.00 litt. alt.: 2,7-5,3
Scriptura: scalpro
Lingua: latina
Religio:
Versus:
Titulorum distributio: honorarius
Virorum distributio: ord. sen.
Editiones: CIL 09, 01572 (1)
ILS 2939 (2)
Epigrafia 2006, Atti XIV Rencontre sur l'épigraphie in onore di S. Panciera, Roma 2006, p. 947 sg., con foto (G. Camodeca) = Samnium, 81-82, 2008-09, p. 119 sg., con foto (G. Camodeca) (3)
HD031090 (F. Feraudi) (4)
M(arco) Caecilio
Novatilliano
c(larissimo) v(iro), oratori et po=
étae inlustri, al=
5 lecto inter con=
sulares, praesidi
prov(inciae) Moes(iae) sup(erioris), ìurid(ico) His=
pan(iae) cit(erioris), iurid(ico) Apul(iae) et Ca=
labr(iae), praet(ori), trib(uno) pleb(is),
10 q̅(uaestori) prov(inciae) Afric(ae)
splendidiss(imus) ordo
Beneventanorûm
privatim et public(e)
patrocinio eius
15 saepe defensi p(ublice) d(ecreto) d(ecurionum)
Bibliografia:GiorcelliBersani 2004, p. 152
�88.1
Anno
Acc
adem
ico
2014
-201
5
�9
9.1Anno
Acc
adem
ico
2014
-201
5
�10
10.1
Caesa]ri Aug(usto) p[ont(ifici) max(imo) - - -] / [- - - civ]itates Barb[ariae - - -] / [- - - prolegato prae]f(ecto) provincia[e Sard(iniae).
10.1 (EDCS-12100474)
Anno
Acc
adem
ico
2014
-201
5
�11
Anno
Acc
adem
ico
2014
-201
5
EDCS-ID: EDCS-09100910
Pubblicazione: ILAlp-01, 00028 = CAG-73, p 87 = AE 1995, 01021
Provincia: Alpes Graiae
Località: Aime / Axima
T(ito) Flavio Fabia / Gemino / equo publ(ico) praef(ecto) coh(ortis) / primae Thracum equi/tatae tribun(o) cohor(tis) p[ri]/mae Dalmatarum |(milliariae) trib(uno) / eiusd(em) cohor(tis) vice ter[ti]ae / donis militarib(us) donato / ab Imp(eratore) Severo Aug(usto) in expe/ditione Parthic(a) proc(uratori) ad / census acceptandos in / provincia Belgica / proc(uratori) Alpium Atrectiana/rum et vallis Poeninae / curatori rei p(ublicae) August[a]nor(um) / Praetorianorum F(oro) Cl(audienses) C(eutrones)
Giorcelli Bersani 2004, p. 159
�12
12.1 CIL VIII, 10075
12.2
Anno
Acc
adem
ico
2014
-201
5
D(is) M(anibus)
Ulpiae
Clementillae
lib(ertae) bene merenti
M(arcus) Ulpius
Philicus.
D(is) M(anibus)
M(arco) Ulpio Fe=
lici, Agathyr=
si liberto.
Sulpicia Gra=
tilla coniug(i)
b(ene) m(erenti) f(ecit).
�13
13.1 (Sotgiu 1989)
Anno
Acc
adem
ico
2014
-201
5
�1414.1 (EDCS-24700310)
Anno
Acc
adem
ico
2014
-201
5
Imp(eratori) Caes(ari) L(ucio) Septimio Severo / Pio Pertnaci Aug(usto) Parthico Arabico Par/thico Adiabenico trib(unicia) pot(estate) V imp(eratori) VIIII co(n)s(uli) II / p(atri) p(atriae) divi M(arci) fil(io) divi Commodi fratri divi Anto/nini nep(oti) divi Hadriani pronep(oti) divi Traiani / abnep(oti) divi Nervae adnepoti res p(ublica) U(chitanorum) M(aiorum) p(ecunia) p(ublica) p(osuit) / in quam rem / C(aius) Lucilius C(ai) f(ilius) Athenaeus sacer(dos) Cerer(um) C(oloniae) I(uliae) K(arthaginis) anni / CCXXXV flam(en) p(er)p(etuus) depensis in curam s(upra) s(criptam) quam ipse / gessit HS XII mil(ibus) n(ummum) summae suae honorariae et am/plius pecunia publica erogata basem cum orna/mentis suis sua pecunia fecit et epulo decurionib(us) / dato dedicavit d(ecreto) d(ecurionum)
�15
15.1 (Corda 1999, CAR014, part.)
15.2 (Corda 1999, CAR014)
15.3
Anno
Acc
adem
ico
2014
-201
5
�16
16.1 (Corda 1999, OLM001)
16.2 (Corda 1999, CRN003)
Anno
Acc
adem
ico
2014
-201
5
�17
Anno
Acc
adem
ico
2014
-201
5
�18
18.1
Anno
Acc
adem
ico
2014
-201
5
�19
19.1
Anno
Acc
adem
ico
2014
-201
5
�20
Anno
Acc
adem
ico
2014
-201
5
Oltre alle iscrizioni contenute in questo dossier e nell’appendice epigrafica del volume di A. DONATI, Epigrafia romana. La comunicazione nell’antichità, Ed. Il Mulino, Bologna 2002 [Bibl. Dip. – Epigrafia Latina 503] i non frequentanti sono tenuti a preparare dal volume S. GIORCELLI BERSANI, Epigrafia e storia di Roma, Ed. Carocci, Roma 2004, [Bibl. Dip. – Epigrafia Latina 501] le seguenti iscrizioni:
p. 55 = ILS 15
p. 64 = CIL X, 6087
p. 123 = AE 1982, 811
p. 126 = CIL III 5810
p. 154 = CIL VI 1699
p. 163 = InscrAq 487
p. 173 = AE 1972, 389
p. 196 = CIL V, 5933
p. 211 = CIL VI, 1527
p. 250 = AE 1994, 1334
Le iscrizioni delle tavole sono tratte da:
• G. Alfoldy, Die Römischen Inschriften von Tarraco, Berlin, De Gruyter, 1975.
• L. Bivona, Iscrizioni latine lapidarie del Museo di
Palermo, Palermo, 1970.
• A. M. Corda, Considerazioni sulle epigrafi
giudaiche latine della Sardegna romana, Cagliari 1995.
• A. M. Corda, Le iscrizioni cristiane della
Sardegna anteriori al VII secolo, Città del Vaticano 1999.
• A. M. Corda - A. Piras (2009), Alcune note sulla
geografia umana della Provincia Sardinia, Theologica & Historica, XVIII, pp. 259-271
• S. Frascati, La collezione epigrafica di Giovanni
Battista de Rossi presso il Pontificio Istituto di Archeologia Cristiana, Città del Vaticano 1997.
• IHE, Las inscripciones hebraicas de Espana,
Francisco Cantera Burgos, Jose Maria Millas Valicrosa, Madrid, 1956
S. Giorcellli Bersani, Epigrafia e Storia di Roma,
Carocci . Roma, 2004.
• M. G. Oggianu, Contributo per una riedizione dei
miliari sardi, Africa romana VIII, Sassari 1991,
• P. Ruggeri, Un naufragio di età augustea nella
Sardegna settentrionale: le cistae inscriptae del relitto di Rena Majore (Aglientu), in Epigraphica. Miscellanea epigrafica in onore di L. Gasperini, II, Tivoli 2000, pp. 877-904.
• Paolo Benito Serra, Elementi di cultura materiale
di ambito ebraico dall'Alto Impero all'Alto Medioevo, in Insulae Christi, il Cristianesimo primitivo in Sardegna, Corsica e Baleari, Mediterraneo Tardoantico e Medievale, Scavi e Ricerce 16, a cura di P. G. Spanu, S'Alvure, 2002.
• G. Sotgiu, Nuovo miliario della via a Karalibus
Turrem, Archivio Storico Sardo, XXXVI (1989), pp. 39-44.
• G. Sotgiu, L’epigrafia latina in Sardegna dopo il
C.I.L. X e l’E.E. VIII, in Aufstieg und Niedergang der römischen Welt (ANRW), hrsg. von W. Haase, H. Temporini, II: Principat, 11. 1, Berlin-New York 1988, pp. 552-739 = Epigrafia
• Uchi Maius 2, Le iscrizioni, a cura di A. Ibba,
Sassari, 2006.
• EDCS = http://www.manfredclauss.de/it/
EPIGRAFIA LATINA 2014-2015 Beni Culturali
per chiarimenti:
EPIG
RAFIA
LAT
INA
1 -
Cor
so 2
013-
2014
mailto:[email protected]:[email protected]