Upload
others
View
10
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Etxebizitzako behatokia- " Eraikuntza sektorea EAEn: 2008-2014 bilakaera eta joerak” 1
Eraikuntza sektorea EAEn: 2008-2014 bilakaera eta joerak
Etxebizitzako behatokia- " Eraikuntza sektorea EAEn: 2008-2014 bilakaera eta joerak” 2
Aurkibidea
Sarrera 3
1. Eraikuntza sektorearen jardueraren bilakaera BEGd 2008-
2014ko belaunaldian 4
2. Amaitutako etxebizitzei eta sortutako stockari dagokionez sektorearen jardueraren bilakaera 6 2.1.- Sektorearen jardueraren bilakaera obra motaren arabera 6
2.2.- Etxebizitza ekoizpena eta saldu gabeko etxeen stocka 8
3. Obra lizitazio ofiziala faktore gako bezala 2008-2014ko
jardueran 10
4. Eraikuntza eta higiezinen jarduera sektoreko enpresa-ehunaren gaineko krisiaren inpaktua 11
5. Enpleguan atzeraldiaren inpaktua 2008-2014 12
6. Ondorioak eta joerak 14
Etxebizitzako behatokia- " Eraikuntza sektorea EAEn: 2008-2014 bilakaera eta joerak” 3
Sarrera
Txosten hau 2008tik 2014 aldian EAEn eraikuntza sektorearen bilakaeraren panoramika
eskaintzeko aurkezten da.
Horretarako, lehenengo atalean, aldi honetan EAEko eraikuntza sektoreak sortutako balio
erantsiaren bilakaera eta beste sektoreekiko konparaziozko terminoetako bere bilakaera
aurkezten da. Estatuko ekonomiako sektorearen pisu erlatibo desberdinarekiko analisi
konparatiboa eginez.
Bigarren kapituluan, urte hauetan sektorearen jarduera neurtzeko bi aldagai gakoren bilakaera
analizatzen da:
Obra lizentziek obra motek nola eboluzionatu duten (funtsean obra berriak vs birgaitzea) eta bi obra
moten dimentsio edo garrantzi ekonomikoa aztertzea baimentzen dute.
2001tik amaitutako etxebizitzen serie historikoa, eta saldu gabeko metatutako stockak, 2008tik aurrera
jarduera jaitsieraren irudi gardena erakusten dute, azken hamarkadako lehen urteetako jarduera maila
garaiaren aurrean.
Hirugarren atalak, sektorerako aldagai gako aldi bateko portaera erakusten du, obra lizitazioa
den bezala, eraikuntzako enpresen eskaera sailaren konfigurazioko funtsezko faktorea.
Laugarren eta bosgarren atalak, enpresa-ehunaren galera nabarmenari dagokionez
sektorearen krisiaren inpaktuan, eta batez ere enpleguan zentratzen dira. Analisi hau aldi
hedakorrekin konparatutako terminoetan egiten da (2001-2007), Estatuan erregistratutako
inpaktuari dagokionez bezala, non sektorearen pisu erlatiboa krisia hasi baino lehenago,
nabarmenki altuagoa zen.
Azkenik, seigarren atala ondorioetara eta joera estimuen sorkuntzara zuzentzen da.
Etxebizitzako behatokia- " Eraikuntza sektorea EAEn: 2008-2014 bilakaera eta joerak” 4
1. Eraikuntza sektorearen jardueraren bilakaera 2008-2014ko Balio Erantsi gordinaren belaunaldian
EAEn eraikuntza sektoreak sortutako balio erantsiak atzerakada sendoa esperimentatu du
2008 eta 2014 bitartean, euskal ekonomia multzoak erregistratutakoa baino intentsitate
nabarmenki gehiagokoa. Zazpi urte hauetan balio erantsi sektorialaren jaitsiera jarraitua izan
da, bere kota baxuena 2014an izanik (gaur egun ia 2008ko BEGd sektorialaren erdia
izanez).
Termino ebolutiboetan, ikus daiteke nola 2009 eta 2012 bitartean sektorearen balio erantsiaren
jaitsiera joerak intentsitate berezia hartu zuela, urtero %7a baino gehiagoko tasa negatibotara
helduz. 2013tik aurrera BEGaren joera beherakor honen neurritasun handiagoa nabaritzen da,
hortaz sektoreko ekoizpena 2013an % -4,7% eta % -3,0 2014an gutxitu zen.
EAEko merkatu prezioen benetako BPGa eta 2008-2014 eraikuntza sektorearen erantsitako
balorearen bilakaera alderatua (urtez urteroko aldaketa tasak)
Iturria: Eustat
Konparazioz, 2008 eta 2014 bitartean sektoreko BEGaren jaisterako joera nabarmenagoa da
Estatuan EAEn baino, 2010 eta 2012 bitartean intentsitate bereziarekin (% -15 baino
gehiagoko tasa negatiboetara helduz)
Espainiako ekonomiaren merkatu prezioetan BPGd errealaren eta Estatuko 2008-2014 eraikuntzako
sektorearen balio erantsiaren bilakaera (Interurteko aldaketa tasa)
Iturria: Eustat
1,3
-4,0
0,6 0,2
-2,0 -1,7
1,2
-5,8 -7,4 -7,9 -7,6 -7,6
-4,7 -3,0
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Benetako BPG m.p. Eraikuntza
3,3 -3,3
0,2 -1,0 -2,6
-1,1 1,0
3,7
-5,9
-17,8 -15,5
-18,3
-13,3
-2,1
-20
-15
-10
-5
0
5
10
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
PIB real p.m. Construcción
Etxebizitzako behatokia- " Eraikuntza sektorea EAEn: 2008-2014 bilakaera eta joerak” 5
Estatuko ekoizpen doikuntza sendo honek, gainera, Espainiako ekonomiarentzat inpaktu
handiagoa suposatu du, krisia hasi baino lehenago Estatuko eraikuntza sektoreak zuen pisu
erlatibo handiarengatik. Faktore honek euskal BPGaren portaerarekin alderatuz, estatuko
BPGaren portaera txarrean eragin du, bereziki 2010 eta 2012 bitartean. 2008tik aurrera,
euskal eta estatuko ekonomian sektorearen pisu erlatiboak antzeko mailatan kokatu arte bat
egiten ari dira..
BEGd terminoetan Estatuan eta EAEn sektorearen pisu erlatiboaren bilakaera
Iturria: INE. Espainiako Eskualdeko kontabilitatea
8,6 9,0 9,5 9,7 9,7 10,2 10,3 10,2 10,2
10,6
8,8
7,7
6,7 6,2 5,9
10,1 10,5 10,8 11,0 11,1
11,6 11,7 11,2 11,0
10,6
8,8
7,5 6,3 5,7 5,6
5
7
9
11
13
15
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
EAE Estatua
Etxebizitzako behatokia- " Eraikuntza sektorea EAEn: 2008-2014 bilakaera eta joerak” 6
2. Amaitutako etxebizitzei eta sortutako stockari dagokionez sektorearen jardueraren bilakaera
2.1.- jardueraren bilakaera obra motaren arabera
Eusko Jaurlaritzako Eraikuntzari eta Etxebizitza Inkestak eskaintzen dituen datuek, EAEko
eraikuntza sektorearen jardueraren hiruhilabeteko izaerako irudi zehatz bat aurkezten dute..
Honen arabera, bai 2006an bai 2007an sektorearen jardueran maximo historikora heldu zen,
urtean 3.700 obra lizentzia gaindituz..
Solairu berriko eraikuntzarekin lotutako jardueren bultzadak, maximo historiko hauek azaltzen
dituzte, 2006an jarduera honekin lotutako 1.657 obra lizentzia erregistratu ziren, 2014an
kontabilizatutako 390 lizentzien aurka. Interesgarria gertatzen da estatistika honen arabera
2006tik jada sektorearen atzeraldiaren adierazgarri agiriak estimatzen zirela egiaztatzea, hortaz,
2007tik jaitsiera sendoak eman ziren urtero erregistratutako solairu berriko lizentzia kopuruan.
(% -15,4 2007an eta %-26,8 2008an).
Obra motaren arabera obra handiko lizentzien bilakaera EAEn
Iturria: EDYVI. Eusko Jaurlaritza
3.414
3.086 3.101
3.700 3.706 3.618 3.474
3.133
2.034
2.602 2.883
2.380
2.145
2.585
0
1.000
2.000
3.000
4.000
5.000
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
EAE
1.680
1.447 1.489 1.590 1.570
1.654 1.399
1.024
578 675 660
447 351 390
1.643 1.574 1.544
2.002 2.025 1.862
1.979 2.019
1.407
1.863
2.174 1.909
1.746
2.133
91 65 68 108 111 102 96 90 49 64 49 24 48 62 0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Solairu berria Birgaitzea Eraispena
Etxebizitzako behatokia- " Eraikuntza sektorea EAEn: 2008-2014 bilakaera eta joerak” 7
Obra berriko eraikuntza jardueren jaitsiera sendo honen kontra, birgaitzearekin lotutako
jarduerak ezin izan du konpentsatu sektoreko obra berrien eskariaren uzkurdura sendotik
ondorioztatutako eskariaren murriztapena.
Modu honetan, lizentzia kopuruen terminoetan, 2008-2014ko obra berriko lizentzien bataz
bestekoa, 2001 eta 2007 bitartean erregistratutako batez bestekoaren heren bat baino pixka bat
gehiagoan kokatzen zen, 2008 eta 2014 bitartean birgaitzearekin lotutako obra lizentzien batez
bestekoa arinki handitu zen (%4,9) 2001-2007aldian kontabilizatutakoari dagokionez. .
Obra motaren arabera urteroko obra lizentzia batez bestekoa EAEn P 2001-2007 vs 2008-2014
Iturria: EDYVY. Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila
Hala ere, obra zuzendaritza materialen egite aurrekontuen bilakaera aztertuz, sektorearen
jardueran jaitsiera era gardenagoan nabaritzen da, bai obra berrien kasuan bai birgaitzekoan.
Obra berrien kasuan, EAEn exekutatutako guztizko aurrekontuaren erabateko zenbatekoa 2014
amaieran 300 milioi euroren azpitik kokatzen da, 2007an 2.000 milioi eurotarako tamainara
heltzen zenean.
Obra zuzendaritza bisetako egite materialeko aurrekontuaren bilakaera (mila €). 2009 - 2013
Iturria: Sustapen Ministerioa
165.867 154.788 183.305 160.532 166.178
235.848
280.231
273.909
256.176
185.607
186.162 138.757 111.948
83.043
1.136.783
1.213.997
1.451.915
1.615.598 1.622.392
1.599.931
1.920.681
1.298.043
885.139 751.833
632.223
396.323 357.638 294.091
0
500.000
1.000.000
1.500.000
2.000.000
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Birgaitzea Obra berria
3.443
2.537
1.547
589
1.804 1.893
92 55
0
1.000
2.000
3.000
4.000
2001-2007 2008-2014
Guztira Solairu berria Birgaitzea Eraispena
Etxebizitzako behatokia- " Eraikuntza sektorea EAEn: 2008-2014 bilakaera eta joerak” 8
2008-2014 ekitaldian, EAEn birgaitze lanetara zuzendutako aurrekontua txikitu egin da ere, nahiz
era obra berrien kasuan baino intentsitate gutxiagorekin, 2014an 83 milioi eurotan kokatuz, krisi
hasiera baino lehenago heldutako erregistroen azpitik oso, Administrazio Publikoek obra mota
hau sustatzeko urte hauetan zuzendu dituzten laguntzetako bolumen garrantzitsua izan arren,.
Horrela, Eusko Jaurlaritzak, birgaitze sustapen programa desberdinen bidez, 2008-2014
bitartean 116 milioi euro zuzendu ditu laguntzetan.
Birgaitutako etxebizitza kopurua eta birgaitzerako diru-laguntzen erabateko zenbatekoaren
bilakaera. 2006-2013
Iturria: Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila
2.2.- Etxebizitza ekoizpena eta saldu gabeko etxeen stocka
Sektoreko jarduerarez uzkurdura, 2008tik amaitutako etxebizitzetako guztizko kopuruak
islatutako joera beherakorra analizatzerakoan egiaztatzen da. Tamaina hau, 2014an 2008aren
aurretik erregistratutako bolumenen azpitik kokatzen da 3 aldiz, hortaz 2014an EAEn 4.715
etxebizitza amaitu ziren bitartean, krisiaren aurreko urteetan bataz besteko 15.000 etxebizitza
amaitzen ziren urteko.
Etxebizitza tipologiaren arabera amaitutako etxebizitzen bilakaera. 2004-2013
Iturria: Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila
eta sustapen ministerioa
15.163 14.116 14.611
22.440 20.647
15.758 16.986
14.532 13.452
17.899 16.857 16.027 20.534 19.497
16.333 15.797 13.409 11.632
-5.000
5.000
15.000
25.000
35.000
45.000
0
5.000
10.000
15.000
20.000
25.000
30.000
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Etx
eb
izit
za k
op
uru
a
Mil
a e
uro
tan
Diru-laguntzen zenbatekoa etxebizitza kopurua
13.266
14.091 14.974
7.962
10.588 11.522
9.794
10.793 9.083 8.782
6.409 5.851 4.757
3.994
2.560 1.796
2.647 3.129 3.752
3.647 4.040 4.829 4.631 5.000 4.672 4.991 5.473
3.835 1.772
2.155 0
5.000
10.000
15.000
20.000
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Etxebizitza libreak Babestutako etxebizitzak
Etxebizitzako behatokia- " Eraikuntza sektorea EAEn: 2008-2014 bilakaera eta joerak” 9
Etxebizitza moten arabera portaerak bereizitako profil bat erakusten du. Amaitutako etxebizitza
libreak bere maximo historikoak XXI mendearen hasieran erregistratu zituen. Horrela adibidez,
, 2000 eta 2002 urteen bitarteko hirurtekoan 40.000 etxebizitza baino gehiago amaitu ziren
EAEn, 2008 eta 2014 bitartean amaitutako etxebizitzen guztizkoa gainditzen duen zifra.
Administrazio Publikoen ahalegin inbertitzaileak babestutako etxebizitza ekoizpen bolumen
nabarmena mantentzea baimendu zuen 2011ra arte EAEn, 5.473 etxebizitza amaitu ziren
ekitaldian, serio historiko osoko mailarik altuena, (amaitutako bi etxebizitza bakoitzeko, bat
babestua zen). 2012tik aurrera amaitutako babestutako etxebizitza kopuruan murriztapen bat
nabaritzen da, nahiz eta etxebizitza guztizko terminoetan, amaitutako babestutako etxebizitza
proportzioak, krisiaren aurreko aldikoak baino altuagoak izaten jarraitzen dute nabarmenki.
Etxebizitza tipologiaren arabera amaitutako etxebizitzen bilakaera. 2004-2014
Urtea
Amaitutako etxebizitzak
Etxebizitza libreak
Babes publikoko
etxebizitzak Etxebizitzak
guztira
% bab. p. etxeak/ guztira
Ald. Urtetik urtera
2000 13.266 1.796 15062 11,9% 2001 14.091 2.647 16738 15,8% 11,1%
2002 14.974 3.129 18103 17,3% 8,2%
2003 7.962 3.752 11714 32,0% -35,3%
2004 10.588 3.647 14.235 25,6% 21,5%
2005 11.522 4.040 15.562 26 9,3
2006 9.794 4.829 14.623 33 -6
2007 10.793 4.631 15.424 30 5,5
2008 9.083 5.000 14.083 35,5 -8,7
2009 8.782 4.672 13.454 34,7 -4,5
2010 6.409 4.991 11.400 43,8 -15,3
2011 5.851 5.473 11.324 48,3 -0,7
2012 4.757 3.835 8.592 44,6 -24,1
2013 3.994 1.772 5.766 30,7 -32,9
2014 2.560 2.155 4715 45,7 -18,2
Iturria: Departamento de Empleo y Políticas Sociales (Eusko Jaurlaritza) eta Ministerio de Fomento
Etxebizitza eskariaren uzkurdura nabarmenak, saldu gabeko etxebizitza berriko stock
garrantzitsua sortu du. EAEko kasuan, izakin hauek 11.760 etxebizitzatan kokatzen da, EAEko
etxebizitza parkearen %1,1a, Estatuan suposatzen duen portzentajearen erdia (%2,1).
Saldu gabeko etxebizitza berrien stockaren bilakaera 2013-2014 eta parkearen pisu erlatiboa EAEn
eta Estatuan
2013 Etxebizitza
kopurua
2014 Etxebizitza
kopurua % aldaketak 2014/2013 % parkea
Araba 2.204 2.309 %+4,76 %1,4
Gipuzkoa 6.754 6.224 %-7,8 %1,8
Bizkaia 2.891 3.227 %11,6 %0,6
EAE 11.849 11.760 %-0,75 %1,1
Estatua 563.908 535.734 %-5,0 %2,1
Iturria: Stock de vivienda nueva sin vender. Sustapen Ministerioa
Etxebizitzako behatokia- " Eraikuntza sektorea EAEn: 2008-2014 bilakaera eta joerak” 10
3. Obra lizitazio ofiziala faktore gako bezala 2008-2014ko jardueran
Lizitazio ofizialeko jarduera, EAEn gako izan da urte hauetan zehar eskaera zorrorako eta
eraikuntza sektoreko eskaintzarako. Modu honetan, Administrazio Publikoen aurrekontu
ahaleginek 2010era arte lan zibileko inbertsioa mantendu ahal izan zuten. Ordu-arte,
.administrazio horien gastu eta inbertsioek sektorearen jarduera bultzatu zuten, intentsitate
bereziarekin 2004-2006 bitartean, 3.261 milioi eurotako maximo historikora heldu arte urte
horretan.
2001tik aurrera, atzera egite sendoa gertatzen da lizitazio publikoen zenbatekoan,2008, 2011
eta 2013an erregistratutako jaitsierak nabarmenduz. 2014an 2010etik erregistratzen den
lizitazio publikoko bolumenaren lehen gehikuntza gertatzen da.
Eraikuntza eta obra publikoak EAEn. Erakundeen arabera lizitazio ofizialak. 2000-2014
Administrazio zentrala
Eusko Jaurlaritza
Udal administrazioak
Guztira
2001 132 182,2 786,5 1.100,70 2002 103,5 203,9 909,5 1.216,90 %10,6
2003 81,4 144,4 805,2 1.031,00 %-15,3
2004 124,6 373,9 1.135,30 1.633,80 %58,5
2005 158,7 324,5 1.337,90 1.821,10 %11,5
2006 623,6 303,3 2.334,10 3.261,00 %79,1
2007 584,5 570,2 1.795,50 2.950,20 %-9,5
2008 205,2 767,2 1.390,10 2.362,40 %-19,9
2009 269,4 846,4 1.631,70 2.747,50 %16,3
2010 137,1 1.173,20 1.276,60 2.586,90 %-5,8
2011 230,09 632,59 588,45 1.451,13 %-43,9
2012 121 620 629 1.370 %-5,6
2013 14 126 477 617 %-55,0
2014 436 214 493 1.142 %85,1
Iturria: SEOPAN
Lizitazio publikoen batez bestekoaren analisi konparatiboa eginez 2008-2014 aldian, 2001-
2007 krisiaren aurreko aldiari dagokionez, sektorearen jardueraren uzkurdura aldi honetan,
Administrazio Publikoen ahalegin inbertitzaile garrantzitsua egiaztatzen da. Kontra-zikloko
politika inbertitzaile honek, Eusko Jaurlaritzaren kasuan, 2008-2014 bitartean lizitatutako
bolumenaren bataz bestekoa 2001-2007an erregistratutakoa baino altuagoa izatea suposatu
du, Administrazio honek 2010 eta 2012 bitartean bereziki egindako inbertsio sendoagatik.
Administrazio motaren arabera EAEn lizitazio ofizial bolumena urteroko batez bestekoa
2001-2007 vs 2008-2014
Iturria: SEOPAN
258,3 300,3
1.300,6
1.859,2
201,88
625,57
926,55
1753,99
0
500
1.000
1.500
2.000
Administrazio zentrala Eusko Jaurlaritza Udal administrazioa Guztira
Bb 2001-2007 Bb 2008-2014
Etxebizitzako behatokia- " Eraikuntza sektorea EAEn: 2008-2014 bilakaera eta joerak” 11
4. Eraikuntza eta higiezinen jarduera sektoreko enpresa-ehunaren gaineko krisiaren inpaktua
Oso nabaria izan da 2008 eta 2014an zehar euskal enpresa-ehunean krisian izan duen
inpaktua. Eustat-en DIRAE-k errazten dituen datuek, enpresa-ehunean galera gogor bat
baieztatzen dute, bai eraikuntzako sektorean bai higiezinen jardueretakoan 2009tik 1. Joera
hau, enpresa-ehun multzoan ohartarazitakoa baino argi eta garbi biziagoa izan da EAEn aldi
berean.
Eraikuntza sektoreko establezimendu eta higiezinen jardueren kopuruen bilakaera, eta enpresa
ehun multzoarena baira ere EAEn 2009-2014.
Iturria: DIRAE. Eustat
2008 eta 2014 bitartean, EAEko eraikuntza sektorearen enpresa-ehuna, 13.326
establezimendutan txikiagotu da, honek 2008an kontabilizatutako 34.864 establezimenduetako
hiru establezimendu bakoitzeko bat baino gehiagoko galera suposatzen du. (zazpi urteetan %
-38,2an metatutako jaitsiera). Higiezinen jardueren kasuan enpresa-ehunaren gaineko
krisiaren inpaktua handiagoa izan da, 2008an EAEn zeuden 5.901 establezimenduen erdiak
geratzen dira 2014an.
EAE multzoarekin konparatuz eraikuntza eta higiezin establezimendu kopuru eta murrizketa tasak
2008-2014
Iturria: DIRAE. Eustat
1Eustat eskaintzen duen serio historikoko informazioa 2008an hasten da, horregatik aldagai tasak 2009tik aurrera kalkula daitezke
-0,9 -5,5
-2,9 -0,5
-2,8 -1,3
-2,8
-11,9
-8,1
-8,8 -8,9 -5,4
3,9
-6,9
-2,5
-24,5 -19,0
-13,1
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
10
2009 2010 2011 2012 2013 2014
EAE Eraikuntza Higiezinen jarduera
-13,3
-38,2 -49,8 -50
-40
-30
-20
-10
0
EAE Eraikuntza Higiezinak
Etxebizitzako behatokia- " Eraikuntza sektorea EAEn: 2008-2014 bilakaera eta joerak” 12
5. Enpleguan atzeraldiaren inpaktua 2008-2014 Jarduera emankorraren eta enpresa-ehunaren uzkurdura sendoarekiko era koherentean,
2008-2014 bitartean eraikuntzako sektorearen enpleguaren jaitsiera sendoa eman da EAEn.
2008tik enpleguaren murriztapen tasak, euskal ekonomiako gainontzeko sektoreetan
ikusitakoa baino altuagoak gertatu dira, intentsitate berezikoak izanez 2012 eta 2013an
erregistratutakoak (%-13,4 eta %-17,9).
Okupatutako populazioaren aldaketa 2008-2014 (aldaketa tasak)
Iturria: PRA. Eustat
Krisiaren hasieraren ondorengo zazpi urte hauetako sektorearen enplegu suntsiketa
prozesuaren balantzea adierazgarria gertatzen da. 2008an 82.900 enplegu zeuden EAEko
eraikuntza sektorean, 2014an tamaina hau 47.000 enplegutan kokatzen da, hortaz, azken
zazpi urteetan sektorearen %45etik gertu dauden enplegu galdu dira. Euskal enpleguaren
multzoari buruzko terminoetan, sektoreak bere pisua gutxitu du eta nabarmenean, 2008ko
%8,4tik 2014ko %5,3ra.
Eraikuntza sektorean okupatutako populazioa EAEn eta Lurralde historikoen arabera2008-2014
(okupatutako milaka populazio)
Iturria: PRA. Eustat
Lurralde historikoen arabera, Bizkaia da 2008 eta 2014 bitartean sektorearen enplegu jaitsiera
intentsitate maila gehien estimatzen den tokia, 2008an kontabilizatutako 45.200 langileetatik,
2014an erdira izatera (25.900 enplegu).
0,9
-4,0
-0,9 -1,4
-2,9 -0,8
0,2
-2,0
-6,6
-7,5 -7,4
-13,4
-17,9
-0,2 1,2
-11,1
-0,9 -0,8
-3,9 -3,9
-3,6
1,1 -0,4 -0,1 -0,8 -1,5
1,7 1,4
-20
-15
-10
-5
0
5
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
EAE Eraikuntza Industria Zerbitzuak
82,9 77,4
71,6 66,3
57,4 47,1 47,0
10,4 9,7 8,6 9,3 7,5 6,3 6,9
45,2 43,3 41,6 35,9 30,0
26,1 25,9 27,3 24,4 21,4 21,1
19,8 14,6 14,2
0
20
40
60
80
100
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
EAE Araba Bizkaia Gipuzkoa
Etxebizitzako behatokia- " Eraikuntza sektorea EAEn: 2008-2014 bilakaera eta joerak” 13
Enpleguaren uzkurdura handi hau, beraren krisiaren aurreko aldiko gehikuntza urriarekin
nabarmentzen da: 2001-2008 aldian eraikuntza sektorearen enplegua, 7000 lanpostutan
areagotu zen EAEn.
Eraikuntza sektoreko okupatutako populazioaren eta ekonomiako aldaketa EAEn krisia baino
lehenago eta gero (okupatutako milaka pertsona)
Iturria: PRA. Eustat
Estatuan, bestalde, ondorengo krisia hein handi batean azaltzen duen sektorearen booma
erregistratu zen, hortaz, okupatutako populazio espainiar multzoaren %12,0a 2008an, 3,6
puntu EAEko sektorearen pisu erlatiboaren gainetik (%8,4).
2008 eta 2014 bitartean Estatuko eraikuntzako sektoreko enpleguak 1,5 milioi inguru enplegu
garbiko jaitsiera erregistratu du, Espainiako ekonomiak aldi horretan galdutako enpleguen
erdia, estatuko enpleguaren %5,7a irudikatu arte. Estatu mailako enpleguko dinamika honen
emaitzek honako hau suposatzen dute: 2014an sektorearen pisu erlatiboa EAEn eta Estatuan
maila berdinean kokatzera heldu direla. (%5,7 Estatuan eta %5,3 EAEn).
Alderatutako pisu erlatiboaren bilakaera eraikuntza sektorean EAEn eta Estatuan 2008-2014
.
Iturria: PRA Eustat, EPA, INE
8,4 8,2 7,6 7,2 6,4
5,3 5,3
12,0 9,9
8,8 7,6
6,6 6,0 5,7
0
5
10
15
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
EAE Estatua
126,9
-93,9
7,0
-35,9
-150
-100
-50
0
50
100
150
2001-2008 2008-2013
EAE Eraikuntza
Etxebizitzako behatokia- " Eraikuntza sektorea EAEn: 2008-2014 bilakaera eta joerak” 14
6. Ondorioak eta joerak
Azken atal honetan txosteneko ondorio nagusiak aurkezten dira.
1. 2008tik eraikuntza sektoreak bere jardueran jaitsiera gogor bat jasan du, balio
erantsia, amaitutako etxebizitzak edo obra lizentzia adierazleek 2008 eta 2014
bitartean joera beherakorra analizatuz egiaztatzen da (bai obra berrikoa bai
birgaitzekoa).
Eraikuntza sektorea izan da, desberdintasunarekin, 2008 eta 2014an balio erantsitan
jaitsiera handienak erregistratu dituen euskal ekonomiaren sektorea, euskal BPGDa
eragotziz. Amaitutako etxebizitzak eta obra lizentziekin lotutako aurrekontua %65a baino
gehiagoan murriztu dira 2008-2014 bitartean.
2. Solairu berriko eraikuntzarekin lotutako jardueraren murriztapenak, hein handi
batean sektorearen geldialdia azaltzen du…
Krisiaren aurreko urteetako obra berrira lotutako egite-aurrekontuak sektorearen
jardueraren %80a baino gehiago irudikatzen zuen, obra berriko eraikuntzako
sektorearekiko mendekotasun nabarmena desbideratzen zuena. 2008tik obra mota
honen jaitsiera sendoa nabarmentzen da, 2008 eta 2014 bitartean obra lizantzietako
bataz besteko kopurua txikiagotuz, 2001 eta 2007 bitartean erregistratutakoen tertzio bat
baino ez.
Gardenagoa ikusten da obra berriko egite materialeko aurrekontua aztertzerako orduan,
2007ko 2.000 milioi eurotako maximoetatik 2014ko 294 milioi eurotara murriztu delako.
3. 2008-2014 bitartean birgaitzearekin lotutako jarduera murriztu egin de bitartean…
Nahi eta etxebizitza birgaitzearekin lotutako lizentzietako kopuru ertaina arinki hazi
2008-2014 bitartean krisiaren aurreko aldia kontutan izanda, obra mota hauetako egite
materialaren aurrekontuarekin lotutako zenbatekoaren bilakaera, gutxitze nabarmena
erakusten du, 2007ko 280 milioietatik 2014ko 83 milioi eurotara. Birgaitzea ezin izan da
bihurtu, jarduera ekonomikoko sorkuntzari dagokionez obra berriko eraikuntzaren
aukeran, krisi aldi honetan.
Etxebizitzako behatokia- " Eraikuntza sektorea EAEn: 2008-2014 bilakaera eta joerak” 15
4. Sektorearen jarduerako uzkurdura sendo honen EAEko enplegu inpaktua, oso
garrantzitsua izan da.
2008 eta 2014 bitartean eraikuntzaren sektorean zuzenki 35.000 enplegu baino gehiago
galdu dira EAEn. 2008 eta 2014 bitartean desagertu diren hiru enplegu garbi bakoitzeko
bat, eraikuntza sektorearen enpleguaren murriztapenarekin lotzen da. Enplegu
sektorialaren inpaktu zuzenaren analisi honi, gertuko sektoreetan izandako enplegu
inpaktua batu beharko litzaioke, eraikuntzako laguntza industria, bai zerbitzu sektorekoa.
Enplegu galera honen garrantzia nabarmentzeko asmoz, kontutan izan behar da
okupatutako 35.000 pertsona hauek, gaur egungo EAEko populazio aktiboaren %3,5a
suposatuko lukeela (ehuneko adierazgarria, 2015en langabezi tasa populazioaren %15
denez gero).
5. Sektoreko enpresa-ehunaren zati handi bat azken zazpi urte hauetan desagertu da.
2008an eraikuntza sektorea osatzen zuen enpresa-ehuna 13.326 establezimenduetan
murriztu da. Higiezinen jardueren kasuan enpresa-ehunaren gaineko krisiaren inpaktua
altuagoa izan da, hortaz 2014an 2008an zeuden 5.901 establezimenduen erdian
geratzen dira. Krisiak, higiezinen boomeko aurreko etapan itxuratutako sektorearen
enpresa-ehunarekin bukatu du.
6. Sektorearen krisiaren inpaktu txikiagoa nabaritzen da EAEn, Estatuko terminoekin
alderatuz.
Higiezinen boomak era biziagoan eragin zion Espainiako ekonomiari, sektorearekiko
mendekotasuna maila handiagoan erakutsiz. Modu honetan, Estatuko enplegu
sektorialaren pisu erlatibo handiak (espainiar enpleguaren %12) eta Estatuko
jardueraren gutxitze tasa handienek krisiaren inpakturik handiena azaltzen dute
Estatuan.
7. Joera sektorial posibleak
Azkenik, nahiz eta esperientziak datozen urteetan sektorearen bilakaerarekin lotutako
aurreikuspenak egiteko konplexutasuna erakutsi, , 2014ko balio erantsi eta enplegu
adierazleen analisiak, eta 2015erako aurreikuspenek, joera aldaketara seinalatzen dute.
EAEko sektorearen pisu erlatiboak eta BPGD eta enplegurako bere ekarpenak, krisiaren
aurreko urteen antzeko mailetara heltzera ez dela iritsiko dirudi (%8 inguru).
Birgaitzeagatik eginiko apustua, aurrez ikusitako obra berrien jarduera txikienaren
konpentsazioko bide partziala izan daiteke, honen gainean hazkunde honen oinarria
finkatu da azken urteetan. Hala ere, birgaitzea, birsorkuntza eta hiri berriztatzea
garrantzitsutzat jotzeko, bide asko falta da, norabide zezenean baina pauso txiki eta
motelekin aurreratu arren.
Gertatuko den krisiaren irteera errealak balioaren sorkuntza prozesu hau bizkortu behar
du, hau da, jarduera eta enplegu sorkuntza e3R politiketatik.