ergoliptesxalkidikis.blogspot.gr ΑΡΝΑΙΑ

Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς

ΕΤΟΣ ΚE΄ Τεῦχος 96 Ἰούλιος-Σεπτέμβριος 2012

Τουρκοκρατία καί ἈπελευθέρωσηὍπως λέν καί γράφουν μερικοί κατά τή διάρκεια τῆς τουρκοκρα-

τίας ἐπί 400-500 χρόνια οἱ Ἕλληνες ζοῦσαν ὄμορφα καί καλοπερνοῦσανΝά μερικές ἀπό τίς ὄμορφες στιγμές τῆς ζωῆς τῶν Ἑλλήνων

Ὁ Σουλτᾶνος μέ διαταγή του πρός τόν Μπεϋλέρ-μπέη τῆς Ρούμε-λης ἐντέλλεται τά ἑξῆς χαριτωμένα καί εὐχάριστα laquoἍμα τῇ λήψειτοῦ παρόντος αὐτοκρατορικοῦ φιρμανίου μου καθίσταται γνωστόνὅτιhellip εἴθισται ὅπως διά τήν σύστασιν καί ὀργάνωσιν τῶν γενναίων γε-νιτσάρων μου ταγμάτων στρατεύονται καί ἀποστέλλονται εἰς τά ὀτζά-κια τῶν Γενιτσάρων οἱ ἀπό 15ου ἕως 20οῦ ἔτους καλλίμορφοι ἀρτι-μελεῖς καί πρός πόλεμον κατάλληλοι νέοι τῶν ἀπίστων hellip Ὅταν τις ἐκτῶν ἀπίστων γονέων ἤ ἄλλος τις ἀντιστῇ εἰς τήν παράδοσιν τοῦ γενι-τσάρου υἱοῦ του θά ἀπαγχονίζεται εὐθύς εἰς τό ἀνώφλιον τῆς θύραςτου τοῦ αἵματός του θεωρουμένου ἄνευ ἀξίαςraquo

Ἀπορία μας Ἀφοῦ περνούσαμε τόσο ὡραῖα καί καλά μέ τούς Τούρ-κους γιατί ἄραγε κάναμε τόσες ἐξεγέρσεις κατά διαστήματα γιά νάἀπελευθερωθοῦμε Καί μάλιστα ἐμεῖς οἱ Μακεδόνες πούhellip χαρήκαμετήν laquoεὐγενέστατηraquo τουρκική συμπεριφορά ἄλλα 91 χρόνια (ἀπό τό 1821μέχρι τό 1912) Χαζοί ἤμασταν Αἰσθανθήκαμε τόσα χρόνια ἐλεύθεροι(191 καί 100 ἀντίστοιχα) τή θαλπωρή ἐκείνης τῆς ἑλληνοτουρκικῆς laquoφι-λίαςraquo καί laquoσυγκατοίκησηςraquo (400 καί 482 χρόνια ἀντίστοιχα) Ποῦ τέτοιατύχη

Θεσσαλονίκη Ἡ Μέκκα τῆς Βουλγαρίας (1912)laquoΤάδε ἔφηraquo ὁ βασιλιάς τῆς Βουλγαρίας Φερδινάνδος στίς 5 Δε-

κεμβρίου τοῦ 1912 στή Θεσσαλονίκη στόν Διάδοχο Ἀρχιστράτηγο Κων-σταντῖνο

laquoἩ Θεσσαλονίκη εἶναι γιά τούς Βουλγάρους ὅτι ἡ Μέκκα γιά τούςΤούρκουςraquo Τί νά πεῖ κανείς μέ τήν διαχρονική νοοτροπία ὅλων τῶν γει-τονικῶν μας λαῶν νά κάνουν Μνημόσυνα μέ ξένα κόλυβα

Πάντως ἔχουν πλάκα Οἱ Τοῦρκοι πῆραν τή Μικρά Ἀσία τόν Πόντοκαί τήν Ἀνατολική Θράκη καί θέλουν νά πάρουν καί τή Δυτική ΘράκηΟἱ Βούλγαροι πῆραν τήν Ἀνατολική Ρωμυλία καί μέρος τῆς Μακεδο-νίας καί θέλουν νά πάρουν καί τήν ὑπόλοιπη Μακεδονία πού μέσα τηςἦταν καί ἡ hellip Μέκκα καί οἱ Ἀλβανοί πῆραν τή Βόρειο Ἤπειρο καί θέ-λουν νά πάρουν καί τήν ὑπόλοιπη Ἤπειρο (καί ὄχι μόνο) Οἱ Σκοπιανοίπῆραν μέρος τῆς Μακεδονίας καί θέλουν νά πάρουν καί τήν ὑπόλοι-πη Μακεδονία

Εὖγε στό ΠαλαιοχώριὉ Πολιτιστικός καί Φυσιολατρικός Ὅμιλος Παλαιοχωρίου πρίν ἀπό

λίγα χρόνια εἶχε ἐκδόσει καί κυκλοφορήσει ἕνα τετράπτυχο σέ πολλάἀντίτυπα στήν ἑλληνική γλῶσσα γιά τό Βυζαντινό Κάστρο τοῦ Νέπωσι

Πρόσφατα (βλ ἐφημ laquoΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙΝΑ ΝΕΑraquo φ 21Ἀπρ-Ἰούν 2012σ 10) ἐξέδωσε καί κυκλοφόρησε τό ἴδιο τετράπτυχο στήν ἀγγλικήγλῶσσα σέ 6000 ἀντίτυπα

Ἐμεῖς laquoἡ χώρα Λιαρίγκοβηςraquo οἱ Ἀρναιῶτες τί κάναμε γιά τό Βυ-ζαντινό Κάστρο τοῦ Προφήτη Ἠλία πού τό φέραμε στό φῶς τό 2003μέ ἀνασκαφές ὕστερα ἀπό ἀγῶνες 28 ἐτῶν φορέων καί προσώπων Ὄχιμόνο δέν κάναμε τίποτε ἐδῶ καί 9 χρόνια ἀλλά τό ἐγκαταλείψαμεἐντελῶς ἀπροστάτευτο ἀπό τά στοιχεῖα τῆς φύσης καί χορταριασμέ-

νο σέ σημεῖο πού νά μή φαίνονται τά ἀνασκαφέντα ἐρείπια καί μέ τήν laquoπεσοῦσα δρῦraquo νά ἀναπαύεται ἐδῶκαί χρόνια laquoἐπί τῶν ἐρειπίωνraquo χωρίς νά ἐνδιαφέρεται κανείς ἁρμόδιος νά τήν ἀπομακρύνει παρά τίς συνε-χεῖς ἐνοχλήσεις μας προφορικά ἀλλά καί γραπτά μέσω τοῦ περιοδικοῦ μας Ὡς καί ἐφημερίδα τῶν Ἀθηνῶνἔγραψε γιʼ αὐτήν πρόσφατα (Βλ laquoὉ Τύπος γράφει γιά τήν laquoΑΡΝΑΙΑraquo καί τήν Ἀρναίαraquo)

Καί πάλι laquoεὖγεraquo στό Παλαιοχώρι laquoΠαράδειγμα γάρ δέδωκε ἡμῖνraquo

2

Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς

ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς630 74 ΑΡΝΑΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

ΚΩΔΙΚΟΣ 3677Ἰδιοκτήτης

ἘκδότηςndashΔιευθυντήςndashΣυντάκτηςὙπεύθυνοςndashἘπιμελητής Ὕλης

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Θ ΚΥΡΟΥΦιλόλογος-Θεολόγος

Τηλέφωνο καί Τηλεομοιότυπο23720 22 127 ΑΡΝΑΙΑ

Κινητό τηλέφωνο 6943 441419ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ

Συνδρομές προαιρετικές

Ἐπιστολές-Ἐπιταγές-ἘμβάσματαΔημ Θ Κύρου 630 74 ΑΡΝΑΙΑ

Ἀριθμός ΛογαριασμοῦΕΤΕ 326747879-84

ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ laquoΜΕΛΙΣΣΑraquoΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ ΤΗΛ 23970 23 313

ἩἩ φφωωττοογγρρααφφίίαα ττοοῦῦ ἐἐξξωωφφύύλλλλοουυ

umlΟΟ ΜΜηηττρροοπποολλίίττηηςς ἹἹεερριισσσσοοῦῦ ἉἉγγίί--οουυ ὌὌρροουυςς κκααίί ἈἈρρδδααμμεερρίίοουυ κκυυρρόόςςΝΝΙΙΚΚΟΟΔΔΗΗΜΜΟΟΣΣ ((11664411998811ndashndash 11669922001122))

ΑΠΟΨΕΙΣ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ-ΣΧΟΛΙΑ

3

Κ Α Τ Α Γ Ρ Α Φ Η Α Ρ Χ Ε Ι Ω Ν

Τοῦ Δημ Θ ΚύρουΘεολόγου-Φιλολόγου

Στήν Ἀρναία ὑπάρχουν ἀρκετά ἀρχεῖα παλιῶν ἑλληνικῶν ἐγγράφων (στήν πλειοψηφίατους οἰκογενειακά) Ἡ στήλη αὐτή καταγράφει-καταλογογραφεῖ κατά χρονολογική σειράὅσα ἀπό αὐτά ἔχουν ἐντοπισθεῖ καί ἐνδιαφέρουν

ΚΒ΄ (3) ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΓΓΡΑΦΩΝ ΑΡΧΕΙΟΥΓΕΩΡΓΙΟΥ ΔΙΑΜΑΝΤΟΥΔΗ

23 Πωλητήριο (Λιαρίγκοβη) 14 Δεκεμβρίου 1852 φφ 2 (φφ 1β΄-2β΄ κενά) 148Χ202Ὁ Δημήτριος Ἰωάννου146 φανερώνει καί ὁμολογεῖ ὅτι πούλησε στόν Ἀναστάση Κώστα147 τό λιβάδι στή θέση

laquoΠαλιχορινόraquo γιά 300 γρόσια στό ὁποῖο συνορίτες εἶναι ὁ Πασκάλης148 ὁ Καρατζές149 καί ὁ Ἀγαπητός150(Τό Ἔγγραφο εἶναι ἀρκετά κακογραμμένο καί ἀνορθόγραφο Ὑπογράφεται ἀπό τόν πωλητή ὁ ὁποῖος ὑπό-

σχεται laquoεἰς τά ἀνωθενraquo καί ἀπό τούς μάρτυρες Νικόλα Γεωργίου151 Γιάννη Γεωργίου152 Γιάννη παπα-Θεοδώρου153

καί Βασίλειο Ἰωάννου ἀδελφό τοῦ πωλητή καί συντάκτη του Στά φ 2β ἀναγράφεται ἡ φράση laquoομολογία απότζαηρι της κυπρήτηνας154 στό παληχορινόraquo)24 Πωλητήριο (Λιαρίγκοβη) 26 Ὀκτωβρίου 1853 φφ 2 (φφ 1β΄-2β΄ κενά) 102Χ150

Ἡ Μαρία155 θυγατέρα τοῦ Δήμου Τούπα156 φανερώνει ὅτι πούλησε τόν κῆπο της στήν ἐκκλησία ἀπό κάτωστόν γεροΝικόλα Γεωργίου γιά 50 γρόσια στόν ὁποῖο συνορίτες εἶναι ὁ δρόμος τά παπαστεργιάδικα157 καί ὁΣτέριος Πασιότης()158

(Τό Ἔγγραφο εἶναι ὀρθογραφημένο Τό ὑπογράφουν οἱ μάρτυρες γερο-Γεώργιος Λαγούδας159 Χρίστος Το-ζάνης160 Κωνσταντής laquoπαπαστεργιούδιraquo161 καί Ἰωάννης Δήμου162 πού εἶναι καί ὁ συντάκτης του Στό φ 2β΄ ἀνα-γράφεται ἡ φράση laquoομόλογον από τον κύπου του δήμου τούπαraquo)25 Περιουσιολόγιο (Λιαρίγκοβη) φφ 2(φφ1β΄-2β΄ κενά) 165Χ220

Ὁ Γιάννης laquoιός του πρίκουraquo163 καταγράφει laquoτα ὅσα σεγιαraquo ἔχει τοῦ πατέρα του δηλαδή ἕναν σπιτότοπο τέσ-σερις κήπους στίς τοποθεσίες laquoστα καλά δετραraquo164 laquoστό σκολιου () κοντά στο ζαρατηπα το απέλιraquo165 laquoστό μα-τζόλη το οσπιτη166 κοντάraquo καί laquoστη μοδνου167 μέ δύο συκαμηνιές τρεῖς ἀμπελότοπους στίς τοποθεσίες laquoστόστάβλο από πάνουraquo laquoστή τζηποτουραraquo168 καί laquoστα μηρτηκά στη ποζας (λάκα)169 ἕνα τσαΐρι στήν τοποθεσίαlaquoτζηποτούραraquo laquoκ(αι) ἤτη αλο η τζαηρι η κυπος η χορα μαρτηριθουν να ήνε εις την εξ(ουσίαν του)raquo

(Τό Ἔγγραφο εἶναι ἀρκετά ἀνορθόγραφο γραμμένο (μᾶλλον) ἀπό τόν καταγραφέα καί τό laquoβεβαιοῖraquo ὑπο-γράφοντας ὁ ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους Ἰωαννίκιος Βρίσκεται σέ κακή κατάσταση (τήν ὁποία βελ-τιώσαμε μέ κάποιες τεχνικές ἐπεμβάσεις) ἐξαιτίας τῆς ὑγρασίας καί τῆς λαιμαργίας τῶν γνωστῶν τρωκτικῶν]26 Χρεωστικό ὁμόλογο Λιαρίγκοβη 1 Δεκεμβρίου 1854 φ 1 (φ 1β΄ κενό) 169Χ185

laquoΟἱ κάτοικοι τοῦ χωρίου λιαριγκόβης μικροί τε κ(αι)΄ μεγάλοιraquo ὁμολογοῦν ὅτι χρωστοῦν 600 γρόσια laquoεἰςτήν διαταγήν τῶν Ὀρφανῶν170 τά ὁποῖα διατελοῦν εἰς πολύγυρονraquo171 τά ὁποῖα (γρόσια) δανείσθηκαν ἀπό τάὀρφανά laquoδιά χρείαν καί ἀνάγκηνraquo τῆς χώρας τους καί τά ὁποῖα ὑπόσχονται νά τά πληρώσουν laquoεἰς τήν διατα-γήν τῶν ἀπροφασίστως ὁμοῦ μέ τόν τόκον δέκα ἕξι τῆς ἑκατόν τόν χρόνονraquo

[Τό Ἔγγραφο ὑπογράφουν καί μέ τή φράση laquoηποσχομεθα τα ανουθεν η χορα μεκρι κ(αι) μεγάληraquo οι γη-ρουβασιλης κοτζαμ(π)ασιςraquo172 laquoγεοργάκις ρίγαraquo173 laquoκονσταντῖνος Ν κοτζιάνιraquo174 καί laquoαγαπιτός γεοργίουraquo175 καίσφραγίζεται μέ τήν κοινοτινή σφραγίδα Ὡς συντάκτης τοῦ Ἐγγράφου καί μάρτυρας ὑπογράφει ὡς ἑξῆς ὁ δά-σκαλος Ἀθανάσιος176 laquoΔιδάσκαλος Ἀθανάσιος ὁ τοῦ πολυγέρου γράψας καί μάρτυςraquo

Τό περιεχόμενο τοῦ Ἐγγράφου laquoἐπιβεβαιοῖraquo ὑπογράφοντας ὁ ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους Ἰωαν-νίκιος Πάνω ἀπό τήν ὑπογραφή τοῦ ἐπισκόπου ὑπάρχει σημείωμα μέ ἀραβική γραφή177

[Τό Ἔγγραφο ἔχει ὑδατόσημα (4 κεφαλαῖα λατινικά γράμματα) καί ὑδάτινες γραμμές]27 Χρεωστική Ὁμολογία (Λιαρίγκοβη) 25-9-1855 φφ 2 (φφ 1β΄-2β΄ κενά) 147Χ206

Ὁ Γεώργιος Παύλου178 ὁμολογεῖ ὅτι ἔγινε χρεώστης στόν laquoἀλη πεχληβάνηraquo179 χιλίων ἑκατόν πενήντα γρο-σίων laquoμε διορήαraquo νά δώσει laquoτα χρηστούγηναraquo τριακόσια γρόσια καί τά ὑπόλοιπα νά τά ἐξοφλήσει στή γιορτήτοῦ Ἁγίου Γεωργίου καί τά γρόσια τά ἔχουν laquoὁπος ἁπερνούν εἰς τα σέραςraquo180 καί ἔτσι νά τά πληρώσει

(Τό Ἔγγραφο εἶναι ἀρκετά ἀνορθόγραφο καί τό ὑπογράφουν ὁ Κώστας Γεωργίου181 laquoδιά τόν ἁγράμματονγεοργηον παβλουraquo καί οἱ μάρτυρες Γεράκης Ἀθανασίου182 laquoαπου στιφανιναraquo καί ὁ Γεώργιος Ἰωάννου183 laquoἀπό

4

στεφανινάraquo184)28 Πωλητήριο Λιαρίγκοβη 10 Νοεμβρίου 1855 φφ 2 (φ 2α΄-β΄ κενά) 208Χ298

Ὁ Νικόλαος Γεωργίου καί ἡ σύζυγός του Μαρία185 laquoπαραστάντες ἐνώπιον τῆς ἡμῶν μετριότητοςraquo ὁμολό-γησαν laquoἰδίοις χείλεσινraquo ὅτι πούλησαν στόν γιό τους Εὐθύμιο186 τό μισό σπίτι ἕναν ὀντά καί τή μισή αὐλή καίἕνα κατώι τό ὁποῖο ἀγόρασαν ἀπό τόν Γιαννάκη Καρδίτζα187 μέ συνορίτες τόν Δημήτρη Γεωργούδι188 τόν Βα-σίλη Χωρουδιανό189 σοκάκι καί τόν () Βασιλικό190 μαζί καί ἕνα ἀμπέλι φτασμένο στά μερτικά μέ 4 κερασιέςπού συνορεύεται ἀπό τόν Στέριο Κλειδαρᾶ191 παλαιοχωρινό ἀμπέλι τόν Ρίζο Λαναρᾶ192 καί τήν () Φλουρί-να193α καί ἄλλο ἀμπέλι καί κῆπο στά παπάδικια193β μέ συνορίτες τόν Γεώργιο Μοῖχο194 τόν Γιώργη Στέριου195κῆπο κοτσανάδικο ()196 γιά 2500 γρόσια τά ὁποῖα ἔλαβαν laquoμέχρις ὀβολοῦraquo

(Τό Ἔγγραφο συντάχθηκε καί ἐπιβεβαιώθηκε ἀπό τόν ἐπίσκοπο Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους Ἰωαννίκιο καίτό ὑπογράφουν ὁ πωλητής πού ὑπόσχεται laquoεἰς τά ἅνοθενraquo καί οἱ μάρτυρες laquoγηρουβασίλης νακο197 κοτζαπασιςraquolaquoγιάνης νηκολάουraquo198 καί laquoγιοργάκις ρίγαraquo)29 Πωλητήριο Λιαρίγκοβη 10 Νοεμβρίου 1855 φφ 2 (φ 2α΄-β΄ κενό) 199Χ297

Ὁ Νικόλαος Γεωργίου καί ἡ σύζυγός του Μαρία laquoθυγάτηρ Δημητράκηraquo199 laquoπαραστάντες ἐνώπιον τῆς ἡμῶνμετριότητοςraquo ὁμολόγησαν laquoἀμφοτέροις χείλεσινraquo ὅτι πούλησαν στόν ἀνεψιόν του ἕναν ὀντά ἕνα κατώι καίμισή αὐλή τά ὁποῖα ἀγόρασαν ἀπό τόν Γιαννάκη Καρδίτζα μέ συνορίτες τήν αὐλή τόν Εὐθύμιο Νικολάου200

καί τρία σοκάκια ἕνα τσαΐρι στό laquoκαλογερούδι τοῦ βουροῦ201 καί ἕναν κῆπο στόν μοῖλο202 γιά 1500 γρόσια(Τό Ἔγγραφο συντάχθηκε καί ἐπιβεβαιώθηκε ἀπό τόν Ἐπίσκοπο Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους Ἰωαννίκιο καί

τό ὑπογράφουν ἡ πωλήτρια ὡς ἑξῆς laquoεγο η μαρία θηγάτερ του διμητράκη κ(αι)΄ σήσηγος του νικολάου μήνηξεύροτας να γράψο βάζο τον νηκόλαν άντρα μου κ(αι)΄ με γράφι βάζου κ(αι)΄ τον τήπος το δακτηλόν μουraquo καίοἱ μάρτυρες τοῦ προηγουμένου Ἐγγράφου]30 Πωλητήριο (Λιαρίγκοβη) 21 Φεβρουαρίου 1864 φφ 2 (φφ 1β΄-2β΄ κενά) 145Χ204

Οἱ ἀδελφές πρεσβυτέρα Σταμάτα203 Κατερίνα204 καί Σουλτάνα205 πωλοῦν τόν πατρικό τους τόπο (ἀμπελό-τοπο) στήν τοποθεσία laquoπαπάδικαraquo στόν Εὐθύμιο Νικολάου καί στόν Γεώργιο Τζαπάζη206 γιά 320 γρόσια μέ συ-ν ορίτες τόν ἴδιο τόν Παλπατζᾶνο207 τόν Γιώργη Τζαπάζη καί Πασκαλιά208

(Τό Ἔγγραφο εἶναι ἀρκετά ἀνορθόγραφο καί τό ὑπογράφουν οἱ πωλήτριες Στεριανή209 Σταμάτα Αἰκατε-ρίνη καί Σουλτάνα οἱ ὁποῖες ὑπόσχονται laquoτά ανωθενraquo καί οἱ μάρτυρες Δημήτριος Γεωργίου210 Ἰωάννης Πα(πα)Δήμου211 πα(πα) Νικόλας212 καί Κωνσταντής Χρίσου213)31 Ἐγγυητικό-πιστοποιητικό Λιαρίγκοβη 26 Μαΐου 1873 φ 1 (φ 1β΄ κενό) 202Χ149

Τό laquoἸχτιάρ Μεσλῆσιraquo τῆς Λιαρίγκοβης214 δίνει laquoἐγγυητικόν καί πιστοποιητικόν ἔγγραφονraquo γιά τούς δύο χω-ριανούς αὐταδέλφους Γεώργιο Γιαννάκη καί Κωνσταντῖνο Γιαννάκη215 laquoὅτι εἶνε ἄνθρωποι τίμιοι ῥαγιάδες μαςκ(αι)΄ πληρώνουσι τά βασιλικά δοσίματα216 κ(αι)΄ εἶνε γανωτζίδες() πογιατζίδεςraquo σφραγισμένο μέ τή βασιλικήσφραγίδα τῆς χώρας καί ὑποβεβαιωμένο μέ τίς ὑπογραφές του

[Τό Ἔγγραφο ὅμως εἶναι ἀσφράγιστο καί ἀνυπόγραφο (βλέπε Σημείωση 215) καί ἔχει ἐλάχιστα ὀρθογρα-φικά λάθη Ἔχει ὑδατόσημο μέ τό ὀνοματεπώνυμο SMITH G MEINIER καί ὑδάτινες γραμμές]32 Ὑπηρεσιακό Ἔγγραφο Πολύγυρος 25 Αὐγούστου 1873 φ 1 (φ 1β΄ κενό) 170Χ213

Ὁ Ἐπίτροπος τοῦ Καϊμακάμη Κασσάνδρας Χακίμης217 Κασσάνδρας μέ ἐσώκλειστο ἔντυπο εἰδοποίησης δια-τάσσει τόν Μοχτάρη καί τό laquoἸχτιγιάρ Μετζλῆσιraquo τῆς Λιαρίγκοβης νά πράξουν laquoπερί τῶν δαματίων ἅτινα κα-τέστραψεν διά πυρός οἱ συγχωριανοίraquo τους τά ὁποῖα ἦταν κτῆμα τοῦ συγχωριανοῦ τους Καρασἀλῆ218 διαφορετικάὁ μουχτάρης καί οἱ ἀζάδες νά πᾶν στόν Πολύγυρο laquoἀπροφασίστωςraquo

(Τό Ἔγγραφο εἶναι ὀρθογραφημένο καί σφραγίζεται μέ τήν ὑπηρεσιακή σφραγίδα219 Ἔχει ὑδατόσημο καίὑδάτινες γραμμές ὅπως τό προηγούμενο Ἔγγραφο)33 Ὑπηρεσιακό Ἔγγραφο Πολύγυρος 29 Σεπτεμβρίου 1873 φ 1 (φ 1β΄ κενό) 169Χ210

Ὁ καϊμακάμης Κασσάνδρας διατάσσει τόν Μοχτάρη καί τό laquoἸχτιγιάρ Μετζλῆσιraquo τῆς Λιαρίγκοβης νά μή ἐμπο-δίσουν τόν Κωνσταντῖνο Κοντζιάνη laquoτοῦ νά συνάξῃ τόν καρπόν τοῦ ἀμπελίου τουraquo καί ἐάν ἔχουν ἀπό αὐτόνἀπαιτήσεις καί ζητοῦν ἀπό αὐτόν laquoχρέη βασιλικάraquo μποροῦν νά πᾶν στόν Πολύγυρο καί νά κάνουν ἀγωγή

[Τό Ἐγγραφο εἶναι τοῦ ἴδιου συντάκτη μέ αὐτόν τοῦ προηγούμενου Ἐγγράφου δηλ τοῦ χακίμη καί σφρα-γίζεται μέ τήν ὑπηρεσιακή σφραγίδα Ἀνάμεσα στό κείμενο καί στή σφραγίδα ὑπάρχει σημείωμα μέ ἀραβικήγραφή πού εἶναι περίληψη τοῦ Ἐγγράφου (Ἀνάγνωση Νικ Παπαοικονόμου) Ἔχει ὑδατόσημο μέ τή λέξη FI-UME καί ὑδάτινες γραμμές]34 laquoΠολυτίριονraquo Λιαρίγκοβη 29 Μαΐου 1877 φφ 1 (φ 1β΄ κενό) 149Χ250

Ὁ Γεώργιος Ἰωάννου Νεραντζιᾶ220 πούλησε στόν Εὐθύμιο Νικολάου Τσαπραζλῆ221 ἕναν σπιτότοπο πίσω ἀπότό σπίτι του μέ συνορίτες τόν ἀγοραστή τόν δημόσιο δρόμο καί τόν Στέριο Διαμαντούδη222 γιά 4 ὀθωμανι-κές λίρες

(Τό Ἔγγραφο ἔχει μερικά ὀρθογραφικά λάθη καί σφραγίζεται μέ ἔντυπη τουρκική σφραγίδα Τό ὑπογρά-

5

φουν ὁ πωλητής καί οἱ μάρτυρες Νικόλαος Ἰωάννου Κόζτιους223 Στέριος Χρίστου Μανασσῆς Ἰωάννου224 πούεἶναι καί ὁ συντάκτης του καί ὁ Παῦλος Γεωργίου225

35 Ἱεροσφράγιστη ἀπόδειξη Ἱ Μ Μεγίστης Λαύρας 29 Ὀκτωβρίου 1880 φφ 2 (φφ 1β΄ - 2β΄ κενά) 170Χ213Οἱ ἐπίτροποι τῆς Ἱ Μονῆς Μεγίστης Λαύρας227 δηλώνουν laquoὅτι ὁ ἐκ τοῦ χωρίου Λιαριγκόβης Γεώργιος Κων-

σταντίνου227raquo βρίσκεται στή Μονή τους laquoπρό ἑνός ἔτους δόκιμος διά καλόγηροςraquo ὑποτακτικός τοῦ ΓέροντοςΚοσμᾶ229

(Τό Ἔγγραφο εἶναι ἀνυπόγραφο καί σφραγίζεται μέ τή σφραγίδα τῆς Μονῆς229 Ἔχει ὑδατόσημο μέ τήν πα-ράσταση οἰκοσήμου ἤ θυρεοῦ καί ὑδάτινες γραμμές)

Σημειώσεις146 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν147 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν148 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν Ἴσως νά εἶναι μέλος τοῦ (μετέπειτα) γένους Πασχαλούδη

πού ἀναφέρεται τό ἔτος 1885 στό laquoΜητρῶον τῶν Ἀρρένων τῆς Κοινότητας Ἀρναίας τοῦ Νομοῦ Χαλκιδικῆς κα-ταρτισθέν ἐν ἔτει 1925raquo ἤ τοῦ γένους Πασχαλᾶ πού ἀναφέρεται τό ἔτος 1924 στό ἴδιο Μητρῶο Στήν Ἀρναίαὑπάρχει καί τό ἐπώνυμο Πασχαλίδης

149 Προφανῶς πρόκειται γιά μέλος τοῦ γένους Καρατσέ πού ὑπάρχει στήν Ἀρναία150 Ἄν τό ὄνομα εἶναι βαφτιστικό ἴσως νά ἀνήκει στό γένος Κιάτου ἤ στό γένος Πιτούλα στά ὁποῖα κυκλοφορεῖ

τό ὄνομα Ἀγαπητός151 Ἀναφέρεται καί στά Ἔγγραφα ἀριθμ 1 2 7 9 12 13 καί 15-21 (βλ τεύχη 94 καί 95) Ὑποθέτουμε ὅτι

εἶναι μακρινός πρόγονος τοῦ γένους Τσαπρασλῆ γιός τοῦ Γεώργη Νικόλα (Βλ τχ 94 ἔγγραφο ἀριθμ 1)152 Ἴσως νά εἶναι ἀδελφός τοῦ Νικολάου Γεωργίου Ἀναφέρεται καί στά Ἔγγραφα ἀριθμ 17 καί 18 (βλ τχ

95)153 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν Ἀπό τό πατρώνυμό του (παπα)Θεοδώρου ὑποθέτουμε ὅτι

ὑπῆρχε ἱερέας μέ τό ὄνομα Θεόδωρος ὁ ὁποῖος γιά πρώτη φορά laquoἀνακαλύπτεταιraquo στίς πηγές καί προστίθε-ται στόν γνωστό Κατάλογο [βλ Δημ Κύρου Ἐφημέριοι τοῦ Ἐνοριακοῦ καί Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Στε-φάνου Ἀρναίας (1812-592005) ΑΡΝΑΙΑ τχ 67-68Ἀπρ-Σεπτ 2005 σσ 22-23] ὅπου ἀναφέρεται ὅτι τό 1842ὑπῆρχε ἱερέας Σταμάτιος τοῦ Θεοδώρου πού ἴσως νά ἦταν γιός τοῦ (νεοανακαλυφθέντος) παπα-Θεοδώρουκαί ἀδελφός τοῦ Γιάννη

154 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτήν Ἴσως νά εἶναι Παλαιοχωρινή θυγατέρα ἤ σύζυγος κάποιουΠαλαιοχωρινοῦ μέ τό βαφτιστικό ὄνομα Κύπρος πού ὑπάρχει καί τώρα στό Παλαιοχώρι

155-156 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτούς157 Δηλ τοῦ γένους Παπαστεργίου (βλ καί Σημ 57 στό τχ 94 σ 5)158 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν159 Ἀναφέρεται καί στό Ἔγγραφο ἀριθμ 1 (στό τχ 94) ὅπου στή Σημείωση 7 γράφηκε ὅτι laquoγιά τό προσω-

νύμιο Λαγούδα δέν ἔχουμε ἐνημέρωσηraquo Ἀπό δύο συμπατριῶτες μας (τούς ὁποίους εὐχαριστοῦμε) πληροφο-ρηθήκαμε ὅτι στήν περιοχή ἀπέναντι ἀπό τό Εἰρηνοδικεῖο ὄπου εἶναι καί ἡ οἰκία Γρηγορίου Σιώπη ὑπῆρχε ἡτοποθεσία laquoΛαγούδαraquo (πληροφορία Βασ Ἠλ Κοκκαλιάρη) ὅτι ὑπῆρχε τό ἐπώνυμο Λαγούδα καί ὅτι ἡ τοποθε-σία laquoΛαγούδαraquo βρισκόταν κοντά στήν τοποθεσία laquoΚαστανιάraquo δυτικά τῆς Ἀρναίας (Γρηγ Σιώπης) Ὅποιος ἔχειπερισσότερες καί πιό συγκεκριμένες πληροφορίες ἄς μᾶς ἐνημερώσει σχετικά

160-162 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτούς163 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν Ἴσως εἶναι ὁ ἴδιος μέ τόν ἀναφερόμενο σέ Ἔγγραφο τοῦ Ἀρχεί-

ου Λυσ Σαραφιανοῦ τοῦ 1886 ὅπου καταγράφεται ὡς Κηάνας () Πρήκιος (ἀπό λαθεμένη ἀνάγνωση γράφηκεΚηάνας ἀντί Ἰωάννης) (Βλέπε Δημ Θ Κύρου Καταγραφή Ἀρχείων ΚΑ΄ Κατάλογος Ἐγγράφων Ἀρχείου Λυ-σιμάχου Σαραφιανοῦ Η ΑΡΝΑΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ τχ 38Ἰαν-Μάρτ 1998 ᾽Ἔγγραφο 5 σ 3)

164 Δέν γνωρίζουμε ποῦ βρίσκεται ἡ τοποθεσία αὐτή165 Δέν γνωρίζουμε ποῦ βρίσκεται ἡ τοποθεσία αὐτή166 Τό σπίτι τοῦ laquoματζόληraquo ὁ ὁποῖος ἴσως νά εἶναι ὁ γενάρχης τοῦ γένους Ματζόλη ὑποθέτουμε ὅτι βρι-

σκόταν ἐκεῖ πού βρίσκεται τό σπίτι τοῦ Δημ Ματζώλη167 Ἡ τοποθεσία laquoΜοδνοῦraquo καί laquoΜουδνοῦraquo (ἴσως τό ὀρθό εἶναι laquoΜοδινοῦraquo) βρίσκεται 3 χιλιόμετρα δυτικά

τῆς Ἀρναίας (βλ καί Δημ Γρηγ Παπαγιάννη Λαογραφικά Ἀρναίας Τοπωνύμια Ἀρναίας Φυτωνύμια-Ὑδρωνύ-μια-Ναωνύμια χτ καί χ σ 10) Ὑπάρχει καί ἡ γραφή (ἴσως παραφθορά τῆς λέξης) Μουζνό καί Μουζανό () (βλΝίκου Ἐμμ Παπαοικονόμου Τό Ὀθωμανικό κτηματολόγιο τῆς Λιαρίγκοβης τό 1873 ΑΡΝΑΙΑ τχ 95Ἀπρ-Ἰούν2012 σ 11)

168 Δέν γνωρίζουμε ποῦ βρίσκεται ἡ τοποθεσία αὐτή169 Ἡ τοποθεσία laquoΠόζας ἤ Μπόζιας) λάκα εἶναι τμῆμα τῆς εὐρύτερης περιοχῆς - τοποθεσίας laquoΜερτικάraquo πού

βρίσκεται σέ ἀπόσταση 2 χλμ περίπου βόρεια τῆς Ἀρναίας κοντά στόν λόφο τοῦ Προφ Ἠλία170 Δέν ἔχουμε ἄλλη πληροφόρηση γιά τά ὀρφανά τοῦ Πολυγύρου Πιθανόν νά ἦταν τμῆμα τῶν φτωχῶν

6

του πού κάθε χρόνο ἔπαιρναν τό 15 τῶν τόκων ἀπό τό κεφάλαιο τῶν 150000 γροσίων πού ἄφησε στή Δια-θήκη του στίς 27-3-1854 ὁ Πολυγυρινός Ἰωάννης Παυλίδης σύζυγος τῆς Πολυγυρινῆς ἀπό πατέρα καί Λιαριγ-κοβινῆς ἀπό μητέρα Τριανταφυλλιᾶς (Βλ Στεφ Κότσιανου 1 Πολύγυροςmiddot Ἄγνωστες σελίδες τῆς Ἱστορίας τουἘφημ laquoΦΩΝΗ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣraquo φ Δ΄ 36522-5-1960 σ 2 καί αὐτοτελές ὁμότιτλο Ἀθήνα 1961 σ 24 καί 2Μιά Χαλκιδικιώτισσα λάμπρυνε τῆς κοινωνίας τῆς Ἀθήνας τοῦ 19ου αἰῶνα Κατέλιπεν καί σπουδαῖον κληρο-δότημα Ἐφημ laquoΑΝΤΙΛΑΛΟΙ ΤΗΣ ΑΡΝΑΙΑΣraquo φ 68Μάϊος 1984 σ 2) ἤ νά ἦταν προστατευόμενα ἀπό κάποιο φι-λανθρωπικό ἵδρυμά του

171 Κωμόπολη τῆς Χαλκιδικῆς πρωτεύουσα τοῦ μέχρι τό 2010 Νομοῦ Χαλκιδικῆς καί τώρα τῆς Περιφερει-ακῆς Ἑνότητας Χαλκιδικῆς (τά αἴσχη τοῦ laquoΚαλλικράτηraquo) καί ἕδρα τοῦ Δήμου Πολυγύρου καί τῆς Μητροπό-λεως Κασσανδρείας Στά χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας ἦταν καί ἕδρα τοῦ Καϊμακάμη τοῦ Καζᾶ Κασσάνδρας Ἀπε-λευθερώθηκε ἀπό τόν τουρκικό ζυγό στίς 23 Ὀκτωβρίου τοῦ 1912 ἀπό τό Σῶμα Στρατιωτικῶν Προσκόπων καίἐντάχθηκε ἐπίσημα στό ἐλεύθερο ἑλληνικό κράτος στίς 2 Νοεμβρίου τοῦ 1912 (Γιά τήν Ἀπελευθέρωση τοῦ Πο-λυγύρου βλέπε ἐνδεικτικά Δημ Θ Κύρου Ἡ Ἀπελευθέρωση τοῦ Πολυγύρου ἀπό τούς Τούρκους τό 1912 ΠΟ-ΛΥΓΥΡΟΣ τχ 7Νοέ-Δεκ 2001 σσ 26-27)

172 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν173 Ὁ Γιωργάκης Ρήγας τοῦ Δημητρίου χρημάτισε Ἐκκλησιαστικός Ἐπίτροπος τοῦ Ἱ Ν Ἁγ Στεφάνου τό

1841 καί τό 1847 καί μέ τήν ἰδιότητα αὐτή καί τοῦ δημογέροντα ὑπογράφει σέ πωλητήρια Ἔγγραφα τῶν ἐτῶναὐτῶν (Βλ Δημ Κύρου 1 Ἐκκλησιαστικοί Ἐπίτροποι τοῦ Ἐνοριακοῦ καί Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγίου ΣτεφάνουἈρναίας (1835-1947) ΑΡΝΑΙΑ τχ 77Ὀκτ-Δεκ 2007 σ 17 καί 2 Καταγραφή Ἀρχείων ΚΕ΄ Κατάλογος Ἐγγρά-φων Ἀρχείου Ἰωάννου Ἀστ Μπιλούκα ὅπ τχ 72Ἰούλ-Σεπτ 2006 σ 6)

174 Ἀναφέρεται καί στό Ἔγγραφο ἀριθμ 19 (Βλ τχ 95 σ 4 καί Σημ 130) Ἦταν ἀδελφός τοῦ ἐφοροε-πιτρόπου Ἰωάν Νικ Κοτσάνη (1871-1874) καί ὄχι πατέρας τοῦ νεώτερου Ἰω Ν Κοτσάνη ὅπως λαθεμένα γρά-ψαμε στό τχ 952012 σ 6 Σημ 130 Ὁ Κων Ν Κοτσάνης ἦταν μουχτάρης τό 1871 (Βλέπε Δημ Θ Κύρου ΤόἈρχεῖο Ἐγγράφων τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνου Ἀρναίας Η ΑΡΝΑΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ τχ 54Ἰαν-Μάρτ 2002 Ἔγγρ ἀρ 88-11-1871 σ 4

175 Χρημάτισε Ἐκκλ Ἐπίτροπος τοῦ Ἱ Ν Ἁγ Στεφάνου τό 1857 καί τό 1860 (Βλέπε Δημ Θ Κύρου Ἐκκλη-σιαστικοί Ἐπίτροποι τοῦ Ἐνοριακοῦ καί Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνου Ἀρναίας (1835-1947) ΑΡΝΑΙΑτχ 77Ὀκτ-Δεκ 2007 σ 17) Ἴσως νά εἶναι ὁ πατέρας τοῦ Γεωργίου Πιτούλα καί παpπούς τοῦ Μακεδονομά-χου Ἀγαπητοῦ Γ Πιτούλα

176 Ὁ δάσκαλος Ἀθανάσιος καταγόταν ἀπό τόν Πολύγυρο Δίδαξε στά σχολεῖα τοῦ Πολυγύρου (1867 καί1873-1874) τῆς Λιαρίγκοβης (1854-1865 καί 1870-1873) καί τῆς Βαρβάρας (ἴσως 1874-1875) [Βλέπε Δημ Θ Κύ-ρου 1 Καταγραφή Ἀρχείων ΚΑ΄ Κατάλογος Ἐγγράφων Ἀρχείου Λυσιμάχου Σαραφιανοῦ ὅπ Ἔγγραφο ἀρ3) σσ 3 καί 6-7middot 2 Τό Ἀρχεῖο Ἐγγράφων τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ ὅπ Ἔγγραφα ἀρ 2 3 4 καί 5 σ 5-8καί τχ 63Ἀπρ-Ἰούν 2004 Ἔγγραφο α΄ σ 4middot 3 Ὁ Ἱερός Μητροπολιτικός Ναός τοῦ Ἁγίου Στεφάνου ἈρναίαςἈρναία 2008 σσ 118-119 (γιά τήν Ἀρναία) καί ἐφημ laquoΕΡΜΗΣraquo (Θεσσαλονίκης) φ 831-3-1876 σ 3 ΔΙΑΤΡΙΒΗ(πρβλ Δημ Θ Κύρου Ἕνα παράνομο συνοικέσιο ἀναστατώνει τή Βαρβάρα στά 1875 ΤΑ ΝΕΑ ΤΗΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣτχ 77Νοέ-Δεκ 2005 σσ 13-16) (γιά τή Βαρβάρα) καί Δημ Θ Κύρου Οἱ Πολυγυρινοί δάσκαλοι Ἀθανάσιος καίἈλέξανδρος (Δίδαξαν σέ σχολεῖα τῆς Χαλκιδικῆς στά χρόνια τῆς τουρκοκρατίας) ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ τχ 33Μάϊ-Ἰούν2006 σσ 34-35 (γιά τά τρία χωριά)]

177 Τό σημείωμα ἀναφέρεται περιληπτικά στό χρέος (Ἀνάγνωση Νικ Παπαοικονόμου)178 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν179 Πρόκειται γιά τόν Ὀθωμανό Ἀλῆ Πεχλιβάνη πού ὅπως συμπεραίνεται ἀπό τό παρακάτω κείμενο ἦταν

κάτοικος Σερρῶν180 Δέν γνωριζουμε τί laquoπέρασηraquo εἶχαν ἀκριβῶς τά γρόσια στίς Σέρρες ὅσον ἀφορᾶ στήν ἰσοτιμία τους μέ

τήν Ὀθωμανική λίρα (πχ 1 λίρα = 100 ἤ 105 ἤ 150 γρόσια)181-183 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτούς184 Τά Στεφανινά εἶναι χωριό τῆς ἐπαρχίας Λαγκαδᾶ τοῦ Νομοῦ Θεσσαλονίκης185 Βλ Σημ 189186 Βλ Σημ 151 καί 201187 Γιά πρώτη φορά συναντιέται στήν ἔρευνά μας τό ἐπώνυμο () αὐτό188 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν189 Πρόκειται γιά τόν Βασίλειο ἀπό τό χωριό Χωρούδα ἤ Βασίλειο Χωρούδα Τό χωριό Χωρούδα στά χρό-

νια τῆς Τουρκοκρατίας ἦταν μία ἀπό τίς 12 κωμοπόλεις τῶν Μαντεμοχωρίων κοντά στά (νέα) Στάγειρα Τό 1821πυρπολήθηκε ἀπό τούς Τούρκους καί οἱ κάτοικοί του μετοίκησαν στά χωριά Στάγειρα Στρατονίκη καί Νεοχώ-ρι μέ τό ἐπώνυμο Χωρούδας Ὁ Βασίλειος (προφανῶς) μετοίκησε στή Λιαρίγκοβη ὅπου νυμφεύθηκε καί ἀπέ-κτησε τόν Χρῆστο πατέρα τοῦ Βασιλείου ὁ ὁποῖος σύμφωνα μέ τό laquoΜητρῶον τῶν ἀρρένων τῆς ΚοινότηταςἈρναίας τοῦ Νομοῦ Χαλκιδικῆς καταρτισθέν ἐν ἔτει 1925raquo γεννήθηκε τό 1893 καί πέθανε τό 1937 Γιά τή Χω-ρούδα καί τό γένος Χωρούδα στό Νεοχώρι βλέπε Κωνσταντίνου Θ Χιούτη Προσωπογραφία τοῦ ΝεοχωρίουΧαλκιδικῆς (16ος - 20ός αἰ) Θεσσαλονίκη 2001 σσ 36 καί 548-551

7

190-193α΄ Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτούς193β΄ Ἡ τοποθεσία laquoΠαπάδικαraquo βρίσκεται 2 χλμ δυτικά τῆς Ἀρναίας (Βλ Δημ Γρ Παπαγιάννη ὅπ σ 10194 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν195 Ἀναφέρεται καί στό Ἔγγραφο ἀριθ 5 6 καί 10 (Βλ τχ 94)196 Δέν γνωρίζουμε ποῦ βρισκόταν ὁ Κοτσανάδικος κῆπος197 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν198 Ἀναφέρεται καί στά Ἔγγραφα ἀριθμ 2 3 6 7 καί 9 (βλ τχ 94) καί 12 14 16 καί 19 (βλ τχ 95) 199 Δέν γνωρίζουμε ποιά εἶναι ἡ σχέση μεταξύ τῆς συζύγου τοῦ Σιργιότη τοῦ Γιαννάκη Μαρίας τοῦ Δημη-

τράκη (βλ Ἔγγραφο ἀριθμ 6 στό τχ 94) καί τῆς συζύγου τοῦ Νικολάου Γεωργίου Μαρίας θυγατέρας Δημη-τράκη Ὑπάρχει σύγχυση (Βλ καί Ἔγγραφο ἀριθμ 13 στό τχ 95)

200 Εἶναι γιός τοῦ Νικολάου Γεωργίου καί μᾶλλον ὁ παππούς τοῦ Κοινοτάρχη Ἀρναίας (1940-1941) Εὐθυμί-ου Τσαπρασλῆ (Βλ καί Ἔγγραφο ἀριθμ 34) Τό 1873 ἦταν δημογέροντας (ἀζάς) (Βλ Νίκου Ἐμμ Παπαοικο-νόμου ὅπ σ 10)

201 Δέν γνωρίζουμε ποῦ βρίσκεται ἡ τοποθεσία αὐτή πού πιθανόν νά ἔχει σχέση μέ τή γνωστή βρύση τοῦοἰκισμοῦ

202 Παραφθορά τῆς λ μύλος Δέν γνωρίζουμε ποῦ βρίσκεται ἡ τοποθεσία αὐτή γιά τήν ὁποία ἐλάχιστα βλέ-πε Νίκου Ἐμμ Παπαοικονόμου ὅπ

203-205 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτές Ὑποθέτουμε ὅτι ἡ πρώτη εἶναι σύζυγος τοῦ Παπα-Νικο-λάου (Βλ Σημ 212)

206 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν Πιθανόν νά ἀνήκει στό διαφαινόμενο (τότε) γένος Τσαπρασλῆ207 Πρόκειται γιά τόν δάσκαλο Κυριαζῆ (τοῦ Ἐγγράφου ἀριθμ 20 Σημ 134 στό τχ 95) γιά τόν ὁποῖο πε-

ρισσότερα βλέπε Δημ Θ Κύρου Ἡ ἐκπαίδευση στήν Ἀρναία (Λιαρίγκοβη) στά χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας καίμιά πρώτη ἀναφορά σέ ἀδημοσίευτο ἀρχειακό ὑλικό ΑΡΝΑΙΑ τχ 18Ἰαν-Μάρτ 1993 σ 6 (ἡ πληροφορία προ-έρχεται ἀπό τίς ἀνέκδοτες Σημειώσεις τῆς Ἀθηνᾶς Γαϊτάνου-Γιαννιοῦ) καί Ἐρατώς Ζέλλιου-Μαστοροκώστα1 Ἡ παιδεία κατά τήν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας Χαλκιδική ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ἡ Χαλ-κιδική κατά τήν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας Πρακτικά τοῦ τετάρτου Πανελληνίου Συνεδρίου Ποσείδι Χαλκι-δικῆς 13-15 Ὀκτωβρίου 1995 Θεσσαλονίκη 1998 σ 330 καί 2 (αὐτοτελῶς) Ἡ παιδεία κατά τήν περίοδο τῆςΤουρκοκρατίας Χαλκιδική Θεσσαλονίκη χχ σ 84 Πέθανε μετά τό 1864

208 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτήν Ἴσως νά ἔχει κάποια σχέση μέ τό γένος Πασχαλᾶ209 Δέν ἀναγράφεται στό κυρίως κείμενο καί δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτήν210 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν211 Προφανῶς εἶναι γιός τοῦ Παπα-Δήμου ὁ ὁποῖος (παπα-Δῆμος) ἀναφέρεται καί σέ Ἔγγραφα τῶν ἐτῶν

1834-1885 ἄλλων Ἀρχείων (Βλ Δημ Θ Κύρου 1 Ἐφημέριοι ὅπ καί 2 Ὁ Ἱερός Μητροπολιτικός Ναός ὅπ (Ἴσως ἀπό τό ὄνομα παπα-Δῆμος προῆλθε τό ἐπώνυμο Παπαδῆμος τῆς Ἀρναίας)

212 Ἀναφέρεται καί σέ Ἔγγραφο τοῦ 1842 τοῦ Ἀρχείου Π Γρ Παπαγιάννη (Βλ Δημ Κύρου 1 Μιά πράξηυἱοθεσίας στή Λιαρίγκοβη τό 1842 Η ΑΡΝΑΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ τχ 62Ἰαν-Μάρτ 2004 σσ 7-8 καί 2 Ἐφημέρι-οι ὅπ σ 22

213 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν214 Δηλ ἡ Δημογεροντία (τό Κοινοτικό Συμβούλιο) ἡ ὁποία τότε ἀποτελεῖτο ἀπό τόν μουχτάρη Γεώργιο Θε-

οχάρη καί ἀπό τούς ἀζάδες Δημήτριο Ἀποστόλου Γεώργιο Δήμου Στέριο Ἰωάννου Μῆτρο () Στέριου Εὐθύ-μιο Νικολάου καί Δημήτριο Γεωργίου καί ὑπέγραψε τήν καταγραφή τῶν κτημάτων (τό κτηματολόγιο) τῆς Λια-ρίγκοβης τό 1873 (Βλ Νίκου Ἐμμ Παπαοικονόμου ὄπ σ 10)

215 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτούς216 Δημ κρατικοί φόροι φόροι τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας217 Ἑλληνοποιημένη λέξη ἀπό τήν τουρκική hakim πού σημαίνει δικαστής (Βλ Νικολάου Ε Μακρῆ Ἐγχει-

ρίδιον Ἑλληνοτουρκικῶν λέξεων καί φράσεων ἐν Ἀθήναις 1891 σ 21)218 Δέν ἔχουμε πληροφόρηση γιά τό γεγονός τῆς πυρπολήσεως τῶν δωματίων τοῦ Τούρκου Καρασἀλῆ ὁ

ὁποῖος ἦταν κάτοικος Λιαριγκόβης219 Ἡ σφραγίδα εἶναι στρογγυλή καί ἔχει διάμετρο 25 ἑκ καί χρονολογία σύγχρονη τοῦ Ἐγγράφου καί τό

λογότυπο laquoΚαϊμακάμης Καζᾶς Κασσάνδραςraquo (Ἀνάγνωση Νικ Παπαοικονόμου)220 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν Ἴσως νά εἶναι γιός τοῦ Γιάννη τῆς laquoνιραντζιᾶςraquo τοῦ Ἐγγρά-

φου ἀριθμ 7 Σημ 52 (τχ 94) Ἀπό τό ὄνομα τῆς Νεραντζιᾶς μᾶλλον προῆλθε τό ἐπώνυμο Νεραντζιᾶς ἝναςΓεώργιος Νεραντζιᾶς τοῦ Ἰωάννη ζῆ τό 1876 Μᾶλλον εἶναι ὁ ἴδιος Στό laquoΜητρῶον τῶν ἀρρένων raquo ἀναφέρονταιοἱ Νεραντζῆς Γεώργιος τοῦ Ἰωάννη (γένν 1899) Νεραντζῆς Κωνσταντῖνος τοῦ Ἰωάννη (γέν 1902) ΝεραντζιᾶςΚων τοῦ Ἀθανασίου (γέν 1905) καί Νεραντζιᾶς Βασ τοῦ Ἰωάννη (γενν 1907) προφανῶς στενοί συγγενεῖς τοῦπρώτου

221 Βλ Σημ 201222 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν223 Ἡ ὀρθή γραφή τοῦ ἐπωνύμου εἶναι Κότζιος ἤ (ὅπως συναντιέται σήμερα) Γκότζιος

8

224 Χρημάτισε Ἐφοροεπίτροπος τοῦ Ἱ Ν Ἁγ Στεφάνου Ἀρναίας κατά τά ἔτη 1871-1874 1882-1890 καί 1893-1894 Ὑπογράφει ὡς μάρτυρας σέ πολλά δικαιοπρακτικά Ἔγγραφα οἰκογενειακῶν Ἀρχείων τῆς Ἀρναίας ὡς Μα-νασσῆς Ἰωάννου [Ἐνδεικτικά γιʼ αὐτον βλέπε Δημ Θ Κύρου 1 Ἡ Ἱστορία τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῶν Ἁγίων Ἀναρ-γύρων ἀπό τήν ἵδρυσή του (1919) ὥς τήν ἀνακήρυξή του σέ Ἐνοριακό Ναό (1982) στόν συλλογικό Τόμο laquoἹερόςΝαός Ἁγίων Ἀναργύρων Ἀρναίαςraquo Ἀρναία 2002 σσ 42 καί 63 (Σημ 50) 2 Τό Ἀρχεῖο Ἐγγράφων τοῦ Μητρο-πολιτικοῦ Ναοῦ ὅπ τχ 63Ἀπρ-Ἰούν 2004 σ 3 3 Ἐφημέριοι ὅπ σ 22 4 Ἐκκλησιαστικοί Ἐπίτροποι ὅπ 5 Ὁ Ἱερός Μητροπολιτικός Ναός ὅπ σσ 48 καί 53 6 Τά laquoΧρονικά Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνου Λιαριγκόβης(Ἀρναίας)raquo τοῦ Μητροπολίτη Ἱερισσοῦ Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Σωκράτη (1911-1944) ΑΡΝΑΙΑ τχ 78ἸανΜάρτ 2008 σσ 7 καί 17 (Σημ 69) καί 7 Ὁ Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου ΣωκράτηςΣταυρίδης (1866-1944) Ἀρναία 2011 σσ 66 67 καί 97-98 (Σημ 79)] Ἀργότερα laquoἴσως ἀρχές τοῦ 20οῦ αἰ) χει-ροτονήθηκε ἱερέας (Μανασῆς Ἰωάννου Μανασσῆς) καί ὑπηρέτησε ὡς ἐφημέριος στόν Ἱ Ν Ἁγ Στεφάνου μέ-χρι τόν θάνατό του (1925)

225 Ἀπό Ἔγγραφα οἰκογενειακῶν Ἀρχείων τῆς Ἀρναίας (ἑλληνικά καί τουρκικά) πληροφορούμαστε ὅτι χρη-μάτισε μουχτάρης τῆς Λιαρίγκοβης τό 1885 Ἴσως νά εἶναι γιός τοῦ Γεωργίου Παύλου τῆς Σημ 178

226 Εἶναι ἡ ἀρχαιότερη Μονή τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἱδρυθεῖσα ἀπό τόν αὐτοκράτορα τοῦ Βυζαντίου ΝικηφόροΦωκᾶ τό 963 Τό 1963 γιορτάστηκαν πανηγυρικά τά 1000 χρόνια τῆς Μονῆς καί τοῦ Ἁγ Ὄρους γενικότερα

227 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν228 Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιά τόν μοναχό Κοσμᾶ ὁ ὁποῖος ὡς μέλος τῆς μοναστικῆς Συνάξεως

(διοικητικοῦ Σώματος) προσφωνεῖτο laquoΓέρονταςraquo (ἐνῶ οἱ ἱερομόναχοι προσφωνοῦνται laquoΠροηγούμενοιraquo)229 Ἡ σφραγίδα εἶναι στρόγγυλη διαστ 45 ἑκ καί κυκλικά ἔχει τό λογότυπο laquoΣΦΡΑΓΙΣ ΘΕΙΑΣ ΙΕΡΑΣ ΒΑ-

ΣΙΛΙΚΗΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗΣ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥraquo Στό κέντρο ἔχει τήν παράσταση τοῦ Ἁγί-ου Ἀθανασίου σχεδόν ὁλόσωμου μέ 4 κυπαρίσια laquoἔνθεν καί ἔνθενraquo καί τήν ἐπιγραφή σέ 2 σειρές πάλι laquoἔνθενκαί ἔνθενraquo laquoΟ ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ο ΕΝ ΤΩ ΑΘΩraquo

bull Λάζαρος Κοεμτζόπουλος(Θεσνίκη) 100 euro(34070 δρχ )

bull Ἀνώνυμος 50 euro(17037 raquo )bull Ἀστ Γ Ζωγράφος (Πολύγυρος) 50 euro(17037 raquo )bull Μαρία Μπύρου - Λαλιώτη(Θεσνίκη) 20 euro ( 6815 raquo )

bull Ἠλέκτρα Μ Παπαθανασίου(Θεσνίκη) 20 euro ( 6815 raquo )

bull Γεώργιος Ν Ζυγούρης (Θεσνίκη) 20 euro ( 6815 raquo )bull Νικ Φιλίππου (Ἀθήνα) 20 euro ( 6815 raquo )bull Ἄγγ Ξιούφης (Γιαννιτσά) 20 euro ( 6815 raquo )bull Ἀ Κ (Ἀρναία) 20 euro ( 6815 raquo )bull Ἑλ Ματσίγγου - Βλάχου (Θεσνίκη) 20 euro ( 6815 raquo )bull Γεώργ Δ Κυριαφίνης (Ἀρναία) 20 euro ( 6815 raquo )bull Σταμ Ζωγράφος (Ἀρναία) 20 euro ( 6815 raquo )bull Γεώργ Κουκλιάτης (Πετροκέρασα) 20 euro ( 6815 raquo )bull Νικ Νάκος (Ἀρναία) 20 euro ( 6815 raquo )

bull Σουλτ Σαμαρᾶ -Γκοντελίτσα(Ἀρναία) 20 euro ( 6815 raquo )bull Ἰω Τζιάρας (Ἀρναία) 20 euro ( 6815 raquo )bull Εἰρήνη Σκιαθίτη - Κονταξίδη(Θεσνίκη) 20 euro ( 6815 raquo )

bull Λουκοβίτης Ἄγγ (Ἀρναία) 20 euro ( 6815 raquo )bull Ζηνοβία Ἱππ Πάχτα (Ἀρναία) 15 euro ( 5111 raquo ) bull Μαρ Μήτσιου (Ἀρναία) 10 euro ( 3407 raquo )bull Ἀναστ Νίκου Θανάσουλα (Ἀρναία) 10 euro ( 3407 raquo )bull Ἄννα Κομιανίδου (Θεσνίκη) 10 euro ( 3407 raquo )bull Βασ Κωτούδης (Πετροκέρασα) 10 euro ( 3407 raquo )bull Ἰω Δ Ἀργυρός (Ἀρναία) 10 euro ( 3407 raquo )bull Νικ Ζωγράφος (Ἀρναία) 10 euro (3407 raquo )bull Κων Χρ Τσαμούρης (Ἀρναία) 10 euro (3407 raquo )bull Ἰω Δημ Σαμαρᾶς (Θεσνίκη) 10 euro (3407 raquo )bull Ἀγαπ Πιτούλας (Ἀρναία) 05 euro ( 1704 raquo )bull Δημ Ψυχούλας (Ἀρναία) 05 euro ( 1704 raquo )

ΟΙ ΣΥΝ∆ΡΟΜΗΤΕΣ ΜΑΣΓιά τή συνέχιση τῆς ἔκδοσης τοῦ περιοδικοῦ μας βοήθησαν οἰκονομικά καί εὐχαριστοῦμε οἱ

laquoΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝraquondash Οἱ συμπατριῶτες μας Χριστόδουλος Δ Πάχτας καί Εὐαγγελία Ζυγούρη-Πάχτα (Πολύγυρος)

πρόσφεραν στό περιοδικό μας 40 euro (13630 δρχ) στή μνήμη τῶν γονέων τους Δημητρίου Εὐαγ-γελίας Χρήστου καί Αὐγούστας

ndash Ὁ συμπατριώτης μας κ Χρῆστος Παπαδῆμος (Σέρρες) πρόσφερε στό περιοδικό μας 50 euro(17034 δρχ) στή μνήμη τοῦ πατέρα του Βασιλείου

ndash Ὁ συμπατριώτης μας κ Νίκος Χαριστός πρόσφερε στό περιοδικό laquoΑΡΝΑΙΑraquo 50 euro (17034 δρχ)στή μνήμη τῶν γονέων του Σπύρου καί Μαγδαληνῆς τοῦ ἀδελφοῦ του Βρασίδα καί τοῦ καρδια-κοῦ του φίλου - laquoἀδελφοῦraquo - Γιαννίκου

9

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥΠΑΡΑ∆ΟΣΙΑΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΚΤΙΣΜΑΤΑ ΩΣ ΚΕΛΥΦΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ-ΑΡΧΕΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣΚΑΙ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗΣ ΠΑΡΑ∆ΟΣΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ∆ΙΑΤΗΡΗΤΕΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ

Τοῦ κ ∆ηmicroητρίου Κ Ἀλεξάνδρου Ἀρχιτέκτονα Μηχανικοῦ6η συνέχεια καί τέλος83 ΠΡΩΤΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣἈπὸ τὶς πρῶτες γενικὲς κατευθύνσεις ποὺ καθορίζουν τὴν μελέτη ἀποκατάστασης ἑνὸς κτιρίου ἢ ἑνὸς οἰκιστι-

κοῦ συνόλου εἶναια) ἡ προσπάθεια προσαρμογῆς τῶν σύγχρονων ἀναγκῶν σʼ ἕναν χῶρο γεμάτο ἀπὸ ἱστορικὲς μνῆμες δράσεις ἀπο-

τυπώματα ἀνθρώπινων δραστηριοτήτων καὶ β) ἡ ἐνίσχυση τῆς γηρασμένης κατασκευῆς ὥστε νὰ ἀντέξει σὲ μελλοντικὸ χρόνοΕἶναι αὐτονόητη ἡ δυσκολία τῶν ἀρχιτεκτόνων μελετητῶν νὰ διατυπώσουν ἀρχιτεκτονικὲς προτάσεις ὥστε σὲ

συν εργασία μὲ τοὺς μελλοντικοὺς χρῆστες νὰ προχωρήσουν σὲ διαβαθμισμένες ἐπεμβάσεις συνδυάζοντας τὸ ἀντι-κειμενικὰ δύσκολο δηλ τὰ ἱστορικὰ στοιχεῖα καὶ βιώματα μὲ τὶς σύγχρονες ἀπαιτήσεις Στὴν διαδικασία αὐτὴ οἱ πα-ράμετροι ποὺ ὑπεισέρχονται καὶ πρέπει νὰ ληφθοῦν ὑπʼ ὄψη εἶναι

Ἡ συντήρηση καὶ διατήρηση τῆς αὐθεντικότητας τοῦ laquoπαλιοῦraquoὉ σχεδιασμὸς καὶ ἡ κατασκευὴ τοῦ laquoνέουraquo ποὺ νὰ συνδυάζεται μὲ τὸ παλιὸ ἀλλὰ καὶ νὰ διακρίνεται ἀπὸ ἐκεῖνοἩ γνώση παλιῶν καὶ νέων τεχνικῶν ἡ σωστὴ ἐφαρμογή τους καὶ τὸ κόστοςἩ ἐπιλογὴ τῶν νέων ὑλικῶν μὲ ζητούμενο τὴν συμβατότητά τους μὲ τὰ παλιάὉ βαθμὸς βέβαια ἀξιολόγησης τῶν παραπάνω παραμέτρων ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸ περιεχόμενο καὶ τὸ ζητούμενο τῆς

κάθε μελέτηςΠολλὲς φορὲς τὰ διλήμματα καὶ τὰ ἐρωτήματα ποὺ καλούμαστε νὰ ἀπαντήσουμε ὅταν δὲν καθορίζονται σαφῶς

ἀπὸ τὸ ἀντικείμενο τῆς μελέτης ἀφοροῦν στὸ μέγεθος καὶ τὸ περιεχόμενο μίας μελέτης ἀποκατάστασης δηλ ἐπεμ-βάσεις σωστικές ἐπισκευῆς καὶ συντήρησης σὲ μικρὴ κλίμακα ἢ ἐπεμβάσεις ἀποκατάστασης σὲ μεγαλύτερη κλίμακαἐπανάχρησης καὶ ἀνακατασκευῶν ἢ μὲ ἄλλα λόγια ἡ ἀντιμετώπιση τῶν προβλημάτων νὰ γίνεται μὲ μία ἁπλῆ ἀποκα-τάσταση τῶν ἐμφανῶν βλαβῶν καὶ ζημιῶν ἢ θὰ πρέπει νὰ βλέπουμε τὸ θέμα βαθύτερα μὲ στόχο τὴν ἀναζήτηση ρι-ζικῶν λύσεων γιὰ τὴν καλύτερη προστασία καὶ λειτουργικότητα τοῦ κτίσματος σὲ μελλοντικὸ χρόνο

Στὸν παραπάνω προβληματισμὸ πολλὲς ἀπαντήσεις μποροῦν νὰ δοθοῦν ἀπὸ τὴν διαδικασία τεκμηρίωσης τῶνἐπεμβάσεων καὶ τὴν ἔρευνα ποὺ διενεργεῖται στὴ διάρκεια τῶν ἐργασιῶν για τὴν ἀποκάλυψη νέων στοιχείων ποὺἀφοροῦν στὸ κτίσμα καὶ στοὺς χρῆστες

84 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΥ ΔΙΕΠΟΥΝ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ (ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ)Τὰ χαρακτηριστικὰ στοιχεῖα ποὺ διέπουν τὸ πρῶτο στάδιο τῆς μελέτης (ἀποτύπωση) εἶναι τὰ κάτωθιἩ μελέτη ἀποκατάστασης ἑνὸς διατηρητέου παραδοσιακοῦ κτίσματος συμπεριλαμβάνει σὰν βασικὸ στοιχεῖο τὴν

προσέγγιση τῆς ἱστορίας τῆς ἀρχιτεκτονικῆς δόμησής του μέσα ἀπὸ τὴν ἀνάγνωση τῆς κατασκευῆς Ἀναφέρομαι στὴλέξη προσέγγιση δεδομένου ὅτι λόγω τῆς μακρᾶς ἱστορικῆς δομικῆς συνέχειας κτισμάτων αὐτοῦ τοῦ εἴδους ἡ πλή-ρης ἐξακρίβωση παραμένει στόχος ποὺ δὲν ἐπιτυγχάνεται ἄμεσα

Ἡ ἀνάγνωση τῆς ἀρχιτεκτονικῆς τῆς κατασκευῆς μέσα καὶ ἀπὸ τὴν ἐπὶ τόπου παρατήρηση καὶ ἔρευνα σὲ συν-δυασμὸ μὲ ἀποτυπωτικὰ-μετρητικὰ ἀρχιτεκτονικὰ στοιχεῖα προσδιορίζει ὁρισμένες κατασκευαστικὲς φάσεις καὶ ἀντί-στοιχες προσεγγίσεις κτιριολογικοῦ ἐπιπέδου Ἐπιτρέπει ἐπίσης στὴν καταγραφὴ ὁρισμένων ἐκτιμήσεων σχετικὰ μὲπροηγούμενες ἐπεμβάσεις (καθαιρέσεις-ἐπεκτάσεις κλπ)

Ἡ κατανόηση τῆς κατασκευαστικῆς λογικῆς καὶ τῶν ὑλικῶν τῶν διαφόρων δομικῶν στοιχείων βοηθάει στὴν ἐξα-γωγὴ συμπερασμάτων ὅσον ἀφορᾶ στὸν χρονικὸ προσδιορισμὸ τῶν διαφόρων κατασκευῶν καὶ στὴν ἀλληλουχία τους

Οἱ προαναφερθεῖσες σχέσεις εἶναι ἀπαραίτητο καὶ μποροῦν νὰ ἐμπλουτισθοῦν μὲ δεδομένα ποὺ πιθανὸν νὰ προ-κύψουν ἀπὸ διερευνητικὲς ἐργασίες καὶ ἀνασκαφικὴ ἔρευνα ποὺ θὰ ἐξετάσουν τὴν ὕπαρξη ἢ ὄχι ἄλλων δομῶν στοι-χείων ὑπολειμμάτων θεμελίωσης προϋφιστάμενου κτίσματος

Στόχος αὐτῶν τῶν διερευνητικῶν καὶ βῆμα πρὸς βῆμα ἐργασιῶν εἶναι νὰ ἐκτιμηθεῖ κατὰ πόσον ὑπάρχουν φάσειςποὺ ὑποκρύπτονται ἀπὸ τὴν δεδομένη ὑπάρχουσα κατάσταση Μὲ τὴν ἔννοια αὐτή ὅλες οἱ ἐπεμβάσεις δὲν θὰ ἔχουντὸν χαρακτήρα τῆς σαρωτικῆς συνεχόμενης ἐπέμβασης

85 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΥ ΔΙΕΠΟΥΝ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ (ΠΡΟΤΑΣΗ)Τὰ χαρακτηριστικὰ στοιχεῖα ποὺ διέπουν τὸ δεύτερο στάδιο τῆς μελέτης (πρόταση) εἶναι τὰ κάτωθιΟἱ ἐπιλογὲς τῶν ἐπεμβάσεων σὲ ἕνα πρόβλημα ἀποκατάστασης καὶ ἐπανάχρησης δὲν πρέπει νὰ προϋποθέτουν

οὐσιαστικὴ ἀλλοίωση τῶν παραλαμβανομένων δομικῶν στοιχείων καὶ δὲν πρέπει νὰ ἐπιδιώκουν μορφολογικὲς ἐπεμ-βάσεις ποὺ θὰ ἀλλοίωναν τὴ φυσιογνωμία τοῦ κτίσματος

Ἀπὸ τὴν ἀξιολόγηση σὲ κάθε περίπτωση τοῦ ὑλικοῦ σὲ τεχνικό ἱστορικὸ καὶ χρηστικὸ ἐπίπεδο προκύπτει ὅτι εἶναιδυνατὸν νὰ γίνουν ἐπεμβάσεις σύγχρονης ἐπαναλειτουργίας τοῦ κτίσματος χωρὶς αὐτὸ νὰ σημαίνει ἀλλαγὴ τῆς ἀρχι-

10

τεκτονικῆς-κατασκευαστικῆς δομῆςΣτὸ στατικὸ ἐπίπεδο ἐπιγραμματικὰ μποροῦμε νὰ ἀναφέρουμε ὅτι συνήθως δὲν προκύπτουν ἀνάγκες ἐπαναδιά-

ταξης στοιχείων παρὰ μόνον ἀντικαταστάσεις ἤδη κατεστραμμένων φερόντων στοιχείων καὶ σὲ ὁρισμένες περιπτώσειςδιορθωτικὲς ἐπεμβάσεις μὲ ἐνισχύσεις σὲ εἰδικὲς περιοχές Πολλὲς φορὲς γιὰ νὰ ἀποκατασταθεῖ ἡ λειτουργία καὶ ἡφέρουσα ἱκανότητα τῶν διαφόρων στοιχείων ἐπιβάλλεται ἡ ἀνακατασκευὴ τμημάτων λιθοδομῆς ἡ ἐνίσχυση χαλαρῶνσυνδέσεων φερόντων ξυλοκατασκευῶν καὶ ἡ ἀντικατάσταση κατεστραμμένων στοιχείων

Ἡ προσέγγιση ἑνὸς ἱστορικοῦ διατηρητέου κτιρίου καὶ κατʼ ἐπέκταση ἑνὸς μνημείου ὅσον ἀφορᾶ στὶς ἀναστη-λωτικὲς ἐπιλογὲς καὶ τὴν χρήση τῆς τεχνολογίας γιά τὴν τεκμηρίωση καὶ τὴν ἐπέμβαση γίνεται μὲ τὴν ἐπιδίωξη ὄχιμόνον τῆς ἀποκατάστασης τῆς ἀρχικῆς laquoκαθαρῆςraquo μορφῆς ἀλλὰ ἔχει καὶ σὰν στόχο τὴν ἀποκατάσταση τῆς ἱστο-ρικῆς εἰκόνας τοῦ κτίσματος καὶ τὴν ἐνίσχυση τοῦ στατικοῦ φορέα χωρὶς ἐκτεταμένες καὶ ὑπερβολικὲς ἐπεμβάσειςποὺ θὰ ἀλλοίωναν τὴν ἰσορροπία σὲ σχέση πάντα καὶ μὲ τὴν ἀναγκαιότητα καὶ συμβατότητα τῆς χρήσης του

Πρέπει νὰ ἐφαρμόζονται κατὰ τὸ δυνατὸν ἀντιστρέψιμες λύσεις καὶ ἤπιες ἐπεμβάσεις μὲ χρήση παραδοσιακῶνὑλικῶν καὶ κατὰ τὸ δυνατὸν διατήρηση μετὰ ἀπὸ συντήρηση τοῦ αὐθεντικοῦ ὑλικοῦ ἔτσι ὥστε μέσα ἀπὸ τὴν ἀνά-γνωση τῶν ὑλικῶν καὶ τῶν τρόπων κατασκευῆς νὰ εἶναι διαχωριστὲς καὶ εὐκρινεῖς οἱ ἱστορικὲς φάσεις τοῦ κτίσμα-τος γιὰ νὰ διευκολύνουν καὶ τὸν μελλοντικὸ ἐρευνητὴ-μελετητή

Σὲ ὅσες ἐπεμβάσεις δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἔχουν ἀναστρέψιμο χαρακτήρα τὰ ἐνσωματωμένα ὑλικὰ θὰ πρέπει νὰεἶναι συμβατὰ μὲ τὰ ἀρχικὰ ὑλικὰ δόμησης κατὰ τὸ δυνατὸν ἰσοδύναμα (διάρκεια ζωῆς ἀντίστοιχη μὲ αὐτὴν τῶνἀρχικῶν) καὶ νὰ τηροῦν ἀποδεκτοὺς συντελεστὲς ἀσφάλειας ἔτσι ὥστε οἱ πιθανὲς ἀλλοιώσεις νὰ εἶναι ἐλάχιστες Ἡὁποιαδήποτε δὲ ἐπέμβαση θὰ ὑπόκειται σὲ συνεχῆ ἔλεγχο καὶ ἐπιβεβαίωση ἀπὸ τὴν ἐπιτόπια ἔρευνα ποὺ θὰ διενερ-γεῖται κατὰ τὴν διάρκεια τῶν ἐργασιῶν

Οἱ διάφορες προσθῆκες καὶ μετατροπὲς ποὺ δὲν ἀποτελοῦν σημαντικὸ τμῆμα στὴν ἱστορικὴ διαδρομὴ τοῦ κτιρίουἀπὸ αἰσθητική λειτουργική καὶ μορφολογικὴ ἄποψη ἀλλὰ ἀντίθετα ἀλλοιώνουν τὴν ἀνάγνωση καὶ τὸν χαρακτήρα τοῦκτιρίου θὰ πρέπει νὰ ἀφαιροῦνται

Τὰ ἐπιμέρους ἀρχιτεκτονικὰ στοιχεῖα ποὺ θὰ κατασκευαστοῦν ἐξ ἀρχὴς μὲ βάση τὴν ὑπάρχουσα κατάσταση τὶςἐνδείξεις καὶ τὰ διατηρούμενα σὲ καλὴ κατάσταση μορφολογικὰ στοιχεῖα θὰ πρέπει νὰ εἶναι ἀντιληπτὰ καὶ σὲ ἁρμο-νία μὲ τὰ αὐθεντικὰ ὥστε νὰ μὴν διαταράσσεται ἡ ἑνότητα καὶ ἡ ταυτότητα τοῦ κτιρίου

Οἱ σωστικὲς ἐπεμβάσεις ποὺ ἀφοροῦν στὴν στατικὴ ἐπάρκεια τοῦ κτιρίου ὅπως καὶ οἱ ἐγκαταστάσεις τῶν δικτύων(ὑδραυλικῶν ἠλεκτρολογικῶν κλπ) θὰ πρέπει νὰ εἶναι ἀναγνωρίσιμες νὰ ὑποδηλώνουν τὴν ἐποχή τους καὶ τὸν χα-ρακτήρα τους μὲ τρόπους καὶ ὑλικὰ ποὺ δὲν θὰ ἀντιστρατεύονται τὴν κατασκευαστικὴ δομὴ καὶ λογικὴ τοῦ κτιρίου

ΒιβλιογραφίαΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ laquoΑΡΝΑΙΑraquo Ἐκδοτικὸς οἶκος laquoΜέλισσαraquo Ἄννα Ξεναρίου-Μανασσή ΑΜΠρακτικὰ ἐργασιῶν 1ου ἀναπτυξιακοῦ συνεδρίου Ἀρναίας 21-2271990Ἱστορικὴ θεώρηση καὶ κοινωνικὸ πλαίσιο τοῦ οἰκισμοῦ Παραγωγὴ τοῦ ἀρχιτεκτονικοῦ ἔργου (Ἄννα Ξεναρίου)Ἀρναία Χαλκιδικῆς Ἀναγκαιότητα καὶ προοπτικὴ ἔνταξης τοῦ ἱστορικοῦ οἰκισμοῦ στὶς σύγχρονες συνθῆκες ζωῆς

(ΕΝ Καμπούρη)Δυνατότητες ἀνάπτυξης ἀγροτουρισμοῦ καὶ ὀρεινοῦ τουρισμοῦ στὴν Ἀρναία (Ι Μυλωνᾶς)ΜΝΗΜΕΙΟ amp ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 62000Ἐπιστημονικὴ περιοδικὴ ἔκδοση γιὰ τὴν ἀρχιτεκτονικὴ κληρονομιὰ καὶ τὸ περιβάλλονΠρόταση ἀποκατάστασης καὶ ἀναβίωσης ἑνὸς ἱστορικοῦ οἰκισμοῦ (Μυρτὼ Τερζίδου)Προοπτικὲς γιὰ βιώσιμη ἀνάπτυξη στὸν ἱστορικὸ παραδοσιακὸ οἰκιστικὸ χῶρο τοῦ Σμόλικα (Δημητριάδης - Γndash

Τσότσος)ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΒΙΩΜΑΤΑἈρχιτεκτονικὲς ἀπόψεις 1964 - 1996

(Νίκος Κωνστ Μουτσόπουλος) Ἐκδόσεις ΠαρατηρητήςΘέματα Ἀρχιτεκτονικῆς Μορφολογίας ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΜΕΤΟΧΙΑἘργαστήριο Ἀρχιτεκτονικῆς Μορφολογίας καὶ Ρυθμολογίας τῆς Πολυτεχνικῆς Σχολῆς τοῦ ΑΠΘraquo Καθηγητής

Νίκος Κωνστ ΜουτσόπουλοςΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΝΟΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣἈναπτυξιακὴ Ἑταιρεία Νομοῦ Θεσσαλονίκης - 1996 - Βασίλης ΚολώναςΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ περιοδικὸ τοῦ ΣΑΔΑΣ 472004Ἀρχιτεκτονικὴ Κληρονομιὰ- Τὸ παραδειγμα τῆς Οἴας Σαντορίνης Βούλα Μποζινέκη- Διδώνη ΑΜΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ- ΤΕΕ 595Τουρισμὸς καὶ περιβάλλον Ἐπιλογὲς για βιώσιμη ἀναπτυξη - ἩμερίδαΘέμα Ἐπιπτώσεις στὸ περιβάλλον ἀπὸ τὴν τουριστικὴ ἀνάπτυξη Ὁμάδα ἐργασίας τοῦ ΤΕΕΘέμα Ὁ τουρισμὸς ὑπὸ τὸ πρίσμα τῆς ἀειφορίας Παπαγιάννης ΑΜ πρόεδρος ΣΕΠΟΧΘέμα Στὸν κάμπο τῆς Χίου Ρ Ά Καρύδης ΑΜ δρ πολεοδόμος ἀν κάθ ΕΜΠ

Ν Αὐγεροπούλου ΑΜ πολεοδόμος- χωροτάκτης ΔΕΠΟΣΘέμα Προγραμμα ἀνάπτυξης πολιτιστικοῦ τουρισμοῦ στὴ Χίο Ταιάρτας δρ κοινωνιολογίας ἐρευνητὴς ΕΚΚΕ9 Διάφορα ἄρθρα στὸν τύπο τῆς προέδρου καὶ διευθύνουσας συμβούλου τῆς ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ Παπασταύ-

ρου Μπριγκίτα

11

Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Κ Ε Σ Μ Α Ρ Τ Υ Ρ Ι Ε ΣΓ Ι Α Τ Η Ν Α Ρ Ν Α Ι Α

Τοῦ Γιάννη Κύρκου ΑἰκατερινάρηἈρχιτέκτονα

Ἐπειδή ἡ ζωή εἶναι μικρή καί τό μέλλον τοῦ καθενός μας ἄγνωστο θεωρῶ ὅτι δέν εἶναι καί πολύφρόνιμο νά κρατᾶ κανείς γιά τόν ἑαυτό του ἀποκλειστικά (καί ἐπί πόσο χρόνο ἄραγε) ὁποι-

οδήποτε ἀρχειακό ὑλικό Ἰδιαίτερα ἡ ἀνάγκη δημοσιοποίησης ἑνός τέτοιου ὑλικοῦ γίνεται περισσό-τερο ἐπιτακτική ὅταν οἱ μαρτυρίες πού περιλαμβάνει (γραπτές λόγου καί ἤχου ἠθῶν καί ἐθίμων τῆςπαράδοσής μας κλπ) ἀφοροῦν σʼ ἕνα τόπο ὅπου ἐντοπίζεται ἕνα μεγάλο ἔλλειμμα

Ὁ ὡραῖος γενέθλιος τόπος τῆς Χαλκιδικῆς παρουσιάζει ἀναμφίβολα μία ἀχαρακτήριστη ὑστέ-ρηση σέ θέματα ἀνάδειξης τῆς ἱστορίας τοῦ πολιτισμοῦ καί τοῦ περιβάλλοντος πού τήν χαρακτη-ρίζουν Ἔλειπαν ndashκαί δυστυχῶς ἐξακολουθοῦν νά λείπουνndash οἱ βιβλιοθῆκες τά ἱστορικά ἀρχεῖα οἱπινακοθῆκες οἱ ἀπαιτούμενες ἀναφορές μεγάλων ἱστορικῶν γεγονότων της στά σχολικά βιβλία καίτόσα ἄλλα Τίς περισσότερες φορές ἡ Χαλκιδική ἀντιμετωπιζόταν ndashφοβᾶμαι πώς ὡς ἕνα βαθμό ἐξα-κολουθεῖ νά ἀντιμετωπίζεται καί στίς μέρες μαςndash ἐρήμην τῶν κατοίκων της ὡς ἕνα πεδίο κερδο-σκοπίας καί ἀνταγωνισμῶν χωρίς κανόνες καί ὅρια

Σκέφθηκα λοιπόν νά παραχωρήσω στό περιοδικό laquoΑΡΝΑΙΑraquo ὁρισμένες ἀπό τίς γραπτές μαρτυ-ρίες τοῦ ἀρχείου μου τῆς περιόδου 1925-1930 πού ἀφοροῦν στήν ἱστορία τῆς ὁμώνυμης κωμόποληςΠιστεύω ὅτι ἡ δημοσίευσή τους στό περιοδικό κάτι θά προσφέρει στήν Ἱστορία τοῦ τόπου Θά δώσειἐνδεχομένως στούς μελλοντικούς μελετητές στοιχεῖα γιά τή συμπλήρωση κάποιων κενῶν ἤ πολύσημαντικότερο γιά τήν τεκμηρίωση καί τήν ἑρμηνεία ἱστορικῶν φαινομένων ἀλλά καί τῆς ζωῆς προ-σωπικοτήτων τῆς περιοχῆς Γιατί συχνά τά ἱστορικά γεγονότα κινδυνεύουν εἴτε μέ τήν ὑποβάθμισήτους ἀπό τήν laquoἐπίσημηraquo ἑλληνική ἱστορία ndashἐνδεικτικός εἶναι ἄλλωστε ὁ παραγκωνισμός τῆς Χαλ-κιδικῆςndash εἴτε ἀπό γενικεύσεις καί παραποιήσεις μέ ἀστήριχτες συχνά laquoὡραιοποιήσειςraquo κατά τήνἐκφώνηση τυποποιημένων laquoπανηγυρικῶνraquo

Τίς παρακάτω ἔξι πρῶτες μαρτυρίες εἶχα καταχωρημένες στό ἀρχεῖο μου ἀπό τά φοιτητικά μουἀκόμη χρόνια πρίν ἀρκετές δηλαδή δεκαετίες Προέρχονται ἀπό ἀντιγραφές πρωτότυπων ἐγγρά-φων πού ἀφοροῦν στήν Ἀρναία ἀλλά καί στή Χαλκιδική γενικότερα Ἀκολουθοῦν τέσσερις ἄλλεςτίς ὁποῖες ἀντέγραψα προσφάτως ἀπό παλαιότερες ἐκδόσεις βιβλίων καί ἡμερολογίων Ὅπου μπορῶκαί ὅσο ὁ χῶρος πού μοῦ παραχωρεῖ τό περιοδικό τό ἐπιτρέπει κάνω γιά τήν κάθε μία ἀπʼ αὐτές σχό-λια δίνοντας τήν δική μου ἄποψη καί ἑρμηνεία

1 Ἡ Διοίκηση Χωροφυλακῆς (ἕδρα Πολύγυρος) μέ τό ὑπʼ ἀριθ 339426-3-1926 ἔγγραφό της πρόςτόν Νομάρχη Χαλκιδικῆς τόν ἐνημερώνει laquoπερί τῶν ἀναφυομένων προστριβῶν μεταξύ τῆς Ὑποδι-οικήσεως Χωροφυλακῆς Λιαριγκόβης καί τῆς Πολιτικῆς Ὑποδιοικήσεωςraquo1

Σχόλιο Ἐκείνη τήν περίοδο ἦταν συχνές οἱ ἀντιδικίες μεταξύ τῶν τοπικῶν ndashκαί ὄχι μόνονndash δη-μόσιων φορέων Εἶχαν τίς περισσότερες φορές ὡς αἰτία τή σύγχυση ἁρμοδιοτήτων ἀλλά καί τήν πο-λυνομία πού χαρακτήριζε τήν ἐποχή καί δυστυχῶς ὡς ἕνα βαθμό μᾶς ταλανίζει καί μέχρι σήμεραΘά πρέπει ὅμως νά ληφθεῖ ὑπόψη ὡς δικαιολογία αὐτῶν τῶν καταστάσεων ἡ ἀναμενόμενη ὡς ἕναβαθμό laquoἀναστάτωσηraquo πού προῆλθε τό 1924 ἀπό τήν ἀναγνώριση τῆς Χαλκιδικῆς ὡς χωριστοῦ Νο-μοῦ μέ πρωτεύουσα τόν Πολύγυρο καί τή Λιαρίγκοβη ndashτή μετέπειτα Ἀρναίαndash ὡς πρωτεύουσα τῆςὁμώνυμης ὑποδιοίκησης Μέχρι τότε ἡ Ὑποδιοίκηση Χαλκιδικῆς ἀνῆκε στό Νομό Θεσσαλονίκης ὅπωςκαί πρίν τήν ἀπελευθέρωση τοῦ 1912 ἀνῆκε ὡς καζᾶς (ὑποδιοίκηση) τῆς Κασσάνδρας (Χαλκιδικῆς)στό Σαντζάκι (Διοίκηση) τῆς Θεσσαλονίκης Ὁ νέος διοικητικός χάρτης γιά τίς ἐπαρχίες πού ἀπε-λευθερώθηκαν τό 1912 (laquoΝέες Χῶρεςraquo) προέκυψε μέ τό νόμο 322620-8-1924 laquoπερί συστάσεως τοῦΝομοῦ Χαλκιδικῆςraquo πού ψήφισε ἡ Ἐθνοσυνέλευση τῆς Α΄ Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας μετά δηλαδή τήνκατάργηση τῆς μοναρχίας Τό ἔγγραφο αὐτό πιθανότατα νά συνδέεται καί μέ τίς παρακάτω δύο (ὑπʼἀριθ 2 καί 3) μαρτυρίες στοιχεῖα τῶν ὁποίων ἐπίσης ἀντέγραψα καί καταχώρησα στό ἀρχεῖο μου

2 Ὁ Ἰωάννης Ἀποστολούδας μέ τήν ἀπό 21-4-1926 αἴτησή του πρός τόν Νομάρχη Χαλκιδικῆς(ἀρ πρωτ 266321-4-1926) ζητεῖ laquoἀντίγραφον ἀναφορᾶς συνδέσμου παντοπωλῶν Λιαριγκόβης κατά

12

ἐνεργειῶν Χωροφυλακῆςraquo Στή συνέχεια ὁ Νομάρχης μέ ἔγγραφό του (ἀριθ διεκπ 168921-4-1926)ἐνημερώνει τόν δικηγόρο Πολυγύρου Χρίστο Χρηστίδη2 laquoὅτι ἀδυνατοῦμεν νά χορηγήσωμεν αἰτού-μενον ἀντίγραφονraquo

3 Ὁ Ὑποδιοικητής Λιαριγκόβης μέ τό ὑπʼ ἀριθ πρωτ 7973-5-1926 τηλεγράφημά του πρός τόνΝομάρχη Χαλκιδικῆς (ἀρ πρωτ 338925-5-1926) ζητεῖ νά ἐγκρίνει laquoἀστυνομικάς διατάξεις ἀφορώσαςΚοινότητα Λιαριγκόβηςraquo

4 Ὁ Εἰρηνοδίκης Ἄρνης (τῆς Λιαρίγκοβης δηλαδή) μέ τό ὑπʼ ἀριθ πρωτ 3303-6-1926 ἔγγραφότου ζητεῖ πληροφορίες ἀπό τόν Νομάρχη Χαλκιδικῆς laquoπερί τοῦ τρόπου καταρτισμοῦ ἐπιτροπῶν ἐξα-κριβώσεως περιουσιῶν ὀρθοδόξων κοινοτήτωνraquo

5 Ὁ Ὑποδιοικητής Λιαριγκόβης μέ τό ὑπʼ ἀριθ 113512-6-1926 ἔγγραφό του ὑποβάλλει στόν Νο-μάρχη τήν ὑπʼ ἀριθ 29 ἀπόφαση τοῦ Κοινοτικοῦ Συμβουλίου Ἱερισσοῦ laquoπερί ἐκλογῆς δύο μελῶνἘπιτροπῆς ἐξακριβώσεως περιουσιῶν ὀρθοδόξων κοινοτήτωνraquo Στή συνέχεια ὁ Νομάρχης μέἔγγραφό του πρός τόν Εἰρηνοδίκη Ἱερισσοῦ (ἀριθ διεκπ 232217-6-1926) laquoγνωρίζει ὀνόματα μελῶνὑπό προεδρείου τῆς Ἐπιτροπῆςraquo

Σχόλιο Εἶναι προφανές ὅτι τά δύο προηγούμενα ἔγγραφα (ὑπʼ ἀριθ 4 καί 5) ἔγιναν μετά τή δια-ταγή τῆς laquoΓενικῆς Διοικήσεως Θεσσαλονίκηςraquo ndashἀπό τό Μάϊο ἀκόμη τοῦ 1926ndash laquoπερί τῆς συγκροτή-σεως Ἐπιτροπῶν ἐκκαθαρίσεως περιουσιῶν ὀρθοδόξων κοινοτήτωνraquo στίς ὁποῖες φαίνεται ὅτισυμμετεῖχαν δύο τουλάχιστον λαϊκοί Σύμφωνα μάλιστα μέ ὁδηγία τῆς laquoΓενικῆς Διοικήσεωςraquo (ἀρ352731-5-1926) οἱ λαϊκοί ἐκπρόσωποι τῶν ἐπιτροπῶν ἔπρεπε νά ἐκλέγονται laquoκεχωρισμένως διʼ ἑκά-στην Κοινότηταraquo Στίς διαδικασίες αὐτές ἐμπλέκονταν δημόσιες ὑπηρεσίες (Κοινότητες Διοίκησηκαί Σταθμοί Χωροφυλακῆς κἄ) ἀλλά καί πρόσωπα θεσμικῶν φορέων ὅπως ὁ Πρόεδρος Πρωτο-δικῶν οἱ Πρωτοδίκες οἱ Εἰρηνοδίκες οἱ Οἰκονομικοί Ἔφοροι τοῦ νομοῦ ὁ Νομάρχης καί ὁ Ὑποδι-οικητής Λιαριγκόβης

6 Ὁ Ὑποδιοικητής Λιαριγκόβης ἐνημερώνει τόν Νομάρχη μέ τό ὑπʼ ἀριθ 113812-6-1926 ἔγγραφότου laquoπερί τῆς ἐπιβληθείσης φορολογίας ἐπί τῶν ἀλιευομένων θυννείων ἐν τῇ Κοινότητι Ἱερισσοῦ καίτῶν ἀπαιτήσεων τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Χιλανδαρίουraquo

Σχόλιο Θυννεία ὀνομάζονταν ἐπισήμως οἱ ψαρότοποι (κοινῶς νταλιάνια) ὅπου ψαρεύονταν τάὁρκίνια ἕνα εἶδος τόνων Ἡ μονή Χιλανδαρίου πού ἀπό παλαιότερα διέθετε θυννεία διαμαρτυρή-θηκε τό Σεπτέμβριο τοῦ 1926 γιά τή φορολόγηση πού ἐπιβλήθηκε σʼ αὐτά Τά ὅσα γράφει σέ ἐπι-στολή του στίς 12 Ἀπριλίου 1895 ὁ Λιαριγκοβινός Μαυρουδής Γερογιάννης πρός τόν ΧρΧριστοβασίλη δημοσιογράφο καί λογοτέχνη εἶναι χαρακτηριστικά laquo(ὁ πατήρ μου) ἔσχε τήν ἀτυχίαπρό 30ετίας νά δωρίσῃ τῇ Μονῇ Χιλανδαρίου λιμένα κείμενον μεταξύ τῆς εἰρημένης μονῆς καί τῆςἹερισσοῦ Τοῦτο πράξας ἐστέρησε τῇ οἰκογενείᾳ μας μεγάλων εἰσοδημάτων καθόσον ὁ λιμήν οὗτοςἀπέφερε κατʼ ἔτος αὐτῇ σημαντικόν χρηματικόν ποσόν ἐκ τῆς πωλήσεως τῶν ἰχθύων ὧν ἡ πληθώραεἶναι ἐκεῖ μεγίστη ἐπί πλέον δέ ὅτι οἱ ἰχθεῖς εἰσίν μεγίστων διαστάσεων (hellip) Ἠμεῖς δέ σήμερον στε-ρούμενοι περιουσίας δέν δυνάμεθα ἤ μή νά ἐνεργήσωμεν ὅπως ἐπιστραφῇ τῇ οἰκογενείᾳ μας ὁ λιμήνχαρακτηρίζοντες τήν πρᾶξιν τοῦ μακαρίτου πατρός μας ὡς παράνομονraquo3

7 Ὁ laquoὉδηγός τῆς Ἑλλάδοςraquo τοῦ Νικολάου Γ Ἰγγλέση ἔτος Ι΄ Α΄ Ἑλληνική Διοίκησις Β΄ Ἑλλη-νικόν Κράτος Γ΄ Ἑλληνικόν Ἐμπόριον 1925-1926 σ 1360 καταχωρεῖ Λιαρίγκοβα4 (ἐπαγγέλματα-ἐμπόριο 1925-1926)

laquoἈρτοποιεῖαraquo Σκοτίδα ΘωμᾶlaquoΒαφεῖαraquo Βογιατζῆ ΚωνστlaquoἘγχώρια προϊόνταraquo (ἐξαγωγές) Χασιώτης ἸωάννηςlaquoΖωέμποροιraquo Καδής Ν Κατσάγγελος Ἄγγ Μήτσιος ΚωνστlaquoἸατροίraquo Καραλιόλιος Δ Μαρμαράς Νικ Σαραφιανός ΓρηγlaquoΚαφενεῖαraquo Κατσανούδη5 Γ Σιώπη ΔημlaquoΦαρμακείαraquo Μαρμαρᾶ Κ8 Ὁ laquoΠανελλήνιος ὁδηγός (Τό ἑλληνικόν ντιρεκτόρι) Ἀνατολική ἑταιρεία διαφημίσεωνraquo διευ-

θυντής Ν Δαμάσκος σσ 1592-1593 καταχωρεῖ Ἀρναία (Λιαριγκόβη) τῶν ἐτῶν 1930-1931 (κάτ 2402 ἄρρ 1064)6 Πρωτεύουσα τῆς ἐπαρχίαςἈρναίαςἘκκλησία Ἱερά Μητρόπολις Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους εἰς ἥν ὑπάγονται 22 ἐνοριακοί ναοί 22 πα-

13

ρεκκλήσια καί 23 ἱερεῖςἈρχαί Εἰρηνοδικεῖον (εἰρηνοδ Π Δαπέργολας) ndash Οἰκονομ Ἐφορεία Γ΄ (ἔφορος Ν Μανακίδης) ndashΤαμεῖον Γ΄ (ταμίας Δ Σταυρόπουλος) ndash Ὑποδιοίκ Χωροφ ndash Ταχ Τηλ γραφΦιλανθρωπικά σωματεῖα Ἕνωσις Ἑλληνίδων Λιαριγκόβης laquoἉγία Παρασκευήraquo (ἐπισήμως ἀπό 1918ἕως περ 1940) Ἀδελφότης Κυριῶν laquoΖωοδόχος ΠηγήraquoΚοινοτικοί Σύμβουλοι Κ Καραλιόλιος Νικ Μαρμαρᾶς Γ Μήτσιου Χρ Κουρούπας Χρ Σαράφης ΧρΚεχαγιᾶς Ἰ Γιαννούσιος Ν Λαλιώτης Χρ Νεραντζιᾶς

9 Στό περιοδικό laquoὉ Θεσσαλονικεύς Νικάνωρraquo φ 815 Μαΐου 1930 σ 86 σέ δημοσιευμένη φω-τογραφία μέ τίτλο laquoΟἱ τό 1911 τελειόφοιτοι τῆς ἐν Θεσσαλονίκῃ Σχολῆς Μαρασλείου μετά τῶν κα-θηγητῶν αὐτῶνraquo ἀναφερόταν καί ὁ ὑπʼ ἀρ 31 laquoΔημητρακούδης Θ ἐκ Λιαριγκόβης ἐμπορευόμενοςἐν Βρυξέλλαιςraquo (Παραπλεύρως στήν ἴδια φωτογραφία εἰκονιζόταν ὁ μέ ἀρ 28 laquoἈγαπητός Ἄγγ νῦνδιευθυντής ξενοδοχείου ἐν Κηφισιᾷ Ἀθηνῶν ἐξ Ὀρμύλιαςraquo) (Βλ Δημοσίευμα)

10 Ἀπό τό ἴδιο ὅπ περιοδικό φ 17+1817 Νοεμβρίου καί 1 Δεκεμβρίου 1930 σ 203 καί φ19+2016 Δεκεμβρίου 1930 σσ 219 καί 220 δημοσιεύθηκε laquoΜελέτη Μητροπ Ἱερισσοῦ καί ἉγίουὌρους κ Σωκράτους7 Ο ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ΛΥΕΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑraquo

Σχόλιο Στό πρῶτο μέρος τῆς μελέτης του ὁ Μητροπολίτης καταγράφει τήν ὑπάρχουσα τήνἐποχή ἐκείνη κοινωνική κατάσταση καί ἐπιχειρεῖ μία ἀνάλυσή της ἐντυπωσιακή θά ἔλεγα γιά δύο κυ-ρίως λόγους α΄) γιατί ἀναδεικνύει πολλές ὁμοιότητες μέ τή σημερινή κοινωνική καί οἰκονομική κα-τάσταση ndashκυρίως ὡς πρός τήν ἐπιδείνωση τῆς ζωῆς τῶν οἰκονομικά ἀδύναμωνndash8 καί β΄) γιατί ἡἀνάλυσή του προσιδιάζει θά μποροῦσε νά πεῖ κανείς μέ μαρξιστική προσέγγιση παρότι στά συμπε-ράσματα τοῦ δεύτερου μέρους τῆς μελέτης του χρησιμοποιεῖ δογματικά στερεότυπα καί ἀποκλείειτήν υἱοθέτηση ἑνός τέτοιου συστήματος

Θά πρέπει ἐδῶ νά σημειώσω ὅτι κατά τήν περίοδο τοῦ μεσοπολέμου ὑπῆρχαν συχνές παρεμβά-σεις ὑψηλόβαθμων ἱερωμένων σέ ζητήματα κοινωνικοῦ προβληματισμοῦ Ἄλλωστε τόσο ὁ ἴδιος ὁμητροπολίτης Σωκράτης ὡς Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους ὅσο καί ὁ Ἐπίσκοπος Ἀρδαμε-ρίου Ἰωακείμ καί κυρίως ὁ Μητροπολίτης Κασσανδρείας Εἰρηναῖος εἶχαν ἐνεργό συμμετοχή στάδρώμενα τῆς Χαλκιδικῆς κατά τό διάστημα τοῦ ἐθνικοῦ διχασμοῦ 1916-1922 πού στήν Ἀρναία εἰδι-κότερα πῆραν ἀκραῖες διαστάσεις Εἶχαν τοποθετηθεῖ μέ τήν πλευρά τῶν laquoΒενιζελικῶνraquo παίρνον-τας μέρος στήν προσπάθεια ἀντιμετώπισης τῶν λιποτακτῶν καί ἀνυπότακτων καί κυρίως στήνἐκστρατεία διαφώτισης τῶν κατοίκων τῆς Χαλκιδικῆς laquoπερί τῆς ἀνάγκης στρατεύσεώς τωνraquo9

Σημειώσεις1 Σύμφωνα μέ τίς σημειώσεις πού κράτησα τότε τό ἀναφερόμενο σχετικό μέ αὐτό ὑπʼ ἀριθ 1129

ἔγγραφο (ἀγνώστου περιεχομένου) δέν κατάφερα νά τό ἐντοπίσω 2 Ὁ Χρ Χρηστίδης ἦταν Πολυγυρινός (τό μέχρι τό 1900 ἐπίθετο τῆς οἰκογένειάς του ἦταν Κολοβόν-

τας) Παντρεύτηκε τή Μαρία κόρη τοῦ Νικολάου Γερμανοῦ πού ἦταν ὁ ἱδρυτής τῆς Διεθνοῦς ἘκθέσεωςΘεσσαλονίκης καί γαμβρός ἀπό ἀδελφή τοῦ Σπυρίδωνος Πάτση δημάρχου Ἀθηναίων (1917-1920 1922-1925 1925-1929) καί φανατικοῦ laquoΒενιζελικοῦraquo

3 Δημ Κύρου Καταγραφή ἀρχείων Ε΄ Κατάλογος Ἐγγράφων ἀρχείου Ἰωάννας Κ Κατερινάρη περlaquoΑΡΝΑΙΑraquo τχ 5Σεπτ-Δεκ 1989 σσ 5-6

4 Ἐκτός ἀπό τό γνωστό τύπο Λιαρίγκοβη συνάντησα σέ πολλά ἔντυπα ἀκόμη καί λογοτεχνικά ἔργακαί αὐτόν τῆς Λιαρίγκοβας

5 Προφανῶς πρόκειται γιά ἀνακριβῆ γραφή τοῦ ἐπωνύμου Κοτσάνης ὁ ὁποῖος τήν περίοδο ἐκείνη εἶχεκαφενεῖο στήν κεντρική πλατεία

6 Ὁ πληθυσμός ἦταν ἀπό τήν ἀπογραφή τοῦ 19287 Ὁ κατά κόσμον Σωκράτης Σταυρίδης ἐκλέχθηκε Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους στίς 25

Ὀκτωβρίου τοῦ 1911 (βλ σχετικά ἐφημ laquoΜΑΚΕΔΟΝΙΑraquo φ 9726-10-1911 σ 3 Γιά τό μητροπολίτη Σωκράτηβλ ἐνδεικτικά Δημ Θ Κύρου Ὁ Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Σωκράτης Σταυ-ρίδης (1866-1944) Ἀρναία 2011)

8 Ἡ περίοδος ἐκείνη σημαδεύτηκε ἀπό τό παγκόσμιο οἰκονομικό κράχ τοῦ 19299 Γιάννη K Αἰκατερινάρη laquoH ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ ΣTON EΘΝΙΚΟ ΔΙΧΑΣΜΟ (1916-1917) Ἐπίσημα ἔγγραφα καί

μαρτυρίεςraquo μέρος Β΄ περ laquoΠΟΛΥΓΥΡΟΣ τχ 11Ἰούλιος-Αὔγουστος 2002 σ 18 καί ὅπ μέρος Ε΄ τχ14Ἰανουάριος-Φεβρουάριος 2003 σσ 23 καί 25 πρβλ καί Π Γ Στάμου Ὁ Μητροπολίτης ΚασσανδρείαςΕἰρηναῖος Ἀθῆναι 1992 σ 82 καί Γ Δ Κανατᾶ Ἡ Παλιά Νικήτη σ 65

14

15

Κάθε χρονιά τόν μήνα Σεπτέμβριο ἡ μνήμη μας γυρνᾶ στό ἔτος 1932 Καί θυμούμαστε τούς μεγάλουςκαί καταστρεπτικούς σεισμούς πού χτύπησαν ἀλύπητα τήν ὄμορφη περιοχή μας

Ἐπειδή φέτος συμπληρώθηκαν 80 χρόνια ἀπό τή φοβερή ἐκείνη μέρα τῆς 2627 Σεπτεμβρίου θεώρησασκόπιμο νά ὑπενθυμίσω στούς παλιότερους καί νά κάνω γνωστό στούς νεότερους ἀναγνῶστες τό συντα-ρακτικό καί συγκλονιστικό αὐτό γεγονός (ἡ ὑπενθύμιση καί ἡ γνώση ἔχουν τό νόημά τους) νά ὑπενθυμί-σω τίς τραγικές ἐκεῖνες στιγμές παρουσιάζοντας μερικούς (τούς σημαντικώτερους) τίτλους μέ ἔντονα γράμ-ματα (πού ἦταν πηχυαῖοι πολύστηλοι καί κυρίως πρωτοσέλιδοι καί μερικά κείμενα τῶν δημοσιευμάτωνἡμερησίων ἐφημερίδων τῆς Θεσσαλονίκης καί τῶν Ἀθηνῶν πού γιά πολλές μέρες τίς περιέγραφαν μέ τάμελανότερα χρώματα ἀλλά καί μέ πολλές ὑπερβολές

Τή Δευτέρα λοιπόν 26 Σεπτεμβρίου 1932 ὥρα 9 καί 21΄ καί 22΄΄ τά θεμέλια τῆς Χαλκιδικιώτικης γῆς ἄρχι-σαν νά συνταράσσονται Τό ταρακούνημα κράτησε πολλές μέρες καί ταλαιπώρησε ἀφάνταστα τά φτωχάχωριά τῆς Β Χαλκιδικῆς κυρίως Ἡ μεγαλύτερη ἔνταση τοῦ σεισμοῦ ἦταν 69 βαθμοί τῆς κλίμακας Ρίχτερμέ κυριότερο ἐπίκεντρο τόν κόλπο τῆς Ἱερισσοῦ Ἀκριβά τήν πλήρωσαν ἡ Ἱερισσός μέ 85 νεκρούς 180 τραυ-ματίες πλήρη κατεδάφιση τῶν σπιτιῶν καί μεταφορά της σέ ἄλλον τόπο τό Στρατώνι μέ 40 νεκρούς 100τραυματίες καί πλήρη κατεδάφιση τῶν σπιτιῶν καί τό Γομάτι πού λόγω σφοδροῦ κλονισμοῦ τοῦ ἐδάφουςκαί τῶν σπιτιῶν μεταφέρθηκε σέ ἄλλη τοποθεσία Ὁ καθηγητής τῆς ὀρυκτολογίας-γεωλογίας-πετρολογίας στή Φυσικομαθηματική Σχολή τοῦ Πανεπιστημίου Θεσνίκης Μάξιμος Μαραβελάκις στό βι-βλίο του laquoΟἱ γεωλογικοί καί μακροσεισμικοί χαρακτῆρες τῶν σεισμῶν τῆς Χαλκιδικῆς Σεπτέμβριος 1932raquoΘεσσαλονίκη 1933 πού περιγράφει μέ παραστατικότητα τούς σεσμούς αὐτούς βασισμένος κυρίως στίςπροσωπικές ἐπιτόπιες μελέτες πού ἄρχισαν λίγες ὧρες μετά τήν ἔναρξη τῶν σεισμῶν ἀναφέρει ὅτι οἱ σει-σμικές ἑστίες (τά ἐπίκεντρα) ἦταν τρεῖς Μία στή θαλάσσια περιοχή τῆς Ἱερισσοῦ πού ἐπηρέασαν τή Βό-ρεια κυρίως Χαλκιδική μία στόν Στρυμονικό κόλπο καί μία στή λίμνη Βόλβη πού ἐπηρέασαν κυρίως τίςπεριοχές Θεσνίκης καί Λαγκαδᾶ Ἀπʼ τίς 26 ὥς τίς 29 Σεπτεμβρίου ἔδρασε τό ἐπίκεντρο τῆς Ἱερισσοῦ καίἀπό τίς 29 Σεπτεμβρίου ἄρχισε νά δρᾶ καί τό ἐπίκεντρο τῆς Βόλβης Μέ τό πέρασμα τοῦ χρόνου οἱ σεισμικέςδονήσεις ἄρχισαν νά ἐλαττώνονται χωρίς ὄμως νά σταματήσουν ἐντελῶς Ἀντίθετα ἀπό καιρό σέ καιρόοἱ τρεῖς ἑστίες δημιουργοῦσαν σεισμικές δονήσεις ἰσχυρές πού συντελοῦσαν στήν τέλεια ἐρείπωση τῶνκτισμάτων τῶν γύρω περιοχῶν καί τό ἄνοιγμα τῶν ρωγμῶν τῶν τοίχων πολλῶν σπιτιῶν Ἀπό τίς 26 Σεπτεμβρίου1932 μέχρι τίς 6 Ἰανουαρίου 1933 δηλ σέ διάστημα 100 ἡμερῶν καταγράφηκαν ἀπό τό ἐργαστήριο τῆς Με-τεωρολογίας-Κλιματολογίας τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μέ τά πενιχρά μέσα πού διέθετε (βαρογράφοκαί βροχόμετρο) 61 σεισμικές δονήσεις

Ὁ καθηγητής Μαραβελάκης ἐπισκέφθηκε ὅπως ἀναφέραμε παραπάνω τίς σεισμόπληκτες περιοχές γιάἐπιτόπια μελέτη τῶν σεισμῶν Ἐπισκέφθηκε καί τήν Ἀρναία μεταξύ τῶν ἄλλων χωριῶν στό διάστημα 279-5101932 Νά τί γράφει γιά τήν Ἀρναία στό βιβλίο του

laquoΕἰς Ἀρναίαν (2402 κ) ἐφθάσαμεν 20 ὥρας μετά τήν πρώτην δόνησιν τῆς Θεσσαλονίκης Ἐξηκολούθουντότε νά ἐκπέμπτωνται ἀπό τόν Ἀκάνθιον Κόλπον σεισμικαί δονήσεις αἱ ὁποῖα συνεκλόνιζον συχνότατα ἡμέ-ραν καί νύκτα τήν περιοχήν Εἰς ἑκάστην μεγάλην δόνησιν οἱ κώδωνες τῆς Μητροπόλεως ἐκτύπων μόνοιτων Αἱ καπνοδόχοι ἀπεσπῶντο πρῶται ἀπό τάς οἰκίας ὡς ξένα σώματα πρός τήν οἰκοδομήν κατόπιν κα-τέπιπτον οἱ μεσότοιχοι ἠκολούθουν τά ὑπόλοιπα τμήματα τῶν οἰκιῶν καί τελευταῖον κατέπιπτε ἡ στέγηἩ νοτιοανατολική προέλευσις τῶν σεισμῶν εἰς τήν περιοχήν ταύτην ἐκδηλοῦτο σαφῶς διά τῆς κατερει-πώσεως τῶν ΒΔ μερῶν τῶν οἰκιῶν Τό μέγα Διδακτήριον τῆς Ἀρναίας νεόκτιστον μέγαρον ὑπέστη σοβαρᾶςβλάβας κατά τήν δυτικήν πλευράν τούς μεσοτοίχους καί ΒΔ γωνίαν Ἀπό τούς ἐπανειλημμένους δέ τού-τους συγκλονισμούς τοῦ Ἀκανθίου Κόλπου ἐφθάρησαν σοβαρῶς εἰς μέν τήν Ἀρναίαν 250 οἰκίαι καί ἡ βά-σις τοῦ κωδωνοστασίου τῆς Μητροπόλεως Μετά τούς σεισμούς τῆς Πέμπτης ὁπότε ἔδρασαν καί τά ἄλλαὑπόκεντρα αἱ ἐπί τῶν οἰκιῶν βλάβαι ἐπροχώρησαν εἰς πολύ μεγαλείτερον βαθμόνraquo

Οἱ παρουσιαζόμενοι τίτλοι καί τά κείμενα ἔχουν ὡς ἑξῆς

ΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ ΤΟΥ 1932 ΣΤΗ Β ΧΑΛΚΙ∆ΙΚΗ

Ἐφημεριδα laquoΜΑΚΕΔΟΝΙΑraquo (Θεσσαλονίκης)Τρίτη 279

Ἰσχυρότατος σεισμός ἐδόνησε χθές ὁλόκληροντήν Μακεδονίαν καί τήν Θράκην Δέν ἐξηκριβώθηποῦ ἀκριβῶς εἶναι τό ἐπίκεντρον Κατά τινα φήμην

μεγάλαι καταστροφαί ἔγιναν εἰς τήν Ἀρναίαν Τό ἐπίκεντρο τοῦ σεισμοῦ ἀγνοεῖται Κατά τι-

νας ὅμως πληροφορίας τοῦτο εὑρίσκεται εἰς Χαλ-κιδικήν καί συγκεκριμένως εἰς Ἀρναίαν ὅπου κατάτήν ἰδίαν πληροφoρίαν προεκλήθησαν μεγάλαι

16

καταστροφαίΤετάρτη 289

Ἀπό τήν σεισμόπληκτον Χαλκιδικήν Πρωτοφα-νεῖς σκηναί φρίκης καί ὀλέθρου Ὁλόκληρα χωριάεἰς σωρούς ἐρειπίων Δέν ἐξηκριβώθη εἰσέτι ὁ ἀριθ-μός νεκρῶν και τραυματιῶνΑἱ ἀρχαί εὑρίσκονται ἤδη ἐπί τόπου

Μεγάλας ἐπίσης ζημίας ὑπέστησαν καί τά χω-ρία Μ Παναγία Ἀρναία Παλαιοχώρι Ἁγ Νικόλα-ος καί Ν Μάδυτος τῶν ὁποίων αἱ οἰκίαι διερρά-γησαν ἐκ τῶν σεισμικῶν δονήσεων χωρίς εὐτυχῶςνά σημειωθοῦν ἀνθρώπινα θύματαΤά πρῶτα τηλεγραφήματα τῶν ἀρχῶν

Ἡ πρώτη εἴδησις περί τῶν ἀλλεπαλλήλων καίἰσχυροτάτων σεισμικῶν δονήσεων πού συνεκλό-νησαν ὁλόκληρον τήν Μακεδονίαν καί τήν Θράκην ἀνέφερε μεταξύ τῶν ἄλλων ὅτι τό ἐπίκεντροντῶν σεισμικῶν δονήσεων εὑρίσκεται περί τήνἈρναίαν Τοῦτο ἐπιβεβαιώθη ἐξ ὁλοκλήρου ἐκ τῶνχθεσινῶν τηλεγραφημάτων τά ὁποῖα ἀπεστάλη-σαν ἐκ μέρους τῶν διαφόρων τοπικῶν Ἀρχῶνπρός τήν γεν Δνσιν Μακεδονίας καί τά ὁποῖαἀνέφεραν συγχρόνως καί περί τῶν τρομακτικῶνσυμφορῶν αἱ ὁποῖαι ἀπεσυνέβησαν

Ὁ Ἀνώτερος Δντης Χωρκῆς κ Κολοκοτρώ-νης ἐπικοινωνήσας ὀλίγον πρό μεσημβρίας τηλε-φωνικῶς μετά τῶν εἰς τήν σεισμόπληκτον περιοχήνἀστυνομικῶν ἀρχῶν συνεκέντρωσε τάς ἀκολού-θους πληροφορίας

Ζημίας ὑπέστησαν ἡ Ἀρναία τό Παλαιοχώριοντό Νεοχώριον ὁ Πύργος ἡ Ἀμουλιανή ὁ Ξηροπό-ταμος καί τό Γομάτιον

Ὁ Εἰρηνοδίκης Ἀρναίας κ Γαλανόπουλος διάτηλεγραφήματός του ἀναφέρει ὅτι συνεπείᾳ τῶνχθεσινῶν σεισμῶν ἐγένοντο σοβαρόταται ζημίαι εἰςἈρναίαν Παλαιοχώριον Μ Παναγίαν ΝεοχώριονΣτάγειρα Στρατονίκην Γομάτιον Ἱερισσόν ΝΡόδα καί Προσφόριον Αἱ σεισμικαί δονήσεις συ-νεχίζονται ἕως σήμερον Ἐκ τῶν οἰκιῶν ὅσαι δένκατέρρευσαν κατέστησαν ἀκατοίκητοι Οἱ κάτοικοιπανικόβληθέντες παραμένουν εἰς τό ὕπαιθρονἈνάγκη ἀποστολῆς τροφίμων καί ἑνός γεωλόγουΑἱ ζημίαι τῶν σεισμῶν εἰς τήν περιφέρειανΧαλκιδικῆς εἶναι ἐξαιρετικῶς μεγάλαι

Ὁ Πρόεδρος τῆς Κοινότητος Ἀρναίας κ Κα-ραλιόλιος τηλεγραφεῖ Σεισμός ἐξαιρετικῆς ἐντά-σεως τήν 9ην τῆς χθές κατέστρεψεν ἁπάσας τάςοἰκίας τῆς Ἀρναίας ἐναπομεινάντων καταστάντωνἀκατοικήτων Θύματα ἀρκετά Ἀποστείλατε σκηνάςφάρμακα καί γεωλόγον πρός ἐξέτασιν τοῦ ἐδά-φους

Πέμπτη 299Οἱ φοβεροί σεισμοί συνετάραξαν τήν ΧαλκιδικήνἩ Ἱερισσός τό Στρατώνι τά Νέα ΡόδαἼσβορονκλπ κατάκεινται εἰς σωρούς ἐρειπίων πλέον

Ἐν τῷ μεταξύ καταφθάνουν διαρκῶς πλη-ροφορίαι φρικιαστικαί Τά Ν Ρόδα κατεστράφη-σαν ἡ Μ Παναγία ἔγινε ἐρείπια Ὁ Ἴσβορος τόἴδιο Τό Γομάτι ἐπίσης Εἰς τήν Ἀρναίαν θύματαὉ ὄλεθρος ἐπέρασεν ἀπό τήν ἀτυχῆ ΧαλκιδικήνΝέαι δονήσεις ἐκρήμνισαν χθές ὅτι ἦτο ὄρθιον Ὁλόκληρα χωριά ἔχουν μεταβληθεῖ εἰς σποδόν πρότοῦ βωμοῦ τοῦ ἐγκελάδου

Ἡ Ἀρναία ζητεῖ βοήθειανlaquoΜακεδονία ldquoἘπιτροπή τῶν σεισμοπαθῶν κα-

τοίκων Ἀρναίαςrdquo προσελθοῦσα τό μεσονύκτιον εἰςτά γραφεῖα μας διετύπωσε ζωηρότατα παράποναδιότι ὡς εἶπον οὐδεμία μέριμνα ἐλήφθη διά τήνπερίθαλψίν των Καθʼ ἅ δέ μᾶς ἐτόνισεν ἡ ἐπιτρο-πή ὅλοι οἱ κάτοικοι διαμένοντες εἰς τό ὕπαιθρονστεροῦνται τῶν πάντων κινδυνεύουσι δέ νά ἀπο-θάνουν ἐξ ἀσιτίας καί κατέληξαν τονίσαντες ὅτι πα-ρίσταται ἀνάγκη ἀμέσου ἀποστολῆς ἀλεύρωνσκηνῶν κινίνων καί ἄλλων φαρμάκων διά τούςἀσθενεῖς καθʼ ὅσον μέ τήν παραμικράν βροχήν θάδιακοποῦν αἱ συγκοινωνίαι καί θά εἶναι οὕτως ἀδύ-νατος ἡ ἀποστολή τουςraquoΦρικιαστικήν εἰκόνα παρουσιάζει ὁλόκληροςἡ σεισμοπαθής περιοχή Χαλκιδικῆς

Σάββατο 110Οἱ σεισμοί ἐξακολουθοῦν ἰσχυροί εἰς ὁλόκληροντήν Β Χαλκιδικήν Νέαι καταρρεύσεις καί τραυ-ματίαιΠάντοτε ἡ σκιά τοῦ θανάτου καί τῆς καταστροφῆςπλανᾶται ὑπέρ τήν δυστυχισμένην ΧαλκιδικήνΑἱ σεισμικαί δονήσεις ἐξακολουθοῦν ἀλλʼ ἀσθε-νέστεραι Σύντομα μέτρα τοῦ κράτους πρός περί-θαλψιν τῶν παθόντων Συνεστήθη μεγάλη ἐπι-τροπή πρός συλλογήν ἐράνων Ὁ κ Γονατᾶς εἰςἈρναίαν Παντοῦ νεκροί καί τραυματίαι Ὁ ἀριθμός τωνὁλοέν καί αὐξάνειΖωηράν καί συγκινητικήν ἐξεδήλωσεν ὁ λαός τήνσυμπάθειάν του πρός τούς σεισμοπαθεῖς Ὀργα-νώσεις ἰδιῶται καί ἀρχαί σπεύδουν νά τούς ἐνι-σχύσουν Σκηναί φρίκης καί τρόμου μέσα εἰς τόσκότος τῆς νυκτός

Τί ἀναφέρει ἡ ΧωροφυλακήΚαθά μέχρι τοῦδε ἐξηκριβώθη εἰς Ἀρναίαν

250 οἰκίαι κατέστησαν ἀκατοίκητοι καί ὑπόλοιπαιἐβλάβησαν ὀλιγώτερον τραυματίαι δύο ἐλαφρῶς

Ἡ ἐπίσημος ἔκθεσις

17

Σημαντικαί βλάβαι εἰς Ἀρναίαν Χειρουργεῖαἐγκατεστάθησαν εἰς Ἱερισσόν καί παράρτημα ἘρΣταυροῦ εἰς Ἀρναίαν

Νεώτεραι πληροφορίαιΚατά τηλεγράφημα τοῦ Εἰρηνοδίκου Ἀρναίας κ

Γαλανοπούλου ἀποσταλέν χθές τό ἀπόγευματήν προπαρελθοῦσαν νύκτα ἐσημειώθησαν εἰςτήν περιφέρειαν εἴκοσι ἐπανειλημμέναι σεισμικαίδονήσεις

Ὁ Οἰκονομικός Ἔφορος Ἀρναίας Ἀναγνω-στόπουλος καί ὁ Ταμίας Κυριάκης ἀναφέρουν ὅτιμέχρις ὅτου ἀφιχθεῖ ἐκεῖ μηχανικός καθίσταταιἀδύνατος ἡ λειτουργία τῶν ὑπηρεσιῶν των κα-θότι τά οἰκήματα ἐντός τῶν ὁποίων ἔχουσι ἐγκα-τασταθεῖ αὗται οὐδεμίαν παρέχουσι ἀσφάλειανεἰς περίπτωσιν ἐπαναλήψεως τῶν σεισμικῶν δο-νήσεων

Παρασκευή 309Οἱ σεισμοί πού ἐτάραξαν ἐκ βάθρων τήν Χαλκιδι-κήν ἐξακολουθοῦν νά προκαλοῦν νέας κατα-στροφάς

Ἀρναία 30 (τοῦ ἀπεσταλμένου μας) Tήν ἑσπέ-ραν ἀφίχθη ἐνταῦθα ὁ Δντής Ὑγιεινῆς κ Κοπα-νάρης μετʼ ἐπαρκοῦς ὑγειονομικοῦ ὑλικοῦ Ἡ εἴδη-σις γνωσθεῖσα μεταξύ τῶν σεισμοπαθῶν ἀνεκού-φισε μεγάλως αὐτούς Ἀπόψε ἔφθασεν ἐπίσηςαὐτοκίνητον πλῆρες ἄρτων Οἱ ἄρτοι οὗτοι ἀνερ-χόμενοι εἰς 2000 ἀπεστάλησαν ὑπό τοῦ ΔήμουΘεσνίκης Ἐπίσης ἀφίχθησαν καί διενεμήθησαν εἰςτάς πολυμελεῖς οἰκογενείας σκηναί

Ὁ κ Γονατάς ἐπί τόπουΤήν πρωΐαν σήμερον ἀναχωρεῖ δια τήν σεισμό-

πληκτον περιοχήν τῆς Χαλκιδικῆς ὁ Γεν Δτής κΓονατάς συνοδευόμενος ὑπό τμηματαρχῶν Οὗτοιθά μεταβοῦν κατά πρῶτον εἰς Ἀρναίαν ἐκεῖθεν δέκαί εἰς ἄλλα σεισμόπληκτα χωριάΠανέλληνες laquoΣώσατε τάς ψυχάς μαςraquoἘκκλήσεις σεισμοπαθῶν διά τήν στέγασίν τωνΟὐδείς τολμᾶ νά μείνει εἰς διασωθεῖσαν οἰκίανlaquoΟἱ σωθέντες ἐκ τοῦ σεισμοῦ θʼ ἀποθάνωμεν ἀπότήν γρίππηνraquo

SOSἘπιτροπή σεισμοπαθῶν περιφερείας Ἀρναίας

μᾶς ἀπέστειλε τήν κάτωθι ἔκκλησιν laquoΟὐδείς κά-λαμος θά δυνηθεῖ νά περιγράψει σʼ ὅλην τήν τρα-γικότητα τήν πλήξασαν τήν Χαλκιδικήν συμφο-ράν Οἱ ἐπίσημοι καί οἱ δημοσιογράφοι πούἐπεσκέφθησαν τά σεισμόπληκτα χωριά γνωρίζουνκαλά πώς δέν ὑπερβάλλομεν λέγοντες ὅτι τό θέ-αμα τῶν διαμενόντων εἰς τό ὕπαιθρον σεισμο-παθῶν εἶναι ἀνατριχιαστικῶς φρικῶδες Φαίνεται

δέ ὅτι ἐνῶ αἱ δονήσεις ἐξακολουθοῦν ὁ ἐπικείμε-νος χειμών θά συμπληρώσει τό ἔργον τοῦ ὀλέ-θρου Διότι οἱ κάτοικοι Ἀρναίας ΠαλαιοχωρίουΝεοχωρίου Μ Παναγίας Γοματίου ΣταγείρωνΣτρατονίκης Στρατωνίου Ἱερισσοῦ Ν Ρόδων καίΒαρβάρας θά περάσουν τόν χειμώνα εἰς τό ὕπαι-θρον Ὁ κ Γεν Δτής μᾶς ἐδήλωσεν ὅτι πρός τόπαρόν laquoοὔτε ἕνα καδρόνι δέν ἠμπορεῖ νά διαθέ-σειraquo διά τήν προσωρινήν στέγασίν μας διότι δένὑπάρχουν πιστώσεις Ἀλλʼ ἐν τοιαύτῃ περιπτώσει ἡπνευμονία καί ἡ πλευρίτις θά θερίση καί ὅσουςἔμειναν ζωντανοί ἀπό τήν μανίαν τοῦ ἘγκελάδουΠανέλληνες σώσατε τάς ψυχάς μας ἡ ἀνάγκη τῆςπροσωρινῆς στεγάσεως τῶν σεισμοπλήκτων τῶνμή παραλίων ἰδίως χωρίων εἶναι ἀμεσότατη Διότιμέ τήν πρώτην βροχήν αἱ συγκοινωνίαι θά διακο-ποῦν καί τότε κάθε οἱαδήποτε ἐπικουρία θά εἶναιἀδύνατος Ἡ ἐπιτροπή σεισμοπαθῶν Ἀρναίας

Κυριακή 210Αἱ δονήσεις συνεχίζονται ἰσχυραί εἰς τήν περιφέ-ρειαν τῆς Ἱερισσοῦ Ἡ ἀπερίγραπτος φρίκη τῶνσεισμῶνΜία καταστροφή χωρίς προηγούμενονὉ Ἐγκέλαδος ἐξακολουθεῖ νά σείει πάντοτετήν Χαλκιδικήν

Ἐφημερίδα laquoΑΚΡΟΠΟΛΙΣraquo (Ἀθηνῶν)Τετάρτη 289

Ἄνευ προηγουμένου καταστροφή ἔπληξε τήνΧαλκιδικήν Φοβερός σεισμός μετέβαλε εἰς σωρούςἐρειπίων δέκα χωριά Ὑπάρχουν περί τούς 150 νε-κροί καί χίλιοι τραυματίαι Ἀπερίγραπται σκηναίφρίκης τρόμου καί ἀλλοφροσύνης

Ὅλα ndashαἱ κῶμαι καί τά χωρία ἀπό τόν Σταυρόνἕως τήν Ἱερισσόν καί ἐντεῦθεν ἀπό τοῦ κολπίσκουτοῦ Ἰσβόρου ἕως τῆς Λιαριγγόβης καί ἐκεῖθεν πρόςτήν χερσόνησον τοῦ Ἁγ Ὄρους ndash παρίσταντο ὡςκαταστραφέντα Εἰς Ἀρναίαν κατοικουμένην ὑπό3000 κατοίκων κατέρρευσε τό 13 τῶν οἰκιῶν Πολ-λαί ἔγναν ἀκατοίκητοι καί αἱ ὑπόλοιποι ἔχουν ὑπο-στεῖ ἐπικινδύνους ρωγμάςἩ laquoἈκρόπολιςraquo εἰς τόν τόπον τῆς θεομηνίαςΤά πρῶτα τηλεγραφήματα τοῦ ἀπεσταλμένου μαςlaquoΓενικός κλαυθμός καί θρῆνος ἀκούγεται παντα-χόθενraquo Ὁ ἀκριβής ἀριθμός τῶν νεκρῶν καί τραυ-ματιῶν

Εἰς Ἀρναίαν αἱ πηγαί ἐστείρευσαν καί ἤνοιξανρήγματα εἰς τό ἔδαφος Ἐπί 700 οἰκιῶν αἱ 190 κα-τεστράφησαν αἱ δέ λοιπαί διερράγησαν Οὐδένθύμα ὑπάρχει

18

Πέμπτη 299Οἱ σεισμοί ἐπανελείφθησαν εἰς ΧαλκιδικήνΟἱ κάτοικοι ἐν ἀπογνώσειΠανικός εἰς τήν ΘεσσαλονίκηνΤό Ἀγγλικόν ναυαρχεῖον στέλλει τά διαθέσιμα πο-λεμικά πλοῖα τῆς Μεσογείου διά νά προσφέρουνβοήθειαν εἰς τούς σεισμοπαθεῖς τῆς Χαλκιδικῆς]

Εἰς τήν Ἀρναίαν αἱ δονήσεις συνεχίζονται Οἱκάτοικοι εὑρίσκονται εἰς ἀπόγνωσιν ζητοῦν δέ παν-ταχόθεν βοήθειαν Τήν 350΄ ἀπογευματινήν νέα δό-νησις ἐνέσπειρε τόν πανικόν Σκηναί ἀλλοφροσύ-νης ἐσημειώθησαν μεταξύ τῶν κατοίκων Εἰς τήνἈρναίαν μέχρι τῆς στιγμῆς οὐδεμία μέριμνα ἐλή-φθη πρός προστασίαν καί περίθαλψιν τῶν κατοίκωνΠερικυκλώθημεν ἀπό ἑκατοντάδα γυναικοπαίδωνκλπ ὄντων καί φωναζόντων laquoΠεινᾶμε Λίγα φάρ-μακαraquo Ἄξιον παρατηρήσεως εἶναι τό θάρρος καίἡ αὐτοθυσία τοῦ τηλεγραφητοῦ τῆς Ἀρναίας πα-ραμείναντος εἰς τό διαρραγέν οἴκημα διά τήν με-ταβίβασιν τῶν τηλεγραφημάτων

Παρασκευή 309Ὁλόκληρος πλέον ἡ Χαλκιδική ἀτελείωτος σωρόςἐρειπίων Τεράστιαι σχισμαί εἰς τό ἔδαφος ἀναδί-δουν νερό πού κοχλάζει Οἱ πληθυσμοί φεύγουν πα-νικόβλητοι Πανικός καί εἰς ΘεσσαλονίκηνΝέοι σεισμοί συμπληρώνουν τήν καταστροφήνΤεράστιαι αἱ ζημίαι ἐκ τῶν πρωϊνῶν δονήσεων

Ὁ ἀπολογισμός τῶν νέων αὐτῶν θυμῶν τοῦἘγκελάδου εἰς ξηράς λέξεις εἶνα ὡς ἑξῆς Εἰς Μά-δυτον Ἀπολλωνιαν Μαχαλά Ἀρναίαν καί Ἀσβε-στοχώριον κατέπεσαν ὅλαι αἱ ἀπομείνασαι ὄρθιαιοἰκίαι ἐκ τῶν πρώτων σεισμῶνὉ χορός τοῦ θανάτου συνταράσσει ὁλόκληρον τήνΜακεδονίαν Τά πτώματα ἐκθάπτονται οἰκτρῶςπαραμορφωμένα Σπαρακτικαί σκηναίΟἱ ξένοι γεωλόγοι προβλέπουν ὅτι ἡ Χαλκιδική θάμεταβληθεῖ εἰς νῆσον

Εἰς τήν Ἀρναίαν πάντες οἱ κάτοικοι καί οἱὑπάλληλοι εἶναι εἰς τό ὕπαιθρον Κατέρρευσαν 40οἰκίαι Ἐπίσης εἰς τήν Ἀρναίαν κατεστράφησανὅλα ἤ εἶναι ἑτοιμόρροπα

laquoΟἱ ἐνταῦθα εὑρισκόμενοι ξένοι γεωλόγοιἀνεκοίνωσαν εἰς ἀξιωματικούς τοῦ μηχανικοῦὅτι ἐκ τῶν παρατηρήσεων τῶν γενομένων εἰς τήνΧαλκιδικήν προκύπτει ὅτι οἱ τρεῖς χερσόνησοι τῆςΧαλκιδικῆς ἔχουν σεισμογόνους ἑστίας καί τείνουννά ἀποσπασθοῦν τῆς Μακεδονίας καί νʼ ἀποτελέ-σουν νησίδα Τοῦτο γνωσθέν προκάλεσε ἀπερί-

γραπτον πανικόν μεταξύ τῶν κατοίκων τῆς τρι-γλώσσου χερσονήσου

Ἔλεγε ὁ τίτλος πού διαβάσαμεν πρίν ὅτι οἱ ξέ-νοι γεωλόγοι προβλέπουν ὅτι ἡ Χαλκιδική θά με-ταβληθεῖ σέ νησί Γιά νά δοῦμε τί ἀκριβῶς εἶπανΔιαβάζουμε στήν laquoἈκρόποληraquo

Σάββατο 110Ὁ ἀπεσταλμένος τῆς laquoἈκροπόλεωςraquo εἰς τόν τόποντῆς φοβερᾶς καταστροφῆςἘνῶ ἡ Μακεδονία σείεται ὁλόκληρος ἡ Χαλκιδικήγεμίζει ἀπό νέα ἐρείπια καί νεκρούςΜιά νύκτα τρόμου ὑπό τήν ἀπειλήν τοῦ καταπον-τισμοῦ τῆς Χερσονήσου Φρικτή ἐναλλαγή ἀνατριχιαστικῶν εἰκόνων

Μετά τό κείμενο πού ἀκολουθεῖ ἡ Ἐφημερίδαδημοσιεύει φωτογραφία τῆς Ἀρναίας μέ τή λε-ζάντα laquoἩ Ἀρναία τῆς Χαλκιδικῆς πολλαί οἰκίαι τῆςὁποίας κατέρρευσαν ὅπως ἦτο πρό τῆς κατα-στροφῆςraquoΤραγική κατάστασις εἰς τήν σεισμόπληκτον Χαλ-κιδικήν Μία χαρακτηριστική ἔκκλησις laquoΠανέλ-ληνες σώσατε τάς ψυχάς μαςraquo Ἀνεπαρκή τά μέ-τρα τῶν ἀρχῶν Ἄμεσος κίνδυνος θανάτων

Κυριακή 210Τά κανόνια τῶν ἀγγλικῶν πλοίων ἀποτελειώνουντήν κατερείπωσιν τῆς ἹερισσοῦΣυγκλονιστικαί σκηναί ἀπό τήν μεγάλην συμφοράνΤραγική ἡ κατάστασις τῶν σεισμοπλήκτων

Δευτέρα 310Ἀπό τόν τόπον τῆς φοβερᾶς καταστροφῆς Τά θύ-ματα τῆς συμφορᾶς τῆς Χαλκιδικῆς ὑπερβαίνουνκατά πολύ τούς πρώτους ὑπολογισμούς Εἰς τάτόσα δεινά προσετέθησαν καί κρούσματα λύσσηςἘν τῷ μεταξύ δέν ἐσταμάτησαν ἀκόμη αἱ δονήσειςΜέ τάς συνεχιζομένας σεισμικάς δονήσεις πίπτειὅτι ἔμεινεν ἀκόμη ὄρθιον εἰς τήν ἀτυχῆ ΧαλκιδικήνἩ κατάστασις τῶν σεισμοπλήκτων καί ἡ ἀγγλικήσυνδρομή

Τρίτη 410Ἀπό τόν τόπον τῆς φοβερᾶς καταστροφῆςΣυγκλονιστικαί σκηναί ἀπό τήν ἀτυχῆ ΧαλκιδικήνΜόνον μετά μίαν 10ετίαν θά ἐπανέλθη ὁ κανονικόςρυθμόςἩ τραγική κατάστασις τῶν σεισμοπλήκτων κατοί-κων τῆς Χαλκιδικῆς

(Συνεχίζεται)

19

᾽partνδιαφέρουσες part ἰδήσεις(Ὅσες ἀναφέρονται στήν Ἱστορία καί στή Λαογραφία τῆς Ἀρναίας)

bull Στίς 16 Ἰουλίου ὁ Τηλεοπτικός Σταθμός 4Ε (Θεσσαλονίκη) καί στήν γνωστή ἐκπομπή laquoΣημεῖα τῶν καιρῶνraquoπού ἐπιμελεῖται καί παρουσιάζει ὁ δικηγόρος κ Κων Λογοθέτης πρόβαλε σέ ἐπανάληψη τήν ἐκπομπή ἐκείνηστήν ὁποία ἔγινε εὐκαιριακά εὐρεία ἀναφορά στόν Μητροπολίτη Σωκράτη καί στό σχετικό μʼ αὐτόν βιβλίο πούἐκδόθηκε πέρυσι στήν Ἀρναία καί γιά τήν ὁποία γράψαμε στό τεῦχος 93Ὀκτ-Δεκ 2012 τοῦ περιοδικοῦ μας

bull Στίς 26 Ἰουλίου γιορτάσθηκε (ὅπως κάθε χρόνο) πανηγυρικά ἡ μνήμη τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς στό φερώνυμοἐξωκκλήσι τῆς Ἀρναίας Μετά τή Θεία Λειτουργία προσφέρθηκε στούς πανηγυριστές τό παραδοσιακό φαγητό(κουρμπάνι) τό ὁποῖο φέτος ἔγινε μέ πρωτοβουλία τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἐπιτροπῆς καί ὄχι τοῦ Δήμου ὅπως τάπροηγούμενα χρόνια (λόγῳ μεῖον στό Ταμεῖον) Ἀλγεινή ἐντύπωση προκάλεσαν καί φέτος κάποιοι πλανώδιοιπωλητές πού ἔστησαν τά σεργκιά τους σέ ἀπόσταση ἀναπνοῆς ἀπό τήν εἴσοδο τοῦ ναϋδρίου Ἐλπίζουμε νά μπεῖτοῦ χρόνου κάποια τάξη ἀπό τούς ἁρμόδιους

bull Στίς 6 Αὐγούστου κατά τό παλαιό ἔθιμο τελέσθηκε Θ Λειτουργία στό ἐξωκκλήσι τοῦ Προφ Ἠλία πού βρί-σκεται στόν λόφο πού πιστεύεται ὅτι εἶναι ἡ Ἀκρόπολη τῶν ἀρχαίων Ἀρνῶν πάνω ἀπό τά ἐρείπια τῆς ὁποίαςκτίσθηκε τό βυζαντινό Κάστρο γιά τήν ἀνάδειξη τοῦ ὁποίου ἔγιναν μέν στά τέλη τοῦ 2003 σημαντικές ἀρχαι-ολογικές ἀνασκαφές ἀπό τότε ὅμως ὁ χῶρος ἐγκαταλείφθηκε καί βρίσκεται σέ ἄθλια κατάσταση ἀφοῦ τά ἀνα-δειχθέντα τότε κτίσματα (τεῖχος καί οἰκήματα) ἔγιναν τώρα ἕνα μέ τά χορτάρια Στή Θ Λειτουργία συμμετεῖχανἀρκετοί κάτοικοι τῆς Ἀρναίας

bull Ὅπως πληροφορηθήκαμε ἀπό τόν Πρωτοσύγκελλο τῆς Μητρόπολής μας Ἀρχιμ Χρυσόστομο Μαϊδώνη (ἀρχι-κά) καί ἀπό τόν Σεβ Μητροπολίτη Μιλήτου καί Ἡγούμενο τῆς Ἱ Μ Ἁγ Ἀναστασίας τῆς Φαρμακολυτρίας (κατάτήν ἐπίσκεψή του στήν Ἀρναία γιά τήν κηδεία τοῦ κοιμηθέντος Μητροπολίτη μας κυροῦ Νικοδήμου) οἱ κλέψαντεςτά ἱερά λείψανα τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας τήν 3η μέρα τοῦ Πάσχα (γιά τό γεγονός εἴχαμε γράψει στό προηγού-μενο τεῦχος σ 31) ἦσαν Ρουμᾶνοι καί συνελήφθησαν πρόσφατα ἀλλά μέχρι τώρα δέν ἀποκάλυψαν ποῦ βρί-σκονται αὐτά laquoΛοιπόν ἀπόκειται αὐτοῖς ὁ τῆς Ἑλληνικοῖς Δικαιοσύνης πέλεκυς ὅν ἀποδώσωσι αὐτοῖς οἱ Ἕλλη-νες δικασταί οἱ δίκαιοι κριταί ἐν ταῖς προσεχέσι ἡμέραις οὐ μόνον δέ αὐτοῖς ἀλλά καί πᾶσι τοῖς ἐμπλεκομέ-νοις τοῖς ἔργοις αὐτῶν ἅμα τῇ ἐπιστροφῇ τῶν λειψάνων εἰς τήν φερώνυμον Ἱεράν Μονήνraquo

bull Ὁ Ἐκδότης-Διευθυντής τοῦ περιοδικοῦ μας ἔστειλε στίς 289 στόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλά-δος καί σέ Ἀρχιερεῖς τήν παρακάτω ἐπιστολήΠεριοδικό laquoΑΡΝΑΙΑraquo Ἀρναία 28-9-2012Ἀρναία Χαλκιδικῆς ΠρόςΤόν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶνκαί πάσης Ἑλλάδος κ ἹερώνυmicroοἈθήναΜακαριώτατε Ἅγιοι ἈρχιερεῖςlaquoΤοιοῦτος πρέπει Ἀρχιερεύςraquo γιά τήν Ἱερά Μητρόπολη Ἱερισσοῦ Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαmicroερίου Ὁ ἐπί τρια-κονταετία Ὑπεύθυνος τοῦ Πνευmicroατικοῦ Ἔργου Ἱεροκήρυκας καί Πρωτοσύγκελλός της ὁ γνώστης τῶν προ-σώπων τῶν καταστάσεων τῶν γεγονότων καί τῶν προβληmicroάτων ὁ ἀγαπητός τοῦ πιστοῦ λαοῦ ὁ ἈρχιmicroανδρίτηςΧρυσόστοmicroος Μαϊδώνης Προσευχηθεῖτε γιά τήν ἐκλογή του Ὁ Ἐκδότης-∆ιευθυντής

∆ηmicroήτριος Θεοχ ΚύρουΘεολόγος-ΦιλόλογοςΕ Ι ∆ Ι Κ Η Α Ν Α Φ Ο Ρ Α

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΑ ΑΓΡΑΦΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ ΚΑΙ Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΗΣ ΑΡΝΑΙΑΣ

Ὁ Ἐκδότης-Διευθυντής τοῦ περιοδικοῦ μας συμμετεῖχε ὡς Εἰσηγητής στό Ἐπιστημονικό Συνέδριο μέθέμα laquoἹστορία καί Πολιτισμός τῆς Δημοτικῆς Ἑνότητας Φουρνᾶ Εὐρυτανίαςraquo πού ὀργάνωσε καί πραγ-ματοποίησε στά χωριά Φουρνάς (βλ φωτογραφία) Κλεῖτσο καί Βράχα τῆς Εὐρυτανίας ἀπό τίς 20 ἕως τίς22 Ἰουλίου 2012 ἡ Πανευρυτανική Ἕνωση (ἕδρα Ἀθήνα) σέ συνεργασία μέ τήν περιφερειακή Ἑνότητα Εὐρυ-

2020

τανίας τόν Δῆμο Καρπενησίου καί Τοπικούς Πο-λιτιστικούς Συλλόγους Τό θέμα τῆς Εἰσήγησήςτου ἦταν laquoἝνας χειρόγραφος Κώδικας τῆςἙρμηνείας τῆς ζωγραφικῆς Τέχνης (19ος αἰ) τοῦἉγιορείτη Ἱερομονάχου-Ἁγιογράφου Διονυσίουτοῦ ldquoἐκ Φουρνᾶ τῶν Ἀγράφωνrdquoraquo καί τήν ἐκφώ-νησε τό Σάββατο 21 Ἰουλίου τό πρωΐ (βλ φωτο-γραφία καί Πρόγραμμα) ἔχοντας μαζί του καί τόνΚώδικα

Πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ὁ παρουσιασθείς στόΣυνέδριο Κώδικας (πού εἶναι ἀντίγραφο τοῦπρωτοτύπου) βρίσκεται στό Ἀρχεῖο τοῦ Εἰσηγητῆἀπό τό 1974 καί εἶναι προσφορά (μαζί μέ ἄλλα πα-λαίτυπα βιβλία) τοῦ συμπατριώτη μας κ Γεωργίου ΧΖωγράφου ὁ ὁποῖος τόν βρῆκε (ὅπως καί τά ἄλλα βι-βλία) στή βιβλιοθήκη τοῦ ἀείμνηστου (dagger 1918) Λια-ριγκοβινοῦ ἱερέα καί ἁγιογράφου Ἰωάννη Ζωγράφου(γνωστοῦ στήν Ἀρναία ὡς Παπαγιαννάκη) ὁ ὁποῖοςἁγιογραφοῦσε ἔχοντας ὑπόψη του καί συμβου-λευόμενος τόν Κώδικα αὐτόν

Ἐπίσης πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι α΄) ὁ Εἰσηγητήςσυμμετεῖχε ὡς μέλος τοῦ τετραμελοῦς Προεδρείουτῆς Α΄ Συνεδρίας (Παρασκευή 207 τό ἀπόγευμα) μαζίμέ τήν καθηγήτρια τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανε-πιστημίου Ἀθηνῶν καί τέως Ὑπουργό κ ΚέλλυΜπουρδάρα τόν καθηγητή τοῦ Ἐθνικοῦ ΜετσόβιουΠολυτεχνείου κ Ἠλία Ντζιώρα καί τόν γιατρό πΔντή τοῦ Γεν Νοσοκομείου Καρπενησίου καί τ Δή-μαρχο Φουρνᾶ κ Γεώργ Χαλιάσο (βλ φωτογραφία καί Πρόγραμμα)καί β) στό Συνέδριο συμμετεῖχαν ὡς Εἰσηγητές καί δύο ἀκόμη Χαλ-κιδικιῶτες Ὁ Ἁγιορείτης Ἱερομόναχος π Ἀναστάσιος οἰκιστής τοῦΚουτλουμουσιανοῦ Κελλιοῦ τοῦ Τιμίου Προδρόμου τῶν Καρυῶν(ὅπου ἔζησε κάποια χρόνια ὁ ἁγιογράφος Ἱερομόναχος Διονύσιος)καί ἐφημέριος τοῦ Γοματίου καί ὁ θεολόγος κ Ἀριστ Σπανδώνης(Γοματιανός καί κάτοικος Πολυγύρου) οἱ ὁποῖοι εἶχαν Εἰσηγήσειςσχετικές μέ τόν ἁγιογράφο Ἱερομόναχο Διονύσιο ὁ ὁποῖος ἔζησετόν 18ο αἰ (γράφοντας τήν laquoἙρμηνείαraquo κατά τά ἔτη 1728-1733)

Κατά τή διάρκεια τοῦ Συνεδρίου ὁ Εἰσηγητής πρόσ φερε σέ Συ-ν έδρους ἀρκετά τεύχη τοῦ περιοδικοῦ μας καί ἐπί πλέον πρόσφε-ρε τό βιβλίο του γιά τόν Μητροπολίτη Σωκράτη στόν ΜητροπολίτηΚαρπενησίου κ Νικόλαο (ὁ ὁποῖος τόν εὐχαρίστησε καί τόν συγχά-ρηκε γιά τήν Εἰσήγησή του) στόν Πρόεδρο τῆς ΠανευρυτανικῆςἝνωσης κ Κωννο Παπαδόπουλο στήν Προϊσταμένη τῶν ΓΑΚ-Ἀρχείων Νομοῦ Εὐρυτανίας κ Μαρία Παναγιωτοπούλου καί στόν κα-θηγητή τοῦ Πανεπιστημίου FRANSIS MARION τῶν ΗΠΑ κ ἈνδρέαΚαμποζιώνη Τό Πρόγραμμα τοῦ Συνεδρίου τυπώθηκε σέ 12σέλιδοἔντυπο καί δημοσιεύθηκε στό περιοδικό laquoΕΥΡΥΤΑΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑraquoτχ 42Ἀπρ-Ἰούν 2012 σσ 46-51 Οἱ περιλήψεις τῶν Εἰσηγήσεων καίτό πρόγραμμα τοῦ Συνεδρίου (ἐπίσης) τυπώθηκαν σέ ἰδιαίτερο (54σέ-λιδο) τεῦχος Στούς Εἰσηγητές δόθηκε Βεβαίωση συμμετοχῆς τουςστό Συνέδριο Τέλος ἀρκετά τοπικά ἔντυπα προσ φέρθηκαν στούςΣυνέδρους ἀπό τούς Τοπικούς Συλλόγους

Ὁ Ἐκδότης-Διευθυντής τοῦ περιοδικοῦ μας εὐχαριστεῖ θερμότατα τήν Πανευρυτανική Ἕνωση καί ἰδι-αίτερα τόν Πρόεδρό της τόν κ Κώστα Παπαδόπουλο (ἐκπαιδευτικό) γιά τήν ἀποδοχή τῆς συμμετοχῆς του

Ὁ Δημ Κύρου ἐκφωνεῖ τήν Εἰσήγησή του στήν αἴθουσαἐκδηλώσεων τοῦ Ἀλκιβιάδειου Γυμνασίου καί ΛυκείουΦουρνᾶ Δεξιά του τά μέλη τοῦ Προεδρείου

Τό χωριό Φουρνᾶς

2121

στό Συνέδριο μέ Εἰσήγηση γιά τήν τιμητική το-ποθέτησή του στό Προεδρείο τῆς Α΄ Συνεδρίας καίγενικά γιά τή φιλικότατη συμπεριφορά στό πρό-σωπό του καί πιστεύει ὅτι μέ τή συμμετοχή του καίπαρουσία του στό Συνέδριο ἡ Εὐρυτανία (καί ἰδι-αίτερα τά Ἄγραφα) καί ἡ Ἀρναία ἀλληλοσυναν-τήθηκαν καί ἀλληλογνωρίσθηκαν περισσότεροκαί καλύτερα ἀπʼ ὅτι πρωτύτερα

Τό Συνέδριο κάλυψαν ραδιοτηλεοπτικά ἡlaquoΑΧΕΛΩΟΣ TVraquo καί ἡ laquoSTAR AEraquo (Λαμίας) τό laquoΡΑ-ΔΙΟ ΚΥΜΑΤΑraquo καί τό laquoΡΑΔΙΟ ΚΑΡΠΕΝΗΣΙraquo καί εἰδη-σεογραφικά οἱ ἐφημερίδες laquoΕΥΡΥΤΑΝΙΚΟΣ ΠΑΛ-ΜΟΣraquo καί laquoΕΥΡΥΤΑΝΙΚΑ ΝΕΑraquo καί laquoΕΥΡΥΤΑΝΙΚΟΣΤΥΠΟΣraquo Ἐνδεικτικά ἀναφέρουμε μερικούς τίτλουςἐφημερίδων laquoΠανευρυτανική Ἕνωσηraquo Ἡ Ἱστορίακαί ὁ Πολιτισμός τῆς Φουρνᾶςraquo Μέσα ἀπό τίς ἐργα-σίες τοῦ 3ήμερου ἐπιστημονικοῦ συνεδρίουraquo laquoΕΥ-ΡΥΤΑΝΙΚΑ ΝΕΑraquo 25-7-2002 σ 14) ὅπου δημοσι-εύεται καί φωτογραφία τοῦ προεδρείου τῆς α΄ ἐναρ-κτήριας συνεδρίας (βλ εἰκόνα) καί laquoἘπιτυχές τόἘπιστημονικό Συνέδριο πού διοργάνωσε ἡ Πα-νευρυτανική γιά τήν Ἱστορία καί τόν Πολιτισμό τῆςΔημοτικῆς Ἑνότητας Φουρνᾶςraquo καί laquoΜέ τεράστιαἐπιτυχία στέφθηκαν οἱ ἐργασίες τοῦ Ἐπιστημονι-κοῦ Συνεδρίου πού διοργάνωσε ἡ ΠΑΝΕΥΡΥΤΑ-ΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ μέ θέμα laquoἹστορία καί Πολιτισμός τῆςΔημοτικῆς Ἑνότητας Φουρνᾶ Εὐρυτανίαςraquo Συμ-περάσματα-Προτάσειςraquo laquoΕΥΡΥΤΑΝΙΚΟΣ ΠΑΛΜΟΣraquo1-8-2012 σσ 16-17 ὅπου ἀναφέρεται ὅτι laquoσυμμε-τεῖχαν σʼ αὐτό ἑβδομήντα (70) εἰσηγητές ἐκ τῶνὁποίων εὐάριθμος ἀριθμός ἦταν μή εὐρυτανικῆς κα-ταγωγῆς (ἀπό Χαλκιδική Θεσσαλονίκη ) Ἀνάμε-σά τους καί Ἁγιορεῖτες Πατέρες raquo

Σέ 11σέλιδο laquoΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥraquo πού ἐξέδωσε ἡlaquoΠΑΝΕΥΡΥΤΑΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗraquo στίς 20-8-2012 μέ θέμαlaquoΠαραλειπόμενα τοῦ 3ήμερου Ἐπιστημονικοῦ Συ-νεδρίου στή Δημοτική Ἑνότητα Φουρνᾶ (ΦουρνᾶςΒράχα Κλειτσός)raquo ἀναφέρεται ὅτι laquoἔντονη ἦταν ἡπαρουσία σημαντικοῦ ἀριθμοῦ Εἰσηγητῶν μή εὐρυ-τανικῆς καταγωγῆς ὅπως οἱ Ἁγιορεῖτες μοναχοί πἈναστάσιος καί π Πατάπιος καί ἐπιστήμονες-ἱστο-ρικοί ἐρευνητές ἀπό Χαλκιδική Θεσσαλονίκη raquo(σελ 2) ἐνῶ στή σελ 5 ὑπάρχει φωτογραφία τοῦπροεδρείου τῆς α΄ (ἐναρκτήριας) συνεδρίας (βλεἰκόνα)

Η ΑΡΝΑΙΑ ΤΙΜΗΣΕ ΤΟΝ ΤΙΜΗΣΑΝΤΑ ΑΥΤΗΝ (ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΝΤΑ ΚΑΙ ΕΜΦΑΝΙΣΘΕΝΤΑ)ΑΓΙΟ ΚΟΣΜΑ ΤΟΝ ΑΙΤΩΛΟ ΜΕ ΠΑΝΗΓΥΡΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΟΣΙΟ

Ἡ Ἱερά Μονή Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ Ἀρναίας ὀργάνωσε καί πραγματοποίησε καί φέτος (γιά 11η φορά)ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Πνευματικό Συμπόσιο πρός τι-μήν τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ καί μέ τήν εὐκαιρία τῆς πανηγυρικῆς μνήμης του (24 Αὐγούστου) Τό Συμπόσιο πραγ-ματοποιήθηκε τήν παραμονή τῆς μνήμης τοῦ Ἁγίου στίς 23 Αὐγούστου μετά τόν Ἑσπερινό καί τήν Ἀρτο-κλασία πού τελέσθηκε μέ πρωτοβουλία τοῦ προσωπικοῦ τῆς Δασικῆς Ὑπηρεσίας προστάτης τῆς ὁποίαςἔχει ἀνακηρυχθεῖ πανελληνίως ὁ Ἅγ Κοσμᾶς στό Ἀρχονταρίκι τῆς Μονῆς μέ τή συμμετοχή πολλῶν πιστῶν

Πυκνό ἀκροατήριο παρακολουθεί τίς Εἰσηγήσεις Στόκέντρο τῆς πρώτης σειρᾶς διακρίνεται ὁ ΜητροπολίτηςΚαρπενησίου κ Νικόλαος καί στό ἀριστερό ἄκρο της ὁἹερομόναχος Ἀναστάσιος Ἁγιορείτης

Τό προεδρεῖο τῆς ἐναρκτήριας Α΄ Συνεδρίασης Γ Χαλιά-σος Κέλλυ Μπουρδάρα Ἠλίας Ντζιώρας ΔημήτριοςΚύρου

Τό προεδρεῖο τήν πρώτη ἡμέρα τοῦ συνεδρίου Ἀπό ἀρι-στερά Δημήτριος Κύρου Φιλόλογος-Θεολόγος ἹστορικόςἘρευνητής Ἠλίας Ντζιώρας Μαθηματικός Πανεπιστη-μιακός (ΕΜΠ) καί κύριος χορηγός τῆς διοργάνωσηςΚέλλυ Μπουρδάρα Καθηγήτρια Πανεστημίου Ἀθηνῶν καίΓεὠργιος Χαλιάσος Ἰατρός τ Δντής Γεν Νσοκομείου Καρ-πενησίου τ Δήμαρχος Φουρνά Δίπλα ὁ Δήμαρχος Καρπε-νησίου κ Κώστας Μπακογιάννης κατά τήν ὁμιλία του

22

(κατοίκων τῆς Ἀρναίας καί ἄλλων περιοχῶν) καί μέ θέμα laquoἍγιος Κοσμᾶς ὁ Ἱεραπόστολος καί σύγχρονεςἱεραποστολικές μορφέςraquo

Στό 11ο Συμπόσιο προβλήθηκαν ὁ Ἱεραπόστολος καί Ἰσαπόστολος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός (ὁ φωτιστής ἀνορ-θωτής καί σωτήρας τοῦ ἑλληνικοῦ Γένους) καί σύγχρονες ἱεραποστολικές μορφές laquoπρός δόξαν Θεοῦ καίτῆς Ἐκκλησίας μαςraquo (π Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος π Κοσμᾶς Γρηγοριάτης καί Σταυρίτσα Ζαχα-ρίου) ἀπό τούς Εἰσηγητές Ἀρχιμ Χρυσόστομο Μαϊδώνη Πρωτοσύγκελλο τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ ἉγὌρους καί Ἀρδαμερίου καί Πνευματικό Γέροντα τῆς Μονῆς ὁ ὁποῖος κατά διάστηματα ἐπιτελεῖ ἱεραπο-στολικό ἔργο στό Κογκό (laquoὉ Ἀπόστολος Παῦλος καί ὁ Ἰσαπόστολος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλόςraquo) Νόστη ΨαρρᾶἈντιπρόεδρο τῆς Ἀδελφότητος Ὀρθοδόξου Ἐξωτερικῆς Ἱεραποστολῆς (laquoἹεραπόστολος π ΧρυσόστομοςΠαπασαραντόπουλος ὁ πρῶτος ἱεραπόστολος στήν Ἀφρικήraquo) Γεώργιο Ἀσλανίδη Πρόεδρο τοῦ Ἱεραπο-στολικοῦ ΣυνδέσμουlaquoἍγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλόςraquo καί ἀδελφό τοῦ π Κοσμᾶ (laquoἹεραπόστολος π Κοσμᾶς Γρη-γοριάτης ὁ ἱεραπόστολος τοῦ Κογκόraquo) καί Νικόλαο Πινακίδη Δασολόγο-Θεολόγο καί γαμπρό-συμπολίτημας (laquoΣταυρίτσα Ζαχαρίου ἡ μητέρα τῶν Μαύρων τῆς Κέννυαςraquo) καί ἀπό τόν παρουσιαστή τοῦ βιβλίου τοῦἈρχιμ Χρυσοστόμου laquoΜάμα Σταυρίτσα Μιά γυναῖκα ἱεραπόστολος στήν Ἀφρικήraquo κ Γεώργιο ΚουκλιάτηΘεολόγο καί laquoἐκ Πετροκεράσων-Ραβνῶν Θεσσαλονίκης (πρώην Χαλκιδικῆς) ὁρμώμενονraquo

Τήν κυριώνυμο ἡμέρα τῆς γιορτῆς (24 Αὐγούστου) μετά τόν Ὄρθρο καί τήν Θ Λειτουργία καί τό Μνη-μόσυνο laquoὑπέρ τῶν ἐργασθέντων εἰς τά δάση καί ὑπέρ τῶν πεσόντων διά τήν διάσωσιν τῶν δασῶνraquo στήναἴθουσα τοῦ Ἀρχονταρικίου πραγματοποιήθηκε ἐκδήλωση ἀπό τήν Πανελλήνια Ἕνωση Δασοπόνων καί Δια-χειριστῶν Φυσικοῦ Περιβάλλοντος καί προβλήθηκε ὀπτικοακουστικός δίσκος μέ τόν βίο τίς διδαχές τίςἐπιστολές καί τίς προφητεῖες τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ πού ἐξέδωσε τό Σωματεῖο laquoἙνωμένη Ρωμιοσύνηraquo μέλητῆς ὁποίας στό τέλος πρόσφεραν δωρεάν στούς παρακολουθήσαντες τήν ἐκδήλωση κασετίνα μέ δύο DVDκαί MP3 γιά τόν Ἅγιο Κοσμᾶ καί τεύχη τῶν περιοδικῶν τους laquoΕΡΩraquo καί laquoΡΩΜΙΟΣraquo

Τήν Ὀργανωτική Ἐπιτροπή τοῦ Συμποσίου ἀποτελοῦσαν (ὅπως ἐδῶ καί ἀρκετά χρόνια) οἱ Ἀρχιμ Χρυ-σόστομος Μαϊδώνης (Πρωτοσύγκελλος τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ καί Πνευματικός τῆς Μονῆς) Ἰωάν-νης Κέκερης (Δασοπόνος) Δημ Κύρου (Θεολόγος-Φιλόλογος) καί Νικόλαος Πινακίδης (Δασολόγος-Θεο-λόγος)

Ἡ Ἀρναία κάθε χρόνο τήν ἡμέρα τῆς μνήμης του τιμᾶ τόν Ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό διότι καί αὐτός τί-μησε τήν Ἀρναία ἔντονα δύο φορές Τό 1775 βγαίνοντας ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος (Ἱ Μονή Φιλοθέου) ὅπουμόναζε γιά τήν Γ΄ ἱεραποστολική ὁδοιπορία του πέρασε ἀπό τήν Ἀρναία (τότε Λιαρίγκοβη) στόν Ναό τῆςὁποίας μίλησε καί φεύγοντας κατά τό ξεπροβόδισμά του ἀπό τούς κατοίκους στήν ἔξοδο τῆς κωμόποληςεἶπε τή γνωστή προφητεία γιά τίς laquoποδιές τοῦ Χολομῶνταraquo πού δέν θά ταραχθοῦν πολεμικά καί τό 1943(23 Ἰουλίου) κατά τήν εἴσοδο τῶν Βουλγάρων στήν Ἀρναία ἐμφανίσθηκε στήν Ἀρναιώτισσα Σουσάννα Τρι-καλιώτη στόν τόπο ὅπου ἐδῶ καί πολλά χρόνια ὑπάρχει Προσκυνητάρι (στήν περιοχή laquoΓκόμπελος 2 χλμἀνατολικά τῆς Ἀρναίας) ὅπου κάθε χρόνο τή μέρα αὐτή τελεῖται Ἱερά Ἀγρυπνία καί τό ὁποῖο τό 2010 ἀνα-καινίσθηκε ἐπεκτάθηκε καί ἐξωραΐσθηκε παίρνοντας τή μορφή περίπου Ἐξωκκλησιοῦ

ΣΥΣΚΕΨΗ ΣΤΟΝ ΠΟΛΥΓΥΡΟ (ΔΙΟΙΚΗΤΗΡΙΟ) ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΕΤΕΙΑΚΟ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣτό πλαίσιο τοῦ ἐπετειακοῦ ἑορτασμοῦ τῶν 100 ἐτῶν ἀπό τήν Ἀπελευθέρωση τῆς Μακεδονίας (καί τῆς

Χαλκιδικῆς) ἀπό τόν τουρκικό ζυγό ὁ ὁποῖος (ἑορτασμός) θά ξεκινήσει τό φθινόπωρο τοῦ 2012 καί θά συ-νεχισθεῖ τό 2013 πραγματοποιήθηκε μέ πρωτοβουλία τῆς περιφερειακῆς ἑνότητας Χαλκιδικῆς τή Δευτέρα27 Αὐγούστου τό πρωΐ στήν αἴθουσα συσκέψεων τοῦ Διοικητηρίου στόν Πολύγυρο σύσκεψη μέ θέμαlaquoΠρογραμματισμός ἐκδηλώσεων στή Χαλκιδική γιά τήν ἑκατονταετηρίδα τῆς Ἀπελευθέρωσής της ἀπότόν τουρκικό ζυγόraquo

Στή σύσκεψη προσκλήθηκαν καί παραβρέθηκαν ἐκπρόσωποι τῆς Ἐκκλησίας τῶν Φορέων καί τῶν Συλ-λόγων καί φυσικά πρόσωπα οἱ ὁποῖοι συζήτησαν ἐνδεικτικά τά παρακάτω εἰδικά θέματα

1 Ἔκδοση Λευκώματος 2 Ἐκδήλωση γιά τόν Μητροπολίτη Εἰρηναῖο καί ἀπονομή τιμῆς σέ ἐπιφανεῖςΧαλκιδικιῶτες 3 Ἐκδήλωση πού θά ἀναφέρεται στήν Ἀπελευθέρωση τοῦ Ἁγίου Ὄρους 4 Θεματικές-ἀφιερωματικές ἐκδηλώσεις πού θά σχετίζονται μέ τίς προσωπικότητες τοῦ τόπου μας μέ τήν πορεία τῆςἐπιχειρηματικότητας τῆς ἀρχιτεκτονικῆς τοῦ τουρισμοῦ τοῦ ἀθλητισμοῦ τοῦ πολιτισμοῦ τοῦ ἐργατικοῦκινήματος κἄ ἀπό τήν Ἀπελευθέρωση τῆς Χαλκιδικῆς μέχρι σήμερα καί 5 Ἐκδηλώσεις στά σχολεῖα

Οἱ παριστάμενοι κατέθεσαν προφορικά καί γραπτά τίς προτάσεις τους γιά ἐκδηλώσεις πού μποροῦν νάὑλοποιηθοῦν μέ τό ἐλάχιστο οἰκονομικό κόστος προκειμένου νά συζητηθοῦν καί στή συνέχεια νά ληφθοῦνἀποφάσεις ἀπό τή συντονιστική ἐπιτροπή πού θά ἀναδειχθεῖ στή σύσκεψη

Ἐπιδίωξη τῶν ὀργανωσάντων τή σύσκεψη ἦταν laquoνά διερευνηθοῦν ὅλες οἱ δυνατότητες τοῦ ντόπιου δυ-ναμικοῦ ὥστε νά ξεκινήσει μιά σοβαρή προσπάθεια κυρίως μέ ἐθελοντική προσφορά μέ στόχο τήν ἐνί-

23

σχυση τῆς κοινωνικῆς συνοχῆς τῆς ἑνιαίας πολιτισμικῆς ταυτότητας καί τῆς γνώσης τῆς τοπικῆς μας ἱστο-ρίαςraquo

Στή σύσκεψη προσκλήθηκαν 53 φορεῖς καί 7 φυσικά πρόσωπα καί παραβρέθηκαν μόνο 8 Φορεῖς (Μη-τρόπολη Κασσανδρείας Ἱ Κοινότητα Ἁγ Ὄρους Δικηγορικός Σύλλογος Σύνδεσμος Ἐφέδρων Ἀξιωμα-τικῶν Παγχαλκιδικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης Σύλλογος Καλλιτεχνῶν Πολυγύρου ΕΝΕΠΕ ΜΟΥΣΑ καί Σύλ-λογος Ἁπανταχοῦ Τριγλιανῶν) καί ΟΛΑ τά φυσικά πρόσωπα [καί οἱ 7 ἦσαν ὑπέροχοι καί οἱ 5 προτάθηκανγιά τή Συντονιστική Ἐπιτροπή Ἐρατώ Ζέλλιου-Μαστοροκώστα (φιλόλογος) Ἰωακείμ Κρικελίκος (φιλόλο-γος) Ἰωακείμ Παπάγγελος (ἀρχαιολόγος) Γιῶργος Ζωγραφάκης (δάσκαλος) Δημ Κύρου (φιλόλογος-θε-ολόγος) Ἰωάννης Βογιατζής (δάσκαλος) καί Χρῆστος Παρλιάρης (γιός τοῦ Μακεδονομάχου Γιάννη Παρ-λιάρη)]

Ὁ γράφων παριστάμενος στή σύσκεψη ἔκανε προφορικά καί κατέθεσε γραπτά τίς παρακάτω προτά-σεις

1 Τό Λεύκωμα νά καταγραφεί περιληπτικά τά σημαντικότερα γεγονότα τῆς 100ετίας στή Χαλκιδική (πο-λιτικά θρησκευτικά στρατιωτικά ἱστορικά-λαογραφικά ἐκδοτικά κλπ)

2 Νά ἐκδοθεῖ βιβλίο ὁλοκληρωμένο γιά τήν Ἀπελευθέρωση τῆς Χαλκιδικῆς3 Νά γιορτάζεται στόν Πολύγυρο κάθε χρόνο τήν 2η Κυριακή τοῦ Νοεμβρίου ἡ Ἐπέτειος τῆς Ἀπελευ-

θέρωσης τῆς Χαλκιδικῆς4 Σέ συνεργασία μέ τόν Δῆμο Ἀριστοτέλη α΄) νά γίνει τήν 1η Νοεμβρίου στόν χῶρο τοῦ Μνημείου τῆς

Ἀπελευθέρωσης τῆς Ἀρναίας ἡ ἀναπαράσταση τῆς ὑποδοχῆς τοῦ Ἑλλην Στρατοῦ στήν Ἀρναία στίς 2-11-1912 καί β΄) Νά ἐντοιχισθεῖ στήν οἰκία-ξενώνα Ἀλεξάνδρου στήν Ἀρναία Ἐπιγραφή πού θά ἀναφέρει ὅτισʼ αὐτό τό σπίτι ἔγινε ἡ τελευταία σύγκρουση μεταξύ Ἑλλήνων καί Τούρκων στίς 15-10-1912

5 Νά ἐκδοθεῖ βιβλίο γιά τόν Μητροπολίτη Εἰρηναῖο μέ τή μορφή τοῦ βιβλίου γιά τόν Μητροπολίτη Σω-κράτη (ὅπου θά καταγράφονται ἄρθρα γιά τόν Μητροπολίτη Εἰρηναῖο σέ ἐφημερίδες καί περιοδικά)

6 Γιά τήν Ἀπελευθέρωση τοῦ Ἁγ Ὄρους νά γίνει Ἡμερίδα ὅπου θά ἀκουσθοῦν πρωτότυπες ἐργασίεςγιά τό θέμα

7 Στά Σχολεῖα νά γίνουν Ὁμιλίες καί ἀνάθεση ἐργασίας γιά τή συγκέντρωση ὑλικοῦ ἄγνωστου γιά τήνἈπελευθέρωση τῆς Χαλκιδικῆς

8 Νά τιμηθοῦν προσωπικότητες τῆς Χαλκιδικῆς (ζῶντες καί τεθνεῶτες) πού ἔπαιξαν σημαντικό ρόλοστά γεγονότα καί πρόβαλαν μέ ἄρθρα τους αὐτά

9 Νά γίνει Ἔκθεση Τύπου Χαλκιδικῆς καί Ἁγ Ὄρους (ὑπάρχει τό ὑλικό)

ΕΚΟΙΜΗΘΗ Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΣ(Πνευματική ἀνάταση καί κατάνυξη κατά τήν Ἐξόδιο Ἀκολουθία καί τήν ταφή του)

Τήν Κυριακή (συννεφιασμένη καί βροχερή) 16 Σεπτεμβρίου καί ὥρα11 πμ ἐκοιμήθη στήν Ἀρναία σέ ἡλικία 81 ἐτῶν καί εὑρισκόμενος σέπολύμηνη καί βαρειά ἀσθένεια ὁ Ποιμενάρχης μας Μητροπολίτης Ἱερισ-σοῦ Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Νικόδημος μετά ἀπό εὐδόκιμη ἀρχιε-ρατεία 31 ἐτῶν καί 5 μηνῶν (1641981 - 1692012)

Ἡ θλιβερή εἴδηση ἔγινε γνωστή στούς κατοίκους τῆς Ἀρναίας λίγηὥρα μετά μέ τίς συνήθεις τῶν Κυριακῶν καί ἑορτῶν κωδωνοκρουσίεςκαί στή συνέχεια μέ τό διαρκές χτύπημα τῆς πένθιμης καμπάνας

Στίς 4 μμ ἡ σωρός τοῦ ποιμενάρχη μεταφέρθηκε ἀπό τήν Μητρο-πολιτική κατοικία στόν Μητροπολιτικό Ἱ Ναό τοῦ Ἁγίου Στεφάνου ὅπου ἐκτέθηκε σέ λαϊκό προσκύνημαμέχρι καί τό μεσημέρι τῆς μεθεπόμενης ἡμέρας Κατά τό διάστημα αὐτό ἔκαναν δηλώσεις στούς τηλεο-πτικούς σταθμούς Κληρικοί καί λαϊκοί ἀνάμεσα στούς ὁποίους καί ὁ Ἐκδότης-Διευθυντής τοῦ περιοδικοῦμας στήν XTV (βλ φωτογραφία)

Στίς 2 μμ τῆς Τρίτης 18 Σεπτεμβρίου ψάλθηκε ἡ Ἐξόδιος Ἀκολουθία (πού διήρκησε 230 ὧρες περίπου)μέ τή συμμετοχή τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ Ἱερωνύμου Μητροπολιτῶν τῆς Ἐκκλη-σίας τῆς Ἑλλάδος (Κασσανδρείας Νικοδήμου πού ὁρίσθηκε Τοποτηρητής Ν Σμύρνης Συμεών ΦιλίππωνΝεαπόλεως καί Θάσου Προκοπίου Λαρίσης καί Τυρνάβου Ἰγνατίου Ξάνθης καί Περιθεωρίου Παντελεή-μονος Γλυφάδος Παύλου Σιδηροκάστρου Μακαρίου Γουμενίσσης Ἀξιουπόλεως καί Πολυκάστρου Δη-μητρίου Ἄρτης Ἰγνατίου Καστορίας Σεραφείμ Λαγκαδᾶ Λητῆς καί Ρεντίνης Ἰωάννη Μυτιλήνης Ἰακώ-βου Μηθύμνης Χρυσοστόμου Δωδώνης Χρυσοστόμου Ἐλευθερουπόλεως Χρυσοστόμου Ζιχνῶν καί Νευ-ροκοπίου Ἱεροθέου Νεαπόλεως καί Σταυρουπόλεως Βαρνάβα Θερμῶν Δημητρίου Διαυλείας Γαβριήλ καίΘαυμακοῦ Ἰακώβου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου (Μιλήτου Ἀποστόλου Ἡγουμένου τῆς Ἱ Μονῆς ἉγίαςἈναστασίας τῆς Φαρμακολυτρίας) καί τοῦ Πατριαρχείου Σερβίας (Βράνιε Παχωμίου) πολλῶν ἱερέων δια-

24

κόνων μοναχῶν καί μοναζουσῶν ἐκπροσώπων τῆς Πολιτείας(Ὑπουργοῦ Μακεδονίας καί Θράκης Θεόδ Καράογλου καί Βου-λευτῆ Χαλκιδικῆς Εὐθ Καρανάσιου) τῆς Περιφέρειας Κεν-τρικῆς Μακεδονίας (Ἀντιπεριφερειάρχη περιφ Ἑνότητας Χαλ-κιδικῆς Ἰωάννη Γιώργου) Δήμων (Δημάρχων Ἀριστοτέλη Χρ Πά-χτα Βόλβης Δημ Γαλαμάτη Πολυγύρου Ἀστ Ζωγράφου καί Σι-θωνίας Ἰω Τζίτζιου καί Δημοτικῶν Συμβούλων) πρ βουλευτῶνΧαλκιδικῆς (Γεωργ Βαγιωνᾶ καί Βασ Πάππα) πρ ΔημάρχωνἈρναίας (Ἀστ Καραστέργιου Γεωργ Κατσαμούρη καί Λαζ Λα-ζάρου) καί ἄλλων Ἀρχῶν ἀντιπροσωπείας τῶν Σχολείων τῆςἈρναίας μέ τίς Σημαῖες τους καί πλήθους λαοῦ laquoἐκ περάτων συ-ναθροισθέντος ἐνθάδεraquo Ἐπικήδειοι ἐκφωνήθηκαν ἀπό τούςἐκπροσώπους τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου Μητροπολίτη Λαγ-καδᾶ τῆς Ἱ Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος Ἐπίσκοπο Δι-αυλείας τοῦ Πατριαρχείου Σερβίας Μητροπολίτης Βράνιε τῆςἹερᾶς Κοινότητος τοῦ Ἁγ Ὄρους Νικόδημο Λαυριώτη τῆς Μη-τροπόλεως Ἱερισσοῦ Πρωτοσύγκελλο Ἀρχιμ Χρυσόστομο Μαϊ-δώνη τοῦ Κλήρου τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ Γενικό Ἀρχιερα-τικό Ἐπίτροπο Ἀρχιμ Ἰγνάτιο Ριγανᾶ τῆς Πολιτείας Ὑπουργό Μα-κεδονίας καί Θράκης Ἀντιπεριφερειάρχη ΠΕ ΧαλκιδικῆςἙστίας Θεολόγων Χάλκης πρεσβύτερο π Κυριακό τῆς Θεολο-γικῆς Σχολῆς τοῦ Παν Θεσσαλονίκης κοσμήτορα Μιλτ Κων-σταντίνου καί τοῦ Συλλόγου Παλλεσβιακῆς παροικίας Θεσσαλο-νίκης Παν Κουτλῆ

Μετά τήν Ἐξόδιο Ἀκολουθία ἡ σωρός τοῦ Μητροπολίτη λι-τανεύθηκε στούς κεντρικούς δρόμους τῆς Ἀρναίας προπο-ρευομένων τῶν στεφάνων τῆς Φιλαρμονικῆς τοῦΔήμου τῶν ἐξαπτερύγων τῶν ἱεροψαλτῶν ἀντι-προσωπείας τῶν μαθητῶν μέ τίς μεσίστιες Σημαῖεςτους μοναχῶν καί μοναζουσῶν πολλῶν ἱερέων μέτά ἄμφιά τους καί ἀγήματος τοῦ στρατοῦ καί ἀκο-λουθούντων τῶν Ἀρχῶν καί πλήθους λαοῦ

Ἡ πομπή μέσω τῆς κεντρικῆς πλατείας κατέ-ληξε στόν τόπο τῆς ταφῆς πίσω ἀπό τήν κόγχη τοῦΜητροπολιτικοῦ Ναου Ἁγ Στεφάνου κατά τήνἐκκλησιαστική τάξη ὅπου ἐτάφη μέσα σέ γενικήσυγκίνηση Τήν Ἐξόδιο Ἀκολουθία κάλυψαν τη-λεοπτικά ὁλόκληρη ὁ Τηλ Στάθμός 4Ε καί ἐπιλε-κτικά οἱ Τηλ Σταθμοί XTV καί SUPER TV (Χαλκι-δικῆς)

Στή συνέχεια παρετέθη νεκρικό γεῦμα στόκέντρο laquoΕΛΒΕΤΙΑraquo τῆς Ἀρναίας

Πρίν κλείσουμε αὐτό τό θλιβερό Εἰδησεογρά-φημα (Εἰδική Ἀναφορά) πρέπει γιά τήν Ἱστορία νά καταγράψουμε κάποιες συμπτώσεις () πού σημάδεψαντή ζωή καί τόν θάνατο τοῦ κοιμηθέντος Ποιμενάρχη μας

1 Γεννήθηκε τό ἔτος 19312 Χειροτονήθηκε ἐπίσκοπος καί ἦρθε ὡς Μητροπολίτης στήν Ἀρναία τό 1981 (16 Ἀπριλίου)3 Ἀρχιεράτευσε 31 ἔτη (καί 5 μῆνες) καί 4 Ἐκοιμήθη 81 ἐτῶν (16 Σεπτεμβρίου)Ἐπίσης 1 Χειροτονήθηκε στόν Ἱ Ναό Ἁγίου Νικολάου Ἀθηνῶν ὅπως καί ὁ μακαριστός Σωκράτης χει-

ροτονήθηκε στόν Ἱ Ἱ Ναό Ἁγίου Νικολάου Θεσσαλονίκης 2 Ἀρχιεράτευσε ὅσα χρόνια περίπου ἀρχιεράτευσεκαί ὁ μακαριστός Σωκράτης 3 Ἐκοιμήθη 15 ὧρες πρίν τήν ἀπό τήν κοίμηση τοῦ μακαριστοῦ προκατόχουτου Σωκράτη (2 πμ τῆς 17ης Σεπτεμβρίου 1944) 4 Ἡ κηδεία του ἔγινε τήν ἴδια μέρα μέ τήν κηδεία τοῦμακαριστοῦ Σωκράτη (18 Σεπτεμβρίου 1944) καί 5 Εἶναι ὁ πρῶτος μετά τόν μακαριστό Σωκράτη καί μετάἀπό 68 χρόνια πού κηδεύτηκε καί τάφηκε στήν Ἀρναία

ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΑΡΧΙΕΡΕΩΣ ΠΑΤΡΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΜΕΝΑΡΧΟΥ ΗΜΩΝ ΓΕΝΟΜΕΝΟΥ ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ

Ὁ Ποιμενάρχης-Μητροπολίτης ἹερισσοῦἉγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου laquoἄπνουςἐκτίθεται εἰς προσκύνησιν ἡμῶν τοῦ ποι-μνίου τουraquo στόν Μητροπολιτικό Ἱερό Ναότοῦ Ἁγίου Στεφάνου

Ἀπό τή λιτάνευση τοῦ σκηνώματος τοῦ κοιμηθέντος Μη-τροπολίτη Νικοδήμου Στό Κέντρο ὁ Πρωτοσύγκελλος τῆςΜητροπόλεως Ἀρχιμ Χρυσόστομος κρατᾶ τήν ἀρχιερα-τική ράβδο τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτη

25

Ο ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΝΙΚΟ∆ΗΜΟΣΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟ laquoΑΡΝΑΙΑraquo (1988-2011)

Γράφει ὁ ∆ηmicro Θ Κύρου

Ὁ μακαριστός Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Νικόδημος ἦταν φίλος τῆςἹστορίας καί τῆς Παράδοσης γιʼ αὐτό ἔγινε ἀποδέκτης καί ἀναγνώστης τοῦ περιοδικοῦ laquoΑΡΝΑΙΑraquo ἀπότήν ἀρχή τῆς ἔκδοσής του (1988) καί κατά διαστήματα ἔστελνε σʼ αὐτό laquoἐπαινετικές καί ὑποστηρι-κτικές τῶν περιεχομένων του ἐπιστολές καί εὐχετήρια Σημειώματα γιά τίς γιορτές τῶν Χριστουγέν-νων καί τοῦ Πάσχα πού συνοδεύονταν ἀπό τίς ἑόρτιες Ποιμαντορικές Ἐγκυκλίους Του καί τό Ἡμε-ρολόγιο τῆς Μητροπόλεως Ἐπίσης ἔστειλε γιά δημοσίευση ἐκτενές ἄρθρο Του μέ τίτλο laquoἘκκλησίακαί Παιδείαraquo τό ὁποῖο μέ πρωτοβουλία καί δαπάνη τοῦ Ἐκδότη-Διευθυντῆ τοῦ περιοδικοῦ ἐκδόθη-κε καί σέ Ἀνάτυπο (βλ τχ 79Ἀπρ-Ἰούν 2008 σ 22) μέ τήν εὐκαιρία τῆς συμπλήρωσης 20ετίας ἐκδο-τικῆς κυκλοφορίας τοῦ περιοδικοῦ

Τέλος τό 2001 μέ πρωτοβουλία του ἡ Μητρόπολη ἐνίσχυσε οἰκονομικά τό περιοδικό μας μέ 300000δραχμές

Συγκεκριμέναα΄) Στό τχ 12Ἰούλ -Σεπτ 1991 σ 10 δημοσιεύθηκε ἐπιστολή Του στήν ὁποία ἐπαινοῦσε τίς προ-

σπάθειές μας γιά τήν ἀνάδειξη τῆς Ἱστορίας τῆς Ἀρναίας καί ἐξέφραζε τά ἐγκάρδια συγχαρητήριατή χαρά καί τήν ἀγάπη του laquoδιά τήν ὡραίαν ἔκδοσιν τῆς ldquoΑΡΝΑΙΑΣrdquo ἡ ὁποία ἀναβιβάζει τήν πολιτι-στικήν κίνησιν καί ζωήν τῆς Ἀρναίαςraquo

β΄) Στό τχ 23Ἀπρ - Ἰούν 1994 σσ 10-11 δημοσιεύθηκε ἐπιστολή Του στήν ὁποία συνέχαιρε laquoδιάτήν μεγάλην καί κοπιώδη καί ἀξιέπαινον προσπάθειανraquo πού καταβάλλουμε laquoτόσον ἐπιτυχῶς διά τήνἔκδοσιν τοῦ τόσο ἐνδιαφέροντος Ἱστορικολαογραφικοῦ περιοδικοῦraquo πού laquoἀνεδείχθη ἕνα ἀπό τά καλάκαί ἐνδιαφέροντα περιοδικά τοῦ εἴδους τουraquo ἐξέφραζε τόν θαυμασμό του laquoδιά τήν πλουσίαν κατα-γραφήν τῶν πολλῶν καί ποικίλων στοιχείων τῆς ἀρθρογραφίας τῆς βιβλιογραφίας καί τῆς ἐν γένειγραμματολογίας πού ἀφορᾶ εἰς τήν Ἀρναίαν καί τόν Τόπονraquo ἐξῆρε laquoτήν ὡραίαν παρουσίασινraquo τοῦἄρθρου μας laquoἩ ἀρχαία πόλη τῶν Ἀρνῶνraquo συνέχαιρε laquoδιά τήν συμπλήρωσιν τοῦ Τίτλου τοῦ Περιο-δικοῦraquo καί ἐξέφραζε laquoτήν βαθεῖαν ἱκανοποίησινraquo καί τά συγχαρητήριά του γιά τό ἄρθρο μας laquoἩ πο-λιτιστική μας κληρονομιάraquo

γ΄) Στό τχ 51Ἀπρ-Ἰούν 2001 σσ 11-12 δημοσιεύθηκε ἐπιστολή Του στήν ὁποία ἐξέφραζε χαράἱκανοποίηση συγχαρητήρια καί εὐχαριστήρια γιά τήν ἔκδοση τοῦ 50οῦ τεύχους τοῦ περιοδικοῦ (ἐπε-τειακοῦ-πανηγυρικοῦ) καί γιά τήν χρήση τοῦ πολυτονικοῦ συστήματος γραφῆς στό περιοδικό

δ΄) Στό τχ 69Ὀκτ-Δεκ 2005 σ 15 δημοσιεύθηκε ἐπιστολή Του στήν ὁποία εὐχαριστοῦσε γιά τήνἀφιέρωση τοῦ περιοδικοῦ (τχ 67-68) στήν ἀπό πυρκαϊά καταστροφή τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ ἉγΣεφάνου ἡ ὁποία (ἀφιέρωση) ἦταν laquoεὐλογία Θεοῦraquo καί laquoμεγάλη συμβολή εἰς τήν Ἱστορίαν καί τήνΓραμματολογίαν τοῦ τόπουraquo

ε΄) Στό τχ 73Ἰούλ-Ὀκτ 2006 σσ 25-26 δημοσιεύθηκε ἐπιστολή Του στήν ὁποία συνέχαιρε ἐπαι-νοῦσε καί εὐλογοῦσε τό περιοδικό μας γιά τήν ἐκδοτική του πορεία καί για τήν ἐπί ἕνα χρόνο κα-ταγραφή καί προβολή τοῦ θλιβεροῦ γεγονότος τῆς καταστροφῆς τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ ἉγίουΣτεφάνου καί τῶν προσπαθειῶν Ἀποκατάστασής του

στ΄) Στό τχ 76Ἰούλ-Σεπτ 2007 σσ 3-4 δημοσιεύθηκε ἀπόσπασμα 5σέλιδης ἐπιστολῆς Του στόὁποῖο ἀναφερόταν στήν προσπάθεια διάσωσης καί προβολῆς laquoτῶν ἀρχείων τῶν ἠθῶν καί ἐθίμων τοῦΤόπουraquo μέσω τοῦ περιοδικοῦ μας τό ὁποῖο χαρακτηρίζει laquoκατά πάντα ἀξιόλογονraquo συνέχαιρε γιά τήνἀφιέρωση τοῦ τχ 67-68 στή Δήμητρα (dagger 24-6-2007) καί παρακαλοῦσε νά μή διακόψουμε τήν ἔκδοσητοῦ περιοδικοῦ ὅπως ἀνακοινώσαμε στό παραπάνω ἀναφερόμενο τεῦχος laquoεἰς πεῖσμα τῆς διαβολικῆςἐνεργείας ἀλλά καί εἰς ἀναπλήρωσιν τοῦ ὑστερήματος τῆς ἀειμνήστου Δήμητρας ἡ ὁποία ὡδηγή-θη εἰς βίαιον θάνατονraquo

ζ΄) Στό τχ 77Ὀκτ-Δεκ 2007 σσ 24-25 δημοσιεύθηκε ἐπιστολή Του στήν ὁποία συνέχαιρε καί εὐχα-ριστοῦσε γιά τήν ἔκδοση τοῦ βιβλίου μας γιά τήν Ἀπελευθέρωση τῆς Ἀρναίας καί γιά τήν προσφοράlaquoεἰς τήν μελέτην τήν καταγραφήν τήν διάσωσιν καί τήν προβολήν τῶν ἱστορικῶν τῶν λαογραφικῶνκαί τῶν ἀρχαιολογικῶν στοιχείων τῆς περιοχῆς τῆς Ἀρναίας καί παρακαλοῦσε γιά τήν ἐπάνοδόν μαςlaquoεἰς τήν κοινωνικήν ζωήν τοῦ Τόπου εἰς τήν συνεργασίαν μετά τῆς Ἐκκλησίας καί τῶν Φορέων τοῦ

26

Τόπου εἰς τήν μελέτην καί εἰς τήν ἔρευναν καί εἰς τήν συγγραφήν καί τήν προσφοράν τοῦ ἱστορι-κοῦ περιοδικοῦ τῆς laquoΑΡΝΑΙΑΣraquo καί τῶν ἄλλων ἐκδόσεων raquo

η΄) Στό τχ 80Ἰούλ-Σεπτ 2008 σ 25 δημοσιεύθηκε ἐπιστολή Του στήν ὁποία εὐχαριστεῖ γιά τίςεὐχές μας γιά τά Ὀνομαστήριά του καί γιά τό νέο τεῦχος τοῦ περιοδικοῦ laquoτό ὁποῖον πάντοτε ἔχεινά παρουσιάσει κάτι τό νέον καί τό ἐνδιαφέρονraquo καί τό ὁποῖο laquoἀπεδείχθη τό ldquoΣωσίβιονrdquo τῆς διασώ-σεως καί τῆς προβολῆς τῆς Ἱστορίας καί τῆς Παραδόσεως τῆς Ἀρναίαςraquo

θ΄) Στό τχ 85Ἰούλ-Σεπτ 2009 σσ 30-31 δημοσιεύθηκε ἐπιστολή Του στήν ὁποία συνέχαιρε καίεὐχαριστοῦσε γιά τέσσερα ἔντυπά μας πού τοῦ στείλαμε καί ἔκανε ἀναφορά στό περιοδικό μας πούlaquoγράφει Ἱστορίανraquo

ι΄) Στά τχχ 39Ἀπρ-Ἰούν 1998 σ 2middot 40Ἰούλ-Σεπτ 1998 σ 2middot 41Ὀκτ-Δεκ 1998 σ 2middot 42Ἰαν-Μάρτ1999 σ 2middot 43Ἀπρ-Ἰούν 1999 σ 2middot 44Ἰούλ-Σεπτ 1999 σ 2 καί 45Ὀκτ-Δεκ 1999 σ 2 δημοσιεύθηκε(σέ συνέχειες) τό ἐκτενές ἄρθρο Του μέ τίτλο laquoΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑraquo

ια΄) Στά τχχ 23Ἀπρ-Ἰούν 1994 σ 12middot 27Ἀπρ-Ἰούν 1995 σ 11middot 47Ἀπρ-Ἰούν 2000 σ 12middot 49Ὀκτ-Δεκ 2000 σ 19middot 57Ὀκτ-Δεκ 2002 σ 10middot 59Ἀπρ-Ἰούν 2003 σ 13middot 67-68Ἀπρ-Σεπτ 2005 σ 31middot 69Ὀκτ-Δεκ 2005 σ 27middot 71Ἀπρ-Ἰούν 2006 σ 28middot 74Ἰαν-Μάρτ 2007 σ 20middot 78Ἰαν-Μάρτ 2008 σ 28middot 79Ἀπρ-Ἰούν 2008 σ 30 καί 90Ἰαν-Μάρτ 2011 σ 26 στή στήλη laquoἩ Ἀλληλογραφία μαςraquo γίνεται ἀναφοράστίς Ἑόρτιες Εὐχές Του καί

ιβ΄) Στά τχχ 51Ἀπρ - Ἰούν 2001 σ 5 καί 53Ὀκτ -Δεκ 2001 σ 8 γίνεται ἀναφορά στήν οἰκονο-μική ἐνίσχυση (χορηγία) τοῦ περιοδικοῦ

Ἐπίσης ὁ κοιμηθείς Μητροπολίτης ἀναφέρθηκε στό περιοδικό πολλές φορές καί ὡς παρών σέ διά-φορες ἐκδηλώσεις καί ὡς ἔχων τήν πρωτοβουλία καί ὡς ἐνεργῶν σέ διάφορες περιπτώσεις

Τό περιοδικό laquoΑΡΝΑΙΑraquo τιμώντας καί laquoμετά θάνατονraquo τόν ἀοίδιμο Μητροπολίτη καταγράφει συν -οπτικά στό παρόν τεῦχος μέ laquoΕἰδική Ἀναφοράraquo τά τοῦ θανάτου Του (τῆς Ἐξοδίου Ἀκολουθίας καί τῆςταφῆς Του) καί εὔχεται ὁ Θεος νά Τόν ἀναπαύει laquoἐν χώρᾳ ζώντων καί ἐν σκηναῖς δικαίωνraquo

∆ΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΤΥΠΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΝΑΙΑ(Ὅσα ἀναφέρονται σέ τίτλους στήν Ἱστορία καί στή Λαογραφία της)

Ἐπιμέλεια Δημ Θ Κύρουbull Τό περιοδικό laquoΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣraquo (Θεσσαλονίκη) τχ 11Ἀπρ-Ἰούν 2012 γράφειraquondash Δημητρίου Θ Κύρου Ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821 στή Χαλκιδική ὅπως τήν καταγράφει τό 1878 ὁ Ἠπειρώ-

της δάσκαλος τῆς Χαλκιδικῆς (1874-1891) Νικόλαος Σπυρ Βουργαρελίδης στό ἀνέκδοτο πόνημά του laquoΤά Μα-δεμοχωριακάraquo [Στίς Σημειώσεις ἀναφέρονται ἀρκετές παραπομπές σέ ἄρθρα τοῦ γράφοντα γιά τή Λιαρίγ-κοβη (εἴσοδος Λιαριγκοβινῶν στό Ἅγ Ὄρος ἐπιστροφή στή Λιαρίγκοβη κἄ)] σ 7-8)

ndashἈπό τίς ἐκδηλώσεις τοῦ Συλλόγου μας (Δημοσιεύονται 4 φωτογραφίες laquoἀπό τήν παρουσίαση τοῦ βιβλί-ου ldquoὉ Μητροπολίτης Σωκράτηςrdquo τοῦ Δημήτρη Κύρουraquo) σ 21

ndashἩ δράση τοῦ Συλλόγου μας Ἡ παρουσίαση τοῦ βιβλίου τοῦ κ Δημ Κύρου laquoὉ Μητροπολίτης Σταυρί-δης 1866-1944 σ 38

bull Ἡ ἐφημερίδα laquoΘΕΜΑraquo (Χαλκιδικῆς) (Νέα Μουδανιά) γράφειndash Φωτογραφίες ἀπό τήν Φιλαρμονική τῆς Ἀρναίας [Δημοσιεύονται δύο ἔγχρωμες φωτογραφίες Μία τῆς

Φιλαρμονικῆς (σέ γειτονιά τῆς Ἀρναίας) καί μία τῆς Μικτῆς Χορωδίας μέ παραδοσιακές στολές μπροστά στόἀρχοντικό Ἰατροῦ (Γιατράδικο) ὅπου στεγάζεται τό Ἱστορικό καί Λαογραφικό Μουσεῖο Ἀρναίας μέ τήν κοι-νή λεζάντα (σημείωμα) laquoΠέρασαν 60 χρόνια συνεχοῦς μουσικῆς παρουσίας γιά τήν φιλαρμονική χορωδία Ἀρναί-ας Σίγουρα γιά ἕναν τόπο πού ἔχει δικές του νοηματικές διαδρομές αὐτό ἀποτελεῖ σπουδαία κατάκτησηraquoΤό περιοδικό μας ἐπαινεῖ τήν ἐφημερίδα γιά τό δημοσίευμα αὐτό πού προβάλει τήν Ἀρναία ἀλλά γιά λόγουςδεοντολογικούς καί βιβλιογραφικούς σημειώνουμε ὅτι σʼ αὐτο ὑπάρχουν δύο λάθη 1) Ὁ τίτλος τοῦ δημο-σιεύματος δέν συμφωνεῖ ἀκριβῶς μέ τίς φωτογραφίες καί 2) Ἡ φράση laquoφιλαρμονική χορωδία Ἀρναίαςraquo δένἐκφράζει τήν πραγματικότητα γιατί ἄλλο εἶναι ἡ Φιλαρμονική καί ἄλλο ἡ Χορωδία] φ 1035-7-2012 σ 14

bull Ἡ ἐφημερίδα laquoΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙΝΑ ΝΕΑraquo (Παλαιοχώρι) γράφειraquondash Εὐστ Τσιόλη Τά σύνορα τῶν Κοινοτήτων (Ἀναφέρεται στή χάραξη τῶν συνόρων μεταξύ τῶν Κοινοτή-

των Ἀρναίας καί Παλαιοχωρίου τό 1928) φ 21Ἀπρ - Ἰούν 2012 σσ 6-7

27

῾Η ᾽Αλληλογραφία microας

∆∆ΙΙΑΑΛΛΟΟΓΓΟΟΣΣ ΜΜΕΕ ΤΤΟΟΥΥΣΣ ΑΑΝΝΑΑΓΓΝΝΩΩΣΣΤΤΕΕΣΣ ΜΜΑΑΣΣ ΚΚΑΑΙΙ ΤΤΟΟ ΠΠΕΕΡΡΙΙΟΟ∆∆ΙΙΚΚΟΟ ΜΜΑΑΣΣ

ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ-ΕΓΓΡΑΦΑbull Ἀπό τόν κ Νικ Πινακίδη πήραμε (Ἀρναία 18-5 καί 127) τίς παρακάτω δύο ἐπιστολέςἈγαπητέ ΔημήτριεΣτήν laquoΑΡΝΑΙΑraquo (τ 93) στό ἄρθρο laquoΡΑΛΙΓΓΟΒΑ 1568 ΜΧraquo τοῦ Νίκου Ἐμμ Παπαοικονόμου ὁ συντάκτης του

ἀναφέρεται στό τουρκικό κατάστιχο ΤΤ 186 τοῦ 1568 (Ἡ ἡμερομηνία 1658 εἶναι ἐκ παραδρομῆς ὅπως εὔκολασυνάγεται ἀπό τίς προηγούμενες ἀναφορές γιά τό ἴδιο κατάστιχο)

Σʼ αὐτό καταγράφονται τά ὀνόματα τῶν ἀρρένων ἀρχηγῶν τῶν οἰκογενειῶν ὀνόματα ἀγάμων καί ὀνόματαχηρῶν

Καταγράφονται ἀκόμη τά φορολογήσιμα προϊόντα τῆς Ραλίγγοβας μέ τίς ποσότητες πού παράγει καί τόν ἀντί-στοιχό τους φόρο

Σέ ἄλλο σημεῖο ὁ Ν Παπαοικονόμου ἀναφέρει ὅτι κατά τόν 16ο αἰῶνα δέν ἀναπτύχθηκε ἰδιαίτερα ἡ Ραλίγ-γοβα καί ὅτι αὐτό ἔγινε τόν 17ο αἰῶνα Τότε μετονομάσθηκε σέ Λιαρίγγοβα

laquoΛιγοστές ἀλλά ἀξιόλογεςraquo χαρακτηρίζει τίς πληροφορίες αὐτές ὁ συντάκτης τοῦ ἄρθρου Κατά τή γνώμημου εἶναι κάτι πολύ περισσότερο Τό 1568 ἀνήκει στόν 16ο αἰῶνα Καί ὁ 16ος αἰῶνας λόγω τῆς ἔλλειψης στοι-χείων χαρακτηρίζεται διεθνῶς ὡς laquoὁ σκοτεινός αἰῶναςraquo τῆς ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας Ἀλλά ὅπως ἐπιση-μαίνει ὁ ἴδιος καί γιά τόν ἑπόμενο δηλ τόν 17ο αἰῶνα laquoἡ ἔρευνα δέν ἔχει προσεγγίσει καμία σχεδόν ὀθωμα-νική πηγήraquo

Ἤδη ὅμως διαφαίνεται ὅτι ὁ Ν Παπαοικονόμου ἔχει κάνει κάποια προεργασία ἀφοῦ χαρακτηρίζει τόν 17οαἰῶνα laquoμεταίχμιοraquo τῆς ἱστορίας τῆς Χαλκιδικῆς καθώς σημειώνονται σημαντικές δημογραφικές ἀνακατα-τάξεις σέ ἀρκετούς οἰκισμούς Ἀξίζει νά ἐπισημανθεῖ ὅτι ὁ Ν Παπαοικονόμου βασίζει τήν ἔρευνά του σέ ἀδιά-σειστα στοιχεῖα-πηγές δηλ στά ἀρχεῖα τῆς Κωνσταντινούπολης

Μέ ἰδιαίτερη ἐκτίμησηΝικ Κοσ Πινακίδης Δασολόγος-Πτ Θεολογίας

Ἀγαπητέ ΔημήτριεΣοῦ παραθέτω κάποια πρόσθετα στοιχεῖα πού συνέλεξα ἀπό προφορικές μαρτυρίες γιά τό γένος Μάρκου

πού ἀναφέρεται στήν laquoἈρναίαraquo γιά τά ἔτη 1916-1917 (τχ 902011)1 Στή σ 7 σημ 9 α΄) Ὁ Θεοδόσιος Μάρκου εἶχε δύο κόρες Τή Στυλιανή (σύζ Πέτρου Ραγιᾶ) καί τήν μεγα-

λύτερη- Ἐλευθερία (σύζ Ἀναστ Πραβήτα) πού πέθανε στό 2ο τοκετό της καί ἦταν ἡ μητέρα τοῦ ἱερέα π Βα-σιλείου Πραβήτα β΄) Οἱ ἀδελφές Μάρκου ἦταν παροιμιώδους ὀμορφιᾶς ndashlaquoΜάρκαινεςraquondash καί πολύ δυναμικές (τούςσυζύγους τους τούς ἀποκαλοῦσαν laquoὉ ἄντρας τῆς () τῆς Μάρκαιναςraquo

2 Στή σ 5 ndashδύο τελευταῖες σειρές laquoΑἰκατερίνην σύζυγον Μιχαήλ Νικολῆraquo Πρόκειται γιά τήν μία ἀπό τίς 4ἀδελφές Μάρκου πού ἀναφέρονται στή σ 7 σημ 9

3 Στή σ 6 πρώτη σειρά laquoἌννης Μ Μάρκουraquo Δέν βρῆκα τέτοιο ὄνομα Ἴσως νά εἶναι Ἄννα Μ(ιχαήλ Νικολῆ)τό γένος Μάρκου Ἴσως δηλ νά εἶναι ndashἀνύπαντρη τότεndash κόρη τῆς Αἰκατερίνης Μάρκου συζ Μιχαήλ Νικολῆ (βλἀμέσως πιό πάνω) καί γιʼ αὐτό ὁ Κοντογιάννης ἔδεσε laquoἐπί μίαν ἡμέραν καί ἐκράτησε νῆστιν δεδεμένην ἐντῇ οἰκίᾳ τηςraquo ( σ 5 δύο τελευταῖες σειρές) τήν μητέρα της (γιά νά μήν ἀντιδράσει)

4 Στή σ 6 ἀρχή α΄) Ἐκτέλεση ndashκαί ndash Ἀποστόλου Μάρκου)Ἐκτός ἀπό τούς 6 (4+2) συνεργούς () τοῦ Ἀποστόλου Μάρκου στό φόνο τοῦ ἐνωμοτάρχη Κοντογάννη ἐκτε-

λέστηκε κι ὁ ἴδιος Συνήθιζε νά σπέρνει σίκαλη γιά νά ταΐζει τά κοπάδια του Ἄνοιξη-καλοκαίρι τοῦ 1917 τόνπερικύκλωσαν (στή θέση laquoΠροφήτης Ἠλίας - Δρεβενίκουraquo laquoΜαρκάδικαraquo) καί κρύφτηκε στή σίκαλη Ἔβαλανφωτιά στή σίκαλη καί ἀναγκάστηκε νά βγεῖ Τόν ἔστειλαν στό Ἑπταπύργιο Μόλις πρόλαβε ἡ γυναίκα του νά τόν

28

ἐπισκεφθεῖ ἐκεῖ τό βράδυ Τά χαράματα τόν ἐκτέλεσανβ΄) Δολοφονία Θεοδοσίου Μάρκου (ἔνοπλου Μακεδονομάχου 1904-1908)Ἀμέσως μετά τό θάνατο τοῦ ἀδελφοῦ του Ἀποστόλη ὁ Θεοδόσιος παρά τίς ἐκκλήσεις τῆς οἰκογένειάς του

βγῆκε στό κλαρί γιά νἀ ἐκδικηθεῖ καί νά προστατέψει τήν οἰκογένεια τοῦ ἀδελφοῦ του [ἡ ὁποία μετά τήν ἀπο-τέφρωση laquoτῆς οἰκίας τοῦ Ἀποστόλου Μάρκου μεθʼ ὅλων τῶν ἐν αὐτῇ ἐπίπλωνraquo στίς 17-181216 (σ 3 6η σειράἀπό τό τέλος) εἶναι ἄγνωστο ποῦ διέμενε] Ὁ Θεοδόσιος τό πρωί ἔβγαινε στό βουνό καί τό βράδυ ἔμενε στήνκαλύβα ὅπου ἦταν ἡ γυναῖκα του καί οἱ δύο κόρες του Τοῦ ἔστησαν καρτέρι στήν πηγή πού ξεδιψοῦσε καί τόνσκότωσαν (Τόν πρόδωσε ἕνας βλάχος ndashἤ ὁ Βλάχοςndash ἀπό τήν Βαρβάρα)

Τήν ἴδια μέρα ἔκαψαν τό σπίτι του στήν Ἀρναία μέ ὅλα τά ὑπάρχοντα τό καλοκαίρι τοῦ 1917 Ὅταν μπῆκε (ὁχειμώνας ἡ χήρα του Αἰκατερίνη ἀγόρασε (28-10-1917 ἡμερομηνία συμβολαίου) ἕνα σπίτι στήν Ἀρναία - ἀκα-τοίκητο σήμερα

Μέ ἰδιαίτερη ἐκτίμησηΝικ Κοσ Πινακίδης

Σημ Σύνταξης 1 Ἀγαπητέ Νικόλαε σʼ εὐχαριστοῦμε γιατί ὄχι μόνο laquoμᾶς διαβάζειςraquo ἀλλά καί μᾶς σχο-λιάζεις (εὐτυχῶς μόνο εὐμενῶς) Ἐλπίζουμε κάποιοι ἁρμόδιοι νά ἀξιοποιήσουν τήν ἐρευνητική προσπάθειατοῦ Νίκου Παπαοικονόμου

2 Ἀγαπητέ Νικόλαε σʼ εὐχαριστοῦμε διότι συνειδητά laquoμᾶς διάβασεςraquo καί αὐτή τή φορά συμπλήρωσες ἄρθρομας γιά τά τραγικά γεγονότα τῆς 16ης Δεκεμβρίου τοῦ 1916 στή Λιαρίγκοβη Δυστυχῶς μᾶς laquoλείπουνraquo οἱἀναγνῶστες πού μποροῦν νά συμπληρώσουν τίς ἱστορικές πληροφορίες πού διαθέτουμε καί δημοσιεύουμεστό περιοδικό μας Εὐχόμαστε τό παράδειγμά σου νά τό ἀκολουθήσουν κι ἄλλοι

bull Ἀπό τόν κ Χρῆστο Βασ Παπαδῆμο πήραμε (Σέρρες 318) τήν παρακάτω ἐνδιαφέρουσα ἐπιστολή

Σημ Σύνταξης Σᾶς εὐχαριστοῦμε θερμά κ Παπαδῆμο γιά τά καλά σας λόγια γιά τό περιοδικό καί τήν γεν-ναία συνδρομή σας γιά τήν ἔκδοσή του καί χαιρόμαστε γιά τό ἐνδιαφέρον σας γιά τούς προγόνους σας καίτούς συμπατριῶτες σας Μόνο πού διαφωνοῦμε ἐλαφρῶς ὡς πρός τήν ἀπογοήτευσή σας πού δέν διαβάζετε(ὅπως λέτε) στό περιοδικό laquoκάποιο ὄνομα τῶν παππούδων καί τῶν προπαππούδωνraquo σας διαβεβαιώνοντάς σαςὅτι ἄν διαβάσετε ξεφυλλίζοντας προσεκτικά τά προηγούμενα τεύχη του θά διαπιστώσετε ὅτι ἀρκετές φορές

29

ἀναφέρονται πρόγονοι γένους Παπαδήμου Ἐνδεικτικά καί πολύ πρόχειρα σᾶς παραπέμπουμε στά τεύχη 2 (ὀπι-σθόφυλλο) 65 (σελ 18) 67 68 (σελ 22) 77 (σελ 17 18 19) καί 81 (ἐμπροσθόφυλλο) Πάντως παρά τή δια-φωνία μας ἐμεῖς θά συμβάλλουμε στό νά βρεῖτε laquoμιά ἀρχήraquo γιά τό γενεαλογικό σας δένδρο Καί ἐπειδή laquoτάπολλά λόγια εἶναι φτώχειαraquo καί laquoἄμʼ ἕπος ἄμʼ ἔργονraquo σᾶς στέλνουμε ἕνα πρόχειρο γενεαλογικό δέντρο τοῦ γέ-νους Παπαδήμου τό ὁποῖο συντάχθηκε ἀπό τήν ἀφεντιά μας ἔχοντας ὑπόψη 1) τό laquoΜητρῶον τῶν ἀρρένων τῆςΚοινότητος Ἀρναίας τοῦ Νομοῦ Χαλκιδικῆς καταρτισθέν ἐν ἔτει 1925raquo 2) τό περιοδικό laquoΑΡΝΑΙΑraquo καί τή δικήσας ἐπιστολή ὅπου φαίνεται ὄτι μᾶλλον τήν ἀρχή τή βρήκαμε ἐμεῖς ἐνῶ ἡ μέση καί τό τέλος ἐπαφίεται σέ σᾶςἀφοῦ ἀνοίγεται μπροστά σας laquoπεδίον δόξης λαμπρόνraquo Σᾶς εὐχόμαστε μεγάλη ἐπιτυχία καί περιμένουμε τήνὀλοκλήρωσή του laquoλίαν συντόμωςraquo γιά νά τό δημοσεύσουμε ἄν ἐπιθυμεῖτε στό περιοδικό

bull Ὁ Πρωτεπιστάτης τοῦ Ἁγίου Ὄρους Αθω ὁσιολογιώτατος μοναχός Μάξιμος Ἰβηρίτης μᾶς ἔστειλε (Καρυές619-7) τήν παρακάτω εὐχαριστήρια ἐπιστολή γιά τά συγχαρητήρια καί τίς εὐχές μας laquoἐπί τῇ ἀναλήψειraquo τῶν κα-θηκόντων του γιά τό Ἐπιστασιακό ἔτος 2012-2013 (βλ τχ 95)

Σημ Σύνταξης Εὐχαριστοῦμε καί ἐμεῖς Ἅγιε Πρωτεπιστάτα γιά τίς laquoἀπό μέσης καρδίας raquo εὐχαριστίες σαςκαί εὐελπιστοῦμε σέ μία laquoἐκ τοῦ σύνεγγυς συνάντησή μαςraquo διότι πάντοτε οἱ συναντήσεις μας (ἐντός καί ἐκτόςἉγίου Ὄρους) ἦταν εὐχάριστες ὠφέλιμες καί καρποφόρες πνευματικά καί ἱστορικοερευνητικά

bull Ἀπό τή 10η Ἐφορεία Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων πήραμε (Πολύγυρος 39) τό παρακάτω Ἔγγραφο (ἀριθμ Πρωτ5363)

Σημ Σύνταξης Εὐχαριστοῦμε καί ἐμεῖς κ Προϊστάμενε γιά τήν εὐμενῆ κριτική τοῦ πονήματός μας καί γιάτίς εὐχές σας Ἡ διάσωση τῆς ἱστορικῆς μνήμης τοῦ Τόπου μας ὄχι μόνο τῆς Ἀρναίας καί τῆς Χαλκιδικῆς ἀλλάκαί ὁλόκληρης τῆς Ἑλλάδας εἶναι ἐπιτακτική ἀνάγκη γιατί τά τελευταῖα χρόνια οἱ laquoσκοτεινές δυνάμειςraquo (laquoἔσω-θενraquo καί laquoἔξωθενraquo) βάλθηκαν νά τήν ἀλλοιώσουν καί τελικά νά τήν ἐξαφανίσουν γιά νά καταντήσουμε laquoΠο-σειδωνιᾶτεςraquo καί μειοψηφία μέσα στήν Ἑλλάδα

30

Ο ΤΥΠΟΣ ΓΡΑΦΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ laquoΑΡΝΑΙΑraquo ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΡΝΑΙΑbull Τό περιοδικό laquoΒΙΓΛΑ-ΠΛΩΡΗraquo (Κάτω Γατζέα Βόλου) τχ 5Ἰούνιος 2012 σ 134 στή στήλη laquoἘμεῖς

ἐσεῖς καί ἡ ldquoΒίγλα Πλώρηrdquoraquo (πού ldquoγράφει καί ἀπαντᾶ ὁ ΚΛrdquo δηλ ὁ laquoὙπεύθυνος συντονιστής καί ἐπιμε-λητής ἔκδοσηςraquo Κώστας Λιάπης) γράφει

bull Ἡ ἐφημερίδα laquoΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣraquo φ 33426-8-2012 γράφει

bull Τό περιοδικό laquoΠΑΡΙΑΝΑraquo (Ἀθήνα) τχ 125Ἀπρ-Ἰούν 2012 σ 290 γράφει

31

Ὁ κυρός Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ laquoἠμφιεσμένοςἀρχιερατικῶςraquo στόν Δεσποτικό θρόνο τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ἱ Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνου Ἀρναίας

Τουρκοκρατία καί ἈπελευθέρωσηὍπως λέν καί γράφουν μερικοί κατά τή διάρκεια τῆς τουρκοκρα-

τίας ἐπί 400-500 χρόνια οἱ Ἕλληνες ζοῦσαν ὄμορφα καί καλοπερνοῦσανΝά μερικές ἀπό τίς ὄμορφες στιγμές τῆς ζωῆς τῶν Ἑλλήνων

Ὁ Σουλτᾶνος μέ διαταγή του πρός τόν Μπεϋλέρ-μπέη τῆς Ρούμε-λης ἐντέλλεται τά ἑξῆς χαριτωμένα καί εὐχάριστα laquoἍμα τῇ λήψειτοῦ παρόντος αὐτοκρατορικοῦ φιρμανίου μου καθίσταται γνωστόνὅτιhellip εἴθισται ὅπως διά τήν σύστασιν καί ὀργάνωσιν τῶν γενναίων γε-νιτσάρων μου ταγμάτων στρατεύονται καί ἀποστέλλονται εἰς τά ὀτζά-κια τῶν Γενιτσάρων οἱ ἀπό 15ου ἕως 20οῦ ἔτους καλλίμορφοι ἀρτι-μελεῖς καί πρός πόλεμον κατάλληλοι νέοι τῶν ἀπίστων hellip Ὅταν τις ἐκτῶν ἀπίστων γονέων ἤ ἄλλος τις ἀντιστῇ εἰς τήν παράδοσιν τοῦ γενι-τσάρου υἱοῦ του θά ἀπαγχονίζεται εὐθύς εἰς τό ἀνώφλιον τῆς θύραςτου τοῦ αἵματός του θεωρουμένου ἄνευ ἀξίαςraquo

Ἀπορία μας Ἀφοῦ περνούσαμε τόσο ὡραῖα καί καλά μέ τούς Τούρ-κους γιατί ἄραγε κάναμε τόσες ἐξεγέρσεις κατά διαστήματα γιά νάἀπελευθερωθοῦμε Καί μάλιστα ἐμεῖς οἱ Μακεδόνες πούhellip χαρήκαμετήν laquoεὐγενέστατηraquo τουρκική συμπεριφορά ἄλλα 91 χρόνια (ἀπό τό 1821μέχρι τό 1912) Χαζοί ἤμασταν Αἰσθανθήκαμε τόσα χρόνια ἐλεύθεροι(191 καί 100 ἀντίστοιχα) τή θαλπωρή ἐκείνης τῆς ἑλληνοτουρκικῆς laquoφι-λίαςraquo καί laquoσυγκατοίκησηςraquo (400 καί 482 χρόνια ἀντίστοιχα) Ποῦ τέτοιατύχη

Θεσσαλονίκη Ἡ Μέκκα τῆς Βουλγαρίας (1912)laquoΤάδε ἔφηraquo ὁ βασιλιάς τῆς Βουλγαρίας Φερδινάνδος στίς 5 Δε-

κεμβρίου τοῦ 1912 στή Θεσσαλονίκη στόν Διάδοχο Ἀρχιστράτηγο Κων-σταντῖνο

laquoἩ Θεσσαλονίκη εἶναι γιά τούς Βουλγάρους ὅτι ἡ Μέκκα γιά τούςΤούρκουςraquo Τί νά πεῖ κανείς μέ τήν διαχρονική νοοτροπία ὅλων τῶν γει-τονικῶν μας λαῶν νά κάνουν Μνημόσυνα μέ ξένα κόλυβα

Πάντως ἔχουν πλάκα Οἱ Τοῦρκοι πῆραν τή Μικρά Ἀσία τόν Πόντοκαί τήν Ἀνατολική Θράκη καί θέλουν νά πάρουν καί τή Δυτική ΘράκηΟἱ Βούλγαροι πῆραν τήν Ἀνατολική Ρωμυλία καί μέρος τῆς Μακεδο-νίας καί θέλουν νά πάρουν καί τήν ὑπόλοιπη Μακεδονία πού μέσα τηςἦταν καί ἡ hellip Μέκκα καί οἱ Ἀλβανοί πῆραν τή Βόρειο Ἤπειρο καί θέ-λουν νά πάρουν καί τήν ὑπόλοιπη Ἤπειρο (καί ὄχι μόνο) Οἱ Σκοπιανοίπῆραν μέρος τῆς Μακεδονίας καί θέλουν νά πάρουν καί τήν ὑπόλοι-πη Μακεδονία

Εὖγε στό ΠαλαιοχώριὉ Πολιτιστικός καί Φυσιολατρικός Ὅμιλος Παλαιοχωρίου πρίν ἀπό

λίγα χρόνια εἶχε ἐκδόσει καί κυκλοφορήσει ἕνα τετράπτυχο σέ πολλάἀντίτυπα στήν ἑλληνική γλῶσσα γιά τό Βυζαντινό Κάστρο τοῦ Νέπωσι

Πρόσφατα (βλ ἐφημ laquoΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙΝΑ ΝΕΑraquo φ 21Ἀπρ-Ἰούν 2012σ 10) ἐξέδωσε καί κυκλοφόρησε τό ἴδιο τετράπτυχο στήν ἀγγλικήγλῶσσα σέ 6000 ἀντίτυπα

Ἐμεῖς laquoἡ χώρα Λιαρίγκοβηςraquo οἱ Ἀρναιῶτες τί κάναμε γιά τό Βυ-ζαντινό Κάστρο τοῦ Προφήτη Ἠλία πού τό φέραμε στό φῶς τό 2003μέ ἀνασκαφές ὕστερα ἀπό ἀγῶνες 28 ἐτῶν φορέων καί προσώπων Ὄχιμόνο δέν κάναμε τίποτε ἐδῶ καί 9 χρόνια ἀλλά τό ἐγκαταλείψαμεἐντελῶς ἀπροστάτευτο ἀπό τά στοιχεῖα τῆς φύσης καί χορταριασμέ-

νο σέ σημεῖο πού νά μή φαίνονται τά ἀνασκαφέντα ἐρείπια καί μέ τήν laquoπεσοῦσα δρῦraquo νά ἀναπαύεται ἐδῶκαί χρόνια laquoἐπί τῶν ἐρειπίωνraquo χωρίς νά ἐνδιαφέρεται κανείς ἁρμόδιος νά τήν ἀπομακρύνει παρά τίς συνε-χεῖς ἐνοχλήσεις μας προφορικά ἀλλά καί γραπτά μέσω τοῦ περιοδικοῦ μας Ὡς καί ἐφημερίδα τῶν Ἀθηνῶνἔγραψε γιʼ αὐτήν πρόσφατα (Βλ laquoὉ Τύπος γράφει γιά τήν laquoΑΡΝΑΙΑraquo καί τήν Ἀρναίαraquo)

Καί πάλι laquoεὖγεraquo στό Παλαιοχώρι laquoΠαράδειγμα γάρ δέδωκε ἡμῖνraquo

2

Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς

ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς630 74 ΑΡΝΑΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

ΚΩΔΙΚΟΣ 3677Ἰδιοκτήτης

ἘκδότηςndashΔιευθυντήςndashΣυντάκτηςὙπεύθυνοςndashἘπιμελητής Ὕλης

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Θ ΚΥΡΟΥΦιλόλογος-Θεολόγος

Τηλέφωνο καί Τηλεομοιότυπο23720 22 127 ΑΡΝΑΙΑ

Κινητό τηλέφωνο 6943 441419ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ

Συνδρομές προαιρετικές

Ἐπιστολές-Ἐπιταγές-ἘμβάσματαΔημ Θ Κύρου 630 74 ΑΡΝΑΙΑ

Ἀριθμός ΛογαριασμοῦΕΤΕ 326747879-84

ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ laquoΜΕΛΙΣΣΑraquoΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ ΤΗΛ 23970 23 313

ἩἩ φφωωττοογγρρααφφίίαα ττοοῦῦ ἐἐξξωωφφύύλλλλοουυ

umlΟΟ ΜΜηηττρροοπποολλίίττηηςς ἹἹεερριισσσσοοῦῦ ἉἉγγίί--οουυ ὌὌρροουυςς κκααίί ἈἈρρδδααμμεερρίίοουυ κκυυρρόόςςΝΝΙΙΚΚΟΟΔΔΗΗΜΜΟΟΣΣ ((11664411998811ndashndash 11669922001122))

ΑΠΟΨΕΙΣ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ-ΣΧΟΛΙΑ

3



















4

















5






















6












7




















8


















9




















10
















11











12











13
















14

15












16

















17

















18















19










2020








2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


3



















4

















5






















6












7




















8


















9




















10
















11











12











13
















14

15












16

















17

















18















19










2020








2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


4

















5






















6












7




















8


















9




















10
















11











12











13
















14

15












16

















17

















18















19










2020








2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


5






















6












7




















8


















9




















10
















11











12











13
















14

15












16

















17

















18















19










2020








2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


6












7




















8


















9




















10
















11











12











13
















14

15












16

















17

















18















19










2020








2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


7




















8


















9




















10
















11











12











13
















14

15












16

















17

















18















19










2020








2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


8


















9




















10
















11











12











13
















14

15












16

















17

















18















19










2020








2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


9




















10
















11











12











13
















14

15












16

















17

















18















19










2020








2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


10
















11











12











13
















14

15












16

















17

















18















19










2020








2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


11











12











13
















14

15












16

















17

















18















19










2020








2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


12











13
















14

15












16

















17

















18















19










2020








2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


13
















14

15












16

















17

















18















19










2020








2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


14

15












16

















17

















18















19










2020








2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


15












16

















17

















18















19










2020








2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


16

















17

















18















19










2020








2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


17

















18















19










2020








2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


18















19










2020








2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


19










2020








2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


2020








2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


2121









22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


22












23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


23


















24











25













26


















27


















28









29






30





31


24











25













26


















27


















28









29






30





31


25













26


















27


















28









29






30





31


26


















27


















28









29






30





31


27


















28









29






30





31


28









29






30





31


29






30





31


30





31


31



Documents

ergoliptesxalkidikis.blogspot.gr ΑΡΝΑΙΑ