ERIKS precisie O-ringen

Precisie O-ringen

T (072) 514 15 14 E [email protected]

T (072) 514 18 33E [email protected]

halffabrikaten en eindproducten van:Eriflon-PTFE - PVDF - PCTFE Ertalon - PA6 en PA66Ertacetal - POMErtalyte - PETPNylatronFluorosintTorlonTechtronPEEK/PSU/PEIMeldin-PITrovidur/Epradur PVCMultilene PE en PPPolycarbonaatAcrylaat - PMMA - PETEpratex/Tufnol-PF(hardweefsel)Hapa - PF (hardpapier)RX® Grate/GVK (glasvezelversterkte kunststoffen)Erlan/Rhino Hyde®-PUR

Wanneer u op zoek bent naar een artikel dat u niet zo snel op deze pagina opgesomd ziet staan, belt u dan gerust met een van onze ERIKS Servicecenters (zie achter-zijde).


buizen en fittingen van:- Superflo ABS- Air-Line Xtra- PE- PP- PVC- PVC-C- PVDFkogelkranenmembraanafsluitersvlinderkleppenklepafsluitersterugslagkleppenfiltersoverstortventielenreduceerventielenmagneetventielen beugels van kunststof, verzinkt staal en RVSgereedschaplijmenkunststof tanksmuurdoorvoeringenreparatieklemmen

oliekeerringeneri-sleeve asbussenV-ringenPS sealsafdichtingen, geleidingen en afstrijkers voor hydraulische en pneumatische cilindersMultisealsOmniSeals®® veergeac-tiveerde PTFE-afdichtingeneindkappenKVSPsmeermiddelenvettenlekzoekspraysvloeibare pakkingen




rubber vormartikelen profielen van:- celrubber- sponsrubber- massief rubberopblaasbare pakkingenO-ringenX-ringenmelkkoppelingsringenback-up ringensnoerenlijmenassortimentsdozentrillingdempers

slangen van:- rubber- kunststof- PTFE- metaalslangkoppelingenkoppelingsystemenslangklemmenslanghaspels slangwagens hydraulische slangenfittingen en koppelingen voor hydrauliek compensatoren van:- rubber- metaal - weefsel - PTFE

metallieke en semi-metallieke afdichtingen- spiraalgewonden- ring type joint- kamprofiel- isolatiesetsflensafdichtingen en stansdelen van:- elastomeren- vezelplaat- PTFE-plaat/band- grafiet plaatstopbuspakkingenmechanical seals

klepafsluitersschuifafsluitersterugslagkleppenfilters kijkglazencondenspottenreduceertoestellenveiligheidstoestellenpeilglazenoverstortventielenont- en beluchterskogelkranenvlinderkleppenpneumatische en elektrische actuators en aandrijvingenmembraanafsluitersslangafsluitersmeet- en regelcomponenten voor: - druk - temperatuur - doorstroming - niveau regelafsluiters magneetventielen


Makkelijk bereikbaar via directe telefoonnummers

U kunt ook onze online-Catalogus raadplegen met bijna 35.000 standaard-voorraadartikelen.

www.eriks.nl


KunsTsToflEidingsysTEMEn

slangEn, ToEbEhorEnEn coMpEnsaTorEn indusTriëlE KunsTsToffEnafsluiTErs En

insTruMEnTaTiE

flEns-, poMpas- En spindElafdichTingEn

dynaMischE afdichTingEn

o-ringEn & TEchnisch rubbEr algEMEEn

Precisie O-ringen

ERIKS bvPostbus 2801800 BK Alkmaar

T 072 514 18 66F 072 515 56 45

[email protected]

845039 - 2012

a f d i c h t i n g e n

2

i n hou d

pagina1. Afdichtingsprincipe van O-ringen 42. O-ringtoepassingen 63. Ontwerpen met O-ringen 8

3.a. Elastomeerkeuze 8

3.B. Spleetextrusie/Steunringen 15

3.c. Geometrie/bewerking van de groef in statische toepassingen 18 1. Groefafmetingen voor axiale inbouw 19 2. Groefafmetingen voor radiale inbouw 20 3. Groefafmetingen voor trapeziumgroef 21 4. Groefafmetingen voor driehoeksgroef 22 5. Groefafmetingen voor vacuümafdichting 23

3.d. Geometrie/bewerking van de groef in dynamische toepassingen 24 1. Groefafmetingen voor schuivende vloeistofafdichtingen 25 2. Spiral - steunringen volgens AS 568 26 3. Groefafmetingen voor schuivende gasafdichtingen 27 4. Groefafmetingen voor roterende afdichtingen met X-ringen 28

3.e. Geometrie/bewerking van de groef voor Teflex O-ringen 30

3.f. Geometrie/bewerking van de groef voor PTFE O-ringen 32

4. Montage van O-ringen 33 Vervormingskrachten 34 O-ring (dé) montage set 37

5. Niet afdichting-technisch gebruik van O-ringen 38

6. Maattabellen 39

7. Diversen, O-ringen met las 51 O-ring rubbersnoer 52 O-ring assortimentsdozen 53

a a n s p r ake l i j k he i d

Ondanks de voortdurende zorg en aandacht die ERIKS besteedt aan de samenstelling van de geleverde informatie, kan ERIKS niet instaan voor de volledigheid, juistheid of voortdurende actualiteit van deze informatie. Deze informatie is uitsluitend bedoeld voor algemene informatiedoeleinden en is niet bedoeld als advies. ERIKS is niet aansprakelijk voor enige schade ten gevolge van het gebruik van deze informatie, daaronder begrepen schade ten gevolge van onjuistheid of onvolledigheid van de informatie, tenzij de schade het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van ERIKS.

p r e c i s i e o - r i n g e n

3

i n l e i d i n g

Dit ERIKS handboek voor O-ring afdichtingen is een bron van kennis voor constructeurs, inkopers en voor gebruikers van O-ringen.

Het boek bevat gedetailleerde informatie over rubbercompounds, inbouwprincipes met groefafmetingen en maattabellen.

In de maattabellen worden alle afmetingen vermeld welke bij ERIKS standaard voorradig zijn. Vele andere afmetingen zijn op aanvraag leverbaar. Indien het noodzakelijk is dat de toe te passen O-ringen in geval van reparatie universeel wereldwijd verkrijgbaar moeten zijn, dan raden wij u aan O-ringen toe te passen volgens de afmetingsnorm AS 568 A. Dit zijn de 3-cijferige codenummers in de maattabellen.

De standaard-voorraad ERIKS O-ringen zijn volgens de bestaande O-ringnormen waarvan de bekendste zijn:

• Amerika AS 568 A• Engeland BS 1806• Zweden SMS1586• Frankrijk AFNOR 47501• Duitsland DIN 3770 en DIN 3771

Daarnaast zijn ook O-ringen volgens de Japanse norm JIS B 2401 en vele niet-genormeerde afmetingen op aanvraag leverbaar.

n.B. Het is praktisch onmogelijk om al onze ervaringen op het gebied van O-ring-afdichtingen in deze documentatie vast te leggen. Aarzelt u dan ook niet om bij verdere vragen contact met ons op te nemen.


4

l . a f d i ch t i n g s p r i nc i pe va n o - r i n g en

Wat is een o-ring?Een O-ring is een cirkelvormig afdich-tingselement, waarvande doorsnede eveneens cirkelvormig is. Aan deze cirkelvormige doorsnede heeft dit element zijn naam te danken. (fig. 1). De meeste O-ringen zijn vervaardigd uit een elastomeer. Er zijn ook andere materialen, bijv. PTFE waarbij het afdichtingsprincipe dan afwijkt.

hoe dicht een o-ring af?Door de totale constructie van de O-ring en het af te dichten object, vormt de O-ring als het ware een “blokkade” tussen twee ruimten. Hierdoor kan het af te dichten medium de O-ring niet passeren. Dit afdichtingsconcept kan zowel toegepast worden in dynamische als in statische situaties.In dynamische situaties is de O-ring toe te passen bij een schuivende beweging, maar ook bij een draaiende beweging. De O-ring is dus een zeer universeel inzetbaar afdichtingselement. (fig. 2 en 3).

Bij statische afdichtingen is de indruk-king van de O-ring doorgaans ca. 15-25%. Er is hierbij een gering verschiltussen radiale en axiale inbouw. Bij dynamische afdichtingen is de indruk-king ca. 8-20%. Er is hierbij een gering verschil tussen vloeibare en gasvormige media in verband met de wrijving.

O-ringen met kleine snoerdiktes worden naar verhouding procentueel aanmer-kelijk meer ingedrukt dan met grotere snoerdiktes, om de relatief grotere groeftoleranties te kunnen overbruggen.

De hiermee overeenkomende groef- diepten zijn in de respectievelijke groefmaattabellen aangegeven. Het begrip groefdiepte wordt geme-ten inclusief de afdichtspleet. Voor de huidige rubbercompounds met betere elastische eigenschappen is het vereiste indrukkingspercentage iets lager dan in vroegere uitgaven.In dit boek wordt overwegend de richtlijn gevolgd volgens E. DIN 3771/5+7.

Een dynamische situatie kan echter kritisch zijn in bepaalde opzichten zoals bijv. hoge druk of temperatuur.In zo’n situatie is het dan beter te kiezen voor een specifiek voor die omstandig-heden ontwikkeld afdichtingselement.

w

d

medium

medium

medium

d = O-ring binnendiameterw = O-ring snoerdiameter

Fig. 1

Fig. 2

Fig. 3


5

hoe functioneert de o-ring afdichting?Uit het voorgaande blijkt, dat de O-ring, mits op de juiste wijze ingedrukt, een afdichting vormt tegen het medium (reactiekracht). Nevenstaande schetsjes tonen dit nog eens duidelijk aan. (fig. 4, 5 en 6)

Door de druk van het medium, zal de (eveneens zeer viskeuze) O-ring-massa vervormen en wordt de O-ring met grote kracht (afhankelijk van de druk van het medium) tegen de afdichtingsvlakken gedrukt. Bij een te grote druk van het medium ten opzichte van de hardheid van het rubber en/of een te grote spleet tussen de af te dichten onderdelen, dreigt zelfs het gevaar van extrusie van de O-ring in deze spleet.Het resultaat kan dan een beschadigde O-ring zijn, die niet meer kan afdichten. (fig. 7 en 8)

Mede van belang zijn dus de indruk-king van de O-ring en de spleetgrootte. De spleet die toegelaten mag worden hangt af van de druk van het medium. Naarmate deze druk hoger wordt, zal de toegestane spleet kleiner worden. Er kan echter ook voor een hardere rub-bersoort gekozen worden, die zal meer weerstand bieden tegen extrusie.

Ook kan men gebruik maken van zgn. “back-up” ringen, ook wel steunringen genoemd, die de spleet overbruggen. (fig. 9)

n.B. Meer over de onderwerpen “toe-laatbare spleet” en steunringen vindt u op pagina 15 en verder (hoofdstuk 3-B).

Een zeer belangrijke eigenschap van de O-ring, eigenlijk van het elastomeer, waarvan de O-ring vervaardigd is, is het terugverend vermogen, ook na verloop van tijd en bij verschillende temperatu-ren. Als een O-ring (dus het elastomeer) deze eigenschap mist, zal het duidelijk zijn, dat de O-ring niet meer “terug-veert”. Zij verliest haar initiële afdicht-werking en zal ook bij hogere drukken deze afdichtende werking niet meer herkrijgen. De blijvende vervorming is dan te groot. Dit begrip is beter bekend onder de naam “compression set”. In Hoofdstuk 3, pagina 12 wordt daar ver-der op ingegaan.

Fig. 4

Fig. 5

Fig. 6

Fig. 7

Fig. 8

Fig. 9


6

2 . o - r i n g t oepa s s i n g en

De O-ring is een universeel afdichtings-element, dat in meerdere opzichten relatief goedkoop is:• de O-ring zelf is niet duur• de constructie er omheen is compact

en eenvoudig

In grote lijnen worden onderscheiden:• statische toepassingen• dynamische toepassingen

statischHierbij doen zich 3 situaties voor:

1)De O-ring snoerdiameter wordt axiaal ingedrukt, b.v. als afdichting tussen vlakke flenzen.(fig. 10)

2)De O-ring snoerdiameter wordt radiaal ingedrukt.(fig. 11 a en b)

2a)De O-ring snoerdiameter wordt axiaal ingedrukt, maar dan in een speciale situatie, waar de O-ring mechanisch wordt “vastgehouden”, b.v. een deksel, dat regelmatig open- en dichtgaat. (fig.12)

3)De O-ring wordt “geplet”. De O-ring is “niet-zelf-werkend”, maar vult de af te dichten ruimte geheel (zgn. “crush seal”).(fig. 13)

Fig. 10

Fig. 11a

druk f

Fig. 11b

Fig. 12

Fig. 13


7

dynamischDe situaties, die zich hier kunnen voordoen, zijn:

1)Afdichting bij schuivende bewegingen; bv. stang- en zuigerafdichtingen van hydraulische/pneumatische ventielen of cilinders.(fig. 14a en b)

2)Afdichting bij oscillerende beweging, dit is een gecombineerde schuivende beweging met een draaiende bewe-ging, bv. de spindel van een afsluiter.(fig. 15)

3)Afdichting bij roterende beweging. Hoewel een O-ring afdichting tot de mogelijkheden behoort, is deze toe-passing kritisch omdat stuik-rek ver-schijnselen optreden.(fig. 16)

overigeEen variëteit van oplossingen d.m.v. O-ringen, zoals bv. de toepassing van O-ringen als afstrijker, klepafdichting, buffer, aandrijving.(fig. 17)

n.B. Bij dynamische toepassingen kan de O-ring geen geleidingsfunctie toe-gekend worden.

Fig. 14a

Fig. 14b

Fig. 16

Fig. 17

Fig. 15


8

3 . o n t we r pen met o - r i n g en

In de hoofdstukken 1 en 2 werd reeds aangegeven waar O-ringen toegepast kunnen worden.Op de volgende pagina’s zullen de para-meters voor ieder van deze gebieden expliciet worden aangegeven.Het behoeft evenwel geen betoog, dat er omstandigheden kunnen zijn, waarbij wij niet alle aspecten kunnen overzien.

hoofdstuk 3 is onderverdeeld in een 5-tal onderwerpen.

3.A. Keuze van het type elastomeer op grond van chemische en phy- sische eigenschappen.

3.B. Spleetextrusie met betrekking tot hardheid. Toepassing van back-up ringen. Invloed van temperatuur op hardheid.

3.C. Geometrie/bewerkingen van de groef voor O-ringen in de diverse statische toepassingen.

3.D. Geometrie/bewerkingen van de groef voor O-ringen in de diverse dynamische toepassingen.

3.E. Geometrie/bewerkingen van de groef voor Teflex O-ringen.

3.F. Geometrie/bewerkingen van de groef voor PTFE O-ringen.

gangbare benaming code volgens norm

ISO 1629 (1987) ASTM D1418 (1992) ASTM D2000 SAE J200

Nitrile, Buna N, Perbunan®* NBR NBR BF

Ethyleen-Propyleen, E.P. EPM EPM/EPDM

BA, CAEPDM

Chloroprene, Neopreen® CR CR BE, BE

Silicone VMQ VMQ FE

Fluorsilicone FVMQ FVMQ FK

Polyurethaan

Viton®, fluorelastomeer

AUEU

FPM

AUEU

FKM

BG

HK

Perfluorelastomeer, Kalrez®** FFPM FFKM -

* ®Gedeponeerde handelsnaam van PERBUNAN® (NBR) is a registered Trademark of LANXESS Deutschland GmbH** ®Gedeponeerde handelsnaam van DuPont Performance Elastomers n.B. Zie ook onze speciale Kalrez® documentatie.

3 . a . e l a s t omee r keu zeVan de (volgens ISO 1629) 7 groepen elastomeren die ca. 25 typen onderscheiden, zullen in dit bestek slechts de belang-rijkste besproken worden, zoals die meest voor O-ringen gangbaar zijn.

n.B. De aanduidingen volgens ISO-norm zijn verschillend van die volgens ASTM-normen. In dit boek hanteren wij de aanduiding volgens ISO 1629.


9

tabel 3.a-1 algemene elastomeren selectie

Type elastomeer(ASTM code)

NBR EPM

EPDM

CR VMQ

PVMQ

FVMQ AU

EU

FPM

Viton®

FFPM

(perfluor-

elas-

tomeer)

(Kalrez®)

TEFLEX

combi-

natie

VMQ/

FEP

FPM/FEP

algemeen

Televerenhardheden(˚Sh.A)Tmax4 continu °CTmin4 continu °C

40-90

110

-35

40-90

130

-55

20-90

120

-45

30-80

230

-60

60-80

170

-55

60-95

80

-30

60-90

204

-15

65-90

3164)

-504)

n.v.t.

200

-604)

Compression setSlijtvastheidGasdichtheid

ZG

G

G

G

G

G

G

G

G

U

N

N

ZG

N

N

R

U

R-G

G

G

G

R-ZG*

G

G

R

R

R

AlkoholenAldehydenAlkaliënAminenEsters, Alkyl Fosfaat (Skydrol)Esters, Aryl FosfaatEsters, SilicateEthersKetonenKoolwaterstoffen, alifatischKoolwaterstoffen, aromatischKoolwaterstoffen, gehaloge- niseerdLuchtOliën, dierlijkOliën, mineraal, hooganilineOliën, mineraal, laaganilineOliën, plantaardig Olie, silicone Water/StoomZuren, anorganischZuren, organisch

ZG

N

R-G

R-G1)

N

N

G

N

N

G

N-R

N

R

ZG

ZG

ZG

U

U

G

R

G

U

ZG

U

R-G1)

ZG

U

N

R

U

N

N

N

ZG

N

N

N

N

U2)

U

G

G

ZG

N

G

R-G1)

N

N

R

N

U

R

N-R

N

G

G

G

N

G

U

R

R-G

G

ZG

G

R-G

R1)

G

G

N

N

G

R

N

N

U

G

G

R

ZG

R

R

R-G

R-G

ZG

N

R-G

R-G1)

N

ZG

ZG

R

U

U

ZG

ZG

ZG

U

ZG

ZG

ZG

R

R

R-G

R-G

N

N

R-G

N

N

N

N

R

N

G

N-R

R

G

G

U

ZG

R

U

N

N

N

R

N

G

N

N

U

U

N

N

U

U

U

ZG

ZG

U

U

U

U

R-G3)

U

G

U

ZG1)

U

ZG1)

U

U

U

U

ZG

U

U

U

U

U

U

U

U

U

G4)

U

U

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

n.B.Deze informatie is bedoeld als richtlijn voor een eerste keuzebepaling. Daar-naast dient u de chemische bestendig-heidslijst te raadplegen. Wij zenden u deze op aanvraag graag toe.

Tabel N niet geadviseerd R redelijk N-R niet tot redelijk G goed R-G redelijk tot goed ZG zeer goed U uitstekend

1) In zijn algemeenheid juist, echter chemische bestendigheidslijst specifiek raadplegen.2) Soms krimpt EPM/EPDM iets.3) Afhankelijk van type FPM.4) Afhankelijk van compound.® = DuPont Performance Elastomers


10

tabel 3.a-2 standaard eriKs-compounds (specificaties worden op verzoek toegezonden)

elastomeer-type

compound-nummer

hardheid °shore a

temperatuur-bereik (°c) 1)

toepassing aanbevolen media

NBRNitrileBuna NPerbunan

36624 70 -35 tot +110 standaardmateriaal voor hydraulische en smeeroliën

47702 90 -25 tot +110 dierlijke en plantaardige oliën, acetyleen, alcoholen, water, lucht, brandstoffen en vele andere media

HNBR 88625 70 -40 tot +150 gehydreerd NBR materiaal geschikt voor toepassing met olie, heet water/stoom en sommige freonsoorten tevens goed verouderingsbestendig

EPDM 55914 70 -55 tot +130 standaardcompound voor heet water en stoom-toepassingen goed bestand tegen vele oplos-middelen, zuren en hydraulische vloeistoffen op esterbasis niet bestand tegen plantaardige, dierlijke en minerale oliën

55918 80 -55 tot +130 eigenschappen vergelijkbaar met 55914, maar hogere hardheid

55914PC 70 -50 tot +150 eigenschappen vergelijkbaar met 55914, maar met betere chemische bestendigheid, betere mechanische eigenschappen en hogere tempe-ratuurbestendigheid

55918PC 80 -50 tot +150 eigenschappen vergelijkbaar met 55914PC, maar met hogere hardheid

55641 70 -50 tot +150 eigenschappen als 55914PC, maar volgens FDA-richtlijnen geproduceerd

55111 -50 tot +150 EPDM-compound met KIWA-goedkeur

VMQ (Siliconen)

714166 60 -60 tot +230 materiaal voor lage en hoge temperaturen, lucht, zuurstofenheetwater/stoom(tot150˚C).Inverband met de mechanische eigenschappen is het aan te raden siliconen alleen voor statisch gebruik toe te passen

714177 70 -60 tot +230 als714166,maarmethardheid70˚Shore

714991 70 -60 tot +230 als 714177, maar volgens FDA klasse 1 richtlijnen geproduceerd

714625 70 -60 tot +230 als 714177, maar met DVGW-toelating

714940 70 -60 tot +230 als 714177, maar met KTW-keur

714950 70 -60 tot +230 als 714177, maar met WRC-keur

THT -50 tot +300 speciale siliconenkwaliteit bestand tot 300 °C

FMVQ 701966 70 -80 tot +190 fluorsiliconen heeft betere olie/brandstofbesten-digheid en betere mechanische eigenschapppen dan siliconen

701070 70 -80 tot +190 als 701966, maar met specifieke mechanischeeigenschappen

701080 80 -80 tot +190 als 701070, maar met specifieke mechanische eigenschappen


11

tabel 3.a-2 standaard eriKs-compounds (specificaties worden op verzoek toegezonden)

elastomeer-type

compound-nummer

hardheid °shore a

temperatuur-bereik (°c) 1)

toepassing aanbevolen media

Aflas -10 tot +220 fluorelastomeer dat redelijk oliebestendig en tevens heetwater/stoombestendig en veroude-ringsbestendig is, minder goede mechanische eigenschappen

FPM Viton® 51414 75 -20 tot +205 hoogwaardig elastomeer, zeer goed bestendig tegen vele chemicaliën, goed bestand tegen olie, vet en brandstoffen, zeer goed verouderingsbe-stendig en tevens goed in vacuümtoepassingen niet goed in heet water en stoom

514320 90 -15 tot +205 als 51414, maar voor hoge drukken

514162 90+ -10 tot +220 compound speciaal voor zeer hoge drukken en bestand tegen explosieve decompressie

514641 75 -20 tot +205 51414, maar geproduceerd volgens FDA-richtlijnen

Extreme 75 -20 tot +200 Viton® compound met de hoogst mogelijke che-mische resistentie in Viton®

Vraag naar onze specifieke documentatie Viton® fluorelastomers.

Teflex Teflex/Viton® nvt -15 tot +205 door elastische Viton® rubber kern en chemisch resistent geheel gesloten FEP (gemodificeerd PTFE) ommanteling, een zeer chemisch resistent materi-aal niet voor dynamische toepasssing

Teflex/siliconen nvt -60 tot +204 als Teflex/Viton®, maar iets minder dichtende eigen-schappen, wel veel beter bij lage temperaturen

FFPM Kalrez® Kalrez®, een materiaal met chemische resistentie vergelijkbaar met Teflon® en met rubber eigen-schappen grenzend aan die van Viton®, tevens zeer stabiel bij hoge temperaturen meer dan uitstekend verouderingsbestendig

6375 75 -20 tot +275 materiaal met de breedst mogelijke chemische resistentie, zeer goed in stoom, amines en EO/PO

7075 75 -5 tot +327 chemisch zeer brede resistentie met hoogstetemperatuurbereik

4079 75 -10 tot +316 chemisch zeer brede resistentie met hoogtemperatuurbereik

1050LF 81 -5 tot +280 compound goed voor stoom en amines

3018 92 -5 tot +280 compound met zeer hoge hardheid voor hoge druk/temperatuurtoepassingen

6230 75 -20 tot +280 Kalrez® compound met FDA-keur in de kleur zwart

6221 70 -20 tot +280 Kalrez® compound met FDA-keur in de kleur wit

Sahara -10 tot +300 groep Kalrez® compounds speciaal voor de semiconductorindustrie

1) De aangegeven temperaturen gelden voor de meeste media zoals aangegeven in de chemische bestendigheidslijst.Soms treden echter afwijkingen op die met het medium te maken hebben.Op verzoek zenden wij u graag uitvoerige documentatie over bovengenoemde materialen.


12

hardheidDe hardheid van een elastomere O-ring wordt meestal aangegeven in graden Shore A (°Sh. A) durometer. Deze meet-methode is in zijn algemeenheid voor de specificatie van het compound geac-cepteerd. De meest gebruikte normen zijn ASTM D2240, DIN 53505, BS2719, ISO 7619.In de praktijk is het echter moeilijk uit-voerbaar om deze hardheid aan een O-ring te controleren. Deze meting wordt namelijk per definitie uitgevoerd op een bij de norm geometrisch vast-gelegd proefstukje met dikte 6 mm. Daarom is de meting volgens Micro-IRHD (International Rubber Hardness Degrees) meer in zwang gekomen om de hardheid van elastomere eindproduc-ten te bepalen. Deze methode is vastge-legd in de normen ASTM D 1415 en DIN 53519. In het gebied tussen 40 en 75 IRHD is het meetverschil tussen IRHD en˚ShoreAgering,vooropgestelddataan een proefstukje met dikte 6 mmwordt gemeten.

compression setGevulkaniseerd rubber heeft een groot herstelvermogen. Als de opgelegde belasting of deformatie verdwijnt, keert het materiaal in korte tijd grotendeels in de oorspronkelijke vorm terug. Een zekere mate van vervorming blijft echter vrijwel altijd zichtbaar. Dit verschijnsel wordt meestal aangeduid als “blijvende vervorming”, “compression set” of “(per-manent) set”.“Restelasticiteit” is een maatstaf voor het resterend afdichtend vermogen.Deze uitdrukking is al eerder gebruikt (o.a. tabel 3.A-1). Dit begrip wordt gehanteerd om aan te geven hoe groot het vermogen is van een elastomeer bijv. een O-ring, om na indrukking terug te keren tot zijn originele dikte.De compression set wordt uitgedrukt in een percentage en wordt als volgt bepaald:

C = x100%

Hoe lager de uitkomst, hoe beter de kwaliteit in dit opzicht. De compression set-waarde loopt op, naarmate detemperatuur stijgt.

De meest gebruikte normen voor blijven-de vervormingsproeven onder constante deformatie bij kamertemperatuurof hoger zijn ASTM D 395, methode B, en DIN 53517

de hardheid van een o-ringis in sommige opzichten belang-rijk:

• hoe zachter het elastomeer, hoe beter het materiaal zich aanpast aan het afdichtingsvlak. Des te beter is het afdichtend vermogen, vooral bij lage drukken.

• hoe zachter het compound, hoe minder kracht nodig is om de O-ring te vervormen.

• bij dynamische toepassingen dient men er rekening mee te houden, dat het wrijvingscoëfficiënt van een zachter elastomeer groter is dan van een harder compound. Een harder compound echter zal bij dezelfde indrukking meer kracht uitoefenen op het tegenvlak, zodat per saldo de wrijvingskracht bij toepassing van hardere O-ringen groter is.

• bij stijgen van de temperatuur zal het elastomeer in beginsel zachter worden. Na verloop van tijd zal ver-harding optreden. Dit is het gevolg van veroudering van het elastomeer (het vulkanisatieproces wordt lang-zaam vervolgd)

• m.b.t. de spleetextrusie wordt in hoofdstuk 3-B teruggekomen op dit onderwerp.

treksterkte en rek bij breukDe treksterkte is de kracht op het moment dat de rubber breekt, gedeeld door de doorsnede van de proefstaaf in ongedeformeerde toestand. De rek bij breuk is de procentuele verhouding van de afstand tussen twee op de rub-ber aangebrachte merkstrepen op het moment van breken en de oorspronke-lijke afstand tussen die strepen. Voor trekproeven gebruikt men haltervormige trekstaven in de vorm van “dumb-bells”. De staven worden met een constante snelheid van meestal 500 mm/min, stuk getrokken, waarbij kracht en verlenging van de rubber worden geregistreerd.

Normen zijn onder meer ASTM D 412, DIN 53505 en BS 903 Part A3.

specificatiebladenUitvoerige specificatiegegevens over bovenvermelde eigenschappen bij de diverse rubbercompounds zenden wij u op aanvraag toe.

t0-t1t0-ts

to ts t1

c

Fig. 18 Compression Set

oorspronkelijke O-ring doorsnede

ingedrukteO-ring doorsnede

O-ring doorsnede na test

indrukking compression set


13

permeabiliteit m.b.t. gassen/vacuümAlle elastomeren zijn permeabel voor gassen, de één meer dan de ander. De permeabiliteit hangt af van de samenstelling van het elastomeer, maar ook van de bedrijfstemperatuur. Hoe hoger de temperatuur, hoe hoger de permeabiliteit van het elastomeer. Het is dus niet eenvoudig om de grootte van de permeabiliteit aan te geven. Wel kunnen we een globale indicatie geven van rangorde waarin de permeabiliteit van de diverse elastomeren kan wor-den ingedeeld. Butylrubber (IIR) is over het algemeen het minst permeabel. Dit compound wordt echter praktisch niet toegepast voor fabricage van O-ringen. De verdere volgorde van geringe naar grotere permeabiliteit is: AU NBR met hoog ACN-gehalte NBR met laag ACN-gehalte FFPM FPM EP/EPDM SBR NR

Siliconen (VMQ) en Fluorsiliconen (FVMQ) hebben een grote permeabiliteit. O.a. bij toepassing in de hoog-vacuümtechniek speelt permeabiliteit of gasdoorlaatbaarheid en ontgassing van O-ringen een grote rol en dient rekening gehouden te worden met deze fenomenen. Grotere indrukking van de O-ring en toepassing van hoog-vacuüm vetten geven verbetering. Bij gebruik van O-ringen in vacuümtechnieken worden speciale groefafmetingen toegepast. Zie tabel groefafmetingen voor vacuüm-toepassingen, pag. 23. Ook bij hoge gasdrukken en plotselinge drukver-mindering dient rekening gehouden te worden met de permeabiliteit van elas-tomeren. Indien gas onder hoge druk de gelegenheid krijgt in voldoende matein het elastomeer binnen te dringen, dan zal bij plotselinge drukvermindering dit binnengedrongen gas gaan expanderen en weer uit het elastomeer willen treden.Indien dit abrupt geschiedt, is de moge-lijkheid niet uitgesloten, dat daarbij de O-ring wordt beschadigd. Dit verschijn-sel wordt “explosion after decompressi-on” genoemd. Over het algemeen wordt

aangenomen dat bij drukken hoger dan ca. 30 a 40 bar (3 a 4 MPa), dit feno-meen kan optreden. Eén en ander is afhankelijk van de gasdruk, temperatuur en rubbercompound. Verbetering kan worden gevonden in graduele verlaging van de gasdruk, toepassing van rubber met een grotere hardheid en hoog soor-telijk gewicht en het gebruik van dun-nere O-ringen.

ontgassingSommige rubbercompounds bevatten na vulkanisatie nog relatief vluchtige bestanddelen, die met name uit hetcompound ontsnappen bij hoog- vacuüm toepassingen. Het gevolg hiervan is:• moeilijk bereiken/handhaven van

het vacuüm• volumevermindering van de O-ringOok hier is de temperatuur van belang, hoe hoger de temperatuur, hoe groter de ontgassing.De volumevermindering kan voor een groot deel gecompenseerd worden door de O-ring bij inbouw meer te comprime-ren dan normaal.Bij toepassing in hoog-vacuüm wordt om deze redenen dan ook vaak gebruik gemaakt van Viton® (FPM) en Kalrez®.

UitzettingscoëfficiëntOfschoon voor verschillende elastome-ren de lineaire en volumetrische uitzet-tingscoëfficiënt verschillend is, kan ruwweg aangenomen worden dat de uitzettingscoëfficiënt voor rubber ca. 10 x zo groot is als voor staal, namelijk ca. 1,50 x 10-6/°K. De volumetrische uitzettingscoëfficiënt is ca. 3 x zo groot als de lineaire. Voor Kalrez® en Viton® compounds gelden zelfs nog grotere uitzettingscoëf-ficiënten dan voor de meest gangbare elastomeren, namelijk ca. 2,30 x lO-6/°K. Met het ontwerpen van groefafmetingen bij temperaturen > 150°C moet hiermee rekening gehouden worden.

Wij kunnen u hierbij adviseren. Met ons Kalseal® computerprogramma bereke-nen wij voor u de optimale groefafme-tingen.

“Brittleness” bij lage tempera-tuurgedragNaarmate de temperatuur lager wordt, neemt de thermische bewegelijkheid van de moleculen af: de rubber wordt steeds stijver. De respons op spannings- of deformatieveranderingen wordt ook steeds trager. Beneden een bepaalde temperatuur is er van moleculaire bewe-gelijkheid nauwelijks meer sprake, de rubber wordt dan glasachtig. Het effect is reversibel, bij opwarmen wordt de rubber weer elastisch. De temperatuur waarbij de rubber glasachtig en bros wordt, kan ondermeer worden bepaald met een “brittleness”-apparaat. De methode is beschreven in bijvoorbeeld ISO 812, ASTM 2137, BS 903 Part A25 en ASTM D746.

opslag van elastomere o-ringenDe toelaatbare opslagtijd van gevulkani-seerde elastomere O-ringen is afhanke-lijk van het type elastomeer.De tabel 3.A-3 is gedeeltelijk overge-nomen uit het Mil-HDBK695c, waarbij 3 groepen synthetische elastomeren worden onderscheiden. De waarden in deze tabel zijn minimale waarden. In de praktijk kunnen er bij tussentijdse con-troles langere opslagperiodes worden aangehouden.T.a.v. de opslag wordt het volgende geadviseerd:• omgevingstemperatuur bij voorkeur

niet boven +25°C• droge omgeving• afschermen van zonlicht en UV-

houdend kunstlicht• lucht en met name ozonhoudende

lucht veroorzaakt veroudering van rubber.

• opslag waarbij circulerende lucht wordt vermeden, geniet de voorkeur en opslag bij ozon-genererende toe-stellen dient uitgesloten te worden.

• vermijd contact met vloeistoffen, semimetalen en metalen gedurende opslag.

• rubber artikelen dienen spannings-loos opgeslagen te worden. Hang dus bv. nooit O-ringen aan een spij-ker op!

Op aanvraag zullen wij u graag uitgebrei-de voorschriften/adviezen m.b.t. opslag Toezenden (DIN 7716/ISO 2230).


14

tabel 3.a-3 MiL-hdBK-695c

Overzicht globale houdbaarheid van producten vervaardigd uit diverse rubbers

Type of rubberCommon orTrade Name

ASTM D1418Abbreviation

ASTM D2000Abbreviation

MIL-STD-417Designation

Maximum (tot 20 jaar)

Silicone Silicone Q FE TA

Fluorosilicone Silastic LS FVMQ FK TA

Polysulfide Thiokol T BK SA

Fluorocarbons Fluorel, Viton FKM HK -

Polyacrylate Acrylic ACM, ANM DF,DH TB

Gemiddeld (5 tot 10 jaar)

ChlorosulfonatedPolyethylene

Hypalon CSM CE -

Isobutylene/ Isoprene

Butyl IIR AA, BA RS

Polychloroprene Neoprene CR BC, BE SC

Polyether Urethane Urethane EU BG -

Polypropylene oxide Propylene oxide GPO - -

Ethylene/propylenediene Ethylene propyleneterpolymer

EPDM BA, CA -

Ethylene/propylene Ethylene propylenecopolymer

EPM BA, CA -

Epichlorohydrin Hydrin 100 CO - -

Minimum (3 tot 5 jaar)

Butadiene/acrylonitrile Nitrile, NBR NBR BF, BG, BK, CH SB

Butadiene/styrene SBR SBR AA, BA RS

Cis-polybutadiene Butadiene BR AA RN

Cis 1, 4, polyisoprene Natural, pale crepe NR AA RN

Cis 1, 4, poly isoprene Synthetic natural IR AA RN

Polyester urethane Urethane AU - -

Deze tabel geeft alleen informatie over de houdbaarheidbij opslag van rubbercompounds en niet over de lever-baarheid van O-ring compounds. Aanduiding vanelastomeren volgens ISO verschilt van ASTM- en MIL-aanduiding.


15

Zoals reeds in hoofdstuk 1 vermeld, kan een hoge medium-druk zgn. extrusie van de O-ring (door de spleet) veroorzaken (fig. 19). Dit fenomeen kan, afhankelijk van de parameters, (zoals druk, temperatuur, hardheid, spleetgrootte) op verschil-lende manieren voorkomen worden:• door een nauwere spleet toe te passen zal het moeilijker

worden om de O-ring door de spleet te persen.• door een O-ring van een grotere hardheid toe te passen,

wordt hetzelfde effect bereikt. Bij dynamische toepassingen dient men er wel rekening mee te houden, dat een hardere O-ring meer wrijving veroorzaakt. (bij gelijke samendrukking, zie pagina 12).

• door de spleet a.h.w. te “blokkeren” voorkomt men dit fenomeen nagenoeg geheel. Dit “blokkeren” wordt gedaan met behulp van back-up of steunringen. (fig. 22)

Waarden gelden voor max. 100 bar (10 M Pa) mediumdruk en ca. 20°C. Bij hogere drukken adviseren wij steunringen toe te passen.

In bovenstaande tabel 3.B-1 worden de maximaal toegestane spleten vermeld voor de verschillende snoerdiameters tot een maximale mediumdruk van 100 bar (10 M Pa) (zie fig. 20 voor het begrip max. spleet).Omdat de meest voorkomende hardheden 70°Sh.A en 90°Sh.A zijn, zijn slechts deze 2 hardheden in de tabel en in de gra-fiek opgenomen. De grafiek geeft globaal weer welke spleten toelaatbaar zijn voor hogere drukken dan 100 bar (10 MPa) bij toepassing van 90°Sh.A (fig. 21).Waarden voor andere hardheden kunnen geëxtrapoleerd wor-den. Gebruik een hardheid van 90°Sh.A voor hogere drukken dan 100 bar (10 MPa).

n.B.1 In hoofdstuk 3.A werd er onder het onderwerp “hard-heid” reeds op gewezen, dat bij verhoogde temperaturen het elastomeer in beginsel eerst zachter wordt. Deze teruggang in hardheid kan groot zijn (afhankelijk van temperatuur kan de teruggang oplopen tot zo’n 10 a 20 punten Sh.A). Het omge-keerde gebeurt echter ook - bij lagere temperatuur wordt het rubbercompound harder, al zal bij stijging van temperatuur het compound zich volledig herstellen.

n.B.2In situaties, waarbij onder hoge druk maatveranderingen kun-nen optreden, dient hiermede rekening te worden gehouden. Voorbeeld is een hydraulische cilinder, waarbij de zuigeraf-dichting gevormd wordt door een O-ring.Indien de cilinderwand relatief zwak is, zal de cilinderdiame-ter onder hoge druk toenemen, waardoor een grotere spleet wordt veroorzaakt tussen zuigerlichaam en cilinder.

3 . B . s p l ee t ex t r u s i e /s t eu n r i n g en

tabel 3.B-1

Snoerdiam. W in mm

max. spleet S 70°Sh.A

max. spleet S 90°Sh.A

1,0-2,02,0-3,03,0-4,04,0-6,0>6,0

0,1 mm0,1 mm0,15 mm0,15 mm0,18 mm

0,15 mm0,15 mm0,2 mm0,2 mm0,25 mm

zuiger-stang

max. spleet bijvolledige excentriciteit

boring

max. spleet bijvolledige concentriciteit

S

S

spleet

druk

Fig. 19

Fig. 20Onder maximaal toelaatbare spleet wordt verstaande maximaal te overbrugggen ruimte.

Maximaal toelaatbare spleet bij ca. 20 °C, snoerdiameterW≥ 6,0 m. bij hardheid 70°Sh.A 90°Sh.A

Fig. 21

Dru

k/B

ar

Toelaatbare spleet in mm.

Hard-heid


16

steunringen (back-up ringen)Bij hoge drukken is het wenselijk om extra stappen te ondernemen om spleetextrusie tegen te gaan.Over het algemeen wordt aangenomen, dat tot ca. 100 bar (10 MPa) een hard-heid van 70°Sh.A bij kamertemperatuur voldoende hard is om extrusie te voor-komen, mits de juiste spleet wordt aan-gehouden (zie tabel 3.B-1).

Om alle risico’s te vermijden raden wij echter aan deze drukgrens lager aan te houden en wel op ca. 80 bar (8 MPa). Boven deze grens is het raadzaam om op de grotere hardheid van 90°Sh.A over te stappen. Bovendien adviseren wij om bij de hogere drukken zgn. steunringentoe te passen, die de spleet a.h.w. tot 0 mm terugbrengen. Bij flensverbindin-gen kunnen geen steunringen worden toegepast. Er zijn echter speciale afdich-tingselementen voor dit doel beschik-baar.

Steunringen worden vervaardigd van een materiaal dat harder is dan de O-ring zelf. Het meest toegepaste mate-riaal is PTFE, al dan niet voorzien van een vulstof.Verder worden ook harde rubbersoorten als materiaal voor steunringen toege-past. Voor speciale doeleinden worden ook wel thermisch hoog te belasten kunststoffen zoals polyamiden toege-past, (bijvoorbeeld Vespel®).

Fig. 22 toont dat de steunring altijd inge-bouwd wordt aan die kant van de O-ring, waar geen mediumdruk is. Indien de O-ring beurtelings aan beide zijden belast wordt met een hoge druk, dienen 2 steunringen ingebouwd te worden. Overigens heeft de toepassing van een steunring aan beide zijden van de O-ring altijd de voorkeur indien vol-doende ruimte aanwezig is.

Bij toepassing van steunringen dient de breedte van de groef voor de O-ring aangepast te worden. Hiertoe dientde groefbreedte “F” volgens tabellen vergroot te worden met 1x of 2x de dikte van de steunring.

-druk

steunring

steunringen steunringen

medium-druk

steunring

Fig. 22

medium


17

Vormen van steunringenEnkele vormen van steunringen toont fig. 23. • De spiraalgewonden steunring is

een veel voorkomende uitvoering, die door de niet-eindloze construc-tie gemakkelijk te monteren is. Daarentegen vormt de grote flexi-biliteit van dit type soms een moei-lijkheid. Bij de gestandaardiseerde afmetingen dient men er op te letten dat de hoogte van de steunring overeenkomt met de groefdiepte inclusief de afdichtspleet.

• De eindloze massieve steunrin-gen verdienen de voorkeur. Deze worden precies op maat gemaakt. Deze ringen kunnen echter alleen in groefconstructies worden gebruikt, uitgezonderd grote maten in bijzon-dere gevallen.

• De massieve steunringen met snede kunnen in ongedeelde groefcon-structies worden gemonteerd en vereisen nauwkeurige maatvoering om de snede te laten sluiten.

• Bij hoge drukken resp. hoge tem-peraturen adviseren wij massieve steunringen zonder snede toe te passen.

• Veel gebruikt zijn de geprofileerde steunringenvanNB90˚Sh.A,welkevoor een aantal afmetingen uit voor-raad leverbaar zijn.

• In kritische situaties kunnen bij zeer hoge drukken (tot 400 bar/40 MPa) de spanningen in de O-ring ter plaatse van de hoeken zeer hoog oplopen. Om splijten van de O-ring te voorkomen, wordt aangeraden om gebruik te maken van geprofi-leerde steunringen (zie fig. 24).

• l.v.m. de vele maatvoeringen van O-ringen, adviseren wij u, indien u steunringen wilt toepassen, vooraf contact met ons op te nemen. Het is helaas niet mogelijk tabellen hier-voor te maken.

• Voor de O-ringen volgens de Amerikaanse maatvoering AS568 bestaan wèl genormde spiraalge-wonden steunringen. Deze gelden echter uitsluitend voor groefafme-tingen voor O-ringen toegepast in schuivende constructies. In tabel 3.D-2 op pagina 26 zijn de relevante gegevens vermeld.

spiraalgewonden

massiefmet snede

massief

45°

0,5 R

.... ....

....

De juiste afmetingen van deze steuningen voor deverschillende O-ring maten zenden wij u op aanvraag.

Geprofileerde steuning

Fig. 23 Fig. 24


18

oprekken van o-ringen in de afdichtgroef Het kan voorkomen, dat een O-ring niet exact past op de inwendige diameter, dat wil zeggen dat de O-ring iets opge-rekt gemonteerd moet worden. Het oprekken van O-ringen heeft tot gevolg dat de snoerdiameter van de O-ring kleiner wordt. Bij de bepaling van groef-afmetingen dient hiermede rekening te worden gehouden. Fig. 25 geeft globaal weer, met welk percentage de snoerdia-meter kleiner wordt bij een bepaald rek-percentage van de O-ring. Het oprekken van O-ringen in de groef dient beperkt te worden tot max. 5%.

stuiken van o-ringen Het kan ook voorkomen, dat de O-ring iets gestuikt moet worden om in de groef te passen. Als regel geldt dat het stuikpercentage niet meer dan 3% van de uitwendige diameter van de O-ring mag bedragen.

Montage, assemblage van o-rin-gen en onderdelen, voorzien van o-ringen In hoofdstuk 4 pagina 33 worden deze onderwerpen nader besproken. Wij attenderen er echter al in dit stadium van dit handboek op, dat bepaalde voorzieningen in de constructie (zoals bv. afschuiningen) belangrijk kunnen zijn.

3 .c . g eomet r i e / bewer k i n g va n de g r oe f voo r o - r i n g en i n d i ve r se s t a t i s che t oepa s s i n g en

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

11

10987654321af

nam

e sn

oer ø

van

de

O-ri

ng

Fig. 25

rek- inwendige diameter O-ring


19

Voor o-ringen, die axiaal worden ingedrukt in een statische situatie zoals fig. 26 ook wel flensafdich-tingen genoemd.

Gemiddelde waarden volgens DIN 3771, aanbevolen voor nieuwe constructies.

Groefdiepte E is inclusief afdichtspleet

Hier kunnen zich 2 situaties voordoen: a: de druk komt van binnen: de

O-ring diameter dient zodanig gekozen te worden dat de buiten-diameter aanligt tegen de buiten-groefrand.

b: de druk komt van buiten: de O-ring diameter dient zodanig gekozen te worden dat de binnendiameter aanligt tegen de binnenkant van de groefwand. Bij gassen en vacuüm-toepassingen kan de bewerking van 0,8 mm in 0,4 mm veranderd wor-den om betere resultaten te krijgen. Nevenstaande tabel 3.C-1 vermeldt de afmetingen voor groeven volgens fig. 27.

n.B. bij toepassing van 1 of 2 steunringen dient de maat F vergroot te worden met 1 of 2 x de breedte van de steunring. S stelt de maximaal toelaat-bare spleet voor: zie Fig. 20.Rubber heeft een meer dan 10-voudige uitzettingscoëfficiënt t.o.v. staal

(zie pagina 13). Bij groefconstructies voor temperaturen > 150 °C moet hier-mee rekening worden gehouden. Met ons Kalseal® computer programma berekenen wij voor uw hoge tempera-tuurtoepassingen de optimale groefaf-metingen.

3 .c -1 g r oe f a f met i n g en tabel 3.c-1

ø SnoerW

Tol.snoerø ±

%indruk-

king

Dieptegroef

E

Tol.-0,0

Breedtegroef

FO +0,15

S R

0,901,0 - 1,021,201,25 - 1,271,421,50

0,08"""""

252221,621,421,221,0

0,650,800,900,951,101,15

+0,02"""""

1,301,401,701,802,002,10

zietabel3.B-1

0,20,20,20,20,20,2

1,60 - 1,631,78* - 1,801,90

"""

20,820,520,3

1,251,401,50

+0,03""

2,202,502,60

0,20,20,2

2,02,20 - 2,212,402,462,502,62*2,702,95

""""0,09"""

20,220,019,819,719,619,419,319,2

1,601,751,901,952,002,102,152,40

+0,04"""""""

2,803,103,303,403,403,603,704,00

0,20,20,20,20,20,20,20,5

3,03,153,50 - 3,53*3,60

0,1"""

19,119,018,718,6

2,402,552,852,90

"+0,05""

4,104,304,804,90

0,50,50,50,5

4,0 4,504,704,80

11"""

18,418,118,017,9

3,253,703,853,95

+0,06"""

5,406,106,406,50

0,50,50,50,5

5,05,33* - 5,345,505,705,80

0,13""""

17,817,717,617,617,5

4,104,354,504,704,80

+0,06+0,08"""

6,807,207,407,707,80

zietabel3.B-1

0,70,70,70,70,7

6,06,406,506,906,99*

""""0,15

17,417,317,217,117,0

4,955,305,405,705,80

"+0,1"""

8,108,608,809,309,40

0,70,70,70,70,7

7,07,50

""

17,016,8

5,806,25

""

9,4010,00

0,71,0

8,08,40

0,16"

16,616,5

6,657,00

"+0,15

10,7011,30

1,01,0

9,010,011,012,013,014,016,018,020,0

"0,2"""""0,25"

16,316,015,715,515,315,215,115,015,0

7,508,409,2510,1511,0011,8513,6015,3017,00

"""""+0,3"""

12,2013,3014,7016,0017,3018,7021,2024,0026,50

1,01,01,01,51,51,51,51,51,5

Fig. 27

Fig. 26

Druk van buiten

Druk van binnen

hoeken breken ca. 0,15 mm

F5ϒ

max

S

0.8

0.8

1,6

ER

90ϒ


20

Voor o-ringen, die radiaal worden ingedrukt in een statische situatie zoals fig. 28.


Tabel 3.C-2 vermeldt de afmetingen voor de groeven volgens fig. 29, gemiddelde waarden volgens DIN 3771, aanbevolen voor nieuwe constructies.

n.B. bij toepassing van 1 of 2 steunringen dient de maat F vergroot te worden met 1 of 2x de breedte van de steunring. S stelt de maximaal toelaatbare spleet voor: zie fig. 20 pagina 15.

opmerkingRubber heeft een meer dan 10-voudige uitzettingscoëfficiënt t.o.v. staal (zie pagina 13). Bij groefconstructies voor temperaturen > 150 °C dient men hier-mee rekening te houden.

Met ons Kalseal® computerprogramma berekenen wij voor uw hoge tempera-tuurtoepassingen de optimale groefaf-metingen.

3 .c -2 g r oe f a f met i n g en

Fig. 29

Fig. 28

tabel 3.c-2

ø SnoerW

Tol.snoerø ±

%indruk-

king

Dieptegroef E

Tol.-0,0

Breedtegroef Fo+0,15

S R

0,90 1,0 - 1,02*1,201,25 - 1,27*1,421,501,60 - 1,631,78* - 1,801,90

0,08""""""""

22,5 19,519,118,918,718,518,318,017,8

0,70 0,830,951,001,151,201,301,451,55

+0,02"""""+0,03""

1,20 1,351,651,701,952,102,202,402,60

zie tabel3.B-1

0,2 0,20,20,20,20,20,20,20,2

2,02,20 - 2,212,402,462,50 2,62*2,702,95

""""0,09"""

17,717,517,317,217,1 16,916,816,7

1,651,802,002,002,05 2,152,202,45

+0,04"""""""

2,753,003,203,403,40 3,603,704,00

0,20,20,20,20,2 0,20,20,5

3,03,153,50 - 3,53*3,60

0,1"""

16,616,516,216,1

2,502,602,903,00

"+0,05""

4,004,304,804,85

0,50,50,50,5

4,04,504,704,80

""""

15,915,615,515,4

3,353,803,954,00

+0,06"""

5,405,805,906,00

0,50,50,50,5

5,05,33* - 5,345,505,705,806,06,406,506,906,99*

0,13""""""""0,15

15,315,215,115,115,015,015,015,015,015,0

4,204,504,704,804,905,105,405,505,805,90

+0,06+0,08""""+0,1"""

6,106,507,007,207,307,608,108,208,708,80

zietabel3.B-1

0,70,70,70,70,70,70,70,70,70,7

7,07,50

""

15,015,0

5,906,40

""

8,809,60

0,71,0

8,08,40

0,16"

15,015,0

6,807,20

"+0,15

10,2010,80

1,01,0

9,010,011,012,013,014,016,018,020,0

""0,2""""0,25"

15,015,015,015,015,015,015,015,015,0

7,708,509,4010,2011,1011,9013,6015,3017,00

"""""+0,3"""

11,5512,7014,1015,3016,6017,8020,5023,0025,00

1,01,01,01,01,51,51,51,51,5

maten in mm * = Norm AS 568 A


F5ϒ

max

S

0.8

0.8

1,6

ER

90ϒ


21

Voor o-ringen, die axiaal wordeningedrukt in een trapeziumvor-mige groef (fig. 30).

Soms is het nodig om de O-ring in de groef “vast te houden”. Een zgn. zwa-luwstaartvormige groef kan dan uit-komst brengen. Het zal duidelijk zijn dat de vervaardiging van zo’n groef niet een-voudig is. Daarom wordt in overweging gegeven de toepassing ervan te beper-ken tot de meest noodzakelijke situaties (zeker bij kleine snoerdiameters). Tabel 3.C-3 vermeldt slechts groefafmetingen voor de meest voorkomende snoerdi-ameters. Voor overige snoerdiameters kunnen de groefafmetingen geëxtrapo-leerd worden.

3 .c - 3 g r oe f a f met i n g en

Fig. 30

tabel 3.c-3

ø SnoerW

DiepteGroefE+0

-0,05

BreedteGroefF2 ± 0.05

BreedteGroefF1 ±0,05

R1 R2

3,03,5 - 3,53*

2,402,80

2,452,80

2,603,05

0,40,8

0,250,25

4,04,5

3,203,65

3,103,50

3,403,75

0,80,8

0,250,25

5,05,33*5,55,7

4,154,404,64,8

3,854,104,204,35

4,104,354,604,75

0,80,80,80,8

0,250,250,40,4

6,06,56,99* - 7,0

5,055,505,95

4,554,905,25

4,955,305,65

0,80,81,5

0,40,40,4

7,5 6,40 5,60 6,00 1,5 0,4

8,08,48,59,09,5

6,857,257,357,808,20

6,006,256,356,707,05

6,506,806,907,257,60

1,51,51,51,51,5

0,50,50,50,50,5

10,0 8,70 7,40 7,95 1,5 0,5

* = Norm AS 568 Amaten in mmF2 is bewerkingsmaat, F1 is afrondingsmaat.

0.8

1,6

R1

R2

F 1F 2

24ϒ±1ϒ

Eϒ- 0

,05


22

Voor o-ringen in zgn. ”driehoeks-groeven”.

Ook dit type groef behoort niet tot de normaal gangbare. De kans op extrusie is groot omdat de O-ring geplet wordt. De spleet moet dus zo klein mogelijk gehouden worden. De uitwendige dia-meter van de O-ring moet ongeveer overeenkomen met de uitwendige dia-meter van de groef.


tabel 3.c-4

ø SnoerW

breedte groef R

F tol.

11,51,61,78*

1,452,002,152,40

+0,08+0,08+0,08+0,08

0,20,20,20,2

2,02,42,52,62*

2,703,253,403,55

+0,12+0,12+0,12+0,12

0,20,20,20,5

3,03,53,53*

4,104,804,85

+0,2+0,2+0,2

0,50,50,5

4,04,55,0

5,506,156,85

+0,2+0,15+0,2

0,50,50,7

5,33*5,55,7

7,357,557,85

+0,2+0,2+0,2

0,70,70,7

6,06,56,99*

8,258,959,60

+0,3+0,3+0,3

0,70,70,7

7,07,5

9,6010,30

+0,3+0,3

0,71,0

8,08,48,5

11,0011,5511,70

+0,3+0,3+0,3

1,01,01,0

9,09,5

12,4013,05

+0,4+0,4

1,01,0

10,010,511,011,512,012,513,013,514,014,515,0

13,7014,4015,1015,8016,5017,1517,8518,5019,2019,9020,60

+0,4+0,4+0,4+0,4+0,4+0,5+0,5+0,5+0,5+0,5+0,5

1,01,01,01,01,01,51,51,51,51,51,5


F

R

8,0

45° 0.8

8,0

F

45°

O-ring

f

Fig. 31


23

Voor o-ringen in vacuümafdich-ting.

Bij hoog vacuümtoepassingen speelt de gasdoorlaatbaarheid of permeabiliteit en de ontgassing van de O-ring een belangrijke rol. Deze eigenschappen verschillen sterk bij de diverse elas-tomeren en zijn ook sterk afhankelijk van temperatuur en medium. Speciale informatie hierover kan op aanvraag ver-strekt worden. Zie ook de opmerkingen op pagina 13. Bij het construeren van een O-ringgroef voor vacuümafdichting is het belangrijk dat de groef zo goed mogelijk door de O-ring wordt opgevuld. Dit omdat bij vacuüm bijna altijd een zekere mate van krimp van het rubber optreedt en bovendien voorkomen dient te worden dat de O-ring in de groef kan rollen of schuiven. De af te dichten vlak-ken moeten zo glad mogelijk bewerkt zijn. In het algemeen heeft vooral Viton® zeer goede eigenschappen voor de meeste vacuümafdichtingen. Daar waar maximale eisen gesteld worden bij vacuüm en hogere temperaturen geeft Kalrez® de beste resultaten. Omdat voor Kalrez® en Viton® de meeste keuze wat betreft afmeting bestaat in O-ringen volgens US-norm AS 568A zijn hiernaast voor de snoerdiktes volgens AS 568A de groefafmetingen voor vacuümtoepas-sing opgegeven.


tabel 3.c-5

Snoerdikte ø W

GroefdiepteE +0,05-0,0

GroefbreedteF+0,15-0,0

1,782,623,535,337,00

1,271,882,573,865,11

2,113,003,995,997,75

maten in mm


24

Zoals in hoofdstuk 2 “Dynamische toe-passingen” wordt vermeld, zijn m.b.t. de afdichtingtechniek een drietal toepassin-gen te vinden voor O-ringen, schuivend, oscillerend en roterend. De groefmaten voor schuivende en oscillerende bewe-gingen zijn identiek. Er wordt onder-scheid gemaakt in vloeistofafdichtingen en gasafdichtingen. Voor algemene opmerkingen verwijzen wij u naar de voorgaande hoofdstukken, alsmede naar hoofdstuk 3.C.

Spleetextrusie wordt bevorderd

spleetextrusieOok hier geldt hetgeen in hoofdstuk 3.B wordt vermeld. Bij een schuivende beweging zal de neiging tot spleetextru-sie vergroot worden indien de richting van de wrijvingskracht op de O-ring gelijkgericht is aan de richting van de mediumdruk. Dus indien de constructie in gunstige zin kan worden aangepast, zal dit altijd in het voordeel werken m.b.t. de spleetextrusie (zie fig. 32a en b).

plaatsing van de o-ring Meestal is er sprake van 2 verschillende materialen, die ten opzichte van elkaar afgedicht moeten worden. Het verdient de voorkeur, dat de O-ringgroef opgeno-men wordt in het deel met de geringste hardheid. Indien beide (metaal)delen op elkaar inlopen, is de kans dat het hard-ste deel het minst beschadigd wordt, het grootst. Daarmee blijft een goed loopvlak behouden.

Wrijving Het onderwerp wrijving is reeds ter sprake gebracht in hoofdstuk 3.A bij het onderwerp “Hardheid”. Indien blijkt, dat de wrijving in een bepaalde toepassing te groot is, zijn er enkele oplossingen. De praktijk moet uitwijzen welke de meest geschikte is. De meest voor de hand liggende oplossingen zijn: • vergroten van de groefdiepte • het kiezen van een andere hardheid • het kiezen van een andere type

elastomeer of een ander compound met lagere wrijvingscoëfficiënt

• het kiezen van een X-ring afdichting

Spleetextrusie wordt tegengegaan

oppervlaktebewerkingen van groef en loopvlak Fig. 34 toont naast de geometrie ook de eisen met betrekking tot oppervlaktebe-werking. De oppervlaktebewerking van het loopvlak dient te liggen tussen 0,2 en 0,4 u.m Ra. Een ruwere bewerking werkt een snelle slijtage van de O-ring in de hand, een te fijne bewerking brengt de smering in gevaar, met als gevolg “stickslip” en onregelmatige slijtage.

3 . d. g eomet r i e / bewer k i n g en va n de g r oe f voo r o - r i n g en i n d i ve r se d y n a m i sche t oepa s s i n g en

P medium P medium

wrijvingbeweging

wrijvingbeweging

Fig. 32a Fig. 32b


25

Voor o-ringen, toegepast in con-structies voor schuivende bewe-gingen en oscillerende bewegin-gen zoals onderstaand afgebeeld.

Afdichting van hydraulische of andere vloeistoffen, hoog visceuze smerende media.



Nevenstaande tabel 3.D-1 vermeldt de afmetingen voor groeven volgens fig. 34.

n.B. Rubber heeft een meer dan 10-voudige uitzettingscoëfficiënt t.o.v. staal (zie pag. 13). Bij groefconstructies voor temperaturen > 150°C moet hiermee rekening worden gehouden. Met ons Kalseal® computerprogramma bereke-nen wij voor uw hoge temperatuurtoe-passingen de optimale groefafmetingen.

3 . d -1 g r oe f a f met i n g en tabel 3.d-1

Snoer-diameter

W

Tol.snoerØ ±

%indruk-

king

Dieptegroef

E

Tol.-0,0

Breedtegroef

F+0,20

S R

0,901,0 - 1,02*1,201,25 - 1,27*1,421,501,60 - 1,631,78* - 1,801,90

0,08""""""""

21,521,220,820,420,019,619,218,518,0

0,700,800,951,001,151,251,301,451,55

+0,02"""""+0,03""

1,201,351,601,701,851,902,152,302,40

zietabel3.B-1

0,20,20,20,20,20,20,20,20,2

2,02,20 - 2,212,402,462,502,62*2,702,95

""""0,09"""

17,516,515,515,315,014,513,313,2

1,651,852,002,052,102,252,302,55

+0,04"""""""

2,502,753,003,103,153,203,303,60

0,20,20,20,20,20,20,20,5

3,03,153,50 - 3,53*3,60

0,1"""

13,213,113,013,0

2,602,753,103,15

"+0,05""

3,653,804,204,30

0,50,50,50,5

4,04,504,704,80

0,11"""

13,012,512,512,5

3,503,904,104,20

""""

4,805,455,755,85

0,50,50,50,5

5,05,33* - 5,345,505,705,80

0,13""""

12,512,012,012,012,0

4,304,704,855,005,10

"+0,05"""

6,106,356,506,807,00

zietabel3.B-1

0,70,70,70,70,7

6,06,406,506,906,99*

""""0,15

12,012,012,012,012,0

5,305,605,706,006,10

"""""

7,157,707,808,308,40

0,70,70,70,70,7

7,07,50

""

12,012,0

6,106,60

""

8,409,00

0,71,0

8,08,40

0,16"

12,012,0

7,007,40

""

9,6010,00

1,01,0

9,0 " 12,0 7,90 " 10,80 1,0

10,0 0,2 12,0 8,80 " 11,90 1,0


Fig. 33

Fig. 34


F5ϒ

max

S

0.8

0.8

1,6

ER

90ϒ


26

Voor de O-ringen volgens de Amerikaanse maatvoering AS 568A bestaan genormde spiraalgewonden steunringen. Wij hebben deze in PTFE-uitvoering in voorraad. Nevenstaande tabel laat zien wat de maatvoeringen van de steunringen zijn en welke groef-breedten wenselijk zijn.

X-ringenVoor dynamische toepassingen wor-den in plaats van O-ringen veelal ook X-ringen toegepast. De X-ring is een zelfdichtende rubberafdichting met vier afgeronde afdichtingslippen aan de hoe-ken. Zij is in eerste instantie ontworpen om de O-ring te vervangen in die geval-len, waar de O-ring minder goed of in het geheel niet functioneerde. De vier afgeronde afdichtingslippen hebben een groot afdichtend vermogen en vormen een gunstige smeergroef. De benodigde diametrale samenpersing is minder groot dan bij de O-ringen. Hierdoor is vooral bij dynamische toepassingen de slijtage en de wrijving minder groot.

De afmetingen van de X-ringen komen overeen met de afmetingen van de O-ringen volgens AS 568A. De groefaf-metingen zijn echter afwijkend (minder indrukking). Zie speciale X-ring hand-boek.

Bij schuivende bewegingen kan, vooral bij gebrek aan voldoende smering een O-ring gaan rollen en torderen. Dit kan aanleiding geven tot lekkage en breuk.

Door het rechthoekig profiel van de X-ring wordt ook tordering tijdens bedrijf in dynamische toepassingen of tijdens montage voorkomen. De zekerheid van een goede afdichting wordt hierdoor verhoogd.

Zie ook pagina 29 voor groef-maten.

3 . d -2 g r oe f a f met i n g en b i j g eb r u i k va n s t eu n r i n g en vo l g en s as 56 8a a f met i n g en i n d y n a m i sche v l oe i s t o f a f d i ch t i n g en

tabel 3.d-2

Snoer-diameter

W

TDikte

steunring+0.00-0.25

mm

MRand-

breedte+0.00-0.25

mm

Groef -breedte Fvoor éénsteunring

+0.10-0.00mm

Groef-breedte Fvoor twee

steunringen+0.10-0.00

mm

1,782,623,535,33

7

1,51,51,51,82,6

1,452,253,14,76,1

3,84,75,78,1511

5,36,27,2

9,9513,6

maten in mm

O-RingT

M

F

Fig. 35

W

Fig. 36

Fig. 37

Druk


27

Voor o-ringen, toegepast in con-structies voor schuivende bewe-gingen en oscillerende bewe-gingen zoals afgebeeld (fig. 38). afdichting van gasvormige of slecht smerende media.



Nevenstaande tabel 3.D-2 vermeldt de afmetingen voor groeven volgens fig. 39 (Voor toleranties op de snoerdikte 0 w zie tabel 3.C-1). Met ons Kalseal® com-puterprogramma berekenen wij voor uw hoge temperatuurtoepassingen de opti-male groefafmetingen.

Voor dynamische toepassingen, met name kritische situaties zoals b.v. gas-afdichtingen of slecht smerende media, wordt ook het gebruik van X-ringen aan-bevolen, (maatvoering vlgs. AS 568A).

3 . d - 3 g r oe f a f met i n g en tabel 3.d-3

Snoer-diameter

W

%indrukking

Dieptegroef

E

Tol.0

Breedtegroefpo+0,20

S R

0,901,0 - 1,02*1,21,25 - 1,27*1,42*1,51,60 - 1,631,78* - 1,801,90

2017,216,516,31615,715,514,914,5

0,720,8311,051,191,261,351,51,6

+0,02"""""+0,03""

1,21,31,61,71,851,922,22,3

zietabel3.B-1

0,20,20,20,20,20,20,20,20,2

22,20 - 2,212,42,462,52,62*2,72,95

14,213,813,413,21312,812,712,3

1,71,92,12,152,22,252,32,6

+0,04"""""""

2,52,752,93,13,13,23,33,6

0,20,20,20,20,20,20,20,5

33,153,50 - 3,53*3,6

12,111,511,311,2

2,652,83,13,15

"+0,05""

3,63,84,24,3

0,50,50,50,5

44,54,74,8

10,710,210,110

3,554,054,24,3

+0,06"""

4,85,45,65,8

0,50,50,50,5

55,33* - 5,345,55,75,8

9,89,79,69,69,5

4,54,84,955,155,25

"+0,08"""

5,96,36,66,76,8

zietabel3.B-1

0,70,70,70,70,7

66,46,56,96,99*

9,59,49,49,39,3

5,455,85,96,256,35

"+0,1"""

7,17,67,78,28,3

0,70,70,70,70,7

77,5

9,39,2

6,356,8

""

8,38,9

0,71

88,4

9,29,1

7,257,65

"+0,15

9,49,9

11

10 9 9 " 11,8 1

maten in mm *= Norm AS 568 A

Fig. 38

Fig. 39


F5ϒ

max

S

0.8

0.8

1,6E

R90ϒ


28

Zoals reeds in Hfdst. 2 wordt opge-merkt, is deze toepassing bij snelheden boven 30 m./min. kritisch voor O-ringen. De voorkeur dient gegeven te worden aan afdichtingelementen, die specifiek voor dit doel ontworpen zijn, zoals o.a. oliekeerringen en PS-seals (zie speci-fieke documentatie). Indien genoemde rotatieafdichtingen niet in de constructie kunnen worden toegepast, dan geeft inbouw van X-ringen volgens het zgn. Rotoprincipe een mogelijkheid. Bij de constructie met behulp van een X-ring wordt ervan uitgegaan dat deze “stil staat” in het huis en dat de as draait in de X-ring. Indien een X-ringconstructie wordt overwogen als afdichting bij een roterende beweging, verdienen de vol-gende punten overweging.

• Het zgn. Gow-Joule effect. In zijn algemeenheid zal een elasto-meer onder trekspanning de neiging hebben zich verder samen te trek-ken als het elastomeer verwarmd wordt. Indien een X-ring onder trek-spanning om een as gemonteerd wordt en de as vervolgens roteert, zal de wrijving niet alleen initiële slij-tage van de afdichting resp. de as veroorzaken, maar er ontstaat ook warmte. Deze warmte zal een ver-dere krimp van de X-ring diameter veroorzaken. De X-ring mag dus niet opgerekt om de as gemonteerd worden. Met andere woorden de inwendige dia-meter van de ring dient ca. 2 tot 5 % groter te zijn dan de as-diameter. De X-ring wordt gestuikt inge-bouwd.

• Kies niet voor een constructie, waarbij de X-ring in de groef van een as valt. De ring heeft dan de neiging met de as mee te draaien door de centrifugaal werking.

• Vermijd temperaturen beneden -30 °C (i.v.m. te grote krimp) en temperaturen boven +100 °C (Gow-Joule effect).

• Beperk omtreksnelheden tot ca. 120m/min. (2m/s) bij lagere drukken (ca. 10 bar/1 MPa).

• Bij hogere drukken, 30 bar (3 MPa) (en lagere omtreksnelheden) wordt aangeraden gebruik te maken van ongedeelde (massieve) back-up rin-gen. Met klem wordt echter aange-raden andere afdichtingsconstruc-ties te overwegen bij hoge drukken.

• Beperk tot as ø 100 mm zo mogelijk de snoerdiameter van de X-ringen tot de reeks van ø 2,62 tot ø 5,33 mm en kies ø 6,99 voor asmaten > 110 mm.

De oppervlaktebewerking van de groef dient altijd ruwer te zijn dan die van de af te dichten as om mee-draaien van de X-ring te voorkomen.

• Zorg voor een goede lagering van de as. De X-ring kan geen lager-functie hebben.

• Zorg altijd voor voldoende smering om verharding door te hoge wrij-vingswarmte te voorkomen.

• Het meest optimale rubbercom-pound voor deze toepassing heeft een hardheid van 80°-90° Sh.A en is voorzien van een goede smering.

3 - d. 4 g r oe f a f met i n g en voo r con s t r uc t i e s me t r o t e r en de bewe g in g en

Fig. 40

L

d A D

medium druk

0,4 max.

S

A=d+2x /2 S1

X-ring zo dichtmogelijk bij medium


29

F2

ØA

ØB

ØC

ØD

E1 E

1E

2

FR

R

R

F1

F+0,2

R

dWd+2W

E2

i n bou wg e g even s

Onderstaande tabel geeft de groefafmetingen voor inbouw van de X-ringen aan.

tabel 3.d-4 inbouwgegevens

X-ringnr:

Profiel-dikte***

Groefafmetingen RadiusMax.

toelaatbareafdicht-spleet

groefdiepte* groefbreedte**

dynamisch statisch zonderback-up

ring

met 1back-up

ring

met 2back-upringen

W E1 E2 F+0,2 F+0,2 F2 R S max.

4001 1,02 ± 0,08 0,80 + 0,025 0,75 + 0,025 1,2 - - 0,1 0,05

4002 1,25 ± 0,08 1,00 + 0,025 0,90 + 0,025 1,4 - - 0,15 0,05

4003 1,52 ± 0,08 1,30 + 0,025 1,20 + 0,025 1,7 - - 0,25 0,08

40031/2 1,02 ± 0,08 0,80 + 0,025 0,75 + 0,025 1,2 - - 0,1 0,05

4005A 1,50 ± 0,08 1,30 + 0,025 1,20 + 0,025 1,7 2,6 3,5 0,25 0,08

4004 - 4050 1,78 ± 0,08 1,55 + 0,025 1,40 + 0,025 2,0 3,5 5,0 0,25 0,10

4102 - 4178 2,62 ± 0,08 2,35 + 0,025 2,25 + 0,025 3,0 4,4 5,8 0,4 0,15

4201 - 4284 3,53 ± 0,10 3,25 + 0,025 3,00 + 0,025 4,0 5,4 6,8 0,4 0,15

4309 - 4395 5,33 ± 0,13 4,95 + 0,050 4,75 + 0,025 6,0 7,8 9,5 0,6 0,20

4425 - 4475 7,00 ± 0,15 6,50 + 0,050 6,20 + 0,025 8,0 8,0 13,0 0,6 0,20

* Bij excentrische montage van de zuiger of doorbuigen van de stang, zowel bij vacuüm als bij lagedruktoepassingen, kan de diameter van de groefbodem worden aangepast.** Indien een verhoogde zwelling van het X-ringmateriaal is te verwachten, kan de groefbreedte tot ± 15% worden vergroot.*** Voor andere X-ringafmetingen worden groefafmetingen op aanvraag verstrekt.

Fig. 41


30

Uitvoering De Teflex O-ring is een O-ring die uit een elastomeerkern bestaat met een naadloze Teflon®-FEP ommanteling. We onderscheiden de typen met een massieve elastomeer kern en de typen met holle elastomeer kern.

Door zijn eenvoudige geometrische vorm en toepassingswijze biedt de Teflex O-ring voor veel moeilijke afdichtingproblemen een effectieve oplossing. De uitvoering met massieve kern wordt bij voorkeur voor statistische afdichtingen gebruikt en de uitvoering met holle kern voor semi-dynamische afdichtin-gen.

WerkingBij de Teflex O-ring zorgt de naadloze, gelijkmatige en vol-ledige ommanteling van Teflon®-FEP voor de afdichting. De elastomeerkern zorgt voor een voortdurende aanpassing en gelijkmatige aandrukking van de mantel op de plaats van de afdichting. De Teflex O-ring gedraagt zich dan als een hoog-viskeuze vloeistof. Een druk die op de afdichting wordt uitge-oefend, plant zich met vrijwel gelijke sterkte voort in alle rich-tingen. De aandrukkrachten die door de inbouw van de Teflex O-ring worden teweeggebracht, worden door de druk van het af te dichten medium overlapt. Er ontstaat een totale afdich-tende aandrukking die bij stijgende mediumdruk toeneemt.

fep Copolymeer van Tetrafluoretheen en Hexafluorpropeen

algemene productinformatieFEP is net als PTFE volledig opgebouwd uit fluor en kool-stofatomen. Door de ingebouwde CF3 wordt in vergelijking met PTFE een lager smeltpunt en geringe viskositeit verkre-gen. FEP is dus wel geschikt voor spuitgieten. De maximale gebruikstemperatuur ligt bij +205 °C. Doordat de koolstof-fluor verhouding bij FEP gelijk is aan die van PTFE, evenals de ster-

ke chemische C-F binding, zijn de chemische en elektrische eigenschappen zeer goed.

MaatvoeringDe Teflex O-ring is in verschillende standaardreeksen verkrijgbaar: • Amerikaanse/Britse norm• Zweedse norm• Metrische afmetingen

TEFLON®= Du Pont TEFLEX= ERIKS

de teflex o-ring is leverbaar in de volgende afmetingen:

De Teflex O-ring kan ook in andere afmetingen en in uitvoerin-gen met rechthoekig of elliptisch profiel worden geleverd. De profieldikte dient daarbij niet kleiner dan 2,62 mm te zijn, om zo voldoende veerkracht te kunnen waarborgen.

3 . e . g eomet r i e / bewer k i n g en va n de g r oe f voo r te f l ex o - r i n g en

Maatvoering

snoerdikted2 mm

inches dikteteflon-fep mantel

vanaf 1,78 0,070 0,25 mm 0,010 inch

2,62 0,103 0,25 mm 0,01 inch

3,53 0,139 0,25 mm 0,01 inch

5,33 0,21 0,40 mm 0,015 inch

7,00 0,275 0,50 mm 0,02 inch

afmetingen

Snoerdiametermm

kleinste i.d. met silicone kern

mm

kleinste i.d. met Viton® kern

mm

1,50 - 2,002,40 - 2,623,31 - 3,533,80 - 4,004,30 - 4,505,005,335,50 - 6,006,30 - 7,007,50 - 8,009,00 - 9,5010,0011,00 - 12,5014,0015,00 - 18,0019,00 - 20,0025,4031,75

7,659,1912,2518,6420,0021,0021,5928,0036,0050,8088,90101,60120,65152,40177,80203,20228,60250,00

12,3712,3720,6421,8222,0023,1624,0033,0050,0076,2088,90101,60120,65152,40177,80203,20228,60250,00

Holle kernsilicone

d2ød

1

Fig. 42

F F F F F F

C C C C C C

F F CF3 F F F

Fluoretheen propeen

TEFLON®-FEP

massievekern viton®

of silicone


31

eigenschappen • Zeer goede chemische bestandheid

tegen chemicaliën.• Temperatuurbereik van -60 °C tot

+205 °C (afhankelijk van rubber compound). Drukvastheid tot 700 bar (70 MPa), ook bij vacuüm bruik-baar.

• Lage compression set. • Niet-hechtende eigenschappen

(geen slip-stick effect).

MontageBij het monteren mag de Teflex O-ring geen scherpe overgangen, bewerkings-sporen, schroefdraden, doorvoergaten e.d. passeren. Reeds met een zeer kleine beschadiging is de Teflex O-ring onbruikbaar. Vóór inbouw van de Teflex O-ring moeten alle oppervlakken met zuivere olie of vet worden ingewreven. Bij een moeilijke montage in een groef in de cilinderwand of in de zuiger is de Teflex O-ring soepeler te maken door deze in water of olie te verwarmen. Daardoor kan de ring iets beter worden gerekt en gestuikt. Afschuiningen in de constructie zijn, voor het onbeschadigd aanbrengen van de O-ring, een vereiste.

groefafmetingen Over het algemeen kunnen groefaf-metingen aan de onderstaande tabel worden ontleend. Het gaat daarbij om dezelfde waarden als die voor O-ringen.

Wenken voor de constructieDe Teflex O-ring is net zoals alle andere O-ringen van elastomeren, aan een blijvende vervorming (drukvervormings-rest, compression set) onderhevig. Deze blijvende vervorming wordt door de belasting en de daarmee gepaard gaande vermoeidheid van het materi-aal veroorzaakt. Teflex O-ringen met een kleine snoerdiameter vertonen een relatief hoge drukvervormingsrest (com-pression set).

Kleine afmetingen hebben bovendien, in procenten uitgedrukt, grote toleranties. Er moet naar worden gestreefd, dat een Teflex O-ring met een zo groot mogelijke snoerdiameter wordt gebruikt. Wij raden aan de Teflex O-ring bij voorkeur sta-tisch te gebruiken, waarbij een axiale of een radiale beginindrukking kan worden gekozen. Voor dynamische afdichtingen,

afgezien van bijv. afsluiterspindels en glijringdichtingen, dient de Teflex O-ring alleen bij kleine p.v.-waarden en pas na voorafgaande proefnemingen te worden gebruikt. De Teflex O-ring mag bij mon-tage niet te scherp gebogen worden, omdat anders de FEP-mantel knikt. Zie voor verdere toepassingsparameters de speciale Teflex O-ring documentatie die op aanvraag wordt toegezonden.

groefafmetingen

O-ring snoerdiameter (mm)

Groefdiepte E +0,1statisch/

semidynamisch*

Groefbreedte F +0,1

Radius R

2,6 2,05 2,35 3,5 0,5

3,0 2,4 2,6 4,0 0,5

3,53 2,9 3,05 4,5 0,5

4,0 3,3 3,5 5,0 0,5

5,0 4,1 4,4 6,5 1,0

5,34 4,5 4,7 7,0 1,0

5,7 4,85 5,0 7,5 1,0

7,0 6,0 6,2 9,5 1,0

8,4 7,25 7,5 11,0 1,5

*Groef in zuiger verdient de voorkeur. Maten in mm.

oppervlakteruwheid

druk Vacuüm

Afdichtvlakken Ra 0,4 - 0,8Rt 3 -6,3

Ra 0,1Rt 0,8

Groefwanden Ra 1,6Rt 11 -16

Fig. 44

R 0° - 5°

F

E

Fig. 43

Teflon®

Silicone


32

De minder goede elastische eigen-schappen van PTFE maken het alleen mogelijk om PTFE O-ringen in te zetten voor statische afdichtingen in axiale groefconstructies.

Uiteraard vereist het comprimeren van een PTFE O-ring veel meer boutkracht dan bij gebruik van een O-ring uit elas-tomeer. Een PTFE O-ring wordt wel als drukafdichting gebruikt in een axiale groef, maar niet in een radiale groef. Bij gebruik van een PTFE O-ring in radiale groefconstructie kan geen druk worden afgedicht. Een PTFE O-ring is dan alleen te gebrui-ken als bijv. een drukloze scheidingsaf-dichting. Omdat een PTFE O-ring moei-lijk is op te rekken en moeilijk is samen te drukken verdient het aanbeveling de groefafmeting zo te kiezen dat er een schuifpassing ontstaat.

PTFE O-ringen toegepast in halfronde groefconstructie geven een beter afdich-tingsresultaat dan in de gebruikelijke O-ringgroeven.

Bij het gebruik maken van PTFE O-ring in axiale groef- of flensconstructie kan de normale groefdiepte worden toe-gepast. In verband met de optredende koude vloei van PTFE wordt optimaal resultaat bereikt bij gebruik van neven-staande groefconstructie.

E = 0,8 à 0,9 d (voor snoerdiameters 1,78 tot 5,33 mm)E = 0,9 à 0,85 d (voor snoerdiame-ters 5,33 tot en met 7 mm) bewerking afdichtvlakken Ra = 0,4-0,8 Rt = 3-6,3

Indien een PTFE O-ring bij montage wordt verwarmd tot bijv. +80 °C à +100 °C is deze soepeler en gemakkelijker te monteren.

Kalrez® heeft veel betere elastische eigenschappen dan PTFE. Het verdient aanbeveling, daar waar de chemische of thermische omstandigheden dit ver-eisen, in plaats van PTFE de toepassing van Kalrez® te overwegen.

3 . f. g eomet r i e / bewer k i n g va n de g r oe f voo r p tf e o - r i n g en

Druk

Fig. 45

Fig. 46

Fig. 47

max. speling 0,13 mm

R=d+10% van d2

F=d+10% van d(d=snoerdiameter)

ER

F

Druk


33

het aanbrengen van schuine kantenHet is van het grootste belang, dat bij het ontwerpen van afdichtingen door middel van een O-ring rekening wordt gehouden met het aanbrengen van afgeschuinde kanten. Dit is om beschadiging o.a. bij montage te voorkomen. In vele geval-len is alleen afronding van de scherpe hoeken onvoldoende. De figuren 48a en 48b geven hiervan enkele voorbeelden.

voor cilinders

voor zuigerstangen en plunjers

Waar de O-ring bij montage zoals in hydraulische kleppen enz. een gat moet passeren, moeten voorzorgsmaatregelen getrof-fen worden, teneinde het afknijpen van de ring te voorkomen. Dit kan geschieden door extra afschuiningen aan te brengen zoals in fig. 49.

Bij een gewenste volumedoorlaat is het raadzaam meerdere gaten met een kleine diameter toe te passen dan enkele gaten met een grote diameter. Dit voorkomt afknijpen van de O-ringen.

smeringGoede smering van de O-ring en de metalen delen is bij inbouw altijd noodzakelijk, onafhankelijk van de vraag of de O-ring toegepast wordt onder statische of dynamische omstandigheden. Omdat sommige smeermiddelen een nade-lig effect op bepaalde rubbercompounds hebben (veroorzaken zwelling of krimp) raden wij aan om een “inert” smeermiddel toe te passen. Zo’n “inert” smeermiddel is bijv. Silubrine, een speciaal syn-thetisch vet, geschikt om toegepast te worden bij de montage van NBR, CR, FPM, EP en VMQ. Met name bij het toepassen van EP rubber zijn alle smeermid-delen op basis van minerale, dierlijke of plantaardige olie of vet absoluut ongeschikt.

automatische montageMontage van grote series O-ringen bij serieproductie geschiedt vaak machinaal d.m.v. automaten of montagero-bots. Om een goede automatische montage van O-ringen mogelijk te maken moet daarmee bij het ontwerpen en vorm-geving van de af te dichten onderdelen reeds rekening mee worden gehouden (maximaal oprekken of vervormen van de O-ring, passeren van scherpe randen, etc.). Wij verstrekken hieromtrent graag advies.

4 . M on t a g e va n o - r i n g en

(A) (B)10-20°

minimum 0.75 mm

De ring wordt afgeknepen en vernield als gevolg van het ontbreken van een afgeschuinde kant.

Een juiste afschuining verzekert een eenvoudige montage welke geen moeilijkheden zal opleveren.

Fig. 48a

10-20°

minimum 0.75 mm

(A)

radius min. 2.35 mm

(B)

Deze constructie wordt het meest aanbevolen.

Deze constructie kan eveneens worden toegepast.

Fig. 48b

10-30°(A)

minimum0.75 mm

(B)

radius 1.50 mm

klepstang

huis

Fig. 49

Silubrine

Deze constructie kan even-eens worden toegepast.

Aan deze constructie geeft men de voorkeur.


34

De kracht nodig om een O-ring te ver-vormen (te comprimeren) is afhankelijk van de mate van indrukking, de hard-heid, de snoerdiameter en de totale omtreklengte. De omtreklengte wordt gemeten op de gemiddelde hartlijndia-meter van de O-ring. Ook de tempera-tuur en de samenstelling van de O-ring (het rubbercompound) spelen een rol.

Het is dus niet mogelijk exacte cijfers te produceren. Om echter toch een idee te krijgen over welke orde van grootte men moet denken, laten onderstaande gra-fieken zien welke de benodigde krachten per omtreklengte ongeveer zijn, bij 10%, 20%, 30% en 40% indrukking voor dehardheden 70°Sh.A en 90°Sh.A bij omgevingstemperatuur.

n.B.De omtreklengte wordt gemeten aan de gemiddelde hartlijndiameter van de O-ring.

Ve r vo r m in g s k r ach t en

Fig. 50

2 3 4 6 7 8 9105 20 30 40 6070

8090

10050

200 300 400 600500

40%

30%

20%

10%

5%

Benodigde kracht N/cm per omtreklengtesnoer ø 1,78 mm

% in

druk

king

1

90

90

90

90

90

70

70

70

70

70

Omtreklengte= DX3,14

Hardheid˚sh.A


35

Fig. 51

Benodigde kracht N/cm per omtreklengte snoer ø 2,62 mm

40%

30%

20%

10%

5%

.1 .2 .3 .4 .5 .6 .7.8.9 1 2 3 4 6 7 8 9105 20 30 4060

7080

90100

50 200 300 400 600700

800900

1000500

% in

druk

king

90

70

90

70

90

70

90

70

90

70

.1 .2 .3 .4 .5 .6 .7.8.9 1 2 3 4 6 7 8 9105 20 30 40 6070

8090100

50200 300 400 600

700800

9001000

500

40%

30%

20%

10%

5%

Benodigde kracht N/cm per omtreklengtesnoer ø 3.53

% in

druk

king

70

90

90

90

90

90

70

70

70

70

Fig. 52

Hardheid˚sh.A

Hardheid˚sh.A


36

Fig. 53

40%

30%

20%

10%

5%

.1 .2 .3 .4 .5 .6 .7.8.9 1 2 3 4 6 7 8 9105 20 30 4060

7080

90100

50 200 300 400 600700

8009001000

500

snoer ø 5.33

% in

druk

king

90

70

90

70

70

90

70

90

70

90

Benodigde kracht N/cm per omtreklengte

40%

30%

20%

10%

5%

.1 .2 .3 .4 .5 .6 .7.8.9 1 2 3 4 6 7 8 9105 20 30 4060

7080

90100

50 200 300 400 600700

8009001000

500

Benodigde kracht N/cm per omtreklengtesnoer ø 6,99 mm

% in

druk

king

90

70

90

70

70

90

70

90

70

90

Fig. 54

Hardheid˚sh.A

Hardheid˚sh.A


37

gebruik van de setHet gebruik van de instrumenten zal na korte tijd duidelijk zijn. Niettemin geven we een aantal voorbeelden ter illustratie.

priemWordt gebruikt om kleine O-ringen op moeilijke plaatsen te verwijderen, indien het beschadigen van de O-ring niet van belang is (fig. 55).

haak voor montageOm O-ringen in de groef aan te brengen duwt men de ring voorbij de groef (fig. 60). Men gebruikt de hiel van het instru-ment om een gedeelte van de ring in de groef te duwen (fig. 61) en de puntige kant om de O-ring geheel op zijn plaats te brengen (fig. 62).

haakse priemWordt gebruikt om O-ringen op moeilijke plaatsen te verwijderen door deze uit de groef te wippen. Plaats het instrument zoals aangegeven (fig. 56), draai het en beweeg de hendel in de richting van de wand (fig. 57).

pincetWordt gebruikt om de O-ring in een vloeibaar smeermiddel te dompelen en om het af te dichten onderdeel op zijn plaats te brengen, wanneer dit niet met de hand kan.

Vlakke gebogen priem Wordt gebruikt om de O-ring uit de groef te verwijderen zoals aangegeven (fig. 58) en om de ring in de groef aan te brengen door deze omhoog te trekken tot de ring in de groef springt (fig. 59).

Lancet Wordt gebruikt om O-ringen te ver-wijderen in gevallen dat de groef dicht aan de oppervlakte ligt (fig. 63). Kan ook gebruikt worden om de O-ring in de groef te plaatsen (fig. 64) en om een reeds gemonteerde O-ring van smeer-middel te voorzien.

o - r i n g ( dé ) mon t a g ese t

Het monteren of demonteren van O-ringen geeft in vele geval-len problemen. Meestal is de plaats waar de O-ring zich bevindt moeilijk bereikbaar, of is de afmeting gering, zodat zonder goede hulpmiddelen “verwerking” vrijwel onmogelijk is. Om bij het oplossen van dit probleem de helpende hand te bieden, hebben wij een set met speciaal ontworpen en uit-gezochte gereedschappen samengesteld. De instrumenten zijn verpakt in een etui en bevinden zich elk in een afzonderlijk vakje. Deze set is van onschatbare waarde voor werktuigkun-digen en monteurs die betrokken zijn bij montage van O-rin-gen in pneumatische, hydraulische of andere apparaten. De instrumenten zijn vervaardigd van corrosievaste materialen, die tegen de meeste vloeistoffen bestand zijn.

Fig. 55 Fig. 56 Fig. 57 Fig. 58 Fig. 59

Fig. 60 Fig. 62 Fig. 63 Fig. 64Fig. 61


38

Er zijn tal van voorbeelden, waarbij de O-ring in feite oneigenlijk werd toegepast, maar waarvoor hij uiter-mate geschikt bleek. Een van de meest bekende voorbeelden is de aandrijf-snaar, toegepast bij kleine vermogens. Een bijkomend voordeel is vaak, dat men gebruik kan maken van standaard O-ringmaten in standaard rubbercom-pounds. De volgende aanbevelingen zouden wij willen opsommen. • De rek beperkt houden tot 10 à

15%.• De groeven in de pulleys dienen

halfrond te zijn en een radius te hebben die gelijk is aan de radius van de O-ringen.

• De diameter van de pulley (in de groefbodem) mag niet kleiner zijn dan 4 x de O-ring snoerdiameter. De meest toegepaste zijn O-ringen uit ethyleenpropyleen rubber, of uit polyurethaan. Afhankelijk van omstandigheden kunnen echter diverse rubbercompounds ingezet worden.

Wij zullen u graag advies uitbrengen als nadere bijzonderheden bekend zijn.

Andere toepassinggen zijn o.a.• bekleding van aandrijfwieltjes • transportbandjes (bijv. in foto-

kopiëerapparatuur)

n.B. Indien het noodzakelijk is dat de toe te passen O-ringen in het geval van reparatie universeel wereldwijd ver-krijgbaar moeten zijn, dan raden wij u aan O-ringen toe te passen volgens de afmetingsnorm AS 568A. Dit zijn de 3-cijferige codenummers in de maattabel-len op de volgende pagina’s.

5 . n i e t a f d i ch t i n g s t ech n i sche t oepa s s i n g en va n o - r i n g en voo r d i ve r se s i t u a t i e s


39

Op de volgende pagina’s vindt u ±2000 maten O-ringen, welke naar inwendige diameter zijn gerangschikt. Zo goed als alle O-ringen volgens U.S. (AS 568A)-, British Standard-, Zweedse - en DIN-normen vindt u hierin opgenomen bene-vens een groot aantal zeer gangbare millimetermaten. De ontwikkeling van de O-ringtechniek gaat snel, zodat dit matenassortiment steeds groeiende is. Raadpleeg ons steeds wanneer u spe-ciale wensen heeft over afmetingen of rubbercompounds. Ga er bij de keuze van een O-ring van uit dat een iets te kleine O-ring in de groef tot 5% mag zijn opgerekt terwijl een iets te grote O-ring tot 3% in de groef mag zijn gestuikt.

Zeer veel van deze o-ringen zijn direct voorradig.

Een overzicht van ons gehele assorti-ment vindt u op www.eriks.nl.Een beperkt aantal maten O-ringen is bovendien uit voorraad leverbaar in andere hardheden of andere rubber-soorten.

attentie Om misverstanden te voorkomen, wijzen wij u erop dat u op de komende pagi-na’s veel maten zonder codenummer aantreft. Ook deze maten zijn voorraad-maten en in diverse rubbercompounds direct leverbaar! U bestelt deze door de inw. Ø en snoer Ø op te geven; bijv. 9x2 mm plus het gewenste rubbercompound en hardheid.

6 . M a a t t a be l l en

Maatvoering norm.d X w

0,74 X 1,02 0011,07 X 1,27 0021,15 X 1 R0001,25 X 11,25 X 2,62 1021,42 X 1,52 0031,5 X 11,78 X 1,78 0041,8 X 0,71,8 X 11,8 X 1,21,8 X 1,52 X 12 X 1,52 X 1,62 X 22,06 X 2,62 1032,2 X 1,6 ROO2,3 X 0,92,35 X 12,4 X 1,052,4 X 1,9 RO2,5 X 12,5 X 1,22,5 X 1,32,5 X 1,52,5 X 1,62,57 X 1,78 0052,6 X 1,22,6 X 1,9 R12,6 X 2,42,8 X 1,62,85 X 2,62 1042,9 X 1,78 0062,9 X 2,623 X 13 X 1,13 X 1,53 X 23 X 33,1 X 1,63,1 X 2,63,2 X 1,53,2 X 1,783,3 X 2,43,4 X 1,9 R 23,5 X 13,5 X 1,53,6 X 2,43,63 X 2,62 1053,68 X 1,78 0073,7 X 1,023,7 X 1,63,9 X 1,27

Maatvoering norm.d X w4 X 14 X 1,54 X 24 X 2,54 X 34,1 X 1,64,2 X 1,9 R 34,3 X 2,44,34 X 3,53 2014,42 X 2,62 1064,47 X 1,78 0084,5 X 24,6 X 2,44,7 X 1,42 9014,7 X 1,64,76 X 1,784,8 X 1,64,9 X 1,9 R 45 X 15 X 1,25 X 1,55 X 25 X 2,55 X 35 X 3,55 X 45,1 X 1,15,1 X 1,65,23 X 2,62 1075,28 X 1,78 0095,3 X 2,45,6 X 25,7 X 1,9 R 55,94 X 3,53 2026 X 16 X 1,56 X 26 X 2,56 X 36 X 46,02 X 1,63 9026,02 X 2,62 1086,07 X 1,78 0106,1 X 1,66,3 X 2,46,3 X 2,56,4 X 1,9 R5A6,5 X 36,6 X 2,46,75 X 1,787 X 17 X 1,57 X 27 X 2,57 X 37,1 X 1,67,2 X 1,9 R 67,3 X 2,47,5 X 1,57,5 X 2

w

d


40


7,52 X 3,53 2037,6 X 2,47,6 X 2,62 1097,65 X 1,63 9037,65 X 1,78 0117,93 X 4,768 X 18 X 1,258 X 1,58 X 1,78 X 1,9 R6A8 X 28 X 2,48 X 2,58 X 38 X 3,58 X 48 X 58,1 X 1,68,3 X 2,48,35 X 2,78,5 X 1,278,5 X 1,58,5 X 28,5 X 2,58,6 X 2,48,73 X 1,788,75 X 1,788,9 X 1,9 R78,9 X 2,7 R88,92 X 1,83 9049 X 19 X 1,29 X 1,59 X 29 X 2,29 X 2,59 X 39 X 49 X 69,1 X 1,69,12 X 3,53 2049,2 X 2,62 1109,25 X 1,78 0129,3 X 2,49,5 X 1,69,5 X 29,6 X 2,49,8 X 1,99,92 X 2,6210 X 110 X 1,310 X 1,510 X 2

Maatvoering norm.d X w10 X 2,210 X 2,510 X 310 X 3,510 X 410 X 510,1 X 1,610,3 X 2,410,47 X 5,33 30910,5 X 210,5 X 2,510,5 X 2,7 R910,6 X 2,410,69 X 3,53 20510,72 X 1,83 90510,77 X 2,62 11110,82 X 1,78 01311 X 111 X 1,311 X 1,511 X 211 X 2,511 X 311 X 3,511 X 411,1 X 1,611,11 X 1,7811,3 X 2,411,4 X 2,811,5 X 2,211,5 X 311,6 X 1,211,6 X 2,411,9 X 1,98 90611,91 X 1,7811,91 X 2,6212 X 112 X 1,512 X 212 X 2,512 X 312 X 412 X 512 X 5,612 X 712 X 812,07 X 5,33 31012,1 X 1,612,1 X 2,7 R1012,29 X 3,53 20612,3 X 2,412,37 X 2,62 11212,37 X 2,7612,42 X 1,78 01412,5 X 212,7 X 2,6213 X 113 X 1,513 X 213 X 2,5

Maatvoering norm.d X w13 X 313 X 3,513 X 413 X 4,513 X 513,1 X 1,613,1 X 2,6213,26 X 1,5213,3 X 2,413,4 X 2,813,46 X 2,08 90713,5 X 1,313,5 X 1,513,6 X 2,313,6 X 2,413,6 X 2,7 R1113,64 X 5,33 31113,87 X 3,53 20713,95 X 2,62 11314 X 114 X 1,514 X 1,78 01514 X 214 X 2,514 X 314 X 3,514 X 414 X 514,1 X 1,614,3 X 2,414,5 X 315 X 115 X 1,515 X 215 X 2,515 X 315 X 415 X 515,08 X 2,6215,1 X 1,615,1 X 2,7 R1215,24 X 5,33 31215,3 X 2,415,4 X 2,815,47 X 3,53 20815,5 X 1,315,55 X 2,62 11415,6 X 1,78 1615,6 X 2,415,88 X 2,6216 X 116 X 1,2516 X 1,516 X 216 X 2,516 X 316 X 3,516 X 416 X 4,516 X 5

w

d


41


16,1 X 1,616,3 X 2,416,36 X 2,21 90816,4 X 116,7 X 1,4516,82 X 5,33 31316,9 X 2,717 X 117 X 1,517 X 217 X 2,517 X 317 X 417 X 517,04 X 3,53 20917,1 X 1,617,12 X 2,62 11517,17 X 1,78 01717,3 X 2,417,86 X 2,6217,93 X 2,46 90918 X 118 X 1,518 X 218 X 2,518 X 318 X 3,518 X 418 X 518 X 618 X 8,518,1 X 1,618,2 X 318,3 X 2,418,3 X 3,6 R1518,4 X 2,7 R1418,42 X 5,33 31418,5 X 1,218,5 X 1,518,64 X 3,53 21018,72 X 2,62 11618,77 X 1,5218,77 X 1,78 01819 X 119 X 1,519 X 219 X 2,519 X 319 X 419 X 519,05 X 1,7819,1 X 1,619,18 X 2,46 91019,2 X 3


19,2 X 3,219,3 X 2,419,5 X 119,5 X 1,519,5 X 2,419,8 X 3,6 R1619,99 X 5,33 31520 X 120 X 1,320 X 1,520 X 220 X 2,520 X 320 X 3,520 X 420 X 4,520 X 520 X 620,1 X 1,620,2 X 320,22 X 3,53 21120,24 X 2,6220,3 X 1,620,3 X 2,420,3 X 2,62 11720,35 X 1,78 01920,63 X 2,6221 X 121 X 221 X 321 X 421,1 X 1,621,2 X 321,3 X 2,421,3 X 3,621,5 X 2,421,5 X 4,521,59 X 5,33 31621,6 X 2,421,82 X 3,53 21221,9 X 2,62 11821,92 X 2,95 91121,95 X 1,78 02022 X 122 X 1,522 X 222 X 2,522 X 2,6222 X 322 X 422 X 4,522 X 522,1 X 1,622,2 X 322,22 X 2,6222,3 X 2,422,6 X 1,122,8 X 0,923 X 1,523 X 2


23 X 2,523 X 323 X 3,523 X 3,6 R1823 X 423 X 523 X 623,17 X 5,33 31723,3 X 2,423,3 X 2,423,39 X 3,53 21323,4 X 223,47 X 2,62 11923,47 X 2,95 91223,5 X 123,5 X 2,423,52 X 1,78 02123,81 X 2,6224 X 124 X 1,224 X 1,524 X 224 X 2,524 X 324 X 424 X 524 X 5,524,2 X 324,2 X 5,724,5 X 2,424,5 X 4,524,6 X 324,6 X 3,6 R1924,77 X 5,33 31824,99 X 3,53 21425 X 125 X 1,525 X 225 X 2,525 X 325 X 3,525 X 425 X 525 X 825,07 X 2,62 12025,1 X 1,625,12 X 1,78 02225,2 X 325,3 X 2,425,3 X 325,4 X 1,625,5 X 325,8 X 3,5326 X 126 X 1,226 X 1,526 X 226 X 2,526 X 326 X 4

w

d

Maatvoering norm.d X w13 X 313 X 3,513 X 413 X 4,513 X 513,1 X 1,613,1 X 2,6213,26 X 1,5213,3 X 2,413,4 X 2,813,46 X 2,08 90713,5 X 1,313,5 X 1,513,6 X 2,313,6 X 2,413,6 X 2,7 R1113,64 X 5,33 31113,87 X 3,53 20713,95 X 2,62 11314 X 114 X 1,514 X 1,78 01514 X 214 X 2,514 X 314 X 3,514 X 414 X 514,1 X 1,614,3 X 2,414,5 X 315 X 115 X 1,515 X 215 X 2,515 X 315 X 415 X 515,08 X 2,6215,1 X 1,615,1 X 2,7 R1215,24 X 5,33 31215,3 X 2,415,4 X 2,815,47 X 3,53 20815,5 X 1,315,55 X 2,62 11415,6 X 1,78 1615,6 X 2,415,88 X 2,6216 X 116 X 1,2516 X 1,516 X 216 X 2,516 X 316 X 3,516 X 416 X 4,516 X 5


42


26 X 526,2 X 326,2 X 3,6 R2026,34 X 5,33 31926,57 X 3,53 21526,61 X 2,95 91426,65 X 2,62 12126,7 X 1,78 02327 X 1,527 X 227 X 2,527 X 327 X 427 X 527,1 X 1,627,3 X 2,427,5 X 327,5 X 4,527,6 X 2,427,8 X 3,6 R2128 X 128 X 1,228 X 228 X 2,528 X 328 X 428 X 4,528 X 528,17 X 3,53 21628,25 X 2,62 12228,3 X 1,78 02429 X 229 X 429,1 X 1,629,2 X 329,3 X 129,3 X 3,6 R2229,4 X 129,5 X 329,52 X 5,33 32129,6 X 2,429,74 X 2,95 91629,74 X 3,53 21729,82 X 2,62 12329,87 X 1,78 02529,9 X 130 X 130 X 230 X 2,530 X 330 X 3,530 X 430 X 4,530 X 5


30 X 630,2 X 330,3 X 2,430,5 X 130,8 X 3,6 R2331 X 1,531 X 231 X 2,531 X 331 X 431 X 4,531 X 531,12 X 5,33 32231,2 X 331,34 X 3,53 21831,42 X 2,62 12431,47 X 1,78 02631,5 X 331,5 X 4,531,6 X 2,431,8 X 131,8 X 1,431,8 X 1,531,82 X 5,3332 X 1,532 X 232 X 2,532 X 332 X 3,532 X 432 X 532 X 5,732 X 632 X 832,1 X 1,632,2 X 332,5 X 3,6 R2432,69 X 5,33 32332,92 X 3,53 21933 X 233 X 2,533 X 2,62 12533 X 333 X 533,05 X 1,78 02733,3 X 2,434 X 234 X 2,534 X 334 X 3,534 X 434 X 534,1 X 3,6 R2534,2 X 334,2 X 5,734,29 X 5,33 32434,5 X 334,52 X 3,53 22034,6 X 2,434,6 X 2,62 12634,65 X 1,78 028


35 X 1,235 X 1,535 X 235 X 2,535 X 335 X 435 X 535 X 635 X 735 X 1035,1 X 1,635,2 X 335,2 X 5,735,6 X 3,6 R2636 X 1,7836 X 236 X 336 X 436 X 536 X 636,09 X 3,53 22136,17 X 2,62 12736,2 X 336,6 X 3,637 X 137 X 237 X 2,537 X 337 X 437,1 X 1,637,2 X 337,3 X 3,6 R2737,47 X 3 92037,47 X 5,33 32537,5 X 337,6 X 2,437,69 X 3,53 22237,77 X 2,62 12837,82 X 1,78 02938 X 238 X 2,538 X 338 X 438 X 538 X 738 X 1038,5 X 439 X 139 X 239 X 2,539 X 439 X 6,539,2 X 339,2 X 5,739,35 X 2,62 12939,45 X 1,7839,5 X 4,539,6 X 2,439,69 X 3,5340 X 1,2

w

d


43


40 X 1,540 X 240 X 2,540 X 340 X 440 X 4,540 X 540 X 640,5 X 340,64 X 5,33 32640,87 X 3,53 22340,95 X 2,62 13041 X 1,541 X 1,78 03041 X 241 X 341 X 441 X 541,2 X 5,741,28 X 3,5341,6 X 2,442 X 142 X 1,542 X 242 X 342 X 3,542 X 442 X 542 X 642 X 842,1 X 1,1542,2 X 342,52 X 2,62 13142,86 X 3,5343 X 243 X 343 X 3,543 X 443 X 543 X 843,4 X 3,643,5 X 343,69 X 3 92443,82 X 5,33 32744 X 244 X 2,544 X 344 X 444 X 544 X 644,04 X 3,53 22444,1 X 1,644,12 X 2,62 13244,17 X 1,78 031


44,2 X 344,2 X 5,744,45 X 3,5344,5 X 344,6 X 2,445 x 145 X 1,545 x 245 x 2,545 x 345 x 3,545 x 445 x 545,2 x 345,7 x 2,62 13345,84 x 1,7846 x 246 x 2,546 x 346 x 446 x 546,04 x 3,5346,2 x 346,3 x 446,4 x 1,246,99 x 5,33 32847 x 1,547 x 247 x 2,547 x 347 x 447 x 547 x 747,2 x 5,747,22 x 3,53 22547,3 x 2,62 13447,35 x 1,78 03247,6 x 2,447,63 x 3,5348 x 248 x 348 x 448 x 4,548 x 548 x 648 x 1048,9 x 2,62 13549 x 349,2 x 5,749,21 x 3,5349,5 x 349,5 x 4,549,6 x 2,450 x 1.5050 x 250 x 2,550 x 350 x 450 x 550 x 650 x 6,5


50,17 x 5,33 32950,3 x 2,450,39 x 3,53 22650,47 X 2,62 13650,52 X 1,78 03350,8 X 3,5351 X 1,551 X 251 X 351 X 3,551 X 551,1 X 1,651,2 X 5,751,6 X 2,452 X 1,552 X 252 X 352 X 452 X 552,07 X 2,62 13752,39 X 3,5352,5 X 5,753 X 253 X 2,553 X 353 X 453 X 553 X 5,753,1 X 3 92853,34 X 5,33 33053,5 X 1,253,57 X 3,53 22753,64 X 2,62 13853,7 X 1,78 03453,98 X 3,5354 X 1,554 X 254 X 354 X 454 X 554 X 654 X 754,2 X 354,2 X 5,754,5 X 354,6 X 2,455 X 155 X 1,555 X 255 X 2,555 X 355 X 3,555 X 455 X 555,2 X 355,2 X 5,755,25 X 2,62 13955,56 X 3,5356 X 256 X 3

w

d


44


56 X 456 X 556,52 X 5,33 33156,52 X 756,75 X 3,53 22856,82 X 2,62 14056,87 X 1,78 03557 X 257 X 2,557 X 357 X 457 X 557 X 6,557 X 857,15 X 3,5357,2 X 5,758 X 258 X 358 X 3,558 X 458 X 558,42 X 2,62 14158,74 X 3,5359 X 259 X 359 X 559,2 X 5,759,5 X 359,69 X 5,33 33259,92 X 3,53 22959,99 X 2,62 14260 X 160 X 260 X 360 X 460 X 560 X 760 X 860,05 X 1,78 03660,33 X 3,5361 X 3,561 X 4,561 X 561,2 X 5,761,6 X 2,461,6 X 2,62 14361,91 X 3,5362 X 262 X 362 X 462 X 562 X 5,762,2 X 362,2 X 5,7


62,87 X 5,33 33363 X 263 X 363 X 463 X 563 X 763,09 X 3,53 23063,17 X 2,62 14463,22 X 1,78 03763,5 X 3,5364 X 2,564 X 464 X 4,564 X 564,2 X 5,764,5 X 364,6 X 2,464,77 X 2,62 14565 X 1,565 X 1,7865 X 265 X 365 X 3,565 X 465 X 4,565 X 565,09 X 3,5366 X 266 X 366 X 466 X 4,566 X 566 X 666,04 X 5,33 33466,27 X 3,53 23166,34 X 2,62 14666,4 X 1,78 03866,68 X 3,5367 X 1,567 X 267 X 367 X 467 X 567,2 X 5,767,95 X 2,62 14768 X 1,868 X 268 X 368 X 468 X 568 X 668 X 768,26 X 3,5368,5 X 269 X 1,569 X 269 X 369 X 469 X 4,569 X 8


69,2 X 5,769,22 X 5,33 33569,44 X 3,53 23269,5 X 369,52 X 2,62 14869,57 X 1,78 03970 X 270 X 2,570 X 370 X 470 X 4,570 X 570 X 6,570 X 770 X 1071 X 271 X 371 X 4,571,12 X 2,62 14971,2 X 371,2 X 5,771,44 X 3,5372 X 272 X 2,572 X 372 X 472 X 572 X 5,572,39 X 5,33 33672,62 X 3,53 23372,7 X 2,62 15072,75 X 1,78 04073 X 373 X 473 X 573,03 X 3,5374 X 274 X 474 X 4,574,2 X 5,774,5 X 374,61 X 3,5374,63 X 5,3375 X 175 X 275 X 2,575 X 375 X 3,575 X 475 X 575 X 675 X 775 X 7,575 X 975,57 ‘X 5,33 33775,8 X 3,53 23475,87 X 2,62 15175,92 X 1,78 04176 X 1,576 X 2

w

d


45


76 X 376 X 476 X 4,576 X 577 X 1,577 X 377 X 577 X 5,3378 X 278 X 378 X 478 X 578,74 X 5,33 33878,97 X 3,53 23579 X 2,579,2 X 5,779,5 X 379,5 X 779,77 X 5,3380 X 280 X 2,580 X 380 X 480 X 580 X 681 X 281 X 681,2 X 5,781,92 X 5,33 33982 X 282 X 382 X 482 X 582 X 782,14 X 3,53 23682,22 X 2,62 15282,27 X 1,78 04283 X 383 X 484 X 1,584 X 284 X 384 X 484 X 984,2 X 5,784,5 X 385 X 285 X 2,585 X 385 X 485 X 585 X 685 X 785 X 8


85,09 X 5,33 34085,32 X 3,53 23786 X 1,686 X 286,5 X 487 X 287 X 387 X 587,2 X 5,788 X 288 X 388 X 488 X 588 X 688,27 X 5,33 34188,3 X 788,49 X 3,53 23888,57 X 2,62 15388,62 X 1,78 04389 X 289 X 489,1 X 5,789,2 X 5,789,5 X 389,69 X 5,3390 X 290 X 2,590 X 390 X 3,590 X 490 X 590 X 790,78 X 6,3591 X 491,44 X 5,33 34291,67 X 3,53 23991,7 X 1,7892 X 392 X 492 X 592 X 1092,2 X 5,792,75 X 2,6293 X 293 X 393 X 3,593 X 594 X 394 X 494 X 5,594 X 5,794,1 X 5,794,2 X 5,794,5 X 394,62 X 5,33 34394,84 X 3,53 24094,92 X 2,62 15494,97 X 1,78 04495 X 1,595 X 3


95 X 495 X 4,595 X 595 X 695 X 7,596 X 296 X 396 X 496 X 696,6 X 1,697 X 597,2 X 5,797,79 X 5,33 34498 X 1,598 X 398 X 498 X 598,02 X 3,53 24199,2 X 5,799,3 X 5,799,5 X 3100 X 1,5100 X 2100 X 3100 X 4100 X 5100 X 5,34100 X 6100 X 7100 X 8100 X 10100,97 X 5,33 345101,2 X 3,53 242101,27 X 2,62 155101,32 X 1,78 045102 X 2102 X 3102 X 4103 X 2,5104 X 4104 X 5,5104 X 5,7104,14 X 5,33 346104,2 X 3104,2 X 5,7104,37 X 3,53 243104,5 X 3105 X 2105,00 X 3105 X 4105 X 4,5105 X 5105 X 6105 X 7105 X 9105 X 10105 X 15106 X 4106,5 X 2,4107 X 3

w

d


46


107,32 X 5,33 347107,54 X 3,53 244107,62 X 2,62 156107,67 X 1,78 046108 X 3108 X 4108 X 5108 X 8109 X 2109 X 5109,1 X 5,7109,2 X 5,7109,5 X 3109,5 X 5,33109,5 X 5,5110 X 2110 X 3110 X 4110 X 5110 X 6110 X 7110 X 8110 X 11110,49 X 5,33 348110,72 X 3,53 245112 X 3112 X 4112 X 5112 X 11113 X 3113,67 X 5,33 349113,67 X 7 425113,89 X 3,53 246113,97 X 2,62 157114 X 2114 X 6114 X 8114,02 X 1,78 047114,2 X 5,7114,3 X 5,7114,5 X 3114,7 X 7115 X 1,6115 X 2115 X 4115 X 5115 X 6115 X 9116 X 4116,84 X 5,33 350116,84 X 7 426117 X 2,7117 X 4117,07 X 3,53 247


117,5 X 5,34118 X 2,5118 X 3118 X 4118 X 5119,2 X 5,7119,3 X 5,7119,5 X 3120 X 2120 X 3120 X 4120 X 5120 X 6120 X 10120,02 X 5,33 351120,02 X 7 427120,25 X 3,53 248120,32 X 2,62 158120,37 X 1,78 048120,7 X 5,34121,5 X 2,2122 X 3122 X 4123,19 X 5,33 352123,19 X 7 428123,42 X 3,53 249124 X 3124 X 4124,3 X 5,7124,5 X 3124,6 X 7125 X 2,4125 X 2,5125 X 4125 X 5125 X 8,3125,6 X 2126 X 2126 X 2,2126 X 4126 X 6126,37 X 5,33 353126,37 X 7 429126,6 X 3,53 250126,67 X 2,62 159126,72 X 1,78 049127 X 3127 X 4127 X 5,34128 X 2128 X 3128,00 X 4,00128,00 X 5,00128,00 X 5,30128,00 X 6,00129,10 X 5,70129,20 X 5,70129,50 X 3,00129,54 X 5,33 354129,54 X 7,00 430


129,77 X 3,53 251130,00 X 2,00130,00 X 3,00130,00 X 4,00130,00 X 5,00130,00 X 6,00130,00 X 8,00130,20 X 5,33130,20 X 5,34132,00 X 4,00132,00 X 5,00132,72 X 5,33 355132,72 X 7,00 431132,95 X 3,53 252133,02 X 2,62 160133,07 X 1.78 050134,20 X 5,70134,30 X 5,70134,50 X 3,00134,50 X 6,99135,00 X 4,00135,00 X 5,00135,00 X 6,00135,00 X 10,00135,89 X 5,33 356135,89 X 7,00 432136,00 X 4,00136,12 X 3,53 253137,00 X 3,00138,00 X 3,00138,00 X 6,00139,00 X 5,00139,07 X 5,33 357139,07 X 7,00 433139,20 X 5,70139,30 X 3,53 254139,30 X 5,70139,37 X 2,62 161139,50 X 3,00139,70 X 5,34140,00 X 2,00140,00 X 3,00140,00 X 4,00140,00 X 5,00140,00 X 6,00140,00 X 10,00140,00 X 15,00142,00 X 3,00142 X 4142 X 6142,24 X 5,33 358142,24 X 7 434142,47 X 3,53 255142,9 X 5,34143 X 5143 X 6144,1 X 8,4144,2 X 5,7144,3 X 5,7144,5 X 3

w

d


47


145 X 3145 X 4145 X 5145 X 5,5145 X 6145,42 X 5,33 359145,42 X 7 435145,64 X 3,53 256145,72 X 2,62 162146 X 4148 X 3148 X 5148 X 6148 X 10148,59 X 5,33 360148,59 X 7 436148,82 X 3,53 257149,1 X 8,4149,2 X 5,34149,2 X 5,7149,3 X 5,7149,5 X 3150 X 3150 X 4150 X 5150 X 6150 X 8151,77 X 5,33 361151,77 X 7 437152 X 3152 X 3,53 258152,07 X 2,62 163153 X 6153,5 X 3154 X 3154,1 X 8,4154,2 X 5,7154,3 X 5,7154,5 X 3155 X 3155 X 4155 X 5155 X 6155,6 X 7157 X 3158 X 5158 X 6158,12 X 5,33 362158,12 X 7 438158,34 X 3,53 259158,42 X 2,62 164159,1 X 8,4159,2 X 5,7159,3 X 5,7


159,5 X 3159,5 X 7160 X 3160 X 4160 X 5160 X 6160 X 8160 X 10161,9 X 7162 X 3164 X 3164,1 X 8,4164,2 X 5,7164,3 X 5,7164,47 X 5,33 363164,47 X 7 439164,5 X 3164,7 X 3,53 260164,77 X 2,62 165165 X 2165 X 3165 X 4165 X 5165 X 6166,7 X 7167 X 3168 X 3168 X 4168,3 X 6,99169 X 3169,1 X 8,4169,3 X 5,7169,5 X 3170 X 3170 X 4170 X 5170 X 6170 X 8170 X 15170,82 X 5,33 364170,82 X 7 440171,04 X 3,53 261171,12 X 2,62 166172 X 3172 X 4172 X 6174 X 3174 X 3,5174 X 6174,1 X 8,4174,2 X 5,7174,3 X 5,7174,5 X 3174,6 X 7175 X 3175 X 4175 X 5175 X 6176 X 5,5177,17 X 5,33 365


177,17 X 7 441177,4 X 3,53 262177,47 X 2,62 167178 X 10179,00 X 3,00179,10 X 8,40179,20 X 5,70179,30 X 5,70179,50 X 3,00180,00 X 2,00180,00 X 4,00180,00 X 5,00180,00 X 6,00180,00 X 8,00181,00 X 6,99182,00 X 3,00183,00 X 4,00183,50 X 3,00183,52 X 5,33 366183,52 X 7,00 442183,74 X 3,53 263183,82 X 2,62 168184,00 X 3,00184,10 X 8,40184,20 X 5,70184,30 X 5,70184,50 X 3,00185,00 X 4,00185,00 X 4,50185,00 X 5,00185,00 X 6,00186,00 X 3,00186,00 X 7,00187,30 X 7,00188,00 X 3,00188,00 X 6,00189,10 X 8,40189,20 X 5,70189,87 X 5,33 367189,87 X 7,00 443190,00 X 3,00190,00 X 4,00190,00 X 5,00190,00 X 6,00190,10 X 3,53 264190,17 X 2,62 169192,00 X 3,00192,00 X 4,00192,00 X 7,00193,30 X 4,00193,30 X 7,00193,50 X 5,00193,70 X 7,00194,00 X 2,00194,00 X 5,70194,10 X 8,40194,20 X 5,70194,30 X 5,70194,50 X 3,00195,00 X 3,00

w

d


48


195,00 X 4,00195,00 X 5,00195,00 X 6,00195,00 X 8,00195 X 10196,22 X 5,33 368196,22 X 7 444196,44 X 3,53 265196,52 X 2,62 170199,1 X 8,4199,2 X 5,7199,3 X 5,7200 X 2200 X 3200 X 4200 X 5200 X 6200 X 7200 X 8200 X 9202,57 X 5,33 369202,57 X 7 445202,8 X 3,53 266202,87 X 2,62 171203 X 3204 X 6204,2 X 5,7205 X 3205 X 4205 X 5205 X 6205 X 7,3205 X 9205 X 10205 X 15208 X 3208,9 X 7208,92 X 5,33 370208,97 X 7209,1 X 8,4209,14 X 3,53 267209,2 X 5,7209,22 X 2,62 172209,3 X 5,7210 X 3210 X 4210 X 5210 X 6210 X 8212 X 4212 X 6,3215 X 3215 X 4215 X 5


215 X 6215,27 X 5,33 371215,27 X 7 446215,5 X 3,53 268215,57 X 2,62 173216 X 8217 X 3217 X 5218 X 5,8219,1 X 8,4219,3 X 5,7220 X 3220 X 4220 X 5220 X 6220 X 10221,6 X 6,99221,62 X 5,33 372221,84 X 3,53 269221,92 X 2,62 174222 X 5223 X 4225 X 3225 X 4225 X 5225 X 15226 X 3226 X 8227,97 X 5,33 373227,97 X 7 447228 X 3228 X 10228,2 X 3,53 270228,27 X 2,62 175229 X 6229,1 X 8,4229,3 X 5,7230 X 3230 X 4230 X 5230 X 6230 X 8232 X 4233 X 3234,3 X 5,7234,3 X 6,99234,3 X 7234,32 X 5,33 374234,55 X 3,53 271234,62 X 2,62 176235 X 3235 X 5235 X 6238 X 5239,1 X 8239,1 X 8,4239,2 X 5,7239,3 X 5,7239,3 X 6,5239,5 X 3


240 X 3240 X 4240 X 5240 X 6240 X 8240 X 10240 X 12240 X 15240,67 X 5,33 375240,67 X 7 448240,9 X 3,53 272240,97 X 2,62 177242 X 6242 X 8243 X 3244 X 7245 X 3245 X 5245 X 6245 X 8245 X 10247 X 3247 X 7247,02 X 5,33 376247,25 X 3,53 273247,32 X 2,62 178247,6 X 3,53 273249,1 X 8,4249,3 X 5,7250 X 3250 X 4250 X 5250 X 6250 X 7250 X 10252 X 5253,37 X 5,33 377253,37 X 7 449253,6 X 3,53 274254 X 3255 X 3255 X 5257 X 3259 X 7259,3 X 3259,3 X 5,7259,7 X 7260 X 3260 X 4260 X 5260 X 8264 X 3264 X 10265 X 4265 X 5265 X 6266,07 X 5,33 378266,07 X 7 450266,29 X 3,53 275268,8 X 8,4

w

d


49


269,1 X 8,4269,3 X 5,7270 X 3270 X 4270 X 5270 X 6270 X 10272,4 X 6,99273 X 3274 X 3275 X 4275 X 5275 X 8278,7 X 7,4278,77 X 5,33 379278,77 X 7 451278,99 X 3,53 276279,3 X 5,7280 X 3280 X 4280 X 5280 X 6280 X 8280 X 10285 X 4285 X 5285,1 X 7287 X 3288 X 4289,2 X 5,7289,3 X 5,7290 X 4290 X 5290 X 6291,47 X 5,33 380291,47 X 7 452291,69 X 3,53 277292 X 10295 X 5295 X 6297 X 4297,8 X 7299,3 X 5,7300 X 3300 X 5300 X 6300 X 7300 X 8300 X 9300 X 10302 X 8,4304 X 8,4304,17 X 5,33 381304,17 X 7 453


304,39 X 3,53 278305 X 5305 X 6310 X 3310 X 4310 X 5310 X 6310 X 6,5310 X 8312 X 4315 X 3315 X 5315 X 6315 X 7315 X 10316 X 9316,87 X 7 454318 X 5319,2 X 3,53319,3 X 5,7320 X 3320 X 3,5320 X 4320 X 5320 X 6320 X 7320 X 8321 X 5324 X 6325 X 3325 X 5325 X 6325 X 7325 X 10326 X 8329,57 X 5,33 382329,57 X 7 455329,79 X 3,53 279330 X 4330 X 5330 X 6330 X 8330 X 9,5330 X 10331 X 3333 X 7335 X 4335 X 6335 X 7335 X 9339,3 X 5,7340 X 4340 X 5340 X 5,33340 X 6340 X 8,6340 X 10342,27 X 7 456345 X 3345 X 5


345 X 7347 X 6349,3 X 5,7350 X 3350 X 4350 X 5350 X 6350 X 8354 X 3354,97 X 5,33 383354,97 X 7 457355 X 4355,19 X 3,53 280359,3 X 5,7360 X 5360 X 6360 X 7360 X 8360 X 10364 X 3365 X 6365 X 7367,67 X 7 458370 X 4375 X 6375 X 8,4376 X 7,6378 X 4378 X 12379,3 X 5,7380 X 4380 X 5380 X 6380 X 8380 X 10380,37 X 5,33 384380,37 X 7 459380,59 X 3,53 281382 X 3385 X 3385 X 5385 X 6390 X 4390 X 10393,07 X 7 460395 X 4395 X 5397,7 X 5,7398 X 3399,3 X 5,7400 X 5400 X 6400 X 7400 X 8405,26 X 3,53 282405,26 X 5,33 385405,26 X 7 461410 X 4411 X 2,8412 X 7

w

d


50


412 X 10415 X 5415 X 8,4417,96 X 7 462419,1 X 8,4419,3 X 5,7422,2 X 6,2422,2 X 6,9425 X 3425 X 3,5425 X 4425 X 8429 X 6430 X 5430,66 X 3,53 283430,66 X 5,33 386430,66 X 7 463439,3 X 5,7440 X 3440 X 4442 X 12443,36 X 7 464444 X 4444 X 8450 X 3450 X 8450 X 10456,06 X 3,53 284456,06 X 5,33 387456,06 X 7 465459,1 X 4,57459,3 X 5,7460 X 5460 X 7460 X 8462 X 10468,76 X 7 466470 X 4470 X 5475 X 3479 X 3479,3 X 5,7480 X 6480 X 7480 X 9481,38 X 5,33 388481,46 X 7 467488 X 3490 X 5490 X 7490 X 8491,49 X 5,33492 X 4494,03 X 4,57


494,16 X 7 468498 X 14499,3 X 5,7500 X 5500 X 7500 X 8505 X 3505 X 6506,78 X 5,33 389506,86 X 7 469508 X 8518,5 X 3520 X 5520 X 8520,06 X 7522 X 8,7525 X 6532,18 X 5,33 390532,26 X 7 470541 X 3541 X 7545 X 7545,47 X 7550 X 7550 X 9552 X 3557,58 X 5,33 391557,66 X 7 471562 X 3562 X 7,5571,5 X 6,35574 X 7580 X 10580 X 18582,68 X 5,33 392582,68 X 7 472584 X 3589 X 5,33594 X 5,7596,27 X 7596,9 X 5,33598 X 10600 X 9603 X 3608,08 X 5,33 393608,08 X 7 473610 X 3610 X 6,35615 X 8,4623 X 3625 X 7629,3 X 5,7630 X 8633,48 X 5,33 394633,48 X 7 474637 X 10647,07 X 7648 X 7658,88 X 5,33 395658,88 X 7 475

w

d


659 X 7670 X 7670 X 10675,16 X 6,99680 X 9684 X 6,99685 X 3699 X 7700 X 5700 X 10702,66 X 5,33704,9 X 13,97712,08 X 13,97720 X 5724 X 7725,17 X 5,33728,98 X 13,97730,5 X 7734 X 7736 X 7740 X 8,4745 X 7758,83 X 13,97760 X 7799 X 12800 X 7835,03 X 13,97844 X 7850 X 7880 X 7894 X 14900 X 7904 X 7932,5 X 7


51

o-ringen met las Indien de gewenste maat O-ring niet verkregen kan worden, is het mogelijk om voor statische afdichtingen de gewenste O-ring te verkrijgen door een grotere maat O-ring in te korten, en te voorzien van een gelijmde las of om uit rubbersnoer een ring met gelijmde of gevulkaniseerde las te vervaardigen. Bestel hiertoe onze universeelbox met O-ringsnoer, lijm, snij- en schuurgereed-schap, of neem contact met ons op voor levering van deze ringen met gevulkani-seerde las.

Universeel service-box Voor productie en reparatie van snoer-ringen. Handige en overzichtelijke gebruiksaanwijzing ondersteunt u bij het lassen.

inhoud:• Nitrile 70° Shore A precisiesnoer 5

meter van diktes 2, 2,62, 3, 3,53, 4, 5, 5,33, 6,7 mm

• Flacon sicometlijm Rol band 2 meter

• Profielsnijmes• Verstekplank• Ontvettingsspray• Vijl

7. d i ve r sen

P.S. Ook leverbaar met siliconensnoer en/of FPM snoer.


52

hardheid 70° Shore A, zwartvolgens DIN 7715, klasse 1

ø Tol. ø Tol.1,6 ±0,2 9 ±0,31,78 " 9,5 "

2 " 10 "2,4 " 11 "2,5 " 12 "2,62 " 13 "

3 " 14 "3,53 " 15 "

4 " 16 "5 " 18 ±0,4

5,33 " 20 "5,7 " 22 "6 " 25 "

6,35 " 30 "6,8 " 32 "7 " 40 "

7,5 "8 ±0,3

8,4 "

Viton®

70° Sh. zwartø mm

Siliconen70° Sh.

transparantø mm

Neopreen 60° Sh.

witø mm

Neopreen 65° Sh. zwartø mm

E.P.D.M. 70° Sh. zwartø mm

E.P.D.M. 55° Sh. zwartø mm

Siliconen 70° Sh.

roodø mm

NBR 90° Sh. zwartø mm

1,60 2,0 3,0 11,0 1,60 11 6,0 3,05,06,0

1,78 2,62 3,53 1,78 8,02,0 3,0 4,0 2,0 10,0

2,62 3,50 5,0 2,62 12,03,0 4,0 5,70 3,0

3,53 5,0 6,0 3,534,0 5,70 7,0 4,04,75 6,0 8,0 5,05,0 7,0 9,0 5,33

5,33 8,0 10,0 5,705,70 9,0 12,0 6,06,0 10,0 13,0 7,0

6,35 12,0 14,0 8,07,0 16,0 15,0 8,408,0 18,0 16,0 10,0

8,40 18,0 11,09,0 20,0 12,010,0 25,0 14,011,0 30,0 15,012,0 16,013,0 20,015,0 30,016,020,0

nitrilerubber snoer overige compounds

Snoer volgens DIN 7715 klasse 2 in volgende afmetingen.


53

Uw eigen O-ringen magazijn.

type a.Bevat 435 O-ringen verdeeld over 30 maten.

Leverbaar:Nitrile 70° Shore ANitrile 90° Shore AViton® 70° Shore A

type B.Bevat 295 O-ringen verdeeld over 24 maten.

Leverbaar:Nitrile 70° Shore ANitrile 90° Shore AViton® 70° Shore A

30x 30x 30x 30x 30x

006 (2,90 x 1,78) 007 (3,69 x 1,78) 008 (4,47 x 1,78) 009 (5,28 x 1,78) 010 (6,07 x 1,78)

30x 30x 20x 20x 10x

011 (7,65 x 1,78) 012 (9,25 x 1,78) 013 (10,82 x 1,78) 014 (12,42 x 1,78) 015 (14,0 x 1,78)

10x 10x 10x 15x 15x

016 (15,60 x 1,78) 017 (17,17 x 1,78) 018 (18,77 x 1,78) 110 (9,20 x 2,62) 111 (10,78 x 2,62)

15x 15x 10x 10x 10x

112 (12,37 x 2,62) 113 (13,95 x 2,62) 114 (15,54 x 2,62) 115 (17,12 x 2,62) 116 (18,72 x 2,62)

10x 5x 5x 5x 5x

117 (20,30 x 2,62) 118 (21,90 x 2,62) 119 (23,47 x 2,62) 210 (18,64 x 3,53) 211 (20,22 x 3,53)

5x 5x 5x 5x 5x

212 (21,82 x 3,53) 213 (23,39 x 3,53) 214 (24,99 x 3,53) 215 (26,57 x 3,53) 216 (28,17 x 3,53)

as so r t imen t sdozen

15x 15x 15x 15x 15x 15x

019 (20,35 x 1,78) 020 (21,95 x 1,78) 120 (25,07 x 2,62) 121 (26,65 x 2,62) 122 (28,25 x 2,62) 123 (29,82 x 2,62)

15x 15x 15x 15x 15x 15x

124 (31,42 x 2,62) 125 (33,0 x 2,62) 126 (34,60 x 2,62) 217 (29,74 x 3,53) 218 (31,34 x 3,53) 219 (32.92 x 3,53)

15x 10x 10x 10x 10x 10x

220 (34,52 x 3,53) 221 (36,09 x 3,53) 222 (37,69 x 3,53) 223 (40,87 x 3,53) 224 (44,04 x 3,53) 225 (47,22 x 3,53)

10x 10x 10x 10x 5x 5x

226 (50,39 x 3,53) 325 (37,47 x 5,34) 326 (40,64 x 5,34) 327 (43,82 x 5,34) 328 (46,99 x 5,34) 329 (50,17 x 5,34)


54

type c.Bevat 425 O-ringen verdeeld over 30 maten.

Leverbaar:Nitrile 70° Shore AViton® 70° Shore A

type d.Bevat 295 O-ringen verdeeld over 24 maten.

Leverbaar:Nitrile 70° Shore AViton® 70° Shore A

20x 20x 20x 20x 20x

4 x 2 6 x 2 8 x 2 10 x 2 12 x 2

20x 20x 20x 20x 20x

3,3 x 2,4 4,3 x 2,4 5,3 x 2,4 6,3 x 2,4 7,3 x 2,4

20x 20x 15x 15x 15x

8,3 x 2,4 9,3 x 2,4 10,3 x 2,4 11,3 x 2,4 12,3 x 2,4

15x 15x 10x 10x 10x

13,3 x 2,4 14,3 x 2,4 15,3 x 2,4 16,3 x 2,4 17,3 x 2,4

10x 10x 10x 10x 10x

10 x 3 12 x 3 14 x 3 16 x 3 18 x 3

10x 5x 5x 5x 5x

19,2 x 3 20 x 3 22 x 3 24 x 3 26,2 x 3

15x 15x 15x 15x 15x 15x

18 x 2 20 x 2 25 x 3 26,2 x 3 28 x 3 29,2 x 3

15x 15x 15x 15x 15x 15x

32,2 x 3 34,2 x 3 36,2 x 3 30 x 4 32 x 4 34 x 4

15x 10x 10x 10x 10x 10x

35 x 4 38 x 4 40 x 4 42 x 4 45 x 4 46 x 4

10x 10x 5x 5x 5x 5x

48 x 4 35 x 5 40 x 5 45 x 5 48 x 5 50 x 5


55

type ri.Bevat 485 O-ringen verdeeld over 15 maten.

Leverbaar:Nitrile 70° Shore A

type d.Bevat 295 O-ringen verdeeld over 24 maten.

Leverbaar:Nitrile 70° Shore A

r0 r1 r2 r3 r4

2,4 x 1,9 2,6 x 1,9 3,4 x 1,9 4,2 x 1 4,9 x 1,9

r5 r6 r7 r8 r9

5,7 x 1,9 7,2 x 1,9 8,9 x 1,9 8,9 x 2 10,5 x 2,7

r10 r11 r12 r13 r14

12,1 x 2,7 13,6 x 2,7 15,1 x 2,7 16,9 x 2,7 18,4 x 2,7

r10 r11 r12 r13 r14 r15

12,1 x 2,7 13,6 x 2,7 15,1 x 2,7 16,9 x 2,7 18,4 x 2,7 18,3 x 3,6

r16 r17 r18 r19 r20 r21

19,8 x 3,6 21,3 x 3,6 23 x 3,6 24,6 x 3,6 26,2 x 3,6 27,8 x 3,6

r22 r23 r24 r25 r26 r27

29,3 x 3,6 30,8 x 3,6 32,5 x 3,6 34,1 x 3,6 35,6 x 3,6 37,3 x 3,6

r28 r29 r30 r31 r32 r33

37,47 x 5,33 40,64 x 5,33 43,82 x 5,33 46,99 x 5,33 50,17 x 5,33 53,34 x 5,33

www.eriks.nl

© M

its voorzien van duidelijke bronvermelding is overnam

e uit deze publicatie toegestaan. Alle rechten w

orden door ERIK

S nadrukkelijk voorbehouden. N

o part of this publication m

ay be reproduced

without clear reference to the source. A

ll rights expressly reserved by ERIK

S 2012 / 8

450

39

-KD

R-2

00

0

ERIKS Servicecenters

AlkmaarSaffierstraat 31812 RM AlkmaarT (072) 514 17 17F (072) 514 16 25E [email protected]

AlmeloPlesmanweg 127602 PE AlmeloT (0546) 87 30 70F (0546) 87 32 [email protected]

AlmereRondebeltweg 321329 BB AlmereT (036) 538 73 00F (036) 538 73 10E [email protected]

AmsterdamDynamostraat 461014 BK Amsterdam-WestpoortT (020) 448 96 10F (020) 613 77 65E [email protected]

ArnhemPieter Calandweg 466827 BK ArnhemT (026) 362 92 44F (026) 361 00 63E [email protected]

Bergen op ZoomVan Konijnenburgweg 44 b4612 PL Bergen op ZoomT (0164) 27 55 44F (0164) 27 55 49E [email protected]

DelfzijlDeltaweg 309936 HK FarmsumT (0596) 63 38 20F (0596) 63 38 29E [email protected]

DoetinchemHavenstraat 557005 AG DoetinchemT (0314) 34 37 20F (0314) 34 37 41E [email protected]

EerbeekLoubergweg 196961 EJ EerbeekT (0313) 67 95 00F (0313) 65 47 68E [email protected]

EdeGalvanistraat 346716 AE EdeT (0318) 43 96 14F (0318) 64 01 04E [email protected]

EindhovenDe Witbogt 22 a5652 AG EindhovenT (040) 291 19 00F (040) 291 19 09E [email protected]

EmmenWillem Schoutenstraat 117825 VV EmmenT (0591) 66 80 00F (0591) 66 80 06E [email protected]

GroningenRouaanstraat 89723 CD GroningenT (050) 368 49 99F (050) 368 49 98E [email protected]

GoudaMarconistraat 1172809 PG GoudaT (0) 182 33 11 60F (0) 182 37 82 02E [email protected]

HengeloHassinkweg 167556 BV HengeloT (074) 291 57 57F (074) 291 59 [email protected] HoornDe Factorij 35 d1689 AK ZwaagT (0229) 21 28 82F (0229) 21 93 74E [email protected]

LeeuwardenJames Wattstraat 198912 AS LeeuwardenT (058) 215 05 87F (058) 215 85 16E [email protected]

MaastrichtAmerikalaan 286199 AE Maastricht-AirportT (043) 604 91 80F (043) 363 87 28E [email protected]

MarofraNeckar 22491 BD Den HaagT (070) 381 84 84F (070) 381 84 36E [email protected]

RijnmondShannonweg 33, Haven 50793197 LG Botlek-RotterdamT (010) 231 34 00F (010) 296 96 [email protected] RoermondThomas Alva Edisonweg 56045 GN RoermondT (0475) 37 22 70F (0475) 37 23 05E [email protected]

RotterdamCaïrostraat 803047 BC RotterdamT (010) 245 50 55F (010) 262 00 38E [email protected]

TilburgEllen Pankhurststraat 95032 MD TilburgT (013) 571 45 61F (013) 570 06 42E [email protected]

VenloWillem Barentszweg 205928 LM VenloT (077) 396 12 50F (077) 382 69 03E [email protected]

ZwolleAmpèrestraat 278013 PT ZwolleT (038) 467 29 20F (038) 467 29 29E [email protected]

ERIKS bv I Toermalijnstraat 5 I Postbus 280 I 1800 BK Alkmaar I T (072) 514 18 66 I F (072) 515 56 45 I E [email protected] I www.eriks.nl

Documents

ERIKS precisie O-ringen