Islamska misao, godina IX, broj 123, Mart 1989, str. 4-12 (intervju sa Erefom Kovaeviem, pitanja Nusret anar)

Eref Kovaevi

Na sagovornik Eref Kovaevi roen je 1. IX 1924. godine u selu Kovaevci, optina Glamo. Ve od 1931. sa manjim prekidima, boravi u Sarajevu. 1937. godine upisuje se u I razred Gazi Husrevbegove medrese u Sarajevu. Maturirao je 1944. god. i odmah upisao na Viu islamsku teoloku kolu. Od 1946. Pa do 1952. godine radi kao imam i muallim, a onda zapoinje studij na Filozofskom fakultetu u Sarajevu, Humanistiki odsjek grupa VIII turski i arapski jezik sa knjievnostima i istorija naroda Jugoslavije. Diplomirao je 1958. godine. Poslije diplomiranja radi u spoljnoj trgovini do avgusta 1960. godine. Tada je primljen u Orijentalni institut u Sarajevu gdje i danas radi. Magistrirao je u junu 1971. godine na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu. Od 1971. Do 1977. Godine radio je kao honorarni asistent za turski jezik na Katedri za orijenzalne jezike, za studente 3. i 4. godine. Od 1978. do 1980. godine honorarno je predavao Istoriju islamske kulture i civilizacije na islamskom teolokom fakultetu u Sarajevu. Takoer od 1977. do 1982. godine, i ponovo od 1988. honorarno predaje u Gazi Husrevbegovoj medresi islamsku kaligrafiju.Nauni i struni radovi Erefa Kovaevia prijevodi, koautorstvo i samostalni preteno su istorijske provenijencije. U arhivi Sarajeva, Zadra, Dubrovnika, Bea i Istanbula odabrao je i snimio na stotine dokumenata za Akademiju nauka i umjetnosti BiH, za Orijenzalni institut, za vlastite potrebe.Profesor Eref Kovaevi prevodi najvie sa turskog jezika. U toj oblasti su mu najvaniji radovi: Pitanje segedinskog mira i krize turske drave 1444. godine od poznatog turskog istoriara Dra Halila Inaldika. Rad je objavljen u Prilozima za prijenzalnu filologiju (dalje POF), br. XII XIII, zatim: Turska tampa u Jugoslaviji od Ismaila Erena, POF XIV XV i dr.Zajedno sa Nedimom Filipoviem prevodi roman turskog pisca Jaara Kemala: Inde Memet koji je objavljen pod naslovom Pobunjenik sa Torosa godine 1965., a sa Hamidom Hdibegiem i Ademom Handiem koautor je dvotomnog djela Oblast Brankovia objavljenog 1972. godine. Od samostalnih naunih i sturnih radova objavljeni su mu sljedei: Hududnama bosanskog vijaleta prema Austriji poslije Karlovakog mira, POF XX XXI, str. 365 436; Jedan dokument o devirmi POF XXII XXIII, str. 203 209; Granice Bosanskog paaluka prema Austriji i Mletakoj Republici po odredbamaKarlovakog mira (u izdanju Svjetlosti), Sarajevo, 1973, str. 326; Muhimme defteri, Sarajevo, 1985, str. 230.Njegov udbenik Pismo Kur'ani Kerima, u izdanju Starjenitva islamske zajednice, pokazao je izvandredne rezultate. I drugo izdanje se vie nabaviti. Meutim njegovo najsuptilnije djelo jeste spjev Muhammed Resulullah, objavljeno 1981. godine.S velikim uspijehom preveo je i prepjevao uvenu i veoma teku Miradijju Sabita Uianina. Jedan njen dio objavljen je u Takvimu za 1400. hidretsku godinu (1979/80). Znamo takoer da je s arapskog jezika preveo irom islamskog svijeta poznato akaidsko djelo u stihu Bed'ul email iji je autor iradudin Ali b. Osman el Ui el Fergani. Ispjevao je nekoliko tariha na arapskom jeziku za nae novosagraene damije. Jo za vrijeme studijskog boravka u Turskoj, 1968. godine, mnogo svoga vremena posvetio je upoznavanju islamske kaligrafije u Turskoj. Posjetio je gotovo sve institucije u kojima se uva ovo blago, veinu damija, turbeta i drugih objekata u kojima postoje vrijedna djela islamske kaligrafije, mnoga groblja koja predstavljaju prave lapidarije sa raskonom kaligrafijom, posebno talikom. Tako je postupao i svakom drugom prilikom. Danas kada je relativno dobro obavijeten o islamskoj kaligrafiji ove zemlje , on, npr. za Ulu damiju u Bursi kae da je jedinstvena riznica, pravi muzej islamske kaligrafske umjetnosti, i da levh na njenim zidovima svojom vrijednou nadmauju vrijednost ovog prelijepog, irom svijeta poznatog neimarskog djela. Pored hiljada obraenih dokumenata iz naih i stranih arhiva koji se odnose na istoriju naih naroda pod Turcima, on je obradio i veoma vaan istorijski izvor: Optinski popis Bosne iz 1489. godine, koji ima preko 1200 kucanih stranica. Osim toga sasvim je pri kraju i obrada takoer opirnog popisa Bosne iz sredine druge polovine XVI vijeka, koji svojom veliinom daleko nadmaava onaj iz 1489., a u projektu je i obrada jednog od najstarijih popisa Bosne onog iz 1469. god.

Levhe:1. Damija adrvan, u Visokom2. Damija u selu Vratnici, kod Visokog3. Damija u selu Rakitnici, kod Rogatice4. Damija u selu Breani, kod Kaknja5. Damije u selu Obre, kod Kaknja6. Beogradska damija7. Damija u selu Donja Mravica, kod Prnjavora8. Ferhad-paina damija u Sarajevu9. Damija u selu Vrbanjci, kod Banja Luke10. Damija u selu Porjeani, kod Visokog11. Damija u selu Tabhana, kod Visokog12. Damija u selu Vinac, kod Jajca13. Damija Mesdid u Ljubljani14. Damija u Gornjem Vakufu15. Damija u selu Donja Graanica, kod Zenice16. Zagrebaka damija17. Fojnika damija18. Careva damija u SarajevuRadovi: 1. Tarih na velikoj ploi uprije Mehmed-pae Sokolovia u Viegradu; 2. 20 Hajjamovih rubaija u Moria hanu; 3. Sve na arapskom za Prvu konferenciju neangaovanih zemalja u Beogradu; 4. Transparenti i panio za doek mnogih visokih linosti iz arapskog svijeta, Irana, Afganistana; 5. Kupola Alade damije u Foi; 6. Kaligrafske intervencije u izdanju Prijevoda Kur'ani Kerima Besima Korkuta; 7. Kaligrafske intervencije i ispravke na rukopisnom tekstu Kur'an Kerima koji se sada priprema za izdavanje; 8. Mnogo tekstova na nianima; 9. Nekoliko tekstova za naslovne strane knjiga; 10. Nekoliko prospekata za naa izvozna preduzea; 11. Povelja za proslavu 1.000-godinjice univerziteta El-Kidi u Bagdadu koju je predo prof. dr Fazlija Alikalfi; 12. Nekoliko diploma za hafize; 13. Menuru za reisa Kemuru; 14. Menuru za reisa Hadiabdia; 15. Menuru za reisa Mujia; 16. Brojne diplome za Arape svrenike naih obrazovnih i drugih zavoda; 17. Toponimiju za kartografiju Libije; 18. Mihrabski tekst u damiji Gazi Husrevbegove majke Selduk-sultan u Istanbulu; 19. Natpis na velikom svijenjaku s desne strane mihraba u sultan Ahmedovoj Plavoj damiji u Istanbulu; 20. Arapske tekstove u udbeniku Idriza Demirovia; 21. Arapske tekstove u udbeniku Erefa Kovaevia; 22. Arapske tekstove Tedvidu Silajdi Trebinjac; 23. Arapske tekstove Omera tulanovia; 24. Arapske tekstove ilmihalu Naima Hadiabdia; 25. Velika levha u Sabornoj sali; 26. Ajetul-kjursi u Vrhovnom starjeinstvu; 27. Ajetul-kjursi u Republikom starjeinstvu;28. Svjedoanstvo, za uenike Gazi Husrevbegove medrese u Sarajevu; 29. Tekstove za nekoliko tambilja; 30. Brojne posvete na darovima za arapske i neke druge posjetioce; 31. Informativni tekst na kraju nekih izdanja Kur'ani Kerima; 32. Levhe u Amfiteatru ITF-a; 33. Rekonstrukcija i restauracija arapskih tekstova u arenoj damiji u Travniku; 34. Lijep broj levhi prijateljima;35. Arapski tekstovi u knjizi Trilitera ... od T. Muftia; 36. Arapski tekstovi u knjizi Arapsko pismo od T. Muftia; 37. Tekstovi u staroturskom pismu u knjizi Granice bosanskog paaluka prema Austriji i Mletakoj republici po odredbama karlovakog mira od E. Kovaevia; 38. Ogromni natpis za portal eliane u Iraku koji je u kovanu eljezu debelom 10 mm izradio kreevski kova Krei Vlado; 39. Brojne natpise i poruke za enterijere i pratee objekte povodom konferencije neangaovanih zemalja u Bagdadu (koja nije odrana zbog rata sa Iranom); 40. Povelja, bivem predsjedniku Sudana Daferu Numejriju, itd.