62
ETAPY ETAPY ROZWOJU ROZWOJU CZŁOWIEKA CZŁOWIEKA opracowała: opracowała: Paula Paula Pilarska Pilarska

Etapy rozwoju człowieka

  • Upload
    malbor25

  • View
    12.469

  • Download
    13

Embed Size (px)

DESCRIPTION

 

Citation preview

Page 1: Etapy rozwoju człowieka

ETAPYETAPY ROZWOJU ROZWOJU CZŁOWIEKACZŁOWIEKA

opracowała: opracowała: Paula PilarskaPaula Pilarska

Page 2: Etapy rozwoju człowieka

Psychologia rozwoju Psychologia rozwoju człowieka w ciągu życiaczłowieka w ciągu życia

ZMIANAZMIANA

ROZWÓJROZWÓJ

Page 3: Etapy rozwoju człowieka

Trzy rodzaje zmian wyróżnionych Trzy rodzaje zmian wyróżnionych przez Helen Bee (1994):przez Helen Bee (1994):

• UNIWERSALNE – zegar biologiczny i kulturowy, np.. Pojawienie się pytania „kim jestem?” pomiędzy dzieciństwem a dorosłością,

• WSPÓLNE – dla grupy (kultura, grupa społeczna, pokoleniowa, rodzina – ten sam czas historyczny, to samo środowisko fizyczne, ale inne środowisko psychologiczne),

• INDYWIDUALNE – zdarzenia traumatyczne, niepowtarzalne doświadczenie.

Page 4: Etapy rozwoju człowieka

Jakie cechy musi posiadać zmiana, aby Jakie cechy musi posiadać zmiana, aby można ją było nazwać przejawem rozwoju?można ją było nazwać przejawem rozwoju?

• nie może być nagła krótkotrwała i jednorazowa, ale musi to być zmiana względnie trwała,

• nie może to być zmiana pojedyncza, ale musi pewien ciąg,

• nie jest to ciąg stale powtarzającego się cyklu, ale ciąg stale rosnący lub malejący,

• zmiana dotyczy przeobrażeń jakościowych,• zmiany są względnie nieodwracalne,• zmiany są spontaniczne, a więc wewnętrzne.

Page 5: Etapy rozwoju człowieka

Nie można zobaczyć Nie można zobaczyć zmian rozwojowych,zmian rozwojowych,

można jedynie o nich wnioskować można jedynie o nich wnioskować na podstawie zmian zachowania na podstawie zmian zachowania

w różnych sytuacjach. w różnych sytuacjach.

Page 6: Etapy rozwoju człowieka

Czy rozwój głównie wyznaczony jest przez

NATURĘNATURĘ czy przez ŚRODOWISKOŚRODOWISKO?

• Enwironmentaliści Enwironmentaliści

• NatywiściNatywiści

• InterakcjoniściInterakcjoniści

Page 7: Etapy rozwoju człowieka

Rozwój NORMATYWNY badania dotyczące prawidłowości rozwoju wszystkich dzieci

Rozwój IDIOGRAFICZNY badania dotyczące różnic indywidualnych

Page 8: Etapy rozwoju człowieka

STRATEGIE BADAŃ:STRATEGIE BADAŃ:• POPRZECZNE (przekrojowe) – badanie grup ludzi

w różnym wieku i porównanie uzyskanych wyników; każda osoba badana jest tylko jeden raz

(np.: w 2009 roku badanie grupy dzieci urodzonych w 2001, 2002 i 2003 roku),

• PODŁUŻNE – badanie tej samej grupy ludzi w kolejnych odstępach czasu

(np.: badanie tych samych dzieci gdy mają 6, 7 i 8 lat), • SEKWENCYJNE – zbieranie danych od co najmniej

dwóch grup pokoleniowych badanych nie mniej niż w dwóch odcinkach czasu

(np.: badanie 6 – latków w 2001, 2006 i 2011 roku).

Page 9: Etapy rozwoju człowieka

Rozwój w różnych Rozwój w różnych koncepcjach psychologicznych:koncepcjach psychologicznych:

Koncepcje psychologiczne dotyczą kilku kwestii:• kim jest człowiek,• jaki jest,• jakie są podstawowe mechanizmy jego działania,• jakie są podstawowe mechanizmy jego

zachowania,• jakie są podstawowe mechanizmy jego rozwoju.

Page 10: Etapy rozwoju człowieka

Koncepcje psychologiczne:Koncepcje psychologiczne:

• psychoanalityczna,• behawiorystyczna,• humanistyczna,• poznawcza,• socjobiologiczna,• potoczne koncepcje człowieka.

Page 11: Etapy rozwoju człowieka

ROZWÓJ PRENATALNYROZWÓJ PRENATALNY

od zapłodnienia do narodzinod zapłodnienia do narodzin

Page 12: Etapy rozwoju człowieka

Pierwszy trymestr rozwoju prenatalnego

• Około 18 (ok. 2,5 tyg.) dnia od poczęcia kształtuje się struktura serca zarodka, około 3 tygodnia w sercu zaczynają występować skurcze mięśni,

• Pod koniec 1 miesiąca życia zaczyna rozwijać się centralny układ nerwowy (mózg i rdzeń kręgowy)

• Zaczynają się rozwijać wszystkie wewnętrzne organy: płuca, wątroba, nerki, gruczoły dokrewne i system trawienny

• Pod koniec 1 miesiąca zarodek ma około 5 mm długości

• Pod koniec 8 tygodnia zarodek ma ponad 2,5 cm długości i waży prawie 28 gramów

• W 6 tygodniu pojawiają się uszy

• Pod koniec 8 tygodnia twarz zarodka ma już „ludzkie” rysy

• Z końcem 12 tygodnia płód może już kopać, zginać palce rąk i nóg, poruszać kciukiem, a nawet robić zeza, rozwijają się nawet paznokcie

Page 13: Etapy rozwoju człowieka

Drugi trymestr rozwoju prenatalnegoCzwarty miesiąc

• Gwałtowne przyspieszenie wzrostu

• 4 miesiąc płód ma ponad 12 cm długości i waży około 300 gramów

• Głowa nieproporcjonalnie wielka w stosunku do reszty ciała

• Płód jest dość aktywny (zamyka i otwiera usta)

Piąty miesiąc

• Wewnętrzne organy gwałtownie się rozwijają z wyjątkiem płuc, które rozwijają się z opóźnieniem

• Między 16 a 18 tygodniem matka zwykle odczuwa pierwsze ruchy płodu

• Płód ma okresy snu i czuwania

• Podczas czuwania płód płacze, ssie palec, ma czkawkę, fika koziołki

Szósty miesiąc

• Zaczyna gromadzenie substancji tłuszczowych, jego waga sięga 800 gramów

• Rozpoczyna się twardnienie kości

• Mimo tych sygnałów dojrzałości płód miałby niewielkie szanse na przeżycie, gdyby urodził siew tym momencie trwania ciąży

Page 14: Etapy rozwoju człowieka

Trzeci trymestr rozwoju prenatalnego

• Przez ostatnie dwa miesiące płód przybiera średnio około 250 gramów na tydzień

• Dojrzewają korowe obszary mózgu odpowiedzialne za zachowania motoryczne i sensoryczne (rozwijają się odruchy, które ujawniają się w chwili urodzenia, np. odruch ssania)

Page 15: Etapy rozwoju człowieka

Porównanie masy ciała i wielkości dziecka w poszczególnych okresach rozwoju prenatalnego

Okres rozwoju Wielkość ciała Masa ciała

Pierwszy miesiąc 5 mm

Drugi miesiąc 2,5 cm 28 gramów

Trzeci miesiąc 7,5 cm 45 gramów

Czwarty miesiąc 12 cm 130 gramów

Piąty miesiąc 20 cm 500 gramów

Szósty miesiąc 30 cm 800 gramów

Siódmy, ósmyZwiększenie o około

50%250 gramów na

tydzień

Dziewiąty miesiąc Średnio 52 cm Średnio 3200 gramów

Page 16: Etapy rozwoju człowieka

Czynniki zaburzające rozwój prenatalny

Szkodliwość danego czynnika dla rozwijającego się organizmu zależy od:

1. Właściwości matki oraz łożyska,

2. Właściwości konstytucyjnych dziecka, które czynią go mniej lub bardziej podatnym na szkodliwe czynniki,

3. Okresu rozwojowego, w którym dany czynnik zadziałał

4. Innych czynników, działających uprzednio lub w tym samym czasie, co zwiększa działanie głównego czynnika negatywnego,

5. Rodzaju, siły i długości czasu działania bodźca uszkadzającego.

Im wcześniejszy etap w rozwoju, tym szybsze tempo wzrostu, intensywne dojrzewanie, słabsza obrona kosmówkowa lub łożyskowa oraz odporność

dziecka, stąd bardziej rozległe i poważne efekty patogenne działających czynników, które mogą zaburzyć kształtowanie się tego, co zostało

dziedzicznie przekazane (okresy krytyczne)

Page 17: Etapy rozwoju człowieka

Czynniki zaburzające rozwójprenatalny

czynniki przyczyna

genetyczne

Przekazywane dziedzicznie lub spowodowane działaniem na komórki rozrodcze: zygotę i embrion szkodliwych czynników powodujących zmiany materiału dziedzicznego

aberracje chromosomowe strukturalne

aberracje chromosomowe liczbowe

mutacje monogenowe

mutacje poligenowe

Paragenetyczne

i pozagenetyczne

Genetyczno-konstytucjonalne właściwości matki stanowiące tzw. regulator matczyny, wpływający na modyfikację predyspozycji genetycznych dziecka

wirus

pasożyt

promieniowanie

toksyny

niedotlenienie

Stany niedoborowe ilościowe (niedożywienie) i jakościowe (niedobory witamin)

Choroby matki

Komplikacje ciążowe

Stres matki

Urazy okołoporodowe

Page 18: Etapy rozwoju człowieka

Teratogeny – leki terapeutyczne

Leki Możliwy skutek

Aspirynaw dużych ilościach – poronienie, krwawienie, kłopoty noworodka z oddychaniem

Barbituraty kłopoty noworodka z oddychaniem

DES (lek zapobiegający poronieniom)

anomalie narządów płciowych obu płci, rak pochwy i szyjki macicy u kobiet

Izoretyna (wit. A używana przy leczeniu wysypek

zniekształcenia głowy i uszu, uszkodzenia serca i centralnego układu nerwowego

Fenytoina (lek rozkurczowy)

trzykrotny wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia wad serca i zahamowania wzrostu

Streptomycyna utrata słuchu

Tetracyklina Najczęściej plamy na zębach, może wpływać na rozwój kości

TalidomidDeformacje kończyn, deficyty sensoryczne, uszkodzenia narządów wewnętrznych, śmierć

Page 19: Etapy rozwoju człowieka

Teratogeny – narkotyki

Narkotyki Możliwy skutek

Kokaina i „crack”zahamowanie wzrostu, przedwczesny poród, drażliwość noworodka, syndrom głodu narkotycznego

Heroina i metadonzahamowanie wzrostu, przedwczesny poród, drażliwość noworodka, syndrom głodu narkotycznego, syndrom nagłej śmierci

LSD i marihuana

Przy znacznych ilościach – prawdopodobny powód przedwczesnych porodów i zahamowań wzrostu, uważane za przyczynę odrywania się kawałków chromosomów, ale efekt ten nie jest pewny

Page 20: Etapy rozwoju człowieka

Teratogeny – warunki związane z matką

Warunki związane

z matkąMożliwy skutek

Wiek

nastoletnie matki oraz kobiety powyżej 35 roku życia mają dzieci z niższa wagą urodzeniową niż matki w optymalnym wieku rozrodczym, prawdopodobieństwo urodzenia dziecka z syndromem Downa rośnie wraz z wiekiem

Alkoholuszkodzenia mózgu, serca, zahamowanie wzrostu, opóźnienie umysłowe, płodowy zespół alkoholowy

Cukrzycatrzykrotny wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia wszystkich typów wad wrodzonych, nie wyłączając takich jak: bezmózgowie, rozszczepienie kręgosłupa, wady wrodzone serca

Niedożywienie

wzrost prawdopodobieństwa zahamowania wzrostu, wcześniactwo, kłopoty z koncentracja uwagi, małe zdolności społeczne, szczególnie wtedy gdy matka była niedożywiona w okresie poprzedzającym ciążę

Fenyloketonuriaopóźnienia rozwojowe mózgu i głowy, opóźnienie umysłowe, wady serca

Papierosy zahamowanie wzrostu, wcześniactwo

Page 21: Etapy rozwoju człowieka

Teratogeny – infekcje

Infekcje Możliwy skutek

AIDS wrodzone deformacje, dziecko bezbronne wobec infekcji

Cytomegalowirusgłuchota, ślepota, anomalie rozwoju głowy i mózgu, opóźnienie umysłowe

Liszaje opóźnienie umysłowe, uszkodzenie oczu, śmierć

Różyczkaopóźnienie umysłowe, uszkodzenie oczu, głuchota, wady wrodzone

Syfilis opóźnienie umysłowe, poronienie, ślepota, głuchota, śmierć

Toksoplazmoza anomalie rozwoju głowy i mózgu, opóźnienie umysłowe

Page 22: Etapy rozwoju człowieka

Teratogeny – zagrożenia środowiskowe

Zagrożenia środowiskowe

Możliwy skutek

Ołów Poronienie, anemia, opóźnienie umysłowe

RtęćAnomalie rozwoju głowy i mózgu, brak koordynacji motorycznej, opóźnienie umysłowe,

PCV Zahamowanie wzrostu

PromieniowanieBiałaczka, anomalie rozwoju głowy i ciała, rak, zmiany genetyczne, poronienie, urodzenie martwego dziecka

Page 23: Etapy rozwoju człowieka

Ocena funkcji Ocena funkcji noworodka noworodka

Skala Virginii ApgarSkala Virginii Apgar

Zabarwienie skóry 0 1 2

Czynność serca 0 1 2

Odruchy 0 1 2

Napięcie mięśniowe 0 1 2

Czynność oddychania

0 1 2

Skala ocen: 7 - 10 Dobry stan

4 - 6 Średni stan (tlen)

0 - 3Ciężki stan – konieczne wspomaganie akcji oddechowej

Page 24: Etapy rozwoju człowieka

Odruchy noworodka

Odruchy wspólne dla noworodka i

dorosłego

Mruganie zamykanie powiek przy próbie dotknięcia rogówki

Odruch źrenicowy zwężanie się źrenicy pod wpływem światła

Ssania

Połykania

Wydalania moczu i kału

Odruch kolanowyStuknięcie w ścięgno, poniżej rzepki pod kolanem powoduje szybki wyprost kolana

Występujące tylko u noworodka i/lub niemowlęcia a zanikające lub patologiczne u człowieka dorosłego

Odruch Babińskiego unoszenie dużego palca przy podrażnieniu stóp

Odruch toniczno-szyjny

wraz z odwróceniem głowy wyprostowują się kończyny po tej samej stronie, a kurczą po przeciwnej

Odruch Morounoszenie kończyn i przyciąganie ich do ciała w geście obejmowania

Odruch chwytnyZaciskanie dłoni na przedmiocie i mocne trzymanie, tak że można dziecko unieść w górę i oderwać od podłoża

Odruch marszu automatycznego

Przy dotknięciu stóp z podłożem dziecko wykonuje rytmiczne ruchy chodzenia

Odruch poszukiwania piersi

Dziecko odwraca głowę w tę stronę, po której dotkniemy jego policzka/okolic ust

Page 25: Etapy rozwoju człowieka

Zadania rozwojoweZadania rozwojoweczyli to czego oczekujemy od człowieka czyli to czego oczekujemy od człowieka

na poszczególnych etapach życiana poszczególnych etapach życia

• Niemowlęctwo (0 do 2 lat)• Wczesne dzieciństwo (od 2 do 4 lat)• I średnie dzieciństwo (od 5 do 7 lat)• II średnie dzieciństwo (od 8 do 12 lat)• Wczesna adolescencja (od 13 do 17 lat)• Późna adolescencja (od 18 do 22 lat)• Wczesna dorosłość (od 23 do 34 lat)• Średnia dorosłość (od 35 do 60 lat)• Późna dorosłość (powyżej 61 lat)

Page 26: Etapy rozwoju człowieka

Niemowlęctwo (0 do 2 lat)Niemowlęctwo (0 do 2 lat)

• Społeczne przywiązanie• Inteligencja sensomotoryczna

i prymitywna przyczynowość (płacz – pokarm)

• Stałość przedmiotu• Uczenie się chodzenia• Uczenie się przyjmowania stałego

pokarmu• Uczenie się mówienia• Uczenie się kontroli nad własnym ciałem• Samoświadomość• Lęk separacyjny (8 do 24 m-cy, przy

raczkowaniu)

Page 27: Etapy rozwoju człowieka

Wczesne dzieciństwo (2 do 4 lat)Wczesne dzieciństwo (2 do 4 lat)

• Uczenie się różnic związanych z płcią • Fantazja i zabawa• Uczenie się wstydu (emocja kontrolna:

blokada lub wyzwalanie zachowania)• Samokontrola (hamowanie niektórych

emocji, odporność na pokusy, zdolność do odraczania gratyfikacji)

• Uczenie się mowy do opisu rzeczywistości społecznej i fizycznej

• Uczenie się rozróżniania dobra i zła, początki rozwoju sumienia

• Początki kształtowania się gotowości do opanowania mowy pisanej

Page 28: Etapy rozwoju człowieka

Kolejność dojrzewania Kolejność dojrzewania funkcji lokomocyjnychfunkcji lokomocyjnych

Page 29: Etapy rozwoju człowieka

Porównanie rozwoju tkanki nerwowej, Porównanie rozwoju tkanki nerwowej, rozwoju fizycznego oraz genitalnegorozwoju fizycznego oraz genitalnego

Page 30: Etapy rozwoju człowieka

I średnie dzieciństwo (5 do 7 lat)I średnie dzieciństwo (5 do 7 lat)

• Identyfikacja z płcią

• Wczesny rozwój moralny, uczenie się reguł

• Uczenie się zabawy grupowej

• Uczenie się przebywania z rówieśnikami, bez obecności dorosłych

• Nabywanie sprawności fizycznych potrzebnych w codziennym życiu

• Kształtowanie się fundamentalnych sprawności związanych z pisaniem, czytaniem i liczeniem

Page 31: Etapy rozwoju człowieka

II średnie dzieciństwo (8 do 12 lat)II średnie dzieciństwo (8 do 12 lat)

• Rozwijanie się postaw społecznych wobec szkoły• Kooperacja społeczna, rozwijanie się postaw

społecznych wobec innych ludzi• Kształtowanie się postaw wobec samego siebie –

samoocena• Rozwijanie się pojęć sumienia, • pojęć moralnych i skali wartości• Nabywanie sprawności szkolnych

Page 32: Etapy rozwoju człowieka

Wczesna adolescencja (13 - 17 lat)Wczesna adolescencja (13 - 17 lat)

• Nawiązywanie nowych, bardziej dojrzałych relacji z rówieśnikami obojga płci

• Akceptacja zmian zachodzących we własnym organizmie

• Kształtowanie się myślenia abstrakcyjnego

• Kształtowanie się systemu wartości i systemu etycznego

• Dążenie do wpływu społecznego• Podejmowanie decyzji dotyczących

przyszłego zawodu i typu kształcenia

Page 33: Etapy rozwoju człowieka

Późna adolescencja (18 do 22 lat)Późna adolescencja (18 do 22 lat)

• Dążenie do emocjonalnej i życiowej niezależności (autonomii) od rodziców i innych dorosłych

• „Zaloty” i wybór partnera• Ugruntowanie tożsamości dotyczącej roli seksualnej• Podjęcie studiów lub pracy i rozpoczęcie kariery

zawodowej

• Poszukiwanie stosowanych dla siebie grup towarzyskich i społecznych• Osiągnięcie zinternalizowanej własnej moralności

Page 34: Etapy rozwoju człowieka

TO BYŁY ETAPY:TO BYŁY ETAPY:

KU TOŻSAMOŚCIKU TOŻSAMOŚCI

„„JA” – NAJWAŻNIEJSZEJA” – NAJWAŻNIEJSZE

„„JA” – ZAMIENIA SIĘ NA „MY”JA” – ZAMIENIA SIĘ NA „MY”

Page 35: Etapy rozwoju człowieka

Wczesna dorosłość (23 do 34 lat)Wczesna dorosłość (23 do 34 lat)

• Uczenie się harmonijnego życia z partnerką / -em

• Rozpoczęcie życia rodzinnego i uczenie się nowej roli rodzica

• Uczenie się odpowiedzialności za dzieci i rodzinę, uczenie się umiejętności zaspokajania potrzeb dzieci

• Realizacja drogi zawodowej• Kształtowanie się tożsamości

obywatelskiej• Ukształtowanie się indywidualnego

stylu życia

Page 36: Etapy rozwoju człowieka

ZAMIANA ZAMIANA „MY”„MY”

NA NA „TY”„TY” I I „JA”„JA”

Page 37: Etapy rozwoju człowieka

Średnia dorosłość (od 35 do 60 lat)Średnia dorosłość (od 35 do 60 lat)

• Traktowanie siebie jako „osoby” w relacjach z partnerem

• Dążenie do / i podtrzymanie satysfakcjonującego wykonywania swojego zajęcia (roli zawodowej)

• Uzyskanie stabilności ekonomicznej, prowadzenie domu

• Osiągnięcie dojrzałej odpowiedzialności społecznej i obywatelskiej

• Towarzyszenie dorastającym dzieciom w stawaniu się odpowiedzialnymi i szczęśliwymi dorosłymi

• Przystosowanie do starzenia się rodziców• Akceptowanie i dostosowanie się do

fizjologicznych zmian wieku średniego• Rozwijanie różnych form spędzania wolnego

czasu

Page 38: Etapy rozwoju człowieka

Późna dorosłość (powyżej 61 lat)Późna dorosłość (powyżej 61 lat)

• Przygotowanie się do wycofania z pracy zawodowej i zredukowanych dochodów

• Przyjmowanie i dostosowywanie się do zmiennych ról społecznych

• Ustalenie jasnej przynależności do swej grupy wiekowej• Przystosowanie się do spadku

sił fizycznych i pogarszającego się zdrowia

• Przystosowanie się do śmierci współmałżonka i do problemu własnej śmierci

• Ustalenie bilansu życiowego

Page 39: Etapy rozwoju człowieka
Page 40: Etapy rozwoju człowieka

Teoria rozwoju psychospołecznego Teoria rozwoju psychospołecznego Erika EriksonaErika Eriksona

Erik Erikson(15.06.1902 – 12.05.1994)

Erikson wyodrębnił osiem stadiów życia człowieka.

Każdy z nich charakteryzuje się tym, że wywołuje u jednostki inny, specyficzny dla siebie kryzys.

Page 41: Etapy rozwoju człowieka

Stadia rozwoju psychospołecznego Stadia rozwoju psychospołecznego według E. Eriksonawedług E. Eriksona

Wiek Kryzys Właściwe rozwiązanie

Niewłaściwe rozwiązanie

0–1,5 Ufność vs nieufność

Podstawowe poczucie bezpieczeństwa

Niepewność, lęk

1,5–3 Autonomia vs zwątpieniew siebie

Postrzeganie siebie jako podmiotu zdolnego do kontrolowania własnego ciała i sprawcę działania

Poczucie niezdolności kontroli przebiegu zdarzeń

Page 42: Etapy rozwoju człowieka

Stadia rozwoju psychospołecznego Stadia rozwoju psychospołecznego według E. Eriksonawedług E. Eriksona

Wiek Kryzys Właściwe rozwiązanie

Niewłaściwe rozwiązanie

3–6 Inicjatywa vs poczucie winy

Zaufanie do siebie jako inicjatora i twórcy

Poczucie braku własnej wartości

6–okres dojrzewania

Kompetencja vs poczucie niższości

Opanowanie podstawowych umiejętności intelektualnych i społecznych

Brak pewności siebie, poczucie klęski

Page 43: Etapy rozwoju człowieka

Stadia rozwoju psychospołecznego Stadia rozwoju psychospołecznego według E. Eriksonawedług E. Eriksona

Wiek Kryzys Właściwe rozwiązanie

Niewłaściwe rozwiązanie

Adolescencja

Tożsamość vs pomieszanie ról

Poczucie siebie jako osoby

Poczucie fragmentacji własnego „ja”, niejasne poczucie siebie

Wczesna dorosłość

Intymność vs izolacja

Zdolność do nawiązywania bliskich więzi i zaangażowania się wobec innych

Poczucie osamotnienia i separacji, zaprzeczanie potrzebie bliskości

Page 44: Etapy rozwoju człowieka

Stadia rozwoju psychospołecznego Stadia rozwoju psychospołecznego według E. Eriksonawedług E. Eriksona

Wiek Kryzys Właściwe rozwiązanie

Niewłaściwe rozwiązanie

Średnia dorosłość

Produktywność vs stagnacja

Koncentracja troski poza „ja” – na rodzinie, społeczeństwie, przyszłych pokoleniach

Troska o siebie, brak orientacji na przyszłość

Późna dorosłość

Integralność ego vs rozpacz

Poczucie pełni, podstawowa satysfakcja z życia

Poczucie bezowocności życia, rozczarowanie

Page 45: Etapy rozwoju człowieka

Teoria poznawczo-rozwojowa Teoria poznawczo-rozwojowa Jeana PiagetaJeana Piageta

Według tej teorii, istotą rozwoju psychicznego jest rekonstrukcja i reintegracja struktur poznawczych. Mechanizmem tak rozumianego rozwoju jest dążenie systemu pozna-wczego do zrównoważenia, u którego podstaw leżą dwa, powiązane ze sobą, procesy – asymilacja i akomodacja.

Jean Piaget

(9.08.1896 – 16.09.1980)

Page 46: Etapy rozwoju człowieka

ADAPTACJAADAPTACJA – procesy przystosowywania się – procesy przystosowywania się do środowiska:do środowiska:

• AsymilacjaAsymilacja – włączanie struktur zewnętrznych do już ukształtowanych struktur poznawczych.

• AkomodacjaAkomodacja – proces polegający na dostosowaniu struktur wewnętrznych do struktur asymilowanych, w wyniku czego dochodzi do ich przekształceń.

• Stałość przedmiotu – 4-8 miesiąc (stadium 3)

• Egocentryzm – nie rozróżnianie siebie od świata zewnętrznego.

Page 47: Etapy rozwoju człowieka

Operacja

zakłada jakąś formę działania, operowania w celu rozumienia świata. Operacje to systemy

wewnętrznych działań

Schematy

są wyrażone w działaniu zewnętrznym, sięganiu, chwytaniu, manipulowaniu

Page 48: Etapy rozwoju człowieka

Cztery okresy rozwojoweCztery okresy rozwojowe

• Okres sensoryczno – motoryczny od urodzenia do 2 r.ż.

• Okres przedoperacyjny od 2 do 6 r.ż.

• Okres operacji konkretnych od 6 do 11 r.ż.

• Okres operacji formalnych od 11 do dorosłości

Page 49: Etapy rozwoju człowieka

Okres sensoryczno - motorycznyStadium 1 Ćwiczenie

odruchów

od ur. do 1 msc

Stadium 2 Rozwijanie schematów

od 1 do 4 mc-a

• Schemat – wyćwiczone wzorce działania np.: schemat ssania, • coraz precyzyjniejsze, koordynacja zmysłów (słuch – wzrok, wzrok - dotyk)• zachowanie skierowane do wewnątrz, zabawa misiem dla manipulacji

Stadium 3 Odkrywanie procedur

od 4 do 8 mc-a

• Zainteresowanie światem zewnętrznym – działanie na zewnątrz.• rozumienie przyczynowości post factum

Page 50: Etapy rozwoju człowieka

Okres sensoryczno - motoryczny

Stadium 4 Intencjonalne zachowanie

od 8 do 12 msc

• intencja a nie rozumienie post factum – bierze grzechotkę, aby grzechotać• badania z przeszkodami (przykrywanie zabawek)

Stadium 5 Nowość i eksploracja

od 12 do 18 mc-a

• tworzy nowe schematy,• odkrywa nowe rozwiązania,• aktywnie eksploruje metodą prób i błędów,• eksperymentowanie dla eksperymentowania

Stadium 6 Reprezentacje umysłowe

od 18 do 24 mc-a

• myślenie i działanie wobec świata w sposób wewnętrznyJacqueline (1,8) – trawa – obrazy umysłoweLuciene zabawa zegarkiem – funkcja symboliczna

Page 51: Etapy rozwoju człowieka

Okres przedoperacyjny Okres przedoperacyjny od 2 do 6 r.ż.od 2 do 6 r.ż.

Pojawia się funkcja symboliczna – zastosowanie jednej rzeczy jako symbolu innej,

Rozumienie tożsamości jakościowej – drut pomimo zgięcia to ten sam drut

Egocentryzm – niemożność przyjęcia innej perspektywy – zadanie z górami

Koncentracja na jednym aspekcie problemu

Page 52: Etapy rozwoju człowieka

Egocentryzm

Page 53: Etapy rozwoju człowieka

Problem zachowania stałości

Page 54: Etapy rozwoju człowieka

Centracja na długości

Centracja

Centracja

Centracja

Centracja

Page 55: Etapy rozwoju człowieka

Okres operacji konkretnych Okres operacji konkretnych od 6 do 11 r.ż.od 6 do 11 r.ż.

dziecko zyskuje wiedzę, że ILOŚCIOWE cechy obiektów są niezmienne

coraz bardziej odwracalne manipulacje na reprezentacjach konkretnych przedmiotów,

decentracja umożliwiająca uwzględnienie w rozważaniach wielu własności przedmiotu w tym samym czasie

główne osiągnięcia – zdolność do zachowania ilości, np.: masy, czy objętości,

a także rozumowanie sylogistyczne, np.: „Jeżeli każdy M jest P oraz każdy P jest S, to każdy M jest S.”

Page 56: Etapy rozwoju człowieka

Okres operacji formalnych Okres operacji formalnych od 11 do dorosłościod 11 do dorosłości

w pełni odwracalne operacje umysłowegłówne osiągnięcia – myślenie abstrakcyjne

i hipotetyczno dedukcyjne (gdyby, może, jeśli) rozumowanie logiczne, logika zdań

nastolatek lepiej czuje się w tym co hipotetyczne, wyobrażone

zadanie: badany musi określić jakie czynniki wpływają na częstotliwość wahnięć wahadła (długość sznurka, waga ciężarka, siła z jaką jest popychany, wysokość z jakiej jest spuszczany, kombinacja dwóch lub więcej czynników.)

Page 57: Etapy rozwoju człowieka

Stadia rozwoju moralnego Stadia rozwoju moralnego teoria Lawrence Kohlbergateoria Lawrence Kohlberga

Skonstruował teorię moralnego rozwoju dziecka.

Teoria Kohlberga ujmuje rozwój moralny na trzech poziomach, z których każdy obejmuje dwa stadia rozwoju moralnego dziecka.

Rezultatem końcowym jest ukształtowanie człowieka dojrzałego z klarownym poczuciem dobra i sprawiedliwości.

Lawrence Kohlberg (25.10.1927 – 15.04.1987)

Page 58: Etapy rozwoju człowieka

I Poziom I Poziom moralności przedkonwencjonalnejmoralności przedkonwencjonalnej

• Moralność unikania kary – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia irracjonalnego strachu przed karą.

• Moralność własnego interesu – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia nagród i przewidywanych korzyści osobistych.

Page 59: Etapy rozwoju człowieka

II Poziom II Poziom moralności konwencjonalnejmoralności konwencjonalnej

• Moralność harmonii interpersonalnej – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia przewidywanego braku aprobaty ze strony osób pozostających w bezpośrednich relacjach oraz na podstawie wyobrażeń o „znaczących” i „grzecznych” osobach.

• Moralność prawa i porządku – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia uznanych autorytetów, obowiązujących norm i pełnionych ról społecznych.

Page 60: Etapy rozwoju człowieka

III Poziom III Poziom moralności pokonwencjonalnejmoralności pokonwencjonalnej

• Moralność umowy społecznej – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia ogólnych norm, które są uznane i zweryfikowane przez ogół członków społeczeństwa przy uwzględnieniu relatywnej wartości osobistych opinii jednostki.

• Moralność uniwersalnych zasad etycznych – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia ustalonych i uogólnionych przez siebie zasad etycznych.

Page 61: Etapy rozwoju człowieka

Literatura

Vasta, R., Haith, M.M., Miller, S.A., (2005)

Psychologia dziecka.

Warszawa:

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Page 62: Etapy rozwoju człowieka

Dziękuję

za

uwagę