ETH DIARI Numerò 58 Dimars 16 de març 1999 H U E L H E T O N D I A R I D ' A R A N Prètz: 50 pessetes

ERA GENERALITAT E ETH GOVERN DE QUEBEC SIGNEN UN CONVÈNI DE COLLABORACION EN MATÈRIA

SANITÀRIA ENTATH PERIODE 1999-2000

SEGRESTAMENT D O L O T

DETIEN A'IÑAKI1 ETH SEGRESTADOR "BON" DERA FARMACEUTICA

'Ifiaki' siguec detengut ena localitat de Sant Ipolit de Voltregá, municipi dera comarca d'O-sona, segontes infonnéren honts dera Delegación deth Govérn en Catalonha. De moment sonque se sap qu'eth segrestador que podec liberar era farmacéutica se cride Sebastián Co-mas i Borrell, a 35 ans e ei naturau dera comarca d'Osona, dera vila de Torelhó. 'Iñaki' ei era cincau persona implicada en segrest de Maria Ängels Feliu que restaue per de-tier, e qu'auie hugit deth son entorn abituau. Eth segrestador 'mens dolent' siguec reclutat peth presumpte cervéth dera operacion, Ramón Ullastre.

SEGUÍS TRIOMFANT ETH PATINATGE ARTISTIC ARANÉS

Aguest darrér dissabte se celebréc en Andorra era VIII Liga Catalana de

Patinatge Artistic e en progra-ma d'exibicion se placéren plan ben ena classificacion generau es representaires aranesi.

En concrét, ena categoría mi-nima femenina demoréc tresau classificada Ingrid Do-mínguez deth CEYA. Ena categoría infantiu mas-culina leu toti es nosti repre-sentaires artenhéren es prumérs loes dera classificacion. Eth prumér siguec Manuel Legaz, eth tresau Juan L. Legaz (CEVA) e eth quatau Marc Gironella (CAE1). Ena categoría junior 2au masculina se classifiquéc en prumér loe Juan Carlos Ramos deth CAEI.

UNITAT D'ARAN HE SABER ES PUNTS ACORDADI ENA ASSEMBLEA DE MILITANTS

'V" I i th darrèr d imenge s 'amassèc ua A s s e m b l e a ex t raord inar ia de

• J__ /mil i t an t s d 'Unitat d 'Aran, ena quau acordèren , t a m b lèu ua p j i t o t a u major i ta t , es següenti punts:

. ., Prumér , anar tàs pròplèus convoca tòr ies e lec toraus , e en concrè t \ tàs pròplèus mun ic ipaus t a m b es sigles

PSC -Unitat d'Aran - Gent per Aran - Progrès Municipau.

Dusau, desvolopar ua ar t iculación m è s estreta de re lac ions d 'Uni-tat d 'Aran t a m b eth P S C e passar a ès ter m e m b r e deth PSC c o m a collect iu. A ç ô car re ja rá pactar un nau p ro tocòu de co l laborac ion

Emilio Medan, e n t r e a n c ] u S partitS. Secretan Generau 1

d'Unitat d'Aran

VIELHA TAMB FIBRA OPTICA EN 2001

Eth hilat de fibra optica poderà arribar tàs parçans deth Naut Pirenèu e era Val

d'Aran en tot profitar eth traçat des linhes electriques de nauta tension, segontes er acòrd artenhut pera Generalitat e eth consòrci Localret, qu'arremasse era grana majoritat d'ajuntaments de Catalonha e associacions municipalistes. Tamb aguest acòrd se garantis que toti es ca-

plòcs comarcaus de Catalonha agen abantes dera fin der an 2001 cable de fibra optica, tamb es corresponenti servicis que carrege: internet a gran velocitai e television per cable entre d'auti. Localret e era Generalitat auràn de negociar ara tamb es companhies electri-ques un convèni entad aguest projècte. Eth traçat pes parçans pirenencs e prepire-nencs ges dera vila de Manresa, actuament ja cablejada, en tot passar per Solsona, era Sèu d'Urgelh, eth Pònt de Suert, Tremp, Balaguer e Lhèida, ath delà dera Val d'Aran, en concrèt per Vielha. Segontes Localret s'a possat aguesta inver-

sion pr'amor qu'er operador de telecomunica-

cions, Cable i Televisió de Catalunya, adjudi-cataire des concessions entara extension deth cable en Catalonha, non a previst portar es servicis tara zona enquiath 2007.

UN LAUET SUSPREN UN GROP DE QUINZE ESQUIAIRES ENA ZONA DE BACIVÈR

Er unie herit que i auee ei un joen de Capelhades que si-guec daî de nauta ath cap de pogues ores

Quate j oen i de Cape lhades s igueren arrossegadi pe r un lauet de nhèu d imenge tara ua e mie ja dera tarde quan pract icauen esquí de mon tanha .

Eth lauet de nhèu se produs ic pr ' amor dera p u j a d a des t empéra tu re s e eth pas des es-quiaires sus ua placa de nhèu . Eth grop, de qu inze persones , to tes de Cape lhades , hège esquí de mon tanha ena zona de Bacivèr , a p rôp der Es tanh de N a u t deth Clôt der Os, en Pujólo . Ua persona deth grop avisée es Pompiè rs t amb eth són te le fon mobil e, ara seguida, un el icoptèr , t amb dus m e m b r e s deth Grop de Supôr t d 'Acc ions Espec iaus ( G R A E ) se desp lacèc enquia th lôc a on s 'auie produsi t eth lauet, en tôt qu 'ua ambu lànc i a les de-moraue en eliport de Betren entà portà- les tar espi tau.

Herit dat de nauta Des quate persones que s igueren ar rossegades pera nhèu , sonque i auec un herit de 19 ans d'edat, que patic maus de diuèrsa cons iderac ión ena cara e enes cames . Eth j o e n siguec portât pes equ ips de rescat enquiar Espi tau de Vie lha , a on s iguec guar i t e dat de nauta a mie ja tarde. Es Pompièrs non aueren pas de portar arrés mès deth grop, perque toti poderen baishar peth son prôpri pè.

Es govèrns catalan e deth Quebec signèren ager un

acòrd de collaboracion en ma-tèria sanitària entath periòde 1999-2000, peth quau andús go-vèrns cooperarán ena concep-ción e desvolopament de projèc-tes conjunti d'avaluacion de tec-nologies medicaus. Eth convèni siguec signat pera directora dera Agéncia d'Avaluacion de Tec-nologia Medica dera Conselhe-ria de Sanitat e Seguretat So-ciau, Alicia Granados e eth di-rector deth Conselh d'Avalua-cion de Tecnologies dera Salut

deth Quebec, Renaldo N. Batista. Er acte, qu'auec lòc en encastre dera visita en Barcelona deth prumèr ministre deth Que-bec, Lucien Bouchard, siguec amiat peth president dera Generalitat, Jordi Pujol e eth con-selhèr de Sanitat, Eduard Rius. A trauèrs d'aguest convèni es dues agéncies prepausen assolidar e aumentar era coopera-cion q u e j a manden d'enfà de 1994 pr'amor dera sua adesion ena Organisacion Internacio-nau d'Agéncies d'Avaluacion de Tecnologies Medicaus (INAHTA). Eth convèni priorise es escambis d'informacion e documentación, era concepcion e desvolopament de projèctes amassa, era publicación des sues resultes, era acuelhuda de persones en practiques e er es-cambi de personau e d'investigadors extèrns en camps d'interès comun.

COLLABORACIONS PERSONAUS

Ua des causes qu'era modèrna sóciolingüistica afirme de for-

ma insistenta ei eth caractèr sociau des lengües, contràriaments ara vi-sion politica o simplificadora que les ve coma causa territoriau. Ei a díder, qu'es lengües existissen en hèt de que i age persones que les parlen independentaments que siguen im-plantades en un o aute territòri. Aguesta idèa va de costat damb era existéncia de politiques lingüisti-ques que sagen de difóner es len-gües pes mejans de qué dispòse er aparelh der Estat, coma ei era esco-larisacion o eth contarròtle des medias: eth besonh de quadrar era realitat politica territoriau e era rea-litat lingüistica a portat justament a descurbir qu'es lengües no mantien un rapòrt "naturau" damb eth terri-tòri a on son parlades. Mès es reali-tats sociaus son diferentes e, don-ques, es formes d'existéncia des len-gües tanben. Era possibilitat de hèr abstracción deth contèxte territoriau ei sustot un privilègi des societats damb ua populación f ò ^ a urbanisa-da. Atau, normauments, se era len-gua non pòt èster mantenguda sus era basa des rasons practiques, vei-ram que i a viatges n'ei enfasizada era qualitat identifícadora, identi-tària, ath madeish temps que se sage de promocionar er usatge enquia arribar ath punt que i a ua dinamica d'usatge implantada e non cau son-

que demorar qu'aqueth usatge sigue reprodusit sense cap de supòrt exte-rior. Lengiies que non an cap de be-sonh d'èster promocionades en sòn pròpri territòri son, metem, eth cas-telhan o eth portugués o eth francés. Lengiies damb es que se sage de crear ua dina-mica indepen-denta son, per exemple, eth catalan o eth basco, damb possibilitats e circonstàncies pian despa-rières en bèth cas. En aguest jòc, pian so-vent, ei des-brembat eth rapòrt efectiu que i a entre era lengua e eth territòri. Aqueth rapòrt pòt èster deishat de costat en cas des populacions urbanes, a on eth terri-tòri sovent ei simplaments ua entitat mès o mens indefinida, abstracta (dilhèu eth "barri", dilhèu eth pais sancèr). Mès pensem en cas d'un contèxte rurau, a on es limits dera comunitat son claraments definits e eth rapòrt entre era gent e eth terri-tòri ei fisicaments dirècte: era entitat territoriau dera comunitat ei ara ua

causa concrèta, arren d'abstracte. ues vaths, uns arrius, bòsqui, mon-tanhes. Aquiu i a un ligam essenciau entà mantier e entà desvolopar. Un des problèmes dera mantenença des comunitats linguistiques en contèx-tes petits d'aguest tipe ei justaments

era dificul-tat entà jus-tificar ua isla lingüis-tica en océan des l e n g ü e s m a j o r i -tàries. Es p o b l a n t s pòden sen-té-se es vic-times d'un caprici ex-perimentau. C è r t a -ments, ei atau se es referéncies

culturaus son es madeishes entà toti, e encara mès se copam eth hiu entre era gent e eth territòri. Ua des evi-déncies d'aqueth copatge o, ath con-trari, d'aquera mantenença, ei en co-neishement que i a des referéncies geografiques entre era gent dera co-munitat. Jo sò de montanha, e sò d'aquera perifèria de non sai ben qué a on era gent an patit sovent ua ten-déncia a guardar entà Barcelona

pendent cèrti ans. Es joeni i guarden damb eth désir d'anà-i a estudiar, e dilhèu a viuer (non pas tant ara co-ma hè quauqui ans). Era television a créât nauères referéncies e era socie-tat autoctona, ath dejos deth pes de-ra immigracion e d'un sentiment ar-tificios d'inferioritat, non a estat ca-pable de crear referents pròpri s. Ben. eth hèt ei que ara mos trobam qu'era gent joena coneish pòc o bric eth sòn entorn. Demanatz as joeni se com se ditz aqueth bòsc, se quin nòm a aquera pèira o aqueth prat. Pògui vos poirien respóner un dètz per cent des noms qu'un vielh quin-sevolh deth pòble vos diderie. E ua causa importanta: aqueri noms son nòms ena pròpria lengua, pas en ua auta. Son noms que conformen eth mapa mentau qu'estaque era lengua ath territòri, e son nòms que non po-dem cap deishar desbrembar se non volem deishar de costat ua possibili-tat de mantier era fidelitat des perso-nes que viuen en un lòc pera lengua que demanam coma pròpria deth loc. Qu'arrés pense qu'aquerò ei lo-calisme: ua causa ei èster localista e ua auta voler qu'era gent estime eth lòc a on viu.

Jordi Suïls Professor dera

Universität de Lhèida

CRIDA PUBLICA SUS ETH PALAI DE GÈU

Ara ora de premanir un especiau sus eth Palai de Gèu mos vedé-rem desbordadi pera força e variada información que trobèrem. Alavetz era dirección deth diari acordèc hè-ne un especiau tamb mès información enquia arribar lèu lèu a crear era dinamica de realisar çô que se cride un libre blanc. Per tot açô, e entà ampliar mès era analisi d'aguest equipament collectiu de Vielha, hèm ua crida publica tà trobar mès información e mès collaboradors. Qui sigue interessai en tèma que mos truque pes tardes ath telefon 973 64 17 72.

AGUEST El UN ESPACI A ON I PÖT AUER ETH SON ANONCI.TRUCATZ-MOS E MOS L'ENCOMANATZ, NOSATI LI

HARAM ERA COMPOSICION GRAFICA, ERA TRADUCCION E TOT AQUERO QUE CALGUE, PETH

MADEISH PRÉTZ. CADA MODUL (6,8 cm x 5 cm) A UN PRÉTZ DE 3.000 PESSETES MES

IVA. TELEFON 973 64 17 72

Edite ETH DIARI Familia Colomines Centre d'estudis VIVENCIA ARANESA: Aula Eurdpa des Pirinèus (Val d 'Aran) Carrer Doctor Manel Vidal locau num. 5 (Darrèr edifici/ Ath cant der Espitau) 25530 Vielha-Val d 'Aran Telefon: 973641772 Fax: 973640871 E-mail vivenciaaranesa@ctv es

Editor e director : Joan-Ramon Colomines-Companys.

e-mail: jrcc@apdo.com

Informatica e dessenh: Marc Colomines i Nadal.

Equip de correctors: Pilar Barés e Xavier Gutierrez.

Equip comerciau: Ramon Agulló i Teixidor. Impression: Xerox '.« Document Center 220 STd'ETH DIARI

en Vielha. Tirada: 1000 exemplars.

ETH DIARI HUELHETON DE SOSCRIPCION NOM E COGNOMS DOMICILI CP POBLACION Senhalatz tamb ua ( x ) era modalitat de pagament que vos estimatz:

• Recebut per banc o Caisha d'estauvis O Chèc adjunt Banc / Caisha Domicili dera agènda

FAX: 973 64 08 71

Telefon 973 641772 ADREÇA : Carrèr Doctor Manèl Vidal. Locau 5, darrèr der edifici.

25530 VIELHA

FAX _ PAÍS

TELEFON

Poblacion dera agènda

Codi Banc Codi Agénc D.C. Num. compde o libreta

Data Signatura

Prètz: 19.720 ptes IVAincludit. Includis: Soscripcion annau (diàri, mès 5 especiaus).

Distribución en casa o recuelhuda en quiòsc. Dehòra dera Val d'Aran Enviament per corrèu: 7.400 ptes.