56
จจจจจจจจจจ - ETHICS 1. จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจ : จจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจ จจจจจจ มมมมมมมมมมมมมมมมมม จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจ จจจจจจ จจจจจจจจจจจจจ (จจจจจ) จจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจ จจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจ จจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจ : จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจ จจจจจจจจจจจจจจ

Ethics 153

  • Upload
    grid-g

  • View
    915

  • Download
    2

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ - ETHICS

1. ความหมายของจริ�ยศาสตริ จริ�ยศาสตริ : ศ�กษาเก��ยวก�บคุ�ณคุ�าทางศ�ลธริริมของการิกริะท าหริ"อคุวามปริะพฤต�ของมนุ�ษยว�า การิกริะท าหริ"อคุวามปริะพฤต�ในุล�กษณะใดท��คุวริแก�การิยกย�องสริริเสริ�ญ หริ"อท��ถื"อว�า ม�ค�ณค�าทางศ�ลธริริม

จริ�ยศาสตริกั�บศ�ลธริริมจริ�ยศาสตริ เป,นุว�ชาท��ว�าด.วยคุวามด�คุวามช��วเช�นุเด�ยวก�บศ�ล

ธริริม ศ�ลธริริมเป,นุว�ชาท��ช�กจ/งให.กริะท าอย�างนุ�0นุ ไม�คุวริท าอย�างนุ�0

ข�0นุอย/�ก�บศริ�ทธา และม�คุวามจงใจ (เจตนุา) จริ�ยศาสตริ ม�ได.การิช�กจ/ง แต�จะอภิ�ปริายอย�างม�เหต�ผลว�า

ท าไมการิท าอย�างนุ�0นุ จ�งถื"อว�าด� ไม�ม�การิบ�งคุ�บให.ปฏิ�บ�ต�ตาม หากแต�ข�0นุอย/�สต�ป5ญญาและว�จาริณญาณในุการิเล"อกปฏิ�บ�ต�

จริ�ยศาสตริกั�บจริ�ยธริริม จริ�ยธริริม : ธริริมท��เป,นุข.อปริะพฤต�ปฏิ�บ�ต� ม�ใช�เป,นุเพ�ยง

คุวามริ/ .เพ"�อคุวามริ/ .เท�านุ�0นุ หากแต�เป,นุคุวามริ/ .เพ"�อท��จะต.องนุ าไปปฏิ�บ�ต�ด.วย

จริ�ยศาสตริ นุ า เสนุอในุล�กษณะท��เป,นุคุวามริ/ .เพ"� อคุวามริ/ . ไม�ม�การิบ�งคุ�บ

จริ�ยศาสตริ กั�บว�ทยาศาสตริจริ�ยศาสตริ คุ�ณคุ� า (Value) เกณฑ์ต�ดส�นุคุ�ณคุ� า

(Value Judgment) What ought to be.ว�ทยาศาสตริ ข.อเท7จจริ�ง (Fact)

What is it.

Page 2: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

2. ขอบเขตของจริ�ยศาสตริ 1. จริ�ยศาสตริปท�สถาน (Normative Ethics)

อริริฆว�ทยา (Axiology) ทฤษฎี�ว�าด.วยคุ�ณคุ�า (Theory of Value)

คุวามด� คุ"อ อะไริ อะไริเป,นุส��งท��ด�ท��ส�ด อะไริ คุ"อ เป:าหมายส/งส�ด (Ultimate Goal) ของช�ว�ต

กริณ�ยธริริมว�ทยา (De-ontology) : ว�าด.วยพ�นุธะหนุ.าท�� (Obligation) หนุ.าท�� (Duty) คุวามคุวริ (Ought) คุวามถื/ก (Right) คุวามผ�ด (Wrong) ของการิกริะท า (Theory

of conduct) เกณฑ์ต�ดส�นุการิกริะท านุ�0นุ ท ฤ ษ ฎี� เ ช� ง อ ริ ริ ฆ ว� ท ย า (Axiological Theories)

พยายามต�ดส�นุท��ถื/กโดยอ.างอ�งคุวามด�หริ"อคุ�ณคุ�า ท าให.ทฤษฎี�พ�นุธะหนุ.าท�� ข�0 นุอย/�ก�บทฤษฎี�คุ�ณคุ�า เริ�ยกว�า อ�นุตว�ทยา (Teleological Ethics) ม� 2 กล��ม 1. อ�ตนุ�ยม (Egoism): การิกริะท าท��ถื/กคุ"อการิกริะท าท��ก�อให.เก�ดผลด�มากท��ส�ดแก�ผ/.กริะท า เช�นุ พวกโซฟิ>สต, เอพ�คุ�วริ�ส,

2. สากลนุ�ยม (Universalistic): การิกริะท าท��ถื/ก คุ"อ การิกริะท าท��ก�อให.เก�ดผลด�มากท��ส�ดแก�โลกท�0งมวล ได.แก� ปริะโยชนุนุ�ยม (Utilitarianism) เช�นุ เบ7นุธ�ม, ม�ลล ทฤษฎี�กริณ�ยธริริม (Deontological theories): ให.คุวามส าคุ�ญแก�หนุ.าท�� (Duty) มากกว�าคุ�ณคุ�า (Value) เริ�ยกอ�กอย� างหนุ�� งว�า อ�ชฌั�ตต�กญาณนุ�ยม (Intuitionism)

แบบแผนุนุ�ยม (Formalism)

2. อภิ�จริ�ยศาสตริ (Meta-ethics): ศ�กษาจริ�ยศาสตริในุด.านุภิาษา ว�เคุริาะหคุวามหมาย และการิใช.ศ�พทและปริะโยคุต�าง ๆ เก��ยวก�บจริ�ยธริริม ม�ล�กษณะเป,นุจริ�ยศาสตริเช�งปริ�ชญาล.วนุ (Philosophical Ethics)

2

Page 3: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

3. ล�กัษณะส#าค�ญของจริ�ยศาสตริ1. จริ�ยศาสตริ ถื"อว�าเป,นุส�วนุหนุ��งของว�ชาปริ�ชญา ท��พ/ดถื�งคุวามด� หริ"อคุ�ณคุ�า (Value)

2. ท าหนุ.าท��ไต�สวนุคุ�ณคุ�าของพฤต�กริริมมนุ�ษย (Ethics: the investigation of the value of Human conduct) 3. เป,นุแนุวคุวามคุ�ดทางตะว�นุตก ไม�ม�ข.อย�ต�ในุป5ญหาหนุ��ง ๆ

เป,นุการินุ าเสนุอแนุวคุวามคุ�ดในุล�กษณะการิโต.แย.งด.วยเหต�ผล

4. จริ�ยศาสตริทางปริ�ชญาและจริ�ยศาสตริทางศาสนาจริ�ยศาสตริทางศาสนุา เริ��มต.นุท��ศริ�ทธา (Faith or Belief)

แล.วนุ าไปส/�การิปฏิ�บ�ต�ต�อไป และม�ล�กษณะเป,นุการิผ/กม�ดเด7ดขาด (commitment)

จริ�ยศาสตริทางปริ�ชญา เริ��มต.นุคุวามสงส�ยแล.วคุ�ดอย�างเป,นุริะบบปริาศจากอคุต�เพ"�อหาคุ าตอบในุเริ"�องคุ�ณคุ�า เป,นุแนุวคุ�ดท��ม�เหต�ผล เริ�ยกว�า Philosophizing เป,นุแนุวคุวามคุ�ดทางปริ�ชญา

5. ล�กัษณะของ Philosophizing

การิคุ�ดท��เป,นุปริว�ส�ย (Objective Thinking)

การิคุ�ดไตริ�ตริอง (Reflective Thinking)

การิคุ�ดว�เคุริาะห (Analytical Thinking)

การิคุ�ดว�พากษ (Critical Thinking)

6. Philosophizing Well- educated Person ม�โลกท�ศนุท��กว.าง (Community of Mind)

ม�ว�จาริณญาณ (Critical Mind)

ริ/ .จ�กการิผสมผสานุ (Integration)

ริ/ .จ�กมองโดยองคุริวม (Holistic View)

3

Page 4: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

อริริฆว�ทยา (Axiology)

หริ(อทฤษฎี�ว�าด้,วยค�ณค�า (Theory of Value)

ชน�ด้ของค�ณค�า (Kinds of Value)

ค�านอกัต�ว (Extrinsic Value) คุ"อ คุ�าท��ม�ล�กษณะเป,นุเคุริ"�องม"อ (Instrumental Value) เป,นุ แต�เพ�ยงเคุริ"�องม"อหริ"อทางผ�านุ (Means)

ค�าในต�ว (Intrinsic Value) คุ"อ เป,นุส��งท��ม�คุ�าในุต�วม�นุเอง ส��งท��ม�คุ�าในุต�วเอง (Intrinsic Value)

1. คุวามด�ทางจริ�ยธริริม (Ethical Goodness)

2. คุวามจริ�ง (Truth)

3. คุวามงาม (Beauty)

4. คุวามส�ข (Happiness)

(5) ส��งศ�กด�Aส�ทธ�A (The holy)

ความด้�ค(ออะไริ What is Goodness?

1. ส�ขน�ยม (Hedonism) ถ(อว�าคุวามด� ก7คุ"อ คุวามส�ข คุวามส�ขเป,นุส��งท��ด�ท��ส�ดของช�ว�ต เป:า

หมายส/งส�ดของช�ว�ต คุ"อ คุวามส�ข การิกริะท าท�กอย�างของมนุ�ษยม�เป:าหมายอย/�ท��คุวามส�ข การิกริะท าท�กอย�างม�ได.ม�คุ�าในุต�วเอง แต�เป,นุเพ�ยงว�ถื�ท��จะนุ า ไปส/�เป:าหมายส�ดท.าย (Ultimate goal) คุ"อ คุวามส�ข

1.1 ส�ขน�ยมแบบอ�ตน�ยม (Egoistic Hedonism)

เนุ.นุคุวามส�ขของแต�ละบ�คุคุลเป,นุส าคุ�ญ คุวริแสวงหาคุวามส�ขให.ต�วเองให.มากท��ส�ดโดยไม�ต.องคุ านุ�งถื�งผ/.อ"�นุ

หนุ.าท��ท��พ�งม�ต�อผ/.อ"�นุ ก7ต�อเม"�อม�นุนุ าคุวามส�ขมาส/�ต�วเริา ท�0งทางตริงและทางอ.อม ถื.าไม�ม�ปริะโยชนุต�อก�นุ ก7ไม�ต.องมาเก��ยวข.องก�นุ

4

Page 5: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

นุ�กปริ�ชญาล�ทธ�นุ�0 เช�นุ อาริ�สต�ปป�ส เอพ�คุ�วริ�ส, ฮ็7อบส

1. อาริ�สต�ปป�ส (Aristippus, 435-365 B.C)

“ส��งท��ด�ท�กส��งต�ดส�นุก�นุด.วยคุวามส�ข และต.องเป,นุคุวามส�ขท��ก าล�งได.ริ�บอย/�ในุขณะนุ�0นุ ๆ ไม�ใช�คุวามส�ขในุคุวามทริงจ า หริ"อคุวามส�ขท��คุาดหมายเอาไว. พ�งแสวงหาคุวามส�ขให.มากท��ส�ดในุขณะนุ�0เท�าท��จะม�โอกาส เพริาะว�นุพริ� �งนุ�0เริาอาจไม�ม�โอกาสหาคุวามส�ขแล.วก7ได.”

ท�ศนุะของอาริ�สต�ปป�ส แตกต�างจากท�ศนุะของนุ�กปริ�ชญาในุกล��มเด�ยวก�นุอ�กผ/.หนุ��ง คุ"อ เอพ�คุ�วริ�ส

อาริ�สต�ปป�สนุ�0นุ เนุ.นุคุวามส�ขทางกาย แต�เอพ�คุ�วริ�ส จะเนุ.นุคุวามส�ขทางใจมากกว�าคุวามส�ขทางกาย

2. เอพิ�ค�วริ�ส (Epicurus, 341-270 B.C.)

เป,นุนุ�กปริ�ชญาชาวกริ�ก (ได.ริ�บอ�ทธ�พลทางคุวามคุ�ดมาจาก เดม อ คุ ริ�ต� ส (Democritus) ซ�� ง เ ป, นุ ผ/. ใ ห.ก า เ นุ� ด ล� ท ธ� อ ะ ต อ ม (Atomism)) เห7นุว�า

“ช�ว�ตท�กช�ว�ต ม�จ�ดหมายอย�างเด�ยวก�นุ คุ"อ คุวามส�ข คุวามส�ขคุ"อคุวามสบายใจเนุ"�องจากคุวามสงบริาบเริ�ยบในุดวงจ�ต เป,นุคุวามส�ขทางใจ ไม�ใช�คุวามส�ขทางเนุ"0อหนุ�ง เพริาะคุวามส�ขทางเนุ"0อหนุ�งเก�ดข�0นุช��วคุริ/ �ช� �วยาม ม�หนุ าซ 0าย�งม�ปกต�มาก�บคุวามท�กขอ�กด.วย คุวามส�ขใจท��แท.จริ�งเก�ดจากการิเด�นุสายกลาง หริ"อม�ชฌั�มาปฏิ�ปทา ต.องริ/ .จ�กปริะมาณในุการิใช.ช�ว�ตหาคุวามส�ข ผ/.แสวงหาคุวามส�ขจะต.องไม�พาต�วเข.าไปพ�วพ�นุก�บหลายส��งหลายอย�าง จะต.องไม�เล"อกท าส��งท��อย/�เหนุ"อข�ดคุวามสามาริถื คุนุเริาย��งลดคุวามทะยานุอยากลงได.มากเท�าใด โอกาสท��เขาจะชอกช 0าใจเพริาะคุวามผ�ดหว�งก7ม�นุ.อยลงเท�านุ�0นุ”

เ อ พ� คุ� ว ริ� ส เ ป, นุ ผ/. ใ ห. ก า เ นุ� ด ล� ท ธ� เ อ พ� คุ� ว เ ริ� ย นุ (Epicureanism) เป,นุสสารินุ�ยม (Materialism) เช"�อว�า สสาริ“

เท�านุ�0นุท��เป,นุจริ�ง ว�ญญาณมนุ�ษย ม�ล�กษณะเป,นุสสาริ จ�งม�คุวามแตกด�บเช�นุเด�ยวก�นุสสาริ ไม�ม�โลกหนุ.าท��มนุ�ษยจะได.ริ�บการิพ�จาริณา

5

Page 6: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

คุวามด�หริ"อคุวามช��ว ขณะท��ม�ช�ว�ตอย/� จ�งคุวริแสวงหาคุวามส�ขให.แก�ต�วเองให.มากท��ส�ดเท�าท��จะมากได. ด�งคุ ากล�าวท��ว�า จงก�นุ ด"�ม และ“

หาคุวามส าริาญเส�ยเพริาะพริ� �งนุ�0เริาก7ตาย - Let us eat drink and be merry for tomorrow we die ”1

แม.กริะนุ�0นุก7ตาม ก7ไม�ได.สอนุให.มนุ�ษยล��มหลงในุคุวามส�ขจนุเก�ดคุวามท�กขตามมา ให.เด�นุสายกลาง และให.คุวามส าคุ�ญแก�คุวามส�ขทางใจมากกว�า เพริาะคุวามส�ขทางใจบริ�ส�ทธ�Aกว�า 2

การิแสวงหาคุวามส�ขคุวามสบาย จะต.องม�คุวามริอบคุอบและมองการิณไกล ต.องริ/ .จ�กเล"อกท��จะได.มาซ��งคุวามส�ขท��ยาวนุานุ และถืาวริ ไม�คุวริหาคุวามส�ขก�บส��งท��หายากและริาคุาแพง

การินุ าเอาต�วเริาไปผ/กพ�นุก�บบ�คุคุลหริ"อส��งใดส��งหนุ��ง เป,นุสาเหต�หนุ��งท��ท าให.ม�โอกาสเป,นุท�กขมากกว�าคุวามส�ข เช�นุ ชายหญ�งม�คุวามริ�กใคุริ�ผ/กพ�นุต�อก�นุ โอกาสท��จะม�คุวามท�กขเพริาะคุวามริ�กและผ/กพ�นุก7ม�มาก แม.จะม�คุวามส�ขในุขณะหนุ��งก7ตาม

คุวามส�ขของมนุ�ษย จะเก�ดข�0นุได.ก7ต�อเม"�อหล�กเล��ยงคุวามท�กขและการิสนุองคุวามต.องการิ

คุวามต.องการิของมนุ�ษย แบ�งออกเป,นุ 3 ปริะเภิท คุ"อ1. คุวามต.องการิตามธริริมชาต�และเป,นุส��งจ า เป,นุ เช�นุ

ป5จจ�ย 4 คุ"อ อาหาริ ท��อย/�อาศ�ย เส"0อผ.า และยาริ�กษาโริคุ ---ต.องริอบคุอบและมองการิณไกล

2. คุวามต.องการิตามธริริมชาต� แต�ไม�จ าเป,นุ อาจด�บหริ"อริะง�บได. เช�นุ คุวามต.องการิทางเพศ การิสนุองคุวามต.องการิทางเพศไม�ใช�ส��งท��ผ�ด แต�ไม�คุวริล��มหลงจนุเก�นุไป จะท าให.เก�ดท�กขมากกว�าส�ข --- ไม�คุวริล��มหลง ให.เป,นุไปตามธริริมชาต�

1 Bremman, 1973 : 61 อ.างในุ ปริ�ชญาเบ"0องต.นุ โดย ส�จ�ตริา ริณริ"�นุ,

2532 นุ. 70.2 ส�จ�ตริา ริณริ"�นุ. เริ"�องเด�ยวก�นุ. หนุ.า 70.

6

Page 7: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

3. คุวามต.องการิท��ไม�ได.เก�ดตามธริริมชาต� และไม�จ า เป,นุ ได.แก� อ านุาจ เก�ยริต�ยศ ช"�อเส�ยง คุวามริ �าริวย ---ต.องคุวบคุ�ม อย�าล��มหลง

ท�ศนะของกัล��มเอพิ�ค�วเริ�ยน สามาริถสริ�ปได้,ว�า“ส��งปริะเสริ�ฐส�ดส าหริ�บช�ว�ตท��คุวริแสวงหาคุ"อ การิม�คุวามส�ข

ริะยะยาวและคุวริหล�กเล��ยงคุวามท�กข จะเก�ดข�0นุได.ด.วยการิฉลาดริอบคุอบ ท��จะพ�จาริณาไตริ�ตริองเล"อกกริะท า มนุ�ษยเริาคุวริด าเนุ�นุช�ว�ตเริ�ยบง�าย และไม�คุวริผ/กพ�นุก�บส��งใด แต�การิออกบวช ก7ไม�ใช�ว�ธ�ท��ด�ท��ส�ด เพริาะว�า การิออกบวชย�อมม�ศ�ล ม�ข.อปฏิ�บ�ต�ผ/กพ�นุต�วเริาให.ขาดอ�สริภิาพ การิเป,นุต�วของต�วเอง ไตริ�ตริองเล"อกการิกริะท าอย/�อย�างไริ.ข.อผ/กพ�นุ เป,นุช�ว�ตท��ม�คุวามส�ขอย�างแท.จริ�ง”3

เปริ�ยบเท�ยบความแตกัต�างทางสายกัลางของเอพิ�ค�วริ�ส กั�บทางสายกัลางของพิริะพิ�ทธศาสนา

ทางสายกัลางของ เอพิ�ค�วริ�ส ทางสายกัลางของ พิริะพิ�ทธศาสนา

- เป,นุเพ�ยงข.อเต"อนุใจให.มนุ�ษยริอบคุอบในุ คุวามส�ข ให.หาคุวามส�ขแต�พอด� ๆ

- ม�ได.เก��ยวข.องก�บการิแสวงหาคุวามส�ข

-ไม�ใช�เป,นุข.อปฏิ�บ�ต�เพ"�อนุ าไปส/�จ�ดหมายอะไริ เป,นุแต�เพ�ยงบอกให.หาคุวามส�ขแต�พอด� จะได. ไม�ม�คุวามท�กข

-เป,นุข.อปฏิ�บ�ต�ท��จะนุ าไปส/�จ�ดหมายส/งส�ด คุ"อ การิหล�ดพ.นุจากท�กขท�0งปวง

-ย�ดเอาปริะสบการิณท��ผ/.ล��มหลง -เป,นุหล�กปฏิ�บ�ต�ท��นุ าไปส/�คุวามส�ข

3 ส�วล� ศ�ริ�ไล. จริ�ยศาสตริส าหริ�บพยาบาล. 2532 นุ. 23.

7

Page 8: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ในุคุวามส�ข มากเก�นุไป ม�กจะได.ริ�บคุวามท�กขตามมา

ในุต�วม�นุเอง ถื.าด าเนุ�นุตามแนุวทางนุ�0 จะพบคุวามส�ขเอง

-ม�ได.ม�จ�ดหมายอย/�ท��คุวามหล�ดพ.นุจากคุวาม ท�กข แต�เป,นุแนุวทางท��จะท าให.ม�ช�ว�ตอย/�เพ"�อเสพเสวยคุวามส�ขได.นุานุ ๆ เท�านุ�0นุ

-ม�ชฌั�มาปฏิ�ปทา ได.แก� อริ�ยมริริคุม�องคุ 8 คุ"อ คุวามเห7นุชอบ คุวามด าริ�ชอบ การิเจริจาชอบ การิท าการิงานุชอบ การิเล�0ยงช�ว�ตท��ถื/กต.อง คุวามเพ�ยริพยายามท��เหมาะสม คุวามริะล�ก ชอบ คุวามแนุวแนุ�ในุทางท��ถื/กต.อง ม�เป:า หมายช�ดเจนุท��คุวามหล�ดพ.นุจากคุวามท�กข

3. ฮ็1อบส (Thomas Hobbes, 1588-1679)

เป,นุนุ�กปริ�ชญาชาวอ�งกฤษ เป,นุพวกอ�ตนุ�ยมคุนุหนุ��ง ซ��งถื"อว�า “พฤต�กริริม (การิกริะท าต�าง ๆ หนุ.าท�� การิท างานุ) ของมนุ�ษย

ม�ผลปริะโยชนุของตนุเองเป,นุแริงจ/งใจ เหม"อนุก�บนุ 0าท��ต.องไหลลงส/�ท��ต �าเสมอ ก.อนุห�นุย�อมกล�0งลงส/�ข.างล�างเสมอเพริาะแริงถื�วงของโลก

มนุ�ษยเป,นุเผ�าพ�นุธ� (Species) หนุ�� งท��ม�ส�ญชาตญาณท��ริ�กษาต�ว ต�อส/.เพ"�อคุวามอย/�ริอด ผ/.ท��แข7งแริงกว�าเท�านุ�0นุ จ�งสามาริถือย/�ริอดได. เพริาะสามาริถืปริ�บต�วก�บส��งแวดล.อมและแข�งข�นุส/.เผ�าพ�นุธ�อ"�นุได.

มนุ�ษยพยายามท��จะปกป:องริ�กษาต�วให.คุงอย/� และม�ว�ธ�การิท��แยบยลเพ"�ออ าพริางคุวามเห7นุแก�ต�วไว.

การิกริะท าท��เป,นุเห7นุแก�ผ/.อ"�นุนุ�0นุ เป,นุมายาภิาพ ไม�ม�การิกริะท าใดของมนุ�ษยท��ไม�เห7นุแก�ต�ว

8

Page 9: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

คุวามเห7นุแก�ต�ว เป,นุแก�นุแท.ของมนุ�ษย “ด� เป,นุเพ�ยงคุ าท��ใช.เริ�ยกส��งท��ตนุชอบและปริาริถืนุา”

“ช��ว เป,นุเพ�ยงคุ าท�ใช.เริ�ยกส��งท��ตนุหล�กและไม�ต.องการิ” ”

ฮ็7อบส กล�าวว�า“การิด/แลต�วเอง ไม�ใช�ส��งท��เริาคุวริจะมองอย�างเหย�ยมหยาม

เพริาะเริาไม�เคุยปริาริถืนุาหริ"อม�พล�งท��จะท าอย�างอ"�นุ ท�กคุนุต.องการิส��งท��ด�ส าหริ�บตนุและหล�กหนุ�ส��งเลว ท��เป,นุเช�นุนุ�0นุเพริาะแริงกริะต�.นุ…

ของธริริมชาต� ไม�ต�างไปจากแริงกริะต�.นุท��ผล�กด�นุก.อนุห�นุกล�0งลงไปข.างล�าง จ�งไม�ใช�ส��งท��ไริ.สาริะหริ"อนุ�าเกล�ยดช�ง หริ"อข�ดก�บเหต�ผลท��มนุ�ษยจะพยายามอย�างเต7มท��ท��จะปกป:องและริ�กษาริ�างกายและอ"�นุ ๆ ม�ให.เก�ดคุวามเส�ยใจและคุวามตาย”

การิมอบส�ทธ�หริ"อปฏิ�เสธไม�ริ�บส�ทธ� ย�อมเป,นุการิหว�งจะได.ริ�บส�ทธ�เป,นุการิตอบแทนุพอ ๆ ก�นุ

การิกริะท าท��จงใจ ย�อมม�ว�ตถื�ปริะสงคุท��จะก�อให.เก�ดผลด�แก�ต�วเอง

จากคุวามก�งวลในุการิริ�กษาผลปริะโยชนุ จ�งท าให.มนุ�ษยห�นุมาริ�วมม"อก�นุ เพ"� อป:องก�นุผลปริะโยชนุของก�นุและก�นุ เพ"� อริ�กษาทริ�พยส�นุของตนุ และเพ"�อไม�ให.เก�ดคุวามริะแวงอย/�ตลอดเวลา จ�งท า

ส�ญญาปริะชาคุม ริ�วมก�นุ ริ�างกฎีบางอย�างเพ"�อห.ามไม�ให.คุนุหนุ��ง“ ”

ไปริ�กล 0าผลปริะโยชนุของก�นุและก�นุ จากจ�ดนุ�0 คุ"อ บ�อเก�ด ริ�ฐ ในุท�ศนุะของฮ็7อบส“ ”

คุวามสาม�คุคุ� คุ"อ คุวามเห7นุแก�ต�ว คุ�ณธริริมท�0งหลาย คุ"อ คุวามเห7นุแก�ต�วการิท าปริะโยชนุแก�ผ/.อ"� นุ เป,นุเพ�ยงการิลงท�นุ เพ"� อท��จะนุ า

ปริะโยชนุมาแก�ตนุเอง การิช�วยเหล"อผ/.อ"� นุ ก7คุ"อ การิช�วยเหล"อตนุเองทางอ.อม

ว�จาริณอ�ตน�ยม

9

Page 10: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

1. ในุปริะเด7นุท��ว�า คุ�ณธริริมต�าง ๆ เช�นุ คุวามเห7นุอก“

เห7นุใจ การิให.คุวามช�วยเหล"อแก�ผ/.อ"�นุเป,นุเพ�ยงการิท าเพ"� อต�วเอง เป,นุภิาพสะท.อนุของคุวามกล�วท��ตนุจะพบ ”

บ�ทเทอริ (Butter, 1692-1752) นุ�กปริ�ชญาชาวอ�งกฤษ แย.งว�า

1) ถื.าคุวามเห7นุอกเห7นุใจ คุ"อ คุวามกล�ว ก7แสดงว�า ย��งเริาเห7นุใจคุนุอ"�นุมากเท�าไริ ย��งเป,นุคุนุข�0ขลาดมากเท�านุ�0นุ แต�ท��เริาเห7นุคุนุข�0ขลาดม�กจะไม�คุ�อยช�วยเหล"อใคุริ

2) โดยธริริมชาต� ถื.าคุนุสองคุนุปริะสบเหต�ริ.าย หริ"อได.ริ�บคุวามท�กขเท�า ๆ ก�นุ คุวามเห7นุใจท��เริาม�ต�อคุนุท�0งสองอาจไม�เท�าก�นุได. เช�นุ ม�คุวามริ/ .ส�กต�อคุนุใกล.ช�ดมากกว�าก�บคุนุท��ไม�ริ/ .จ�กหริ"อแปลกหนุ.า นุ��เป,นุข.อเท7จจริ�ง

3) ถื.าคุวามเห7นุใจ คุ"อริ/ปหนุ��งของคุวามกล�ว เริาก7นุ�าจะม�คุวามริ/ .ส�กเห7นุอกเห7นุใจเท�า ๆ ก�นุ ในุคุนุท�0งสองนุ�0นุ

4) เม"�อเริาเห7นุผ/.อ"�นุปริะสบอ�นุตริาย จะเก�ดคุวามริ/ .ส�ก 3 อย�างข�0นุมา คุ"อ

ก. นุ�กถื�งตนุเองแล.ว เก�ดคุวามกล�วว�า เหต�อย�างนุ�0อาจเก�ดก�บเริาข. นุ�กถื�งต�วแล.ว ขอบคุ�ณโชคุชะตาท��เริ"�องนุ�0นุไม�เก�ดก�บต�วคุ. สงสาริอยากให.เขาพ.นุภิ�ยหริ"อท�กขนุ�0นุ โดยท��ม�ได.นุ�กอะไริเก��ยวก�บต�ว

10

Page 11: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ในุบางกริณ� คุวามริ/ .ส�กท�0งสามนุ�0 เก�ดข�0นุพริ.อมก�นุ จ�งยากท��แยกคุวามริ/ .ส�ก คุ ออกจาก ก และ ข ด�งนุ�0นุ ฮ็7อบส จ�งเหมาเอาว�า คุวามริ/ .ส�ก คุ เท�านุ�0นุเก�ดข�0นุ

2. การิลงม"อท าอะไริ เพ"�อคุนุอ"�นุ ท��แท.ก7หว�งอะไริอย�างใดอย�างหนุ��งเพ"�อต�วเอง เช�นุ คุ าชม ช"�อเส�ยง คุวามส�ขในุสวริริคุ หริ"อคุวามพอใจท า

-บ�ทเทอริ: บางคุนุช�วยเหล"อแล.วไม�ได.หว�งส��งเหล�านุ�0ตอบแทนุ

3. แม.เริาจะท าเพ"�อผ/.อ"�นุโดยไม�หว�งผลตอบแทนุส าหริ�บตนุ กริะนุ�0นุก7ตาม การิกริะท านุ�0นุ จะเก�ดข�0นุก7ต�อเม"�อพอใจท า ก7ย�งเห7นุแก�ต�วอย/�ด�

-บ�ทเทอริ: ต.องแยกเริ"�อง 2 เริ"�องออกจากก�นุ คุ"อ 1.จ�ดหมายของการิกริะท า 2.คุวามพอใจท��เก�ดจากการิกริะท า 4

1.2 ส� ข น� ย ม แ บ บ ส า กั ล น� ย ม (Universalistic Hedonism)

กัล��มน�2ไม�ได.เนุ.นุคุวามส�ขของคุนุหนุ��งคุนุใดโดยเฉพาะ หากแต�เนุ.นุคุวามส�ขของท�กคุนุในุส�งคุม (The greatest benefit for

the greatest number of people) นุ�กปริ�ชญากล��มนุ�0 คุ"อ เบ7นุธ�ม และม�ลล

1. เบ1นธ�ม (Jeremy Bentham, 1748-1832)

เป,นุนุ�กปริ�ชญาชาวอ�งกฤษ เป,นุผ/.ให.ก าเนุ�ดล�ทธ� ปริะโยชนุนุ�ยม (Utilitarianism) แต�ย�งม�ข.อบกพริ�องมากและไม�ริ�ดก�มพอ ภิายหล�งม�ลล ได.ปริ�บปริ�งล�ทธ�นุ�0ให.เป,นุริะบบริ�ดก�มย��งข�0นุ

เบ1นธ�ม เห1นว�า

4 ด/เพ��มเต�ม จริ�ยศาสตริเบ"0องต.นุ . ว�ทย ว�ศทเวทย หนุ.า 24-26.

11

Page 12: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

การิกริะท าท�กอย�างของมนุ�ษยม�จ�ดหมายอย/�ท��คุวามส�ข และหล�กหนุ�คุวามท�กข คุวามเจ7บปวด การิกริะท าบางอย�างด/เหม"อนุว�า ม�ได.เป,นุไปเพ"�อคุวามส�ข แต�เม"�อส"บสาวไปแล.วจนุถื�งท��ส�ด ก7หย�ดอย/�ท��คุวามส�ข

คุวามส�ขและคุวามท�กข เป,นุต�วก าหนุดการิกริะท าของมนุ�ษย ธริริมชาต�ได.จ�ดให.มนุ�ษยอย/�ภิายใต.การิบงการิของนุายท��ม�อ านุาจ 2

ตนุ คุ"อ คุวามเจ7บปวด และคุวามส�ขสบาย 5

คุวามส�ขท��บริ�ส�ทธ�Aจริ�ง ๆ เป,นุส��งหาได.ยาก เพริาะส�วนุใหญ�จะปนุด.วยคุวามท�กข ด�งนุ�0นุ การิเล"อกกริะท าส��งใดส��งหนุ��ง ต.องอาศ�ยคุวามริอบคุอบว�า การิกริะท านุ�0นุ ๆ จะให.ผลเป,นุคุวามส�ขหริ"อคุวามท�กข ถื.าให.คุวามส�ข ก7ท าได. แต�ถื.าให.คุวามท�กขก7จงหล�กเล��ยงเส�ย แต�ถื.าให.ท�0งคุวามส�ขและคุวามท�กข ก7ต.องคุ านุวณด/ก�อนุว�า ม�นุให.อย�างไหนุมากกว�าก�นุ

เนุ"�องจากปริะโยชนุนุ�ยม เป,นุส�ขนุ�ยมแบบสากล การิคุ านุวณคุวามส�ข จ�งต.องพ�จาริณาคุวามส�ขของคุนุท�กคุนุ ม�ใช�คุวามส�ขของคุนุใดคุนุหนุ��งโดยเฉพาะ

ค�ณภิาพิของความส�ขเบ1นธ�ม เช(3อว�า คุวามส�ขท�� ส��งต� าง ๆ ให.แก�มนุ�ษยนุ�0นุ ม�

ค�ณภิาพิเหม(อนกั�น ส��งสองส��ง ถื.าห�กเอาคุวามท�กขออกแล.ว ม�นุให.ปริ�มาณคุวามส�ขเท�าก�นุ ม�นุก7ด�เท�าก�นุ นุ�าพ�งปริาริถืนุาเท�าก�นุ โดยท��ไม�ต.องคุ านุ�งถื�งปริะเภิท ล�กษณะ หริ"อธริริมชาต�ของคุวามส�ข คุวามส�ขจากการิอ�านุหนุ�งส"อก�บคุวามส�ขทางเพศ ม�คุ�าเท�าก�นุ

คุวามอย�างหนุ��ง จะนุ�าพ�งปริาริถืนุากว�าคุวามส�ขอ�กอย�างหนุ��ง ก7ด.วยเหต�ผลเด�ยว คุ"อ ม�ปริ�มาณมากักัว�า โด้ยต�วม�นุเอง ไม�ม�อะไริเหนุ"อกว�าอะไริ จ�งท าให.ด/เหม"อนุว�า คุวามส�ขของคุนุและคุวามส�ขของส�ตว ม�คุ�าเท�าก�นุ ต�คุ�าคุนุเสมอก�บส�ตว“ ”

5 Edwards, 1967 : 182

12

Page 13: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

เบ7นุธ�ม ได.เกณฑ์ในุการิคุ านุวณปริ�มาณคุวามส�ขไว. โดยการิพ�จาริณาป5จจ�ย 4 อย�างคุ"อ

1) คุวามเข.มข.นุของคุวามส�ข2) ริะยะเวลาของคุวามส�ข3) คุวามแนุ�นุอนุหริ"อไม�แนุ�นุอนุคุวามส�ข4) คุวามใกล.หริ"อไกลของคุวามส�ขแต�ถื.าจะพ�จาริณาคุ�าของคุวามส�ขคุวามท�กข เพ"�อคุ านุวณแริงโนุ.มท��การิกริะท าหนุ��ง จะก�อให.เก�ดคุวามส�ขหริ"อคุวามท�กข พ�จาริณาป5จจ�ยอ�ก 3 อย�างคุ"อ 5) ผล�ตภิาวะของคุวามส�ข6) คุวามบริ�ส�ทธ�Aของคุวามส�ข7) การิแผ�ขยายของคุวามส�ข 6

2. ม�ลล (John Stuart Mill, 1806-1873)

เป,นุนุ�กปริ�ชญาส�ขนุ�ยมชาวอ�งกฤษ เป,นุผ/.วางริากฐานุให.แก�ปริะโยชนุนุ�ยม โดยท าให.ล�ทธ�นุ�0 เป,นุริะบบท��ริ �ดก�มย��งข�0นุ และม�ท�ศนุะเช�นุก�บนุ�กส�ขนุ�ยมคุนุอ"�นุ ๆ ว�า

“คุวามส�ขเป,นุส��งท��ด�ส�ดของมนุ�ษย คุวามส�ขมาจากคุวามพอใจ และปริาศจากคุวามเจ7บปวด เป,นุส��งท��มนุ�ษยท�กคุนุต.องการิเป,นุเป:าหมายส�ดท.าย”

ม�ลล กล�าวว�า “ในุคุวามเป,นุจริ�งแล.ว ไม�ม�อะไริเป,นุส��งนุ�าปริาริถืนุา นุอกจาก

คุวามส�ข ” 7

ม�ลล ให.คุวามส าคุ�ญแก�คุวามส�ขมาก ถื"อว�า คุวามส�ขเป,นุส��งด� และเป,นุยอดปริาริถืนุาของมนุ�ษยท�กคุนุ ช"�อเส�ยงก7ด� เก�ยริต�ยศ อ านุาจ เง�นุทองและคุวามม��งคุ��งก7ด� เหล�านุ�0ถื"อว�า เป,นุส��งด�และม�คุ�า

6 ว�ทย ว�ศทเวทย. จริ�ยศาสตริเบ"0องต.นุ.. 2532 นุ. 38-39 7Bremman, 1973 : 41 อ.างในุ ปริ�ชญาเบ"0องต.นุ โดย ส�จ�ตริา ริณริ"�นุ,

13

Page 14: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

แต�ท��ด�และม�คุ�านุ�0นุเพริาะม�นุท าให.เริาม�คุวามส�ข คุวามด�และคุ�าของม�นุย�งด.อยกว�าคุวามส�ข

บางคุริ�0งด/เหม"อนุว�า เริาต.องการิส��งอ"�นุท��นุอกเหนุ"อจากคุวามส�ข เช�นุ คุนุแต�ละคุนุต.องการิส��งท��ด�เพ"� อต�วเอง เป,นุต.นุว�า เด7กหนุ��มต.องการิริถืชอปเปอริ อาจาริยอยากได.ต าแหนุ�งทางว�ชาการิ ผศ. ริศ. ศ. ฯลฯ แต�ถื.าถืามว�า พวกเขาต.องการิส��งเหล�านุ�0ไปท าไม คุ าตอบก7จะไปลงเอยอย/�ท��คุวามส�ข

คุ�ณภิาพของคุวามส�ขม�ลลม�ท�ศนุะต�างไปจากเบ7นุธ�มในุเริ"�องนุ�0 ก7คุ"อว�า คุวามส�ขท��ได.

จากส��งต�าง ๆ นุ�0นุ นุอกจากจะต�างก�นุท��ปริ�มาณแล.ว ม�นุย�งต�างก�นุท��คุ�ณภิาพด.วย ถื.าคุวามส�ขไม�ม�คุวามแตกต�างก�นุทางด.านุคุ�ณภิาพแล.ว คุวามส�ขของคุนุและส�ตว ก7ม�คุ�าเท�าก�นุ ซ��งเท�าก�บว�าเป,นุการิลดคุ�าของมนุ�ษยลงมาเสมอก�บส�ตว

ม�ลล ช�0ให.เห7นุคุวามแตกต�างริะหว�างมนุ�ษยและส�ตวว�า“เริาม�อ�นุทริ�ยอะไริอย�างหนุ��ง อย/�ในุต�วท��ท าให.เริาริ/ .จ�กคุวามส�ขท��

เก�ดจากการิใช.ป5ญญา จากคุวามริ/ .ส�ก จ�นุตนุาการิ และจากส านุ�กทางศ�ลธริริม ซ��งม�คุ�าส/งกว�าคุวามส�ขท�� เก�ดจากปริะสาทส�มผ�ส แต�เนุ"�องจากส�ตวไม�ม�อ�นุทริ�ยเหม"อนุมนุ�ษย ส�ตวจ�งไม�สามาริถืริ/ .จ�กคุวามส�ขต�าง ๆ ด�งกล�าวได. ” 8

“เป,นุมนุ�ษยท��กริะวนุกริะวาย ด�กว�าเป,นุส�กริท��เอมอ��ม”

“เป,นุโสเคุริต�สท��ท�รินุท�ริาย ด�กว�าเป,นุเจ.าง��งท��ส าริาญ”

2. อส�ขน�ยม (Non-hedonism) ถ(อว�าคุวามส�ข ม�ใช�ส��งท��ด�ท��ของช�ว�ต ย�งม�ส��งอ"�นุท��ม�คุ�ากว�าคุวามส�ข

เช�นุ คุวามสงบของจ�ตและป5ญญา คุวามริ/ . กล��มนุ�0 แบ�งเป,นุ 2 ล�ทธ�ย�อย คุ"อ 1) ป5ญญาน�ยม 2) ว�ม�ต�น�ยม

2.1 ป5ญญาน�ยม ถ(อว�า8 ว�ทย ว�ศทเวทย. จริ�ยศาสตริเบ"0องต.นุ. 2532 นุ. 41.

14

Page 15: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ป5ญญา หริ"อคุวามริ/ . เป,นุส��งท��ด�ส/งส�ด และม�คุ�าในุต�วเอง คุวามส�ขเป,นุเพ�ยงว�ถื�ท��จะนุ าไปส/�ก�จกริริมทางป5ญญาเท�านุ�0นุ

ป5ญญา หมายถื�ง คุวามสามาริถืในุการิใช.เหต�ผลเพ"�อแสวงหาคุวามจริ�งท��แยกมนุ�ษยออกจากส�ตว

ชาวป5ญญานุ�ยม ม�คุวามเห7นุแย.งก�บชาวส�ขนุ�ยมในุข.อท��ว�า ถื.าจ�ดหมายของช�ว�ตอย/�ท��คุวามส�ขแล.ว มนุ�ษยก7ม�คุ�าเสมอก�บส�ตว เพริาะคุวามส�ขนุ�0นุ ส�ตวม�ได.เหม"อนุก�บมนุ�ษย แต�คุวามสามาริถืในุการิใช.เหต�ผลเพ"�อแสวงหาคุวามจริ�งนุ�0นุ ส�ตวไม�ม� มนุ�ษยจ�งแตกต�างจากส�ตวในุแง�นุ�0

ส� ข นุ� ย ม ต�0 ง อ ย/� บ นุ พ"0 นุ ฐ า นุ คุ ว า ม เ ช"� อ แ บ บ ส ส า ริ นุ� ย ม (Materialism) ส�วนุป5ญญานุ�ยมนุ�0นุ ต�0งอย/�บนุพ"0นุฐานุคุวามเช"�อแบบจ�ตนุ�ยม (Idealism) ค(อ เช"� อว�า นุอกจากโลกของปริะสาทส�มผ�สแล.ว ย�งม�โลกอ�กโลกหนุ��งท��เป,นุอ�สริะจากโลกปริะสาทส�มผ�ส เป,นุโลกนุามธริริม ม�คุวามเป,นุจริ�งอ�นุเป,นุนุ�ริ�นุดริโดยต�วของม�นุเอง

ถื.าว�ญญาณของมนุ�ษย ไม�เกล"อกกล�0วอย/�ก�บคุวามส�ขทางกาย ก7จะสามาริถืริ/ .จ�กโลกด�งกล�าวได.

ป5ญญานุ�ยม เช"�อว�า ว�ญญาณของมนุ�ษยเป,นุอมตะ เม"�อตายไป ว�ญญาณไม�แตกด�บเหม"อนุริ�างกาย จ�งไม�สอนุให.มนุ�ษยหมกม��นุอย/�ก�บคุวามส�ขทางกาย แต�สอนุให.ปริะกอบก�จกริริมทางป5ญญา เพ"�อว�า เม"�อตายไปว�ญญาณจะได.เข.าถื�งโลกของนุามธริริมด�งกล�าว คุวามส�ขจ�งม�ได.เป,นุส��งท��ด�ส/งส�ด

นุ�กปริ�ชญาท��เป,นุต�วแทนุล�ทธ�นุ�0 คุ"อ โสเคุริต�ส เพลโต และอริ�สโตเต�ล นุ�กปริ�ชญาท�0ง 3 ท�านุ ม�แนุวคุ�ดเก��ยวก�บเริ"�องนุ�0แตกต�างก�นุในุริายละเอ�ยด แต�หล�กพ"0นุฐานุคุล.ายก�นุ แนุวคุ�ดของปริ�ชญากล��มนุ�0นุ�0 ก7คุ"อ ท�กส��งท�กอย�างในุโลก ย�อมม�ล�กษณะเฉพาะของม�นุเอง“ ”

1. โสเคริต�ส (Socrates, 469-399 B.C.)

15

Page 16: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

เป,นุนุ�กปริ�ชญากริ�กและเป,นุชาวกริ�กต�วอย�าง ท��ม�คุ�ณธริริมคุริบ 5 ปริะการิตามท��ชาวกริ�ก สม�ยนุ�0นุยกย�องก�นุ คุ"อ

1) คุวามริอบริ/ . (Wisdom)

2) คุวามกล.าหาญ (Courage)

3) คุวามริ/ .จ�กปริะมาณ (Moderation)

4) คุวามย�ต�ธริริม (Justice)

5) คุวามกต�ญญู/ (Piety)

ในุสม�ยท��โสเคุริต�สม�ช�ว�ตอย/�นุ� 0นุ กริ�งเอเธนุสในุศตวริริษท�� 5

ก�อนุ คุ.ศ. ชาวกริ�กก าล�งอย/�สภิาพส�บสนุทางคุวามคุ�ด เพริาะม�นุ�กปริ�ชญากล��มหนุ��ง คุ"อ พวกโซฟิ>สต (Sophists) สอนุว�า ไม�ม�อะไริ“

เป,นุจริ�ง ไม�ม�อะไริเป,นุเท7จ ไม�ม�อะไริถื/ก ไม�ม�อะไริผ�ด คุวามถื/ก คุวามผ�ดนุ�0นุ ข�0นุอย/�ก�นุคุนุแต�ละคุนุ ใคุริชอบอะไริส��งนุ�0นุก7ด�ส าหริ�บคุนุนุ�0นุ ใคุริท��ไม�ชอบ ก7บอกว�า ผ�ด ไม�ย�ต�ธริริม มนุ�ษยไม�ต.องไปแสวงหาว�า อะไริถื/ก อะไริผ�ด เพริาะม�นุไม�ม� ส��งท��คุวริแสวงหาคุ"อ คุวามส�ข อ านุาจ เง�นุ และช"�อเส�ยง เก�ยริต�ยศ

ชาวเอเธนุส ม�คุวามสงส�ย ไม�ริ/ .ว�าจะเช"�อใคุริด� ส��งท��ถื/กกลายเป,นุส��งผ�ด ส��งท��ผ�ดกลายเป,นุส��งท��ถื/ก

โสเคุริต�ส เห7นุว�า จะปล�อยให.เป,นุอย�างนุ�0นุต�อไปไม�ได. เพริาะจะกลายเป,นุภิ�ยต�อริากฐานุของริ�ฐและว�ฒนุธริริม จ�งพยายามเริ�ยกริ.องให.มนุ�ษยห�นุก�บเข.าหาคุวามจริ�ง เพริาะม�คุวามเช"�อว�า ป5ญญาคุ"อ“ อ านุาจ ท��จะพามนุ�ษยเข.าส/�ส�จจะได.” แม.ว�าเริาย�งไม�ริ/ .ว�า อะไริท�� เป,นุคุวามจริ�ง แต�ก7ไม�ได.คุวามหมายว�า คุวามจริ�งไม�ได.ม�อย/� เพ�ยงแต�ว�าเริาเข.าไม�ถื�งเท�านุ�0นุ

โสเคุริต�ส ปริาริถืนุาท��จะปล�กให.มนุ�ษยต"�นุจากอว�ชชา คุวามไม�ริ/ . เพ"� อศ�กษาคุ.นุคุว.าคุวามหมายแห�งช�ว�ต และส"บสาวหาส��งอ�นุเป,นุส�จธริริมและคุ�ณธริริม

16

Page 17: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

“คุนุไม�ใช�เคุริ"�องว�ดท�กอย�าง ส��งท��ให.คุวามส�ขแก�เริา ไม�จ าเป,นุต.องเป,นุส��งท��ถื/กต.อง และส��งท��ให.คุวามท�กข ก7ไม�จ าเป,นุต.องเป,นุส��งท��เลวเสมอไป

ริ�างกายและคุวามพอใจของริ�างกาย ม�ใช�เคุริ"�องว�ดคุวามจริ�งและคุวามด� กายเป,นุส��งแตกด�บ จะว�ดคุวามจริ�งอ�นุเป,นุนุ�ริ�นุดริได.อย�างไริ

จ�ตอ�นุเป,นุอมตะพริ.อมก�บอ านุาจแห�งเหต�ผลเท�านุ�0นุ ท��จะว�ดคุวามจริ�งได.

ก�จกริริมท��มนุ�ษยคุวริสนุใจ ม�ใช�ก�จกริริมทางกาย แต�เป,นุก�จกริริมทางจ�ต คุ"อ การิใช.ป5ญญาไตริ�ตริอง เพ"�อว�า เม"�อตายไปแล.ว จ�ตจะได.เข.าส/�โลกแห�งคุวามจริ�ง”

หล�กจริ�ยธริริมท��โสเคุริต�ส ย 0ามากคุ"อ คุวามริ/ .คุ"อคุ�ณธริริม“ ” (Knowledge is Virtue) ไม�ม�ใคุริเป,นุคุนุด�ได.โดยปริาศจากคุวามริ/ .ท��เก��ยวก�บการิด าริงช�ว�ต คุวามด� คุวามช��ว ไม�ม�ใคุริท าช��วโดยต�0งใจ คุ"อท าช��วโดยท��ริ/ .ว�าช��ว แต�ท��ท าช��วเพริาะเข.าใจผ�ดเพริาะคุวามล��มหลงและอาริมณ คุวามช��วเป,นุเริ"�องของอว�ชชาและอาริมณ

โสเคุริต�สจ�งสอนุให.มนุ�ษยพ�จาริณาต�วเองเสมอว�า“ช�ว�ตท��ม�ได.ริ�บการิส าริวจ ไม�คุ�.มท��จะอย/� ” (An unexamined

life is not worth living)โดยสริ�ป ตามท�ศนุะของโสเคุริต�สแล.ว ช�ว�ตท��ปริะเสริ�ฐ คุ"อ“

ช�ว�ตท��ใช.ป5ญญาแสวงหาริส�จธริริมและคุ�ณธริริม และเม"�อเหต�ผลพาไปส/�ส��งนุ�0นุ จะต.องคุ าเนุ�นุเป,นุไปตามหล�กการิอ�นุนุ�0นุโดยไม�ม�ข.อแม.หริ"อเง"� อนุไขอ�นุใด ๆ ท�0งส�0นุ และมนุ�ษยจะท าอย�างนุ�0ได. ก7ต�อเม"�อไม�ห�วงใย ไม�เป,นุก�งวลในุเริ"�องของริ�างกาย”

ช�ว�ตส�วนุต�วของโสเคุริต�สก�บหล�กจริ�ยธริริม เป,นุอ�นุหนุ��งอ�นุเด�ยวก�นุ เขาด าเนุ�นุช�ว�ตตามแบบท��เขาสอนุท�กปริะการิ โสเคุริต�สม�ริ/ปริ�างอ.วนุเต�0ย นุ�าเกล�ยด ม�ภิริริยาและบ�ตริฐานุะยากจนุ อย/�ง�ายก�นุง�าย ไม�คุ�อยด�0นุรินุหาคุวามส�ขทางกาย ไม�แยแสเริ"�องเคุริ"�องนุ��งห�ม

17

Page 18: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

และอาหาริ ชอบเด�นุไปตามตลาดและสถืานุท��ต�าง ๆ เพ"�อสนุทนุาธริริมหาคุวามจริ�ง

โสเคุริต�ส สริ.างศ�ตริ/ไว.มาก เพริาะผ/.ท��ถื/กสนุทนุาด.วย ม�กจะริ/ .ส�กเหม"อนุถื/กห�กหนุ.า คุนุท��อวดต�วว�าเป,นุคุนุฉลาดริ/ .แจ.งท�กส��ง แต�พอโสเคุริต�สซ�กไซริ.ไล�เล�ยงหนุ�กเข.า เขาต�างก7จนุม�ม

โสเคุริต�ส ม�กกล�าวเสมอว�า “ตนุเองนุ�0นุไม�ริ/ .อะไริ จ�งพยายามเท��ยวแสวงหาผ/.ริ/ .เสมอ ในุท��ส�ดก7พบว�า ผ/.ริ/ .นุ� 0นุ ม�ได.ริ/ .อะไริเลย เด7กหนุ��ม ๆ ชอบตามโสเคุริต�สไปท�กแห�งเพ"�อฟิ5งคุาริมการิโต.และต.อนุคุ/�ต�อส/.

ท.ายส�ด โสเคุริต�ส ถื/กฟิ:องด.วยข.อกล�าวหาฐานุเส�0ยมสอนุให.คุนุหนุ��มเส"�อมเส�ยและไม�นุ�บถื"อศาสนุาและเทพเจ.าของริ�ฐ ก�อนุส/.คุด� โสเคุริต�สม�ส�ทธ�Aท��จะของเนุริเทศต�วเองไปอย/�ท��อ"�นุโดยไม�ม�การิต�ดส�นุได. แต�ไม�ท า ท�0ง ๆ ท��ริ/ .ว�า ส/.คุด�ไม�ได. ผลท��ส�ดก7แพ.คุด� และได.ริ�บโทษปริะหาริช�ว�ต

ขณะริอว�นุปริะหาริช�ว�ตอย/�นุ� 0นุ ม�เพ"�อนุเศริษฐ�ท��หว�งด�หลายคุนุชวนุให.หนุ� แต�ก7ไม�ยอมหนุ� ท�0งท��การิต�ดส�นุคุวามคุริ�0งนุ�0ไม�ย�ต�ธริริม ท�0งนุ�0ม�ใช�เพริาะเกริงใจเพ"�อนุเริ"�องเง�นุทอง แต�เป,นุเริ"�องหล�กการิ

โสเคุริต�ส ให.เหต�ผลว�า นุคุริเอเธนุส เปริ�ยบเสม"อนุผ/.ให.ก าเนุ�ด เป,นุท��เต�บใหญ� ได.ริ�บการิศ�กษา ได.ริ�บคุวามคุ�.มคุริอง และริ�ฐทริงต�วเป,นุริ�ฐอย/�ได.เพริาะกฎีหมาย และม�ผ/.บริ�หาริงานุให.เป,นุไปตามกฎีหมาย ด�งนุ�0นุ จ�งคุวริท��จะเคุาริพกฎีหมาย ถื.าหนุ�ก7เท�าก�บเป,นุการิเนุริคุ�ณต�อแผ�นุด�นุ (ริ�ฐ) และผ�ดส�ญญา

โสเคุริต�ส กล�าวว�า ตนุเองเคุยพริ �าสอนุคุนุอ"�นุ ๆ “ ให.ปฏิ�บ�ต�ต.องตามท านุองคุลองธริริม แล.วจะละเม�ดเส�ยเอง เป,นุส��งไม�คุวริและไม�สามาริถืท าได.”

“ข.าพเจ.า ไม�ยอมจ านุนุต�อเพ"� อนุ แต�ยอมจ านุนุต�อเหต�ผล” หล�กการิส าคุ�ญกว�าช�ว�ต

โสเคุริต�ส ริ�บโทษปริะหาริตามแบบของนุคุริเอเธนุสคุ"อ ด"�มยาพ�ษ เริ�ยกว�า เฮ็มล7อคุ (Hemlock)

18

Page 19: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ตลอดช�ว�ต โสเคุริต�ส ไม�เคุยแสวงหาโลก�ยส�ข ได.แต�พยายามใช.เหต�ผลใฝ่Iหาคุ�ณธริริม และเม"�อเช"�อม��นุว�า นุ�0นุเป,นุธริริม ก7ต.องอย/�เพ"�อส��งนุ�0นุ แม.ช�ว�ตก7ต.องยกให. สละได.แม.กริะท��งช�ว�ต

โสเคุริต�ส แก.ข.อกล�าวหา ตอนุหนุ��งว�า“สหายท�0งหลาย ผ/.เป,นุปริะชาชนุแห�งนุคุริเอเธนุสอ�นุย��งใหญ�

เกริ�ยงไกริและชาญฉลาดท�านุไม�ละอายแก�ใจบ.างหริ"อ ท��ท� านุเอาแต�สะสมเง�นุทอง

เก�ยริต�ยศ ช"�อเส�ยง แต�ไม�แยแสแม.แต�ส�กนุ�อยก�บป5ญญา ส�จจะ และคุวามส/งส�งแห�ง

ว�ญญาณ ….ข.าพเจ.าขอกล�าวว�า คุวามด�ม�ได.เก�ดข�0นุเพริาะเง�นุ แต�เพริาะคุวามด� เง�นุ

และส��งปริะเสริ�ฐอ"�นุ ๆ ท�0งส�วนุต�วและของสาธาริณะ จ�งม�ข�0นุได.”

2. เพิลโต (Plato, 427-347 B.C.)

เป,นุนุ�กปริ�ชญาริ�วมสม�ยก�นุโสเคุริต�ส และเป,นุศ�ษยของโสเคุริต�สด.วย

เพลโตเห7นุด.วยก�บโสเคุริต�สผ/.เป,นุอาจาริยว�า คุ�ณธริริมจะต.อง“

ม�คุวามริ/ .เป,นุพ"0นุฐานุ จ�งพยายามเด�นุตามเจตนุาริมณของอาจาริย”

ในุเริ"�อง คุวามริ/ .ท��เก��ยวก�บคุวามด�“ ”

แต�ทฤษฎี�คุวามริ/ .ท��เพลโตต�0งข�0นุมานุ�0นุ ม�ล�กษณะซ�บซ.อนุกว�าของโสเคุริต�สมาก เพลโตเป,นุนุ�กปริ�ชญาจ�ตนุ�ยม โลกในุท�ศนุะของเพลโต ม� 2 อย�างคุ"อ

1) โลกัแห�งมโนคต� (World of Ideas)

เป,นุโลกท��สริริพส��งท��อย/�ในุโลกแห�งมโนุคุต� ม�คุวามเป,นุจริ�งกว�าส��งท��อย/�ในุโลกแห�งผ�สสะ ส��งท��เป,นุต.นุแบของส��งต�าง ๆ อย/�ในุโลกแห�งมโนุคุต� และเป,นุต.นุก าเนุ�ดของท�กส��งท�กอย�างท��อย/�ในุโลกแห�งผ�สสะ

19

Page 20: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ส��งท��อย/�ในุโลกแห�งมโนุคุต�เท�านุ�0นุ ท��เป,นุว�ตถื�ของคุวามริ/ . เช�นุ ต.นุแบบของคุวามกล.าหาญ คุวามย�ต�ธริริม คุวามริ/ .จ�กปริะมาณ และคุ�ณธริริมอ"�นุ ๆ

ผ/.ท��สามาริถืบริริล�ถื�งคุวามริ/ .เก��ยวก�บคุวามด�เหล�านุ�0 ก7จะเป,นุคุนุกล.าหาญ ย�ต�ธริริม ริ/ .จ�กคุวบคุ�มตนุเอง และถื.าด าเนุ�นุต�อไปจนุเข.าถื�งต.นุแบบแห�งคุวามด� อ�นุเป,นุคุ�ณธริริมท��ย��งใหญ�ท��ส�ด และด�ท��ส�ดในุบริริดาคุ�ณธริริมอ"�นุ ๆ ท�0งหมด เขาก7จะเป,นุผ/.ม�คุ�ณธริริมในุท�ก ๆ ด.านุ และริ/ .ว�ธ�ท��จะนุ าบ�คุคุลอ"�นุ ๆ ไม�ส/�คุ�ณธริริมอ�กด.วย

2) โลกัแห�งผั�สสะ (World of Sensation)

สริริพส��งท��อย/�ในุโลกแห�งผ�สสะ ม�คุวามเป,นุจริ�งนุ.อยกว�าโลกแห�งมโนุคุต� เป,นุเพ�ยงการิจ าลองมากจากต.นุแบบท��อย/�ในุโลกแห�งแบบ มนุ�ษยมาจากแบบของมนุ�ษย ช.างมาจากแบบของช.าง ฯลฯ โลกแห�งผ�สสะม�การิเปล��ยนุแปลงไป ไม�เท��ยง ไม�เป,นุอมตะ ส�วนุโลกแห�งมโนุคุต� เป,นุส��งท��คุงท��ไม�เปล��ยนุแปลง

มน�ษยในปริ�ชญาของเพิลโตเพลโต แบ�งว�ญญาณของมนุ�ษย ออกเป,นุ 3 ภิาคุ คุ"อ1) ภิาคุว�ญญาณแห�งคุวามต.องการิ (Appetitive Soul)

เป,นุภิาคุต �าส�ดซ��งท าให.มนุ�ษยริ/ .จ�กอยาก ห�ว ส"บพ�นุธ� และอ"�นุ ๆ ท��พ"ชและส�ตวก7ท าได.2) ภิาคุว�ญญาณแห�งเจตนุาริมณ อาริมณ (Spirited

Soul)เป,นุภิาคุท��ท า ให.มนุ�ษยริ/ .จ�กริ�กช"� อเส�ยง เก�ยริต�ยศ และริ/ .จ�ก

ช"�นุชมคุวามกล.าหาญ ม�ล�กษณะเป,นุกลาง คุ"อ สามาริถืพาคุนุไปส/�เป:สหมายตามท��เหต�ผลช�กนุ า แต�บางคุริ�0ง ก7พาออกนุอกทางตามคุ าช�กจ/งของว�ญญาณแห�งคุวามต.องการิ

3) ภิาคุว�ญญาแห�งเหต�ผล (Rational Soul)

20

Page 21: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

เป,นุต�วท าให.มนุ�ษยแสวงหาและเข.าถื�งคุวามจริ�งได. (ซ��งท�0งเพลโตและอริ�สโตเต�ลเห7นุว�า) ป5ญญาเป,นุล�กษณะเฉพาะของมนุ�ษย ท าให.มนุ�ษยย� �งเห7นุส�จธริริมได. คุ"อ สามาริเข.าถื�งโลกแห�งมโนุคุต�ได.

ท�ศนะเริ(3องความส�ขเพลโตเห7นุว�า คุนุท��จะม�คุวามส�ขได. ต.องเป,นุคุนุม�คุ�ณธริริมและ

เป,นุคุนุด�เท�านุ�0นุ เพริาะว�ญญาณของเขาอย/�ในุสภิาพท��สามาริถืส�มผ�สคุวามส�ขได.

คุวามส�ขในุท�ศนุะของเพลโต แบ�งเป,นุ 2 อย�างคุ"อ 1) คุวามส�ขทางกาย2) คุวามส�ขทางใจ/ว�ญญาณเพลโตม�ท�ศนุะเช�นุเด�ยวก�บโสเคุริต�สท��ว�า คุวามส�ขทางกายเป,นุ

ของต �าท��มนุ�ษยคุวริหล�กเล��ยงหริ"อเก��ยวข.องให.นุ.อยท��ส�ด คุวามส�ขท��ส/งส�ง คุ"อ คุวามส�ขทางว�ญญาณ มนุ�ษยจะริ/ .จ�กคุวามส�ขชนุ�ดนุ�0ได. ต�อเม"�อว�ญญาส�มผ�สก�บโลกแห�งคุวามจริ�ง โลกแห�งมโนุคุต� ท��อย/�เป,นุอ�สริะจากโลกแห�งผ�สสะ คุวามส�ขทางใจ เป,นุคุวามส�ขท��เก�ดข�0นุเพ"�อว�ญญาณเป,นุอ�สริะจากก�เลสต�ณหาทางกาย

อย�างไริก7ตาม คุวามส�ขในุท�ศนุะของเพลโต ม�ใช�ส��งท��ม�คุ�าท��ส�ด ม�นุเป,นุเพ�ยงกริะบวนุการิหริ"อว�ถื�ท��จะนุ าไปส/�ส��งท��ม�คุ�า เพริาะคุวามส�ขเป,นุสภิาพท��เปล��ยนุแปลง ไม�คุงท�� ในุท�ศนุะของเพลโต ส��งท��ม�คุ�าท��ส�ด จะต.องเป,นุส��งท��คุงท��และไม�เปล��ยนุแปลง ซ��งหมายถื�งโลกแห�งมโนุคุต� หริ"อโลกแห�งแบบ

คุวามส�ขม�ได.ม�คุ�าในุต�วเอง คุ�าของคุวามส�ขอย/�ท�� ว�า ถื.าปริาศจากคุวามส�ขเส�ยแล.ว ก7เป,นุการิยากท��มนุ�ษยจะปฏิ�บ�ต�ก�จกริริมทางป5ญญาได. ม�คุ�าเพ�ยงเป,นุเคุริ"�องม"อเท�านุ�0นุ

คุนุด� คุ"อ คุนุท��ม�คุ�ณธริริม 4 ปริะการิ คุ"อ1) ป5ญญา (Wisdom) เก�ดจากการิใช.สมริริถืภิาพแห�ง

เหต�ผลของว�ญญาณแห�งเหต�ผล ริ/ .จ�กมโนุคุต�

21

Page 22: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

2) คุวามกล.าหาญ (Courage) เก�ดจากสมริริถืภิาพของว�ญญาณแห�งเจตนุาริมณ คุวามกล.าหาญท��ม�เหต�ผลช�กนุ า ไม�ใช�กล.าอย�างบ.าบ��นุ คุนุกล.าคุ"อคุนุท��บ�กในุคุริาวท��คุวริบ�ก และถือยในุคุริาวท��คุวริถือย

3) การิริ/ .จ�กปริะมาณ (Temperance) เก�ดจากการิใช.เหต�ผลคุวบคุ�มคุวามต.องการิ ให.อย/�ในุข�ดพอด� ใช.เหต�ผลอย/�เหนุ"อต�ณหาหริ"อคุวามต.องการิเสมอ

4) คุวามย�ต�ธริริม (Justice) หมายถื�ง คุวามสมด�ลภิายในุใจของบ�คุคุลผ/.ท��ม�ว�ญญาณท�0งสามส�วนุ ท าหนุ.าท��ของตนุและผสมผสานุงานุก�นุอย�างเหมาะสม

3. อริ�สโตเต�ล (Aristotle, 384-322 B.C.)

เป7นนุ�กปริ�ชญาผ/.ย��งใหญ�ของโลกตะว�นุตกและเป,นุศ�ษยของเพลโต แม.จะเป,นุศ�ษยของเพลโต แต�อริ�สโตเต�ล ก7ไม�เห7นุด.วยก�บท�ศนุะของเพลโตในุแง�ว�า

“การิท��ส��ง ๆ หนุ��งด� เพริาะม�นุได.แบบแห�งคุวามด�มาจากโลกแห�งมโนุคุต� ซ��งเป,นุอ�สริะจากโลกแห�งผ�สสะ”

ส าหริ�บอริ�สโตเต�ลแล.ว เห7นุว�า “คุวามด�ของส��ง ๆ นุ�0นุ ม�อย/�ในุส��ง ๆนุ�0นุนุ��นุเอง ไม�ได.อย/�อย/�ต�าง

หากจากส��งนุ�0นุเหม"อนุด�งท��เพลโตคุ�ด โดยให.เหต�ผลว�า เป,นุไปไม�ได.ท��แบบแห�งคุวามด� จะสามาริถืคุริอบคุล�ม ด� ได.ท�0งหมด“ ”

ส��งต�าง ๆ ท��คุนุว�า ม�นุด� เพริาะเขาม�จ�ดหมายอย/�ท��ต�วม�นุเอง เช�นุ ยาเป,นุส��งท��ด�ส าหริ�บผ/.ปIวย แต�เป,นุส��งไริ.คุวามหมายส าหริ�บผ/.ม�ส�ขภิาพท��ด� ส��งไหนุท��ว�าด� ก7เพริาะด�ในุต�วของม�นุเอง”

อริ�สโตเต�ล ม�คุวามเห7นุว�า “คุนุเริาต.องการิส��งหนุ��งเพ"�อส��งหนุ��งและเพ"�อส��งอ"�นุ ๆ อ�ก เริ"�อย

ๆ ไป ในุท��ส�ดจะไปหย�ดอย/�ท��คุวามส�ข ส��ง ๆ หนุ��งเป,นุว�ถื�เป,นุส/�จ�ดหมาย แต�คุวามส�ข ม�ได.เป,นุว�ถื�ไปส/�ส��งใด ม�นุจ�งเป,นุส��งส�ดท.าย (Final

goal) หริ"อ จ�ดหมายส�ดท.าย (Final end)

22

Page 23: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

การิท��อริ�สโตเต�ลบอกว�า คุวามส�ขเป,นุส��งด�ส�ดท.ายหริ"อจ�ดหมายส�ดท.าย ไม�ได.หมายคุวามว�า ท�ศนุะของอริ�สโตเต�ลจ�ดอย/�ในุส�ขนุ�ยม เพริาะคุวามส�ขในุท�ศนุะของอริ�สโตเต�ลนุ�0นุ ต.องเป,นุผลมาจากก�จกริริมทางป5ญญา และเป,นุคุวามส�ขท��พ"ชและส�ตวม�ริ�วมก�บมนุ�ษยไม�ได.

คุวามส�ขม� 2 ริะด�บคุ"อ1) คุวามส�ขริะด�บท��เก�ดจากก�จกริริมทางป5ญญา เริ�ยกว�า

คุวามส�ข (Happiness)

2) คุวามส�ขริะด�บการิริ�บริ/ . (Perception) เช�นุ การิริ�บริ/ .ในุริสอาหาริ ฯลฯ เริ�ยกว�า คุวามเพล�ดเพล�นุ (Pleasure)

คุวามส�ขท�0งสองริะด�บต�างก�นุท��คุ�ณภิาพ คุวามส�ขท��เก�ดจากก�จกริริมทางป5ญญา ถื"อเป,นุคุวามส�ขส/งส�ด และเป,นุจ�ดหมายในุต�วเอง เป,นุผลจากการิปฏิ�บ�ต�คุ�ณธริริมของมนุ�ษย ส�วนุคุวามส�ขท��เริ�ยกว�า คุวามเพล�ดเพล�นุนุ�0นุ เป,นุคุวามส�ขริะด�บต �าท��ส�ตวเดริ�จฉานุ ก7ม�ได.เช�นุเด�ยวก�บมนุ�ษย ส�วนุคุวามส�ขท��เป,นุผลมาจากก�จกริริมทางป5ญญานุ�0นุ ส�ตวไม�สามาริถืม�ริ�วมก�บมนุ�ษยได.

จะเห7นุได.ว�า ส าหริ�บชาวป5ญญานุ�ยม คุวามส�ขม�ได.ม�คุ�าในุต�วเอง คุ�าของคุวามส�ขอย/�ท��ว�า ม�นุเอ"0ออ านุวยให.ส��งอ�กส��งหนุ��งท��ด�กว�าเก�ดข�0นุได. โสเคุริต�ส และ เพลโต ให.คุวามส าคุ�ญแก�คุวามส�ขนุ.อยมาก และมองส��งนุ�0อย�างเหย�ยดหยาม เพริาะถื"อว�า เป,นุต�วท��ล�อให.มนุ�ษยเห�นุห�างจากการิใช.ป5ญญา แต�อริ�สโตเต�ล เห7นุคุวามส าคุ�ญของคุวามส�ขมากกว�า เพริาะเห7นุว�า ถื.าปริาศจากคุวามส�ขเป,นุฐานุแล.ว ก�จกริริมทางป5ญญาจะไม�เป,นุไปโดยริาบริ"�นุเลย

ส าหริ�บชาวป5ญญานุ�ยม คุวามริ/ .ม� 2 อย�างคุ"อ1. คุวามริ/ .ท��เก��ยวก�บคุวามจริ�งของโลกภิายนุอก เช�นุ คุวามริ/ .

ทางว�ทยาศาสตริ

23

Page 24: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ช�วยให.มนุ�ษยม�คุวามส�ขส าริาญมากข�0นุ ช�วยริ�างกายของมนุ�ษยให.ได.เสพคุวามพ�งพอใจ มากข�0 นุ ให.อาหาริแก�ริ�างกาย แต�ม� ใช�คุวามริ/ .ท��อาหาริแก�ว�ญญาณ2. คุวามริ/ .อ�นุบริ�ส�ทธ�A คุ"อ คุวามริ/ .เพ"�อคุวามริ/ . เป,นุอาการิของจ�ตเหม"อนุก�บท��คุวามส�ขสบายเป,นุอาการิของ

กาย เป,นุส��งท��ท าให.คุนุเป,นุคุนุโดยสมบ/ริณคุวามริ/ .อย�างแริกท าให.คุวามส�ขของมนุ�ษยม�ได.มากกว�าของ

ส�ตว แต�คุวามริ/ .อย�างหล�ง ท าให.มนุ�ษยแยกออกได.จากส�ตวพอสริ�ปได.ว�า การิท��นุ�กปริ�ชญาส�ขนุ�ยมก�บนุ�กปริ�ชญาป5ญญา

นุ�ยม ม�ท�ศนุะเก��ยวก�บคุวามส�ขท��แตกต�างก�นุนุ�0นุ ก7เพริาะ ม�พ"0นุฐานุทางอภิ�ปริ�ชญาต�างก�นุ คุ"อ

นุ�กปริ�ชญาส�ขนุ�ยม ม�พ"0นุฐานุทางอภิ�ปริ�ชญาแบบสสารินุ�ยม คุ"อ เช"�อว�า สสาริเท�านุ�0นุท��เป,นุคุวามจริ�ง ส��งต�าง ๆ ท��เริาริ/ .ด.วยปริะสาทส�มผ�สท�0ง 5 คุ"อ ตา ห/ จม/ก ล�0นุ และกาย เท�านุ�0นุ ล.วนุเป,นุสสาริท�0งส�0นุ ริ�างกายและว�ญญาณของมนุ�ษยก7เป,นุสสาริ จ�งม�คุวามแตก คุวามด�บเช�นุเด�ยวก�บสสาริ ส�ขนุ�ยม จ�งไม�เช"�อเริ"�องคุวามเป,นุอมตะของว�ญญาณ ไม�เช"�อเริ"�องโลกหนุ.าและช�ว�ตหล�งคุวามตาย การิแสวงหาส�จธริริมและคุ�ณธริริมจ�งม�ใช�ส��งจ าเป,นุ ส��งท��มนุ�ษยคุวริแสวงหา คุ"อ คุวามส�ข คุวามส�ขจ�งเป,นุส��งปริะเสริ�ฐส�ดส าหริ�บมนุ�ษย ส�วนุนุ�กปริ�ชญาป5ญญานุ�ยม ม�พ"0นุฐานุทางอภิ�ปริ�ชญาแบบจ�ตนุ�ยม จ�งมองในุล�กษณะตริงก�นุก�บส�ขนุ�ยม 9

2.2 ว�ม�ต�น�ยมเป,นุปริ�ชญาอ�กกล��มหนุ��งท��ปฏิ�เสธคุวามส�ข เห7นุว�า คุวามส�ข

ม�ใช�ส��งด�ท��ส�ดของช�ว�ต คุวามสงบของจ�ตและการิหล�ดพ.นุจากคุวามต.องการิต�างหากเป,นุส��งด�ท��ส�ด

9 ส�จ�ตริา ริณริ"�นุ. ปริ�ชญาเบ"0องต.นุ. 2532 นุ. 75-76.

24

Page 25: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ส��งท��มนุ�ษยคุวริแสวงหาคุ"อ คุวามสงบของจ�ตท��ปริาศจากท�0งคุวามส�ขและคุวามท�กข คุวามสงบของจ�ต จะเก�ดข�0นุได. ก7ด.วยการิริะง�บคุวามอยากหริ"อก�เลส

เม"�อไม�หว�งอยากได.อะไริ ก7ไม�ม�โอกาสเป,นุส�ขเพริาะสมหว�ง แลไม�ม�โอกาสเป,นุท�กขเพริาะผ�ดหว�ง

ต.นุเหต�ของคุวามท�กข คุ"อ การิเก�ดคุวามอยากแล.วไม�สมอยาก

คุวามไม�สมอยากนุ�0เอง เป,นุคุวามท�กขว�ธ�ป:องก�นุคุวามท�กข คุ"อ ป:องก�นุไม�ให.คุวามไม�สมอยากเก�ดข�0นุเม"�อปริาศจากคุวามไม�สมอยาก ย�อมปริาศจากท�กขการิป:องก�นุไม�ให.เก�ดคุวามไม�สมอยากท าได. 2 ว�ธ� คุ"อ1. ด�0นุรินุแสวงหาส��งท��ตนุอยากได.ให.คุริบถื.วนุก�บคุวามสมอ

ยาก2. ขจ�ดคุวามอยากให.หมดไป หริ"อ ลดคุวามอยากให.เหล"อ

นุ.อยท��ส�ด ย��งม�คุวามอยากนุ.อยเท�าไหริ� โอกาสท��จะไม�สมอยาก ก7นุ.อยลงเท�านุ�0นุ ถื.าไม�ม�คุวามอยากเลย ก7ไม�ท�กขเลย

ว�ม�ต�นุ�ยม เห7นุว�า “ว�ธ�แริกนุ�0นุ ท าได.ยาก และเส��ยวกว�าว�ธ�ท��สอง เพริาะเริาต.องแย�งช�งก�บคุนุอ"�นุ เนุ"�องจากส��งท��เริาอยากได.นุ�0นุ คุนุอ"�นุ ๆ ก7อยากได.เช�นุก�นุ และส��งท��ท�กคุนุอยากได.นุ�0นุ ม�จ านุวนุจ าก�ด ถื.าคุนุหนุ��งได.ไป ก7จะม�คุนุอ"�นุ ๆ ไม�ได. คุวามท�กขก7เก�ดข�0นุแก�ผ/.ท��ไม�ได.นุ� 0นุ

อ�กปริะการิหนุ��ง ส��งต�าง ๆ ย�อมเส"�อมสลายแปริเปล��ยนุไปตามกาลเวลา ส��งท��เริาได.มานุ�0นุ ย�อมไม�สามาริถืคุงอย/�ได.ตลอดไปตามท��เริาต.องการิ ด�งนุ�0นุ เริาจ�งต.องเส��ยงก�บคุวามท�กขจากการิส/ญเส�ยส��งท��เริาได.มาเริ"�อยไป

นุอกจากนุ�0 ส��งท��เริาต.องการิมาสนุองคุวามอยากนุ�0นุ เป,นุเสม"อนุยาเสพต�ด ท��คุอยกริะต�.นุให.เก�ดคุวามอยากเพ��มมากข�0นุไม�ม�ท��ส�0นุส�ด ท าให.เริาต.องด�0นุรินุแย�งช�งส��งต�าง ๆ มาสนุองคุวามสมอยากของเริา ไม�ริ/ .จ�กจบส�0นุ

25

Page 26: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ว�ม�ต�นุ�ยมเปริ�ยบเท�ยบคุวามส�ขก�บคุวามท�กขว�า เป,นุเสม"อนุด.านุสองด.านุของเหริ�ยญเง�นุเด�ยวก�นุ ต.องมาคุวบคุ/�ก�นุเสมอ แยกจากก�นุไม�ออก ถื.าเริาต.องการิได.คุวามส�ข เริาก7จะได.คุวามท�กขตามมาด.วย เม"�อส�ขก�บท�กขเป,นุของคุ/�ก�นุ คุนุเริาจ�งไม�คุวริแสวงหาคุวามส�ข เพริาะจะท าให.เก�ดคุวามท�กขตามมา 10

ส��งท��คุนุคุวริแสวงหาคุ"อ คุวามสงบของจ�ตท��ปริาศจากท�0งคุวามส�ขและคุวามท�กข ซ��งเป,นุส��งท��ม�คุ�าท��ส�ดส าหริ�บมนุ�ษย

ล�ทธ�ท��จ�ดอย/�ในุกล��มว�ม�ต�นุ�ยม ได.แก� ล�ทธ�ซ�นุ�คุ และสโตอ�คุ

1. ล�ทธ�ซี�น�ค (Cynicism)

เก�ดข�0นุเพริาะคุวามไม�พอใจต�อสภิาพช�ว�ตของต�วเอง ส�งคุม และโลกท��เขาอย/�อาศ�ย เช�นุ ภิ�ยพ�บ�ต�จากสงคุริาม คุวามท�กขยาก ตลอดจนุสภิาพส�งคุมท��ฟิ� :งเฟิ:อ (เก�ดข�0นุหล�งจากท��โสเคุริต�ส ตายไปแล.วไม�นุานุ

จ�งเสนุอแนุวทางในุการิด าเนุ�นุช�ว�ตด.วยการิปล�กตนุเองออกจากสภิาพส�งคุมเช�นุนุ�0นุเส�ย ไม�ด าเนุ�นุช�ว�ตท��เริ�ยบง�าย ไม�แสวงหาอะไริ ต�ดคุวามต.องการิในุท�กส��งออกให.หมด พอใจในุส��งท��ม�อย/� และม�คุวามส�ขไปว�นุ ๆ ไม�ต.องด�0นุรินุแสวงหาในุส��งท��ส�งคุมต.องการิ เพริาะส��งเหล�านุ�0นุ ไม�สามาริถืให.คุวามส�ขได.เนุ"�องจากจ�ตใจไม�สงบ 11

ล�ทธ�ซี�น�ค ช"�นุชอบโสเคุริต�ส 2 ปริะการิ คุ"อ1. โสเคุริต�ส ไม�แยแสต�อคุ าว�าริ.ายและท�ศนุะของผ/.อ"�นุซ��งตนุ

เห7นุว�า ผ�ด เป,นุผ/.ท��เป,นุต�วของต�วเองโดยแท.จริ�ง2. ช�ว�ตของโสเคุริต�ส เป,นุช�ว�ตซ��งปริาศจากก�เลสต�ณหากล��มซ�นุ�คุ สริริเสริ�ญอย�างแท.จริ�งและพยายามเอาเย��ยงอย�าง

แต�ซ�นุ�คุ ไม�ได.เข.าใจคุวามหมายอ�นุแท.จริ�งท��โสเคุริต�ส ได.ปฏิ�บ�ต�ตนุอย�างนุ�0นุ

10 อ.างแล.ว. เริ"�องเด�ยวก�นุ. หนุ.า 7611 อ.างแล.ว. เริ"�องเด�ยวก�นุ. หนุ.า 77

26

Page 27: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ซ�นุ�คุ คุ�ดว�า คุ�าอ�นุแท.จริ�งของช�ว�ตอย/�ท��การิด าริงช�ว�ตอย�างง�าย ๆ ม�ส��งจ าเป,นุในุช�ว�ตให.นุ.อยท��ส�ดเท�าท��จะนุ.อยได.

ช�ว�ตง�าย ๆ นุ�0 เป,นุจ�ดหมายในุต�วม�นุเอง คุวามง�าย ๆ เป,นุส��งท��ม�คุ�าในุต�วม�นุเอง

แต�ส าหริ�บโสเคุริต�ส ช�ว�ตง�าย ๆ ไม�ได.เป,นุส��งท��ม�คุ�าในุต�วม�นุเอง แต�เป,นุว�ถื� (Means) ท��จะนุ าไปส/�อ�กส��งหนุ��ง คุวามอยากและคุวามปริาริถืนุาในุส��งอ�นุเป,นุว�ตถื� เป,นุพ�นุธะท��จะเหนุ��ยวริ�0งม�ให.จ�ตไปล�0มริสโลกแห�งป5ญญา จ�งต.องขจ�ดคุวามต.องทางกายเส�ยก�อนุ

โสเคุริต�ส เช"�อว�า เม"�อจ�ตคุริองกายอย/� จ�ตจะล"มป5ญญา อ�นุเป,นุอ านุาจพ�เศษของตนุ แต�จะไปล��มหลงอย/�ก�บกาย ด�งนุ�0นุ ช�ว�ตท��ปริาศจากก�เลสเป,นุเพ�ยงบ�นุใดข�0นุแริกท��จ�ตจะได.ริ/ .จ�กโลกอมตะอ�นุเป,นุจริ�งแท. และท��โสเคุริต�สถื"อต�วไม�ยอมลงก�บใคุริ ก7เพริาะว�า ไม�ม�ใคุริท��ม�เหต�ผลด�กว�าให.เขาจ านุนุได. และท��ไม�ยอมคุนุเพริาะต.องการิหาคุวามจริ�ง 12

แต�ซ�นุ�คุได.นุ าเอาคุ�ณธริริมสองข.อนุ�0 เนุ.นุให.เป,นุส��งม�คุ�าในุต�ว จนุบางท�ก7เลยเถื�ดไป เช�นุ สอนุว�า คุนุคุวริอย/�อย�างส�นุ�ข ห�วก7หาก�นุ อยากนุอนุท��ไหนุก7นุอนุ เป,นุต.นุ ม�เริ"�องเล�าว�า

ไดโอจ�นุ�ส (Diogemes) ซ�นุ�คุคุนุหนุ��ง ได.เปล"อยกายอาบนุ 0าในุท��สาธาริณะอย/� อเล7กซานุเดอริมหาริาช ทริงม.าผ�านุมาพบเข.า ริ/ .ส�กสลดพริะท�ยและส�งเวช จ�งเข.าไปใกล.แล.วตริ�สว�า ไดโอจ�นุ�ส คุงจะยากจนุมากนุะ ให.เอ�ยปากขออะไริก7ได. จะให.ท�กอย�างเท�าท��จะเป,นุไปได.

ไดโอจ�นุ�ส ตอบว�า ขออย�างเด�ยว ขอให.พริะองคุทริงม.าออกไปจากท��นุ�0เริ7ว ๆ เพริาะม.าท��พริะองคุทริงนุ�0นุ บ�งแดดท��ก าล�งให.คุวามอบอ��นุแก�เขาอย/�

ท�ศนุะของซ�นุ�คุ เป,นุล�กษณะหนุ� (Negative) มากกว�าล�กษณะเข.าหา (Positive) คุ"อ เป,นุการิปฏิ�เสธคุวามเจริ�ญริ� �งเริ"องของส�งคุมในุสม�ยนุ�0นุ เป,นุท านุองปริะชดหริ"อเหย�ยดหยามคุวาม

12 ว�ทย ว�ศทเวทย. จริ�ยศาสตริเบ"0องต.นุ. 2532 นุ.56-57.

27

Page 28: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

สมบ/ริณพ/นุส�ขและกริอบปริะเพณ�ของส�งคุม เป,นุการิหนุ�จากส��งท��ตนุไม�เห7นุด.วย แต�ก7ม�ได.หนุ�มาเพ"�อจะเข.าไปส/�อะไริ

ซ�นุ�คุม�ได.ม�อ�ดมการิณท��แนุ�นุอนุ เป,นุเป:าหมายแต�ปริะการิใด เพ�ยงแต�หนุ�ายต�อส��งต�าง ๆ ท��ได.พบเห7นุ และกริะท าตนุโดยไม�แยแสต�อคุ าคุริหาของผ/.ใดเท�านุ�0นุ 13

2. ล�ทธ�สโตอ�ค (Stoicism)

ล�ทธ�นุ�0 สอนุคุล.ายก�บล�ทธ�ซ�นุ�คุ แต�เป,นุริะบบกว�า และม�จ�ดหมายคุ�อนุข.างแนุ�นุอนุกว�า สโตอ�คุคุนุส าคุ�ญ เช�นุ เซโนุ (Zeno,

356-246 B.C.) เอพ�คุ เตต� ส (Epictetus, 60-110) และมาริคุ�ส ออเริล�อ�ส (Marcus Aurelius, 121-180)

ล�ทธ�สโตอ�คุ เช"�อว�า “โลก ธริริมชาต� และเอกภิพ ด าริงอย/�และด าเนุ�นุไปตามกฎี

เกณฑ์ท��ตายต�ว กฎีนุ�0เป,นุกฎีเกณฑ์ของธริริมชาต�และเข.าใจได.ด.วยเหต�ผล มนุ�ษยเป,นุส�วนุหนุ��งของธริริมชาต�และสามาริถืใช.สต�ป5ญญา เข.าใจเหต�ผลของธริริมชาต�ได. แต�มนุ�ษยก7ไม�สามาริถืท��จะคุวบคุ�มหริ"อเปล��ยนุแปลงเหต�การิณต�าง ๆ ท��ม�นุจะเก�ดข�0นุได. อะไริจะเก�ด ม�นุก7ต.องเก�ด ไม�ม�ใคุริห.ามม�นุได. ถื.าเริาไปฝ่Jนุธริริมชาต�หริ"อพยายามท��จะเปล��ยนุแปลงธริริมชาต�จะท า ให.เริาเป,นุท�กข แต�ถื.าเริาเข.าใจธริริมชาต�ว�า ม�นุต.องเป,กนุไปอย�างนุ�0นุตามกฎีเกณฑ์หริ"อริะเบ�ยบของม�นุ เริาก7จะไม�เด"อดริ.อนุหริ"อเป,นุท�กขตามคุวามเป,นุไปของม�นุ เริาต.องวางเฉยต�อเหต�การิณภิายนุอกท�0งมวล คุ"อ ไม�ด�ใจ หริ"อไม�เส�ยใจต�อเหต�การิณท��เก�ดข�0นุ เพริาะเหต�การิณต�าง ๆ ในุต�วม�นุเองไม�ด�ไม�ช��ว คุวามด� คุวามช��ว อย/�ท��ต�วเริาต�างหาก ผ/.อ"�นุจะท าอะไริเริาไม�ได. ถื.าเริาวางเฉยต�อส��งเหล�านุ�0นุ ” 14

เอพ�คุเตต�ส (Epictetus, 60-110) นุ�กคุ�ดคุนุหนุ��งของสโตอ�คุ กล�าวว�า เม"�อม�คุนุขโมยของเริา เริาโกริธก7เพริาะเริาย�งช"�นุชมก�บ

13 อ.างแล.ว. เริ"�องเด�ยวก�นุ . หนุ.า 57.14 ส�จ�ตริา ริณริ"�นุ. ปริ�ชญาเบ"0องต.นุ. 2532 นุ. 77

28

Page 29: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ส��งของท��เขาขโมยเริาไป ถื.าท�านุเล�กช"�นุชมก�บเส"0อผ.า ท�านุจะไม�โกริธขโมย

ถื.าท�านุเล�กช"�นุชมก�บคุวามงามของภิริริยา ท�านุจะไม�โกริธชายช/.จงริ/ .ว�า ขโมยก�บช/. ไม�สามาริถืท าอะไริได.ก�บส��งท��เป,นุของท�านุ

จริ�ง ๆ ท าได.ก7แต�ก�บส��งท��เป,นุของผ/.อ"�นุ และส��งท��อย/�พ�นุอ านุาจของท�านุเท�านุ�0นุ

ถื.าท�านุละวางม�นุเส�ย โอกาสท��ท�านุจะโกริธใคุริ ก7ม�ไม�ได. แต�ถื.าท�านุย�งคุงช"�นุชมก�บส��งเหล�านุ�0อย/� ท�านุคุวริโกริธต�วท�านุเองมากกว�า ท��จะโกริธขโมยก�บช/.”

เม"�อเริาวางเฉยได.เช�นุนุ�0 เริาก7จะเป,นุอ�สริะจากส��งต�าง ๆ เริาไม�เด"อดริ.อนุไปก�บเหต�การิณต�าง ๆ ท��จะเก�ดข�0นุก�บเริา การิท าตนุให.เป,นุอ�สริะจากคุวามโลภิ คุวามโกริธ คุวามหลง เป,นุเริ"�องส าคุ�ญมาก กล�าวคุ"อ ช�ว�ตท��ด� คุ"อ ช�ว�ตท��วางเฉยต�อคุวามเป,นุไปท��เก�ดข�0นุในุโลกหริ"อในุช�ว�ต ขจ�ดคุวามอยากและคุวามหลงผ�ด

เม"�อท าได.เช�นุนุ�0 ช�ว�ตก7จะเป,นุอ�สริะ และเริาจะไม�เป,นุท�กขอ�กต�อไป 15

สโตอ�คุ สอนุว�า มนุ�ษยคุวริเอาชนุะใจต�วเอง ถื.าท าได.แล.ว เริาจะม�คุวามส�ขสงบท��แท.จริ�ง ตริาบใดท��เริาย�งล��มหลงอย/�ก�บว�ตถื�ภิายนุอก เริาก7จะปริะสบแต�คุวามผ�ดหว�ง

มนุ�ษย คุวริจะฝ่Kกฝ่นุคุ�ณธริริม 3 ปริะการิ คุ"อ1) คุวามอดทนุ จะช�วยเม"�อเริาพบคุวามเจ7บปวดหริ"อคุวาม

ข�ดแย.ง2) คุวามอดกล�0นุ จะช�วยเหล"อเม"�อเริาพบส��งเย.ายวนุใจ ล�อใจ3) คุวามย�ต�ธริริม จะช�วยเม"�อสมาคุมก�บผ/.อ"�นุ

คุนุด� คุ"อ คุนุท��ม�คุ�ณธริริมท�0ง 3 ปริะการินุ�0 เพริาะท าให.คุนุเป,นุต�วของต�วเอง และม�เมตตาต�อผ/.อ"�นุ

15 อ.างแล.ว. เริ"�องเด�ยวก�นุ. หนุ.า 77.

29

Page 30: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

สอนุให.คุนุริ�กสงบ แต�ก7ไม�ได.แนุะให.มนุ�ษยออกไปอย/�ปIา และก7ม�ได.สอนุให.คุนุหนุ�ส�งคุม แต�สอนุให.คุนุริ�บภิาริะช�วยเหล"อผ/.อ"�นุตามคุวามสามาริถืของตนุ

ถื.าเริาใช.เหต�ผล เริาจะเข.าใจธริริมชาต� เม"�อเข.าใจธริริมชาต� เริาจะไม�เก�ดอาริมณ ไม�ม�ริ�ก ไม�ม�โกริธ เพริาะท�กส��งเป,นุไปตามท��จะต.องเป,นุไป

คุ�ณธริริมเก�ดจากป5ญญา เหต�ผลจะปริะหาริอาริมณ ถื.ามนุ�ษยต�0งอย/�ในุเหต�ผล จะเข.าใจพฤต�กริริมของมนุ�ษยว�า อะไริเป,นุสาเหต�ให.คุนุท าอย�างนุ�0นุ เม"�อเริาเข.าใจ เริาก7จะวางเฉยได.

คุวามโกริธ และคุวามริ�ก เก�ดจากคุวามไม�เข.าใจในุขณะท��เริาไม�เข.าใจนุ�0นุ อาริมณอย/�เหนุ"อเหต�ผลคุวามริ�กและคุวามเมตตา ไม�ใช�ส��งเด�ยวก�นุ คุวามริ�กม�จ�ดม��ง

มาท��ต�วเอง แต�คุวามเมตตาม��งไปย�งคุนุอ"�นุอ�สริภิาพ เป,นุยอดปริาริถืนุาของมนุ�ษย อ�สริภิาพ คุ"อ คุวาม

สงบแห�งจ�ตใจ และคุวามสงบม�ได.เก�ดจากการิสมอยาก แต�เก�ดจากการิริะง�บคุวามอยาก และคุวามอยากจะริะง�บได. เม"�อเริาย�ดเหต�ผลอย/�เสมอ

คุนุท��อย/� ในุอาริมณเหม"อนุคุนุต�ดคุ�ก ต.องกริะวนุกริะวายหาคุวามสงบม�ได. คุวามส�ขของเริา ม�ได.อย/�ท��ต�วเขาเอง แต�ข�0นุอย/�ก�บป5จจ�ยท��อย/�นุอกต�ว จ�งเป,นุส��งท��ไม�แนุ�นุอนุ 16

3. มน�ษยน�ยม (Humanism)

มน�ษยน�ยม เป,นุล�ทธ�ท��แย.งก�บส�ขนุ�ยม และไม�เห7นุด.วยก�บอส�ขนุ�ยม ท�0งท��เป,นุป5ญญานุ�ยมและว�ม�ต�นุ�ยม โดยให.เหต�ผลว�า

ส�ขนุ�ยมนุ�0นุ ให.คุวามส าคุ�ญแก�คุวามส�ขทางกายของมนุ�ษยมากเก�นุไป มองมนุ�ษยเพ�ยงด.านุเด�ยว ให.คุวามส าคุ�ญแก�ริ�างกายของมนุ�ษยมาก จนุไม�ยอมมองด.านุอ"�นุ ส��งม�คุ�าของช�ว�ตไม�ม�อะไรินุอกจาก

16 ว�ทย ว�ศทเวทย, หนุ.า 58-59.

30

Page 31: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

คุวามส�ขสบาย และคุวามส�ขสบายนุ�0 ก7ว�ดปริ�มาณได. เหม"อนุก�บว�าม�นุเป,นุว�ตถื�ส��งของท��ช��วตวงได. แม.ส�ขนุ�ยม บางคุนุยอมริ�บว�า มนุ�ษยม�ท�0งคุวามส�ขทางกายและคุวามส�ขทางใจ แต�เขาก7ถื"อว�า คุวามส�ขทางใจนุ�0นุ เป,นุเพ�ยงภิาพสะท.อนุของคุวามส�ขทางกายเท�านุ�0นุ และส�ขนุ�ยม แทบจะไม�ให.คุวามส าคุ�ญแก�ป5ญญา คุวามริ/ . ศ�ลธริริม ศาสนุา และส��งอ"�นุ ๆ ท��จ�ตใจของมนุ�ษยล�0มริสม�นุได. ท�กส��งท��ไม�ใช�คุวามส�ข เป,นุส��งไริ.คุ�า

ส�วนุป5ญญานุ�ยมและว�ม�ต�นุ�ยมให.คุวามส า คุ�ญแก�จ�ตและว�ญญาณมากเก�นุไป มองมนุ�ษยจากด.านุเด�ยวเหม"อนุก�นุ แต�เป,นุคุนุละด.านุก�บส�ขนุ�ยม คุ�ดว�า คุวามส�ขเป,นุของเลว คุวริหล�กเล��ยง และเห7นุว�า จ�ตหริ"อว�ญญาณนุ�0นุ เป,นุอ�สริะจากริ�างกาย และม�โลกอ�สริะของม�นุเองได. ม�คุวามเป,นุจริ�งท��เป,นุนุามธริริมบางอย�างท��จ�ตมนุ�ษยจะส�มผ�สได. แต�การิจะส�มผ�สนุ�0นุ ต.องหนุ�ออกจากกายเส�ยก�อนุ

ส าหริ�บมนุ�ษยนุ�ยม มองว�า มนุ�ษยม�ท�0งริ�างกายและว�ญญาณ ซ��งม�คุวามส าคุ�ญเท�าก�นุ เพริาะถื.าขาดอย�างหนุ��งอย�างใดไป มนุ�ษยก7ไม�อาจม�ช�ว�ตอย/�ได. ถื.าริ�างกายปริาศจากจ�ตว�ญญาณ ก7เป,นุเสม"อนุท�อนุไม.ท�อนุหนุ�� ง และจ�ตว�ญญาณก7ไม�สามาริถืด า ริงอย/� ได.ถื.าปริาศจากริ�างกาย ด�งนุ�0นุ จ�งต.องให.คุวามส าคุ�ญแก�ริ�างกาย และจ�ตใจอย�างเท�าเท�ยมก�นุ คุวามส�ขสบายเป,นุอาหาริทางกายฉ�นุใด ป5ญญาคุวามริ/ .และคุวามสงบของจ�ต ก7เป,นุอาหาริทางใจฉ�นุนุ�0นุเหม"อนุก�นุ

มนุ�ษยนุ�ยม ม�พ"0 นุฐานุทางอภิ�ปริ�ชญาแบบธริริมชาต�นุ�ยม (Naturalism) ซ��งถื"อว�า ท�0งสสาริและจ�ต ม�คุวามเป,นุจริ�งเท�า ๆ ก�นุ เม"�อมนุ�ษยตายลง จ�ตว�ญญาณ ก7จะแตกด�บไปพริ.อมก�บริ�างกาย จ�งม�คุวามส าคุ�ญเท�าเท�ยมก�นุ มนุ�ษยจ�งคุวริสนุองคุวามต.องการิท�0งทางริ�างกายและทางจ�ตใจให.เท�าเท�ยมก�นุ

ด�งนุ�0นุ ส��งท��ม�คุ�าหริ"อส��งปริะเสริ�ฐของช�ว�ตนุ�0นุ มนุ�ษยนุ�ยม จ�งถื"อว�า ท�0งคุวามส�ข ป5ญญา คุวามริ/ . คุวามสงบของจ�ต การิช"�นุชม

31

Page 32: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ศ�ลปะ ม�ตริภิาพ เสริ�ภิาพ ฯลฯ ส��งเหล�านุ�0 ล.วนุเป,นุส��งม�คุ�าในุต�วเอง ไม�ม�อะไริม�คุ�าส/งส�ด

ในุท�ศนุะของมนุ�ษยนุ�ยม จ�ดหมายของช�ว�ต คุ"อ การิได.ล�0มริสส��งม�คุ�าเหล�านุ�0อย�างท��วถื�ง และปริะสมกลมกล"นุก�นุ ไม�ล��มหลงลงไปในุส��งหนุ��งมากจนุละเลยส��งม�คุ�าอ"�นุ ๆ ท��คุวริจะได.ล�0มริสด.วย 17

เริาไม�คุวริลดคุวามคุนุลงไปเป,นุส�ตว และก7ไม�คุวริเช�ดช/คุนุให.บริ�ส�ทธ�Aเหม"อนุพริะเจ.า เพริาะข�ดก�บธริริมชาต�ของมนุ�ษย อย�าท าให.มนุ�ษยเป,นุแต�พ�ยงอย�างหนุ��งอย�างเด�ยว คุนุเริาม�ว�ว�ฒนุาการิมาจากส�ตว แต�คุนุก�บส�ตวก7แตกต�างก�นุโดยคุ�ณภิาพ คุ"อ ต�างก�นุโดยปริะเภิทม�ใช�ต�างก�นุโดยปริ�มาณ หมายคุวามว�า คุนุสามาริถืม�ปริะสบการิณบางอย�างได.ท��ส�ตวไม�ม� เช�นุ ศาสนุา ศ�ลธริริม ศ�ลปะ การิผจญภิ�ย การิใช.สต�ป5ญญาคุวามริ/ . เป,นุต.นุ แต�ส��งเหล�านุ�0 มนุ�ษยจะม�ไม�ได. ถื.าเขาไม�ด/แลริ�างกายอ�นุเป,นุธริริมชาต�อ�กส�วนุหนุ��งของเขา

ด�งนุ�0นุ ส าหริ�บมนุ�ษยนุ�ยม มนุ�ษยจ�งม�ล�กษณะพ�เศษตริงท��เขาได.พ�ฒนุามานุถื�งข�ดท��สามาริถืล.มริสส��งต�าง ๆ ได.หลายส��ง ไม�ม�ส��งหนุ��งส��งใดโดยเฉพาะท��เป,นุส��งท��ด�ท��ส�ดของมนุ�ษย

อะไริก7ตามท��ท าให.มนุ�ษย พอใจได. จ�ดว�า ด� ท�0งนุ�0นุ และส��งต�าง ๆเช�นุ อาหาริ เคุริ"�องด"�ม ส�ขภิาพ ก�จกริริมทางเพศ การิผจญภิ�ย การิแสวงหาส�จจะ การิช"�นุชมศ�ลปะ ล.วนุเป,นุส��งท��ม�คุ�าในุต�วเอง ไม�สามาริถืจะทอนุส��งหนุ��งลงเป,นุอ�กส��งได. กล�าวคุ"อไม�ม�อะไริม�ฐานุะส/งส�ด

คุนุท��ม�ช�ว�ตอย�างสมบ/ริณ คุ"อ คุนุท��ม�คุวามพอใจในุส��งต�าง ๆ ด�งกล�าวอย�างปริะสานุกลมกล"นุก�นุ ไม�ม�คุวามข�ดแย.ง หริ"อถื.าม� ก7ม�นุ.อยท��ส�ด

17 ริ� �งธริริม ศ�จ�ธริริมริ�กษ. 2525 นุ. 364.

32

Page 33: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ส�งคุมท��สมบ/ริณ คุ"อส�งคุมท��สนุองคุวามต.องการิทางริ�างกายของมนุ�ษยได.ท��วหนุ.า แล.วเป>ดโอกาให.มนุ�ษยแสวงหาคุวามช"�นุชมก�บส��งเหล�านุ�0ได.ตามท��แต�ละคุนุพอใจ 18

กัริณ�ยธริริมว�ทยา (De-ontology)

เกัณฑ์ต�ด้ส�นจริ�ยธริริมเกณฑ์ต�ดส�นุจริ�ยธริริม คุ"อ หล�กหริ"อมาตริการิท�� ใช.ต�ดส�นุ

พฤต�กริริมการิกริะท าอย�างหนุ��งว�า ด�หริ"อช��ว ผ�ดหริ"อถื/ก เม"�อม�การิกริะท าหนุ��งเก�ดข�0นุมา เริาจะใช.หล�กอะไริมาต�ดส�นุว�าการิกริะท านุ�0นุถื/กหริ"อผ�ด และม�เหต�ผลอย�างไริท��ใช.หล�กนุ�0นุมาต�ดส�นุ หริ"อเม"�อตกอย/�ในุสถืานุการิณท��ต.องต�ดส�นุใจเล"อกท าอย�างใดอย�างหนุ��ง เริาม�เกณฑ์อ�นุใดท��จะช�0ว�าเริาคุวริท าอย�างนุ�0 และไม�คุวริท าอย�างนุ�0นุ เพริาะเหต�ไริ ม�ทฤษฎี�ทางจริ�ยศาสตริ 2 ทฤษฎี� คุ"อ 1) ส�มพ�ทธนุ�ยม 2) ส�มบ/ริณนุ�ยม

1) ส�มพิ�ทธน�ยม (Relativism)

ถ(อว�า การิกริะท าไม�ได.ด�หริ"อช��ว ถื/กหริ"อผ�ดอย�างแนุ�นุอนุในุต�วม�นุเอง ด� ช��ว ถื/ก ผ�ดของการิกริะท าข�0นุอย/�ก�บสภิาพแวดล.อมท��กริะท า ด� ช��ว ถื/ก ผ�ด เปล��ยนุแปลงไปตามสภิาพแวดล.อมท��กริะท า

คุ�าทางจริ�ยธริริม ในุท�ศนุะของส�มพ�ทธนุ�ยมจ�งม�ล�กษณะส�มพ�ทธ คุ�าทางจริ�ยธริริมและเกณฑ์ต�ดส�นุจริ�ยธริริมม�ได.ม�อย/�อย�างแนุ�นุอนุตายต�ว แต�ข�0นุอย/�ก�บบ�คุคุลหริ"อส�งคุม เกณฑ์ท��ใช.ต�ดส�นุคุ�าทางจริ�ยธริริม จ�งแตกต�างก�นุไปในุแต�ละบ�คุคุลและแต�ละส�งคุม

การิกริะท าหริ"อพฤต�กริริมอย�างใดอย�างหนุ��งจะด�หริ"อช��ว ถื/กหริ"อผ�ด จ�งข�0นุอย/�ก�บเง"� อนุไขและป5จจ�ยหลาย ๆ อย�าง เช�นุ บ�คุคุล เวลา สถืานุท�� จาริ�ตปริะเพณ� สภิาพทางเศริษฐก�จ

18 ว�ทย ว�ศทเวทย .เริ"�องเด�ยวก�นุ 63.

33

Page 34: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

คุวามด� คุวามช��ว จ�งไม�ม�เกณฑ์หริ"อมาตริการิใดท��ตายต�วมาต�ดส�นุได. เกณฑ์หริ"อมาตริการิ จะเปล��ยนุแปลงตามบ�คุคุลหริ"อส�งคุมนุ�0นุ ๆ ไม�ม�เกณฑ์ใดถื/กต.องหริ"อด�กว�าเกณฑ์อ"�นุ เกณฑ์ของคุนุหนุ��งหริ"อของส�งคุมหนุ��ง จะนุ าไปใช.ก�บอ�กคุนุหนุ��งหริ"อส�งคุมหนุ��งไม�ได.

ส�มพิ�ทธน�ยม 2 ปริะเภิท คุ"อ1.1 ส� ม พิ� ท ธ น� ย ม ส� ว น บ� ค ค ล (Individual

Relativism)มองว�า คุ�าทางจริ�ยธริริม คุ"อ ด� ช��ว ถื/ก ผ�ด นุ�0นุ เป,นุเริ"�องท��

มนุ�ษยเป,นุผ/.ต�ดส�นุ ถื.าโลกนุ�0ไม�ม�มนุ�ษย ด� ช��ว ถื/ก ผ�ด ท��ว�า ก7ไม�ม� จะม�ก7แต�เพ�ยงปริากฏิการิณหริ"อข.อเท7จจริ�งในุธริริมชาต�เท�านุ�0นุ ต�วแทนุของกล��มนุ�0 คุ"อ พวกโซฟิ>สต (Sophists) ท��เห7นุว�า ด� ช��ว ถื/ก ผ�ด นุ�0นุ เป,นุเริ"�องของคุวามชอบ ไม�ชอบของแต�ละคุนุซ��งต�างจ�ตต�างใจก�นุ ไม�ม�หล�กศ�ลธริริมท��เป,นุสากลและแนุ�นุอนุตายต�วให.ท�กคุนุได.ย�ดถื"อริ�วมก�นุ ใคุริชอบอย�างไริ ก7ด�ส าหริ�บคุนุนุ�0นุ ไม�ม�ใคุริถื/กใคุริผ�ด

โปริทากอริ�ส (Protagoras, 480-410 B.C.) กล�าวว�า มนุ�ษยเป,นุเคุริ"�องว�ดสริริพส��ง “ ” 19 หมายคุวามว�า มนุ�ษยแต�ละคุนุ

เป,นุผ/.ช�0ขาดหริ"อต�ดส�นุว�า อะไริด� อะไริช��ว ช�ว�ตท��ด�คุ"อ ช�ว�ตท��ม�คุวามส�ขสบาย ส��งท��ด�คุ"อ ส��งท��ม�ปริะโยชนุแก�ต�วเอง การิกริะท าท��ด�คุ"อ การิกริะท าท��ก�อให.เก�ดปริะโยชนุ คุวามส�ข คุวามส าเริ7จ ช"�อเส�ยง เก�ยริต�ยศ คุวามม��งคุ��งให.ก�บต�วเองไม�ว�าจะได.มาด.วยว�ธ�ใด

1.1 ส� ม พิ� ท ธ น� ย ม ท า ง ส� ง ค ม (Social Relativism)

มองว�า เกณฑ์ต�ดส�นุการิกริะท าอย�างใดอย�างหนุ��งนุ�0นุ คุ"อ ส�งคุม จ�งใช.จาริ�ตปริะเพณ�และขนุบธริริมเนุ�ยมริวมท�0งคุ�านุ�ยมของส�งคุมนุ�0นุ เป,นุเกณฑ์ต�ดส�นุการิกริะท า เพริาะจาริ�ตปริะเพณ�ของ

19 สเตซ 2514 : 62 อ.างในุ ปริ�ชญาเบ"0องต.นุ โดย ส�จ�ตริา ริณริ"�นุ หนุ.า 80

34

Page 35: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ส�งคุม ม�ได.เก�ดข�0นุมาลอย ๆ แต�เก�ดจากคุวามจ าเป,นุท��ต.องการิให.ส�งคุมอย/�ริอด

ต�วแทนุของล�ทธ�นุ�0 คุ"อ ปริะโยชนุนุ�ยม (Utilitarianism)

ถื"อว�า หล�กมหส�ข หริ"อปริะโยชนุ เป,นุริากฐานุศ�ลธริริม โดยเห7นุว�า คุวามถื/กต.องของการิกริะท าข�0นุอย/�ก�บแนุวโนุ.มท��การิกริะท านุ�0นุ จะก�อให.เก�ดคุวามส�ข คุวามผ�ดข�0นุอย/�ก�บแนุวโนุ.มท��จะก�อให.เก�ดคุวามท�กข

บ�คุคุลคุวริท าในุส��งท��ก�อให.เก�ดปริะโยชนุส�ขมากท��ส�ด แต�ม�ได.หมายเอาเฉพาะปริะโยชนุของผ/.กริะท า เท�านุ�0นุ หากแต�หมายถื�งปริะโยชนุส�ขของคุนุท��วไป ม�ได.สอนุให.คุนุเห7นุแก�ต�ว ไม�ให.นุ�กถื�งคุวามส�ขของตนุฝ่Iายเด�ยว และก7ไม�ให.นุ�กถื�งแต�คุวามส�ขของผ/.อ"�นุจนุล"มนุ�บต�วเอง

ตามหล�กมหส�ข การิกริะท าท��ถื/ก คุ"อ การิกริะท าท��ก�อให.เก�ดคุวามส�ขมากท��ส�ด แก�คุนุมากท��ส�ด การิกริะท าในุต�วม�นุเองไม�จ�ดว�า ด�หริ"อเลว แต�อย/�ท��ว�า ม�นุก�อให.เก�ดผลเช�นุไริ ถื.าก�อให.เก�ดผลด� คุ"อ ปริะโยชนุส�ข ม�นุก7เป,นุการิกริะท าท��ด� ถื.าผลของม�นุก�อให.เก�ดคุวามท�กข ม�นุก7เป,นุการิกริะท าท��เลว

เกณฑ์ต�ดส�นุจริ�ยธริริม เป,นุส��งท��มนุ�ษยได.สริ.างข�0นุเองตามคุวามเช"�อถื"อ และตามคุวามเหมาะสมของแต�ละส�งคุม กฎีศ�ลธริริมม�ได.ม�อย/�จริ�งตามธริริมชาต�เหม"อนุก�บกฎีธริริมชาต� มนุ�ษยไม�ได.คุ.นุพบกฎีศ�ลธริริมเหม"อนุก�นุท��เริาเช"�อว�า นุ�กว�ทยาศาสตริคุ.นุพบกฎีธริริมชาต�

ด�งนุ�0นุ ขนุบธริริมเนุ�ยม จาริ�ตปริะเพณ� และคุ�านุ�ยมของส�งคุมนุ�0นุ ย�อมเป,นุเหม"อนุกฎีหมายท�� ใช.ต�ดส�นุคุวามถื/กผ�ดของส�งคุมนุ�0นุ กฎีศ�ลธริริมจ�งม�ผลต�อจ�ตใจของคุนุมากกว�ากฎีหมาย เม"� อละเม�ดกฎีศ�ลธริริม ม�กม�คุวามริ/ .ส�กผ�ดในุใจมากกว�าละเม�ดกฎีหมาย เพริาะกฎีศ�ลธริริมนุ�0นุได.ริ�บการิริ�บริองโดยจ�ตใจคุนุในุส�งคุม แต�กฎีหมายได.ริ�บการิริ�บริองโดยอ านุาจของริ�ฐ แต�ท�0งกฎีศ�ล

35

Page 36: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ธริริมและกฎีหมาย ก7เหม"อนุก�นุในุแง�ท��เป,นุส��งท��มนุ�ษยได.สริ.างข�0นุ ม�ได.เป,นุส��งท��ม�อย/�จริ�งในุธริริมชาต� 20

2) ส�มบ:ริณน�ยม (Absolutism)

ถื"อว�า คุ�าทางจริ�ยธริริม เป,นุส��งท��แนุ�นุอนุตายต�ว และม�อย/�เป,นุอ�สริะจากคุวามคุ�ด ม�อย/�โดยไม�ข�0นุก�บบ�คุคุล สถืานุท�� และเวลา ม�นุม�อย/�อย/�ด.วยต�วของม�นุเอง ไม�เปล��ยนุแปลงไปตามกาลเวลา หริ"อตามสภิาพส�งคุม ไม�ได.ข�0นุอย/�ก�บคุวามคุ�ดของคุนุไม�ว�าจะมองว�าด�หริ"อไม�ด� ก7ไม�เปล��ยนุแปลงไปตามคุวามเห7นุของใคุริ ม�ล�กษณะเป,นุว�ตถื�ว�ส�ย (Objective)

คุ�าทางจริ�ยธริริม จ�งเป,นุส��งสมบ/ริณ คุ"อส��งท��ม�อย/�และเป,นุอย/�โดยต�วของม�นุเอง ม�ได.ข�0นุอย/�ก�บส��งใดและไม�เปล��ยนุแปลงไปตามส��งอ"�นุ ๆ เกณฑ์ต�ดส�นุคุ�าทางจริ�ยธริริม จ�งช�ดเจนุตายต�วว�าถื/กต.องหริ"อไม� เป,นุส��งท��คุวริท าหริ"อไม� การิท��คุนุสองคุนุเห7นุข�ดแย.งก�นุในุเริ"�องว�าอะไริด� อะไริช��ว เป,นุเป,นุคุวามริ/ .เท�าไม�ถื�งการิณของมนุ�ษย เพริาะคุวามจริ�งจะต.องม�ฝ่Iายหนุ��งถื/ก ฝ่Iายหนุ��งผ�ด จะถื/กท�0งสองฝ่Iายไม�ได.

ทฤษฎี�ฝ่Iายส�มบ/ริณนุ�ยม ม� 2 กล��ม คุ"อ 1) เจตจ านุงนุ�ยม 2)

กริริมนุ�ยม

2.1 เจตจ#านงน�ยม (Intentionalism)

ถ(อว�า เจตนุาหริ"อแริงจ/งใจท��ก�อให.เก�ดการิกริะท า เป,นุมาตริการิในุการิต�ดส�นุการิกริะท า การิจะต�ดส�นุว�า การิกริะท านุ�0นุ ๆ ด�หริ"อเลว ต.องด/ท��เจตนุาหริ"อแริงจ/งใจท��ก�อให.เก�ดการิกริะท านุ�0นุ ถื.าการิกริะท านุ�0นุเก�ดจากเจตนุาด� ม�นุก7เป,นุการิกริะท าท��ด� แต�ถื.าเก�ดจากเจตนุาช��ว ม�นุก7เป,นุการิกริะท าท��ช� �ว เพริาะเจตนุาจะม�อย/�ท�กคุริ�0งท��ม�การิกริะท าและเจตนุานุ�0นุ เป,นุส��งท��อย/�ในุคุวามคุวบคุ�มของผ/.กริะท า

20 ส�จ�ตริา ริณริ"�นุ. เริ"�องเด�ยวก�นุ. นุ . 79-83.

36

Page 37: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ด�งนุ�0นุ คุ�าทางจริ�ยธริริม เป,นุส��งม�อย/�จริ�งและตายต�ว ไม�ข�0นุก�บบ�คุคุล ส�งคุม หริ"อกาลเวลาใด ๆ การิกริะท า ใดก7ตาม ถื.าเป,นุการิกริะท าท��ด� ไม�ว�าจะกริะท าท��ไหนุ เม"�อไหริ� ย�อมต.องเป,นุการิกริะท าท��ด�เสมอ

2.2 กัริริมน�ยม (Deontologicalism)

ถื"อว�า กริริม คุ"อ การิกริะท า ไม�ว�า จะด�หริ"อช��ว ถื/กหริ"อผ�ด ม�ได.ข�0นุอย/�ก�บเจตนุาหริ"อแริงจ/งใจท��ก�อให.เก�ดการิกริะท านุ�0นุ หากแต�ข�0นุอย/�ก�บต�วการิกริะท านุ�0นุเอง ต�วการิกริะท า เอง จ�งเป,นุเกณฑ์ต�ดส�นุการิกริะท าเอง ถื.าการิกริะท านุ�0นุ เป,นุการิกริะท าท��ถื/กหริ"อด�ในุต�วม�นุเอง ม�นุก7เป,นุการิกริะท าท��ด�หริ"อถื/กเสมอไป เจตนุาไม�สามาริถืเปล��ยนุการิกริะท านุ�0นุให.เป,นุอย�างอ"�นุไปได.

ด�งนุ�0นุ ในุการิต�ดส�นุการิกริะท า ใด ๆ นุ�0นุ ต�ดส�นุจากต�วการิกริะท าเท�านุ�0นุ การิกริะท าอย�างเด�ยวก�นุ เป,นุไปไม�ได.ท��จะด�ต�อเม"�อคุนุหนุ��งกริะท าและเลวต�อเม"�ออ�กคุนุหนุ��งกริะท า การิกริะท าอย�างหนุ��งเป,นุการิกริะท าท��ด� ก7เพริาะว�าม�นุด�

ล�ทธ�ท��จ�ดอย/�ในุกริริมนุ�ยม ได.แก� มโนุธริริมนุ�ยม และล�ทธ�ของคุ.านุท

1) มโนธริริมน�ยม (Conscientialism)

ถื"อว�า มโนุธริริมเป,นุเกณฑ์ตายต�วเพ�ยงเกณฑ์เด�ยวท��จะต�ดส�นุคุวามถื/ก คุวามผ�ด คุวามด� คุวามช��ว ของการิกริะท าของมนุ�ษย การิกริะท าท��สอดคุล.องก�บมโนุธริริม ถื"อเป,นุการิกริะท าท��ถื/กหริ"อด� ถื.าข�ดแย.งก�บมโนุธริริมถื"อเป,นุการิกริะท าท��ผ�ดหริ"อเลว

มโนุธริริม คุ"อ ส านุ�กท��ท�กคุนุม�โดยธริริมชาต�ในุฐานุะท�� เป,นุมนุ�ษย เป,นุเส�ยงกริะซ�บภิายในุจ�ตใจท��ท าให.เริาต�ดส�นุได.ว�าอะไริผ�ด อะไริถื/ก โดยท��เริาไม�ต.องคุ�ดหาเหต�ผลหริ"ออ.างอ�งหล�กเกณฑ์ใด ๆ เช�นุ การิฆ�าคุนุ มโนุธริริมจะบอกและช�0ขาดว�าผ�ด

37

Page 38: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ในุกริณ�ท��คุนุเห7นุไม�ตริงก�นุว�า การิกริะท าอย�างหนุ��งถื/กหริ"อผ�ด เป,นุเพริาะมโนุธริริมย�งพ�ฒนุาไม�เต7มท�� แม.ในุผ/.ใหญ�ท��สต�ไม�สมบ/ริณนุ�0นุ แม.มโนุธริริมของเขาจะพ�ฒนุาเต7มท��แล.ว ก7อาจถื/ก�เลสต�ณหาบดบ�งมโนุธริริมเอาไว. ท าให.ช�0ขาดเริ"�องด� ช��ว ถื/กผ�ด ต�างก�นุ

ถื.ามโนุธริริมของท�กคุนุพ�ฒนุาเต7มท��แล.วและไม�ตกอย/�ในุอ านุาจของก�เลสต�ณหา ก7จะเห7นุตริงก�นุในุเริ"�องคุวามด� คุวามช��ว คุวามถื/ก คุวามผ�ดได.

ท�ศนุะของมโนุธริริมนุ�ยมสริ�ปได.ว�า คุ�าทางจริ�ยธริริมม�อย/�จริ�ง และมนุ�ษยใช.มโนุธริริมเป,นุมาตริการิต�ดส�นุคุวามด� คุวามช��ว คุวามถื/ก คุวามผ�ดของการิกริะท าของมนุ�ษย

2) ล�ทธ�ของค,านท (Kantianism)

คุ.านุท (Immanuel Kant 1724-1804) นุ�กปริ�ชญาชาวเยอริม�นุ เป,นุนุ�กปริ�ชญาฝ่Iายจ�ตนุ�ยม ม�ท�ศนุะว�า

“คุ�าทางจริ�ยธริริมจะต.องแนุ�นุอนุตายต�ว ถื.าส��งหนุ��งหริ"อการิะกริะท าอ�นุหนุ��งด� ม�นุจะต.องด�เสมอโดยไม�เล"อกเวลา สถืานุท�� ส��งแวดล.อม หริ"อบ�คุคุลแต�อย�างใด และเกณฑ์ในุการิต�ดส�นุต.องแนุ�นุอนุตายต�วด.วย”

คุ.านุท ถื"อว�า เจตนุาเป,นุต�วต�ดส�นุคุวามถื/กคุวามผ�ด การิกริะท าท��ด�หริ"อการิกริะท าท��ถื/ก คุ"อ การิกริะท าท��เก�ดจากเจตนุาด� และเจตนุาด� หมายถื�ง การิกริะท าตามหนุ.าท�� ม�ใช�การิกริะท าท��เก�ดจากอาริมณหริ"อคุวามริ/ .ส�ก

การิจะต�ดส�นุว�า การิกริะท าอย�างไริเป,นุการิกริะท าตามหนุ.าท��นุ� 0นุ คุ.านุทเสนุอว�า จะต.องม�คุวามจงใจท��จะให.การิกริะท าเป,นุสากล คุ"อ ให.คุนุอ"�นุริ/ .และปฏิ�บ�ต�เช�นุเด�ยวก�บตนุได. และเป,นุกฎีท��ใช.ได.ก�บท�กคุนุ ไม�ใช�เล"อกปฏิ�บ�ต�ก�บคุนุใดคุนุหนุ��งเท�านุ�0นุ

ถื.าสามาริถืบอกได.ว�า การิกริะท านุ�0นุไม�เป,นุการิข�ดแย.งในุต�วม�นุเอง การิกริะท านุ�0นุ เป,นุการิกริะท าตามหนุ.าท� ถื"อว�าเป,นุการิกริะท าท��

38

Page 39: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ถื/ก ถื.าการิกริะท าใดข�ดแย.งในุต�วเอง การิกริะท านุ�0นุ ไม�เป,นุการิท าตามหนุ.าท�� ถื"อว�า เป,นุการิกริะท าท��ผ�ด

นุอกจากนุ�0 คุ.านุทย�งได.อธ�บายการิกริะท าท��ถื"อว�าเป,นุหนุ.าท�� โดยช�0ให.เห7นุถื�งคุวามแตกต�างริะหว�างคุ าส��งม�เง"� อนุไข (Hypothetical

Imperative) แ ล ะ คุ า ส�� ง ไ ม� ม� เ ง"� อ นุ ไ ข (Categorical Imperative)

คุ าส��งท��ม�เง"� อนุไข ม��งไปท��ผลของการิกริะท า ในุล�กษณะท��เป,นุเง"�อนุไขว�า ถื.าต.องการิผลอย�างนุ�0นุ จงท าอย�างนุ�0

แต�คุ าส��งท��ไม�ม�เง"� อนุไขนุ�0นุ ไม�เสนุอเง"� อนุไขใด ๆ ส��งให.ท าโดยไม�ม�ข.อแม. จงท าอย�างนุ�0เพริาะอย�างนุ�0เป,นุส��งคุวริท า เช�นุ การิซ"�อส�ตย เป,นุส��งคุวริท า

การิกริะท าจากการิส านุ�กในุหนุ.าท��เป,นุการิกริะท าตามคุ าส��งท��ไม�ม�เง"�อนุไข ท าโดยไม�หว�งผลตอบแทนุใด ๆ เลย ไม�ว�าผลเพ"�อต�วเองหริ"อเพ"�อผ/.อ"�นุก7ตาม

คุ าส��งท��ไม�ม�เง"�อนุไขหริ"อกฎีศ�ลธริริมท��ตายต�วในุจริ�ยศาสตริของคุ.านุทคุ"อ จงท าตามหล�กซ��งท�านุจงใจท��จะให.เป,นุกฎีสากล หริ"อ “ ”

“จงปฏิ�บ�ต�ต�อมนุ�ษยโดยถื"อว�าเขาเป,นุจ�ดหมายในุต�วเอง อย�าถื"อเขาเป,นุเพ�ยงเคุริ"�องม"อไม�จะเป,นุต�วท�านุเองหริ"อเพ"�อนุมนุ�ษยด.วยก�นุ”

คุ.านุทเนุ.นุถื�งคุวามเท�าเท�ยมก�นุริะหว�างมนุ�ษย ถื"อว�ามนุ�ษยท�กคุนุม�ศ�กด�Aศริ�เท�าก�นุ ม�คุวามเป,นุมนุ�ษยเท�าก�นุ จะใช.มนุ�ษยด.วยก�นุเป,นุเคุริ"�องม"อเพ"� อให.ตนุบริริล�จ�ดหมายไม�ได. ต.องปฏิ�บ�ต�ต�อเพ"� อมนุ�ษยในุล�กษณะท��ยอมริ�บศ�กด�Aศริ�ของเขา

การิกริะท าใด ๆ ท��ใช.ต�วเองหริ"อคุนุอ"�นุเป,นุเพ�ยงเคุริ"�องม"อเพ"�อบริริล�เป:าหมาย การิกริะท านุ�0นุถื"อว�าผ�ด เช�นุ การิฆ�าต�วตาย คุ.านุทถื"อว�า ผ�ด เพริาะใช.ต�วเองเป,นุเพ�ยงเคุริ"�องม"อเพ"�อให.บริริล�เป:าหมายบางอย�าง คุ"อ พ.นุจากภิาวะบ�บคุ�0นุ

39

Page 40: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ด�งนุ�0นุ ริะบบทาสก7ด� การิคุ.าปริะเวณ�ก7ด� เป,นุการิใช.มนุ�ษยอ"�นุเป,นุเคุริ"�องม"อ ไม�ยอมริ�บศ�กด�Aศริ�ของเพ"�อนุมนุ�ษยด.วยก�นุ จ�งถื"อว�าเป,นุการิกริะท าท��ผ�ด

ท�ศนุะของคุ.านุท สริ�ปได.ว�า เกณฑ์ต�ดส�นุจริ�ยธริริมนุ�0นุ ใช.เจตนุาเป,นุต�วต�ดส�นุ การิกริะท าท��ถื/กริ"อด�นุ�0นุ ต.องเป,นุการิกริะท าท��เก�ดจากเจตนุาด� เจตนุาด� คุ"อ เจตนุาท��เก�ดจากส านุ�กในุหนุ.าท�� ม�ใช�จากอาริมณหริ"อคุวามริ/ .ส�ก และการิท าตามหนุ.าท�� ก7คุ"อ การิกริะท าตามคุ าส��งท��ไม�ม�เง"�อนุไขซ��งถื"อว�าเป,นุกฎีศ�ลธริริมของคุ.านุท การิกริะท าท��ด� คุ"อการิกริะท าตามกฎีศ�ลธริริม ช�ว�ตท��ด�ไม�ใช�ช�ว�ตท��ม�คุวามส�ข แต�เป,นุช�ว�ตอย/�ภิายใต.กฎีศ�ลธริริม ศ�ลธริริมก�บคุวามส�ข จ�งม�ใช�ส��งเด�ยวก�นุ ข�ดแย.งก�บท�ศนุะของม�ลลซ��งถื"อว�า ศ�ลธริริมก�บคุวามส�ข“

เป,นุส��งเด�ยวก�นุและช�ว�ตท��ด� คุ"อ ช�ว�ตท��ม�คุวามส�ข”

หล�กจริ�ยศาสตริของคุ.านุท สามาริถืสริ�ปเป,นุข.อ ๆ ได.ว�า1) คุ�าทางจริ�ยธริริมม�อย/�จริ�งและแนุ�นุอนุตายต�ว2) ผลท��เก�ดภิายหล�งการิกริะท าม�ใช�ต�วต�ดส�นุการิกริะท าว�า

ถื/กหริ"อผ�ด3) คุวามจงใจหริ"อเจตนุาท��เก�ดก�อนุการิกริะท านุ�0นุเป,นุต�ว

ต�ดส�นุการิกริะท า คุ"อม�คุวามจงใจจะให.หล�กเกณฑ์นุ�0นุเป,นุกฎีสากลหริ"อไม�

4) ช�ว�ตท��ด�คุ"อช�ว�ตท��อย/�ภิายใต.กฎีศ�ลธริริม คุนุด�คุ"อคุนุท��ท าตามหนุ.าโดยไม�คุ านุ�งถื�งผล

6. อภิ�จริ�ยศาสตริ - Meta-ethics

อภิ�จริ�ยศาสตริ เป,นุป5ญหาเก��ยวก�บคุ�าทางจริ�ยธริริม พ/ดถื�งป5ญหาเก��ยวก�บคุวามม�อย/�ของคุ�าทางจริ�ยธริริมและล�กษณะของคุ�าทางจริ�ยธริริม

1. ความม�อย:�ของค�าทางจริ�ยธริริม

40

Page 41: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

คุวามม�อย/�ของคุ�าทางจริ�ยธริริม เป,นุป5ญหาเก��ยวก�บต�วคุ�าของจริ�ยธริริม เม"�อบอกว�า ด� คุ าว�า ด� “ ” “ ” นุ�0นุหมายคุวามอย�างไริ หมายถื�งอะไริบางอย�างท��ม�อย/�จริ�ง ๆ หริ"อไม� หริ"อเป,นุเพ�ยงคุวามเห7นุของผ/.พ/ด ม�คุ าตอบอย/� 2 ล�ทธ� คุ"อ

1.1 ล�ทธ�อ�ตว�ส�ย (Subjectivism)

ถื"อว�า คุวามด� คุวามช��วนุ�0นุ ม�ได.ม�อย/�จริ�ง ๆ การิพ/ดว�า การิกริะท าอย�างหนุ��งด�นุ�0นุ เป,นุเพ�ยงคุวามพอใจต�อการิกริะท านุ�0นุ และการิพ/ดว�า การิกริะท าอย�างหนุ��งช��ว ก7เป,นุเพ�ยงคุวามไม�พอใจต�อการิกริะท านุ�0นุ

การิกริะท าอ�นุหนุ��ง ถื.าม�นุก�อให.เก�ดคุวามส�ขแก�คุนุหนุ��ง ม�นุก7เป,นุการิกริะท าท��ด�ส าหริ�บคุนุนุ�0นุ แต�การิกริะท าอ�นุเด�ยวก�นุนุ�0 ถื.าม�นุก�อให.เก�ดคุวามท�กขแก�บ�คุคุลอ�กคุนุหนุ��ง ม�นุก7เป,นุการิกริะท าท��ช� �วส าหริ�บเขา

ในุต�วการิกริะท านุ�0นุ ไม�ด�ไม�ช��วในุต�วม�นุเอง มนุ�ษยเป,นุผ/.ให.คุ�าแก�ม�นุ คุ�าทางจริ�ยธริริมเป,นุเพ�ยงคุวามเห7นุของมนุ�ษยแต�ละคุนุตามริสนุ�ยมของเขา

1.2 ล�ทธ�ว�ตถ�ว�ส�ย (Objectivism)

ถื"อว�า คุ�าทางจริ�ยธริริมนุ�0นุ ม�อย/�จริ�ง ๆ ในุโลก ม�อย/�ด.วยต�วม�นุเอง และเป,นุอ�สริะจากคุวามคุ�ดของมนุ�ษย ม�ล�กษณะแนุ�นุอนุตายต�วและไม�เปล��ยนุแปลงไปตามกาลเวลาหริ"อสภิาพแวดล.อม การิพ/ดว�า การิกริะท าอ�นุหนุ��งด� หริ"อช��ว นุ�0นุ หมายคุวามว�า คุวามด� คุวามช��ว ม�อย/�ในุส��ง นุ�0นุจริ�ง ๆ ไม�ใช�เป,นุเพ�ยงคุวามริ/ .ส�กชอบไม�ชอบของมนุ�ษยเท�านุ�0นุ

คุ�าทางจริ�ยธริริมม�อย/�โดยไม�ข�0นุอย/�ก�บคุวามคุ�ดของมนุ�ษย ไม�ว�าโลกนุ�0จะม�มนุ�ษยหริ"อไม�ก7ตาม คุ�าทางจริ�ยธริริมก7ย�งม�อย/�คุงอย/� ถื�งจะไม�ม�ใคุริมาริ�บริ/ .ม�นุหริ"อไม�ก7ตาม ซ��งผ�ดก�บล�ทธ�อ�ตว�ส�ย ท��มองว�า

41

Page 42: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

มนุ�ษยเป,นุผ/.ก าหนุดคุ�าทางจริ�ยธริริมข�0นุมา ถื.าไม�ม�มนุ�ษยเลยส�กคุนุในุโลก คุ�าทางจริ�ยธริริมก7ไม�ม� ม�แต�ปริากฏิการิณธริริมชาต�เท�านุ�0นุ

ในุท�ศนุะของล�ทธ�ว�ตถื�ว�ส�ย การิคุนุสองคุนุโต.แย.งก�นุเก��ยวก�บคุวามด�คุวามช��ว จะต.องม�คุนุหนุ��งถื/ก คุนุหนุ��งผ�ด จะถื/กท�0งสองคุนุไม�ได.

2. ล�กัษณะของค�าทางจริ�ยธริริมป5ญหาเก��ยวก�บคุ�าทางจริ�ยธริริมอ�กป5ญหาหนุ��ง คุ"อ คุ�าทาง

จริ�ยธริริมม�ล�กษณะอย�างไริ สามาริถืให.นุ�ยามได.หริ"อไม� ห�นุมาสนุใจในุการิว�เคุริาะหคุวามหมายของศ�พททางจริ�ยธริริมในุทางภิาษาว�าม�คุวามหมายว�าอย�างไริ ม� 3 ล�ทธ�ท��ตอบคุ าถืามนุ�0 คุ"อ 1) ธริริมชาต�นุ�ยม 2) อธริริมชาต�นุ�ยม 3) อาริมณนุ�ยม

2.1 ธริริมชาต�น�ยม (Naturalism)

ถื"อว�า คุ�าทางจริ�ยธริริมนุ�0นุ สามาริถืนุ�ยามได. และส��งท��ใช.นุ�ยามนุ�0นุ เป,นุส��งท��อย/�นุอกเหนุ"อจากวงจริ�ยธริริม คุ"อ ส��งท��ม�อย/�ในุโลกธริริมชาต�

ถื.าเริาเอาศ�พทท��อย/�ในุวงจริ�ยธริริมด.วยก�นุมานุ�ยามคุ�าทางจริ�ยธริริม ก7จะไม�ไปไหนุ จะวนุเว�ยนุอย/�ท��เด�มเหม"อนุการิพายเริ"�อในุอ�าง เช�นุ การินุ�ยามว�า ส��งท��ด� คุ"อ ส��งท��ถื/ก เท�าก�บว�า เอา ด� ไป“ ” “ ”

นุ�ยาม ถื/ก ซ��งท�0งสองก7เป,นุศ�พททางจริ�ยะเช�นุก�นุ จ�งไม�ได.บอกอะไริ“ ”

เริาการิจะนุ�ยามคุ�าทางจริ�ยธริริม จะต.องนุ าเอาส��งอ"�นุท��ไม�อย/�ในุวง

จริ�ยธริริมมาอธ�บาย เช�นุ การินุ�ยามว�า ส��งท��ด� คุ"อ ส��งท��คุนุส�วนุใหญ�“

เห7นุชอบ ในุท��นุ�0เริานุ�ยาม ด� ด.วย คุวามเห7นุชอบของคุนุส�วนุ” “ ” “

ใหญ� ” ซ��งเป,นุปริากฏิการิณท��เก�ดก�นุคุนุในุส�งคุม (ปริากฏิการิณด�งกล�าวม�ใช�ปริากฏิการิณทางศ�ลธริริม) ส�งคุมเป,นุปริากฏิการิณท��เก�ดข�0นุในุโลก และโลกก7เป,นุส�วนุหนุ��งของธริริมชาต� ด�งนุ�0นุคุวามเห7นุชอบของคุนุส�วนุใหญ�ก7เป,นุปริากฏิการิณธริริมชาต�ท��เก�ดข�0นุ

42

Page 43: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ในุกริณ�นุ�0 เริาเอาส��งธริริมชาต� (คุวามเห7นุชอบของคุนุส�วนุใหญ�) มานุ�ยามศ�พททางจริ�ยธริริม ท าให.เริาสามาริถือธ�บายคุ�าทางจริ�ยธริริมได.โดยใช.ศ�พทท��อย/�นุอกวงจริ�ยธริริม

2.2 อธริริมชาต�น�ยม (Non-naturalism)

ถื"อว�า เริาไม�สามาริถืนุ�ยามคุ�าทางจริ�ยธริริมได. เพริาะคุ�าทางจริ�ยธริริมม�ได.เก��ยวข.องก�บข.อเท7จจริ�งหริ"อปริากฏิการิณในุธริริมชาต� จ�งไม�สามาริถืจะนุ�ยามได.โดยใช.ส��งธริริมชาต�หริ"อข.อเท7จจริ�งมาอธ�บายเพริาะเป,นุคุนุละเริ"�องก�นุ

อธริริมชาต�นุ�ยม เห7นุด.วยก�บธริริมชาต�ในุแง�ท��ว�า การินุ�ยามศ�พทจริ�ยะหนุ��งด.วยศ�พทจริ�ยะอ"�นุนุ�0นุไม�ได. เพริาะม�นุไม�ได.อธ�บายอะไริแก�เริา แต�ไม�เห7นุด.วยก�บธริริมชาต�นุ�ยมในุแง�ท��นุ าเอาศ�พทนุอกวงจริ�ยธริริมมาอธ�บายศ�พททางจริ�ยธริริม เช�นุ บอกว�า ส��งท��ด� คุ"อ ส��งท��คุนุส�วนุใหญ�เห7นุชอบ เป,นุการิพ/ดคุนุละเริ"�องก�นุ

ม�วริ (G.E. Moore 1873-1958) นุ�กปริ�ชญาฝ่Iายอธริริมชาต�นุ�ยม บอกว�า การินุ�ยามคุ�ณสมบ�ต�อ�นุหนุ��งด.วยคุ�ณสมบ�ต�อ�กอ�นุหนุ��งเช�นุนุ�0 เป,นุข.อผ�ดพลาดหริ"อการิว�บ�ต� (Fallacy) อย�างหนุ��งในุการินุ�ยามศ�พท และการินุ�ยามศ�พทจริ�ยธริริมด.วยส��งธริริมชาต� เป,นุการิกริะโดดข.ามจากข.อเท7จจริ�งไปส/�คุ�าทางจริ�ยธริริม เริ�ยกว�า การิว�บ�ต�ทางธริริมชาต�นุ�ยม (Naturalistic Fallacy)

ม�วริ เห7นุว�า การิจะนุ�ยามส��งใดส��งหนุ��ง ส��งนุ�0นุต.องเป,นุส��งเช�งซ.อนุ คุ"อ ม�ส�วนุปริะกอบหลายอย�าง และเริานุ�ยามได.โดยบอกส�วนุปริะกอบต�าง ๆ ของม�นุ แต�ว�าคุ�าทางจริ�ยธริริม เช�นุ ด� เป,นุ“ ”

เช�งเด��ยวไม�ม�ส�วนุปริะกอบ จ�งนุ�ยามไม�ได. เริาสามาริถืริ/ .จ�ก ด� “ ” ได.โดยการิส�มผ�สโดยตริง ด�ก7คุ"อด�“ ”

2.3 อาริมณน�ยม (Emotivism)

43

Page 44: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

ปฏิ�เสธการิม�อย/�ทางคุ�าทางจริ�ยธริริม คุวามด� คุวามช��ว ไม�ม�อย/�จริ�ง การิพ/ดว�าส��งหนุ��งด�หริ"อเลวนุ�0นุ ไม�ม�คุวามหมายอะไริ เป,นุเพ�ยงการิแสดงอาริมณหริ"อคุวามริ/ .ส�ก ท��ผ/.พ/ดม�ต�อส��งนุ�0นุเท�านุ�0นุ

ด�งนุ�0นุ ถื.าแดงพ/ดว�า ส��งนุ�0ถื/ก ด าพ/ดว�า ส��งนุ�0ผ�ด คุนุท�0งสองด/เหม"อนุโต.แย.งก�นุ แต�ในุคุวามเป,นุจริ�งเขาม�ได.โต.แย.งก�นุเลย ต�างฝ่Iายต�างก7เพ�ยงแสดงคุวามริ/ .ส�กของตนุท��ม�ต�อส��ง ๆ หนุ��ง

ล�ทธ�นุ�0 จ�งนุ�ยาม ด� ไม�ได. เพริาะม�นุไม�ม�คุวามเป,นุจริ�งในุโลก“ ”

ภิายนุอกริ�บริองม�นุ เป,นุเพ�ยงคุ าท��เริาใช.เม"�อพอใจก�บส��งหนุ��งเท�านุ�0นุ ส�วนุอธริริมชาต�นุ�ยม บอกว�า ด� นุ�ยามไม�ได. เพริาะเป,นุส��งเช�งเด��ยว“ ”

7. สริ�ป

เนุ"0อหาทางจริ�ยศาสตริ ม� 3 ปริะเด7นุใหญ� ๆ คุ"อ1. ป5ญหาเก��ยวก�บส��งม�คุ�าหริ"อส��งท��ด�ส าหริ�บมนุ�ษย ม�คุ าตอบ 2

ล�ทธ�คุ"อ 1)ส�ขนุ�ยม ท��ถื"อว�า คุวามส�ขเป,นุส��งด�ส าหริ�บมนุ�ษย และ 2) อส�ขนุ�ยม ท��ถื"อว�าป5ญญาคุวามริ/ .และคุวามสงบของจ�ตเป,นุส��งม�คุ�าส าหริ�บช�ว�ต 3) มนุ�ษยนุ�ยม ถื"อว�า ริ�างกายและจ�ตใจม�คุวามส าคุ�ญเท�าก�นุ คุวริให.คุวามส�ขท�0งแก�ริ�างกาย และพ�ฒนุาด.านุจ�ตใจไปพริ.อมก�นุ คุวามส�ขสบายเป,นุอาหาริทางกายฉ�นุใด ป5ญญาคุวามริ/ .และคุวามสงบส�ขของจ�ต ก7เป,นุอาหาริทางใจฉ�นุนุ�0นุเหม"อนุก�นุ

2. ป5ญหาเก��ยวก�บเกณฑ์ต�ดส�นุจริ�ยธริริม ม�คุ าตอบ 2 ล�ทธ� คุ"อ 1) ส�มพ�ทธนุ�ยม ถื"อว�า เกณฑ์ต�ดส�นุจริ�ยธริริมม�ล�กษณะส�มพ�ทธ คุ"อ ไม�แนุ�นุอนุตายต�วแต�ข�0นุอย/�ก�บป5จจ�ยอ"�นุ ๆ เช�นุ บ�คุคุล ส�งคุม กาลเวลา และสภิาพแวดล.อม 2) ส�มบ/ริณนุ�ยม ถื"อว�า เกณฑ์ต�ดส�นุจริ�ยธริริมต.องม�ล�กษณะแนุ�นุอนุตายต�วโดยไม�ข�0นุก�บป5จจ�ยใด ๆ

3. ป5ญหาเก��ยวก�บคุ�าทางจริ�ยธริริม ม�คุ าตอบ 3 ล�ทธ� คุ"อ 1)

ธริริมชาต�นุ�ยม ถื"อว�า คุ�าทางจริ�ยธริริมม�อย/�จริ�ง และสามาริถืนุ�ยามได.โดยใช.ศ�พทนุอกวงจริ�ยะมานุ�ยามได. 2) อธริริมชาต�นุ�ยม ถื"อว�า

44

Page 45: Ethics 153

จริ�ยศาสตริ

คุ�าทางจริ�ยธริริม ม�อย/�จริ�งเช�นุก�นุ แต�ไม�สามาริถืนุ�ยามได.เพริาะเป,นุส��งเช�งเด��ยว 3) อาริมณนุ�ยม ถื"อว�า คุ�าทางจริ�ยธริริม ไม�ได.ม�อย/�จริ�ง เป,นุเพ�ยงคุวามริ/ .ส�กหริ"ออาริมณของผ/.พ/ดเท�านุ�0นุ 21

หน�งส(ออ�านค,นคว,าเพิ�3มเต�ม1. ก�ริต� บ�ญเจ"อ. แกั�นปริ�ชญาป5จจ�บ�น. กริ�งเทพ ฯ : ไทย

ว�ฒนุาพานุ�ช, 2522.

2. ว�ทย ว�ศทเวทย,ศ.ดริ. จริ�ยศาสตริเบ(2องต,น. กริ�งเทพ ฯ : อ�กษริเจริ�ญท�ศนุ, 2532.

3. ---------------. ปริ�ชญาท�3วไป. กริ�งเทพ ฯ : อ�กษริเจริ�ญท�ศนุ, พ�มพคุริ�0งท�� 10.

4. เด"อนุ คุ าด�, ดริ. ป5ญหาปริ�ชญา. กริ�งเทพ ฯ : โอเด�ยนุสโตริ, 2530.

5. ส�จ�ตริา ริณริ"�นุ, ผศ. ปริ�ชญาเบ(2องต,น. กริ�งเทพ ฯ : อ�กษริาพ�พ�ฒนุ, 2532.

6. พริะเมธ�ธริริมาภิริณ (ปริะย/ริ ธมLมจ�ตLโต). ปริ�ชญากัริ�กัโบริาณ. กริ�งเทพ ฯ : มหาจ�ฬาลงกริณริาชว�ทยาล�ย, 2532.

7. ริาชบ�ณฑ์�ตยสถืานุ. พิจนาน�กัริมศ�พิทปริ�ชญา อ�งกัฤษ-ไทย.

กริ�งเทพ ฯ : อมริ�นุทริ พริ�0นุต�0ง กริ� Nพ, 2532.

8. ช�ชช�ย คุ�.มทว�พริ. จริ�ยศาสตริ : ทฤษฎี�และการิว�เคุริาะหป5ญหาจริ�ยธริริม. กริ�งเทพฯ : บริ�ษ�ท เคุล7ดไทย, 2540.

21 สริ�ปคุวามจาก ปริ�ชญาเบ"0องต.นุ โดย ส�จ�ตริา ริณริ"�นุ, 2532 * 83-92

45