European Expression - Issue 60

ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΝΤΥΠΟΥ 1413

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 60 • 1ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2006

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α �

EΥΡΩΠΑΪΚΗ EΚΦΡΑΣΗ Τ Ρ Ι Μ Η Ν Ι Α Ι Α Ε Κ Δ Ο Σ Η Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Ο Υ Π Ρ Ο Β Λ Η Μ Α Τ Ι Σ Μ Ο Υ

έΤΟΣ ΙδΡΥΣΗΣ: 1989 • ISSN: 1105-8137 • 5 ΕΥΡΩ • ΧΡΟΝΟΣ 15 • ΤΕΥΧΟΣ 60 • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ- ΜΑΡΤΙΟΣ 2006

ΙδΙΟΚΤΗΤΗΣ - ΕΚδΟΤΗΣ:"ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΚΦΡΑΣΗ-ΘΕΣΜΟΙ"

Μη Κερδοσκοπικό ΣωματείοΟμήρου 54 - Αθήνα - 106 72Τηλ.: +30 210 3643224Fax: +30 210 3646953E-mail: [email protected]://www.ekfrasi.gr

ΚΩδΙΚoΣ ΕΝΤύΠΟΥ: 1413

ΕΚδΟΤΗΣ – ΥΠΕΥΘΥΝΟΣΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ:Νίκος Γιαννής

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ: Αθηνά Μπάη

δΙΕΥΘΥΝΣΗ: Κατερίνα Ανδρωνά

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ : Χρίστος ΑλεξόπουλοςΑλέξανδρος ΒέλιοςΟδυσσέας Βουδούρηςδιονύσης ΓουσέτηςΣτάθης ΚαμπουρίδηςΛουκάς ΚυριακόπουλοςΙωάννης ΛάμπρουΙωάννης ΠαναγιωτόπουλοςΛίνα ΠαπαδοπούλουΘεόδωρος ΠαπαλεξόπουλοςΣωτήρης ΠαπασπυρόπουλοςΧάρης ΠαπασωτηρίουΓεώργιος ΧατζημαρκάκηςΑριστείδης Χατζήςδημήτρης ΧρυσοχόουMalika BrowneSpyros PappasDavid Tebbutt

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚδΟΣΗΣ:«Hλιαία»

Εκδοτικό Σημείωμα ...........................................................................................................5Νίκος Γιαννής

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Τι σημαίνει «ελληνικότητα» σε ένα ευρωπαϊκό και παγκόσμιο περιβάλλον; ...........................6-20

Πολιτιστική κληρονομιά και ΜΜΕ. Ιωαν. Παναγιωτόπουλος ■ Γιώργος Χα-τζημαρκάκης, Ελληνικής καταγωγής Γερμανός Ευρωβουλευτής, μέλος της Ομάδας των Φιλελευθέρων ■ Χάρης Παπασωτηρίου, Αναπληρωτής Καθηγη-τής Παντείου ■ Τι σημαίνει ελληνικότητα…, Λουκάς Κυριακόπουλος, Γενικός Γραμματέας Ινστιτούτου Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών ■ Σωτήρης Παπασπυρόπουλος ■ δημήτρης Ν. Χρυσοχόου, Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης,Εθνικός Συντονιστής του Προγράμματος «Παι-δεία της δημοκρατίας» ■ διονύσης Γουσέτης, Πρόεδρος διεθνούς Αμνηστίας ■ Οδυσσέας Βουδούρης ■ Λίνα Παπαδοπούλου, Λέκτορας Συνταγματικού δι-καίου Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ■ Στάθης Καμπουρίδης ■

Η Ελλάδα στην Ευρώπη και στο «παγκόσμιο χωριό», Αλέξανδρος Βέλιος, δη-μοσιογράφος ■ Κυριάκος Βαρβαρέσος ■ Speech of the Greek Prime Minister Mr. Ksenofon Zolotas in Washington (october 2nd, 1959), using mostly greek words ■ 10 things to steal from the Greeks, Malika Browne ■ διαγγέλματα Ελευθερίας, από το βιβλίο του Λεωνίδα Ζώη Iστορία της Ζακύνθου ■ Συνε-χής ο αγώνας ενάντια στον ορθολογισμό ■ Υπέρ της Ε.Ε. η πλειοψηφία των Ελλήνων , Ευρωβαρόμετρο ■ Ο αγώνας ■ Τα ρεμάλια οι έλληνες

Παγκοσμιοποίηση και Ανταγωνισμός: Υπόθεση MicrosoftΠαγκοσμιοποίηση – Νέες δυνάμεις και πεδία σύγκρουσης ................................ 21Χρίστος ΑλεξόπουλοςΕθνική Οικονομία, Επιχείρηση και στέλεχος: Οι τρεις όψεις της ανταγωνιστικότητας .................................................................... 28 Θεόδωρος ΠαπαλεξόπουλοςThe Microsoft Case ........................................................................................................ 35Spyros Pappas

Ιστορία της Ε.Ε.Η συμβολή της Γαλλίας στην ανάπτυξη των Ε.Κ. στις δεκαετίες ’50 και ’60 ..... 37Ιωάννης Λάμπρου

Το μέλλον της ΕυρώπηςIs Europe losing its innovative edge? .......................................................................... 41David TebbuttH χρήση της στρατιωτικής ισχύος της ΕΕ εκτός των συνόρων της ..................... 43Προτάσεις διακυβέρνησης για την Ευρωπαϊκή Κεντροδεξιά .............................. 45Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος (Παρουσίαση: Αριστείδης Χατζής)

Τα νέα της έκφρασης .................................................................................................... 48


C o N T E N T S�

EvroPaIKI EKFraSSI quarTErly EDITIoN oN EuroPEaN ISSuES

FIrST PuBlISHED: 1989 • ISSN: 1105 – 8137 • Euro 5 • vol. 60 • JaNuary- FEBruary – MarCH 2006

ProPrIETor - EDITIoN:"European Society, Politics,Expression, Institutions",non Profit Making Company54 omirou St., athens 106 72Tel.: +30 210 3643224Fax: +30 210 3646953E-mail: [email protected]://www.ekfrasi.gr

EDITor - PuBlISHEr By laW:Nicos yannis

PuBlISHING DIrECTorathina Bai

DIrECTIoN:Katerina androna

CoNTrIBuTorSin this issue:

Christos alexopoulosalexandros veliosodysseas voudourisDionysis GousetisStathis Kampouridisloukas KyriakopoulosIoannis lambrouIoannis Panagiotopouloslina PapadopoulouTheodoros PapaleksopoulosSotiris PapaspyropoulosCharis Papasotiriouaristeidis ChatzisDimitris ChrisochoouMalika BrowneSpyros PappasDavid Tebbutt

TECHNICal aDvISor:Iliea

Editorial ...............................................................................................................................5Nicos yannis

Special issue: What does “Greekness” means in a Europeanand world environment?...............................................................................6-20

Cultural heritage and Media, Ioannis Panagiotopoulos ■ yorgos Hatzimarka-kis, Greek origin German Member of European Parliament- European liber-als Group ■ Charis Papasotiriou, assistant Professor of the Panteion universi-ty ■ What does greekness mean…, loukas Kyriakopoulos, Secretary General - Foundation for Economic and Industrial research ■ Dimitris Chrysochoou, assistant Professor of university of Crete, National Coordinator of Program »Education of Democracy” ■ Sotiris Papaspyropoulos ■ Dionysis Gousetis, International amnesty - President odysseas voudouris ■ lina Papadopou-lou, lecturer of Constitutional law – aristoteleio university of Thessaloniki ■ Stathis Kampouridis ■ Greece in Europe and in the “world village”, alex-andros velios, journalist ■ Kyriakos varvaresos ■ Speech of the Greek Prime Minister Mr. Xenofon Zolotas in Washington (october 2nd, 1959), using mostly Greek words ■ 10 things to steal from the Greeks, Malika Browne ■

Proclamations of Freedom, from the book of leonidas Zwi “History of Za-kynthos” Continuous fight against the rationalism ■ In favor of the Eu the majority of Greeks, Eurobarometre ■ The race ■ remalia the Greeks

Globalisation and Competition: Case of Microsoft Globalisation – New Forces and fields of conflict ................................................... 21Christos alexopoulosNational Economy, Enterprise and executive:The three aspects of competitiveness ......................................................................... 28Theodoros PapaleksopoulosThe Microsoft Case ........................................................................................................ 35Spyros Pappas

The contribution of France in the development of EC in the decades ’50 and ’60 ....37 Ioannis lambrou

The future of EuropeIs Europe losing its innovative edge? .......................................................................... 41David TebbuttThe use of the Eu’s military force out of its borders ............................................... 43Proposals of Governing for European Centre-right ................................................ 45Κonstantinos arvanitopoulos (Presentation: aristeidis Chatzis)

European Expression News .......................................................................................... 48

�


1.Οι πολιτικοί μας θα κρίνονται, θα αξιολογούνται και θα μένουν στην ιστορία όχι επί τη βάσει του χρόνου που

πέτυχαν να διατηρηθούν στην εξουσία, αλλά επί τη βάσει του έργου που διαπιστωμένα προσέφεραν. Θα μειωθεί ο συ-νυπολογισμός του λεγόμενου πολιτικού κόστους και η πολι-τική θα απαλλαγεί, μέχρις ενός σημείου τουλάχιστον, από τα δεσμά της ρεαλιστικής σοφίας πως «πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού». Εφικτά είναι πολύ περισσότερα!

2.δεν θα αποκτούν ασυναγώνιστη τεχνογνωσία και επο-μένως τεράστια δύναμη ώστε να ασκούν με αδιαφά-

νεια, αυταρχισμό ή αλαζονεία τα καθήκοντα τους οι άρχο-ντες, όπως συνήθως συμβαίνει αναπόφευκτα με εκείνους που άρχουν άνω της οκταετίας.

3.Το πολιτικό σύστημα θα διακρίνεται από σταθερότητα και μακροπρόθεσμη ενατένιση, καθώς οι εκλογές θα

γίνονται πάντοτε στο τέλος της τετραετίας και κανείς δεν θα πολιτεύεται προσδοκώντας ανά πάσα στιγμή την ανα-τροπή ή την κατάρρευση της κυβέρνησης.

4.Θα αποθαρρύνονται να εμπλέκονται στην πολιτική όσοι προσβλέπουν δια βίου στις εύκολες, χωρίς κόπο

και ουσιαστική εργατικότητα, υλικές και πολιτικές απολα-βές, έχοντας ανάγει σε εργασία ορίζοντας τη δε ως πολιτική, τις μεσολαβήσεις, τις προσωπικές σχέσεις, τη συνεχή εξι-σορρόπηση και διαχείριση οικονομικών και συντεχνιακών συμφερόντων και τους ενδοκομματικούς και ενδοκυβερνη-τικούς βυζαντινισμούς.

5.Θα αποκτήσουν ισότιμη πρόσβαση στην επίσημη πο-λιτική ζωή όσοι δεν προέρχονται από πολιτικές οικο-

γένειες, όσοι δεν είναι κατ’ επάγγελμα συνδικαλιστικά ή πολιτικά στελέχη και όσοι επαγγελματικά και κοινωνικά καταξιωμένοι δεν είναι διατεθειμένοι να παραχωρούν εαυ-τόν ως πρόσοψη κύρους στους δύο προηγούμενους.

6.Θα συζητούμε περισσότερο για την ουσία της πολιτι-κής και όχι για τα πρόσωπα και τις τακτικές επικρά-

τησης και επικοινωνίας.

7.Το κριτήριο της εξέλιξης στη δημόσια σφαίρα (πολιτι-κή και δημ. διοίκηση) δεν θα είναι η δουλοπρέπεια και

η υποταγή στην προσωπική στρατηγική των ανωτέρων και η δεσποτική και αυταρχική επιβολή προς τους κατωτέρους, αλλά η γνώση, η ικανότητα, η ακεραιότητα, η δυνατότητα πειθούς και επίτευξης προγραμματικών συναινέσεων, κα-θώς και η συνείδηση καθήκοντος, η ελευθερία της γνώμης και η γενναιότητα τήρησης του Συντάγματος, του νόμου, των κανονισμών και διαδικασιών.

8. Οι διοικήσεις των κρατικών επιχειρήσεων και τα ανώ-τερα στελέχη του δημοσίου θα έχουν επίσης χρονικό όριο παραμονής σε θέσεις αυξημένης δύναμης.

9. Άρα η πολιτική θα είναι λιγότερο άσκηση εξουσίας και περισσότερο συμμετοχή στα κοινά.

Ε D I T o r I a l

Ελληνικό Σύνταγμα εξευρωπαϊσμός της δημόσιας ζωής

Αν για όλα τα δημόσια αξιώματα που έχουν ως περιεχόμενο την άσκη-ση εκτελεστικής εξουσίας (Πρωθυπουργός, Υπουργός, Νομάρ-χης, δήμαρχος) προβλεφθεί όριο δύο συνεχόμενων θητειών, τότε:

Τότε λοιπόν η δημοκρατία μας θα έχει ποιότητα, οι θεσμοί και οι νόμοι θα λειτουρ-γούν πραγματικά, αμερόληπτα και χωρίς ακατάσχετες ειδικές εξαιρέσεις προς χά-ριν προσωπικών και οικογενειακών μεσολαβήσεων, η κυβέρνηση και η διοίκηση με-γαλύτερη αποτελεσματικότητα και διαφάνεια, η κοινωνία μας ευημερία και όλοι μας λιγότερη γκρίνια και μεγαλύτερη εκτίμηση μέσα μας γι’ αυτούς που κάθε φορά μας κυβερ-νούν και γι’ αυτούς που επιτυγχάνουν περισσότερα από εμάς. Τότε η κοινωνία πολιτών θα αναπτυχθεί και θα παίζει πληρέστερα τον ρόλο της, εν ελευθερία και δικαιοσύνη. Τότε το Σύνταγμα μας θα συμβάλλει να κόψουμε δρόμο προς την Ευρώπη, τον κόσμο και το μέλλον.

Νίκος Γιαννής

&

� >>> ΑΦ Ι Ε ΡΩΜΑ

Τι σημαίνει “ελληνικότητα”σε ένα ευρωπαϊκό

και παγκόσμιο περιβάλλον;

ΑπογευμΑτινο περπάτημα στην προκυμαία του λιμανιού της Καλαμάτας, παρα-

μονής της καθαράς Δευτέρας. Το κύμα κρατά το ίσον, όπως θα έλεγαν και οι βυζαντινοί ψαλτάδες, κρατά το ίσον στις φωνές του κόσμου που περνά. Αριστερά και δεξιά παιδικές φωνές, το βάδισμα των μεγάλων, το πετάρισμα των εφή-βων, οι ματιές. Ένας κόσμος που δείχνει να επαναλαμβά-νεται, θυμίζοντας ότι οι εικόνες ναι μεν διαφέρουν, αλλά πολλές φορές ταυτίζονται. Οι ήχοι διαφέρουν, αλλά ο τόνος τους διακριτά σταθερός θυμίζει την πηγή τους. Κι ανάμεσά τους μια παιδική φωνή, που μεγαλώνει, και δυναμώνει, όσο πλησιάζει:

Φεγγαράκι μου λαμπρό, φέγγε μου να περπατώ,να πηγαίνω στο σχολειό, να μαθαίνω γράμματα,γράμματα σπουδάγματα, του Θεού τα πράγματα.

Τότε γυρίζεις πίσω και συνειδητοποιείς πως όσο κι αν ο χρόνος προσδιορίζει τα πεπε-ρασμένα όρια της ανθρώ-πινης οντότητας, υπάρχουν μέσα να τα υπερβείς, αφού ο καθένας μας προσδιορίζεται από όσα μεταφέρει και παρα-δίδει. Η ανάκληση της ιστορικής μνήμης όχι τυχαία, καθί-σταται ίσως ο πιο καθοριστικός παράγοντας προσέγγισης προσώπων, αλλά και κοινωνικών συνόλων, αφού έχει άμε-ση αναφορά στη συλλογική συνείδηση. Έτσι, η ιστορική μνήμη καθορίζει και διαβαθμίζει σχεδόν ασυ-νείδητα πολ-λά από όσα δημιουργούμε και παράγουμε. Κυρίως, όταν αυτά εχουν αναφορά στον λόγο, δηλαδή στην καταγραφή της σκέψης και των συναισθημάτων μας, στην καταγραφή της καρδιάς μας.

α. Το κριτήριο των ιστορικών περιόδων

Δεν είναι τυχαίο που η καταγραφή του παρελθόντος κα-

τανοήθηκε ως σχεδόν αυτονόητη πράξη και δημιούργησε ένα κορυφαίο λογοτεχνικό είδος, την ιστοριογραφία. Από τον Όμηρο στον Ηρόδοτο, η ιστοριογραφία θα αποκτήσει το πραγματικό της περιεχόμενο στο έργο του Θουκυδίδη, αλλά η συνάντηση του Ελληνισμού με τον Χριστιανισμό σηματοδότησε μία νέα περίοδο στην ερμηνεία της ανθρώ-πινης ιστορίας. Από την ενδοκομματική ερμηνεία των γεγο-νότων περάσαμε στην οικουμενική θεώρηση, υπό το ερμη-νευτικό πρίσμα του βυζαντινού θεοκεντρισμού. Η ιστορία κατανοήθηκε ως όλον και οι παρεμβάσεις του Θεού στον κόσμο ως καθοριστικής για την εξέλιξη των πραγμάτων. Η ιστοριογραφία συντάχθηκε με την περί θείας οικονομίας διδασκαλία της Εκκλησίας.Έτσι η ανθρώπινη ιστορία διαιρέθηκε σε δύο μεγάλες περι-όδους, την προ Χριστού και τη μετά Χριστόν. Αν και σήμερα αυτός ο χειρισμός είναι κοινότυπος, επιβλήθηκε σταδια-κά. Στο τέλος του ΙΗ´ αιώνα, η μετά Χριστόν περίοδος χω-ριζόταν σύμφωνα με τους ιστοριογράφους της καθ’ ημάς Ανατολής, στις εξής ιστορικές υποπεριόδους: α) των διωγ-μών, β) των αιρέσεων, και γ) της «Λατινικής αιρέσεως». Η τελευταία υποπερίοδος έχει ως αφετηρία το Μεγάλο Σχίσμα του 1054, συνεχίζεται με τη Διαμαρτύρηση (Προτεσταντι-σμός) και καταλήγει με την εμφάνιση του Διαφωτισμού,1 ο οποίος δεν αυτονομείται, αλλά κατανοείται ως η κατάληξη της πτωτικής πορείας της Δυτικής Εκκλησίας και της απο-μάκρυνσής της από την Ανατολική2. Απέναντι σε αυτήν τη διαίρεση συντάχθηκαν όσοι αποδέχονταν τις θέσεις του Δι-αφωτισμού. Η σύγκρουση δεν ήταν μακριά, δεν ήταν νέα, ούτε η εξέλιξή της απροϋπόθετη.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ Μ.Μ.Ε.Τα «ιστορικά προϊόντα»

Δρ. Ιω. Αντ. Παναγιωτόπουλος




ΑπογευμΑτινο περπάτημα στην προκυμαία του λιμανιού της Καλαμάτας, παρα-

μονής της καθαράς Δευτέρας. Το κύμα κρατά το ίσον, όπως θα έλεγαν και οι βυζαντινοί ψαλτάδες, κρατά το ίσον στις φωνές του κόσμου που περνά. Αριστερά και δεξιά παιδικές φωνές, το βάδισμα των μεγάλων, το πετάρισμα των εφή-βων, οι ματιές. Ένας κόσμος που δείχνει να επαναλαμβά-νεται, θυμίζοντας ότι οι εικόνες ναι μεν διαφέρουν, αλλά πολλές φορές ταυτίζονται. Οι ήχοι διαφέρουν, αλλά ο τόνος τους διακριτά σταθερός θυμίζει την πηγή τους. Κι ανάμεσά τους μια παιδική φωνή, που μεγαλώνει, και δυναμώνει, όσο πλησιάζει:

Φεγγαράκι μου λαμπρό, φέγγε μου να περπατώ,να πηγαίνω στο σχολειό, να μαθαίνω γράμματα,γράμματα σπουδάγματα, του Θεού τα πράγματα.

Τότε γυρίζεις πίσω και συνειδητοποιείς πως όσο κι αν ο χρόνος προσδιορίζει τα πεπε-ρασμένα όρια της ανθρώ-πινης οντότητας, υπάρχουν μέσα να τα υπερβείς, αφού ο καθένας μας προσδιορίζεται από όσα μεταφέρει και παρα-δίδει. Η ανάκληση της ιστορικής μνήμης όχι τυχαία, καθί-σταται ίσως ο πιο καθοριστικός παράγοντας προσέγγισης προσώπων, αλλά και κοινωνικών συνόλων, αφού έχει άμε-ση αναφορά στη συλλογική συνείδηση. Έτσι, η ιστορική μνήμη καθορίζει και διαβαθμίζει σχεδόν ασυ-νείδητα πολ-λά από όσα δημιουργούμε και παράγουμε. Κυρίως, όταν αυτά εχουν αναφορά στον λόγο, δηλαδή στην καταγραφή της σκέψης και των συναισθημάτων μας, στην καταγραφή της καρδιάς μας.

α. Το κριτήριο των ιστορικών περιόδων

Δεν είναι τυχαίο που η καταγραφή του παρελθόντος κα-

τανοήθηκε ως σχεδόν αυτονόητη πράξη και δημιούργησε ένα κορυφαίο λογοτεχνικό είδος, την ιστοριογραφία. Από τον Όμηρο στον Ηρόδοτο, η ιστοριογραφία θα αποκτήσει το πραγματικό της περιεχόμενο στο έργο του Θουκυδίδη, αλλά η συνάντηση του Ελληνισμού με τον Χριστιανισμό σηματοδότησε μία νέα περίοδο στην ερμηνεία της ανθρώ-πινης ιστορίας. Από την ενδοκομματική ερμηνεία των γεγο-νότων περάσαμε στην οικουμενική θεώρηση, υπό το ερμη-νευτικό πρίσμα του βυζαντινού θεοκεντρισμού. Η ιστορία κατανοήθηκε ως όλον και οι παρεμβάσεις του Θεού στον κόσμο ως καθοριστικής για την εξέλιξη των πραγμάτων. Η ιστοριογραφία συντάχθηκε με την περί θείας οικονομίας διδασκαλία της Εκκλησίας.Έτσι η ανθρώπινη ιστορία διαιρέθηκε σε δύο μεγάλες περι-όδους, την προ Χριστού και τη μετά Χριστόν. Αν και σήμερα αυτός ο χειρισμός είναι κοινότυπος, επιβλήθηκε σταδια-κά. Στο τέλος του ΙΗ´ αιώνα, η μετά Χριστόν περίοδος χω-ριζόταν σύμφωνα με τους ιστοριογράφους της καθ’ ημάς Ανατολής, στις εξής ιστορικές υποπεριόδους: α) των διωγ-μών, β) των αιρέσεων, και γ) της «Λατινικής αιρέσεως». Η τελευταία υποπερίοδος έχει ως αφετηρία το Μεγάλο Σχίσμα του 1054, συνεχίζεται με τη Διαμαρτύρηση (Προτεσταντι-σμός) και καταλήγει με την εμφάνιση του Διαφωτισμού,1 ο οποίος δεν αυτονομείται, αλλά κατανοείται ως η κατάληξη της πτωτικής πορείας της Δυτικής Εκκλησίας και της απο-μάκρυνσής της από την Ανατολική2. Απέναντι σε αυτήν τη διαίρεση συντάχθηκαν όσοι αποδέχονταν τις θέσεις του Δι-αφωτισμού. Η σύγκρουση δεν ήταν μακριά, δεν ήταν νέα, ούτε η εξέλιξή της απροϋπόθετη.


Δρ. Ιω. Αντ. Παναγιωτόπουλος

�

>>>

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • ΤΕΥΧΟΣ 50 • 1ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2006

ΑΦ Ι Ε ΡΩΜΑ

Στο τέλος του ΙΗ´ αιώνα είχαν προσδιοριστεί τα όρια και σαφώς είχαν τοποθετηθεί οι δύο πλευρές3. Η σύγκρουση πραγματοποιήθηκε στην υπό τον οθωμανικό ζυγό χώρα με το πιο σύγχρονο και προωθημένο μέσο της εποχής, τα φυλλάδια. Στις αρχές του 1798 τυπώθηκε στην Κωνσταντι-νούπολη το φυλλάδιο με τον τίτλο Πατρική Διδασκαλία και πριν τον Ιούνιο του 1798 στο Παρίσι το φυλλάδιο με τον τίτ-λο Αδελφική Διδασκαλία4. Το πρώτο έργο προέρχεται από κύκλους του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ενώ το δεύτε-ρο από εκπροσώπους των Γαλλικών συμφερόντων. Το μεν πρώτο υποκρίπτει τον εθνομάρτυρα οικουμενικό πατριάρ-χη Γρηγόριο τον Ε´ (1797-1798, 1806-1808, 1818-1821), το δε δεύτερο τον μεγάλο διδάσκαλο του Γένους Αδαμάντιο Κοραή (1748-1833)5. Τις δύο προσωπικότητες συνέδεε αρχικά μια βαθιά αλληλοεκτίμηση, που εξελίχθηκε σε μία αντιπαράθεση μέχρις εσχάτων. Δεν έχει πια μεγάλη σημα-σία το περιεχόμενο της σύγκρουσης, αλλά είναι βέβαιο, ότι προσδιόρισε το πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου στα Μ.Μ.Ε. της εποχής, το οποίο φθάνει μέχρι της ημέρες μας, αν ανα-λογισθούμε ότι πολλά στοιχεία του σύγχρονου πολιτικού διαλόγου συγκροτούνται από «μη διαφωτιστικές προϋπο-θέσεις», με συνέπεια να κατατάσσονται σε μία κατηγορία που είναι δύσκολο να προσδιοριστεί εάν τελικά είναι προ-διαφωτιστική ή μετανεωτερική.Είναι σαφές, ότι το Γένος των Ρωμιών διαλεγόταν για το πο-λιτικό του μέλλον. Αυτό, όμως, που έχει σημασία είναι ότι από όλες τις πλευρές υπήρχε η διάκριση μεταξύ των ημε-τέρων βασιλέων, των οποίων η συνέχεια διεκόπη το 1453, και των υμετέρων βασιλέων, οι οποίοι σήμερα κυβερνούν το κράτος. Άρα ως βασικός πολιτικός στόχος καθίσταται η αποκατάσταση των ημετέρων βασιλέων, αίτημα που θα κυ-ριαρχήσει στην πολιτική σκηνή της Χερσονήσου του Αίμου καθ’ όλη τη διάρκεια του ΙΘ´ αιώνα. Αυτό μάλιστα συνδέεται απολύτως με την αντίληψη περί θείας παρεμβάσεως στην ιστορία. Κλασσικό παράδειγμα η γνωστή θέση του ήρωα της εθνεγερσίας Θ. Κολοκοτρώνη (1770-1843), ο οποίος έλεγε ότι ο Θεός έδωσε την υπογραφή του δια την ελευθερίαν της Ελλάδος, δεν την παίρνει οπίσω6. Και δεν ήταν ο μόνος, αφού το σύνολο των πρωταγωνιστών της Επανάστασης του 1821 είχε βαθιά ριζωμένη την πίστη στη θεία προέλευ-ση της προσπάθειάς του και στην ανάγκη αποκατάστασης της ημετέρας βασιλείας. Το όραμα των αγωνιστών πραγ-ματοποιήθηκε με την ίδρυση του ελληνικου βασιλείου, το οποίο υπήρξε πολύ μικρότερο των αρχικών προσδοκιών και είχε ως συνέπεια τη γέννηση της Μεγάλης Ιδέας.

β. Το εθνοκεντρικό κριτήριο

Το 1837 ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο των Αθηνών, το πρώ-το ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα στη Χερσόνησο του Αί-μου. Στόχος ήταν να παράξει τους ταγούς του γένους που

θα οδηγούσαν στη πραγμάτωση της Μεγάλης Ιδέας7. Στην έδρα της ιστορίας βρισκόταν ο καθηγητής Θεόδωρος Μανούσης (1795-1858)8, φίλος του Θεόκλητου Φαρμακί-δη (1784-1860)9, αρχιγραμματέα της Ιεράς Συνόδου της αυτοκεφάλου πλιν σχισματικής Εκκλησίας της Ελλάδος10.

Το 1848 ξέσπασαν τα Μα-νούσεια11, όταν η εφημερίδα ο Αιών δημοσίευσε άρθρο του φοιτητή της Θεολογικής Σχολής ιερομονάχου Παϊσίου Ιωαννίτη, με το οποίο κατη-γορούσε τον Μανούση για τη διδασκαλία του. Του άρθρου

ακολούθησαν συγκρούσης μεταξύ των φοιτητών και ταρα-χές, οι οποίες καλύφθηκαν από τον τύπο της εποχής. Ενα-ντίον του Μανούση εμφανώς τάχθηκε η ομάδα των φιλορ-θοδόξων12, η οποία δεν πέτυχε να εκδιώξει τον Μανούση, αλλά αποφάσισε να επιβάλει τον εκλεκτό της και φέρελπι νέο ιστορικό Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο (1815-1891). Ο Κ. Παπαρρηγόπουλος βρισκόταν στον αντίποδα του Μα-νούση. Διέκρινε αξιοποιώντας το εθνοκεντρικό κριτήριο,τρεις περιόδους της ελληνικής ιστορίας: την αρχαία, τη μέση και τη νεότερη. Διακήρυξε μέσα από αυτό το σχήμα την ενότητα του Ελληνικού έθνους. Το 1852 εξέδωσε εγχει-ρίδιο ιστορίας για τη Μέση Εκπαίδευση, το οποίο απορρί-φθηκε το 1853 από την επιτροπή, στην οποία συμμετείχαν ο προαναφερθείς Θ. Μανούσης και ο Στέφανος Κουμανού-δης (1818-1899)13, οπαδοί και οι δύο των απόψεων του Edward Gibbon (1737-1794)14. Όμως, οι απόψεις του Πα-παρρηγόπουλου είχαν υιοθετηθεί από ένα μεγάλο μέρος των λογίων της εποχής, όπως ο Λέων Μελάς (1812-1879), του οποίου το βιβλίο Γεροστάθης έτυχε μεγάλης αποδοχής (1858)15. Ο Παπαρρηγόπουλος ολοκλήρωσε την έκδοση της πεντάτομης ιστορίας του το 1874, αλλά οι απόψεις του είχαν ήδη επιβληθεί και διδάσκονταν από τους καθηγητές της Μέσης Εκπαίδευσης, άνευ σχετικής άδειας του Υπουρ-γείου Παιδείας. Η Ελληνική Πολιτεία υιοθέτησε επισήμως τις απόψεις του Παπαρρηγόπουλου το 1882, και από το 1884 στα ελληνικά σχολεία άρχισε να διδάσκεται η ιστορία του Ελληνικού Έθνους, διακεκριμένη σε τρεις περιόδους και μάλιστα ισομερώς, μία σε κάθε τάξη του Γυμνασίου, όπως ακριβώς μέχρι σήμερα!

γ. Η ελληνοχριστιανική παράδοση

Οι απόψεις του Κ. Παπαρρηγόπουλου περί της ελληνικότη-τας του Βυζαντίου εμπεριέχουν έναν ακόμη βαθύτερο διά-λογο, ο οποίος εδραζόταν στο ερώτημα περί των σχέσεων του Ελληνισμού και του Χριστιανισμού. Η προβολή κατά τα πρώτα 50 χρόνια του ελεύθερου ελληνικού κράτους, της αρχαίας ιστορίας εις βάρος της μεταγενέστερης είχε θέσει εκ νέου το ανωτέρω ερώτημα, αν και οι απαντήσεις ήταν ήδη γνωστές και τυπολογημένες. Οι Καππαδόκες Πατέρες είχαν με επιτυχία απαντήσει στη διάρκεια της σύγκρουσης που είχε προκαλέσει η πολιτική του αυτοκράτορα Ιουλια-




νού του Παραβάτη (361-363). Αντίστοιχα, οι εικονομαχικές έριδες (727-843) εμπλούτισαν τόσο το διάλογο, ώστε η περίοδος που ακολούθησε να καλείται Α´ Βυζαντινή Ανα-γέννηση. Από τον ΙΑ´ αιώνα το σύνολο των λογίων έχει εγκολπωθεί πλήρως την ταυτότητα της ελληνοχριστιανικής παράδοσης, όπως δηλώνεται και από την επικράτηση του εορτασμού των Τρειών Ιεραρχών, ο οποίος καθιερώθηκε το 1842 στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο εορτασμός σηματο-δότησε και τη σταδιακή επικράτηση των απόψεων όσων υποστήριζαν τη συνέχεια της ελληνοχριστιανικής παράδο-σης και κυριάρχησαν πλήρως το α´ μισό του Κ´ αιώνα. Το ιστορικό ατύχημα του εμφυλίου πολέμου (1946-1949) και η σύγκρουση ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή σε διεθνές επίπεδο, διαμόρφωσαν τις προϋποθέσεις νέων ζυ-μώσεων στο εσωτερικό της ελληνικής κοινωνίας. Η δραμα-τική κατάρρευση του οράματος της Μεγάλης Ιδέας (1922), είχε προλιάνει το έδαφος των αλλαγών στη διάρκεια του Μεσοπολέμου16. Οι πολιτικές δυνάμεις, όμως, που κυριάρ-χησαν μετά το 1950, παρά την αφοσίωσή τους στη Δύση, δεν απομακρύνθηκαν από αυτά τα ιδεολογικά σχήματα. Η έκρηξη μάλιστα, του Κυπριακού Αγώνα (1954) προκάλεσε την εφαρμογή μία παραδεδομένης και επιτυχώς δοκιμα-σμένης αρχής εμπλοκής των partes in fidelium που οδήγησε στην εκλογή του αρχιεπισκόπου Μακαρίου ως Προέδρου της νεοσύστατης Δημοκρατίας. Στο πλαίσιο αυτό οι ιδεολογικοί θιασώτες της εκτροπής του 1967 επιχείρησαν να αξιοποιήσουν προς όφελός τους τα γενικά αποδεκτά ιστορικά και ιδεολογικά σχήματα. Το γνω-στό σύνθημα: «Ελλάς, Ελλήνων, Χριστιανών», προσδιορίζει με τον καλύτερο τρόπο αυτήν την προσπάθεια. Ενδεικτικό της σημασίας που αποδώθηκε ήταν η προετοιμασία και η υλοποίηση το 1971 των εορτασμών των 150 ετών από

την εθνική παλιγενεσία του 182117. Η επίσημη ακαδημαϊκή απάντηση στην ανωτέρω απόπειρα δόθηκε το 1976 στον ΣΤ´ τόμο της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτι-κής Αθηνών, στο σχετικό άρθρο του Ιωάννη Ζηζιούλα18,σήμερα μητροπολίτη Περγάμου και τ. Προέδρου της Ακα-δημίας Αθηνών. Ο Ζηζιούλας, όμως, δεν απαντούσε πλέον στους θιασώτες της δικτατορίας, αλλά σε όσους ανοιχτά αμφισβητούσαν την αξία και το περιεχόμενο της ελληνο-χριστιανικής παράδοσης. Ο υπερβολικός τονισμός από το δικτατορικά καθεστώς των παραδεδομένων ιστορικών και ιδεολογικών σχημάτων είχε προκαλέσει την αμφισβήτησή τους.

δ. Αναζητώντας απαντήσεις σε μία μετανεωτερικήεποχή

Και ενώ η σημασία της ελληνοχριστιανικής παράδοσης αμ-φισβητήθηκε ανοιχτά τη δεκαετία του ‘60 και κυρίως του ‘70, την ίδια περίοδο μεταφράστηκαν στα ελληνικά πληθώ-ρα θεολογικών έργων της ρωσικής διασποράς. Πολλοί ακα-δημαϊκοί θεολόγοι και πατέρες της Ρωσίας μετά την επι-κράτηση της Οκτωβριανής Επανάστασης (1917), κατέφυγαν στη Δύση. Το ακαδημαϊκό τους έργο αν και αναγνωρίστη-κε, υποστηρίχθηκε δραστήρια από τις δυτικές κυβερνήσεις όταν αποφάσισαν να ανακόψουν τον κομμουνισμό (περίο-δος του Ψυχρού Πολέμου). Τους δόθηκαν πανεπιστημιακές έδρες, ενισχύθηκε η έκδοση των βιβλίων τους και τους δι-έθεσαν άπλετο ραδιοφωνικό χρόνο19. Αυτό, όμως, που τε-λικά πέτυχαν, ήταν να γνωρίσει η Δύση την Ορθοδοξία και την πνευματικότητά της. Το κύμα έφθασε και στην Ελλάδα, ενισχύοντας τη στροφή προς τους Πατέρες της Εκκλησίας

(με έμφαση στην ευχαριστιοκεντρική θεολογία), και ιδιαι-τέρως επηρέασε όσους προέρχονταν από τις πανίσχυρες τότε χριστιανικές οργανώσεις, αφού αυτοί είχαν ευήκοα ώτα στη Δύση.Η αμφισβήτηση τη δεκαετία του ‘80 προκάλεσε το γόνιμο διάλογο στο χώρο της νεοελληνικής διανόησης και γέννη-σε μία νέα ομάδα, τους νεορθόδοξους. Αυτοί πάλι, κάλυψαν το διάλογο που πραγματοποιήθηκε την αμέσως επόμενη δεκαετία, κυρίως στο χώρο των νέων και μη κρατικών μέ-σων (ραδιόφωνο και τηλεόραση). Ο ρόλος τους δεν ήταν εύκολος, καθώς κλήθηκαν ν’ αντιμετωπίσουν την ένταση της τηλεοπτικής υπερβολής, από την οποία τελικά και οι



νού του Παραβάτη (361-363). Αντίστοιχα, οι εικονομαχικές έριδες (727-843) εμπλούτισαν τόσο το διάλογο, ώστε η περίοδος που ακολούθησε να καλείται Α´ Βυζαντινή Ανα-γέννηση. Από τον ΙΑ´ αιώνα το σύνολο των λογίων έχει εγκολπωθεί πλήρως την ταυτότητα της ελληνοχριστιανικής παράδοσης, όπως δηλώνεται και από την επικράτηση του εορτασμού των Τρειών Ιεραρχών, ο οποίος καθιερώθηκε το 1842 στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο εορτασμός σηματο-δότησε και τη σταδιακή επικράτηση των απόψεων όσων υποστήριζαν τη συνέχεια της ελληνοχριστιανικής παράδο-σης και κυριάρχησαν πλήρως το α´ μισό του Κ´ αιώνα. Το ιστορικό ατύχημα του εμφυλίου πολέμου (1946-1949) και η σύγκρουση ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή σε διεθνές επίπεδο, διαμόρφωσαν τις προϋποθέσεις νέων ζυ-μώσεων στο εσωτερικό της ελληνικής κοινωνίας. Η δραμα-τική κατάρρευση του οράματος της Μεγάλης Ιδέας (1922), είχε προλιάνει το έδαφος των αλλαγών στη διάρκεια του Μεσοπολέμου16. Οι πολιτικές δυνάμεις, όμως, που κυριάρ-χησαν μετά το 1950, παρά την αφοσίωσή τους στη Δύση, δεν απομακρύνθηκαν από αυτά τα ιδεολογικά σχήματα. Η έκρηξη μάλιστα, του Κυπριακού Αγώνα (1954) προκάλεσε την εφαρμογή μία παραδεδομένης και επιτυχώς δοκιμα-σμένης αρχής εμπλοκής των partes in fidelium που οδήγησε στην εκλογή του αρχιεπισκόπου Μακαρίου ως Προέδρου της νεοσύστατης Δημοκρατίας. Στο πλαίσιο αυτό οι ιδεολογικοί θιασώτες της εκτροπής του 1967 επιχείρησαν να αξιοποιήσουν προς όφελός τους τα γενικά αποδεκτά ιστορικά και ιδεολογικά σχήματα. Το γνω-στό σύνθημα: «Ελλάς, Ελλήνων, Χριστιανών», προσδιορίζει με τον καλύτερο τρόπο αυτήν την προσπάθεια. Ενδεικτικό της σημασίας που αποδώθηκε ήταν η προετοιμασία και η υλοποίηση το 1971 των εορτασμών των 150 ετών από

την εθνική παλιγενεσία του 182117. Η επίσημη ακαδημαϊκή απάντηση στην ανωτέρω απόπειρα δόθηκε το 1976 στον ΣΤ´ τόμο της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτι-κής Αθηνών, στο σχετικό άρθρο του Ιωάννη Ζηζιούλα18,σήμερα μητροπολίτη Περγάμου και τ. Προέδρου της Ακα-δημίας Αθηνών. Ο Ζηζιούλας, όμως, δεν απαντούσε πλέον στους θιασώτες της δικτατορίας, αλλά σε όσους ανοιχτά αμφισβητούσαν την αξία και το περιεχόμενο της ελληνο-χριστιανικής παράδοσης. Ο υπερβολικός τονισμός από το δικτατορικά καθεστώς των παραδεδομένων ιστορικών και ιδεολογικών σχημάτων είχε προκαλέσει την αμφισβήτησή τους.

δ. Αναζητώντας απαντήσεις σε μία μετανεωτερικήεποχή

Και ενώ η σημασία της ελληνοχριστιανικής παράδοσης αμ-φισβητήθηκε ανοιχτά τη δεκαετία του ‘60 και κυρίως του ‘70, την ίδια περίοδο μεταφράστηκαν στα ελληνικά πληθώ-ρα θεολογικών έργων της ρωσικής διασποράς. Πολλοί ακα-δημαϊκοί θεολόγοι και πατέρες της Ρωσίας μετά την επι-κράτηση της Οκτωβριανής Επανάστασης (1917), κατέφυγαν στη Δύση. Το ακαδημαϊκό τους έργο αν και αναγνωρίστη-κε, υποστηρίχθηκε δραστήρια από τις δυτικές κυβερνήσεις όταν αποφάσισαν να ανακόψουν τον κομμουνισμό (περίο-δος του Ψυχρού Πολέμου). Τους δόθηκαν πανεπιστημιακές έδρες, ενισχύθηκε η έκδοση των βιβλίων τους και τους δι-έθεσαν άπλετο ραδιοφωνικό χρόνο19. Αυτό, όμως, που τε-λικά πέτυχαν, ήταν να γνωρίσει η Δύση την Ορθοδοξία και την πνευματικότητά της. Το κύμα έφθασε και στην Ελλάδα, ενισχύοντας τη στροφή προς τους Πατέρες της Εκκλησίας

(με έμφαση στην ευχαριστιοκεντρική θεολογία), και ιδιαι-τέρως επηρέασε όσους προέρχονταν από τις πανίσχυρες τότε χριστιανικές οργανώσεις, αφού αυτοί είχαν ευήκοα ώτα στη Δύση.Η αμφισβήτηση τη δεκαετία του ‘80 προκάλεσε το γόνιμο διάλογο στο χώρο της νεοελληνικής διανόησης και γέννη-σε μία νέα ομάδα, τους νεορθόδοξους. Αυτοί πάλι, κάλυψαν το διάλογο που πραγματοποιήθηκε την αμέσως επόμενη δεκαετία, κυρίως στο χώρο των νέων και μη κρατικών μέ-σων (ραδιόφωνο και τηλεόραση). Ο ρόλος τους δεν ήταν εύκολος, καθώς κλήθηκαν ν’ αντιμετωπίσουν την ένταση της τηλεοπτικής υπερβολής, από την οποία τελικά και οι


�

>>>


ΑΦ Ι Ε ΡΩΜΑ

χρονικά διαστήματα. Η Μεγάλη Αικατερίνη της Ρωσίας (1762-1796) και ο Ιωσήφ Β´ της Αυστρίας (1780-1790) είχαν συμφωνήσει για την πλήρη ανατροπή της οθωμανικης κυριαρχίας και την άνοδο στο θρό-νο της Κωνσταντινούπολης του μεγάλου δούκα της Ρωσίας Κωνστα-ντίνου. Η έκρηξη της Γαλλικής Επανάστασης (1789) ανέστειλε τα σχέ-διά τους. Για τη στάση των μεγάλων δυνάμεων της εποχής απέναντι στους Οθωμανούς, βλ. P. Sugar, Η νοτιοανατολική Ευρώπη κάτω από την οθωμανική κυριαρχία 1354-1804, μτφρ. Π. Μπαλουξή, τ. Β´, Αθήνα, 1994, σ. 179 κ.εξ.

4. Βλ. Ιω. Παναγιωτόπουλος, «Διδασκαλία Πολιτική: εισαγωγή, παρου-σίαση και κριτική των προεπαναστατικών έργων Διδασκαλία Πατρική και Αδελφική Διδασκαλία», Εκκλησιαστικός Φάρος ΟΑ´ (1999), 251-291.

5. Βλ. Ιω. Παναγιωτόπουλος, ό.π., 254 κ.εξ.6. Ν. Βέης, «Διάφορα ρητά του γέρου Κολοκοτρώνη, συλλεχθέντα υπό Γ.

Τερτσέτη», Μηνιαίος Νέος Κόσμος (1934, Β´), 119.7. Βλ. I. Djuric, «Ιστορική αλήθεια, βαλκανικοί πατριωτισμοί και εθνο-

γενέσεις στην παιδεία», Πανεπιστήμιο: ιδεολογία και παιδεία, ιστορική διάσταση και προοπτικές, Αθήνα, 1989, τ. Β´, σ. 377-385. W. Miller, Ελ-λάδα: 100 χρόνια ελευθέρου Βίου, μτφρ: Φ. Βώρος, Αθήνα, 1993, σ. 287 κ.εξ.

8. Ο Θεόδωρος Μανούσης προερχόμενος από τα Σιάτιστα σπούδασε στην Τεργέστη, τη Βιέννη και τη Γερμανία. Το 1837 διορίστηκε επίτι-μος καθηγητής της Πολιτειογραφίας στη Φιλοσοφική Σχολή. Το 1843 έγινε καθηγητής της Γενικής Ιστορίας και προσωρινά της Αρχαιολογίας.Κληροδότησε την περιουσία του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

9. Ο Θεόφιλος Φαρμακίδης υπήρξε εκ των πλέον αμφιλεγόμενων προ-σωπικοτήτων της εποχής του. Από τη Θεσσαλία βρέθηκε για σπουδές στην Κωνσταντινούπολη (1801-1806, τις Κυδωνιές (1806) και το Ιάσιο (1806-1811). Υπηρέτησε στον ελληνορθόδοξο ναό της Βιέννης (1811-1819) και με υποτροφία του Λόρδου Γκίλφορντ σπούδασε θεολογία στο Göttingen της Γερμανίας (1819-1821). Με την έκρηξη της Επανά-στασης επέστρεψε στην πατρίδα όπου πρόσφερε τις υπηρεσίες του. Είχε δραστήριο ρόλο στα εκκλησιαστικά ζητήματα της εποχής του και από το 1843 μέχρι και το θάνατό του δίδαξε Φιλοσοφία στη Θεολογι-κή Σχολή Αθηνών.

10. Βλ. Εμμ. Κωνσταντινίδης, Η ανακήρυξις του Αυτοκεφάλου της εν Ελλά-δι Εκκλησίας (1850) και η θέσις των μητροπόλεων των «Νέων Χωρών» (1928), ιν Αθήναις 1973, σ. 13 κ.εξ. Πρβλ. Β. Καραγιώργος, Το ζήτημα της σχέσεως Εκκλησίας και Πολιτείας κατά την περίοδο της Επαναστάσε-ως (1821), Αθήνα, 1998. Κ. Μανίκας, Σχέσεις Ορθοδοξίας και Ρωμαιο-καθολικισμού στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της Επαναστάσεως (1821-1827), συμβολή στην Εκκλησιαστική Ιστορία της Ελλάδος, Αθήνα, 2002.

11. Βλ. Π. Ματάλας, Έθνος και Ορθοδοξία (οι περιπέτειες μιας σχέσης, από το «ελλαδικό» στο βουλγαρικό σχίσμα), Ηράκλειο, 2002 (ΠΕΚ), σ. 80-82.

12. Στην ομάδα συμμετείχαν ο πρεσβύτερος Κωνσταντίνος εξ Οικονό-μων, ο υπουργός Παιδείας Γ. Γλαράκης, ο πρύτανης Ιωάννης Σούτσος, ο Κωνσταντίνος Σχινάς, ο Α. Ρ. Ραγκαβής, ο Γ. Μαυροκορδάτος και ο Π. Παπαρρηγόπουλος, όλοι τους γνωστοί φιλορθόδοξοι.

13. Βλ. Χρ. Κουλούρη, Ιστορία και Γεωγραφία στα ελληνικά σχολεία (1834-1914), γνωστικό αντικείμενο και ιδεολογικές προεκτάσεις, Αθήνα, 1988 (ΙΑΕΝ), σ. 37 κ.εξ.

14. Ed. Gibbon, The History of the decline and fall of the Roman Empire, τ. 1-6, London, 1993. Το έργο πρωτοεκδόθηκε μεταξύ των ετών 1776-1788 και έλαβε αμέσως λαμπρή θέση στη δυτική ιστοριογραφία.

15. Λ. Μελάς, Γεροστάθης οι αναμνήσεις της παιδικής μου ηλικίας, Αθήναι,

ίδιοι επλήγησαν, όπως και από τη σταδιακή επιβολή του λόγου του «πολιτικά ορθού». Αυτή τους ανάγκασε ν’ ανα-συνταχθουν και να επιστρέψουν στα παραδοσιακά μέσα, ενώ αντιθέτως ο από τη φύση του συντηρητικός ελλαδικός κλήρος επέλεξε το εξειδικευμένο ραδιόφωνο και σταδιακά το διαδίκτυο. Τα πάντα βέβαια, πήραν νέα τροπή όταν το 1998 εξελέγη ο χαρισματικός επικοινωνιακά αρχιεπίσκο-πος Αθηνών Χριστόδουλος.Στην πραγματικότητα, όμως, τις εξελίξεις επηρέασε πολυ-διάστατα η κριτική έκδοση των έργων του αγ. Γρηγορίου Παλαμά (1296-1359), μητροπολίτη Θεσσαλονίκης (1347-1359), η οποία άρχισε μόλις το 1962 από τον αείμνηστο καθηγητή Παναγιώτη Χρήστου (1917-1995). Η ανάγνωση του έργου του μεγάλου αυτού έλληνα θεολόγου έδωσε νέα πνοή, καθώς δίδονται οι απαντήσεις της παραδοσιακής θε-ολογίας με την κυρίαρχα Χριστοκεντρική της προοπτική, και αναφορά σ’ έναν ευθέως μετανεωτερικό κόσμο, που πληρούται από την παράδοση της βυζαντινής αγιογραφι-κής τυπολογίας. Ζώντας σε μία ιδιόμορφη περίοδο εικο-νομαχίας, που προσδιορίζεται πια απά την υπερβολή της εικόνας και όχι από την κατάργησή της, ο λόγος παραμένει σταθερά ισχυρώς. Το πέρασμα από τους φιλορθόδοξους των αρχών του ΙΘ´ αιώνα στους νεορθόδοξους του τέλους του Κ´, προσδιορίζει μάλλον τη συνέχεια που υπερβαίνει πρόσωπα και τίτλους, καταδεικνύοντας ότι η αναζήτηση της ψυχής μας αποτελεί το μεγαλύτερο ταξίδι, την πιο με-γάλη πρόκληση, το περπάτημα στα χνάρια της παράδοσης και της κληρονομιάς μας.

Βιβλιογραφία1. Πρβλ. Δ. Κιτσίκης, Η Τρίτη Ιδεολογία και η Ορθοδοξία, Αθήνα, 1990, σ.

31 κ.εξ. 2. Απόδειξη της σημασίας που είχε η χρονολόγηση για τον κόσμο, απο-

τελεί η κατάρτιση ενός νέου χρονολογικου συστήματος από τη Γαλλι-κή Επανάσταση (1789), με την παράλληλη απόδοση νέων ονομάτων στους μήνες και στις ημέρες (πρβλ. Ιω. Ρωμανίδης, Το προπατορικόν αμάρτημα, Αθήνα, 19892, σ. ιε´ κ.εξ.). Το ίδιο θα επαναλάβει στην Ανα-τολή ο Θεόφιλος Καΐρης με το θρησκειοφιλοσοφικό του σύστημα, το οποίο εμπνεύσθηκε και επιχείρησε να εφαρμόσει στο Ορφανοτροφείο της Άνδρου, προκαλώντας ίσως την μεγαλύτερη σύγκρουση στον ελ-ληνικό τύπο του α´ μισού του ΙΘ´ αιώνα. Τα καϊρικά ανέδειξαν με μονα-δικό τρόπο τη διάθεση του ελληνικού τύπου να διαλεχθεί, τη διάθεση των κομμάτων της εποχής να συγκρουσθούν και την προδιάθεση της Ελληνικής κοινωνίας να επιλέξει τι θα υιοθετήσει και τι θα απορρίψει στη νέα εποχή (βλ. Γ. Μεταλληνός, Παράδοση και αλλοτρίωση, τομείς στην πνευματική πορεία του νεώτερου Ελληνισμού κατά τη μεταβυζαντι-νή περίοδο, Αθήνα, 1989, σ. 325 κ.εξ.).

3. Μετά την ανάσχεση της οθωμανικής επέλασης στη Βιέννη (1683) άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για την οθωμανική κυριαρχία. Τον ΙΗ´ αιώνα οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής είχαν θέσει επί τάπητος το ζή-τημα του μέλλοντος των υπό οθωμανικό έλεγχο εδαφών. Στο τέλος του αιώνα οι ρωσοτουρκικοί πόλεμοι επαναλαμβάνονταν σε τακτά

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ Μ.Μ.Ε.

Τα «ιστορικά προϊόντα»



10 >>> ΑΦ Ι Ε ΡΩΜΑ

17εκατομμύρια Έλληνες σε 140 πατρίδες. Αυτή είναι η αριθμητική ταυτότητα του οικουμενικού ελληνι-

σμού. Ενός γεωπολιτισμικού και πνευματικού φαινομένου, που δραστηριοποιείται μέσα και πέρα από τα γεωγραφικά του όρια. Είναι όμως την ίδια στιγμή ένα πολύμορφο σύνο-λο, για τον προσδιορισμό του οποίου πρέπει να κινηθούμε σε πολλά επίπεδα. Αναφερόμενοι στο επίπεδο της μητροπολιτικής Ελλάδας, δεν μπορούμε να μην επισημάνουμε τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει από διπλωματικής αλλά και γεωπολιτι-κής άποψης στην περιοχή των Βαλκανίων και της Μεσογεί-ου, προωθώντας την περιφερειακή σταθερότητα. Δρα ως υποκινητής θετικών εξελίξεων, συμβάλλοντας στην επίτευ-ξη πολιτικής σταθερότητας, αλλά και οικονομικής και κοι-

νωνικής ανάπτυξης, θέτοντας έτσι τις βάσεις για την ευρω-παϊκή προοπτική των γειτονικών αυτών κρατών.Περνώντας στον τομέα των επιστημών και του πολιτισμού, το πλαίσιο αναφοράς πλέον διευρύνεται, περικλείοντας το παγκόσμιο δίκτυο του ελληνισμού που δραστηριοποιείται στα γράμματα και τις τέχνες. Το ευρύ φάσμα των Ελλήνων επιστημόνων που εργάζονται στο εξωτερικό και αποτε-λούν τη δεξαμενή από όπου τροφοδοτείται η Ελλάδα, αλλά και τους ανθρώπους των τεχνών, οι οποίοι λειτουργούν ως μοχλός εξομάλυνσης της μεταβατικής διαδικασίας προς μία ήπια παγκοσμιοποίηση, η οποία ευνοεί τη διατήρηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του κάθε πολιτισμού. Ενός ελληνισμού που δρα ως θεματοφύλακας της πολιτι-στικής του κληρονομιάς και φροντίζει να διαφυλάσσει, να διαδίδει αλλά και να εμπλουτίζει την παρακαταθήκη της Ελλάδας, τον πολιτισμό της, αυξάνοντας τον αριθμό “των της ελληνικής παιδείας μετεχόντων”. το ελληνικό στοιχείο προβάλλει μέσα από οποιαδήποτε έκφανση του πολιτι-σμού σε παγκόσμιο επίπεδο, είτε μέσω της φιλοσοφίας, είτε μέσω της μυθολογίας, ακόμα και μέσω της δημοκρα-τίας ως στοιχείου πολιτισμού. Και όλα αυτά συντελούνται εν μέρει και μέσω της ελληνικής γλώσσας, το μέσον διάδο-σης της ελληνικής σκέψης αλλά και τη γλώσσα της Καινής Διαθήκης, μέρους της ιερής γραμματείας των Χριστιανών. Ο μείζων ελληνισμός εξακολουθεί στις μέρες μας να κρα-τά βασική θέση στο παγκόσμιο προσκήνιο. Παραμένει φο-ρέας του ελληνικού πολιτισμού, χωρίς όμως να στέκεται αδρανής μπροστά στις διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθή-κες. Βρίσκεται σε συνεχή αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του, μπολιάζοντας με την ελληνική ιδεολογία την υπό εξέ-λιξη πραγματικότητα.

Γιώργος Χατζημαρκάκης

Ελληνικής καταγωγής Γερμανός Ευρωβουλευτής,μέλος της Ομάδας των Φιλελευθέρων

ΕλληνικOτητΑ στο σημερινό παγκόσμιο περι-βάλλον σημαίνει να πηγαίνουν

ελληνικά πλοία σε κάθε θάλασσα και ωκεανό της υφηλί-



Χάρης Παπασωτηρίου

Αναπληρωτής Καθηγητής Παντείου

ου, να βρίσκονται ελληνικές παροικίες σε κάθε ήπειρο, να συμμετέχει η Ελλάδα ενεργά στις διεργασίες της ευρωπα-ϊκής ολοκλήρωσης, η ελληνική κοινωνία και οικονομία να είναι εξωστρεφής και ο ελληνικός κόσμος του πνεύματος να συνδιαλάσσεται με τα διεθνή πνευματικά ρεύματα με όρους αυτοπεποίθησης. Υπάρχει βέβαια και η πιο μίζερη, φοβική και εσωστρεφής πλευρά της ελληνικότητας, που ωστόσο εμένα τουλάχιστον δεν με εκφράζει και δεν με χα-ρακτηρίζει.

1858.16. Πρβλ. Νίνος Φένεκ – Μικελίδης, «Ιστορία και ελληνικός κινηματογρά-

φος», Φωτεινή Τομαή (ικδ.), Η μαρτυρία της κινηματογραφικής εικόνας: πηγή και σχολιασμός της Ιστορίας από το κινηματογραφικό έργο του Λάκη Παπαστάθη, Αθήνα, 2001, σ. 19-24.

17. Βασικός συντελεστής υπήρξε ο τότε υφυπουργός Τύπου Γ. Γεωργα-λάς, ο οποίος συνεχίζει να συγγράφει για το θέμα μέχρι σήμερα. Λόγοι ιστορικής δεοντολογίας δεν ιπιτρέπουν την περαιτέρω αναφορά στο θέμα, αφού δεν έχει συμπληρωθεί ο απαιτούμενος χρόνος από τα γε-γονότα.

18. Ιω. Ζηζιούλας, «Ελληνισμός και Χριστιανισμός, η συνάντηση των δύο

κόσμων», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών ΣΤ´ (1976), 519-559 (Ανατύπωση, Αθήνα, 2003). Πρβλ. Χρ. Γιανναράς, Ορ-θοδοξία και Δύση στη Νεώτερη Ελλάδα, Αθήνα, 1992. Γ. Μεταλληνός, Ελληνισμός και Ορθοδοξία, Αθήνα, 2000. Μ. Μπέγζος, Διόνυσος και Διονύσιος, Ελληνισμός και Χριστιανισμός στη Συγκριτική Φιλοσοφία της Θρησκείας, Αθήνα, 2000. Γ. Πάτρωνος, Ελληνισμός και Χριστιανισμός, θέματα αρχικής συνάντησης και σύνθεσής τους, Αθήνα, 2003. Αθηνών Χριστόδουλος, Ελληνισμός προσήλυτος: η μετάβαση από την αρχαιότη-τα στο Χριστιανισμό, Αθήνα, 2005.

19. Βλ. Αλ. Σμέμαν, Εορτολόγιο: ιτήσιος ικκλησιαστικός κύκλος, μτφρ: Ιω-σήφ Ροηλίδης, Αθήνα, 1997, σ. 10 κ.εξ.


17εκατομμύρια Έλληνες σε 140 πατρίδες. Αυτή είναι η αριθμητική ταυτότητα του οικουμενικού ελληνι-

σμού. Ενός γεωπολιτισμικού και πνευματικού φαινομένου, που δραστηριοποιείται μέσα και πέρα από τα γεωγραφικά του όρια. Είναι όμως την ίδια στιγμή ένα πολύμορφο σύνο-λο, για τον προσδιορισμό του οποίου πρέπει να κινηθούμε σε πολλά επίπεδα. Αναφερόμενοι στο επίπεδο της μητροπολιτικής Ελλάδας, δεν μπορούμε να μην επισημάνουμε τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει από διπλωματικής αλλά και γεωπολιτι-κής άποψης στην περιοχή των Βαλκανίων και της Μεσογεί-ου, προωθώντας την περιφερειακή σταθερότητα. Δρα ως υποκινητής θετικών εξελίξεων, συμβάλλοντας στην επίτευ-ξη πολιτικής σταθερότητας, αλλά και οικονομικής και κοι-

νωνικής ανάπτυξης, θέτοντας έτσι τις βάσεις για την ευρω-παϊκή προοπτική των γειτονικών αυτών κρατών.Περνώντας στον τομέα των επιστημών και του πολιτισμού, το πλαίσιο αναφοράς πλέον διευρύνεται, περικλείοντας το παγκόσμιο δίκτυο του ελληνισμού που δραστηριοποιείται στα γράμματα και τις τέχνες. Το ευρύ φάσμα των Ελλήνων επιστημόνων που εργάζονται στο εξωτερικό και αποτε-λούν τη δεξαμενή από όπου τροφοδοτείται η Ελλάδα, αλλά και τους ανθρώπους των τεχνών, οι οποίοι λειτουργούν ως μοχλός εξομάλυνσης της μεταβατικής διαδικασίας προς μία ήπια παγκοσμιοποίηση, η οποία ευνοεί τη διατήρηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του κάθε πολιτισμού. Ενός ελληνισμού που δρα ως θεματοφύλακας της πολιτι-στικής του κληρονομιάς και φροντίζει να διαφυλάσσει, να διαδίδει αλλά και να εμπλουτίζει την παρακαταθήκη της Ελλάδας, τον πολιτισμό της, αυξάνοντας τον αριθμό “των της ελληνικής παιδείας μετεχόντων”. το ελληνικό στοιχείο προβάλλει μέσα από οποιαδήποτε έκφανση του πολιτι-σμού σε παγκόσμιο επίπεδο, είτε μέσω της φιλοσοφίας, είτε μέσω της μυθολογίας, ακόμα και μέσω της δημοκρα-τίας ως στοιχείου πολιτισμού. Και όλα αυτά συντελούνται εν μέρει και μέσω της ελληνικής γλώσσας, το μέσον διάδο-σης της ελληνικής σκέψης αλλά και τη γλώσσα της Καινής Διαθήκης, μέρους της ιερής γραμματείας των Χριστιανών. Ο μείζων ελληνισμός εξακολουθεί στις μέρες μας να κρα-τά βασική θέση στο παγκόσμιο προσκήνιο. Παραμένει φο-ρέας του ελληνικού πολιτισμού, χωρίς όμως να στέκεται αδρανής μπροστά στις διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθή-κες. Βρίσκεται σε συνεχή αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του, μπολιάζοντας με την ελληνική ιδεολογία την υπό εξέ-λιξη πραγματικότητα.

Γιώργος Χατζημαρκάκης

Ελληνικής καταγωγής Γερμανός Ευρωβουλευτής,μέλος της Ομάδας των Φιλελευθέρων

ΕλληνικOτητΑ στο σημερινό παγκόσμιο περι-βάλλον σημαίνει να πηγαίνουν

ελληνικά πλοία σε κάθε θάλασσα και ωκεανό της υφηλί-



Χάρης Παπασωτηρίου

Αναπληρωτής Καθηγητής Παντείου

ου, να βρίσκονται ελληνικές παροικίες σε κάθε ήπειρο, να συμμετέχει η Ελλάδα ενεργά στις διεργασίες της ευρωπα-ϊκής ολοκλήρωσης, η ελληνική κοινωνία και οικονομία να είναι εξωστρεφής και ο ελληνικός κόσμος του πνεύματος να συνδιαλάσσεται με τα διεθνή πνευματικά ρεύματα με όρους αυτοπεποίθησης. Υπάρχει βέβαια και η πιο μίζερη, φοβική και εσωστρεφής πλευρά της ελληνικότητας, που ωστόσο εμένα τουλάχιστον δεν με εκφράζει και δεν με χα-ρακτηρίζει.

1858.16. Πρβλ. Νίνος Φένεκ – Μικελίδης, «Ιστορία και ελληνικός κινηματογρά-

φος», Φωτεινή Τομαή (ικδ.), Η μαρτυρία της κινηματογραφικής εικόνας: πηγή και σχολιασμός της Ιστορίας από το κινηματογραφικό έργο του Λάκη Παπαστάθη, Αθήνα, 2001, σ. 19-24.

17. Βασικός συντελεστής υπήρξε ο τότε υφυπουργός Τύπου Γ. Γεωργα-λάς, ο οποίος συνεχίζει να συγγράφει για το θέμα μέχρι σήμερα. Λόγοι ιστορικής δεοντολογίας δεν ιπιτρέπουν την περαιτέρω αναφορά στο θέμα, αφού δεν έχει συμπληρωθεί ο απαιτούμενος χρόνος από τα γε-γονότα.

18. Ιω. Ζηζιούλας, «Ελληνισμός και Χριστιανισμός, η συνάντηση των δύο

κόσμων», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών ΣΤ´ (1976), 519-559 (Ανατύπωση, Αθήνα, 2003). Πρβλ. Χρ. Γιανναράς, Ορ-θοδοξία και Δύση στη Νεώτερη Ελλάδα, Αθήνα, 1992. Γ. Μεταλληνός, Ελληνισμός και Ορθοδοξία, Αθήνα, 2000. Μ. Μπέγζος, Διόνυσος και Διονύσιος, Ελληνισμός και Χριστιανισμός στη Συγκριτική Φιλοσοφία της Θρησκείας, Αθήνα, 2000. Γ. Πάτρωνος, Ελληνισμός και Χριστιανισμός, θέματα αρχικής συνάντησης και σύνθεσής τους, Αθήνα, 2003. Αθηνών Χριστόδουλος, Ελληνισμός προσήλυτος: η μετάβαση από την αρχαιότη-τα στο Χριστιανισμό, Αθήνα, 2005.

19. Βλ. Αλ. Σμέμαν, Εορτολόγιο: ιτήσιος ικκλησιαστικός κύκλος, μτφρ: Ιω-σήφ Ροηλίδης, Αθήνα, 1997, σ. 10 κ.εξ.

11

>>>


ΑΦ Ι Ε ΡΩΜΑ

Για όσους υποστηρίζουν ότι τα ευρωπαϊκά έθνη οφείλουν να υπερβούν και -παρ’ όλες τις δυσκολίες- υπερβαίνουν βαθμιαία τις εθνικότητές τους, εκχωρώντας τες στην υπε-ρεθνική Ευρωπαϊκή Ένωση, ο όρος «ελληνικότητα» χάνει στον ίδιο βαθμό την έννοια του έθνους, όπως τη γνωρίζου-με. Κυρίως χάνεται βαθμιαία η έννοια του «εθνικού συμ-φέροντος». Απομένει η έννοια των κοινών μας στοιχείων: γλώσσα, θρησκεία, παραδόσεις. Είναι δικά μας και με κα-νένα τρόπο δεν απειλούνται από τους εταίρους μας, όπως

μας τρομοκρατούν μερικοί που τα εμπορεύονται. Αντίθετα, η Ε.Ε. έχει ειδικό οργανισμό που μεριμνά για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες. Ας μη ξεχνάμε όμως ότι και τα τρία αυτά δεν παρέμειναν αναλλοίωτα στο πέρασμα του χρό-νου, ούτε βέβαια είναι δυνατόν να παραμείνουν.

Διονύσης Γουσέτης Τι σημαίνει “ελληνικότητα”σε ένα ευρωπαϊκό


Τι σημαίνει ελληνικότητα…..

ελληνΑς είναι αυτός που ανήκει στο ελληνικό έθνος. Έχει εθνική συνείδηση και πατρίδα, γνωρί-

ζει και οδηγείται από την ελληνική ιστορία και τον ελληνικό πολιτισμό.Ελληνικότητα είναι το σύνολο των χαρακτηριστικών που διαμορφώνουν την προσωπικότητα του. Υπερασπίζεται την πατρίδα του, και επιδιώκει την επίτευξη των στόχων και

των συμφερόντων της πατρίδας του.Η Ελλάδα συμ-μετέχει, συν-εργάζεται και συν-αποφασίζει στην Ευρώπη. Συνυπάρχει ενεργά στη διεθνή κοινότητα, υποχρεούται να τηρεί τις διεθνείς υποχρεώσεις που έχει αναλάβει και απαιτεί τον σεβασμό των δικαιωμάτων της.Επομένως αυτή η παρουσία της Ελλάδος στο διεθνές πε-ριβάλλον προσθέτει στη σύγχρονη Ελληνικότητα τα χαρα-κτηριστικά του ενσυνείδητου πολίτη που εντάσσεται, ως ένδειξη ευρύτερης έννοιας πατριωτισμού, στον χώρο των αξιών της Ευρώπης και των θεσμών του διεθνούς περιβάλ-λοντος που έχει επιλέξει.

Λουκάς Κυριακόπουλος

«ελληνικΟτητΑ» είναι τα χαρακτηριστικά γνω-ρίσματα των Ελλήνων. Θετικά,

όπως το φιλότιμο, η αλληλεγγύη, η αγωνιστικότητα, η εργα-τικότητα, η προσαρμοστικότητα, ο αυθορμητισμός.... Αλλά και αρνητικά, όπως η πονηριά, η κολακεία των ισχυρών, η ανοργανωσιά, η έλλειψη δημιουργικότητας, το εύκολο βό-λεμα, κυρίως ο ατομικισμός και η υπονόμευση κάθε πνεύ-ματος ομαδικότητας.

Δεν ανήκουν μόνο στους Έλληνες βέβαια όλα αυτά αλλά και σε άλλους λαούς, ειδικά γειτονικούς (μιλάμε συχνά για το κοινό «μεσογειακό ταμπεραμέντο», για τις συνήθειες που κληρονομήσαμε από τα χρόνια της σκλαβιάς, για τη δημο-κρατικότητα της Ευρώπης όπου ανήκουμε κ.λπ.). Ούτε βέ-βαια όλα τα χαρακτηριστικά αυτά ανήκουν σε όλους τους Έλληνες αλλά εξατομικεύονται και εμπλουτίζονται ανάλο-γα με τις εμπειρίες και το περιβάλλον που έζησε κανείς.Το σημαντικότερο όμως είναι να αναγνωρίσουμε ότι όλα αυτά τα χαρακτηριστικά δημιουργήθηκαν σιγά-σιγά μέσα στον χρόνο και ότι είναι το αποτέλεσμα, συγχρόνως, των γεωγραφικών και κλιματικών δεδομένων, της αλληλουχί-ας των ιστορικών γεγονότων, του συνεχούς ανακατέματος πληθυσμών και φυλών που καθόρισε τη μοίρα αυτής της γωνιάς του κόσμου. ΔΕΝ είναι η έκφραση κανενός γονιδι-ακού υποστρώματος (γι’αυτό και δεν επήλθαν λόγω της «μοίρας» ή της «φύσης» μας αλλά υπόκεινται σε σχετικά γοργές αλλαγές), ΔΕΝ υποστηρίζουν αισθήματα περηφάνι-ας ή ανωτερότητας παρά διαπιστώσεις διαφορετικότητας και αισθήματα ικανοποίησης για τα θετικά και προσπάθει-ας βελτίωσης για τα αρνητικά. Εν τέλει ΔΕΝ είναι απόδειξη διαχωρισμού αλλά σημάδι προσωρινό της πολυπολιτισμι-κότητας που, αυτή μονάχα, είναι μόνιμη στο ανθρώπινο είδος.

Σωτήρης Παπασπυρόπουλος


ο ορος «ελληνικότητα» παραπέμπει κατά τη γνώμη μου σε μια διαισθητική μορφή οργάνωσης

του συλλογικού δημόσιου βίου, εμφορούμενη από τις θε-μελιώδεις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της ανεκτικότητας, παρά σε μια στατική μορφή εθνο-πολιτι-στικής ενότητας. Εναρμονίζεται έτσι με τις αρχές ενός αν-θρωποκεντρικού πολιτισμού, κληρονομιά μιας πλούσιας φιλοσοφικής παράδοσης στην ιστορία των πολιτικών ιδε-ών και της επιστήμης. Η έννοια όμως αυτή αναζητά νέους και κυρίως ποιοτικούς όρους συνύπαρξης με ευρύτερα θεσμοθετημένα σύνολα: την Ευρώπη, ως κοινότητα αξιών

αλλά και ως σύστημα οργανωμένης συγκυριαρχίας, και το διαρκώς παγκοσμιοποιούμενο διεθνές περιβάλλον. Η νέα διαλεκτική γύρω από τη μέλλον της ελληνικότητας ως στά-σης απέναντι στις προκλήσεις των καιρών, διακρίνεται σε δύο ρεύματα. Το πρώτο αναφέρεται σε έναν εσωστρεφή και αναχρονιστικό προσδιορισμό της ελληνικότητας, σε όρους εξιδανικευμένης πολιτισμικής ομοιογενοποίησης, που ενεργοποιεί εθνικιστικά αντανακλαστικά. Το δεύτερο προβάλλει την ελληνικότητα ως συμμετοχική ποιότητα, ανοικτή προς το διεθνές περιβάλλον: ως όχημα αμοιβαίας δημόσιας επικοινωνίας, ως φορέα διαπολιτιστικής κατανό-ησης, ως μέσο ενίσχυσης της κοινωνικής συμπερίληψης και συνοχής. Εύχομαι η επικρατούσα αντίληψη για την ελλη-νικότητα να είναι η δεύτερη, ώστε να αποδώσει ουσιαστι-κό περιεχόμενο στο κοινό αίτημα για ειρηνική συμβίωση μεταξύ ίσων και ελεύθερων ατόμων. Με αυτές τις σκέψεις, εύχομαι καλή συνέχεια και καλή επιτυχία στην Ευρωπαϊκή Έκφραση.

Δημήτρης Ν. Χρυσοχόου

Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης

Εθνικός Συντονιστής του Προγράμματος «Παιδεία της Δημοκρατίας»

Λίνα Παπαδοπούλου

Λέκτορας Συνταγματικού δικαίουΑριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Politics, democracy, anthropocentrism, Politeia, Pericles, Alexander, Julian (Apostate, Justinianus, Kapodistrias, Trikoupis, Veniselos, Papandreou, Karamanlis, Simitis, Melina MercouriPhilosophy, theory, ideas, rhetoric, logic, ethos, idealism, dialectics, irony, telos, scepticism, dogmatism empiricism, ethics, analogy, ideology, Socrates, Sophists, Plato, Heraclites, Ephesians, Isokrates, Aristotle, Epicurus, Stoics, Vlastos, Kastoriadis, Poulantzas, Axelos, KondylisMathematics, Archimedes, Hypatia, Karatheodoris, Papakyriakopoulos, ChristodoulouAstronomy, physics, (in)organic chemistry, cosmography, astrology, astrophysics, chaos, anatomy, biology, Democritus, meteorology, aeronautics, anthropology, botany, entomology, metric system, Architecture, economics, ecology, archaeology,

Philology, lexicography, bibliography, glossology, grammar, syntax, phonetics, alphabet, academia, History, Isiodus, Herodotus, Xenophon, Thucydides, Theatre, drama, tragedy, mythology, Thespis, Homer, Aeschylus, Euripides, Sophocles, comedy, Aristophanes, Irene Papas, Melina Mercouri, Hercules, Odysseus, Agamemnon, Oedipus, Iphigenia, Electra, Phaedra, Zorbas, Ilya, Poetics, metromania, Sappho, Kalvos, Palamas, Kavafis, Kazantzakis, Empirikos, Ritsos, Elytis, Seferis Music, melody, Metropoulos, Skalkotas, Xenakis, Callas, Chatzidakis, Theodorakis, Karaindrou, Xarchakos, Mercouri, Moushouri, bouzouki, choreography, Parthenon, Aghia Sophia, Metropolis, Athens, Crete, Santorini, Mykonos, Rhodes, Athens, IstanbulPsychoanalysis, Egoism, idiotism, Homoerotic pathos, homophobia, Theology, idolatry, pantheon, pantheistic / monotheistic dogma, orthodoxy, ecclesiastes, prophets, Gymnastics, Olympics, athletes, marathon, pentathlon, Souvlaki, moussakas, tzatziki, taramas, ouzo, tsipouro, feta, dolmas, gyros, pita.

Μήπως σήμερα η “ελληνικότητα” είναι μια “ωραία κοιμωμένη”:ένδοξο παρελθόν και ασφαλώς λαμπρό μέλλον αλλά

που είναι ο όμορφος πρίγκιπας;

Οδυσσέας Βουδούρης


ο ορος «ελληνικότητα» παραπέμπει κατά τη γνώμη μου σε μια διαισθητική μορφή οργάνωσης

του συλλογικού δημόσιου βίου, εμφορούμενη από τις θε-μελιώδεις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της ανεκτικότητας, παρά σε μια στατική μορφή εθνο-πολιτι-στικής ενότητας. Εναρμονίζεται έτσι με τις αρχές ενός αν-θρωποκεντρικού πολιτισμού, κληρονομιά μιας πλούσιας φιλοσοφικής παράδοσης στην ιστορία των πολιτικών ιδε-ών και της επιστήμης. Η έννοια όμως αυτή αναζητά νέους και κυρίως ποιοτικούς όρους συνύπαρξης με ευρύτερα θεσμοθετημένα σύνολα: την Ευρώπη, ως κοινότητα αξιών

αλλά και ως σύστημα οργανωμένης συγκυριαρχίας, και το διαρκώς παγκοσμιοποιούμενο διεθνές περιβάλλον. Η νέα διαλεκτική γύρω από τη μέλλον της ελληνικότητας ως στά-σης απέναντι στις προκλήσεις των καιρών, διακρίνεται σε δύο ρεύματα. Το πρώτο αναφέρεται σε έναν εσωστρεφή και αναχρονιστικό προσδιορισμό της ελληνικότητας, σε όρους εξιδανικευμένης πολιτισμικής ομοιογενοποίησης, που ενεργοποιεί εθνικιστικά αντανακλαστικά. Το δεύτερο προβάλλει την ελληνικότητα ως συμμετοχική ποιότητα, ανοικτή προς το διεθνές περιβάλλον: ως όχημα αμοιβαίας δημόσιας επικοινωνίας, ως φορέα διαπολιτιστικής κατανό-ησης, ως μέσο ενίσχυσης της κοινωνικής συμπερίληψης και συνοχής. Εύχομαι η επικρατούσα αντίληψη για την ελλη-νικότητα να είναι η δεύτερη, ώστε να αποδώσει ουσιαστι-κό περιεχόμενο στο κοινό αίτημα για ειρηνική συμβίωση μεταξύ ίσων και ελεύθερων ατόμων. Με αυτές τις σκέψεις, εύχομαι καλή συνέχεια και καλή επιτυχία στην Ευρωπαϊκή Έκφραση.

Δημήτρης Ν. Χρυσοχόου

Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης

Εθνικός Συντονιστής του Προγράμματος «Παιδεία της Δημοκρατίας»

Λίνα Παπαδοπούλου

Λέκτορας Συνταγματικού δικαίουΑριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Politics, democracy, anthropocentrism, Politeia, Pericles, Alexander, Julian (Apostate, Justinianus, Kapodistrias, Trikoupis, Veniselos, Papandreou, Karamanlis, Simitis, Melina MercouriPhilosophy, theory, ideas, rhetoric, logic, ethos, idealism, dialectics, irony, telos, scepticism, dogmatism empiricism, ethics, analogy, ideology, Socrates, Sophists, Plato, Heraclites, Ephesians, Isokrates, Aristotle, Epicurus, Stoics, Vlastos, Kastoriadis, Poulantzas, Axelos, KondylisMathematics, Archimedes, Hypatia, Karatheodoris, Papakyriakopoulos, ChristodoulouAstronomy, physics, (in)organic chemistry, cosmography, astrology, astrophysics, chaos, anatomy, biology, Democritus, meteorology, aeronautics, anthropology, botany, entomology, metric system, Architecture, economics, ecology, archaeology,

Philology, lexicography, bibliography, glossology, grammar, syntax, phonetics, alphabet, academia, History, Isiodus, Herodotus, Xenophon, Thucydides, Theatre, drama, tragedy, mythology, Thespis, Homer, Aeschylus, Euripides, Sophocles, comedy, Aristophanes, Irene Papas, Melina Mercouri, Hercules, Odysseus, Agamemnon, Oedipus, Iphigenia, Electra, Phaedra, Zorbas, Ilya, Poetics, metromania, Sappho, Kalvos, Palamas, Kavafis, Kazantzakis, Empirikos, Ritsos, Elytis, Seferis Music, melody, Metropoulos, Skalkotas, Xenakis, Callas, Chatzidakis, Theodorakis, Karaindrou, Xarchakos, Mercouri, Moushouri, bouzouki, choreography, Parthenon, Aghia Sophia, Metropolis, Athens, Crete, Santorini, Mykonos, Rhodes, Athens, IstanbulPsychoanalysis, Egoism, idiotism, Homoerotic pathos, homophobia, Theology, idolatry, pantheon, pantheistic / monotheistic dogma, orthodoxy, ecclesiastes, prophets, Gymnastics, Olympics, athletes, marathon, pentathlon, Souvlaki, moussakas, tzatziki, taramas, ouzo, tsipouro, feta, dolmas, gyros, pita.

Μήπως σήμερα η “ελληνικότητα” είναι μια “ωραία κοιμωμένη”:ένδοξο παρελθόν και ασφαλώς λαμπρό μέλλον αλλά

που είναι ο όμορφος πρίγκιπας;

Οδυσσέας Βουδούρης

13

>>>


ΑΦ Ι Ε ΡΩΜΑ

Ελληνικότητα Νο 1:- Προσκολλώμαι στον οποιονδήποτε ιδεολογικό λαϊκι-

σμό με κάνει να αισθάνομαι σημαντικός και έξυπνος- Ακολουθώ τυφλά τα πολιτικά, κοινωνικά και πολιτιστι-

κά πρότυπα των γονιών και παππούδων μου αφού δεν είμαι σε θέση να δημιουργήσω τα δικά μου

- Κολλάω υποτιμητικές ταμπέλες σε οποιονδήποτε αντι-τάσσει λογικά επιχειρήματα στον παραλογισμό μου

- Πάντα φταίει κάποιος άλλος και ποτέ εγώ- Οι κανόνες είναι καλοί αρκεί να μην αφορούν εμένα- Γκρινιάζω για τους πάντες και τα πάντα, όμως κι εγώ

κάνω αυτά για τα οποία γκρινιάζω- Η αλλαγή των πραγμάτων είναι μονόδρομος στα λόγια

μου, όμως όταν έρχεται η ώρα της υλοποίησης βρίσκω δικαιολογίες με στόχο να μην αλλάξω τίποτα

- Το μυαλό μου κατοικείται από στερεότυπα και κλισέ τα οποία αναπαράγω χωρίς καν να εξετάζω αν στέκουν ή όχι

- Αγοράζω και καταναλώνω όχι για να καλύψω τις πραγ-ματικές μου ανάγκες, αλλά για να καλύψω την απουσία σκέψης και προσωπικότητας

Ελληνικότητα = ελληνικότητα Νο 1 + ελληνικότητα Νο 2

Στάθης Καμπουρίδης

Ελληνικότητα Νο 2:- Παρακολουθώ με ενδιαφέρον τι γίνεται γύρω μου και

προσπαθώ να βρω λογικές και πρακτικές λύσεις για να βελτιώσω τη ζωή μου μέσα στο πλαίσιο της αξιοκρατί-ας και της κοινωνικής δικαιοσύνης

- Εκλαμβάνω την αλλαγή όχι ως απειλή αλλά ως ευκαιρία για αναστοχασμό και δημιουργία

- Παίρνω ικανοποίηση όταν οι πράξεις μου έχουν ευερ-γετικά αποτελέσματα για τους άλλους γύρω μου

- Δίνω καθημερινά τη μάχη να αποτινάξω από πάνω μου και τους γύρω μου την ελληνικότητα Νο 1

- Προσπαθώ να καταλάβω τον «ξένο», είτε ζει εδώ είτε αλλού, με στόχο να καταλάβω κάτι περισσότερο για τον εαυτό μου και να έρθω πιο κοντά σε μια αληθινή συνύ-παρξη.

- Η παγκοσμιοποίηση δεν με φοβίζει. Με καθιστά περισ-σότερο υπεύθυνο

Είναι αιωνία η Ελλάς, ούτε λόγος. Η ελληνικότητά μας φορά με συμπλεγματική αυταρέσκεια το καλυμμαύχι, τη φου-στανέλα και το τσεμπέρι, πίνοντας ακατάδεχτα κόκα-κόλα και φραπέ. Το ελληνικό δαιμόνιο καταδεικνύεται και μόνο από το γεγονός ότι ο μέσος Έλληνας τηλεθεατής μπορεί να μασά τσίχλα και ταυτόχρονα να παρακολουθεί τηλεόραση. Υπερέχουμε δε των Ευρωπαίων κατά τούτο: έχουμε κατα-φέρει να καταναλώνουμε χωρίς να παράγουμε, να ευημε-ρούμε χωρίς να δουλεύουμε, αλλά και να προβληματιζό-μαστε χωρίς να σκεφτόμαστε. Θα ομνύαμε στο «παγκόσμιο χωριό», αν αναγνώριζε ότι οφείλει να μας τρέφει λόγω της αναγνωρισμένης εισφοράς μας – πριν από μερικές χιλιάδες χρόνια – στον παγκόσμιο πολιτισμό. Επειδή κάτι τέτοιο δεν μοιάζει εφικτό, μουντζώνουμε την παγκοσμιοποίηση με ελληνορθόδοξη αδιαλλαξία. Διεξάγουμε ανένδοτο αγώνα υπέρ της ήσσονος προσπάθειας και κατά του μακρόπνοου σχεδιασμού, υπέρ του πελατειακού Κράτους και κατά των πολυεθνικών, υπέρ του παρασιτισμού και κατά του αντα-γωνισμού. Είμαστε ανάδελφοι ως πρωτοπόροι: διεκδικού-

με το δικαίωμά μας στην εθνική τεμπελιά σ’ έναν κόσμο που αποτιμά τα πάντα με την παραγωγικότητα. Το μέλλον μας είναι μεν αβέβαιο γιατί δεν το χαράσσουμε εμείς – πλην όμως, το βέβαιο είναι ότι θα παραμείνουμε ο ομφαλός του κόσμου και το άλας της γης. Η Ελλάδα στην Ευρώπη και στο

«παγκόσμιο χωριό»

Αλέξανδρος Βέλιος

Δημοσιογράφος


Speech of the Greek Prime Minister Mr. Ksenofon Zolotas in Washington

(October 2nd, 1959), using mostly greek words

Kyrie, It is Zeus’ anathema on our epoch and the heresy of our economic method

and policies that we should agonize the Skylla of nomismatic plethora and the Charybdis of economic anaemia.It is not my idiosyncracy to be ironic or sarcastic but my diagnosis would be that politicians are rather cryptoplethorists. Although they emphatically stigmatize nomismatic plethora, they energize it through their tactics and practices. Our policies should be based more on economic and less on political criteria. Our gnomon has to be a metron between economic strategic and philanthropic scopes.In an epoch characterized by monopolies, oligopolies, monopolistic antagonism and polymorphous inelasticities, our policies have to be more orthological, but this should not be metamorphosed into plethorophobia, which is endemic among academic economists.Nomismatic symmetry should not antagonize economic acme. A greater harmonization between the practices of the economic and nomismatic archons is basic.Parallel to this we have to synchronize and harmonize more and more our economic and nomismatic policies

panethnically. These scopes are more practicable now, when the prognostics of the political end economic barometer are halcyonic.The history of our didimus organization on this sphere has been didactic and their gnostic practices will always be a tonic to the polyonymous and idiomorphous ethnical economies. The genesis of the programmed organization will dynamize these policies.Therefore, I sympathize, although not without criticism one or two themes with the apostles and the hierarchy of our organs in their zeal to program orthodox economic and nomismatic policies.I apologize for having tyranized you with my Hellenic phraseology. In my epilogue I emphasize my eulogy to the philoxenous aytochtons of this cosmopolitan metropolis and my encomium to you Kyrie, the stenographers.

«Αι ΣημερινΑι μας δυσχέρειαι δεν οφείλονται εις ανεπάρκειαν υλικών μέσων, διότι

ουδέποτε τα εις την διάθεσιν μας υλικά μέσα ήσαν αφθο-νώτερα από σήμερον, οφείλονται κατά την γνώμην μου, εις τας συνηθείας και νοοτροπίαν αίτινες απεκτήθησαν κατά την διάρκειαν της Κατοχής και διετηρήθησαν και με-ταπολεμικώς και αι οποίαι εμφανίζουν την Ελλάδα ως μίαν χώραν όπου συνδυάζεται η απληστία του και η αδιαφορία δια τας ανάγκας του συνόλου αφ’ ενός και ο φόβος και η απαισιοδοξία δια το μέλλον της χώρας αφ’ ετέρου. Εγώ δεν πιστεύω εις την εικόνα αυτήν της πατρίδος μου….»

Κυριάκος Βαρβαρέσος




Speech of the Greek Prime Minister Mr. Ksenofon Zolotas in Washington

(October 2nd, 1959), using mostly greek words

Kyrie, It is Zeus’ anathema on our epoch and the heresy of our economic method

and policies that we should agonize the Skylla of nomismatic plethora and the Charybdis of economic anaemia.It is not my idiosyncracy to be ironic or sarcastic but my diagnosis would be that politicians are rather cryptoplethorists. Although they emphatically stigmatize nomismatic plethora, they energize it through their tactics and practices. Our policies should be based more on economic and less on political criteria. Our gnomon has to be a metron between economic strategic and philanthropic scopes.In an epoch characterized by monopolies, oligopolies, monopolistic antagonism and polymorphous inelasticities, our policies have to be more orthological, but this should not be metamorphosed into plethorophobia, which is endemic among academic economists.Nomismatic symmetry should not antagonize economic acme. A greater harmonization between the practices of the economic and nomismatic archons is basic.Parallel to this we have to synchronize and harmonize more and more our economic and nomismatic policies

panethnically. These scopes are more practicable now, when the prognostics of the political end economic barometer are halcyonic.The history of our didimus organization on this sphere has been didactic and their gnostic practices will always be a tonic to the polyonymous and idiomorphous ethnical economies. The genesis of the programmed organization will dynamize these policies.Therefore, I sympathize, although not without criticism one or two themes with the apostles and the hierarchy of our organs in their zeal to program orthodox economic and nomismatic policies.I apologize for having tyranized you with my Hellenic phraseology. In my epilogue I emphasize my eulogy to the philoxenous aytochtons of this cosmopolitan metropolis and my encomium to you Kyrie, the stenographers.

«Αι ΣημερινΑι μας δυσχέρειαι δεν οφείλονται εις ανεπάρκειαν υλικών μέσων, διότι

ουδέποτε τα εις την διάθεσιν μας υλικά μέσα ήσαν αφθο-νώτερα από σήμερον, οφείλονται κατά την γνώμην μου, εις τας συνηθείας και νοοτροπίαν αίτινες απεκτήθησαν κατά την διάρκειαν της Κατοχής και διετηρήθησαν και με-ταπολεμικώς και αι οποίαι εμφανίζουν την Ελλάδα ως μίαν χώραν όπου συνδυάζεται η απληστία του και η αδιαφορία δια τας ανάγκας του συνόλου αφ’ ενός και ο φόβος και η απαισιοδοξία δια το μέλλον της χώρας αφ’ ετέρου. Εγώ δεν πιστεύω εις την εικόνα αυτήν της πατρίδος μου….»

Κυριάκος Βαρβαρέσος



15

>>>


ΑΦ Ι Ε ΡΩΜΑ

They are Europe’s heaviest smokers (45% of the adult population smokes), they consume

more Scotch whisky per person than any other country in the world, they have names like Adonis, they put on tracksuits just to watch sport on television, they have a reputation of agreeing to but ignoring EU regulations and last year their government banned all electronic games across the country including ones on home computers, portable consoles, and mobile phones. We have already stolen democracy, the Olympics, and most of our words from them, but we still think there are a couple of things left that we’d like to get our hands on...

Timein Greece, GMT stands for Greek Maybe Time. Nothing is

too urgent to require immediate attention. The siesta, which takes place between about 2pm and 5pm, is built into the day, and in many villages, the Sunday volta - or promenade in the French sense of the word - is still the highlight of the week, when villagers have a walk to pass the time of day and boys watch girls go by. The common sight of unfinished houses in Greece, with girders sticking out of the top floor, is a testament to the Greeks’ relationship with the future; enough of the house is made ready for the family’s present needs; when they

need more room, they just build more.

Cinemasin summer, most cinemas in Greece are outdoors, and have bars selling whisky, cognac, ouzo and snacks. There is also an intermission halfway through the film so you can replenish your drinks and decide whether you’re enjoying the movie. And the projectionist won’t have to wait until the intermission for his cigarette - smoking is allowed throughout the show in Greek cinemas. Unlike other European countries, Greece does not dub foreign films into Greek but uses subtitles instead.

CoffeeKnOwn as Turkish coffee until 1974, when Turkey invaded Northern Cyprus, the coffee you get in Greece is not for the faint-hearted. The young in Greece prefer frappé, instant coffee with milk. In villages, the kafenion, or local café, is the local gossip point, where Greek men go to play tavli, or backgammon. Until the early ‘80s, there were always at least two kafenions in every village, no matter how small it was. Each one was decorated with different colours, signalling the political leanings of the kafenion owner. This way you avoided political quarrels. In larger towns and cities, local coffee bars still deliver trays of coffee on foot to local businesses.

Eating habitscrOss-GeneraTiOnal dining, with grandma and small children at the same table, is always more entertaining even if it does take longer. But the Greeks aren’t in a hurry where food is concerned; late-night dining means sitting down to the evening meal no earlier than 9pm. Even on Sunday nights tavernas are packed until late. Eating alone

is unheard of, so the solo diner will find it hard to get served. Meals in restaurants are paid for in cash, not credit cards or cheques, and Greeks always have enough money on them to pay for others.

TEN THINGS TO STEAL FROM... THE GREEKMalika Browne




Island hoppingGreece has 227 inhabitable islands divided up into seven island groups: the Ionian Islands, the Dodecanese, Crete, the Cyclades, the Saronic, the North Eastern Aegean Islands and the Sporades. An impressively efficient ferry system operates between the island groups, and Greeks island-hop for weekends away. In fact, the islands may be the reason Greeks are so reluctant to holiday abroad, and who can blame them? August is best avoided by those who hate crowds.

Attempts at traffic solutionsinsTead of an administration-heavy congestion charge, Athens instituted a system of alternate driving days a few years ago, whereby motorists can only use their cars every other day, as dictated by the last digit of their number plate. This was aimed at combating both congestion and pollution. Unfortunately, the canny Athenians got round the restriction by buying a second car (often second-hand and therefore more likely to pollute) with the opposite

number plate. Nice try though. The Athens metro, another traffic solution, could be seen as the eighth wonder of the world, and not only because it’s a wonder they ever finished it at all. Finally opened in January 2000, the new subway system looks like a museum. Check out the station under Syntagma Square for the highest concentration of ancient exhibits.

The luck of being born femaleMOsT Greek parents build a house for each daughter, but not for their sons as they are supposed to marry a girl who will get a house from her parents. Often it is also the daughter that inherits her parents’ or grandparents’ house when they die. Do expectant Greek parents pray for sons?Nectar of the godsWine from the Katogi winery - no wonder Dionysus was devoted to the stuff.

Plate SmashingThe GreeKs love to throw things. They throw carnations to singers and smash glasses and dishes when beautiful

girls dance the zeibekiko or the hasapiko on the dance floor. Back in the ‘30s they used to throw knives - a sign of respect and manhood - at dancers’ feet. Due to injuries, that tradition gradually changed to the present-day plate-throwing tradition, which has stuck. Luckily the Greeks take their recycling seriously, so it’s not a complete waste!

Wacky beliefssupersTiTiOns and strong religious beliefs always make life more interesting. When Greeks move into a new house, the local priest comes over to exorcise and bless it. In Greece, Tuesday the 13th is the unlucky day (not Friday) because it is the day on which Constantinople fell to the Ottoman Turks.

Products worth emigrating for:BOuGaTsa - a filo pastry custard pie sprinkled with sugar and cinnamon, which one can buy from the early hours of the morning (very welcome after clubbing) Fresh Taramasalata Periptera: Incredibly useful street kiosks that stay open late and sell everything from tobacco to cold drinks, maps, newspapers, key rings, ice creams, worry beads, and hundreds of other things. It’s always worth asking if they have something as they probably will! There are around 46,000 of these kiosks in Greece.

TEN THINGS TO STEAL FROM... THE GREEK


Island hoppingGreece has 227 inhabitable islands divided up into seven island groups: the Ionian Islands, the Dodecanese, Crete, the Cyclades, the Saronic, the North Eastern Aegean Islands and the Sporades. An impressively efficient ferry system operates between the island groups, and Greeks island-hop for weekends away. In fact, the islands may be the reason Greeks are so reluctant to holiday abroad, and who can blame them? August is best avoided by those who hate crowds.

Attempts at traffic solutionsinsTead of an administration-heavy congestion charge, Athens instituted a system of alternate driving days a few years ago, whereby motorists can only use their cars every other day, as dictated by the last digit of their number plate. This was aimed at combating both congestion and pollution. Unfortunately, the canny Athenians got round the restriction by buying a second car (often second-hand and therefore more likely to pollute) with the opposite

number plate. Nice try though. The Athens metro, another traffic solution, could be seen as the eighth wonder of the world, and not only because it’s a wonder they ever finished it at all. Finally opened in January 2000, the new subway system looks like a museum. Check out the station under Syntagma Square for the highest concentration of ancient exhibits.

The luck of being born femaleMOsT Greek parents build a house for each daughter, but not for their sons as they are supposed to marry a girl who will get a house from her parents. Often it is also the daughter that inherits her parents’ or grandparents’ house when they die. Do expectant Greek parents pray for sons?Nectar of the godsWine from the Katogi winery - no wonder Dionysus was devoted to the stuff.

Plate SmashingThe GreeKs love to throw things. They throw carnations to singers and smash glasses and dishes when beautiful

girls dance the zeibekiko or the hasapiko on the dance floor. Back in the ‘30s they used to throw knives - a sign of respect and manhood - at dancers’ feet. Due to injuries, that tradition gradually changed to the present-day plate-throwing tradition, which has stuck. Luckily the Greeks take their recycling seriously, so it’s not a complete waste!

Wacky beliefssupersTiTiOns and strong religious beliefs always make life more interesting. When Greeks move into a new house, the local priest comes over to exorcise and bless it. In Greece, Tuesday the 13th is the unlucky day (not Friday) because it is the day on which Constantinople fell to the Ottoman Turks.

Products worth emigrating for:BOuGaTsa - a filo pastry custard pie sprinkled with sugar and cinnamon, which one can buy from the early hours of the morning (very welcome after clubbing) Fresh Taramasalata Periptera: Incredibly useful street kiosks that stay open late and sell everything from tobacco to cold drinks, maps, newspapers, key rings, ice creams, worry beads, and hundreds of other things. It’s always worth asking if they have something as they probably will! There are around 46,000 of these kiosks in Greece.

TEN THINGS TO STEAL FROM... THE GREEK

17

>>>


ΑΦ Ι Ε ΡΩΜΑ

* Την 16/6/1797 προσώρμιζεν εις Κέρκυραν ο γαλλικός στόλος και την επο-

μένην ετοιχοκολλήθη προκήρυξις, δια της οποίας εγένετο γνωστόν εις τους κατοίκους, ότι η Γαλλία εχορήγει δημο-κρατίαν, αντί της πεσούσης βενετικής ολιγαρχίας, ότι θ’ απέδιδε εις τον λαόν δικαιώματα μορφώνουσα αυτόν εις ελευθερίαν, ισότητα, αδελφότητα.

* Την 23/10/1798 ενεφανίσθη ο Ρωσοτουρκικός στόλος. Ο ναύαρχος διαβεβαί-

ωσε ότι εστάλη προς κατάργησιν της γαλλικής τυραννίδος και απελευθέρωσιν των επτανησίων.

ΔΙΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣαπό το βιβλίο του Λεωνίδα Ζώη

«Ιστορία της Ζακύνθου»

* *Τέτοιος συγκινητικός αλτρουισμός σπανίζει **

* Την 19/9/1809, ο αφιχθείς Άγγλος στρατηγός Όσβαλδ εδημοσίευσε προκήρυ-

ξιν, δια της οποίας διεβεβαίου τους Ζακυνθίους περί της ανεξαρτησίας και της ασφαλείας των. Οι Άγγλοι, προσέθε-τε, δεν παρουσιάζονται ως επιδρομείς, ακόρεστοι κατακτή-σεων, αλλ’ ως σύμμαχοι ποθούντες να χορηγήσουν εις τον Ιόνιον λαόν την προστασίαν της Μ. Βρεττανίας και μετ’ αυ-τής την ελευθερίαν, την προαγωγήν του εμπορίου και την γενικήν ευημερίαν.

* ςΥΜΠεΡΑςΜΑ: Όλοι τους ποθούσαν, πολεμού-σαν και δούλευαν ασταμάτητα

για το καλό των επτανησίων.

Αν κΑνεΙς νομίζει ότι ο «ιερός πόλεμος» ενα-ντίον του δυτικού ορθολογισμού

προέρχεται αποκλειστικά από τους μουσουλμάνους, έχει υποτιμήσει τη χώρα μας. Μονίμως και αενάως δηλώνουμε εχθροί. Για του λόγου το αληθές, σας παραθέτω δυο κείμενα. Το πρώτο είναι απόσπα-σμα από το έργο «Χριστι-ανική παιδαγωγία» του Μοναχού Γρηγορίου του Μολδαβού, αλλιώς Αγίου Νικοδήμου του Αγιορεί-

του (18ος αιώνας):

«Η σχέσις της Εκκλησίας με την παιδείαν άρχισε να τορπι-λίζεται ‘διακριτικά’ μετά την Άλωσιν (1453 μ.Χ.), αρχικώς

μεν από τους Λατίνους, αργότερα δε και από τους Προτεστάντας (ΙΖ΄ αι.), οι οποίοι επεδίωκαν να ιδρύ-σουν σχολεία εις την καθ’ ημάς Ανατολήν. []Η Εκκλη-σία κάνοντας χρήσι των προνομίων της σχετικής θρησκευτικής ελευθερίας,

Συνεχής ο αγώναςενάντια

στον ορθολογισμό




τα οποία της παρεδόθησαν υπό του Ποθητού, ωργάνω-σε την ορθόδοξο χριστιανική παιδεία.

Ο Διαφωτισμός απέβλεπε εις την δημιουργία ενός αυ-τονόμου και λογοκρατουμένου ανθρώπου. Οι Διαφω-τισταί εχαρακτήριζαν ως δεισιδαιμονία ό,τι εδιδάσκετο εις τα σχολεία και προσπαθούσαν θορυβώντες να εισα-γάγουν τις αρχές του Διαφωτισμού εις την εκπαίδευσι του Γένους, δίδοντας απεριόριστον εμπιστοσύνη εις τον ανθρώπινο λόγο και σκέψι. Προς τον σκοπό αυτό επρό-τειναν, σταθερά και μεθοδικώς, την εισαγωγή μιας δια-φορετικής παιδείας, απηλλαγμένης της πίστεως εις την ύπαρξι και παρουσία του Θεού, ενώ παραλλήλως αναι-ρούσαν την ορθόδοξο πατερική παράδοσι και αυθεντία της εκκλησίας. Οι Διαφωτισταί ενόμισαν ότι οι εντολές του Χριστού εφαρμόζονται με μόνην την θέληση του ανθρώπου. Έτσι η ‘καθάρσις’ της καρδίας έπρεπε, κατ’ αυτούς, να αντικατασταθή με την αυτονομημένην ηθική και ο ‘φωτισμός’ με την νοησιαρχική κατήχηση.

Οι Κολλυβάδες, μία δραξ οσίων ανδρών την εποχήν αυ-τήν, βλέποντας ότι οι αθεώτατοι λιμπερτίνοι νοθεύουν ανεπανόρθωτα το φρόνημα του Γένους, απεφάσισαν, ως άλλοι Μακκαβαίοι, να αντιπαραθέσουν εις τους Δια-φωτιστάς της Ευρώπης τους Αγίους της Εκκλησίας, και, εις την κατά κόσμον σοφία, την ένθεο γνώσι και εμπειρία τους. Κατ’ αυτούς, η κίνησις του Διαφωτισμού είχε γεν-νήσει ‘το έσχατο και ακρότατο των κακών’, την αθεΐαν, η οποία προήλθεν από την απουσία του φόβου του Θεού και κατήντησε την Ευρώπην εις το χάος της απωλείας».

Το δεύτερο κείμενο ήρθε μόλις φέτος από τη Λευκω-σία και είναι επιστολή Ελληνοκυπρίου προς τον Νίκο Δήμου:

«Οι τελειόφοιτοι των Λυκείων της Κύπρου συναγωνίζο-νται κάθε χρόνο στη συγγραφή έκθεσης, με θέμα που βάζει η Ελληνική Πρεσβεία. Ορίστε λοιπόν το θέμα: ‘Η σύγχυση των ιδεών, ο ευδαιμονισμός, μαζί με το στυγνό ορθολογισμό που τείνει να αγνοήσει τον άνθρωπο ως σκοπό της κοινωνικής συμβίωσης έχουν παραμορφώ-σει το πολιτιστικό πρόσωπο της Ευρώπης’. Με βάση την πιο πάνω διαπίστωση, έχοντας υπόψη και τη σύγχρονη κυπριακή πραγματικότητα, να αναπτύξετε τους λόγους που καθιστούν αναγκαία στην προσήλωση στις ανθρω-πιστικές αρχές και αξίες του ελληνισμού και να εισηγη-θείτε τρόπους με τους οποίους η εφαρμογή των αξιών αυτών μπορεί να οδηγήσει σ’ έναν κόσμο καλύτερο και ανθρωπινότερο».

Στο πρώτο κείμενο μπορείτε να θαυμάσετε ότι για την εκκλησία ο εχθρός δεν ήταν, δεν υπήρξε ποτέ, ο σημερινός «προαιώνιος εχθρός», ο Τούρκος κατα-κτητής. Ανέκαθεν -πριν και μετά την άλωση- ήταν η Δύση. Μπορείτε ακόμα να κατανοήσετε την παιδεία που οργάνωσε η εκκλησία, σύμφωνα με τα προνόμια που της έδωσε ο πορθητής. Τέλος, μπορείτε να δια-πιστώσετε τι λυσσασμένο μίσος υπήρχε στον αγώνα της θρησκευτικής παραφροσύνης κατά του ορθολο-γισμού.

Στο δεύτερο κείμενο, ο Νίκος Δήμου σχολιάζει την ηλίθια πουριτανική καταδίκη του ευδαιμονισμού από τον κ. Πρέσβη (λες και η ευτυχία είναι κακό πράγμα) και τη βλακώδη πατριδοκαπηλεία ότι η Ελλάς θα σώ-σει τον κόσμο.

Τα δυο κείμενα μαζί αποπνέουν τη μυρωδιά του αγώ-να ενάντια στον ορθολογισμό και τη Δύση που τον θέσπισε, όλους αυτούς τους αιώνες. Ξεκίνησε απ’ την ορθόδοξη εκκλησία αλλά έχει επεκταθεί στην κοι-νωνία που την ασπάζεται ως «κρατούσα θρησκεία». Αυτός ο αγώνας δίνει ερμηνεία σε καταστάσεις που φαίνονται ακατανόητες: πού οφείλεται ο τόσο αδιάλ-λακτος αντιιμπεριαλισμός μας; Που οφείλεται ο ομό-ψυχος φιλοκομμουνισμός μας; Γιατί είμαστε τελευταί-οι δότες οργάνων στην Ευρώπη; Γιατί είμαστε οι πιο ξενόφοβοι στην Ευρώπη; Και πολλά άλλα.

Το κυριότερο όμως συμπέρασμα είναι ότι η Πολιτεία συμμερίζεται επίσημα τις σκοταδιστικές απόψεις του καλόγερου του 18ου αιώνα και καταγγέλλει επίσημα -δια χειλέων πρέσβεως- τον ορθολογισμό και τους Δυτικούς, που πλέον είναι εταίροι μας και μας σκάνε τα διάφορα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης. Δεν μάζεψε αυθωρεί, ως όφειλε, τον πρέσβη της στην Κύπρο. Ή μήπως δεν πρόκειται για ανορθολογισμό, αλλά για άλλον πολιτισμό, για να θυμηθούμε τον Χάντιγκτον, που βιαστήκαμε να τον γράψουμε στα μαύρα κατά-στιχα;

e-mail: [email protected]

Συνεχής ο αγώναςενάντια στονορθολογισμό


τα οποία της παρεδόθησαν υπό του Ποθητού, ωργάνω-σε την ορθόδοξο χριστιανική παιδεία.

Ο Διαφωτισμός απέβλεπε εις την δημιουργία ενός αυ-τονόμου και λογοκρατουμένου ανθρώπου. Οι Διαφω-τισταί εχαρακτήριζαν ως δεισιδαιμονία ό,τι εδιδάσκετο εις τα σχολεία και προσπαθούσαν θορυβώντες να εισα-γάγουν τις αρχές του Διαφωτισμού εις την εκπαίδευσι του Γένους, δίδοντας απεριόριστον εμπιστοσύνη εις τον ανθρώπινο λόγο και σκέψι. Προς τον σκοπό αυτό επρό-τειναν, σταθερά και μεθοδικώς, την εισαγωγή μιας δια-φορετικής παιδείας, απηλλαγμένης της πίστεως εις την ύπαρξι και παρουσία του Θεού, ενώ παραλλήλως αναι-ρούσαν την ορθόδοξο πατερική παράδοσι και αυθεντία της εκκλησίας. Οι Διαφωτισταί ενόμισαν ότι οι εντολές του Χριστού εφαρμόζονται με μόνην την θέληση του ανθρώπου. Έτσι η ‘καθάρσις’ της καρδίας έπρεπε, κατ’ αυτούς, να αντικατασταθή με την αυτονομημένην ηθική και ο ‘φωτισμός’ με την νοησιαρχική κατήχηση.

Οι Κολλυβάδες, μία δραξ οσίων ανδρών την εποχήν αυ-τήν, βλέποντας ότι οι αθεώτατοι λιμπερτίνοι νοθεύουν ανεπανόρθωτα το φρόνημα του Γένους, απεφάσισαν, ως άλλοι Μακκαβαίοι, να αντιπαραθέσουν εις τους Δια-φωτιστάς της Ευρώπης τους Αγίους της Εκκλησίας, και, εις την κατά κόσμον σοφία, την ένθεο γνώσι και εμπειρία τους. Κατ’ αυτούς, η κίνησις του Διαφωτισμού είχε γεν-νήσει ‘το έσχατο και ακρότατο των κακών’, την αθεΐαν, η οποία προήλθεν από την απουσία του φόβου του Θεού και κατήντησε την Ευρώπην εις το χάος της απωλείας».

Το δεύτερο κείμενο ήρθε μόλις φέτος από τη Λευκω-σία και είναι επιστολή Ελληνοκυπρίου προς τον Νίκο Δήμου:

«Οι τελειόφοιτοι των Λυκείων της Κύπρου συναγωνίζο-νται κάθε χρόνο στη συγγραφή έκθεσης, με θέμα που βάζει η Ελληνική Πρεσβεία. Ορίστε λοιπόν το θέμα: ‘Η σύγχυση των ιδεών, ο ευδαιμονισμός, μαζί με το στυγνό ορθολογισμό που τείνει να αγνοήσει τον άνθρωπο ως σκοπό της κοινωνικής συμβίωσης έχουν παραμορφώ-σει το πολιτιστικό πρόσωπο της Ευρώπης’. Με βάση την πιο πάνω διαπίστωση, έχοντας υπόψη και τη σύγχρονη κυπριακή πραγματικότητα, να αναπτύξετε τους λόγους που καθιστούν αναγκαία στην προσήλωση στις ανθρω-πιστικές αρχές και αξίες του ελληνισμού και να εισηγη-θείτε τρόπους με τους οποίους η εφαρμογή των αξιών αυτών μπορεί να οδηγήσει σ’ έναν κόσμο καλύτερο και ανθρωπινότερο».

Στο πρώτο κείμενο μπορείτε να θαυμάσετε ότι για την εκκλησία ο εχθρός δεν ήταν, δεν υπήρξε ποτέ, ο σημερινός «προαιώνιος εχθρός», ο Τούρκος κατα-κτητής. Ανέκαθεν -πριν και μετά την άλωση- ήταν η Δύση. Μπορείτε ακόμα να κατανοήσετε την παιδεία που οργάνωσε η εκκλησία, σύμφωνα με τα προνόμια που της έδωσε ο πορθητής. Τέλος, μπορείτε να δια-πιστώσετε τι λυσσασμένο μίσος υπήρχε στον αγώνα της θρησκευτικής παραφροσύνης κατά του ορθολο-γισμού.

Στο δεύτερο κείμενο, ο Νίκος Δήμου σχολιάζει την ηλίθια πουριτανική καταδίκη του ευδαιμονισμού από τον κ. Πρέσβη (λες και η ευτυχία είναι κακό πράγμα) και τη βλακώδη πατριδοκαπηλεία ότι η Ελλάς θα σώ-σει τον κόσμο.

Τα δυο κείμενα μαζί αποπνέουν τη μυρωδιά του αγώ-να ενάντια στον ορθολογισμό και τη Δύση που τον θέσπισε, όλους αυτούς τους αιώνες. Ξεκίνησε απ’ την ορθόδοξη εκκλησία αλλά έχει επεκταθεί στην κοι-νωνία που την ασπάζεται ως «κρατούσα θρησκεία». Αυτός ο αγώνας δίνει ερμηνεία σε καταστάσεις που φαίνονται ακατανόητες: πού οφείλεται ο τόσο αδιάλ-λακτος αντιιμπεριαλισμός μας; Που οφείλεται ο ομό-ψυχος φιλοκομμουνισμός μας; Γιατί είμαστε τελευταί-οι δότες οργάνων στην Ευρώπη; Γιατί είμαστε οι πιο ξενόφοβοι στην Ευρώπη; Και πολλά άλλα.

Το κυριότερο όμως συμπέρασμα είναι ότι η Πολιτεία συμμερίζεται επίσημα τις σκοταδιστικές απόψεις του καλόγερου του 18ου αιώνα και καταγγέλλει επίσημα -δια χειλέων πρέσβεως- τον ορθολογισμό και τους Δυτικούς, που πλέον είναι εταίροι μας και μας σκάνε τα διάφορα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης. Δεν μάζεψε αυθωρεί, ως όφειλε, τον πρέσβη της στην Κύπρο. Ή μήπως δεν πρόκειται για ανορθολογισμό, αλλά για άλλον πολιτισμό, για να θυμηθούμε τον Χάντιγκτον, που βιαστήκαμε να τον γράψουμε στα μαύρα κατά-στιχα;

e-mail: [email protected]

Συνεχής ο αγώναςενάντια στονορθολογισμό

19

>>>


ΑΦ Ι Ε ΡΩΜΑ

ΗτΑν κάποτε μια ελλη-νική ομάδα κω-

πηλασίας. Η Ελλάδα και η Ιαπωνία συμφώνησαν να κάνουν έναν ετήσιο αγώνα κωπηλασίας. Σε κάθε ομάδα θα συμμετείχαν οκτώ άτο-μα και οι δύο ομάδες δούλεψαν σκληρά για να είναι σε φόρμα. Την ημέρα του αγώνα και οι δύο ομάδες ήταν σε παρόμοια φυσική κατάσταση. Παρόλα αυτά, οι Για-πωνέζοι νίκησαν με ένα χιλιόμετρο διαφορά.Η διάθεση της ελληνικής ομάδας είχε πιάσει πάτο. Η διοίκηση αποφάσισε ότι έπρεπε πάσει θυσία να κερδί-σουν την επόμενη χρονιά. Έτσι, προσέλαβαν μια ομάδα αναλυτών για να παρακολουθήσουν την κατάσταση και να προτείνουν μια κατάλληλη λύση. Μετά από μακρο-χρόνιες αναλύσεις και έρευνες, οι αναλυτές δήλωσαν ότι η γιαπωνέζικη ομάδα είχε επτά κωπηλάτες και μόνο έναν καπετάνιο. Φυσικά η ελληνική ομά-δα είχε επτά καπετάνιους και έναν μόνο κωπηλάτη. Έχοντας ένα τόσο σο-βαρό πρόβλημα, η διοί-κηση έδειξε εκπληκτική σοφία. Προσέλαβαν την ομάδα Συμβούλων για να αναδιοργανώσουν την ελλη-νική ομάδα. Μετά από αρκετούς μήνες, οι σύμβουλοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι υπήρχαν πάρα πολλοί

καπετάνιοι και ελάχιστοι κωπηλάτες στην ελληνι-κή ομάδα. Πρότειναν μια λύση γι’ αυτό το πρόβλημα. Η σύσταση της ελληνικής

ομάδας έπρεπε ν’ αλλάξει. Έτσι, από σήμερα, θα υπήρ-χαν τέσσερις καπετάνιοι στη βάρκα, οι οποίοι θα έδιναν εντολές σε δύο προϊσταμένους, σ’ έναν τμηματάρχη και σε έναν κωπηλάτη. Πέρα από αυτό, οι σύμβουλοι πρό-τειναν να βελτιωθεί το περιβάλλον εργασίας του κωπη-λάτη και να υπάρχει ανταγωνισμός.Την επόμενη χρονιά, οι Γιαπωνέζοι κέρδισαν με 2 χιλιό-μετρα διαφορά.Η ελληνική ομάδα αμέσως απέλυσε τον κωπηλάτη από την ομάδα λόγω της μη ικανοποιητικής απόδοσής του. Μα στην διοίκηση δόθηκε μεγάλο χρηματικό ποσό ως

επιβράβευση για την με-γάλη προσπάθεια που κατέβαλε η ομάδα κατά τη διάρκεια των προπο-νήσεων. Η ομάδα συμ-βούλων αμέσως ετοίμα-σε και δεύτερη ανάλυση, η οποία έδειχνε πως τα κίνητρα υπήρχαν, η δι-άθεση υπήρχε, μα το

μέσο έπρεπε να αλλάξει.Αυτή τη στιγμή η ελληνική ομάδα σχεδιάζει νέα βάρ-κα...

εικοΣιπεντε χρόνια μετά την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε. θετικά αποτιμάται η συμ-

μετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση από το 66% των Ελλήνων, σύμφωνα με τα στοιχεία από το τελευταίο Ευρωβαρόμετρο. Βάσει των στοιχείων, οκτώ στους δέκα Έλληνες πιστεύουν ότι ο ρόλος της Ελλάδας στα Βαλκάνια έχει ενισχυθεί τα τελευταία 25 χρόνια, ενώ η πλειοψηφία θεωρεί ότι υπάρχει μεγαλύτερη πολιτική και οικονομική σταθερότητα.

ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟΥπέρ της Ε.Ε.

η πλειοψηφία των Ελλήνων

Θετικά κρίνουν οι Έλληνες τηνένταξη της Ελλάδας στην Ε.Ε.• Το 70% των Ελλήνων πιστεύει ότι υπάρχει μεγαλύτερη

πολιτική σταθερότητα.• Περισσότεροι από 6 στους 10 (64%) θεωρούν ότι υπάρ-

χει μεγαλύτερη οικονομική σταθερότητα.• Το 58% υποστηρίζει ότι η Ε.Ε. βοήθησε τη Δημόσια Διοί-

κηση της Ελλάδας να γίνει πιο αποτελεσματική.• Το 37% των ελλήνων δεν επιθυμεί την ένταξη στην Ε.Ε.

καμίας εκ των υπό ένταξη και υποψηφίων για προσχώ-ρηση χωρών (Βουλγαρία, Ρουμανία, Τουρκία, ΠΓΔΜ, Κροατία)

• Το 47% θεωρεί σε επίπεδο προσωπικής εκτίμησης ότι η Ελλάδα διατηρεί πιο φιλικές σχέσεις με τη Γαλλία, το 37% με Ιταλία και το 33% με Γερμανία.

Πηγή: Ευρωβαρόμετρο

Ο αγώνας




ενΑς λΑΟς απρόßλεπτος, που λατρεύει τον πρωινό ύπνο και το αραλίκι, αλλά έρχεται δεύτερος

σ’ εργατικότητα στον κόσµο µετά τα τζαπόνια (δες τι μαθαίνεις µαζί µου)!!!Ένα έθνος καταχρεωµένο, µε καταθέσεις όµως στην Ελßετία (sic). Ένας λαός που πεινάει (θεωρητικά), αλλά το καλοκαίρι µένει στο πολυτελές ξενοδοχείο, στη διπλανή σουίτα µε τον Aγγλο που έκανε οικονοµίες όλον τον χρόνο για να ‘ρθει δια-κοπές εδώ που είναι καλά και φτηνά. Και του πηδάµε και την γκόµενα και τον σπάµε και στο ξύλο, άµα ζητήσει τα ρέστα του, και τον στήνουµε και στο αεροδρόµιο µερικές µέρες, για να εµπεδώσει τη δύναµη του εργατικού κινήµατος στην Ελλά-δα, που διεκδικεί περισσότερα λεφτά και λιγότερη δουλειά.Η Ευρώπη θέλει να ßάλει την Ελλάδα στο ένα της παπούτσι, αλλά το πιο πιθανό είναι να καταλήξει η ίδια να περπατάει ξυ-πόλητη. Ποιος άλλος λαός έßγαλε ποτέ άσµα, µε ενδεικτικούς για την ψυχολογία της ßαριεστιµάρας στίχους: «Θα πουλήσω το ρολόι και θα πάρω κοµπολόι»; (µπορώ;). Που αν το πεις αυτό σε Γερµανό θα πέσει κάτω λιπόθυµος και θα κάνεις ένα µικρό Παγκόσµιο για να τον συνεφέρεις. Τη ρεµαλοσύνη µην την κλαις. Αλλά, ναι, να τη φοßάσαι, γιατί δεν ξέρεις ποτέ τι θα σου ξηµερώσει.Τα ρεµάλια είναι παντοτινά κι εµείς χρόνια τώρα επιßιώνουµε ως έθνος χάρη στην τσαχπινιά και τη ρεµαλιά µας (σκίσε τη γάτα!). Ο Έλληνας έχει την ψυχολογία του αµετανόητου ρεµαλιού γραµµένη στο DNA του (επιστροφές δεν γίνο-νται δεκτές). Εγωιστές, καλοπερασάκηδες, ζαµανφουτίστες, τεµπέληδες (έχουµε και τις αρετές µας), άστατοι, απρόßλεπτοι (προσέχεις για να έχεις), τσαµπουκάδες, αιώνια ανώριµοι (όχι, δεν το µετράω για ελάττωµα). Και παρόλα αυτά γοητευ-τικοί (έναν καθρέφτη!). Mια χώρα φτωχή, που τα παίρνει από τους πλούσιους συγγενείς της, για να πληρώσει τα ßερεσέδια στον µπακάλη και καταλήγει να τρώει στα µπουζούκια τους λογαριασµούς Δ.E.H.,O.T.E. και EYΔAΠ, για τα µάτια τής απέ-ναντι ξανθιάς (τις µελαχρινές, ως γνωστόν, τις παντρεύονται, οπότε περιµένουν στο σπίτι µε τα µωρά)...

εΜεΙς είµαστε Βαλκάνιοι κι αν κάτι θα ‘ χαµε να υποστηρίξουµε ως µοντέλο, θα ‘ταν αυτό που ‘ναι γραµµένο στο DNA µας. Γι’ αυτό ακριßώς εκνευρίζοµαι µε τους απέξω -και µε τους µέσα µερικές φορές- όταν δεν δείχνουν το σέßας που έχουν υποχρέωση να εκφράζουν. Γονυπετείς, δηλαδή, και µε ταπει-νότητα. Και δεν είναι ότι δεν µας γουστάρουν ή ότι δεν τους λέει η χώρα µας. Είναι το αιώνιο κόµπλεξ που θα νιώθουν πά-ντα οι χθεσινοί γι’ αυτούς που τους φωτίσανε. Έτσι η Kατρίν -δηµοσιογράφος εκ Παρισίων, πρώην γκόµενα του κολλητού µου, διαµένουσα εν Eλλάδι- πίνοντας τη φραπεδιά της κάτω από µουριά στην Πλάκα, ακουµπώντας τα ποδαράκια της σε δυο καρέκλες και τα χεράκια της σε άλλες δυο, έßριζε µε τα σπαστά ελληνικά της την Eλλάδα και τους Έλληνες.Τα καµάκια, τους σερßιτόρους, τους ταξιτζήδες, τον Παπαν-δρέου -γιατί τραßιότανε (από τότε) µε τη Mιµή- τις συνήθειές µας, εµένα, τον γκόµενό της, και έχουν περάσει από τότε 10

χρόνια και ακόµη ζει και δουλεύει στην Aθήνα.Στη χώρα της δεν θα τόλµαγε να απλώ-σει την ποδάρα στην καρέκλα και τον καφέ της δεν θα τσακιζόντουσαν να της

τον κεράσουν. Στη χώρα της ο Γάλλος είναι.Γάλλος κι ο Ξένος είναι Ξένος!Όταν οι Ευρωπαίοι κοιµούνται κι ονειρεύονται τις καλοκαιρι-νές τους διακοπές στην Ελλάδα, εµείς αναστενάζουµε πάνω σε τραπέζια, έχουµε κυκλοφοριακό στις 4 το ξηµέρωµα στην παραλιακή, παρκάρουµε µες στη µέση στην Οµόνοια για να πάρουµε εφηµερίδες, πλακωνόµαστε στα φιλιά κι αν τύχει -όχι σπάνια- πλακωνόµαστε και στις σφαλιάρες µεταξύ µας. Όλοι µας θέλουµε να ‘µαστε πρωθυπουργοί, γιατί εκτός απ’ τη δόξα θα ßάζαµε και τάξη σ’ αυτόν τον τόπο κι όλοι µας έχουµε άπο-ψη για όλα. Πουθενά στον κόσµο δεν ßγαίνουν στους δρόµους οι γαύροι για να πανηγυρίσουν που έχασε ο ΠΑΟ απ’ τον Aγιαξ, και δυο γειτονιές παραπέρα να πανηγυρίζουν οι Παναθηναϊκοί που έχασαν µεν, αλλά έφτασαν πολύ κοντά στη νίκη δε. Εκτός όλων αυτών των αρετών, πίνουµε, καπνίζουµε -τα φουγάρα της Ευρώπης- ßρίζουµε και ζούµε και παραπάνω απ’ όλους τους Eυρωπαίους. Θεοί; Θεοί.Όποια πέτρα κι αν σηκώσεις σ’ όλο τον κόσµο, ßρίσκεις από κάτω Ελληνάρα, ο οποίος διαπρέπει κιόλας σ’αυτή τη χώρα που ξέπεσε. Δεν ξέρω αν φταίει το κύτταρό µας, αλλά αυ-τόν ακριßώς που διαπρέπει τον φθονούµε, σπανίως τον στηρίζουµε -εκτός κι αν έχει γίνει µακαρίτης- και συνήθως πριν διαπρέψει έξω, εδώ τον έχουµε πετροßολήσει. Στα µεγαλύτερα ινστιτούτα ερευνών, στα πανεπιστήµια, στα καζίνα, ακόµα και στις φυλακές, οι καλύτερες µούρες που κάνουν καριέρα είναι ελληνικές.

ΓΙ’ ΑΥΤΟ γουστάρω που ‘µαι Έλληνας και Βαλκάνιος, που λιάζοµαι στο Aιγαίο, που κλαίω µε τον Πύρρο Δήµα, που γε-λάω µε τον Χατζηχρήστο στον Ηλία Tου 16ου (fake µπάτσος που από τσιλιαδόρος γίνεται εξουσία), µε την καφετζού Βασι-λειάδου. Γουστάρω τις ΔΕΛΤΑ στις γειτονιές -που εκτός από τοµατάκι ΚΥΚΝΟΣ, ρίχνεις και µια πολιτική ανάλυση. Γουστά-ρω τα θερινά τα σινεµά, γουστάρω που έχουµε τα χιλιάδες µπαρ, κλαµπ, ταßέρνες, σουßλατζίδικα (συνήθως τα λένε Τ’ ΑΓΡΑΦΑ), γουστάρω που ‘χουµε ταξιτζήδες µε πτυχίο αρχι-τέκτονα, που ακόµα κουτσοµπολεύουµε, που έχουµε τέλεια φέτα. Γουστάρω ούζα στο Πλωµάρι στη Μυτιλήνη, ρακιά και Ψαραντώνη στα Ανώγεια, τις πίπιζες στο πανηγύρι του ‘η Συµιού στο Μεσολόγγι και γουστάρω που στα Σάλωνα σφά-ζουν αρνιά και στο Χρυσό κριάρια και στης Μαρίας την ποδιά σφάζονται παλικάρια.Γουστάρω τον φαντάρο στην Ευδοκία, που χορεύει ζεϊµπέκικο, γουστάρω τον ψαρά στ’ ανοιχτά της Kαλύµνου, γουστάρω που είµαι απ’ την ίδια χώρα µε τον Ελύτη, που πάνε κι έρχονται τα κεράσµατα στο σύστριγκλο που γίνεται τις νύ-χτες, γουστάρω τον Καζαντζίδη και τον Δαµιανό, γουστάρω που ψηφίζω συνήθως λάθος και που ‘µαι στη µέση ανάµεσα σ’ Ανατολή και Δύση και στη γυναίκα µου και τη µαµά µου.Γενικά, γουστάρω πολύ που είµαι Έλληνας και Βαλκάνιος. Κι όποιος δεν καταλαßαίνει δεν ξέρει πού πατά και πού πηγαί-νει!!!

Telos.

Tα ρεµάλια οι Έλληνες

21



ενΑς λΑΟς απρόßλεπτος, που λατρεύει τον πρωινό ύπνο και το αραλίκι, αλλά έρχεται δεύτερος

σ’ εργατικότητα στον κόσµο µετά τα τζαπόνια (δες τι μαθαίνεις µαζί µου)!!!Ένα έθνος καταχρεωµένο, µε καταθέσεις όµως στην Ελßετία (sic). Ένας λαός που πεινάει (θεωρητικά), αλλά το καλοκαίρι µένει στο πολυτελές ξενοδοχείο, στη διπλανή σουίτα µε τον Aγγλο που έκανε οικονοµίες όλον τον χρόνο για να ‘ρθει δια-κοπές εδώ που είναι καλά και φτηνά. Και του πηδάµε και την γκόµενα και τον σπάµε και στο ξύλο, άµα ζητήσει τα ρέστα του, και τον στήνουµε και στο αεροδρόµιο µερικές µέρες, για να εµπεδώσει τη δύναµη του εργατικού κινήµατος στην Ελλά-δα, που διεκδικεί περισσότερα λεφτά και λιγότερη δουλειά.Η Ευρώπη θέλει να ßάλει την Ελλάδα στο ένα της παπούτσι, αλλά το πιο πιθανό είναι να καταλήξει η ίδια να περπατάει ξυ-πόλητη. Ποιος άλλος λαός έßγαλε ποτέ άσµα, µε ενδεικτικούς για την ψυχολογία της ßαριεστιµάρας στίχους: «Θα πουλήσω το ρολόι και θα πάρω κοµπολόι»; (µπορώ;). Που αν το πεις αυτό σε Γερµανό θα πέσει κάτω λιπόθυµος και θα κάνεις ένα µικρό Παγκόσµιο για να τον συνεφέρεις. Τη ρεµαλοσύνη µην την κλαις. Αλλά, ναι, να τη φοßάσαι, γιατί δεν ξέρεις ποτέ τι θα σου ξηµερώσει.Τα ρεµάλια είναι παντοτινά κι εµείς χρόνια τώρα επιßιώνουµε ως έθνος χάρη στην τσαχπινιά και τη ρεµαλιά µας (σκίσε τη γάτα!). Ο Έλληνας έχει την ψυχολογία του αµετανόητου ρεµαλιού γραµµένη στο DNA του (επιστροφές δεν γίνο-νται δεκτές). Εγωιστές, καλοπερασάκηδες, ζαµανφουτίστες, τεµπέληδες (έχουµε και τις αρετές µας), άστατοι, απρόßλεπτοι (προσέχεις για να έχεις), τσαµπουκάδες, αιώνια ανώριµοι (όχι, δεν το µετράω για ελάττωµα). Και παρόλα αυτά γοητευ-τικοί (έναν καθρέφτη!). Mια χώρα φτωχή, που τα παίρνει από τους πλούσιους συγγενείς της, για να πληρώσει τα ßερεσέδια στον µπακάλη και καταλήγει να τρώει στα µπουζούκια τους λογαριασµούς Δ.E.H.,O.T.E. και EYΔAΠ, για τα µάτια τής απέ-ναντι ξανθιάς (τις µελαχρινές, ως γνωστόν, τις παντρεύονται, οπότε περιµένουν στο σπίτι µε τα µωρά)...

εΜεΙς είµαστε Βαλκάνιοι κι αν κάτι θα ‘ χαµε να υποστηρίξουµε ως µοντέλο, θα ‘ταν αυτό που ‘ναι γραµµένο στο DNA µας. Γι’ αυτό ακριßώς εκνευρίζοµαι µε τους απέξω -και µε τους µέσα µερικές φορές- όταν δεν δείχνουν το σέßας που έχουν υποχρέωση να εκφράζουν. Γονυπετείς, δηλαδή, και µε ταπει-νότητα. Και δεν είναι ότι δεν µας γουστάρουν ή ότι δεν τους λέει η χώρα µας. Είναι το αιώνιο κόµπλεξ που θα νιώθουν πά-ντα οι χθεσινοί γι’ αυτούς που τους φωτίσανε. Έτσι η Kατρίν -δηµοσιογράφος εκ Παρισίων, πρώην γκόµενα του κολλητού µου, διαµένουσα εν Eλλάδι- πίνοντας τη φραπεδιά της κάτω από µουριά στην Πλάκα, ακουµπώντας τα ποδαράκια της σε δυο καρέκλες και τα χεράκια της σε άλλες δυο, έßριζε µε τα σπαστά ελληνικά της την Eλλάδα και τους Έλληνες.Τα καµάκια, τους σερßιτόρους, τους ταξιτζήδες, τον Παπαν-δρέου -γιατί τραßιότανε (από τότε) µε τη Mιµή- τις συνήθειές µας, εµένα, τον γκόµενό της, και έχουν περάσει από τότε 10

χρόνια και ακόµη ζει και δουλεύει στην Aθήνα.Στη χώρα της δεν θα τόλµαγε να απλώ-σει την ποδάρα στην καρέκλα και τον καφέ της δεν θα τσακιζόντουσαν να της

τον κεράσουν. Στη χώρα της ο Γάλλος είναι.Γάλλος κι ο Ξένος είναι Ξένος!Όταν οι Ευρωπαίοι κοιµούνται κι ονειρεύονται τις καλοκαιρι-νές τους διακοπές στην Ελλάδα, εµείς αναστενάζουµε πάνω σε τραπέζια, έχουµε κυκλοφοριακό στις 4 το ξηµέρωµα στην παραλιακή, παρκάρουµε µες στη µέση στην Οµόνοια για να πάρουµε εφηµερίδες, πλακωνόµαστε στα φιλιά κι αν τύχει -όχι σπάνια- πλακωνόµαστε και στις σφαλιάρες µεταξύ µας. Όλοι µας θέλουµε να ‘µαστε πρωθυπουργοί, γιατί εκτός απ’ τη δόξα θα ßάζαµε και τάξη σ’ αυτόν τον τόπο κι όλοι µας έχουµε άπο-ψη για όλα. Πουθενά στον κόσµο δεν ßγαίνουν στους δρόµους οι γαύροι για να πανηγυρίσουν που έχασε ο ΠΑΟ απ’ τον Aγιαξ, και δυο γειτονιές παραπέρα να πανηγυρίζουν οι Παναθηναϊκοί που έχασαν µεν, αλλά έφτασαν πολύ κοντά στη νίκη δε. Εκτός όλων αυτών των αρετών, πίνουµε, καπνίζουµε -τα φουγάρα της Ευρώπης- ßρίζουµε και ζούµε και παραπάνω απ’ όλους τους Eυρωπαίους. Θεοί; Θεοί.Όποια πέτρα κι αν σηκώσεις σ’ όλο τον κόσµο, ßρίσκεις από κάτω Ελληνάρα, ο οποίος διαπρέπει κιόλας σ’αυτή τη χώρα που ξέπεσε. Δεν ξέρω αν φταίει το κύτταρό µας, αλλά αυ-τόν ακριßώς που διαπρέπει τον φθονούµε, σπανίως τον στηρίζουµε -εκτός κι αν έχει γίνει µακαρίτης- και συνήθως πριν διαπρέψει έξω, εδώ τον έχουµε πετροßολήσει. Στα µεγαλύτερα ινστιτούτα ερευνών, στα πανεπιστήµια, στα καζίνα, ακόµα και στις φυλακές, οι καλύτερες µούρες που κάνουν καριέρα είναι ελληνικές.

ΓΙ’ ΑΥΤΟ γουστάρω που ‘µαι Έλληνας και Βαλκάνιος, που λιάζοµαι στο Aιγαίο, που κλαίω µε τον Πύρρο Δήµα, που γε-λάω µε τον Χατζηχρήστο στον Ηλία Tου 16ου (fake µπάτσος που από τσιλιαδόρος γίνεται εξουσία), µε την καφετζού Βασι-λειάδου. Γουστάρω τις ΔΕΛΤΑ στις γειτονιές -που εκτός από τοµατάκι ΚΥΚΝΟΣ, ρίχνεις και µια πολιτική ανάλυση. Γουστά-ρω τα θερινά τα σινεµά, γουστάρω που έχουµε τα χιλιάδες µπαρ, κλαµπ, ταßέρνες, σουßλατζίδικα (συνήθως τα λένε Τ’ ΑΓΡΑΦΑ), γουστάρω που ‘χουµε ταξιτζήδες µε πτυχίο αρχι-τέκτονα, που ακόµα κουτσοµπολεύουµε, που έχουµε τέλεια φέτα. Γουστάρω ούζα στο Πλωµάρι στη Μυτιλήνη, ρακιά και Ψαραντώνη στα Ανώγεια, τις πίπιζες στο πανηγύρι του ‘η Συµιού στο Μεσολόγγι και γουστάρω που στα Σάλωνα σφά-ζουν αρνιά και στο Χρυσό κριάρια και στης Μαρίας την ποδιά σφάζονται παλικάρια.Γουστάρω τον φαντάρο στην Ευδοκία, που χορεύει ζεϊµπέκικο, γουστάρω τον ψαρά στ’ ανοιχτά της Kαλύµνου, γουστάρω που είµαι απ’ την ίδια χώρα µε τον Ελύτη, που πάνε κι έρχονται τα κεράσµατα στο σύστριγκλο που γίνεται τις νύ-χτες, γουστάρω τον Καζαντζίδη και τον Δαµιανό, γουστάρω που ψηφίζω συνήθως λάθος και που ‘µαι στη µέση ανάµεσα σ’ Ανατολή και Δύση και στη γυναίκα µου και τη µαµά µου.Γενικά, γουστάρω πολύ που είµαι Έλληνας και Βαλκάνιος. Κι όποιος δεν καταλαßαίνει δεν ξέρει πού πατά και πού πηγαί-νει!!!

Telos.

Tα ρεµάλια οι Έλληνες

1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών εντεταλμένοι εμπει-ρογνώμονες ομιλούν για την αναγκαιότητα διαμόρφωσης

θεσμών και διαδικασιών, οι οποίες θα διευκολύνουν την ενεργοποίηση πολι-τικών, που θα προωθούν την «παγκό-σμια διακυβέρνηση». Στην εποχή της ραγδαίας εξέλιξης της επιστήμης και της τεχνολογίας και της παγκοσμιο-ποίησης η αντιμετώπιση των προβλη-μάτων της ανθρωπότητας σε εθνικό επίπεδο είναι ανέφικτη.

Σε αντιστοιχία με αυτή τη λογι-

κή ο Henry Paulson, επικεφαλής της Investmentbank Goldman Sachs, σε συνέντευξη του στο περιοδικό «Der Spiegel», στις 24-10-2005, επισημαί-νει, ότι «όπου η παγκοσμιοποίηση δεν προχωρά, οι άνθρωποι έχουν περισσό-τερες δυσκολίες. Χαρακτηριστικό πα-ράδειγμα είναι η καταστροφική οικο-νομική πολιτική τη δεκαετία του 20. Οι κυβερνήσεις έχουν καθήκον να αντιμε-τωπίσουν το πρόβλημα της φτώχειας. Πρέπει να υπάρχει ένα μίνιμουμ περί-θαλψης και ασφάλισης για την τρίτη ηλικία» και τονίζει «το σημαντικότε-ρο ερώτημα του 21ου αιώνα είναι, πως θα προωθηθεί το ελεύθερο εμπόριο με παράλληλη πολιτική στήριξη».

Βεβαίως ο νεοφιλελευθερισμός, τον οποίο ευαγγελίζεται ο κος Paulson προκειμένου να επιλυθούν τα προ-βλήματα των σύγχρονων κοινωνιών, στις ΗΠΑ έχει τα αντίθετα αποτελέ-σματα, διότι έχουμε μείωση αποδοχών, αύξηση ωρών εργασίας και αύξηση του κόστους ιατρικής περίθαλψης. Αξι-οσημείωτο είναι, ότι τα περιουσιακά στοιχεία των αμερικανών μειώνονται. Επίσης σύμφωνα με έρευνες του levy Economics Institute οι αποταμιεύσεις ενός αμερικανού μεσαίας εισοδηματι-κής τάξης για τα γεράματα μειώθηκαν κατά 5,9 % μεταξύ των ετών 1983 έως 2001.

Τα προβλήματα αυτά δεν επιλύονται,

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΝ Ε Ε Σ δ Υ Ν Α Μ Ε Ι Σ & Π Ε δ Ι Α Σ Υ Γ Κ Ρ Ο Υ Σ Η Σ

Του Χρίστου Σ. Αλεξόπουλου

Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Ο Π Ο Ι Η Σ Η & Α Ν Τ Α Γ Ω Ν Ι Σ Μ Ο Σ : Υ Π Ο Θ Ε Σ Η M I C r o S o F T22


ούτε είναι παρήγορο, ότι «τα αντιμετω-πίζουν», σύμφωνα με τον κο. Paulson, «όλες οι βιομηχανικές κοινωνίες».

Παράλληλα τίθεται και ένα κατα-λυτικό ερώτημα σε ότι αφορά την χω-ρίς φραγμούς ανάπτυξη, τόσο ως προς την δυνατότητα κάλυψης των δημιουρ-γούμενων ενεργειακών αναγκών με τις

παραδοσιακές πηγές, όσο και ως προς τις επιπτώσεις στην ισορροπία του οι-κοσυστήματος. Η πραγματικότητα σε παγκόσμιο επίπεδο είναι θλιβερή. Αρ-κεί να προσεγγίσει κάποιος την ανά-πτυξη στις ΗΠΑ και την Κίνα, τις δύο ατμομηχανές της παγκόσμιας οικονο-μίας, για να γεμίσει θλίψη και ταυτο-

χρόνως πολλά ερωτήματα ως προς το μέλλον του πλανήτη και τα όρια του πολιτικού συστήματος να σχεδιάζει πολιτικές, οι οποίες θα διασφαλίζουν κοινωνική δικαιοσύνη και ευημερία στους πολίτες του κόσμου, χωρίς να διαταράσσεται η ειρήνη και η ισορρο-πία του οικοσυστήματος.

2. ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ, ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

2.1 Παγκοσμιοποίηση

Μετά την κατάρρευση των χωρών του «υπαρ-κτού σοσιαλισμού», κυριαρχεί η έννοια της

παγκοσμιοποίησης και χαρακτηρίζει τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, ο οποίος πλέον επιβάλλεται, ενώ ο νε-οφιλελευθερισμός υιοθετεί τον όρο και το μήνυμα της παγκοσμιοποίησης απολύτως.

Σε αυτό το πλαίσιο η παγκοσμιοποί-ηση μπορεί να οριοθετηθεί ως η απε-λευθέρωση της οικονομίας από τις χω-ροχρονικές συντεταγμένες της φύσης και της κοινωνίας, καθώς και τις δε-σμεύσεις των πολιτικών κανόνων και νόμων. Η οικονομία κυριαρχεί πάνω από την κοινωνία και την πολιτική.

Με τη βοήθεια των νέων τεχνολο-γιών η παγκοσμιοποίηση αποκτά με-γαλύτερη ταχύτητα ως προς το χρόνο και μεγαλύτερο επεκτατισμό στο χώ-ρο. Στην προώθηση αυτής της διαδικα-σίας συμβάλλουν καθοριστικά οι πα-ραδοσιακές πηγές ενέργειας προς το παρόν. Σύντομα όμως θα αποτελέσουν το πεδίο σύγκρουσης των παγκόσμιων παικτών, κυρίως ΗΠΑ και Κίνας.

διαφορετικά από την εποχή της αποικιοκρατίας ή του παλαιού ιμπε-ριαλισμού, στην εποχή της παγκοσμι-οποίησης ο στόχος δεν είναι η κατά-κτηση νέων περιοχών, αλλά η αναίρε-ση των εξωτερικών ορίων για την διευ-κόλυνση της επέκτασης του κεφαλαί-ου. Στην ελεύθερη αγορά μπορούν να

επιβάλλονται οι ισχυρότεροι οικονο-μικοί παίκτες, οι πολυεθνικοί γίγαντες. δεν χρειάζονται πλέον το κράτος, που αντιστοιχεί σε μια περιοχή, για την επί-τευξη αυτού του στόχου.

Η απορύθμιση της αγοράς, η φιλε-λευθεροποίηση του εμπορίου, η ιδι-ωτικοποίηση δημοσίων αγαθών ανα-γορεύονται σε βασικές αρχές από δι-εθνείς οργανισμούς, από τις περισσό-τερες κυβερνήσεις, από επιστημονικά «Think tanks» και τα μαζικά μέσα επι-κοινωνίας και επιβάλλονται στην αγο-ρά αγαθών από τον Παγκόσμιο Οργα-νισμό Εμπορίου, στην αγορά κεφαλαί-ου από τα διεθνή χρηματιστήρια, στην αγορά εργασίας από τις εθνικές κυβερ-νήσεις, οι οποίες ακολουθούν διεθνείς οδηγίες και υποδείξεις για την δημι-ουργία ευέλικτης αγοράς εργασίας.

διαμορφώνεται, δηλαδή, ένας πα-γκόσμιος χώρος ανταγωνισμού.

2.2 Νεοφιλελευθερισμός

Ο νεοφιλελευθερισμός περιέχει πολύ περισσότερα από μία γενικευμένη ιδιωτικοποίηση

του δημόσιου τομέα, απορύθμιση των αγορών, φορολογική ελάφρυνση των επιχειρήσεων και των κεφαλαιούχων, καθώς και την αφομοίωση των ανα-πτυσσόμενων χωρών στην παγκόσμια αγορά σύμφωνα με τα συμφέροντα των κρατών-μελών του κλαμπ του G 8 και των πολυεθνικών επιχειρήσεων. Οριοθετεί την κοινωνία της αγοράς

ως το τελικό σημείο εξέλιξης της αν-θρώπινης ιστορίας και αποσκοπεί στην «εκθρόνιση» της πολιτικής. Με άλλα λόγια μια πορεία χωρίς τέλος, μια κα-τάσταση συνεχούς εκσυγχρονισμού.

Σύμφωνα λοιπόν με αυτή την θεώ-ρηση ο Νεοφιλελευθερισμός αντιτίθε-ται σε κάθε μορφή συμμετοχικής δημο-κρατίας, η οποία θα έθετε σε κίνδυνο την απόλυτη κυριαρχία του οικονομι-κού στοιχείου στην κοινωνία. Με αυτή την έννοια η επαγγελία του Νεοφιλε-λευθερισμού για ελευθερία εκφυλίζε-ται και περιορίζεται μόνο σε ότι αφο-ρά συμμετοχή στην οικονομία χωρίς συλλογικές πολιτισμικές αναφορές. Το άτομο υπάρχει απρόσωπα μόνο ως εργατική δύναμη.

Από τη δεκαετία του 70 ο Νεοφιλε-λευθερισμός άρχισε να επιβάλλεται ως κυρίαρχη ιδεολογία του καπιταλισμού σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η αγορά δεν είναι πλέον μόνο όρ-γανο για την ανάπτυξη οικονομικής δυναμικής, αλλά ταυτοχρόνως αποτε-λεί το κέντρο καθοδήγησης των κοι-νωνικών εξελίξεων. Ανεξαρτήτως της ύπαρξης συντηρητικών η σοσιαλιστι-κών κυβερνήσεων ο Νεοφιλελευθερι-σμός αποτελεί τη λυδία λίθο στη λήψη αποφάσεων. Τουλάχιστον προς το πα-ρόν είναι χαρακτηριστική η αδυναμία της Σοσιαλιστικής διεθνούς να δια-μορφώσει και να αρθρώσει έναν αξι-όπιστο εναλλακτικό πολιτικό λόγο, ο οποίος θα ανοίγει την προοπτική υπέρβασης του Νεοφιλελευθερισμού.

Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Ο Π Ο Ι Η Σ Η & Α Ν Τ Α Γ Ω Ν Ι Σ Μ Ο Σ : Υ Π Ο Θ Ε Σ Η M I C r o S o F T 2�


2.3 Παγκόσμια Διακυβέρνηση

Ενώ η κυβέρνηση βασίζεται στον ιεραρχικό και συγκεντρωτικό χαρακτήρα της κρατικής εξου-

σίας, η διακυβέρνηση βασίζεται σε αποκεντρωμένες, δικτυακού τύπου και οριζόντιες μορφές πολιτικής καθοδή-γησης. Στο πλαίσιο της διαμόρφωσης αυτών των μορφών καθοδήγησης πρέ-πει να γίνουν υπερβάσεις σε ότι αφο-ρά παραδοσιακές οριοθετήσεις μεταξύ κράτους και κοινωνίας, πολιτικής και οικονομίας από το ένα μέρος και από το άλλο να καταστεί δυνατή η δημι-ουργία νέων μηχανισμών συνεργασίας και εξισορρόπησης συμφερόντων.

Σε συνάρτηση με την έννοια της Παγκόσμιας διακυβέρνησης, όπως την προσδιορίζει η Επιτροπή για την Παγκόσμια διακυβέρνηση του Οργα-νισμού Ηνωμένων Εθνών, περιγράφο-νται πολυδιάστατα προβλήματα όπως

η φτώχεια, η κοινωνική ανασφάλεια, η καταστροφή του περιβάλλοντος και η οικονομική αστάθεια. Αυτά τα πα-γκόσμια προβλήματα δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν από τα εθνικά κρά-τη, σύμφωνα με την άποψη αυτής της επιτροπής.

Επειδή λείπει μια κεντρική εξουσία, η οποία επιβάλλει την τάξη σε διεθνές επί-πεδο, υπάρχει η ανάγκη νέων μορφών συνεργασίας, νέων τυπικών και άτυπων κανόνων και σύνδεσης τοπικών, εθνι-κών και διεθνών επιπέδων λήψης απο-φάσεων και ανάληψης δράσης.

Κυβερνήσεις, μη κυβερνητικές ορ-γανώσεις, συνδικαλιστικές οργανώ-σεις και ιδιωτικά συμφέροντα, τα οποία συχνά συνδέονται με παγκόσμια πολι-τικά δίκτυα, πρέπει να ισορροπήσουν τα συμφέροντα τους και να συμμετά-σχουν στην προώθηση της παγκοσμι-οποίησης.

Βεβαίως στην πράξη διαπιστώνεται,

ότι, παρά τις διευρυμένες συμμετοχικές φόρμες, οι σχέσεις εξουσίας και δύνα-μης καθώς και τα οικονομικά συμφέ-ροντα συνεχίζουν να παίζουν αποφα-σιστικό ρόλο στην προώθηση της δια-δικασίας της παγκοσμιοποίησης. Τόσο η εθνική όσο και η διεθνής πολιτική προσδιορίζονται σε σημαντικό βαθ-μό από τον αυξανόμενο αυταγωνισμό στην παγκόσμια αγορά, στην οποία το εθνικό κράτος έχει ακόμα ρόλο.

Είναι όμως επίσης δεδομένο, ότι η πολιτική δράση, η οποία αποσκοπεί στην απορύθμιση και την ιδιωτικο-ποίηση, έχει περισσότερες δυνατότη-τες επιβολής από εκείνη που στρέφε-ται κατά της άπληστης ανάπτυξης και υπέρ ενός δίκαιου κόσμου με οικολο-γικές αναφορές και ευαισθησίες. Χα-ρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα τόσο των ΗΠΑ όσο και της Κίνας, σε ότι αφορά την χωρίς φραγμούς ανά-πτυξη.

3. Η.Π.Α. ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

Μετά την περίοδο του « Ψυχρού Πολέμου» κατά την οποία κυριαρ-χεί η αντιπαράθεση δύο

κοσμοθεωριών, ο κόσμος εισέρχεται σε μία νέα φάση, η οποία λειτουργεί ως μεσοδιάστημα για την αναζήτηση των νέων ρόλων στην παγκόσμια σκηνή.

Η ΗΠΑ επεκτείνουν την παγκόσμια κυριαρχία τους ως υπερδύναμη. Συνε-χίζουν τους εξοπλισμούς και ο προϋ-πολογισμός του 2007 για στρατιωτικές δαπάνες είναι ίσος με τους αντίστοι-χους προϋπολογισμούς όλων των υπο-λοίπων χωρών του κόσμου.

Οι Αμερικανοί όμως δεν κατάφε-ραν να σταματήσουν την εξάπλωση των πυρηνικών όπλων. Το 1998 η Ιν-δία και το Πακιστάν και το 2005 η Β. Κορέα γίνονται πυρηνικές δυνάμεις. Τώρα βεβαίως με κατάδηλη υποκρι-σία ανησυχούν για την προοπτική να γίνει και το Ιράν πυρηνική δύναμη και απειλείται στρατιωτική επέμβαση, ενώ

στην πραγματικότητα ενδιαφέρονται για τον έλεγχο του ενεργειακού πλού-του αυτής της χώρας.

Ειδάλλως πως εξηγείται ότι ο Πρόε-δρος των ΗΠΑ προωθεί στις χώρες του Τρίτου Κόσμου μια «παγκόσμια συνερ-γασία για ατομική ενέργεια» συμβάλ-λοντας στην δημιουργία μικρών αντι-δραστήρων με εγγυήτρια τις Ηνωμένες

Πολιτείες για την τροφοδοσία καυσί-μου υλικού, καθιστώντας αυτές τις χώρες πλήρως εξαρτημένες από αυτή. Μια νέα μορφή ιμπεριαλισμού.

Στην καπιταλιστική-λενινιστική Κί-να και την σοσιαλδημοκρατική Ινδία απελευθερώνονται τεράστιες δυνά-μεις, οι οποίες επιδρούν στη διαμόρ-φωση των συνθηκών στη νέα εποχή της παγκοσμιοποίησης.

Η Ρωσία αναζητά νέες συμμαχίες και δοκιμάζει το κουστούμι του κρατι-κού καπιταλισμού. Η Ευρώπη αναζητά το δικό της δρόμο, χωρίς να αποκολ-λάται από το αμερικανικό άρμα, ανοί-γοντας ταυτοχρόνως την πόρτα στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες της ανα-τολικής Ευρώπης.

Στις σημερινές συνθήκες της Πα-γκοσμιοποίησης μόνο η βελτίωση από υλική άποψη της ζωής των ανθρώπων λειτουργεί αποτρεπτικά σε ό,τι αφο-ρά την ριζοσπαστικοποίηση των μα-ζών, ιδιαιτέρως δε η δυνατότητα της προσωπικής ανόδου. Σε αυτό το πλαί-

Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Ο Π Ο Ι Η Σ Η & Α Ν Τ Α Γ Ω Ν Ι Σ Μ Ο Σ : Υ Π Ο Θ Ε Σ Η M I C r o S o F T2�


σιο μια κοινωνική μεταρρύθμιση είναι προϋπόθεση για μία σύγχρονη νεο-φιλελεύθερη κοινωνία πολιτών, όπως επίσης και για μια δημοκρατική συ-νύπαρξη πολύ πιο σημαντική από τις ελεύθερες εκλογές. Σύμφωνα πάντα με τη νεοφιλελεύθερη λογική, για να επιτευχθεί αυτή η αλλαγή κυρίως στις ανεπτυγμένες βιομηχανικές κοινωνί-ες είναι απαραίτητη η εντατικοποίηση της παραγωγής και η δικαιότερη κα-τανομή των καταναλωτικών αγαθών. Προϋπόθεση όμως για την εντατικο-ποίηση της παραγωγής είναι η απρό-σκοπτη πρόσβαση στις πρώτες ύλες στον τομέα της ενέργειας.

Όλες οι σημαντικές δυνάμεις, ΗΠΑ, Ευρώπη, Ρωσία και οι ανερχόμενες, Κί-να και Ινδία, δίνουν πολιτική προτε-ραιότητα στη διασφάλιση ενεργειακών πηγών.

3.1 ΗΠΑ – Κίνα

Σύμφωνα με τους περισσότερους εμπειρογνώμονες είναι θέμα χρόνου η κινεζική οικονομία

να προσπεράσει την αμερικανική. Αν εξαιρέσει κανείς μια μικρή μειοψηφία, η πλειοψηφία των οικονομολόγων δι-αφωνεί μόνο ως προς το χρόνο που θα αναδειχθεί η κινεζική οικονομία σε αρ. 1 στον κόσμο. Άλλοι εκτιμούν ότι θα συμβεί σε 20 και άλλοι σε 40 χρόνια. Αν μάλιστα συνυπολογισθεί ότι ο πλη-θυσμός των ΗΠΑ ανέρχεται στα 293 εκ. και της Κίνας στα 1.300 εκ., ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης το 2004 ήταν στην Αμερική 4,2 και στην Κίνα 9,5 εύλο-γα διαπιστώνει, ότι η Κίνα αρχίζει να αμφισβητεί την απόλυτη κυριαρχία των αμερικανών. Με σταθερά βήμα-τα αναδύεται ένας διεκδικητής ασύμ-μετρα επικίνδυνος, ο οποίος απειλεί να κτυπήσει τη δύση με τα δικά της όπλα. Με τη βοήθεια της οικονομίας της η Κίνα υποσκάπτει τον αντίπαλο και δημιουργεί σχέση εξάρτησης με τα φθηνά προϊόντα που παράγει και τα συναλλαγματικά αποθέματα που συσ-

σωρεύει.Ήδη η Κίνα είναι υπεύθυνη για το

μεγαλύτερο εμπορικό έλλειμμα στην αμερικανική ιστορία. Οι εξαγωγές της προς τις ΗΠΑ έχουν αυξηθεί από το 1990 κατά 1.200 %. Το 2005 στην Κε-ντρική Τράπεζα της Κίνας έχει συσ-σωρευθεί απόθεμα 710 δις. δολλαρί-ων. Με αυτό το ποσό θα μπορούσε να ασκήσει πίεση στο αμερικανικό νόμι-σμα.

Οι δύο υπερδυνάμεις συγκρούονται και σε άλλους τομείς, την δημιουργία θέσεων εργασίας, την διεύρυνση των ενεργειακών πόρων και την είσοδο σε νέες αγορές.

Οι κινέζοι όμως έχουν πολύ πιο σο-βαρές βλέψεις. δεν αρκούνται στην παραγωγή φθηνών προϊόντων. Επιθυ-μούν να κατακτήσουν την παγκόσμια αγορά με την αξιοποίηση δυτικών τε-

χνολογιών. Ο στρατηγικός σχεδιασμός του κομμουνιστικού κόμματος στοχεύ-ει στην ανάπτυξη εθνικής βιομηχανίας, από την κατασκευή αυτοκινήτων μέχρι την βιοτεχνολογία. Γι΄αυτό έχουν τεθεί βιομηχανικές προδιαγραφές, οι οποίες αποσκοπούν μακροπρόθεσμα στη μεί-ωση της επιρροής των ξένων. Μέχρι το 2015 η Κίνα στοχεύει στην δημιουργία

50 κινεζικών επιχειρήσεων, οι οποίες θα συγκαταλέγονται στις 500 μεγαλύ-τερες στον κόσμο. Επίσης 500 μεσαί-ου μεγέθους επιχειρήσεις και 5.000 μι-κρότερες πολυεθνικές επιχειρήσεις. Ο σχεδιασμός αυτός εγκρίθηκε το 1992 στο συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος. Βεβαίως μπορεί η Κίνα να κατέχει τη δεύτερη θέση στην παγκό-σμια κατάταξη των ξένων επενδύσεων στη χώρα και να θεωρείται η τρίτη με-γαλύτερη εμπορική χώρα, όμως στον τομέα της ρύπανσης του περιβάλλο-ντος κατέχει επίσης τα πρωτεία.

Ρυπαίνει τα νερά όσο καμία άλλη χώρα, ενώ κατέχει την τρίτη θέση σε ό,τι αφορά την όξινη βροχή. Το ένα τρίτο των κινεζικών πόλεων υποφέρει από τη ρύπανση της ατμόσφαιρας και το 90 % των ποταμών που διασχίζουν πόλεις, έχουν επίσης υψηλό δείκτη μό-

λυνσης. Το νερό στην Κίνα δεν είναι μόνο μολυσμένο, είναι και ανεπαρκές. Η μεγάλη αυτή χώρα κατέχει μόνο το 9 % των παγκοσμίως καλλιεργήσιμων εκτάσεων, 6 % των υδάτινων πόρων και 4 % των δασικών εκτάσεων. Με αυτά καλύπτουν τη διατροφή του 22 % του παγκόσμιου πληθυσμού.

Σύμφωνα με υπολογισμούς της Πα-

Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Ο Π Ο Ι Η Σ Η & Α Ν Τ Α Γ Ω Ν Ι Σ Μ Ο Σ : Υ Π Ο Θ Ε Σ Η M I C r o S o F T 2�


γκόσμιας Τράπεζας και της Κινεζικής Ακαδημίας των Επιστημών, η ετήσια καταστροφή του περιβάλλοντος σε οι-κονομικά μεγέθη καλύπτει το 8 – 13 % του εγχώριου προϊόντος. Προοπτικά η καταστροφή του περιβάλλοντος και η εξάντληση των πλουτοπαραγωγικών πηγών θα επιφέρουν τα ανάλογα αρ-νητικά αποτελέσματα στην οικονομι-κή ανάπτυξη. Ο αναπληρωτής διευθυ-ντής της Κινεζικής Κρατικής Υπηρεσί-ας για την προστασία του Περιβάλλο-ντος Pan yue σε συνέντευξη του στις 20-10-2005 στην εφημερία «Die Zeit» τονίζει, ότι «επείγει η ανάπτυξη, εκτός από ποσοτική, να γίνει και ποιοτική. Ειδάλλως η καταστροφή του περιβάλ-λοντος θα υποσκάψει τις βάσεις της οικονομικής ανάπτυξης.»

Από την άλλη πλευρά όμως του Ει-ρηνικού Ωκεανού στην νεοφιλελεύθε-ρη Αμερική, σύμφωνα με τον οικονομι-κό εντεταλμένο επί ronald reagan, κ. Clyde Prestowitz, η οικονομική στρα-τηγική των ΗΠΑ στην πράξη συνι-στάται στην μεταφορά των σημαντι-κότερων βιομηχανιών της χώρας στο εξωτερικό.

Αποτέλεσμα αυτής της στρατηγι-κής είναι να χαθούν από τα μέσα του 2000 σταδιακά 2,5 εκατ. θέσεις εργασί-ας στον τομέα της μεταποίησης. Είναι πρωτοφανές ότι στο διάστημα Μαΐου – Αυγούστου του 2005 χάθηκαν 37.000 θέσεις εργασίας στον τομέα της αυτο-κινητοβιομηχανίας. Ο οικονομολόγος lester Thurow από το Τεχνολογικό Ιν-στιτούτο της Μασαχουσέτης (Μ.Ι.Τ.) έχει ήδη υπολογίσει, ότι εργάτες που χάνουν τη δουλειά τους, επειδή μετα-κινήθηκε προς την Κίνα, στις νέες δου-λειές, που βρίσκουν, αμείβονται 25 % λιγότερο.

Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγί-ου των ΗΠΑ με την Κίνα από το 2001 και την είσοδο της Κίνας στον Πα-γκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, ανερ-χόμενο στα 162 δις. δολάρια, σχεδόν διπλασιάσθηκε. Το 2005 ξεπέρασε τα 200 δις. δολάρια.

Ποτέ στο παρελθόν το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου μεταξύ των δύο

χωρών δεν έφθασε αυτό το ύψος. Οι αμερικανοί δεν αποταμιεύουν πλέον και καταναλώνουν περισσότερα από αυτά που παράγουν. Αυτό τους οδηγεί συνεχώς σε νέο δανεισμό, τον οποίο βρίσκουν στο Πεκίνο.

Το κινεζικό νόμισμα Γιουάν ανατι-μήθηκε σε ποσοστό 2,1 %. Οι περισ-σότεροι Αμερικανοί εμπειρογνώμονες θεωρούν, ότι είναι αναγκαία μια ανα-τίμηση του Γιουάν έως 40 %, ώστε να μπορέσουν να ελέγξουν το έλλειμμα στον τομέα του εμπορίου. Η επίπτω-ση βέβαια της νεοφιλελεύθερης λο-γικής, όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά στις ανεπτυγμένες χώρες γενικότερα, είναι η μείωση του επιπέδου ζωής και συχνά η αύξηση της ανεργίας.

Οι ιλιγγιώδεις ρυθμοί ανάπτυξης στην Κίνα συνδυάζονται με την στρα-τηγική διατήρησης της εξουσίας από το Κομμουνιστικό Κόμμα. Η πολιτική του Τένγκ και των επιγόνων του συνέ-βαλε στην απελευθέρωση 300 εκ. κι-νέζων από τη φτώχεια. Το κατά κεφα-λήν εισόδημα των κινέζων τετραπλα-σιάσθηκε μετά το 1990 και κυμαίνεται στα 1000 δολάρια.

Από το άλλο μέρος όμως γύρω στα 800 εκ. κινέζων ζουν σε αγροτικές πε-ριοχές και από αυτούς το 1/6 δεν έχει δουλειά.

Η Κίνα χρειάζεται άμεσα ένα σύ-στημα κοινωνικής ασφάλισης. Ήδη ζουν σε αγροτικές περιοχές 134 εκ. άν-θρωποι ηλικίας πάνω από 60 ετών. Το έτος 2050 οι κινέζοι αγρότες άνω των 60 ετών θα αποτελούν το ¼ του πλη-θυσμού. Πως θα πληρωθεί το κόστος των συντάξεων κα πως θα επιδράσει η πολιτική της μείωσης του πληθυσμού (κάθε οικογένεια ένα παιδί) στο αυξα-νόμενο κόστος της κοινωνικής ασφά-λισης;

Παρά ταύτα το Πεκίνο αποκαθιστά στην Ασία την επιρροή, την οποία εί-χε στο παρελθόν. Με την διπλωματία και την ανθούσα οικονομία της τερά-στιας κινεζικής αγοράς στοχεύει στη δημιουργία με τις ασιατικές χώρες της μεγαλύτερης ελεύθερης ζώνης εμπορί-ου (2 δις. άνθρωποι) στον κόσμο. ‘Ηδη

κερδίζει συνεχώς έδαφος ως ηγέτιδα δύναμη στην Ασία. Σε αντιδιαστολή με το Κλάμπ G8 των οκτώ πιο ανεπτυγ-μένων χωρών δημιουργήθηκε στην ασιατική ήπειρο με κινητήριο μοχλό την Κίνα ο «Οργανισμός για την Συ-νεργασία της Σναγκάης (SCo)», στο οποίο συμμετέχουν η Ρωσία, το Καζα-κστάν και άλλες χώρες της Κεντρικής Ασίας.

Από την παράθεση των στοιχείων σχετικά με τις δυο χώρες γίνεται εμ-φανές ότι τα προβλήματα που αφο-ρούν τόσο στις σχέσεις τους όσο και στο εσωτερικό τους είναι και μεγάλα και εγκυμονούν κινδύνους μεγάλων ανατροπών. Η εποχή της παγκοσμιο-ποίησης δεν είναι εύκολη.

3.2 Ινδία

Η Ινδία, σύμφωνα με το περιο-δικό New Scientist, είναι « η επερχόμενη υπερδύναμη της

γνώσης.» Οι υψηλού επιπέδου τεχνο-κράτες αυτής της χώρας σε όλες τις τε-χνολογίες του μέλλοντος, από το διά-στημα μέχρι την έρευνα στην γενετική και την computer-ιατρική, βρίσκονται στην κορυφή του κόσμου.

Σχεδόν κάθε τρίτος εμπειρογνώμο-νας στον τομέα της πληροφορικής τε-χνολογίας προέρχεται από την Ινδία. Αυτό βεβαίως οφείλεται στις προτε-ραιότητες και τη δομή της παρεχόμε-νης εκπαίδευσης.

διεθνείς αναλυτές αμέσως μετά από τρία αμερικανικά πανεπιστήμια, πάνω δε από όλα τα ευρωπαϊκά, τοποθετούν το ινδικό Ινστιτούτο για την Τεχνο-λογία της Kharagpur στην Καλκού-τα ως τα καλύτερα στον κόσμο. Και η Kharagpur είναι μόνο ένα από τα επτά τεχνολογικά ινστιτούτα της Ινδίας.

Τα προβλήματα όμως που αντιμε-τωπίζει η χώρα, η οποία αποστέλλει διαστημόπλοια στο διάστημα, είναι πολλά. δεν δύναται να παρέχει κα-θαρό πόσιμο νερό και ηλεκτρισμό σε περισσότερο από το μισό πληθυσμό.



Πάνω από 40 % των Ινδών είναι αναλ-φάβητοι. Ο ρυθμός των γεννήσεων δεν μειώνεται σε ικανοποιητικό βαθ-μό. Το 1/5 του πληθυσμού υποσιτίζε-ται και η χώρα απειλείται από επιδημία του aids.

Στον τομέα των τεχνολογιών πλη-ροφόρησης μέχρι το έτος 2008 θα απα-σχολούνται 4 εκατ. Άνθρωποι. Το 2004 απασχολούνταν μόνο 900.000.

Το 2008 θα εισέλθουν στη χώρα 60 δις. δολάρια, δηλαδή 7 % του ακαθά-ριστου εγχώριου προϊόντος. Το 2004 εισήλθαν στην Ινδία μόνο 17 δις. δο-λάρια. Η ανάπτυξη είναι αλματώδης.

Στην Καλκούτα η τοπική κυβέρνη-ση ελπίζει μέχρι το 2010 να δημιουρ-γηθούν 400.000 νέες θέσεις εργασίας στον τομέα των τεχνολογιών της πλη-ροφορικής.

Παρά την ταχύτατη ανάπτυξη οι Ινδοί αναρωτιώνται για τους ταχύτε-ρους ρυθμούς ανάπτυξης της Κίνας και αναζητούν τα αίτια στις ανασχε-τικά λειτουργούσες δυνάμεις της ιν-δουιστικής θρησκείας και τους αργούς ρυθμούς λήψης αποφάσεων εξαιτίας της δομής και των διαδικασιών του πολιτικού συστήματος.

Παρά ταύτα είναι σημαντικό, ότι οι Ινδοί και κυρίως οι νέοι έχουν πίστη στο μέλλον.

4. ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Είναι πλέον οφθαλμοφανές ότι το νέο πεδίο συγκρούσεων σε παγκόσμιο επίπεδο θα οριο-θετείται από τον αγώνα των

ταχύτατα αναπτυσσόμενων δυνάμεων για την διασφάλιση ενεργειακών πό-ρων. Αν μάλιστα συνυπολογισθεί, ότι το πετρέλαιο σε μικρό χρονικό διάστη-μα θα αποτελεί είδος εν ανεπάρκεια, τότε οι συγκρούσεις θα οξύνονται και σίγουρα θα υπάρξουν ανατροπές τόσο στο οικονομικό όσο και στο γεωπολι-τικό επίπεδο.

Οι προβλέψεις των ειδικών για τις ενεργειακές ανάγκες της ανθρωπότη-τας τα επόμενα χρόνια δημιουργούν

εύλογα ανησυχίες. Το 2005 η κατανά-λωση πετρελαίου σε παγκόσμια κλίμα-κα ανήλθε στα 83 εκατ. βαρέλια ημε-ρησίως. Σύμφωνα με υπολογισμούς της διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας, η οποία εκπροσωπεί τις χώρες που εισά-γουν πετρέλαιο και εδρεύει στο Παρί-σι, το 2010 οι ημερήσιες ανάγκες θα φθάσουν τα 90 εκατ. βαρέλια και το 2030 τα 115 εκατ. βαρέλια.

Σε 5 με 10 χρόνια η παραγωγή πε-τρελαίου θα προσεγγίσει το ύψιστο σημείο και μετά θα μειώνεται. Ο πρώ-ην σύμβουλος του Λευκού Οίκου Μά-θιου Σάιμονς έκανε την εκτίμηση, ότι στα επόμενα χρόνια η τιμή του αργού πετρελαίου ανά βαρέλι θα προσεγγί-σει τα 200 – 250 δολάρια. Εάν αυτή η εκτίμηση επαληθευθεί, σίγουρα δη-μιουργούνται συνθήκες κατάρρευσης της παγκόσμιας οικονομίας. Η εποχή του φθηνού πετρελαίου έχει περάσει ανεπίστρεπτί. Η εξοικονόμηση ενέρ-γειας και η ανάπτυξη των ανανεώσι-μων πηγών ενέργειας, όπως ο ήλιος, ο αέρας και η βιομάζα, έχουν επείγοντα χαρακτήρα, παρ’όλο που θα μπορού-σαν σε συνδυασμό με τις παραδοσια-κές πηγές ενέργειας να καλύψουν στην καλύτερη περίπτωση το ¼ των ανα-γκών των βιομηχανικών χωρών.

Είναι πλέον βέβαιο, ότι για τις με-γάλες δυνάμεις το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο είναι στρατηγικής ση-μασίας για την ύπαρξη τους. Γι’ αυτό παρεμβαίνουν βιαίως με χρήση όπλων ή επιθετική διπλωματία, όπου υπάρ-χουν σημαντικά για την επιβίωση τους αποθέματα.

Οι Αμερικανοί εισέβαλαν στο Ιράκ για να διασφαλίσουν ενεργειακούς πόρους. δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι το Ιράκ είναι το «βενζινάδικο του κό-σμου». Μετά την εισβολή η παραγωγή πετρελαίου δεν υπερβαίνει τα 2/3 της προ του πολέμου παραγωγής.

Τώρα προετοιμάζουν το έδαφος για να πλήξουν το Ιράν. Η επίκληση της προοπτικής να γίνει το Ιράν πυρηνική δύναμη ως αίτιο για την επέμβαση εί-ναι υποκριτική. Αυτό δεν σημαίνει βε-βαίως, ότι η πυρηνική ενέργεια είναι

ότι καλύτερο για την ανθρωπότητα.Το Ιράν είναι ο τέταρτος μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου, ενώ καμία άλ-λη χώρα, αν εξαιρέσουμε τη Ρωσία, δεν έχει τόσο μεγάλα αποθέματα φυσικού αερίου.

Η Κίνα έκλεισε ήδη ενεργειακή συμφωνία με το Ιράν ύψους 70 δις. δο-λαρίων. Επίσης η Ινδία διαπραγματεύ-εται με το Ιράν για την εγκατάσταση στρατηγικής σημασίας αγωγών πετρε-λαίου. Αυτές οι κινήσεις οπλίζουν τον πρόεδρο της χώρας Μαχμούτ Αχματ-ντινετσάντ να διακηρύσσει, ότι «η δύ-ση μας χρειάζεται περισσότερο απ’ότι εμείς αυτήν».

Οι ΗΠΑ έχουν τεράστιο ενδιαφέρον για την Αφρική. Η Νιγηρία είναι ο πέ-μπτος μεγάλος τροφοδότης πετρελαί-ου. Το 15 % των εισαγωγών πετρελαίου προέρχεται από την Κεντρική και δυ-τική Αφρική, με προοπτική να φτάσει το 20 %. Από όλες τις χώρες στον κόλ-πα της Γουϊνέας, Καμπούν, δημοκρα-τία του Κογκό, Ισημερινή Γουϊνέα, Σάο Τομέ αυξάνονται ραγδαία οι εισαγω-γές πετρελαίου.

Το «Κέντρο για Στρατηγικές και δι-εθνείς Σπουδές τις ΗΠΑ», εκτιμά ότι «στα επόμενα πέντε χρόνια η περιοχή θα διαθέτει επιπλέον 2 – 3 εκατ. βαρέ-λια πετρελαίου στην παγκόσμια αγο-ρά, τα οποία θα καλύπτον το 20 % της νέας παραγωγικής δυναμικότητας σε παγκόσμιο επίπεδο».

Μόνο με τη βοήθεια των Αφρικα-νών μπορεί να υπάρχει έλεγχος στην πολιτική τιμών στον ΟΠΕΚ, ο οποίος κυριαρχείται από Άραβες. Αυτός είναι ο λόγος, για τον οποίο οι Αμερικανοί θεωρούν, ότι η Αφρική είναι απαραίτη-τη πηγή τροφοδοσίας πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Το ενδιαφέρον των δύο υπερδυνά-μεων, ΗΠΑ και Κίνας, για την Αφρική είναι μεγαλύτερο από ποτέ και συνε-χώς θα αυξάνεται.

Σε αυτό τον αγώνα δρόμου οι Κινέ-ζοι χρησιμοποιούν κάθε μέσο. Το Σου-δάν είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ανεξαρτήτως των κυρώσεων που επέ-

Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Ο Π Ο Ι Η Σ Η & Α Ν Τ Α Γ Ω Ν Ι Σ Μ Ο Σ : Υ Π Ο Θ Ε Σ Η M I C r o S o F T 27


βαλε η δύση με αφορμή την τρο-μοκρατία, οι Κινέζοι έκαναν τε-ράστιες επενδύσεις με αντιστάθ-μισμα την εισαγωγή πετρελαίου από το Σουδάν, που εγγίζει το 60 % της συνολικής παραγωγής αρ-γού πετρελαίου στην αφρικανική αυτή χώρα. Είναι δε σημαντικό να ληφθεί υπόψη, ότι τα 340.000 βα-ρέλια ημερησίως θα ανέλθουν στο ορατό μέλλον στα 800.000 βαρέ-λια. ‘Ηδη οι Κινέζοι συμμετέχουν στην κατασκευή ενός τεράστιου αγωγού (1.400 χιλιόμετρα), ο οποί-ος θα φθάνει στο λιμάνι του Port Sudan στην Κόκκινη Θάλασσα. Το αντιστάθμισμα είναι η αγορά πο-λεμικού υλικού από την Κίνα, το οποίο είναι απαραίτητο για τον συνεχή πόλεμο με επαναστατικές ομάδες στο εσωτερικό του Σου-δάν. Αυτή την περίοδο οι Κινέζοι εισάγουν το 6 % του πετρελαίου από το Σουδάν, όσο εισάγουν και από τη Ρωσία. Συνολικά η Κίνα εισά-γει το 28,7 % του πετρελαίου της από την Αφρική.

Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι η αχόρ-ταγη ενεργειακά Κίνα είναι ακόμα στην αρχή. ‘Όταν οι Κινέζοι θα προ-σεγγίσουν το επίπεδο ζωής των Αμε-ρικανών, τότε θα καταναλώνουν μόνοι τους 90 εκατ. βαρέλια πετρελαίου ημε-ρησίως, δηλαδή περισσότερα από όσα καταναλώνει τώρα η ανθρωπότητα.

Η εξάρτηση των εκατομμυρίων Ιν-δών από το πετρέλαιο θα αυξάνεται συνεχώς. ‘Ηδη 70 % του πετρελαίου και 50 % του φυσικού αερίου που χρει-άζονται, τα εισάγουν. Η χώρα ανα-πτύσσεται ταχύτατα (Ο δείκτης του ρυθμού ανάπτυξης το 2005 ήταν 7,5) κυρίως στον τομέα του Software, αλλά και στην βιοτεχνολογία και στην ενερ-γοβόρα βιομηχανία παραγωγής ψυγεί-ων και κλιματιστικών. Κύριος προμη-θευτής πετρελαίου είναι η Σαουδική Αραβία.

Η Ευρωπαϊκή ένωση θα πρέπει να προβληματισθεί σοβαρά για το μέλλον, διότι εξαντλούνται τα αποθέματα της Βόρειας Θάλασσας. Πρέπει να σχεδι-

ασθούν πολιτικές για την διασφάλιση ενεργειακής επάρκειας, βασιζόμενη κυρίως στην προμήθεια φυσικού αε-ρίου από την Ρωσία και στο δεδομένο της γειτνίασης με Βορειοαφρικανικές χώρες παραγωγούς πετρελαίου (Αλγε-ρία, Λιβύη) καθώς και στις χώρες του Περσικού Κόλπου. Παράλληλα πρέ-πει να δοθεί προτεραιότητα στην ανά-πτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. ‘Εχει πολύ ενδιαφέρον το παράδειγμα της Σουηδίας, στην οποία σχεδιάζεται μέχρι το 2020 να υπάρχει ενεργειακή αυτονομία με την παραγωγή βιοκαυ-σίμων από δημητριακά και ξύλο.

Η Ρωσία με τον ενεργειακό πλούτο που διαθέτει, πληροί τις προϋποθέσεις να είναι επίσης ανερχόμενη δύναμη στο μέλλον. Πρέπει όμως να λύσει τα εσωτερικά της προβλήματα (διαφθο-ρά, κοινωνικά προβλήματα).

Συμπερασματικά είναι σαφές ότι η διαδικασία της Παγκοσμιοποίησης, στην πράξη και όχι σε θεωρητικό επί-πεδο, κινείται σε ταυτόσημη ρότα με τον Νεοφιλελευθερισμό. Σε αυτή την πορεία το οικονομικά σύστημα είναι

ο προωθητικός μηχανισμός στις μεγάλες ανατροπές, οι οποίες ση-ματοδοτούν τη νέα εποχή, στην οποία το πολιτικό σύστημα έχει νομιμοποιητικό ρόλο. Οι νέες δι-εθνείς ισορροπίες αναδεικνύουν νέες δυνάμεις. Μέχρι να σταθερο-ποιηθεί το διεθνές σκηνικό, η ρευ-στότητα που διαπερνά τις διεθνείς σχέσεις εγκυμονεί κινδύνους με-γάλων ανατροπών, οι οποίες μπο-ρεί να είναι επώδυνες. Φορείς αυ-τών των κοσμογονικών αλλαγών είναι εκτός από τις ΗΠΑ η Κίνα, ίσως η Ινδία και κάτω από προϋ-ποθέσεις η Ρωσία και η Ευρωπα-ϊκή ‘Ενωση. Το πεδίο σύγκρουσης των δυνάμεων αυτών θα είναι το ενεργειακό πρόβλημα, το οποίο εάν δεν λυθεί προοπτικά θα οδη-γήσει την παγκόσμια οικονομία σε κατάρρευση. Η έννοια της παγκό-σμιας διακυβέρνησης ουσιαστικά θα παραμένει χωρίς περιεχόμενο,

μέχρι να παγιωθούν οι νέες ισορροπί-ες σε ένα κόσμο, ο οποίος ψάχνει να διαμορφώσει μια νέα ταυτότητα μέσα από μια ανάπτυξη χωρίς φραγμούς και όρια, στην οποία ο εργαζόμενος πολί-της έχει αποκλειστικά και μόνο ανταλ-λακτική αξία.Εξάλλου παγκόσμια διακυβέρνηση με πολιτικά συστήματα, τα οποία έχουν νομιμοποιητικό χαρακτήρα, εκφυλί-ζεται σε λειτουργία χωρίς περιεχό-μενο. Αυτό προσδιορίζεται από την ή τις δυνάμεις, που έχουν στρατιωτι-κή υπεροπλία. Οι Ηνωμένες Πολιτεί-ες την έχουν (453,6 δις. δολάρια για στρατιωτικές δαπάνες το 2004) και κατευθύνουν τις τύχες του πλανήτη. Το εν δυνάμει αντίπαλο δέος, η Κίνα, ακόμη δεν μπορεί να ορθώσει ανάστη-μα (55,9 δις. δολάρια για στρατιωτι-κές δαπάνες το 2003). Μόνο που τα μεγάλα προβλήματα της ανθρωπότη-τας, όπως αυτά εμφανίζονται από τον ΟΗΕ, όχι μόνο δεν βρίσκουν λύση, αλ-λά εντείνονται και δημιουργούν ακόμα πιο εκρηκτικές καταστάσεις τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις χώρες του Τρίτου Κόσμου.



Είναι τόσες οι διακεκριμένες προσωπικότητες που αντικρύζω, τόσοι οι εκπρόσωποι της Πανεπιστημι-ακής Κοινότητας, τόσοι οι φίλοι .... ώστε δεν γνω-ρίζω με ποιό τρόπο να τους προσφωνήσω όλους,

που με τιμούν με την παρουσία τους. Ελπίζω να με συγχω-ρήσουν εάν τους προσφωνήσω όλους μαζί ως «Αγαπητούς Φίλους» - στους οποίους, εννοιολογικά, περιλαμβάνω φυ-σικά και τα μέλη της φοιτητικής κοινότητας, που είναι και αυτά μαζί μας απόψε. Θέλω ωστόσο να ευχαριστήσω πρώ-τα εσάς προσωπικά, Κύριε Πρύτανη, που ηγείσθε της απο-ψινής εξαιρετικά τιμητικής για μένα τελετής, για τα καλά σας λόγια.

Ιδιαίτερα ευχαριστώ, βέβαια, τον Πρόεδρο του Τμήμα-τος Χρηματο-οικονομικής και Τραπεζικής διοικητικής, τον Καθηγητή κ. Κατσιμπρή, που με αναγόρευσε Επίτιμο διδά-κτορα του Τμήματός του. Τέλος, θέλω να ευχαριστήσω θερ-μά τους δύο ομιλητές που παρουσίασαν το έργο μου:

• Τον Καθηγητή κ. Καραμούζη για τον οποίο ακούω ότι είχε και τη φροντίδα οργάνωσης της αποψινής εκδή-λωσης

• και την Κα Καίτη Κυριακοπούλου, με την οποία γνωρι-

ζόμαστε από παλιά, από τους κοινούς αγώνες μας.Ομολογώ ότι τα τόσο κολακευτικά λόγια που άκουσα

από τους ομιλητές, με άφησαν κάπως αμήχανο.Η δική μου οπτική γωνία διαφέρει αρκετά.Σε όλη τη σταδιοδρομία μου προσπάθησα να συνδυάζω

το καθήκον μου - είτε με την αγάπη ή την πίστη στο έργο που εκτελού-

σα- είτε με τη φιλία των συναγωνιστών μου.Απόψε φάνηκε καθαρά ότι η αγάπη και η φιλία είναι

ανταποδοτικές.Η χαρά μου απόψε είναι διπλή γιατί θυμήθηκα πως, όταν

φοιτούσα στο Πολυτεχνείο, είχα διαλέξει τα Οικονομικά ως μάθημα επιλογής. Μετά τις εξετάσεις και επειδή είχα πάρει καλό βαθμό, με πλησίασε ο Καθηγητής Οικονομικών και μου συνέστησε να γίνω οικονομολόγος.

Θυμάμαι λοιπόν πως γέλασα μέσα μου εκείνη τη στιγμή και σκέφθηκα: «Τέτοια απλοϊκά πράγματα να σπουδάσω; δεν είμαστε καλά!».

έκτοτε, βέβαια, είχα αρκετές ευκαιρίες στη ζωή μου για να αλλάξω γνώμη.

ΕΘΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ& ΣΤΕΛΕΧΟΣ

ΟΜΙΛΙΑ κ. ΘΕΟδΩΡΟΥ ΠΑΠΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ

Μέγαρο Μουσικής ΑθηνώνΤετάρτη, 18 Ιανουαρίου 2006

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Ο Π Ο Ι Η Σ Η & Α Ν Τ Α Γ Ω Ν Ι Σ Μ Ο Σ : Υ Π Ο Θ Ε Σ Η M I C r o S o F T 29


Πρέπει ωστόσο να παρα-δεχθούμε ότι, στο μισό αιώνα που μεσολάβησε από τότε, άλλαξε ριζικά

και η οικονομική επιστήμη, εμπλου-τίσθηκε και ωρίμασε. Και ο λόγος εί-ναι...ότι ο ίδιος ο κόσμος άλλαξε.

Ζούμε τώρα την πιο συγκλονιστι-κή περίοδο που γνώρισε ποτέ η αν-θρωπότητα, στο σύνολό της.

Η Ευρώπη επιτέλους άλλαξε μορ-φή, άλλαξε ο ρους της ιστορίας της.

Η Ασία ολόκληρη βρίσκεται σε φάση μεταλλαγών και μετασχηματι-σμών. Και αυτές οι πολιτικές αλλαγές δεν είναι τίποτε σε σύγκριση με την κοινωνική και οικονομική μεταμόρ-φωση που συντελείται σ’ ολόκληρο τον πλανήτη.

Τα σύνορα, με την έννοια της πε-ριφρούρησης των εθνικών αγορών, βρίσκονται υπό κατάργηση. Οι πα-λιοί περιορισμοί εξαφανίστηκαν από την άποψη τόσο της επικοινωνίας όσο και της οικονομικής δράσης. Οι Κυβερνήσεις δυσκολεύονται πια να ελέγχουν τις δραστηριότητες των πολιτών τους σε άλλες χώρες, πόσο μάλλον να επηρεάζουν την πληρο-φόρηση των λαών. Ποτέ δεν είχε ο πολίτης τόση ελευθερία. Ποτέ δεν εί-χε ο κάθε επαγγελματίας ή επιχειρη-ματίας τόσες δυνατότητες και τόσες ευκαιρίες να αναπτύξει πρωτοβουλία όπου θέλει, όπως θέλει και όποτε θέ-λει.

Εάν το καλοσκεφθούμε, αυτή η μεταμόρφωση πριν από πενήντα χρόνια θα ήταν πραγματικά μη πι-στευτή, θα ηχούσε σαν ουτοπία.

❉ ❉ ❉

Κάθε νόμισμα όμως έχει δυο πλευρές. Η άλλη όψη, λοι-πόν, της ελευθερίας και της παγκοσμιοποίησης εί-

ναι ότι τα ίδια δικαιώματα και τις ίδι-ες δυνατότητες που έχουν στις ξένες αγορές η κάθε Ελληνίδα και ο κάθε έλληνας, έχουν και οι πολίτες των άλλων χωρών. Με άλλα λόγια, όσο

πληθαίνουν οι ευκαιρίες, αυξάνει και ο συναγωνισμός. Γι αυτό και η σημα-σία της ανταγωνιστικότητας κερδίζει έδαφος συνεχώς.

Η ανταγωνιστικότητα έχει όντως εξαιρετική σημασία, γιατί επηρεάζει άμεσα την απασχόληση και την ανά-πτυξη, την ευημερία και την προκοπή της κάθε χώρας.

Είναι όμως, εξ ορισμού, έννοια όχι απόλυτη, αλλά συγκριτική.

Πολύ απλά ειπωμένο, όταν μια χώρα, ανταγωνιστική με διεθνή κρι-τήρια, παράγει και εξάγει, δημιουρ-γεί θέσεις εργασίας. Αντίθετα, όταν εισάγει περισσότερα από όσα εξάγει, τότε εξάγει απασχόληση στις άλλες χώρες, σε βάρος της δικής της. Είναι λοιπόν προφανές ότι η ανταγωνιστι-κότητα συμφέρει όλους.

Πολλά λέγονται και γράφονται τα τελευταία χρόνια για την αντα-γωνιστικότητα. Το έτος 2000, η Ευ-ρωπαϊκή ένωση, για να αντιμετωπί-σει το συναγωνισμό, της Αμερικής κατά κύριο λόγο αλλά και της Άπω Ανατολής, συνήψε το λεγόμενο Σύμ-φωνο Λισσαβώνας. έβαλε τότε στόχο να ενισχύσει την Ανταγωνιστικότη-τά της έτσι ώστε, μετά από μια δε-καετία, να ηγηθεί του κόσμου στον τομέα της έρευνας και Τεχνολογίας, αναπτύσσοντας την «Οικονομία της Γνώσης».

Πέντε χρόνια αργότερα, δηλαδή πέρσι, ενόψει της επικείμενης διεύ-ρυνσης της ένωσης, ειδική Επιτροπή υπό τον WIM KoK διεπίστωσε ότι η Ευρωπαϊκή ένωση δεν είχε κερδίσει έδαφος σε Ανταγωνιστικότητα και πρότεινε νέους στόχους και ειδικά μέτρα.

Η Ελλάδα όμως, που είναι μόνι-μος ουραγός στην Ευρώπη των 15, οφείλει να θέσει ακόμη υψηλότερους στόχους από την Ευρωπαϊκή ένωση για να μειώσει την απόσταση που τη χωρίζει από το μέσο όρο των Ευρω-παίων εταίρων μας.

Άρα η Ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής ένωσης των 15 θα πρέ-πει να αποτελέσει το μόνιμο σημείο

αναφοράς της χώρας μας, το πρώτο και κύριο benchmark.

Τώρα, εάν θέλουμε να δού-με ποιά θέση κατέχουμε στη διε-θνή οικονομία, δεν έχουμε παρά να δούμε τις διάφορες ετήσιες δι-εθνείς εκθέσεις με τη συγκριτική αξιολόγηση των διαφόρων οικο-νομιών του κόσμου – τα λεγόμενα competitive rankings. (Αναφέρομαι κυρίως στο International Institute for Management Development [IMD], το World Economic Forum και τη διε-θνή Τράπεζα).

Αυτές οι αξιολογήσεις αφορούν κυρίως, αλλά όχι μόνο, τους μακρο-οικονομικούς συντελεστές της Οικο-νομίας – όπως είναι η αποτελεσματι-κότητα Κυβέρνησης, δημόσιας διοί-κησης και δικαιοσύνης, η υποδομή της χώρας, η αγορά εργασίας κ.ο.κ.

Σ’ αυτές λοιπόν τις συγκριτικές αξιολογήσεις, η χώρα μας είναι κα-τά κανόνα σε τριακοστή πέμπτη έως τεσσαρακοστή σειρά επί συνόλου εκατό, περίπου, χωρών. Το χειρότε-ρο: Τα τελευταία χρόνια, η θέση της Ελλάδας, στατιστικά, δείχνει τάση συνεχούς επιδείνωσης.

aναμφίβολα, η Ανταγωνιστικό-τητα ορθώς θεωρείται θέμα πρω-ταρχικής εθνικής σημασίας για την ευημερία και την προκοπή του τόπου μας. Αλλά τότε, δικαιούμαστε – και οφείλουμε – να αναρωτηθούμε για ποιό λόγο είναι τόσο αναποτελε-σματικές οι προσπάθειες που έχουν καταβληθεί και εξακολουθούν να κα-ταβάλλονται στην Πατρίδα μας. Οι πολλές συμβουλές και προτροπές δεν αρκούν, χρειαζόμαστε και δρά-ση και έργο και συνεχή αξιολόγηση της όποιας προόδου.

Ας αναλύσουμε λοιπόν τις επιμέ-ρους πτυχές της ανταγωνιστικότη-τας, για να καταλήξουμε πώς θα δρά-σουμε. Γι’ αυτό το λόγο, θα αναπτύξω τρεις βασικές όψεις της ανταγωνιστι-κότητας, πρώτα την μακρο-ανταγω-νιστικότητα, μετά τη μικρο-ανταγω-νιστικότητα και, τέλος, τη δική σας ανταγωνιστικότητα, των νέων στελε-

Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Ο Π Ο Ι Η Σ Η & Α Ν Τ Α Γ Ω Ν Ι Σ Μ Ο Σ : Υ Π Ο Θ Ε Σ Η M I C r o S o F T�0


χών, που βρίσκονται απόψε μαζί μας σ΄αυτή την αίθουσα.

Μακρο-ανταγωνιστικότητα ονο-μάζω το σύνολο των παραγόντων εκείνων που επηρεάζουν άμεσα το περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουρ-γεί η επιχείρηση, αλλά τους οποίους παράγοντες η ίδια δεν επηρεάζει. Αυτοί είναι οι παράγοντες που πρέ-πει κατά προτεραιότητα να μας απα-σχολούν, διότι αφορούν το σύνολο της οικονομίας, εργαζόμενους και επιχειρήσεις.

Και αυτοί οι παράγοντες καλύ-πτουν σχεδόν ολόκληρο το φάσμα της πολιτικής δράσης, από τους νό-μους και τους θεσμούς μέχρι τη δη-μόσια διοίκηση, τη δικαιοσύνη και, βέβαια, την Παιδεία.

Αντίθετα, μικρο-ανταγωνιστικό-τητα ονομάζω το τμήμα εκείνο της ανταγωνιστικότητας που επηρεάζε-ται και εξαρτάται άμεσα από την ίδια την επιχείρηση.

Αναφέρομαι στο κόστος και στην ποιότητα των προσφερομένων υπη-ρεσιών ή αγαθών, στην κεφαλαιακή δομή της εταιρίας, στη στρατηγική της, στην πολιτική marketing, στη δημιουργία καλού κλίματος συνερ-γασίας με εργαζόμενους, συνεργά-τες, επενδυτές, τα ΜΜΕ κ.ο.κ..

Επανέρχομαι λοιπόν στη μακρο-ανταγωνιστικότητα:

Οι επιχειρήσεις δεν λειτουργούν στο κενό. δραστηριοποιούνται μέσα σε μια συγκεκριμένη οικονομία και κοινωνία, μέσα σ’ ένα περιβάλλον το οποίο καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και την ικανότητά τους να ανταπο-κρίνονται με επάρκεια στον συνα-γωνισμό.

Όμως, στην Ελλάδα οι συνθή-κες που επικρατούν εδώ και αρκετά χρόνια όχι μόνο δεν ενθαρρύνουν τις επιχειρήσεις αλλά, αντίθετα, θέτουν σοβαρούς φραγμούς στις προσπά-θειες εκσυγχρονισμού. Είναι ευθύνη των πολιτικών δυνάμεων, αλλά και των κοινωνικών εταίρων, να βελτιώ-σουν σοβαρά αυτές τις συνθήκες.

Πιο συγκεκριμένα, οι αλλαγές

στον κόσμο έχουν μεταβάλει άρ-δην τόσο τις δυνατότητες όσο και τις ανάγκες κυβερνήσεων. Σε πα-γκόσμιο επίπεδο, δημιουργήθηκαν νέοι διεθνείς οργανισμοί και συνθή-κες που επιβάλλουν στα κράτη πε-ριορισμούς, απαγορεύσεις αλλά και υποχρεώσεις. Ειδικότερα όμως για τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής ένωσης, η συμμετοχή τους

σ’ αυτήν επέφερε πάμπολλες πρόσθετες υποχρεώσεις συμμόρφω-σης όπως είναι οι Οδηγίες και Απο-φάσεις της Επιτροπής, το Κοινοτικό δίκαιο και το Ευρωπαϊκό δικαστή-ριο, οι διάφορες Αποφάσεις του Ευ-ρωπαϊκού Συμβουλίου (Μάαστριχτ, Λισσαβώνα κλπ.).

έτσι, με την εκχώρηση εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, έχουν αντίστοιχα περιορισθεί οι αρμοδιό-τητες και δυνατότητες των διαφόρων εθνικών κυβερνήσεων και κοινοβου-λίων, ακόμη και σε θέματα πολιτικής και νομοθεσίας. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι η εκχώρηση του προνομίου άσκησης της νομισματι-κής πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Κε-ντρική Τράπεζα και η υποχρέωση των κρατών-μελών να προσαρμόζουν τη δημοσιονομική πολιτική τους στους όρους των Συμφώνων Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

Στη λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας, τα πράγματα έχουν αλ-λάξει ακόμη ριζικότερα, με αποτέλε-σμα οι κυβερνήσεις να αδυνατούν να επηρεάσουν τις εξελίξεις.

Αν αναφερθούμε τώρα στις σύγ-χρονες αντιλήψεις της Κοινωνίας, δι-απιστώνουμε το χάσμα που έχει δη-μιουργηθεί μεταξύ Κράτους και πο-λιτών. Η αδυναμία του Κράτους να προσαρμοσθεί στις νέες συνθήκες είναι έκδηλη. Οι αναγκαίες αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας του καθυστε-ρούν, έτσι ώστε να διαιωνίζονται θλι-βερές καταστάσεις κακής διαχείρισης που οδηγούν μοιραία στην αδιαφά-νεια, τη συναλλαγή και τη διαπλοκή. Επείγουν όσο ποτέ άλλοτε ο επανα-καθορισμός του ρόλου του Κράτους

και η αναδιοργάνωσή του.Ο μόνος συντελεστής των τελευ-

ταίων δεκαετιών που, σταθερά και μόνιμα, ασκεί ευεργετική επιρροή στα δρώμενα στη χώρα μας είναι η Ευρωπαϊκή ένωση ...

έρχομαι τώρα στη μικρο-ανταγω-νιστικότητα, που είναι τομέας υπευ-θυνότητας και δράσης του επιχειρη-ματία:

Αυτός επενδύει και ρισκάρει δι-κά του κεφάλαια. δική του ευθύνη είναι η επιτυχία αλλά τον ίδιο βαρύ-νει και η αποτυχία. Η πτώχευση, είτε μας αρέσει είτε όχι, αποτελεί όρο του παιγνιδιού – και μάλιστα σκληρό - αλλά αποτελεί συνάμα και αιτία προ-όδου και βελτίωσης της ανταγωνιστι-κότητας. Βέβαια, η πτώχευση έχει και κοινωνικό κόστος αλλά πρόσκαιρο, διότι συντελεί – υπό προϋποθέσεις – στη δημιουργία νέων θέσεων εργα-σίας, με ασφαλέστερες προοπτικές.

Αντίστροφα, η στήριξη αποτυχη-μένων επιχειρήσεων με δεκανίκια διαι-ωνίζει αρρωστημένες καταστάσεις και δίνει λάθος μήνυμα στην οικονομία.

Άμεσα με την μικρο-ανταγωνιστι-κότητα, δεν πρέπει να ασχολούνται οι πολιτικές δυνάμεις. Οι διάφορες μορφές κρατικής παρέμβασης – πό-σο μάλλον οι άμεσες επεμβάσεις, όπως ονομάζω τις χορηγίες, επιδοτή-σεις και τα ποικιλώνυμα «κίνητρα», ανεξάρτητα που στοχεύουν, τελικά μόνο ζημιά κάνουν. Και είναι σφάλ-μα να λαμβάνονται «μέτρα» που αποβλέπουν στην παράταση ζωής αποτυχημένων επιχειρήσεων διότι στρεβλώνουν τους κανόνες αντα-γωνισμού και καταλήγουν σε βάρος των φορολογουμένων αλλά και του κοινωνικού συνόλου.

Η ευθύνη για τη συνεχή βελτίωση της μικρο-ανταγωνιστικότητας ανή-κει στις επιχειρήσεις. Και θα πετύ-χουν αυτές που θα παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις, θα προσαρ-μόζονται στη διαρκώς μεταβαλλόμε-νη ζήτηση, θα καινοτομούν, θα κατα-κτούν το προβάδισμα σε νέες αγορές και θα το διατηρούν στο χρόνο.

Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Ο Π Ο Ι Η Σ Η & Α Ν Τ Α Γ Ω Ν Ι Σ Μ Ο Σ : Υ Π Ο Θ Ε Σ Η M I C r o S o F T �1


Αποτείνομαι τώρα ειδικό-τερα σε σας, στους νέους σ’ αυτή την αίθουσα, γιατί θα αντιμετωπίσετε στην

επαγγελματική σας ζωή πολλά από τα αρνητικά, τα μη επιθυμητά, που ακούσατε απόψε, και θα τα συναντή-σετε ως επί το πλείστον στο χώρο του δημοσίου, της μακρο-ανταγωνιστι-κότητας.

Σκοπός μας, όμως, δεν ήταν να ακούσετε τόσο τα «δεν πρέπει να» όσο το «πρέπει να», το πρακτέο, τι πρέπει να επιδιώκουμε και με ποιούς τρόπους.

Όλοι σας, ασφαλώς, έχετε σπου-δάσει ή παρακολουθήσει μαθήματα διοίκησης επιχειρήσεων, έχετε ακού-σει τις απόψεις και εμπειρίες των κα-θηγητών σας και διαβάσει τα διάφο-ρα παραγγέλματα των κατά καιρούς «γκουρού» του management.

Για το λόγο αυτό, θα προσπαθή-σω να δώσω απόψε μια άλλη διάστα-ση της ανταγωνιστικότητας, πρώτα της σύγχρονης επιχείρησης και, με-τά, του σημερινού στελέχους.

Θα αναφερθώ πρώτα σε τρεις τομείς στους οποίους η επιχείρηση οφείλει να δραστηριοποιείται τόσο για τη συνεχή και έγκαιρη προσαρ-μογή στις εξελίξεις όσο και για οι-κονομική επιτυχία, κερδοφορία και ανάπτυξη.

Επανέρχομαι στην απελευθέρωση των αγορών που ανέφερα προηγου-μένως. Αυτή συνεπάγεται ελεύθερη πρόσβαση όχι μόνο δική μας στις άλ-λες αγορές αλλά - και εξ ίσου - των άλλων στη δική μας.

Αυτό το δεύτερο σημαίνει ότι, με την πάροδο του χρόνου, κάθε επιχεί-ρηση θα τείνει να χάνει μερίδιο αγο-ράς στη χώρα μας. έτσι, για να μη συρρικνωθεί – πόσο μάλλον για να μεγαλώσει – θα πρέπει να επεκτεί-νεται σε ξένες αγορές. Με άλλα λό-για, η σύγχρονη επιχείρηση – σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου – πρέπει να γίνει εξωστρεφής.

Ας αναλύσουμε λιγάκι την έννοια της εξωστρέφειας :

Εξωστρέφεια ασφαλώς σημαίνει εξαγωγές, αλλά όχι μόνο. Η εξωστρέ-φεια οδηγεί σε ολόκληρο σύστημα πληροφόρησης για τις εξελίξεις και τις καινοτομίες στις ξένες αγορές, για τις νέες μορφές συναγωνισμού, τις νέες προτιμήσεις του καταναλω-τικού κοινού, τους νέους τρόπους προβολής και διαφήμισης.

Η εξωστρέφεια αποτελεί συνάμα και αυστηρό κριτήριο για την απο-τελεσματικότητα της κάθε επιχείρη-σης.

Με άλλα λόγια, η εξωστρέφεια, πέραν της πελατείας που παρέχει, είναι πρωτίστως σχολείο που αξιο-λογεί, βαθμολογεί και βραβεύει τους ικανότερους.

Συμπερασματικά, η εξωστρέφεια είναι δύσκολη, αλλά αναγκαία και συμφέρουσα. Τίθεται όμως το ερώ-τημα με ποιό τρόπο εξασφαλίζεται η πετυχημένη εξωστρέφεια.

Η απάντηση είναι μία : Με το κα-τάλληλο ανθρώπινο δυναμικό, με ικανά στελέχη. Λύση δύσκολη και αυτή, αλλά και αναγκαία και συμφέ-ρουσα για όλους.

Θα επανέλθω όμως αργότερα σ’αυτό το θέμα.

Η δεύτερη διάσταση της σύγχρονης επιχείρησης αφορά την αντίληψή της για το ρόλο της. Σύγχρο-

νη αντίληψη δεν σημαίνει μόνο πώς βλέπουμε και πώς ερμηνεύουμε εμείς τον άλλο κόσμο, σημαίνει επίσης να έχουμε σαφή εικόνα πώς βλέπει εμάς ο άλλος κόσμος και τι περιμένει από εμάς η Κοινωνία.

Αναφέρομαι στην Εταιρική Κοι-νωνική Ευθύνη. Πριν έξι χρόνια, μπή-καμε σε νέο αιώνα και νέα χιλιετία. Αλλά, συγχρόνως, η ανθρωπότητα μπήκε σε εποχή ριζικών μεταβολών στις δομές και τις διαδικασίες του πλανήτη μας.

έχουν ήδη εμφανισθεί ορισμένα κοινωνικά προβλήματα – ευρωπαϊκά και διεθνή, πόσο μάλλον ελληνικά – που θα επιδεινωθούν αναπόφευκτα, ενώ τα περισσότερα κράτη θα απο-δειχθούν ανίσχυρα να τα αντιμετω-πίσουν αποτελεσματικά.

Αναφέρομαι, μεταξύ άλλων, στο πρόβλημα της υπογεννητικότητας στις χώρες της δύσης και στον αντί-κτυπο στα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, στα θέματα διεθνούς ένδειας και υποσιτισμού – που είναι η βασική αιτία της διεθνούς μετανά-στευσης.

Αναφέρομαι ακόμη στα διεθνή προβλήματα επιδημιών, οργανωμέ-νου εγκλήματος, εμπορίας ναρκωτι-κών, γυναικών και παιδιών, ξεπλύμα-τος του βρώμικου χρήματος. Τέλος, στο πλήθος των ατόμων με ειδικές ανάγκες – παιδιά, ενήλικες και γέ-ροντες – που η σημερινή κοινωνία αισθάνεται ηθικό χρέος να τους συ-μπαρίσταται.

Πορευόμαστε ωστόσο ολοτα-χώς – όπως είχε πει ο Κοινωνιολό-γος Daniel Bell – προς εποχή όπου τα κράτη θα είναι πολύ μικρά για να αντιμετωπίζουν τα μεγάλα προβλή-ματα, αλλά και πολύ μεγάλα για να αντιμετωπίζουν τα μικρά...

Είναι ανάγκη, πριν φθάσουμε σε αδιέξοδα τέτοιας φύσεως, να έχου-με εκσυγχρονισθεί ως Κοινωνία, να

“Τίθεται όμως το ερώτη-μα με ποιό τρόπο εξασφαλί-ζεται η πετυχημένη εξωστρέ-φεια.

Η απάντηση είναι μία: Με το κατάλληλο ανθρώπινο δυ-ναμικό, με ικανά στελέχη. Λύ-ση δύσκολη και αυτή, αλλά και αναγκαία και συμφέρου-σα για όλους.”



έχουμε αποκτήσει σύγχρονες αντι-λήψεις και αναπτύξει νέες δραστη-ριότητες οργανωμένης Κοινωνικής Αλληλεγγύης.

Κάπως έτσι εξηγείται η σταδιακή μεταστροφή της Κοινής Γνώμης ως προς το ρόλο της Επιχείρησης.

Στο σημερινό κόσμο, που μετα-βάλλεται συνεχώς και με ταχείς ρυθ-μούς, η λειτουργία μιας επιχείρησης μέσα στα πλαίσια του νόμου, με απο-κλειστικό σκοπό την κερδοφορία, δεν αρκεί.

Τα καθημερινά προβλήματα απο-κτούν ήδη τέτοιες διαστάσεις ώστε, για την αντιμετώπισή τους, να απαι-τείται πια η συνεργασία όλων των δυνάμεων της Κοινωνίας. Και η επι-χειρηματική κοινότητα, που θεωρεί-ται από τους πιο δημιουργικούς και αποτελεσματικούς συντελεστές της Κοινωνίας, οφείλει να συμβάλει με ουσιαστική συμμετοχή στη συλλογι-κή προσπάθεια. Το όραμα της Αει-φόρου Ανάπτυξης δεν μπορεί να γί-νει πραγματικότητα χωρίς Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη.

Ασφαλώς, για την αποτελεσματι-κή λειτουργία μιας επιχείρησης και σ’ αυτό το χώρο απαιτούνται πάλι ορι-σμένες προϋποθέσεις.

Η πρώτη είναι ότι έχει ενσωμα-τωθεί στις αξίες και το επιχειρημα-τικό της όραμα η ευρύτερη έννοια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης – όπως έχουν ήδη ενσωματωθεί τα δικαιώματα του εργαζόμενου και η προστασία του περιβάλλοντος. έτσι, λοιπόν, η δράση που αναλαμβάνεται οικειοθελώς πρέπει να είναι συμβα-τή, εναρμονισμένη με τη φιλοσοφία και την κουλτούρα της επιχείρησης.

Η προϋπόθεση αυτή είναι εξαι-ρετικά σημαντική για την επιτυχή ένταξη και απόδοση του προσωπι-κού – και ιδιαίτερα των στελεχών – σ’ αυτές τις νέες δραστηριότητες. Θα έλεγα μάλιστα ότι, για την επι-τυχία μιας τέτοιας επιχειρηματικής πρωτοβουλίας, αποτελούν βασικούς παράγοντες η πίστη και η προθυμία των στελεχών να ενταχθούν σ’ αυ-

τή. έχει συχνά διαπιστωθεί ότι οι ερ-γαζόμενοι όχι μόνο προθυμοποιού-νται για τέτοιες εργασίες μη αμιγώς επαγγελματικές, αλλά αισθάνονται υπερήφανοι για την πρωτοβουλία του εργοδότη τους, αισθάνονται πιο «δεμένοι» αισθηματικά και ηθικά με την επιχείρηση.

❉ ❉ ❉

Κυρίες και Κύριοι, Αγαπητοί Φίλοι,

Όπως έχετε πιθανώς ήδη αντιληφθεί, η απάντη-ση στο ερώτημα με ποιό τρόπο εξασφαλίζεται η

επιτυχία στον τομέα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης είναι και πάλι μία – όπως και για την Εξωστρέφεια: Με το κατάλληλο ανθρώπινο δυνα-μικό, με ικανά στελέχη. Επαναλαμ-βάνω : Λύση όχι εύκολη, αλλά ανα-γκαία και συμφέρουσα για όλους.

Είναι σαφές ότι η επιτυχία δρά-σης μιας επιχείρησης στους διάφο-ρους τομείς – όπως οι δύο που προ-ανέφερα χαρακτηριστικά – προϋπο-θέτει την ύπαρξη εκπαιδευμένου και δραστηριοποιημένου στελεχικού δυ-ναμικού. Χωρίς αυτό, έργο διαρκείας δεν μπορεί να δημιουργηθεί. Ζούμε στην κατ’ εξοχήν εποχή του συνα-γωνισμού, άρα σε εποχή άμιλλας και προόδου. διότι η άμιλλα είναι η μόνη σίγουρη πηγή προόδου. Αυτό το το-νίζω και για το χώρο της Παιδείας.

Αλλά συναγωνισμός – και δη σε παγκόσμια κλίμακα – συνεπάγεται μοιραία και επαγγελματισμό.

Η σύσταση και εκπαίδευση των στελεχών της ομάδας, ως επιτελεί-ου, είναι έργο συνεχές και απαιτεί μεγάλη επένδυση χρόνου και προ-σπάθεια από τους ιθύνοντες στην επιχείρηση.

Αυτή η σοβαρή επένδυση, ωστό-σο, έχει και κάποια πρόσθετα πλεο-νεκτήματα, που δεν είναι άμεσα ορα-τά. Το πρώτο είναι ότι τα στελέχη αυ-τά, συναισθανόμενα τη σημασία που τους δίνει η επιχείρηση, την εμπιστο-σύνη που τους δείχνει και τις ευθύ-

νες και αρμοδιότητες που τους ανα-θέτει, δένονται, ταυτίζονται με αυ-τήν, αισθάνονται ότι ανήκουν στην επιχείρηση και ότι και εκείνη ανήκει σ’ αυτά.

Το δεύτερο βασικό πλεονέκτημα αυτού του επενδυτικού έργου είναι ότι καθίσταται κατ’ ουσίαν αδύνατο για το συναγωνισμό να αντιγράψει αυτή την μορφή ανταγωνιστικότητας.

Όλα τα άλλα «δυνατά σημεία» μιας επιχείρησης μπορούν άνετα να αντιγραφούν - όπως προϊόντα, υπη-ρεσίες, τεχνολογίες, marketing, δι-αφήμιση, κεφαλαιακοί συνδυασμοί κλπ. Μόνο το στελεχικό δυναμικό δεν αντιγράφεται, θέλει «κτίσιμο» απαρχής.

Αυτό το κτίσιμο, όμως, δεν είναι εύκολο. Αρχίζει με τη συγκρότηση της ομάδας και με τον εντοπισμό και την επιλογή των πιο κατάλληλων νέ-ων επιστημόνων – έργο δυσχερές και που με την πάροδο του χρόνου γίνε-ται όλο και δυσκολότερο. Θα σας πω δε σε λίγο που έγκειται η δυσκολία.

Αντιλαμβάνομαι ότι αυτά που εί-πα δεν γίνονται εύκολα αποδεκτά από τους φοιτητές μας. Η δική τους όψη του νομίσματος προβάλλει τη δυσχέρεια να βρεις δουλειά, τη στα-τιστική του 30% ανεργίας στους από-φοιτους των Ανώτατων Εκπαιδευτι-κών Ιδρυμάτων, την πεποίθηση ότι χωρίς «μέσο» δεν σου προσφέρεται εργασία, ότι κυριαρχεί το σύστημα του ρουσφετιού.

Σ’ αυτές τις ενδόμυχες σκέψεις των νέων θέλω να απαντήσω, θέλω να τις αντικρούσω και ελπίζω να τους μεταπείσω.

Πρώτα, θα παραδεχθώ ότι αυτοί οι φόβοι ήσαν μερικώς βάσιμοι στο παρελθόν. Ίσως και σήμερα, ακόμη, είτε στο δημόσιο τομέα είτε και στον ιδιωτικό, στη μικρή όμως επιχείρηση όπου ο επιχειρηματίας προτιμά να πάρει κοντά του πρόσωπο με σύστα-ση παρά τελείως άγνωστο.

Στις μεγάλες όμως επιχειρήσεις, που προσφέρουν κατά κανόνα κα-λύτερες προοπτικές σταδιοδρομίας,

Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Ο Π Ο Ι Η Σ Η & Α Ν Τ Α Γ Ω Ν Ι Σ Μ Ο Σ : Υ Π Ο Θ Ε Σ Η M I C r o S o F T ��


αυτά δεν συμβαίνουν, ούτε μπορούν να συμβούν.

Άλλωστε οι επιχειρήσεις σήμερα προσφεύγουν όλο και περισσότερο στο διαδίκτυο και στην ιστοσελίδα τους για την αναζήτηση στελεχών. Η ανταπόκριση είναι συχνά τεράστια, με μεγάλο διψήφιο ή/και τριψήφιο αριθμό αιτήσεων.

Εδώ λοιπόν αρχίζει νέας μορφής δυσκολία: Με ποιό τρόπο να επιλε-γούν τα πιο κατάλληλα στελέχη από ένα κατάλογο εκατό, διακοσίων ή και τριακοσίων υποψηφίων;

Ο πειρασμός – και ο κίνδυνος – είναι να γίνει η προ-επιλογή με βά-ση τα τυπικά προσόντα που αναφέ-ρονται στα βιογραφικά σημειώματα. Αυτό είναι το μεγάλο σφάλμα που κάνουν συχνά οι επιχειρήσεις. Γιατί το ζητούμενο δεν είναι μόνο – δεν εί-ναι τόσο – τα τυπικά όσο τα ανθρώ-πινα, τα ποιοτικά προσόντα.

Ο λόγος είναι απλός:Όπως είπαμε προηγουμένως, ο

κόσμος και η παγκόσμια οικονομία βρίσκονται σε φάση συνεχών μετα-βολών και εξελίξεων. Το θέμα μας δεν είναι αν αυτό μας αρέσει ή δεν μας αρέσει, εάν το θεωρούμε δίκαιο ή άδικο. Αφού δεν είναι στο χέρι μας να επηρεάσουμε την κατάσταση, το θέ-μα μας είναι με ποιούς τρόπους μπο-ρούμε να βγούμε κερδισμένοι εμείς σαν άτομα, σαν επιχειρήσεις, σαν εθνική οικονομία.

Η γνώση που αποκτούμε σπου-δάζοντας είναι το εργαλείο που μας λέγει πώς να το κάνουμε, δεν μας λέγει όμως τί να κάνουμε – που, σε τελευταία ανάλυση, είναι το ζητού-μενο. Και επειδή οι συνθήκες μετα-βάλλονται συνεχώς - ακόμη και από τις πρωτοβουλίες του συναγωνισμού που και αυτές θα επηρεάσουν τις δι-κές μας αποφάσεις – έχει μεγάλη ση-μασία να επεξεργαζόμαστε συνεχώς τους καλύτερους τρόπους αντιμετώ-πισης των προβλημάτων και ευκαιρι-ών και μάλιστα με ιδιαίτερη προσοχή στο χρονισμό (timing).

Ζούμε σ’ έναν κόσμο με ορισμένες

αξίες – θα τις πω «ποιοτικές» ή «ηθι-κές» - και που τις θεωρούμε απόλυ-τες, όπως είναι η αγάπη, η ειρήνη, τα ανθρώπινα δικαιώματα κ.ο.κ. Αλλά στον κόσμο της οικονομίας όλες οι αξίες είναι σχετικές, όλες οι έννοιες είναι συγκριτικές. ́ Ετσι, π.χ., είμαστε φθηνότεροι ή καλύτεροι γιατί ο συ-ναγωνισμός είναι ακριβότερος και έχει χειρότερη ποιότητα. Εάν όμως εκείνος είναι ταχύτερος, είναι πιθα-νό να κερδίσει το παιγνίδι.

Ο χρόνος είναι πολύτιμος πόρος, σε μόνιμη και έντονη ανεπάρκεια – τουλάχιστον στην ιδιωτική οικο-νομία...

Στατιστικά αποδεικνύεται ότι η ταχύτητα δράσης – που είναι κι αυ-τή έννοια συγκριτική - αποτελεί κρί-σιμο στοιχείο επιτυχίας.

Συχνά διαπιστώνουμε μεγάλες δι-αφορές στις αντιλήψεις των ανθρώ-πων, σύγχρονες ή παρωχημένες, αι-σιοδοξίας ή απαισιοδοξίας, θάρρους

και ηττοπάθειας, άκρατου ενθουσια-σμού ή σώφρονος προβληματισμού. Σε μια ομάδα εργασίας, η ποικιλία αντιλήψεων είναι χρήσιμη αλλά πιο χρήσιμες είναι οι σύγχρονες και οι θαρραλέες, αυτές με τις οποίες κτί-ζουμε. Και ακόμη πιο χρήσιμα είναι τα στελέχη εκείνα που δεν παύουν να βελτιώνονται και να αυτο-βελτι-ώνονται.

Ο Henry Kaiser – στέλεχος της Αμερικανικής Οικονομίας κατά τη διάρκεια του τελευταίου παγκόσμι-ου πολέμου - είπε κάποτε την εξής σκέψη, που με εκφράζει: «Πάντα θε-ωρώ τα προβλήματα που παρουσι-άζονται σαν ευκαιρίες με ρούχα της δουλειάς»!

Πράγματι, μια είδηση ή ένα συμ-βάν μπορεί να αποτελεί κατ’ αρχήν δυσάρεστο νέο για την επιχείρηση. Για το στέλεχος όμως είναι ευκαιρία να φανεί χρήσιμο, αναλυτικό και δη-μιουργικό, να ηγηθεί μιας συλλογι-κής προσπάθειας και, τελικά να ανα-γνωρισθεί και να επιβληθεί.

Μίλησα για «συλλογική προσπά-θεια» γιατί σχέδιο δράσης, στο σημε-ρινό περίπλοκο κόσμο, πολύ σπάνια μπορεί να αναληφθεί και να εκτελε-σθεί από ένα ή δύο μόνο άτομα. Ποι-κίλοι λόγοι - ειδικών γνώσεων, γλωσ-σομάθειας, προσωπικών γνωριμιών, ταχύτητας ταυτόχρονων ενεργειών, κλπ. - επιβάλλουν συλλογικότητα δράσης, ομαδικό έργο.

Προφανώς κάποιος πρέπει να βρίσκεται επικεφαλής της ομάδας, ο οποίος θα την οργανώνει, προσανα-τολίζει, συντονίζει και εμψυχώνει με ένα κοινό όραμα.

Αυτός ο επικεφαλής, λοιπόν, πρέ-πει να είναι ταλαντούχος, δηλαδή να διαθέτει και άλλα προσόντα, ηγετικής φύσεως. Και το πρώτο, φυσικά, είναι να ξέρει να υποκινεί τους συνεργά-τες του (το λεγόμενο «motivation”). Αυτό σημαίνει να ξέρει όχι μόνο να μιλάει και να πείθει, αλλά πρωτίστως να ακούει.

Συχνά δίνω την εξής συμβου-λή σε νέους συνεργάτες: «Εάν έχεις

“Πάντα θεωρώ τα προ-βλήματα που παρουσιάζο-νται σαν ευκαιρίες με ρούχα της δουλειάς” u Henry Kaiser – στέλεχος της

Αμερικανικής Οικονομίας κατά τη διάρκεια του τελευταίου παγκόσμιου πολέμου

“H Παιδεία δεν είναι κουβάς που τον γεμίζεις,

είναι Φλόγα που την ανά-βεις” u William Butler Yeats

Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Ο Π Ο Ι Η Σ Η & Α Ν Τ Α Γ Ω Ν Ι Σ Μ Ο Σ : Υ Π Ο Θ Ε Σ Η M I C r o S o F T��


την υπομονή και διαθέτεις το χρό-νο να ακούσεις, έχεις κερδίσει τη μι-σή μάχη». Και αυτό, γιατί μπορεί να ακούσεις κάτι σωστό που δεν το είχες σκεφθεί, αλλά κυρίως και διότι καλ-λιεργείς έτσι το κατάλληλο κλίμα για να ακούσουν εσένα οι άλλοι με την ίδια προσοχή. (Φρονώ ότι και τα πιο αξιόλογα Πανεπιστήμια του κόσμου παράγουν, κατά κανόνα, καλύτερους ομιλητές...παρά ακροατές !).

❉ ❉ ❉

Κυρίες και Κύριοι, Αγαπητοί Φίλοι,

Απαρίθμησα μερικά από τα σημαντικότερα, κατά την άποψή μου, προσόντα που πρέπει να διαθέτει το

στέλεχος, είτε ασχολείται σε γραφείο είτε σε επιχείρηση δική του ή άλλη.

Ίσως να προσέξατε ότι δεν είπα σχεδόν τίποτε για γνώσεις. Αναφέρ-θηκα σε χαρακτήρα, προσαρμοστι-κότητα, αντιλήψεις, προσωπικότητα, ήθος και στην ανάγκη δια βίου καλ-λιέργειας αυτών των προσόντων. Αυ-τός είναι και ο λόγος για τον οποίο τα τυπικά προσόντα των βιογραφιών σημειωμάτων δεν αποτελούν επαρκή πληροφόρηση για την επιλογή των πιο κατάλληλων νέων στελεχών.

Ο Ιρλανδός William Butler yeats είχε πει ότι «η Παιδεία δεν είναι κου-βάς που τον γεμίζεις, είναι Φλόγα που την ανάβεις». Η Φλόγα της μάθησης είναι η αγάπη να μαθαίνεις, που οδη-γεί με τη σειρά της στην αγάπη της εργασίας και της προσφοράς.

Πράγματι, δεν μπορείς να πετύ-χεις ούτε και να ευτυχήσεις στη δου-λειά σου αν δεν την αγαπάς, αν δεν σε ικανοποιεί, αν δεν σε γεμίζει.

Ο Κομφούκιος, ο Κινέζος φιλό-σοφος του 6ου π.Χ. αιώνα, είχε δώσει στους μαθητές του την εξής ωραία συμβουλή : «Αν διαλέξεις δουλειά που αγαπάς, δεν θα χρειασθεί να εργασθείς ούτε μια μέρα στη ζωή σου».

❉ ❉ ❉

Αγαπητοί Φίλοι,

Λέγεται ότι, αν θέλεις να κάνεις ομιλία που να τη καταλάβουν οι ακροατές σου και να τη θυμούνται,

πρέπει να τηρήσεις τρεις κανόνες:Πρώτα, στην αρχή να πεις.......τι

θα πεις.δεύτερον, να πεις......ό,τι έχεις να

πεις καιΤέλος, να πεις...τι είπες !έτσι, θα κάνω τώρα μια πολύ σύ-

ντομη ανακεφαλαίωση:Πρώτα είπαμε ότι η μακρο-Αντα-

γωνιστικότητα εξαρτάται κυρίως από το Κράτος. Αλλά στη χώρα μας, το Κράτος είναι αναχρονιστικό, λει-τουργεί ακόμη με παρωχημένες αντι-λήψεις και κατά τρόπο που πιο συχνά βλάπτει παρά βοηθάει την Ανταγωνι-στικότητα της Οικονομίας ή τις προ-σπάθειες του απλού πολίτη. Γι αυτό και η συμβουλή μου στους νέους που έχουν όνειρα και φιλοδοξίες είναι: «Όσο γίνεται, μη μπλέκεις με το Ελ-

ληνικό δημόσιο ! Άλλως, αν πας στο δημόσιο, έσω έτοιμος να προσφέρεις χωρίς να απογοητευθείς» .

Είπαμε επίσης ότι η ιδιωτική επι-χείρηση πρέπει να στέκεται στα πό-δια μόνη της και να μη ζητά δεκανί-κια από το δημόσιο. Η Κυβέρνηση που μοιράζει δεκανίκια στις επιχει-ρήσεις τελικά βλάπτει την Οικονο-μία χωρίς, κατά κανόνα, να σώζεται η επιχείρηση.

Για την εταιρία κάποιου μεγέθους, το κριτήριο της Ανταγωνιστικότητας, αλλά και η καλύτερη σχολή Ανταγω-νιστικότητας, είναι η Εξωστρέφεια. Και βασική προϋπόθεση για τέτοια επιχειρηματική δράση είναι η προ-σέλκυση, εκπαίδευση και συλλει-τουργία ικανών, αφοσιωμένων και δραστήριων στελεχών.

Η εύρεση τέτοιων στελεχών, η αναγνώριση και η ανάδειξή τους, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Αλλά η προ-σέλκυση και ανάπτυξή τους είναι πιο εύκολη για τη σύγχρονη επιχείρηση που αναλαμβάνει πρωτοβουλίες Εται-ρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Τέτοια δράση όμως πρέπει να αναλαμβάνε-ται όχι απλά με την υπογραφή επιτα-γής αλλά με πίστη και αφοσίωση.

Τέλος, για το κάθε αυριανό στέ-λεχος της Οικονομίας που βρίσκεται μαζί μας απόψε, θα συνοψίσω το μή-νυμά μου, παραφράζοντας τον Κομ-φούκιο:

«Φίλε, όσο καλλιεργείς την προ-σωπική σου ανταγωνιστικότητα, δεν θα χρειασθεί να ψάξεις για δουλειά ούτε μια μέρα στη ζωή σου»!

“Για το κάθε αυριανό στέλεχος της Οικονομίας που βρίσκεται μαζί μας απόψε,θα συνοψίσω το μήνυμά μου, παραφράζοντας τον Κομφούκιο:

«Φίλε, όσο καλλιεργείς την προσωπική σουανταγωνιστικότητα, δεν θα χρειασθεί να ψάξειςγια δουλειά ούτε μια μέρα στη ζωή σου»!” u Θόδωρος Παπαλεξόπουλος

Π Α Γ Κ Ο Σ Μ Ι Ο Π Ο Ι Η Σ Η & Α Ν Τ Α Γ Ω Ν Ι Σ Μ Ο Σ : Υ Π Ο Θ Ε Σ Η M I C r o S o F T ��


1. According to the March 2004 Commission decision on Microsoft the latter violated EU completion law a. by withholding information that other companies need to make their products interoperable with Windows server operating systems and b. by improving media technology in its Windows operating system to support »streaming” media. Microsoft is »dominant” in the market for PC operating systems, and hence may not »tie” a streaming media player to Windows. The European Commission has recently sent a letter to Microsoft that it has not yet complied with the obligation, imposed by the Commission’s March 2004 decision to disclose complete and accurate interface documentation which would allow non-Microsoft work group servers to achieve full interoperability with Windows PCs and servers. Do you think that this decision might have a negative impact on the strategy of companies to invest and innovate?

The Microsoft case has inspired a lot of legal literature and still does. While it is pending before the Court of First Instance it would be inappropriate to make any comments on the case itself. under these circumstances, the only contribution one would be entitled to make is to raise questions. In the light of this preliminary remark, I could raise the question whether it would be more appropriate to examine this case under a broader angle that goes beyond the legal considerations strictly speaking.

In fact, Microsoft is not just a successful company. Microsoft has managed to become by far the global platform for communication at the service of both civil society and industry. In this way, the Information Society together with the Knowledge Society, reflecting the features of a new era, are inseparably linked to the Microsoft services that have become popular and synonymous to the internet world. Such a conclusion, however, should not be drawn in isolation with the recent IT developments in the context of which Microsoft did emerge. The Microsoft phenomenon is the result of innovation in a competitive environment which in its turn remains within the concept of universal service, i.e. accessible and affordable; in other words Microsoft is

the achievement and the justification of the predominant regulatory system in the developed countries; should this be correct then a second question arises of how a regulator is legitimate in penalizing a success which occurred under those competitive conditions and which still remains reasonable from a consumer point of view? Should a lawful success be sanctioned? or, alternatively, should the role and the efforts of a regulator rather focus on how to avoid possible abuses in the future? Should such a case be judged by purely considering isolated legal rules or should it be viewed from an angle that gives these rules a meaning in perspective? It is true that the interests at stake are of paramount importance and, subsequently, they had, sooner or

THE MICroSoFT CaSEby Spyros Pappas



later, to be considered; from this point of view, the Commission’s decision, irrespective of whether one agrees with it or not, is to be welcomed since it did open an important debate; the Court now will draw the line and I am certain that it will take into account what I call the broader context.

2. You have been a Member of the (Administrative) Supreme Court in your country and Director General at the European Commission. Is there any difference in the approach of the Commission and the approach of the CFI when tackling these questions?

It is clear that both, the Commission and the CFI, in the pursuance of their institutional competences are implementing community law; however, there are some fundamental differences between the two of them. Just to stay to the basics: the approach of the Commission is the approach of the executive, although I have to point out that the culture of DG Competition resembles a lot that of the Court in terms of independence; nonetheless, independence does not necessarily mean objectivity; the Commission is part of the conflict; its role is the role of the Guardian: »…the Commission shall:-ensure that the provisions of this Treaty and the measures taken by the institutions pursuant thereto are applied…” (art. 211 TEC); in fact the Commission, as the guardian of the Treaty, each time it is before a possible infringement, has to (pro)-act, as a guardian, in order to keep the community order intact; unlike the Commission, the Court intervenes at a later stage and before implementing the law in the concrete case, first proceeds carefully to its teleological interpretation taking into account its spirit in the broader context in which the facts have taken place: »The Court of Justice and the Court of First Instance, each within its jurisdiction, shall ensure that in

the interpretation and application of this Treaty the law is observed” (art. 220 TEC); in this way, its decision is the reflection or the translation of the law in the real world; besides, the Court is never part of the conflict; thus, it remains above the emotions; neutrality and objectivity are inherent to its mission and are the undisputable features of its judgment; the Court is the Judge; and this is what makes the difference between the two.

3. Do you think that the Microsoft decision of the Commission might have an impact on competitiveness?

If the target is competitiveness, the way to reach this target is undoubtedly innovation; the latter in its turn requires a favorable environment, that is the environment of legal certainty; innovation and legal certainty are inseparable since the former can flourish only when there is guarantee that the investment for it will be paid back; therefore, among other means to stimulate innovation, Intellectual Property rights (IPr) play a significant role. In fact, IPr are internationally recognized for having innovative incentives: an undertaking invests in research and development and decides to take risks insofar as it is certain to keep the fruits of a possible successful innovation. International regulations and European law take this innovative aspect into account while they also aim at preserving competition. The balance between these two aims has been achieved: intellectual property rights confer a temporary monopoly on the holder of the right, for the time deemed necessary to write off the investments (except for know-how whose protection lasts as long as know-how is not disclosed to the public). This balance between IPr and competition, and the temporary priority given to IPr, is put into question in the case-law Magill

and IMS: Commission and CFI have asserted that in exceptional circumstances a dominant undertaking might be obliged to license its rights/to share its monopoly. Irrespective of the fact that this case-law has since been criticized for altering the balance between intellectual property rights protection and competition law, it had always been understood as an exceptional overrule of the legal certainty requirement. Now, the Microsoft decision is further extending the scope of application of the Magill’s case-law in a case where the exceptional circumstances are not really met. In other words, the Microsoft decision is neither compatible with the Magill case-law nor with the TrIPs agreement. In fact, this decision forces Microsoft to make available an impressive amount of information irrespective of whether this information is covered or not by IPr; and this is to me what makes this decision a dangerous precedent, i.e. the fact that it bypassed IPr with the reasoning that even if the information is protected by IPr, Microsoft would anyway be obliged to disclose it, without even having at all examined in advance which these IPr could be and why they had been granted; moreover, according to it, all the competitors must have an access to the relevant information even if they had never asked for it; in this way, the decision alters the balance between property rights and competition giving priority to the competitors’ side: under these conditions, I wonder if there will be in the future any companies eager to invest; IPr are thus losing their character of effective protector in exchange for some theoretical value; besides, it becomes questionable what »exceptional circumstances” mean? The legal certainty is put at stake; hence, the clarification to be brought forward by the CFI is all the more required whatever the position it will take.

I Σ Τ Ο Ρ Ι Α Τ Η Σ Ε . Ε . �7


Η περίοδος αμέ-σως μετά τον Β ΄ Π α γ κ ό σ μ ι ο Πόλεμο έχει χα-

ρακτηριστεί από μερικούς ιστορικούς ως «τα τριάντα έν-δοξα χρόνια των Γάλλων» (les trente glorieuses).1 Όσο υπερ-βολικός κι αν ακούγεται αυτός ο χαρακτηρισμός, εν τούτοις, καταδεικνύει την πληθωρική παρουσία της Γαλλίας στην πολιτική σκηνή, τόσο σε δι-εθνές επίπεδο όσο και εντός των ορίων της Γηραιάς Ηπεί-ρου, ζήτημα το οποίο θα μας απασχολήσει στις επόμενες σελίδες. Όπως χαρακτηριστι-κά λένε οι Berstein και Milza «κάθε πολιτική εξέλιξη στη δυτική Ευρώπη είτε αφορά τις σχέσεις με τις δύο υπερδυνά-μεις είτε τις κατευθύνσεις της ευρωπαϊκής οικοδόμησης, κα-ταλήγει χάρη στις πρωτοβουλίες του Ντε Γκολ να έχει την αφετηρία της στη Γαλλία, να εξαρτάται από τη Γαλλία ή να σκοντάφτει στα εμπόδια που η Γαλ-λία παρεμβάλλει στις πρωτοβουλίες των άλλων συντελεστών του διεθνούς παιχνιδιού».2

Η Γαλλία, στηριγμένη σε μια βαθιά – τόσο ως προς τον χρόνο όσο και ως

1 Hobsbawm, Η Εποχή των Άκρων, Ο Σύ-ντομος Εικοστός Αιώνας 1914-1991, σ. 329.

2 Berstein - Milza, Ιστορία της Ευρώπης, διάσπαση και Ανοικοδόμηση της Ευ-ρώπης, 1919 έως σήμερα, σ. 212.

προς την ποιότητα – δημοκρατική πα-ράδοση, προβάλλει το δικό της όραμα ευρωπαϊκής ενοποίησης, που προσπα-θεί να κρατήσει τις λεπτές ισορροπίες ανάμεσα στα πολιτικά πρότυπα του έθνους-κράτους και τις αναδυόμενες απαιτήσεις μιας όλο και περισσότερο διεθνοποιημένης οικονομίας, η οποία προϋποθέτει, και τελικά επιβάλλει, τους δικούς της πολιτικούς σχηματι-σμούς. Κυρίαρχη μορφή αυτής της ιστορικής πορείας είναι ο στρατηγός Ντε Γκολ. Ο πολιτικός πατερναλισμός του επισκιά-ζει πολλούς από τους παράγοντες που

επιδρούν στην ιστορική πράξη καθι-στώντας επιστημονικά επισφαλή μια προσέγγιση της περιόδου η οποία θα παραβλέπει την προσωπικότητά του. ΤΟ ΣΧΕδΙΟ ΣΟΥΜΑΝ

Από τις αρχές, ήδη, της δε-καετίας του 1950 είχε γίνει αποδεκτό σε όλες τις χώ-ρες της δυτικής Ευρώπης

ότι η ανοικοδόμηση των ευρωπαϊκών κοινωνιών και η ενίσχυση της αντα-γωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οι-κονομίας έπρεπε να λαμβάνει υπόψη

Η συμβολή της Γαλλίαςστην ανάπτυξη των Ε.Κ.στις δεκαετίες ’50 και ’60

Του Ιωάννη Λάμπρου*

I Σ Τ Ο Ρ Ι Α Τ Η Σ Ε . Ε .�8


της δύο βασικές παραμέτρους. Την αναγκαιότητα της συνεργασίας με-ταξύ των ευρωπαϊκών κρατών και την ανασυγκρότηση της Γερμανίας στα πρότυπα ενός ανεξάρτητου και κυρί-αρχου κράτους, ισχυρό εμπόδιο στην πιθανότητα επέκτασης της Σοβιετικής κυριαρχίας. Ωστόσο, και για το θέμα της γερμα-νικής ανάπτυξης και χειραφέτησης οι απόψεις των εμπλεκόμενων χωρών δι-έφεραν και η συνεργασία μεταξύ των κρατών ήταν ένα ζήτημα που προσέ-κρουε σε διαφορετικές προσεγγίσεις. Η γαλλική πλευρά επιθυμούσε μια γερμανική ανάπτυξη η οποία θα εν-θάρρυνε τη μεταξύ τους συνεργασία αποτρέποντας έναν γαλλογερμανικό πόλεμο, αλλά, ταυτόχρονα, θα διατη-ρούσε το πάνω χέρι στις μελλοντικές εξελίξεις, κάτι που ήταν επισφαλές λόγω της τεράστιας βοήθειας που είχε δεχτεί η Γερμανία από τις Η.Π.Α.Στο ζήτημα του καθορισμού του ευρω-παϊκού πλαισίου δραστηριοποίησης η βρετανική πλευρά ζητούσε τη θεμελί-ωση μιας διακυβερνητικής συνεργα-σίας η οποία δεν θα έθιγε την εθνική κυριαρχία των κρατών. Αντίθετα, οι «φεντεραλιστές» επιζητούσαν τη δη-μιουργία ενός υπερεθνικού πολιτικού κέντρου εξουσιών το οποίο βαθμιαία θα υποσκέλιζε την ανεξαρτησία των μελών του. Το συνέδριο της Χάγης, τον Μάιο του 1948, προέκρινε ένα ενδιάμεσο σχέ-διο το οποίο οδήγησε στην ίδρυση του Συμβουλίου της Ευρώπης. Μια από τις πρώτες πράξεις αυτού του Συμβουλίου ήταν η έγκριση και υλοποίηση ενός φι-λόδοξου προγράμματος σύγκλισης και ανάπτυξης το οποίο σχεδιάστηκε από τον Ζαν Μονέ και τέθηκε σε εφαρμο-γή από τον Υπουργό Εξωτερικών της Γαλλίας, τον Ρομπέρ Σουμάν, από τον οποίο πήρε και το όνομά του. Η διακήρυξη Σουμάν προέβλεπε τη σύγκλιση των επιμέρους κλάδων της οικονομίας - με πρώτο βήμα την άρση των εμποδίων στην ελεύθερη μετακί-νηση πρώτων υλών στον τομέα της πα-ραγωγής άνθρακα και χάλυβα – ώστε οι επιπτώσεις της λειτουργίας της

ελεύθερης αγοράς σε έναν κλάδο να οδηγήσουν στην αλληλεξάρτηση των ευρωπαϊκών οικονομιών και την άρση των εμποδίων σύγκλισης στο κοινωνι-κό και πολιτικό επίπεδο. Η εφαρμογή αυτής της θεωρίας του λειτουργισμού προϋπόθετε την εγκατάλειψη μέρους των κυριαρχικών δικαιωμάτων και την επαναδιαπραγμάτευση των ορί-ων εξουσίας και των αρμοδιοτήτων των κρατών, με άμεσες συνέπειες τόσο στην έως τότε αντίληψη της εδαφικής κυριαρχίας, όσο και στην έννοια της εθνικής οικονομικής ανάπτυξης. Η πορεία αυτής της «κοινής αγοράς» άνθρακα και χάλυβα είχε ορατά απο-τελέσματα σύντομα. Στο οικονομικό επίπεδο, με την αύξηση της παραγω-γής και των ανταλλαγών, αλλά και στο πολιτικό, με την ενδυνάμωση των γαλ-λογερμανικών σχέσεων, οι στόχοι του προγράμματος εμφάνιζαν μια αισιό-δοξη πορεία. Παράλληλα, ικανοποι-ούσε τις εθνικές πολιτικές, ιδιαίτερα της Γαλλίας, για ισόρροπη ανάπτυξη χωρίς γερμανική κυριαρχία και μακρο-πρόθεσμο έλεγχο της οικονομίας.3 Τα θεσμικά όργανα της Ε.Κ.Α.Χ. αντα-νακλούσαν τον χαρακτήρα της περι-ορισμένης υπερεθνικής συνεργασίας στον οποίο προσδοκούσε η γαλλική πλευρά, δηλαδή σαφή προσδιορισμό των εξουσιών τους με ξεκάθαρα όρια ανάμεσά τους και δικαίωμα αρνησι-κυρίας στα συνεργαζόμενα κράτη. Το «θεσμικό τρίγωνο», δηλαδή η «Υψηλή αρχή» - πρόδρομος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – το Συμβούλιο Υπουργών

3 young, Η Ευρώπη του Ψυχρού Πολέμου, 1945-1991, Πολιτική Ιστορία, σ. 97.

και η Γενική Συνέλευση – το σημερινό Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ανέλαβε την παρακολούθηση και επίβλεψη του εγ-χειρήματος.

Η ΙδΡΥΣΗ ΤΗΣ ΕΑΚ

Παρόλα αυτά, η δημιουρ-γία του τρίτου οικονομι-κού πόλου ανάμεσα στις Η.Π.Α. και τις Ε.Σ.Σ.δ.

– δεδηλωμένος στόχος της γκωλικής διακυβέρνησης - χρειαζόταν και την ανάπτυξη ενός αμυντικού μηχανι-σμού ικανού αφενός να ανταπεξέλθει στις στρατιωτικές ανάγκες της εποχής αφετέρου να άρει την εξάρτηση από το στρατιωτικό σύστημα των Η.Π.Α. προβάλλοντας ένα καινούριο αμυντι-κό δόγμα.4 Κατά συνέπεια, η ίδρυση της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Κοινότη-τας, το 1952, ήταν το επόμενο βήμα της ευρωπαϊκής ενοποιητικής διαδικα-σίας το οποίο, όμως, έμεινε – και είναι ακόμη μέχρι σήμερα - ατελές. Πράγματι, το αρχικό κλίμα αμοιβαί-ας εμπιστοσύνης ανάμεσα στη Γαλλία και τη Γερμανία, κλίμα το οποίο είχε δημιουργηθεί με τις προσωπικές επι-λογές των Ντε Γκολ και Αντενάουερ, γρήγορα έδωσε τη θέση του στην κα-χυποψία και τη δυσπιστία. Στο εσω-τερικό της Γαλλίας η ανάδυση ενός ισχυρού μετώπου, το οποίο συνένωνε διαμετρικά αντίθετα πολιτικά ρεύμα-τα, ενάντια στην εκχώρηση της διοί-κησης του γαλλικού στρατού σε υπε-ρεθνικά κέντρα εξουσίας, αποτέλεσε ισχυρό αντίποδα στις ευρωπαϊκές φι-λοδοξίες των εμπνευστών του σχεδίου Σουμάν.5 Η κρίση που δημιουργήθηκε

4 Το γαλλικό πυρηνικό δόγμα χαρακτηρί-στηκε tous azimuts, δηλαδή προς όλες τις διευθύνσεις, υποδηλώνοντας τη στρατη-γική της Γαλλίας η οποία δεν περιοριζόταν στη σοβιετική απειλή αλλά προσπαθούσε να αναπτυχθεί ως τρίτη δύναμη ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις. Τσακαλογιάννης, Σύγχρονη Ευρωπαϊκή Ιστορία, Από τη Βαστίλη στο τείχος του Βερολίνου, 1789-1989, σ. 423.

5 Σημαντικό ρόλο στη δημιουργία αυτού του «εθνικιστικού» μετώπου έπαιξαν οι

I Σ Τ Ο Ρ Ι Α Τ Η Σ Ε . Ε . �9


στην Ε.Α.Κ. ήταν το αποτέλεσμα της αντίφασης που χαρακτήριζε τη γαλ-λική εξωτερική πολιτική η οποία από ένθερμος υποστηρικτής του σχεδίου Πλεβέν και της επέκτασης της ευρω-παϊκής συνεργασίας και στον τομέα της άμυνας, μέσα σε τρία μόλις χρόνια, αποτελούσε τροχοπέδη στην ευρωπα-ϊκή ενοποιητική διαδικασία.6

Η ΕΟΚ

Ο εμπνευστής του σχεδί-ου Σουμάν, ο Ζαν Μονέ, απογοητευμένος από τις εξελίξεις στο στρατιωτικό

πεδίο, αλλά και από την ισχυροποίηση της τάσης στο εσωτερικό της Γαλλίας που πρέσβευε ο Μεντές-Φρανς υπέρ της ενίσχυσης των κρατών μελών ένα-ντι των υπερεθνικών εξουσιών, το 1955 παραιτείται από τη θέση του προέδρου της ΕΚΑΧ. Ωστόσο, η δράση του δεν σταματάει, αφού δημιουργεί μια λέσχη διακεκριμένων προσωπικοτήτων από όλη την Ευρώπη, την «Επιτροπή δρά-σης για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης», προκειμένου να προωθή-σει την ευρωπαϊκή ιδέα της συνεργασί-ας και τη διεύρυνση των οικονομικών δεσμών και σε άλλους κλάδους της οι-κονομίας, όπως τις μεταφορές και την ατομική ενέργεια.7 Οι προσπάθειες του Μονέ και της επι-τροπής καρποφόρησαν γρήγορα, και το 1958 – αφού είχε προηγηθεί η επε-ξεργασία της πρότασης από τη συ-νάντηση των υπουργών στη Μεσίνα - ιδρύεται η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) με συμμετοχή έξι κρατών. Οι στόχοι της ΕΟΚ, παρά το

εξελίξεις στο διεθνές επίπεδο και ειδικό-τερα στην τάση από-αποικιοποίησης, φαι-νόμενο ιδιαίτερα έντονο στις δεκαετίες του 1950 και 1960.

6 Ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Ρενέ Πλε-βέν με το ομώνυμο σχέδιο πρότεινε το 1950 τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού στρατού με συμμετοχή της Γαλλίας, της Γερμανί-ας και άλλων ενδιαφερόμενων κρατών. young, Η Ευρώπη του Ψυχρού Πολέμου, 1945-1991, Πολιτική Ιστορία, σ. 98.

7 Ό. π., σ. 101.

γεγονός ότι δεν υλοποιήθηκαν απόλυ-τα, ώθησαν την οικονομική ανάπτυξη σε εντυπωσιακούς ρυθμούς, αλλάζο-ντας, παράλληλα, και το είδος των συναλλαγών. Μέσα σε μια δεκαετία οι εξαγωγές προς τον υπόλοιπο κό-σμο εμφάνισαν αύξηση 250% ενώ οι συναλλαγές μεταξύ των έξι κρατών της ΕΟΚ πενταπλασιάστηκαν.8 Οι συ-νέπειες ακόμη και στο εσωτερικό των κρατών ήταν εντυπωσιακές. Οι μισθοί στη Γαλλία τριπλασιάστηκαν ανάμεσα στο 1955 και στο 1970.9

Η ραγδαία οικονομική ανάπτυξη επέ-τρεψε την ενίσχυση της κοινωνικής πολιτικής στο εσωτερικό των κρα-τών-μελών. Εγγυημένος κατώτατος

μισθός και επαγγελματική κατάρτιση ήταν μέτρα που εφαρμόσθηκαν στη Γαλλία ήδη από το τέλος της δεκαετί-ας του 1950. Ωστόσο, οι περιορισμέ-νοι πόροι της ΕΟΚ, οι δυσκολίες σύ-γκλισης των ευρωπαϊκών κοινωνιών καθώς και η δυσκολία καταμερισμού μιας κοινής πολιτικής στις διαφορετι-κές κοινωνικές πραγματικότητες δεν επέτρεψαν την πλήρη ανάπτυξη ενός καθολικού σχεδίου δράσης στο κοινω-νικό επίπεδο.

8 Ό.π., σ. 106.

9 Berstein, σ. 313.

Μεγαλύτερη πρόοδος σημειώθηκε στον τομέα της αγροτικής παραγωγής, ύστερα από τις πιέσεις που άσκησε η Γαλλία. Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) υιοθέτησε ένα πακέτο μέτρων προστατευτικό για την εντός της ΕΟΚ αγροτική οικονομία, αλλά δημιούργη-σε δημοσιονομικά προβλήματα που δυσχέραιναν τη λειτουργία της ελεύ-θερης αγοράς. Η σημασία της για την αγροτική οικονομία ήταν τέτοια ώστε η συνέχειά της αποτέλεσε ζήτημα σθε-ναρής αντιπαράθεσης και ισχυρό δια-πραγματευτικό όπλο στην κρίση που εκδηλώθηκε στη δεκαετία του 1960 ανάμεσα στη Γαλλία και τους υπόλοι-πους εταίρους.

Αυτή η δεκαετία, του 1960, ήταν μια περίοδος η οποία είχε φέρει σε δύσκο-λη θέση τη βρετανική διπλωματία, η οποία αντιμετώπιζε πλέον την προο-πτική ένταξής της στην Ε.Ο.Κ. ως μο-νόδρομο – κάτι στο οποίο αντιστεκό-ταν η Γαλλία. Παράλληλα, αποτέλεσε και μια εποχή κατά την οποία ο Ψυχρός Πόλεμος είχε ενταθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε ακόμη και ωμές επεμβάσεις των δύο κυρίαρχων δυνάμεων – Η.Π.Α. και Ε.Σ.Σ.δ. – στα εσωτερικά των κρατών-δορυφόρων τους αντιμετωπίζονταν με χαρακτηριστική αδιαφορία.

I Σ Τ Ο Ρ Ι Α Τ Η Σ Ε . Ε .�0


Η ΓΑΛΛΙΑΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΝΤΕ ΓΚΟΛ

Οι διεθνείς εξελίξεις και οι ήττες της Γαλλίας στα στρατιωτικά μέτωπα τόσο του Βιετνάμ όσο και του

Σουέζ αλλά και η παραχώρηση ανε-ξαρτησίας σε μια σειρά πρώην αποι-κιών υπέσκαπταν το έως τότε ευνοϊ-κό οικονομικό κλίμα για τη Γαλλία και διόγκωναν τον αντιαμερικανισμό στο εσωτερικό της. Παράλληλα, όξυναν εθνικιστικά φαινόμενα που επιζητού-σαν ισχυροποίηση της Γαλλικής πα-ρουσίας και αντιδρούσαν στις προ-σπάθειες παραχώρησης εξουσιών σε υπερεθνικά κέντρα. Σε αυτό το πολιτι-κό πλαίσιο αναδεικνύεται ο στρατηγός Ντε Γκολ ως ηγέτης ο οποίος είναι ικα-νός να διατηρήσει τα κεκτημένα της Γαλλίας και να την επαναφέρει στην προνομιούχα θέση που της αρμόζει. Η πολιτική της Γαλλίας ακολουθεί πλέ-ον τις επιλογές του και ο Ντε Γκολ εμ-φανίζεται ως ο κύριος εκφραστής των εθνικών στόχων.

Η πολιτική της Γαλλίας έναντι της ευρωπαϊκής ενοποίησης εμφανίζεται επαμφοτερίζουσα. Ενώ ο κύριος στό-χος της φαίνεται να είναι η ενίσχυση των γαλλικών συμφερόντων, όπως αυ-τά εκφράζονται μέσα από το κρατικό οικοδόμημα, η επίτευξή του γίνεται δυνατή μόνο μέσα από την ανάπτυξη των διακρατικών διαδικασιών, και ει-δικότερα της γαλλογερμανικής προ-σέγγισης. Το 1962 ο Ντε Γκωλ σε μια συνέντευξη Τύπου καθορίζει με πολύ σαφή τρόπο την Ευρώπη που ονειρεύε-ται: «….εκτός από την Ευρώπη των μύ-θων, της φαντασίας και του φαίνεσθαι δεν μπορεί προς το παρόν να υπάρ-ξει άλλη Ευρώπη από την Ευρώπη των κρατών».10 Η άποψη του Ντε Γκολ για τον ρόλο του κράτους στην ευρωπαϊκή ενοποίηση αντλούσε την ισχύ του από την πίστη του στον ρόλο του κράτους ως εκφραστή και θεματοφύλακα του

10 Ντε Γκολ στο Μπότσιου, Ο Ντε Γκολ και η Ευρώπη, Ιστορικά της Ελευθεροτυ-πίας, σ. 20.

έθνους.11 Η αδιαπραγμάτευτη ισχύς του

κρατικού μορφώματος αποτέλεσε το σημείο τριβής της γαλλικής πολιτικής διπλωματίας στη διαδικασία ευρωπα-ϊκής ενοποίησης. Η ομοσπονδιακή τά-ση που πρέσβευε μεγαλύτερες υπερε-θνικές αρμοδιότητες και δημιουργία προϋποθέσεων αυτοδύναμης δράσης - σύνταξη αυτοδύναμου προϋπολογι-σμού, ανεξάρτητα όργανα διαχείρισης και ενδυνάμωσης της εκτελεστικής εξουσίας, κατοχύρωση κοινής εξωτε-ρικής πολιτικής και ενιαίου στρατιωτι-κού δόγματος – βρήκε ισχυρή αντίστα-ση από τη Γαλλία και τις πολιτικές του Ντε Γκολ. Η «κρίση της άδειας καρέ-κλας», μια τακτική απαξίωσης των κοι-νών διαδικασιών της Ε.Ο.Κ., το 1966, απείλησε τη συνοχή των έξι και οδή-γησε στον «συμβιβασμό του Λουξεμ-βούργου» και την ικανοποίηση μέρους των γαλλικών απαιτήσεων. Η Γαλλία, πλέον, διατηρούσε το δικαίωμα του βέτο στις κρίσιμες αποφάσεις της Κοι-νότητας επιτρέποντας παράλληλα, τη συνέχεια της εύρυθμης λειτουργίας της Ε.Ο.Κ. με βάση την αρχή της πλειοψη-φίας στα υπόλοιπα ζητήματα. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Είναι εξαιρετικά δύσκολο, έως αδύνατο, να προβλέψει κά-ποιος την πορεία της ευρω-παϊκής ενοποίησης χωρίς τη

συμμετοχή της Γαλλίας. Από την άλλη πλευρά, η θέση της Γαλλίας στη διεθνή πολιτική σκηνή δεν θα ήταν η ίδια χω-ρίς την ευρωπαϊκή προοπτική. Με αυτή

11 Γι’ αυτόν τον λόγο αρκετοί μελετητές της ιστορίας του Ντε Γκολ του καταμαρ-τυρούν έναν αναχρονιστικό «εθνικισμό». Ωστόσο, το δημοκρατικό μοντέλο της Πέ-μπτης δημοκρατίας παρά το γεγονός ότι ενίσχυε την εκτελεστική εξουσία σε βάρος των υπολοίπων, ήταν ένα αρκετά αποτελε-σματικό μοντέλο διακυβέρνησης, κάτι που φανερώνει και η αντοχή του στο χρόνο αλ-λά και η αποδοχή του, για διαφορετικούς βέβαια λόγους, τόσο από τις επόμενες φι-λελεύθερες κυβερνήσεις όσο και από τις σοσιαλιστικές.

την έννοια η Γαλλία και η Ευρωπαϊκή Κοινότητα εμφανίζουν μια παράλληλη πορεία η οποία αλληλοτροφοδοτείται και εμπλουτίζεται συνεχώς με νέες πο-λιτικές και κοινωνικές κατακτήσεις. Ωστόσο, στα κυριότερα σημεία της πορείας της ευρωπαϊκής σύγκλισης - η σχέση της ισχύος του κρατικού μορφώ-ματος και των υπερεθνικών εξουσιών, η ευρωπαϊκή αμυντική στρατηγική και πολιτική, η ευρωπαϊκή κοινωνική πολι-τική – εμφανίστηκαν τριγμοί και οπι-σθοχωρήσεις που συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να καθυστερούν την ευρωπαϊ-κή ολοκλήρωση. Η Γαλλία στις δεκαε-τίες του 1950 και 1960 εμφανίστηκε ως το κράτος με το ισχυρότερο πολιτικό ένστικτο καταφέρνοντας να φωτίσει τις αθέατες συνέπειες του ευρωπαϊκού εγ-χειρήματος. Οι ενστάσεις της αντλούν τη σοβαρότητά τους από το γεγονός ότι και σήμερα θεωρούνται ως σημεία τριβής μεταξύ της διευρυμένης, πλέον, ευρωπαϊκής οικογένειας, αλλά και από την αναγνώριση ότι τα ευρωπαϊκά κρά-τη του 2000 απέχουν πολύ περισσότε-ρο από ό, τι υποδηλώνει μισός αιώνας ιστορίας από αυτά του 1950.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Berstein Serge – Milza Pierre, Ιστορία της Ευρώπης, τόμος 3, διάσπαση και Ανοικοδόμηση της Ευρώπης, 1919 έως σήμερα, μτφ. Μιχάλης Κοκολάκης, Αλε-ξάνδρεια, Αθήνα, 1997.

Hobsbawm Eric, Η Εποχή των Άκρων, Ο Σύντομος Εικοστός Αιώνας 1914-1991, μτφ. Βασίλης Καπετανγιάννης, Θεμέ-λιο, Αθήνα, 1999.

Λάβδας Κώστας, Ευρωπαϊκά Ιδεολογικά Ρεύματα κατά το β΄ μισό του 20ού Αιώ-να και τη Μετα-σοβιετική Περίοδο, δη-μιουργία και Εξέλιξη των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, Ε.Α.Π., Πάτρα, 2001.

Τσακαλογιάννης Πάνος, Σύγχρονη Ευρω-παϊκή Ιστορία, Από τη Βαστίλη στο τεί-χος του Βερολίνου 1789-1989, τομ. Β΄, 1890-1989, Ι. Σιδέρης,

young, Η Ευρώπη του Ψυχρού Πολέμου, 1945-1991, Πολιτική Ιστορία, Πατάκη, Αθήνα.

Ιστορικά της Ελευθεροτυπίας, Σαρλ Ντε Γκολ, τεύχος 159, 14 Νοεμβρίου 2002.

Τ Ο Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Η Σ Ε Υ Ρ Ω Π Η Σ �1


1. Fear of failure Europeans don’t accept business

failure. In the uS, having participated in a bankruptcy is almost a badge of honour. It means you’ve felt the pain, you’ve learned lessons and your experi-ence will be valuable to others. In Eu-rope, you’re more likely to be pitied, laughed at or even ostracised. Take ol-ivier de Montety, for example. He start-ed Zebank, an online bank, in France in February 2001. The business was at full stretch – until 11 September 2001. “Within 24 hours our backer decided to withdraw. We had two months to sell the business or die,” he said.

after selling to Egg for €5m and staying for a year, he spent some time in Silicon valley. returning to France in 2003, he fully expected to secure a position that reflected his ten years’ ex-perience and skills in online financial services. But he was frowned upon. “I was a black sheep. No one wanted to work with me,” he told the confer-ence. The situation now? “In the past two years, I don’t think I’ve invoiced a single euro to a French financial insti-tution. Sixty per cent of my invoicing as a financial consultant has been to uS, British or asian banks wanting to enter the French market.” Touché.

2. Fear of success Europe lacks a culture of suc-

cess. “Entrepreneurs lack support-ive networks in Europe and have to rail against structures meant to pro-tect old wealth,” said Ross Mayfield, CEO of Socialtext, a US-based soft-ware company. In many countries, such wealth is honoured yet new money is not – even though this is the very money most likely to be spread around.

Commenting on this aversion to success, Sven lingjaerde, a founding partner of venture capital firm vision Capital and one of the brains behind the conference, said: “If you succeed in France, everybody shows you the fin-ger. Hence, successful French entrepre-neurs are now to be found in Switzer-land, Belgium and the uS. In Sweden, acceptance of standing above the other is not part of the education.”

3. Risk aversion Europeans have huge resistance to

change. We would rather stick to the safe path of tradition than upset the status quo. “There are these conferenc-es where everyone agrees that things must change but then, the next day, ab-solutely nothing happens,” said Mårten Mickos, CEo of MySql (see pages

14- 15). This risk-averse attitude is al-so evident in Europe’s venture capital-ists. as one audience member pointed out: “European vCs want to see com-panies with a market capitalisation of hundreds of millions, if not billions. yet, if the market or the product are not proven, the European vC doesn’t seem willing to take that risk.”

4. The mirage of the single market

In theory, the Eu represents a large addressable market. In fact, it’s non-homogeneous. “In Finland you have a home market of five million,” said vi-sion Capital’s lingjaerde. “But breaking into Sweden is not obvious.”

Europe still has many currencies and, of course, its inhabitants speak many different languages. Francois Granger, a long-time importer and lo-caliser of uS software for several mar-kets, said: “Software not translated to local languages will meet only about five per cent of its potential market in each country.”

although movement of people is possible in theory, lingjaerde warned that “the challenge lies in getting the right people to where you want them”. He added: “rigid labour laws are not

Europe hasn’t lost the ability to inno-vate. But its “edge” is being threatened by other countries’ greater skills at bridging the commercialisation gap. Without com-mercialisation, innovation is meaningless. When it comes to the successful commercialisa-tion of innovation, here are ten big issues that

Europe needs to address. These aren’t the con-clusions of one opinionated British journalist – they are the conclusions of a week-long gath-ering of venture capitalists, technology innova-tors, entrepreneurs, CEOs and early adopters that attended the Innovate!Europe conference in Zaragoza, northern Spain, earlier this year.

Is Europe losing its innovative edge?Viewpoint by David Tebbutt

Τ Ο Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Η Σ Ε Υ Ρ Ω Π Η Σ�2


well suited to start-ups, who need flex-ibility”. Most European vCs are territo-rial yet, to succeed, companies have to operate across country borders.

5. The VCs’ lack of experience Niko von Huetz, investment direc-

tor of uS venture capital firm add Part-ners, pointed out that general partners in venture capital organisations “need operating DNa”. Jeff Clavier, founder of SoftTech venture Consulting, agreed, saying: “There is a shortage of general partners with an entrepreneurial back-ground. Companies need to have sup-port from entrepreneurs and CEos who have done it before.”

lingjaerde noted that: “European vCs tend to have more financial en-gineering than operating management experience.” He produced statistics based on work by DowJones’ venture-Source that shows that fewer than ten per cent of European vCs have more than ten years’ experience. and, using data from B&S research, he showed that approximately two-thirds of Eu-ropean vCs have not completed a full investment cycle – from fund raising to returning money to the limited part-ners. “This is like a military that hasn’t gone to war,” he said.

6. Shortage of funds Information drawn from Thomson

Financial’s venture Economics reveals that each European IT company has access to only one third of the capital available to its uS counterpart. as of october 2004, Europe had 2,356 IT companies against the uS’s 3,311. yet it has less than half the venture funds and each, on average, is worth less than half of its uS equivalent (see pages 10-11).

“Inferior venture capital returns compared with the uS market led to a relative lack of limited partner appe-tite in Europe,” said Clavier of SoftTech venture Consulting. loic le Meur, the French serial entrepreneur and execu-tive vice-president of weblog software

makers Six apart EMEa, decided to start his first business using his student loan. a later one was supported by his customers. “The best money is cus-tomer money,” he said. “It’s cheaper.”

7. Expertise is scattered Silicon valley is quite a phenome-

non. It is a magnet to inventive genius. It has the money men up on Sand Hill road and it has a support network of engineers, software developers, entre-preneurs, marketers, facilitators and enablers. Nothing comparable exists in Europe. Even the tech clusters of Cambridge or Sophia antipolis do not come close. as lingjaerde said: “Sili-con valley and Boston’s successes are due to a highly integrated infrastruc-ture. They are communities, benefit-ing from proximity and expertise con-centration. They offer a complete food chain of capital.”

8. Lack of openness “When I was vice-president of

business development at a vC-backed company, our board routinely asked me not only for my partnering plan and targets, but actively introduced me to potential partners,” said Mike Sigal, co-founder and CEo of the Guidewire Group, who has worked extensively in Europe and the uS. “They also intro-duced our head of sales to potential early adopter customers.” He wondered aloud: “Do European vCs do this?”

Mickos of MySql suggested that Europe, because of its diversity, could actually build very strong innovations if companies would pool their talents.

Both speakers hint at an innate Eu-ropean resistance to outside help and advice – a reluctance to share and be open with others.

9. Official ignorance Microsoft’s Simon Brown, general

manager of developer and platform evangelism, took aim at European of-ficialdom. “Many policy setters and government officials have a low level

of awareness around intellectual prop-erty and the issues that will affect the growth of the software industries in their country.”

Brown also suggested that a num-ber of government aid programmes for software start-ups are “not being tar-geted in the most efficient way”. rog-er Jeyner, chief operating officer and executive director of Interregnum, a uK-based technology merchant bank, agreed, contrasting the complicat-ed bureaucratic supply-side system of grants and tax credits with the uS demand-driven system in which con-tractors are obliged to allocate a per-centage of their expenditure to small companies.

10. Out of touch Many European vCs are more like-

ly to be more out of touch than the en-trepreneurs and technologists. after all, we have seen a steady stream of takeovers by uS companies interested in innovative technology or in access to asian and European markets.

It is easier to find money in Europe if the business model has already been proven. unfortunately this mitigates against innovation. le Meur told the story of online dating company Meet-ic, which tried to raise money in 2000. all of the European vCs refused. after becoming very successful using a limit-ed amount of angel money, Marc Sim-oncini, the founder, tried for a second round. Despite the evidence in front of them, the European vCs refused again. The company is soon to float on the French stock market.

“What worries me is that Europe-an vCs are always following the trend, looking at what worked in the uS then trying to replicate it locally,” said Fred Destin, a partner at international ven-ture capital firm, atlas venture.

David Tebbutt is a technology journal-ist and a software publisher. He was a guest at the Innovate!Europe event, hosted by the Guidewire Group.

Τ Ο Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Η Σ Ε Υ Ρ Ω Π Η Σ ��


Αυτά είναι ερωτήματα που ετέθησαν κατά τη διάρκεια μιας ανοικτής ακρόασης που διοργάνωσε η Υποε-

πιτροπή Ασφάλειας και Άμυνας του Κοινοβουλίου. Η Ευρωπαϊκή ένωση διαθέτει κοινή πολιτική ασφαλείας (ECSP) ήδη από το 1992, ενώ από το 1999 διαθέτει επίσης και κοινή πολιτι-κή ασφάλειας και άμυνας (ESDP). Επο-μένως, η ΕΕ διαθέτει μεν τις πολιτικές, αλλά της λείπει ακόμα, με δυο λόγια, η δυνατότητα κοινής άμυνας. Ωστό-σο, λόγω του γεγονότος ότι αποτελεί μια παγκόσμια οικονομική δύναμη και πολιτική οντότητα, συμπεριλαμβάνε-ται στους ισχυρούς “παίκτες» της πα-γκόσμιας αρένας, έχοντας δικά της συμφέροντα, αξίες και θέσεις για να υπερασπιστεί. Όμως, έως πρόσφατα, δεν διέθετε στην πραγματικότητα τα μέσα για να το πραγματοποιήσει αυτό. Ο πόλεμος στην πρώην Γιουγκοσλαβία

στη δεκαετία του ‘90 κατέστησε σα-φές ότι η ΕΕ δεν είχε τη δυνατότητα να αντιδράσει επαρκώς σε συγκρού-σεις, όπως αυτή. Αυτό είχε ως αποτέ-

λεσμα, στη διάσκεψη του Ελσίνκι το 1999, τα κράτη-μέλη να αποφασίσουν την καθιέρωση μιας “ανεξάρτητης δύ-ναμης δράσης, που θα ενισχύεται από αξιόπιστες στρατιωτικές δυνάμεις.” Ωστόσο, δεν έχει ακόμη εκπληρωθεί ο σκοπός της δύναμης αυτής, που είναι η δημιουργία στρατιωτικού προσωπι-κού με 60.000 άτομα. Για την ώρα, η ΕΕ επεμβαίνει εξωτερικά μέσω μονάδων που είναι γνωστές ως “ομάδες μάχης”, οι οποίες αποτελούνται από 30 έως 1500 άτομα προσωπικό. Από το 2003, η κοινή πολιτική ESDP λειτουργεί για τη διαχείριση τόσο πολιτικών όσο και στρατιωτικών κρίσεων. Με αυτό τον τρόπο, η ΕΕ είχε τη δυνατότητα να επέμβει με διάφορους τρόπους στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, στη FyroM, το Κονγκό, την Γεωργία, το Σουδάν, το Ιράκ, την Ινδονησία, την Παλαιστίνη και την Γάζα, καθώς και στα σύνορα Ουκρανίας και Μολδαβίας.

Η χρήσητης στρατιωτικής ισχύος της ΕΕ

εκτός των συνόρων της

Πρόκειται να στείλει η ΕΕ στρατιώτες στην Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό; Η απόφαση πρόκειται να ληφθεί σύντομα. Αυτή εξάλλου δεν θα είναι η πρώτη ευρωπαϊκή αποστολή τέτοιου τύπου, καθώς η ΕΕ είχε παρέμβει στρατιωτικά εκτός των συνόρων της στο πρόσφατο παρελθόν. Πώς δικαιολογεί η ΕΕ την χρήση στρατιωτικής δύναμης; Ποιά είναι τα κριτήρια για την παρέμβαση; Ποιός είναι ο ρόλος του Κοινοβουλίου;

Τ Ο Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Η Σ Ε Υ Ρ Ω Π Η Σ��


Τα γιατί και τα διότι: Καθώς η οικονομική και πολιτική δύναμη της ΕΕ αυξάνει στη διεθνή σκηνή, το ίδιο συμ-

βαίνει και με τις ευθύνες της. δυστυ-χώς, η χρήση βίας ορισμένες φορές είναι απαραίτητη κατά την ανάληψη τέτοιων ευθυνών. Ο Πρέσβης Franz Cede, ο οποίος μίλησε εκ μέρους της Αυστριακής Προεδρίας κατά τη διάρ-κεια της κοινοβουλευτικής ακρόασης της 23ης Φεβρουαρίου, δήλωσε ότι η δράση της ΕΕ πρέπει να είναι σύμφωνη με το Χάρτη του ΟΗΕ. Ενώ ο Χάρτης απορρίπτει καταρχήν τη χρήση βίας, την δικαιολογεί σε περίπτωση συλλο-γικής άμυνας και αυτοάμυνας. Η ΕΕ μπορεί επίσης να αναλάβει Αποστο-λές Petersberg (ανθρωπιστικές απο-στολές και αποστολές εκκένωσης, αποστολές διατήρησης της ειρήνης καθώς και αποστολές μάχης για την αποκατάσταση της ειρήνης). Όμως, δεν είναι πάντοτε εύκολη η διάκρι-ση με σαφήνεια μεταξύ πρόληψης και επέμβασης. Όπως σημείωσε ο Stefano Silvestri (Πρόεδρος του Ινστιτούτου διεθνών Υποθέσεων στη Ρώμη), όλα τα μέτρα ελέγχου κρίσεων που λαμ-βάνονται εξαρτώνται από τον τρόπο που εξελίσσεται η κρίση. Από την άπο-ψη αυτή, “η σκέψη της αναμονής έως ότου ξεσπάσει μια κρίση είναι καθα-ρή αυτοκαταστροφή και θα οδηγήσει

σε συχνότερη, λιγότερο ελεγχόμενη και λιγότερο αποτελεσματική χρήση της βίας.” Είναι φυσικό να υπάρχει μια αυξητική τάση ως προς τα ληφθέντα μέτρα (πολιτικές και στρατιωτικές κυ-ρώσεις και επέμβαση), σε αναλογία με τα διαφορετικά στάδια μιας σύγκρου-σης. Ο Johannes M. Becker, του Κέ-ντρου Μελετών Ενόπλων Συγκρού-σεων, δήλωσε ότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ακριβώς για λόγους πρόληψης, χρειάζεται να επικεντρω-θούμε περισσότερο σε κοινωνικά θέ-ματα και θέματα ανάπτυξης, παρά να καταφύγουμε στη χρήση βίας, επειδή “το 80% των πολέμων δεν ξεσπούν λό-γω εθνικών ή θρησκευτικών διαφορών, αλλά λόγω γενικών ανισοτήτων στην κατανομή του πλούτου.”

Νομικό πλαίσιο και πληρεξουσιότητα

Οι επεμβάσεις της ΕΕ δεν εί-ναι υπερεθνικής φύσης, αλ-λά υπόκεινται σε απόφαση

του Συμβουλίου. Ο andré Dumoulin, καθηγητής της Βασιλικής Στρατιωτι-κής Ακαδημίας του Βελγίου, επεσή-μανε ότι η πραγματική νομιμότητα για μια επέμβαση πηγάζει πάντα από το εθνικό επίπεδο. Αρκετοί ομιλητές συμπέραναν ότι, μολονότι τα κράτη μέλη συμμορφώνονται με τις αρχές του

Χάρτη του ΟΗΕ, δεν περιμένουν πά-ντα απόφασή του πριν να εμπλακούν. Υπό την έννοια αυτή, ο Martin ortega, ερευνητής στον Οργανισμό της ΕΕ για τη Μελέτη των Θεμάτων Ασφαλείας, με έδρα το Παρίσι, τόνισε τη διάκρι-ση μεταξύ του νομικά και του νόμιμα αποδεκτού μιας επέμβασης. Σύμφωνα με τον Stefano Sannino της Ευρωπαϊ-κής Επιτροπής, η δράση μπορεί να εί-ναι νόμιμη ακόμα και αν το νομικό κα-θεστώς παραμένει συγκεχυμένο. Στο ευαίσθητο θέμα μιας μελλοντικής ευ-ρωπαϊκής δύναμης που θα συνυπάρ-χει με την Ατλαντική Συμμαχία έγινε αναφορά αρκετές φορές. Για παρά-δειγμα, ο roman Kuzniar, διευθυντής του Πολωνικού Οργανισμού διεθνών Υποθέσεων, απέρριψε την υπόθεση ότι το NaTo και η ΕΕ εργάζονται σε συντονισμό. Οι ΗΠΑ έχουν τον πρώ-το λόγο σε ό,τι αφορά το NaTo και οι διαφορές στον πολιτισμό, τη διάρθρω-ση και την ισχύ μεταξύ τους και της ΕΕ είναι πάρα πολύ μεγάλες, ώστε οι συ-μπεριφορές των δύο εταίρων να είναι ίδιες. Αποκρινόμενος σε αυτά, ο αντι-πρόσωπος του NaTo, Jamie Shea, είπε ότι ”δεν είμαστε ο δρ. Τζέκιλ και ο κ. Χάιντ – η ΕΕ και η Συμμαχία συνερ-γάζονται επίσης και σε επίπεδο πολι-τών και αυτό και θα συνεχίσουμε να πράττουμε.

Δημοκρατικός έλεγχος

Οι ευρωβουλευτές που μίλησαν κατά τη διάρκεια της ακρόα-σης έθεσαν επίσης το ζήτη-

μα του δημοκρατικού ελέγχου των παρεμβάσεων. Ο Karl von Wogau, ο Γερμανός Χριστιανοδημοκράτης που προεδρεύει της Υποεπιτροπής Ασφά-λειας και Άμυνας, άσκησε κριτική στην παρούσα κατάσταση, λέγοντας ότι ο ρόλος του Κοινοβουλίου σε αποφά-σεις αποστολής στρατευμάτων και εποπτείας αποστολών της ΕΕ δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τα δημο-κρατικά πρότυπα που εφαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο.

Πηγή: Ε.Κ.

Τ Ο Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Η Σ Ε Υ Ρ Ω Π Η Σ ��


Όταν ο Francis Fukuyama δη-μοσίευσε το άρθρο του για το τέλος της ιστορίας στο περιοδικό National Interest

το καλοκαίρι του 1989 και αργότερα το ανέπτυξε στο ομώνυμο βιβλίο του, πολ-λοί από αυτούς που του άσκησαν σκληρή κριτική μίλησαν απαξιωτικά για την υπεραισιόδοξη «φιλε-λεύθερη θριαμβολογία» του (liberal triumphalism). δεν χρειάστηκε να φτά-σουμε δέκα χρόνια μετά στην 11η Σε-πτεμβρίου για να ακούσουμε να επανα-λαμβάνεται πως η ιστορία όχι μόνο δεν μας οδηγεί στον φιλελευθερισμό αλλά ότι αυτός πνέει τα λοίσθια. Στον ελλη-νικό αλλά και στον ξένο τύπο δεν θα δυσκολευτεί κανείς να βρει περισπού-δαστες αναλύσεις για τον ύστερο καπι-ταλισμό, το τέλος της παγκοσμιοποίη-σης και την παρακμή του φιλελεύθερου μοντέλου. Όλοι συμφωνούν πάντως πως ο Fukuyama έκανε λάθος και πως ο Samuel Huntington υπήρξε περισσότερο διορατικός.

Καταρχήν καλό θα ήταν να θυμη-θούμε τι είπε πραγματικά ο Fukuyama, ο οποίος ποτέ δεν ισχυρίστηκε πως τελεί-ωσε η Ιστορία με την έννοια πως έληξαν οι πολιτιστικές, οι πολιτικές ή οι κοινω-νικές συγκρούσεις. Αυτό που υποστήριξε στην πραγματικότητα είναι πως τελείω-σε η (σοβαρή) συζήτηση. Αυτό το πρω-τοφανές consensus που νομιμοποιεί τη φιλελεύθερη δημοκρατία μπορεί ίσως να αποτελεί το «τέλος της ανθρώπινης ιδεολογικής εξέλιξης» (liberal democracy may constitute the “end point of mankind’s ideological evolution”), την τελική μορ-φή της ανθρώπινης διακυβέρνησης (the

“final form of human government”). Τα μεγάλα ερωτήματα έχουν απαντηθεί: η φιλελεύθερη δημοκρατία δεν πρόκειται να απορριφθεί ξανά από την ανθρωπό-

τητα.Ο Fukuyama μας δίνει

δύο λόγους για τους οποί-ους η ανθρωπότητα οδη-γείται αναπόδραστα στη φιλελεύθερη δημοκρατία. Ο ένας είναι η χεγκελια-νή ιδέα της ανάγκης για αναγνώριση της αξίας του ανθρώπου από τους

συνανθρώπους του. Ο δεύτερος (και πιο πειστικός) είναι οικονομικός: οι πα-γκοσμιοποιημένες οικονομικές σχέσεις θα οδηγήσουν σε τέτοιου είδους ομο-γενοποίηση των κοινωνιών που βασικό τους χαρακτηριστικό θα είναι η άνοδος του μορφωτικού επιπέδου. Τα αυταρχι-κά καθεστώτα δεν θα μπορούν ποτέ να επιβιώσουν σε έναν κόσμο που δεν μπο-ρεί να περιοριστεί η πληροφόρηση και η αγορά.

δεν νομίζω να υπάρχει σήμερα, 17 χρόνια μετά τη δημοσίευση του άρθρου του Fukuyama και 35 χρόνια από την έκ-δοση της Θεωρίας Δικαιοσύνης του John rawls κάποιος που να ισχυρίζεται σοβα-ρά πως η φιλελεύθερη πολιτική θεωρία τίθεται υπό αμφισβήτηση. Υπάρχουν βέ-βαια ανταγωνιστικές πολιτικές θεωρίες, η επιτυχία τους όμως εξαρτάται από τον βαθμό συμβατότητάς τους μ’ ένα φιλε-λεύθερο μοντέλο – ειδάλλως περιθωρι-οποιούνται.

Βέβαια η φιλελεύθερη πολιτική θε-ωρία δεν είναι μονοσήμαντη όπως μας δείχνει γλαφυρά στο κεφάλαιο που συ-νέγραψε ο Günther Burkert-Dottolo. Τα παρακλάδια της είναι πολλά: ο φιλε-λεύθερος συντηρητισμός, ο δογματικός

(ακραίος για ορισμένους) φιλελευθερι-σμός (libertarianism), ο εξισωτικός φιλε-λευθερισμός είναι τα κυριότερα. Οι δια-φορές ανάμεσά τους είναι πολλές, όμως οι ομοιότητες περισσότερες και μάλιστα οι δύο σημαντικότερες από αυτές απο-τελούν και το διακριτικό γνώρισμα μίας φιλελεύθερης θεωρίας:

(α) Η έμφαση στην φιλελεύθερη αρ-χή που προηγείται της δημοκρατικής, δηλαδή η αρχή της πλειοψηφίας υπο-χωρεί απέναντι στα δικαιώματα.

(β) Η αποδοχή της ελεύθερης αγοράς ως του πλέον συμβατού με την φιλελεύ-θερη πολιτική θεωρία τρόπου οργάνω-σης της αγοράς.

Βέβαια θα μπορούσε να αντιτάξει κανείς πως η συζήτηση σε θεωρητικό, ακαδημαϊκό επίπεδο μπορεί να έκλεισε, η ιστορία όμως σίγουρα δεν έχει τελειώ-σει. Ποιο είναι το πολιτικό αντίκρισμα αυτού του θεωρητικού consensus;

Νομίζω ότι είναι κάτι περισσότερο από ορατό: η φιλελεύθερη συνταγματική δημοκρατία όχι μόνο θεωρείται σήμερα η μοναδική αποδεκτή μορφή πολιτεύμα-τος παγκοσμίως, αλλά κάθε χρόνο μια σειρά διεθνών οργανισμών και μη κυβερ-νητικών οργανώσεων βαθμολογούν με διάφορους τρόπους τη συμβατότητα των κρατών με βάση το μοντέλο αυτό.

Επιπλέον sήμερα, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας υπάρ-χει ένα γενικώς αποδεκτό corpus διε-θνών συνθηκών, συμβάσεων και θεσμών που έχουν σαν στόχο την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Από την Οι-κουμενική διακήρυξη για τα Ανθρώπι-να δικαιώματα του 1948 μέχρι το Χάρτη των Θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευ-ρωπαϊκής ένωσης που εντάχθηκε στο Σύνταγμα της Ευρώπης, δημιουργείται ένα πλέγμα προστασίας τους που θα

Προτάσεις Διακυβέρνησηςγια την Ευρωπαϊκή Κεντροδεξιά

Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος (Παρουσίαση: Αριστείδης Χατζής)

Τ Ο Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Η Σ Ε Υ Ρ Ω Π Η Σ�6


μπορούσε κανείς να το χαρακτηρίσει το «νέο φυσικό δίκαιο», ένα δίκαιο που δεν πηγάζει από τη θεϊκή σοφία, τη φύ-ση του ανθρώπου ή τον ορθό λόγο, αλ-λά εκ των πραγμάτων: διότι δεν υπάρχει σήμερα κανείς που να το αμφισβητεί σο-βαρά, κανείς που να το απορρίπτει ρητά (ακόμα κι αν το παραβιάζει κατάφωρα), κανείς που να μπορεί να προσφέρει κάτι εναλλακτικό.

Νομίζω, λοιπόν, πώς όλοι θα συμφω-νήσουμε πως η επικράτηση του πολιτι-κού φιλελευθερισμού είναι δεδομένη. Το πρόβλημα είναι τι γίνεται με τον οικονο-μικό φιλελευθερισμό.

Εδώ, επιτρέψτε μου να πω, πως η υπεροχή του τελευταίου είναι ακόμα πιο ολοκληρωτική αν και ιδιαίτερα προ-βληματική. Αυτό οφείλεται στο ότι η επι-κράτηση της ελεύθερης αγοράς εν μέρει μόνο επετεύχθη έπειτα από πολιτικούς αγώνες και σε λίγες περιπτώσεις αποτέ-λεσε αίτημα κοινωνικών ομάδων. Η ση-μερινή απόλυτη και πρωτοφανής κυρι-αρχία της επεβλήθη παγκοσμίως και σε πολλές περιπτώσεις βιαίως. Η διάχυση της ελευθερίας από το 1989 και μετά, αλ-λά και πολιτικές επιλογές οδήγησαν στο φαινόμενο που ονομάζεται παγκοσμιο-ποίηση, δηλαδή στην απόλυτη επικρά-τηση της ελευθερίας στις οικονομικές συναλλαγές.

Αυτή η αναπάντεχη ολοκληρωτική επικράτηση της ελεύθερης αγοράς βρή-κε τους φιλελεύθερους το ίδιο απροετοί-μαστους με τους αντιπάλους τους. Αυ-τή η αμηχανία που προκαλεί σε όλους η παγκοσμιοποίηση είναι έκδηλη και στον τόμο που παρουσιάζουμε σήμερα. Η αμηχανία αυτή πιστεύω ότι οφείλε-ται στο γεγονός πως η ελεύθερη αγορά δεν μπορεί πλέον να αποτελέσει πολι-τικό όραμα καθώς επιβάλλεται από δυ-νάμεις που υπερβαίνουν την πολιτική. Η παγκόσμια οικονομία έχει φτάσει σ’ έναν τέτοιο βαθμό αυτονόμησης, τα οικονομικά φαινόμενα είναι τόσο ανεξέλεγκτα και οι δυνάμεις της αγο-ράς τόσο πανίσχυρες και επικίνδυνες για όσους τις αψηφούν που οποιαδή-ποτε – έστω διορθωτική, έστω βοη-θητική της αγοράς, έστω «φιλελεύθε-ρη» – οικονομική πολιτική, μπορεί να

οδηγήσει σε καταστροφές ανυπολόγι-στες για μια οικονομία. Η αγορά, όπως άλλωστε είχε προβλεφθεί πριν από 200 χρόνια από τους κλασσικούς οικονομο-λόγους, ξεπέρασε το νηπιακό στάδιο του ανθρώπινου θεσμού και εξελίχθηκε αργά και σταθερά σ’ ένα φυσικό φαινόμενο. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να μελετηθεί, μπορεί να τιθασευτεί (προσωρινά, περι-ορισμένα και κάτω από προϋποθέσεις), μπορεί ακόμη να προβλεφθεί, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να ελεγ-χθεί – εφόσον βεβαίως τα κεκτημένα του σύγχρονου πολιτισμού των δυτικών καπιταλιστικών δημοκρατιών (από το βι-οτικό επίπεδο έως και το κράτος δικαίου) δεν αμφισβητηθούν θεμελιωδώς.

Οι πολιτικές συνέπειες είναι ευδιά-κριτες και σ’ αυτές οφείλεται η αμηχα-νία που προκαλεί σε όλους όσους χαράσ-σουν ή επηρεάζουν την πολιτική σήμερα. ένα μεγάλο μέρος της πολιτικής διαδι-κασίας και της οικονομικής πολιτικής από-ιδεολογικοποιείται. Οι δυνατότη-τες παρέμβασης στην οικονομία είναι πολύ λιγότερες από αυτές που είχαν οι κυβερνήσεις πριν από 20 χρόνια. Αυτό και μόνο θα μπορούσε να οδηγήσει σε κατάθλιψη πολλούς πολιτικούς.

Όμως η δυναμική της παγκοσμιοποί-ησης είναι πολύ ευρύτερη:

έχει μία ισχυρή εξισωτική δυναμική (οι χώρες του τρίτου κόσμου έχουν τη δυνατότητα να ανταγωνισθούν με πολύ καλύτερες συνθήκες τις ανε-πτυγμένες),έχει μία προοδευτική καταστροφική δύναμη (όποια κοινωνική δομή δεν είναι αποτελεσματική δεν μπορεί να επιβιώσει)επιβάλλει τέλος (κι αυτό είναι το σπουδαιότερο) την κουλτούρα της ελεύθερης επιλογής.δεν είναι τυχαίο λοιπόν πως ο Michael

Pendleton ήδη από το 1999 μιλάει για το δικαίωμα στην παγκοσμιοποίηση. διότι τελικώς η παγκοσμιοποίηση δεν είναι τί-ποτε άλλο παρά η απόλυτη επικράτηση της ελευθερίας σε όλες τις εκφάνσεις της: οικονομική, πολιτική, πολιτισμική. Αυτό το απειλητικό τέρας που βλέπουμε πολ-λοί από εμάς δεν είναι τίποτε άλλο από το άθροισμα των δικών μας επιλογών.

■

■

■

Θα προσπαθήσω εν συντομία να δω μέσα από αυτό το πρίσμα τα κείμενα του παρόντος τό-

μου. Ήδη στον πρόλογο η Κωνσταντίνα Μπότσιου επισημαίνει την ιδεολογική αμηχανία που προκάλεσε στα κεντρο-δεξιά κόμματα η καθολική αποδοχή της οικονομίας της αγοράς και η επιτυχία των πολιτικών, όπως ο Tony Blair, που φάνηκαν να υιοθετούν τη νέα οικονομία χωρίς πολλούς δισταγμούς. Βέβαια πολύ πριν από τον Tony Blair το είχαν διαπι-στώσει συντηρητικοί πολιτικοί, όπως η Margaret Thatcher και ο ronald reagan, αλλά και σοσιαλιστές όπως ο Francois Mitterrand. Τα επιτυχημένα παραδείγ-ματα της Ιρλανδίας από τη μία και της δανίας και της Φινλανδίας από την άλλη είναι χαρακτηριστικά.

Στα επιμέρους κείμενα μπορεί κανείς εύκολα να διακρίνει τρεις τουλάχιστον προσεγγίσεις:

(α) Η πρώτη ομάδα αποτελείται από συγγραφείς που αντιμετωπίζουν θετικά και με αισιοδοξία το φαινόμενο της πα-γκοσμιοποίησης και την επέκταση των αγορών και φαίνεται να συμφωνούν σε μεγάλο βαθμό με την εικόνα που παρου-σίασα πιο πάνω.

Ο Δημήτρης Δημητράκος ση-μειώνει ότι «στη σημερινή επο-χή […] είναι ζήτημα επιβίωσης

ενός κοινωνικού συνόλου να ενσωμα-τωθεί στην παγκόσμια οικονομία και να δεχθεί τους κανόνες του παιχνιδιού που συνεπάγεται αυτή η ενσωμάτωση. Κανέ-νας δεν θέλησε, επομένως, να μείνει απέ-ξω εκτός από εκείνους οι οποίοι έχουν να χάσουν προνόμια και εξουσίες που έχουν αποκτήσει εις βάρος των ελευθεριών και της ευημερίας των άλλων». Συμφωνεί με τον Peter Martin ότι η παγκοσμιοποίη-ση είναι το όλο των φτωχών και φτάνει να υποστηρίξει πως «[η] παγκοσμιοποί-ηση αποτελεί ηθική επιταγή της εποχής μας», καθώς συνδέει την οικονομία της αγοράς και τις ελεύθερες συναλλαγές με τα ατομικά δικαιώματα και την ανοιχτή κοινωνία.

Τ Ο Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Η Σ Ε Υ Ρ Ω Π Η Σ �7


Ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου ξεκινά θεωρώντας δεδομένη την κυριαρχία του φιλελευθε-

ρισμού. Γι’ αυτόν το μέτρο της επιτυ-χίας των κεντροδεξιών κυβερνήσεων είναι η αξιοποίηση των αναπτυξιακών ευκαιριών που προσφέρει η συμμετο-χή στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία χωρίς να υποτιμά το κοινωνικό κόστος που προκαλεί η διαδικασία της (κατά Schumpeter) δημιουργικής καταστρο-φής. Θεωρεί όμως πως για τις χώρες του Τρίτου Κόσμου το ελεύθερο εμπό-ριο είναι εκείνο που θα οδηγήσει στην μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και στη μεί-ωση της φτώχειας.

Τη πολυδιάστατη φύση της πα-γκοσμιοποίησης επισημαίνει από την πρώτη στιγμή ο Χρή-

στος Χατζηεμμανουήλ: παρατηρεί «[α]πό νομικοπολιτικής πλευράς […] μία πρωτοφανή πύκνωση των θεσμών και των διαδικασιών του διεθνούς συ-στήματος» καθώς και την υιοθέτηση καινούριων κανόνων διεθνούς δικαίου και κριτηρίων αποδεκτής συμπεριφο-ράς. Από την άλλη, «ο τεράστιος βαθ-μός ενοποίησης της παγκόσμιας οικο-νομίας» που «δημιουργεί αδήριτους πρακτικούς περιορισμούς στη χάρα-ξη και υλοποίηση οικονομικής πολιτι-κής σε εθνικό επίπεδο». Στο νέο αυτό περιβάλλον «η αγορά επιβάλλει την πειθαρχία της, ακόμα και στις κυβερ-νήσεις […] Μια πολιτική που στερεί-ται πειθαρχίας, όχι απλώς υπονομεύει την ανάπτυξη μακροπρόθεσμα, αλλά οδηγεί άμεσα σε δημοσιονομική και οικονομική κρίση». Ο ίδιος τονίζει τη σχέση οικονομικής ελευθερίας και οι-κονομικής ανάπτυξης, την ανάγκη για θεσμικό πλαίσιο κατάλληλο για οικο-νομική ανάπτυξη και καλύτερης ποι-ότητας ρυθμιστικής παρέμβασης από το κράτος.

Ο Τρύφων Κολλίντζας στη δική του συμβολή κινείται στο ίδιο κλίμα: «Πέρα, λοιπόν, από ιδε-

ολογικές προκαταλήψεις, το συμπέρα-σμα είναι ότι η μόνη οικονομική πο-

λιτική που οδηγεί στη μεγιστοποίηση της συνολικής κοινωνικής ευημερίας είναι αυτή που οδηγεί στη βελτίωση της παραγωγικότητας […] και προ-σαρμοστικότητας […] του οικονομι-κού συστήματος». Η Νέα Οικονομία και η Παγκοσμιοποίηση διαμορφώνουν τους κανόνες του παιχνιδιού και θέτουν τις προτεραιότητες: περισσότερο ευέ-λικτη αγορά εργασίας , μείωση δημό-σιου χρέους, μείωση των φορολογικών συντελεστών, πλήρης απελευθέρωση των αγορών και θέσπιση ευέλικτων ρυθμιστικών πλαισίων, αναδιάρθρω-ση της δημόσιας διοίκησης και μεγα-λύτερη προστασία των περιουσιακών δικαιωμάτων, καταπολέμηση της γρα-φειοκρατίας και ενίσχυση της επιχειρη-ματικότητας.

Τέλος, ο Hans-Dietrich Genscher αντιμετωπίζει την παγκοσμιοποίηση σαν πρόκλη-

ση , την οποία όχι μόνο δεν δαιμονο-ποιεί αλλά θεωρεί πως στόχος της Ευ-ρώπης είναι να ανταποκριθεί σ’ αυτήν καθώς απαιτεί νέες δυνατότητες σκέ-ψης, θάρρος, τόλμη και ευελιξία. Υπο-στηρίζει όμως ότι μόνο η συνεργασία, η διαφάνεια, το κατάλληλο θεσμικό πλαί-σιο και η καλύτερη διακυβέρνηση μπο-ρούν να μετατρέψουν την παγκοσμιο-ποίηση «σε επιτυχημένο παράδειγμα για όσο το δυνατό περισσότερα κράτη και περισσότερους ανθρώπους» .

(β) Στη δεύτερη ομάδα ανήκουν αυ-τοί που δεν θεωρούν την παγκοσμιο-ποίηση κομβικό ζήτημα αλλά την βλέ-πουν θετικά. Στο σημείο αυτό ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η υπεράσπιση ενός μοντέλου φιλελεύθερου συντηρη-τισμού αγγλοσαξονικού τύπου από τον Günther Burkert-Dottolo. Όπως γρά-φει, «[ό]ποιος επιθυμεί μεγαλύτερη ευ-ημερία, δεν μπορεί να είναι κατά της παγκοσμιοποίησης» . Τονίζει βέβαια ότι «η οικονομία δεν αποτελεί αυτοσκοπό» , αλλά η αισιοδοξία με την οποία αντι-μετωπίζει τις προκλήσεις των ανοικτών αγορών είναι εντυπωσιακή – ιδιαίτερα για έναν κεντροευρωπαίο συντηρητι-κό.

Ο Αντώνης Μακρυδημήτρης στο δικό του κείμενο δεν ασχολείται μεν με την παγκο-

σμιοποίηση, αλλά πραγματεύεται το όλο θέμα για την επανίδρυση του κρά-τους υπό την σκιά της, όπως φαίνεται ιδιαίτερα στις προτάσεις του που έχουν στόχο ένα κράτος σε «ρόλο ρυθμιστικό (θέσπισης κανόνων και κριτηρίων), εγ-γυητικό και ελεγκτικό» .

(γ) Στην τρίτη ομάδα, που βλέπει την παγκοσμιοποίηση λιγότερο αισιό-δοξα, θα τοποθετούσαμε το πολύ ενδι-αφέρον κείμενο του Παύλου Τζερμιά, στο οποίο ο συγγραφέας ασκεί κριτική σ’ αυτό που ονομάζει «φονταμενταλι-στικό φιλελευθερισμό» . Χαρακτηρί-ζει μάλιστα απόψεις σαν κι αυτές που παρουσιάζονται εδώ «ξένο προς την ανθρωπιά κεφαλαιοκρατικό οικονο-μισμό». Κατανοώ τις αντιρρήσεις του κ. Τζερμιά οι οποίες προέρχονται από μία φιλελεύθερη ουμανιστική παράδο-ση, αλλά κατά την ταπεινή μου γνώμη η προσέγγιση αυτή έχει κάποιες αδυνα-μίες που δυστυχώς δεν έχω το χρόνο να τις συζητήσω εδώ.

Στην ομάδα αυτή θα τοποθετού-σα τέλος και το κείμενο του Ξε-νοφώντα Παπαρρηγόπουλου

που φαίνεται να αντιμετωπίζει με κάποια καχυποψία την αισιοδοξία της πρώτης ομάδας, ιδιαίτερα τον ισχυρι-σμό για το μονόδρομο της πολιτικής που οδηγεί στην οικονομική ανάπτυξη και ευημερία και την παρεπόμενη προ-σαρμογή των θεσμών .

Το γενικό συμπέρασμα είναι ιδι-αίτερα αισιόδοξο για την Ευρωπα-ϊκή και την Ελληνική κεντροδεξιά στο βαθμό που την αντιπροσωπεύει ο ανά χείρας τόμος. Όχι μόνο δεν φαίνεται να τρομοκρατείται απέ-ναντι στην Παγκοσμιοποίηση, αλλά φαίνεται έτοιμη να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις συνειδητοποιώντας ότι η απόλυτη επικράτηση της φι-λελεύθερης συνταγματικής δημο-κρατίας και της ελεύθερης αγοράς αποτελεί δική της νίκη.

Τ Α Ν Ε Α Τ Η Σ Ε Κ Φ Ρ Α Σ Η Σ�8


Έργο ΑΛΚΗΣΤΙΣ

Από τις αρχές Ιουνίου 2006, στα πλαίσια του έργου ΑΛΚΗΣΤΙΣ (δίκτυο για την Άρση του Κοι-

νωνικού Αποκλεισμού των Γυναικών) αναμένεται να λειτουργήσουν τα τέσ-σερα (4) Κέντρα Στήριξης της Οικο-γένειας, στις περιοχές της Αθήνας, της Κορίνθου, των Ιωαννίνων και της Ομη-ρούπολης Χίου.Η παρούσα δράση αφορά στην εφαρ-μογή μιας σφαιρικής και καινοτόμου παρέμβασης στο χώρο της υποστήριξης των εργαζομένων με στόχο την εναρ-μόνιση της επαγγελματικής και οικο-γενειακής τους ζωής, μέσω της σύστα-σης και λειτουργίας αυτών των τεσσά-ρων (4) πιλοτικών καινοτομικών δομών με την ονομασία «Κέντρα Στήριξης της Οικογένειας». Οι εν λόγω δομές φιλοδοξούν να απο-τελέσουν ένα πρότυπο χώρο έκφρασης, προβληματισμού και ποιοτικής ενδυνά-μωσης του οικογενειακού ιστού σε το-πικό και περιφερειακό επίπεδο.

Πληροφορίες:Για περισσότερες πληροφορίες επισκε-φθείτε την ιστοσελίδα του έργου: www.alkistis-equal.gr ή επικοινωνήστε με το Γραφείο Τύπου και δημοσίων Σχέσε-ων (ΕΚΠΕΘΕ: Ομήρου 54, τηλ. 210-3643224, φαξ 210-3646953, [email protected])

Εκλογές Νεολαίας Ευρωπαϊκή Έκφραση

Την Παρασκευή 10 Μαρτίου 2006 πραγματοποιήθηκαν οι εκλογές της Νεολαίας Ευρω-

παϊκή έκφραση. Στη συνεδρίαση που ακολούθησε η Γραμματεία συγκροτή-θηκε ως εξής:Γενική Γραμματέας: Εύα Χαλιώτη, Αν. Γεν. Γραμματέας: Παύλος Κέσλευ, δι-ευθύντρια: Κατερίνα Ανδρωνά, Ταμίας: Νίκος Κομσέλης, Τακτικά μέλη: Τάσος Xατζηβασιλείου, διονυσία Ρηγάτου, έλενα Φάκα, Αθηνά Μπάη, Daniela Ionescu

■

■

Αναπληρωματικά μέλη: Αντιγόνη Με-λιδονιώτη, Βασίλης Τερζόπουλος, Γιώρ-γος Γεωργιτσάκης.Η ΝΕΕ έχει τη δική της εσωτερική ορ-γάνωση και κανόνες λειτουργίας, οι οποίοι ρυθμίζονται βάσει καταστατι-κού. Το κεντρικό διοικητικό όργανο της ΝΕΕ είναι η Γραμματεία, τα μέλη της οποίας εκλέγονται σε ετήσια βάση με ψηφοφορία, η οποία διεξάγεται μεταξύ όλων των μελών της ΝΕΕ. Η Γραμμα-τεία συνέρχεται σε τακτική βάση κάθε μήνα, εξετάζει όλα τα τρέχοντα θέματα της ημερήσιας διάταξης και λαμβάνει αποφάσεις με απαρτία.

Ευρωπαϊκός Διαγωνισμός για τα Δικαιώματα του Παιδιού

Με μεγάλη επιτυχία πραγματο-ποιήθηκε την Τρίτη 9 Μαΐου 2006 στην Αίγλη Ζαππείου,

η τελετή βράβευσης του Ευρωπαϊκού Διαγωνισμού για τα Δικαιώματα του Παιδιού, ο οποίος διοργανώθηκε για πρώτη φορά από τη Γενική διεύθυνση «δικαιοσύνης, Ελευθερίας και Ασφά-λειας» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και στην Ελλάδα από τη Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Ευρωπαϊκή έκφραση».Αυτό που ζητήθηκε από παιδιά και νέ-ους από 10 έως 18 ετών ήταν να δημι-ουργήσουν μια αφίσα, η οποία να συ-νοδεύεται από ένα λογότυπο και να παρουσιάζει την ιδέα της υπεράσπι-σης και της προώθησης των δικαιωμά-των του παιδιού στα 25 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής ένωσης. Στον διαγωνισμό μπορούσαν να πάρουν μέρος νέοι μέ-χρι 18 ετών. Οι συμμετέχοντες ήταν δύο κατηγοριών με βάση την ηλικία τους: 10-14 ετών και 15-18 ετών. έπρεπε να σχηματίσουν ομάδες τουλάχιστον 4 ατόμων και να δημιουργήσουν μια αφί-σα (σχεδιάζοντας, ζωγραφίζοντας, κά-νοντας κολάζ ή με όποιο καλλιτεχνικό τρόπο αυτοί επιθυμούν).Η συμμετοχή ήταν πολύ μεγάλη. Στον διαγωνισμό έλαβαν μέρος 78 ομάδες από όλη την Ελλάδα (διπλάσιες από τον στόχο που είχε τεθεί από την ΕΕ!). Μετά από τη συνεδρίαση της Επιτρο-

■

πής Αξιολόγησης στις 27/4/2006 που απαρτιζόταν από εκπροσώπους του Υπουργείου δικαιοσύνης, του Υπουρ-γείου Παιδείας, του Γραφείου της Αντι-προσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτρο-πής στην Ελλάδα, από έναν δημοσι-ογράφο και από έναν εκπρόσωπο νε-ολαίας, ανάμεσα στον μεγάλο αριθμό ποιοτικών αφισών, επιλέχθηκαν οι έξι καλύτερες.

Οι έξι ομάδες, οι οποίες βραβεύθηκαν, είναι:

Κατηγορία Α. 10-14 ετών1ο Βραβείο: Αθλητικό Γυμνάσιο Λά-

ρισας Βασιλόπουλος Ιωάννης, Ζα-φειράκης Χρήστος, Ευαγγελίδης Κωνσταντίνος, δασκαλόπουλος Γι-ώργος, Υπεύθυνη καθηγήτρια: Θω-μαίδου Ολυμπία

2ο βραβείο: Ελληνογαλλική Σχολή Ουρσουλινών Σκοβολά Ελευθε-ρία, Μιχαηλίδου Μαριάννα, Νικο-λαίδου Ελένη, Μαυρουδέας Νίκος, Υπεύθυνοι καθηγητές: Γαραντζιώτη Ιφιγένεια, Ξενοπούλου δήμητρα

3ο βραβείο: Ελληνικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης Μπατζογιάν-νη Λήδα, Μιχαήλ δημήτρης, Γε-ωργιάδης δημήτρης, Γεωργιάδης Χρήστος,Υπεύθυνη καθηγήτρια: Πετράδη Πασχαλίνα

Κατηγορία Β. 15-18 ετών

1ο βραβείο: Ελληνογαλλική Σχολή Ουρσουλινών Ανθούλη Νάντια, Καραγιάννη Αλεξάνδρα, Παπαβα-σιλείου Ιουστίνη, Αραπάκη Ελισά-βετ, Νάνου Κατερίνα, Υπεύθυνοι καθηγητές: Γαραντζότη Ιφιγένεια, Ξενοπούλου δήμητρα

2ο βραβείο: Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες abbas Golbas, rahmad Mohammedi, Merhdad

�9


Khansary, Nadeer Soltani, Waqar ahmed, Υπεύθυνος καθηγητής: Naimatullah Hassan

3ο βραβείο: 10o Λύκειο Λάρισας Λογι-ωτάτου Κώστας, Λαγγούρα Μαλβί-να, Λέτσιος Βασίλης, Κυριακοπού-λου Μαρία, Υπεύθυνος καθηγητής:Καρασίμος Ζήσης

Την εκδήλωση εισήγαγε και συντόνι-σε ο κ. Νίκος Γιαννής, (Ευρωπαϊκή έκ-φραση) και ομιλητές ήταν ο κ. Ιερόθεος Παπαδόπουλος, εκτελών χρέη διευθυ-ντού της Αντιπροσωπείας της Ευρωπα-ϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, ο κ. Πο-λυδεύκης Παπαδόπουλος, εκπρόσωπος του Υπουργείου Παιδείας, η κα Χριστί-να δαμουλιάνου, δημοσιογράφος της «Καθημερινής» και η κα Αθηνά Μπάη, υπεύθυνη του διαγωνισμού, οι οποίοι πραγματοποίησαν και τις βραβεύσεις. Οι δύο νικήτριες ομάδες κέρδισαν ένα ταξίδι στις Βρυξέλλες όπου την Τετάρ-τη και Πέμπτη 17 και 18 Μαίου 2006 ξεναγήθηκαν στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και συναγωνίσθηκαν με τις νι-κήτριες ομάδες των υπόλοιπων 24 χω-ρών. Μετά τη βράβευση, ακολούθησε δεξίωση.

ΕκπροσωπήσειςΟ Νίκος Γιαννής:

παρουσίασε εκ μέρους της Ευρωπα-ϊκής έκφρασης το θέμα «Η Ευρυζω-νικότητα ως Μοχλός Ανάπτυξης & Συνεργασίας των ΜΚΟ» στο Τριή-μερο διεθνές Συνέδριο που διοργά-νωσε η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοι-νωνιών και Ταχυδρομείων στην Αθή-να μεταξύ 2-4 Μαΐου 2006 στο ξενο-δοχείο astir Palace με γενικό τίτλο «Η δυναμική της Ευρυζωνικότητας στη Λεκάνη της Μεσογείου: Μοχλός για διεθνή Συνεργασία προς Όφελος της Αγοράς και του Πολίτη»ήταν ομιλητής στην 1η ημερίδα για τη Νεανική Επιχειρηματικότητα της Ελληνικής Ομοσπονδίας Νεανικών Επιχειρήσεων (JaDE Hellas), με γε-νικό θέμα «Ανάπτυξη της Επιχειρη-ματικής Κουλτούρας», στις 5 Μαίου 2006 στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο στην Αθήνα. Η ομιλία του Νίκου Γι-αννή είχε τίτλο «Νεανική επιχειρη-

■

■

■

ματικότητα εν Ελλάδι 2006, μια υπό-θεση για καλούς λύτες. Προστατευ-τισμός, κίνδυνοι, προκλήσεις»έκανε παρέμβαση στο συνέδριο που διοργάνωσε η Νομαρχία Ανατολικής Αττικής στις 6 Μαίου 2006 στις εγκα-ταστάσεις του athens Information Technology στην Παιανία με θέμα “Συνέδριο για το δ’ Κοινοτικό Πλαί-σιο Στήριξης, Προτεραιότητες Ανά-πτυξης για την Ανατολική Αττική, 2007-2013».προήδρευσε ως εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής έκφρασης στην πρώ-τη πρωϊνή συνεδρία του ελληνο-τουρκικού συνεδρίου, στις 10 Μαί-ου 2006, που οργάνωσε το Ελληνι-κό Κέντρο Ευρωπαϊκών Μελετών σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Ευρω-παϊκής Ολοκλήρωσης και Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, με θέμα Decoding Modern Turkey and the Greek European Experience

Συνάντηση ΚΕΔΚΕ και Αντιπροσωπείας της Κα-μπάνιας των 700 ΜΚΟ για τη «συνταγματική ανα-βάθμιση των Μ.Κ.Ο.»

Αντιπροσωπεία της Καμπά-νιας των 700 Μη Κυβερνη-τικών Οργανώσεων για τη

«συνταγματική αναβάθμιση των Μ.Κ.Ο.» συναντήθηκαν με τον πρόε-δρο και τον γενικό γραμματέα της ΚΕ-δΚΕ, Πάρι Κουκουλόπουλο και Χρή-στο Παλαιολόγο.

Κατά τη διάρκεια της συνάντησης η αντιπροσωπεία ζήτησε την υποστή-ριξη της ΚΕδΚΕ στο αίτημα, στην επι-κείμενη συνταγματική αναθεώρηση να συμπεριληφθεί και αναφορά, η οποία θα αναγνωρίζει το ρόλο και τις ευθύ-νες της κοινωνίας των πολιτών και των

■

■

■

οργανώσεών της. Ο πρόεδρος και ο γε-νικός γραμματέας της ΚΕδΚΕ συμφώ-νησαν και υπογράμμισαν ότι η ΚΕδΚΕ θα στηρίξει το αίτημα για τη συνταγ-ματική αναγνώριση της κοινωνίας των πολιτών κατά τη δημόσια συζήτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση δεδομέ-νου ότι, στις σύγχρονες συνθήκες στό-χος της Αυτοδιοίκησης δεν μπορεί να είναι ο δήμος που αναπαράγει το μο-ντέλο του συγκεντρωτικού κράτους - ομπρέλα.

Στόχος και επιδίωξη πρέπει να είναι ένας δήμος ανοιχτός και ανατροφο-δοτούμενος από την κοινωνία και τους πολίτες. ένας δήμος εγγυητής των βα-σικών κοινωνικών αγαθών και της δη-μοκρατικής έκφρασης, υποκινητής της κοινωνικής διεκδίκησης και συμμετο-χής, αλλά και συντονιστής της αναπτυ-ξιακής διαδικασίας.

Αποτέλεσμα της συνάντησης είναι και η απόφαση των δύο μερών για σύ-σταση Μόνιμης Επιτροπής Συνεργασί-ας για συνέχιση της διαβούλευσης με-ταξύ της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των Μ.Κ.Ο. για ζητήματα και προβλή-ματα που αφορούν τις τοπικές κοινω-νίες.

Η σύνθεση της 12μελούς αντιπρο-σωπείας της Καμπάνιας των 700 μη κυ-βερνητικών οργανώσεων για τη «συ-νταγματική αναβάθμιση των Μ.Κ.Ο.» είναι η εξής:

Τριαντάφυλλος Κώστας - Κεντρι-κή Ένωση Δημοτικών και Νομαρχι-ακών Συμβουλίων Νέων, Μηλιώνης Σταύρος – Κύτταρο Εναλλακτικών Αναζητήσεων Νέων, Καμπουράκης Κωνσταντίνος – Act UP, Κοντολέων έλυα – Οικολογικός και Φιλοζωϊκός Σύλλογος Χολαργού, Κανελλόπου-λος Νίκος – Ομοσπονδία Εθελοντι-κών Μ.Κ.Ο., Γιαννής Νίκος Ευρωπα-ϊκή Έκφραση, Καρατράντος Τριαντά-φυλλος – YUASEC Hellas, Ραίσσης Νί-κος – Αρχέλων, Κόρακας Χριστόφορος – acces2democrasy, Κιτσοπανίδου Ρέ-να - ΄Ενωση Γυναικών Κρήτης, Λιο-ναράκης Νικήτας – Greenpeace, Κου-γιουμτζόπουλος Χάρης – Ένωση Ιδιο-κτητών Εκδοτών Τοπικών Εφημερί-δων Αττικής.

�0


Σκοπός της έκδοσης είναι η παρουσίαση διαφο-ρετικών απόψεων –αρκεί να μην εκφέρονται αυθαίρετα– και η δημιουργία κατάλληλου πλαισίου διαλόγου και ανταλλαγής ιδεών με

επίκεντρο την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την ελληνική συμμετοχή σ’ αυτήν. Οι απόψεις που εκφράζο-νται δεν δεσμεύουν αποκλειστικά την ιδιοκτησία, τον εκ-δότη ή την σύνταξη.

Τα άρθρα τα οποία δημοσιεύονται στην Ευρω-παϊκή έκφραση, επιλέγονται από τη σύνταξη με κριτήρια την επιστημονική εγκυρότητα,

την ποιότητα, τη θεματική κάθε τεύχους, την πρωτοτυπία και επικαιρότητα. Μπορεί να δημοσιευθεί κείμενο και σε ξένη γλώσσα (κυρίως αγγλικά ή γαλλικά) κατόπιν συνεννόησης. Η έκταση του κειμένου δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 900 λέξεις.

Όσον αφορά τις επιστημονικές δημοσιεύσεις, υποβάλλονται οποτεδήποτε, σε τρία αντίτυ-πα, υπακούουν στις διεθνείς προδιαγραφές επιστημονικής μεθοδολογίας, δεν έχουν δημο-

σιευθεί ούτε με παραπλήσια μορφή ή περιεχόμενο σε άλ-λα έντυπα, κρίνονται από μέλη της Επιστημονικής Επι-τροπής της Ευρωπαϊκής έκφρασης, με πλήρη διασφάλιση της αντικειμενικής κρίσης (ανωνυμία του κρινομένου και

των κρινόντων, ο κρινόμενος πληροφορείται βέβαια ολό-κληρη την κρίση) και η έκτασή τους κυμαίνεται μεταξύ 2000 - 3000 λέξεων. Ο υποψήφιος αποστέλλει σύντομο βιογραφικό σημείωμα.

Σε όλες τις περιπτώσεις μαζί με κάθε υποβολή κειμένου συμπεριλαμβάνεται και περίληψη στα γαλλικά ή στα αγγλικά (100-200 λέξεις).

Το κείμενο θα πρέπει να αποστέλλεται και σε δισκέτα PC ώστε να αποφεύγονται οι αδυναμίες της δακτυλογράφησης και γενικά να επιτυγχάνεται η έκδο-ση. Καλό είναι επίσης να αποστέλλεται φωτογραφία του συγγραφέα. Χειρόγραφα, δισκέτες και άλλα πρωτότυπα δεν επιστρέφονται.

Απαγορεύεται αυστηρά η μερική ή ολική ανα-δημοσίευση ή αναδιανομή με οποιονδήποτε τρόπο, εκτός αν υπάρχει έγγραφη άδεια του εκδότη. Οι συγγραφείς, μετά την ανακοίνωση

σ’ αυτούς της θετικής κρίσης για μελλοντική δημοσίευση του άρθρου στην Ευρωπαϊκή έκφραση, δεσμεύονται αυτό να μην δημοσιευθεί οπουδήποτε αλλού. Οι συγγραφείς λαμβάνουν δωρεάν δύο αντίτυπα του οικείου τεύχους. Η ιδιοκτησία διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα να διανέμει με οποιουσδήποτε όρους, άρθρα, περιλήψεις και ολόκληρη την Ευρωπαϊκή έκφραση διαμέσου του δικτύου Ίντερνετ.

1

2

3

4

Επιθυμώ να γραφτώ συνδρομητής στο περιοδικό “Ευρωπαϊκή έκφραση” Ετήσια διετής

Τακτικός Συνδρομητής 20 Ευρώ 35 Ευρώδημόσιοι Οργανισμοί,Τράπεζες, Βιβλιοθήκες,ΑΕΙ, ΝΠδδ, ΝΠΙδ, Εταιρείες,Σύλλογοι 50 Ευρώ 100 ΕυρώΕυρώπη 25 Ευρώ 45 ΕυρώΆλλες ήπειροι 30 Ευρώ 55 ΕυρώΦοιτητής, σπουδαστής,στρατιώτης 15 Ευρώ 25 ΕυρώΣυνδρομή ενίσχυσης-υποστήριξης 50 Ευρώ 90 Ευρώ

δΕΛΤIΟ ΣΥΝδΡΟΜΗΤΟΥ

Όνομα........................................................................................

Επώνυμο ...................................................................................

διεύθυνση .................................................................................

Ταχ. Κώδικας ............................................................................

Πόλη ..........................................................................................

Τηλέφωνο: ................................................................................

E-mail: .......................................................................................

Επάγγελμα: ..............................................................................

Ημερομηνία Υπογραφή

έτος ίδρυσης: 1989 Ομήρου 54, 106 72, Αθήνα,τηλ: 210 3643224, fax: 210 3646953, e-mail: [email protected]

✂

5

δΗΜΟΣΙΕύΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΉ ΕΚΦΡΑΣΗ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΕΚΦΡΑΣΗ

Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Η Ε Κ Φ Ρ Α Σ Η

Οι συνδρομές καταβάλλονται στα γραφεία της Έκφρασης 9π.μ. - 5 μ.μ.,με ταχυδρομική επιταγή, ή τέλος στην Εθνική Τράπεζα (αρ. λογαριασμού 701/29600287)

Ε.Σ.Ο.Ν.Ε.Εθνικό Συμβούλιο Οργανώσεων Νέων Ελλάδος_________________________________________

National Council of Hellenic Youth Organisations

ΜΕΛΗ - ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΤΟΥ Ε.ΣΟ.Ν.Ε.

• Ευρωπαϊκή Έκφραση

• Κίνηση Φοιτητών για την Ένωση της Ευρώπης (A.E.G.E.E.)

• Σώμα Ελλήνων Προσκόπων (Σ.Ε.Π)

• Σώμα Ελληνίδων Οδηγών (Σ.Ε.Ο)

• Χριστιανική Αδελφότητα Νέων (Χ.Α.Ν)

• Χριστιανική Ένωση Νεανίδων (Χ.Ε.Ν)

Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με:

ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΝΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ε.Σ.Ο.Ν.Ε.)ΚΤΙΡΙΟ Χ.Α.Ν. ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ 36 & ΟΜΗΡΟΥ, 106 72 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ. 210 3626970

Documents

European Expression - Issue 60