NAFAR GAITA

Pita, tutua eta tonua emateko eta aldaketarako zuloak dultzainak bezala ditu. Horrez gain, Nafarroako gaitarien artean zaharra da beste osagai hau ere: katea-txapa. Kasu askotan, tutua (behealdetik) eta pita lotzen dituen mutur batean txapadun katea izaten dute.

AARÓN ETA IBAI

AEROFONOAK

Haizezko soinutresna bezala ere ezagutzen diren hauek

oinarrizko bi elementu dituzte: aire zutabe bat gordetzen duen hodi edo ontzi bat eta aire hori bibrarazteko

beharrezko dugun eragilea.ALAIN

TXISTUA

Txistua, hiru zuloko (hirurak behealdean ditu; bi aurrealdean eta bat atzealdean) moko-flauta zuzena da. Idatzitako dokumentazioan ikusten denez, antzina, txistuak hezurrezkoak edota erabat zurezkoak izaten omen ziren (gaur egungo txirularen antzera).

Hau dugu gure herri-musikan azken garaiotako (eta lehenagokoetan ere bai) soinu-tresna zabalduena eta ezagunena.

 

Noiz sortu zen ez badakigu ere, azken garaian talde finko bat agertzen zaigu: Txistu 1ª, txistu 2ª (biak danbolinekin), silbotea eta atabala, gure garaira iritsi den laukotea.

IRATI, ALICIA ETA ISUSKO

ISUSKO

ALBOKA

Euskal Herrian erabiltzen den haize musika-tresna, funtsean, klarinetearen kidea dena. Jatorriz artzain giroko musika-tresna dela uste da.

Kainaberazko bi hodiz eta haien buruetan itsatsitako bi behi adar zatiz osatua dago. Pabiloi baten funtzioa du adar handiak; adar txikia aldiz putz egiteko erabiltzen da, barruan kainaberazko bi fita dituelarik. Rnasa aldi berean hartuz eta

botaz jotzen da alboka, masail pustuek poltsaren funtzioa betetzen dutelarik. Errepertorioa bereziki fandango jota, arin-arin porrue, eta martxaz osatzen da.

AMAIA

BIOLONTXELOA ETA BIBOLINA

Biolontxeloa, bibolina bezalakoa da. Istrumentu hauek dauzkate sokak. biolontxeloaren forma, antzekoa dauka bibolinaren formadauka, bibolina arku batekin jotzen da. Instrumentu hauek desberdintzen dira bere tamainagatik. Bibolina txikia da eta biolontxeloa handiagoa.

IXONE

TRIKITIXA

Trikitixa akordeoi diatonikoa da, instrumentu hau Euskal Herrian batez ere erabiltzen da. Normalean trikitixa eta pandero instrumentua elkarrekin entzuten dira. Euskal Herrian oso ikusia da herriko musika jotzeko, oso soinu osoa duelako. Gainera oso txikia denez, edozein lekutara eraman daiteke. Horregatik oso arrunta da

trkitixa jotzaileak zutik ikuztea, erromerietan ibiltzen direnean. Trikitixa jotzaileari trikitilari deitzen zaio.

JON