ÇEVRE KANUNUNDA İDARİ

YAPTIRIMLAR VE ATIK

YÖNETİMİ

Cemil TUNÇYÜREK

ANTALYA

. 27 Haziran 2014.- C. TUNÇYÜREK

Çevre Mühendisi

1

ÇEVRE;

Doğada canlı ve cansız varlıkların

bulunduğu ve karşılıklı ilişkilerin

gerçekleştiği ortam

2

Atığın;

• toplanması, • taşınması, • geri kazanılması, • bertaraf edilmesi, • bertaraf sahalarının kapatılma sonrası bakımı ve bu tür

faaliyetlerin gözetim, denetim ve izlenmesi işlemlerini

kapsayan bir faaliyetler bütünüdür.

3

ÖNLEME

TEKRAR KULLANIM

AZALTMA

GERİ DÖNÜŞÜM

ENERJİ GERİ KAZANIMI

BERTARAF

En Öncelikli Seçenek

En Son Seçenek

4

5

6

01- Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği

02- Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği

03- Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği

04- Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği

05- Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği

06- Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği

07- Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği

08- Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği

09- Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği

10- PCB ve PCT’lerin Kontrolü Hakkındaki Yönetmelik

11- Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik

12- Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Hakkında Yönetmelik

13- Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik

14- Atıkların Yakılmasına İlişkin Yönetmelik

15- Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği

16- Koku Oluşturan Emisyonların Kontrolü Hakkında Yönetmelik

ATIKLARLA İLGİLİ YÖNETMELİKLER

TEHLİKELİ ATIKLARIN TANIMI

Genel olarak tehlikeli atık; İnsan sağlığına ve çevreye zarar verebilen, tutuşabilen, patlayıcı, oksitleyici, enfeksiyon yapıcı, tahriş edici, zararlı, toksik, kanserojen, korozif gibi tehlikeli kabul edilen özelliklerden birini veya birden fazlasını gösteren atıklardır.

2872 sayılı Çevre Kanununda tehlikeli atık; Fiziksel, kimyasal ve/veya biyolojik yönden olumsuz etki yaparak ekolojik denge ile insan ve diğer

canlıların doğal yapılarının bozulmasına neden olan atıklar ve bu atıklarla kirlenmiş maddeler olarak ifade edilmiştir.

7

8

TEHLİKELİ ATIKLARIN TANIMI

Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik

(AYGEİY) EK-IV Listesi

‘A’ İşaretli ‘M’ İşaretli İşaretsiz

Atıklar Atıklar Atıklar

AYGEİY EK-III B’de AYGEİY EK-III B’de

verilen tehlikeli verilen tehlikeli

atıkların eşik atıkların eşik

konsantrasyonu konsantrasyonu

üzerinde bir değere üzerinde bir değere

sahipse sahip değilse

TEHLİKELİ TEHLİKESİZ

ATIK ATIK

9

ATIKLARIN GEÇİCİ DEPOLANMASI

Geçici Depolama: Atıkların ara depolama, geri kazanım ve nihai bertaraf tesislerine ulaştırılmadan yada tesiste tekrar kullanmadan sonra, atık üreticisi tarafından tesis içinde, tesis içinde uygun yer bulunmaması durumunda üreticiye ait uygun bir alanda güvenli bir şekilde depolanması olarak tanımlanmıştır.

Ayda bin kilogramdan fazla atık üreten tesislerde geçici depolama sahalarına Valilikten izin alınması zorunluluğu bulunmakta olup, izin süresiz olarak verilir.

Tesis içinde atıkların toplanması taşınması ve geçici depolanması gibi işlemlerden sorumlu olan, herhangi bir tehlike halinde arazide önlem alabilmek için en az bir kişinin görevlendirilmesi ve bu kişinin iletişim bilgilerinin Valiliğe bildirilmesi gerekmektedir.

10

Geçici Depolama

Geçici Depolama Nedir?

Tehlikeli atıkların ara depolanması, geri kazanımı/bertarafı, tesis içinde

tekrar kullanımı öncesinde geçici depolanması. Nerede Yapılır?

-

-

Tesis içinde,

Üreticiye ait uygun bir alanda.

İzin/Lisans Prosedürü?

- Atık üretimi ≤ 1000 kg/ay

Atık üretimi ≥1000 kg/ay

İzin almaksızın 180 gün

depolanabilir Geçici Depolama İzni

ÇŞİM (en fazla 6 ay süreyle atık

depolanabilir)

ATIKLARIN GEÇİCİ DEPOLANMASI

Koşul

Biriktirilen atık Atık miktarı

ayda 1000kg.

dan az

Atık miktarı ayda 1000kg.

dan fazla

Geçici Depolama

Sahasına İzin

Alınmaz

Geçici Depolama

Sahasına

Valilikten

İzin Alınır

miktarı 6000 kg geçmemek

kaydıyla atıklar

en fazla 180

gün bekletilebilir.

Koşul

Atıklar en

fazla 180

gün

bekletilebilir

12

Geçici Depolama

Nasıl Olmalıdır?

- Atıklar tesis ve binalardan uzak olmalı,

- Beton saha üzerinde uluslar arası standartlardaki

konteynırlarda,

- Konteynır üzerinde “tehlikeli atık” ibaresi, miktar, tarih

yazılmalı,

- Konteynırlar kapalı olmalı,

- Reaksiyona girmeyecek şekilde depolanmalı.

GENEL İLKELER

Atıkların kaynağında en aza indirilmesi için gerekli Tedbirlerin esastır.

Atık yönetiminin her safhasında çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek tedbirler alınmalıdır,

Atıkların, Bakanlıktan lisans almış bertaraf tesisleri dışında ticari amaçlar ile toplanması, satışı ve bertaraf edilmesi, diğer yakıtlara karıştırılarak yakılması yasaktır,

Atıklar fiziksel, biyolojik ve kimyasal ön işlemler haricinde doğrudan başka bir madde veya atıkla karıştırılamaz ve seyreltilemez,

14

15

KÖTÜ ÖRNEKLER

16

KÖTÜ ÖRNEKLER

17

KÖTÜ ÖRNEKLER

18

İYİ ÖRNEKLER

19

İYİ ÖRNEKLER

20

İYİ ÖRNEKLER

ATIKLARIN TAŞINMASI

21

ULUSAL ATIK TAŞIMA

FORMU Form 4 Nüshadan oluşur

A, B, C, D

E (Uluslar arası Taşıma için

kullanılır)

A ve C nüshaları 2şer adet

Tehlikeli atıklar

Lisanslı araçlarla taşınmak

zorundadır. 31

B D A A

C C

TEHLİKELİ ATIKLARIN TAŞINMASI

TEHLİKELİ ATIK MALİ SORUMLULUK

SİGORTASI

23

Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin 12. maddesi;

Tehlikeli atıkların toplanması, taşınması, geçici ve ara depolanması,

geri kazanımı, yeniden kullanılması ve bertarafı faaliyetlerinde

bulunanlar, faaliyetleri nedeniyle oluşacak bir kaza dolayısıyla üçüncü

şahıslara ve çevreye verebilecekleri zararlara karşı ilgili yönetmelik

ile belirlenen esaslara göre tehlikeli atık malî sorumluluk sigortası

yaptırmak zorundadırlar. Sigorta yaptırma zorunluluğuna

uymayan kurum, kuruluş ve işletmelere bu faaliyetler için izin

verilmez.

TEHLİKELİ ATIK ÜRETİCİLERİNİN

YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Atıklar için geçici depolama alanları oluşturulmalı (izin/izin yok)

Analizler

Atıklar lisanslı araçla taşınmalı Atıklar lisanslı firmalara gönderilmeli Atıklarla ilgili formlar saklanmalı Atık beyanı online bildirimleri yapılmalı Atık yönetim planları

Tehlikeli Atık Mali Sorumluluk Sigortası

24

25

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI

Madde 56:

“Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede

yaşama hakkına sahiptir”

Çevreyi geliştirmek,

Çevre sağlığını korumak,

Çevre kirlenmesini önlemek,

Devletin ve vatandaşların ödevidir.

26

2872 Sayılı Çevre Kanunu,

1983 yılında yürürlüğe girmiştir.

2006 tarihinde ise; Çevre Kanunu’nda değişiklikler

yapılmıştır.

ÇEVRE KANUNU

27

Çevre Kanunu’nun Amacı: Bütün canlıların ortak varlığı

olan çevrenin, sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir

kalkınma ilkeleri doğrultusunda korunmasını sağlamaktır.

ÇEVRE KANUNU’NUN AMACI

28

Madde 8: KİRLETME YASAĞI

Her türlü atık ve artığı; Çevreye zarar verecek

şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara

ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı

biçimde;

- Alıcı ortama vermek,

- Depolamak,

- Taşımak,

- Uzaklaştırmak

ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.

ÇEVRE KANUNU

29

ÇEVRE KANUNU’NDA

ATIKLARLA İLGİLİ İDARİ YAPTIRIMLAR

20. Maddenin (g) bendi; Bildirim ve bilgi verme yükümlülüğünü yerine

getirmeyenlere 6.000 (10.553) TL idarî para cezası verilir. (Yıllık atık

beyanlarını yapmayanlar veya atık yönetim planlarını sunulmayanlara)

20. Maddenin (v) bendi; Tehlikeli atıkları mevzuata aykırı olarak

toplayan, ayıran, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, yeniden

kullanan, taşıyan, ambalajlayan, etiketleyen, bertaraf eden ve ömrü

dolan tehlikeli atık bertaraf tesislerini kurallara uygun olarak

kapatmayanlara 100.000 (175.981) TL den 1.000.000 (1.759.846) TL’

ye kadar idarî para cezası verilir.

30

ÇEVRE KANUNU’NDA

ATIKLARLA İLGİLİ İDARİ YAPTIRIMLAR

20. Maddenin (t) bendi; Tehlikeli atıkların her ne şekilde olursa olsun

ülkeye girişini sağlayanlara ayrı ayrı 2.000.000 (3.519.697) Türk Lirası

idarî para cezası verilir.

20. Maddenin (u) bendi; Tehlikeli atıkları ilgili mercilere ön bildirimde

bulunmadan ihraç eden veya transit geçişini yapanlara 2.000.000

(3.519.697) Türk Lirası idarî para cezası verilir.

31

ÇEVRE KANUNU’NDA

ATIKLARLA İLGİLİ İDARİ YAPTIRIMLAR

20. Maddenin (j) bendi; Kanunda ve yönetmelikte öngörülen yasaklara

veya standartlara aykırı olarak veya önlemleri almadan atıkları toprağa

verenlere 24.000 (42.232) Türk Lirası idarî para cezası verilir.

20. Maddenin (p) bendi; Malî sorumluluk sigortasını yaptırmayanlara

24.000 (42.232) Türk Lirası idarî para cezası verilir.

32

ÇEVRE KANUNU’NDA

ATIKLARLA İLGİLİ İDARİ YAPTIRIMLAR

20. Maddenin (r) bendi; Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl

ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan,

taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm

sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 (42.232) Türk

Lirası, ithal edenlere 60.000 (105.587) Türk Lirası idarî para cezası verilir.

20. Maddenin (y) bendi; Tehlikeli kimyasallar ve bu kimyasalları içeren

eşyayı bu Kanunda ve ilgili yönetmeliklerde belirtilen usûl ve esaslara,

yasak ve sınırlamalara aykırı olarak üreten, işleyen, ithal ve ihraç eden,

taşıyan, depolayan, kullanan, ambalajlayan, etiketleyen, satan ve satışa

sunanlara, 100.000 (175.981) Türk Lirasından 1.000.000 (1.759.846)

Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir.

33

ÇEVRE KANUNU’NDA

ATIKLARLA İLGİLİ İDARİ YAPTIRIMLAR

20. Madde; Bu maddenin (k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve (y) bentlerinde

öngörülen idarî para cezaları kurum, kuruluş ve işletmelere üç katı olarak

verilir.

34

ÇEVRE KANUNU’NDA

ATIKLARLA İLGİLİ İDARİ YAPTIRIMLAR

23. Madde; Bu Kanunda belirtilen idarî para cezaları, bu cezaların

verilmesini gerektiren fiillerin işlenmesinden itibaren üç yıl içinde;

1. Tekrarında 1 kat

2. Tekrarında 2 kat

Arttırılarak ceza uygulanır.

Fiillerin Tekrarı

Çevreye zarar verecek şekilde, atık veya artıkları toprağa,

suya veya havaya kasten veren kişilere

6 AYDAN 2 YILA KADAR HAPİS CEZASI

Atık veya artıkların toprakta, suda veya havada kalıcı

özellik göstermesi hâlinde

1 YILDAN 4 YILA KADAR HAPİS CEZASI

35

Atık veya artıkları izinsiz olarak ülkeye sokan kişilere

1 YILDAN 3 YILA KADAR HAPİS CEZASI

36

Çevrenin taksirle kirletilmesi: Çevreye zarar

verecek şekilde, atık veya artıkların toprağa, suya

veya havaya verilmesine taksirle neden olan kişi, adlî

para cezası ile cezalandırılır. Bu atık veya artıkların,

toprakta, suda veya havada kalıcı etki bırakması

hâlinde, iki aydan bir yıla kadar hapis cezasına

hükmolunur.

37

38

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri

Yetki devri yapılan kurum ve kuruluşlar

DENETİM YETKİSİ

39

Mevzuata uyumu teşvik etmek

Mevzuat ihlalinin tespiti durumunda yaptırım uygulamak.

- İdari Yaptırım.

I- İdari Para Cezaları

II- Faaliyetin Durdurulması

III- Seyrüseferden Men

- Adli Yaptırım.

ÇEVRE DENETİMİ

40

ihlal durumunda Çevre Kanununun 20. maddesinde

belirtilen yaptırımlar uygulanır.

Kanunda alt ve üst sınır olarak belirtilen cezalarda ise alt

sınırdan ayrılarak ceza verilmesi hâlinde alt sınırdan

ayrılarak ceza verilmesinin gerekçeleri de idari yaptırım

karar tutanağında ayrıca belirtilir.

Süre verilmesi ve faaliyetin durdurulması

Adli nitelikteki cezalar.

YAPTIRIMLAR

41

BAKANLIĞIMIZIN YAYINLADIĞI TEHLİKELİ

ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASI KILAVUZU

(3 CİLT)

42

BAKANLIĞIMIZIN YAYINLADIĞI

SEKTÖREL KILAVUZLAR

43

44

ÖRNEK UYGULAMALAR

1- Antalya Serbest Bölge Uygulaması

2- BETUYAB (Belek Turizm Yatırımcıları Birliği)

Uygulaması

Teşekkür

ederim.

Cemil TUNÇYÜREK

Çevre Mühendisi

Antalya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü

0 242 237 00 10 - 416

cemil.tuncyurek@csb.gov.tr 45