Evropski pjeaki putevi kroz Bosnu i Hercegovinu E6 i E12

Evropski pjeaki putevi kroz Bosnu i HercegovinuE6 i E12Prirodno-matematiki fakultetOdsjek: GeografijaSmjer: Turizam i zatita ivotne sredinePredmet: Prostorno upravljanje turistikim destinacijamaPredmetni profesor: Prof. Dr. Snjeana MusaMerima ImamoviDejlana JaiMelisa DeloviMurisa MeaOpe karakteristike evropskih pjeakih putevaEvropski pjeaki putevi- meunarodni tematski putevi namijenjeni za pjeaenje

Prolaze kroz pojedine evropske drave, nastavljajui se na sljedeu dravu i na taj nain povezuju Baltiko more, obale Atlanskog okeana i Sredozemno more

ini ih mrea 12 dugih planinarskih puteva koji prolaze kroz evropski kontinent sa sjevera, od vrha Skandinavije i kotske do Italije, Grke i Kipra na jugu, te od Pirinejskog poluostrva do istonih granica Evrope, Balkana i Crnog mora

Imaju znaajno mjesto u cjelokupnoj turistikoj ponudi evropskih drave

Evropski pjeaki putevi ERA- European Ramblers AssociationBrigu o evropskim pjeakim putevima vodi Evropska pjeaka asocijacija (European Ramblers Association, ERA)

Osnovana u Njemakoj 1969.

Broj lanica: 58 organizacija iz 28 evropskih drava, s ukupno vie od 6 miliona lanova

Bosna i Hercegovina - 3.10. 2009. godine

CiljeviUreivanje, obiljeavanje i odravanje 12 evropskih dugih pjeakih staza irom EvropeUreivanje, obiljeavanje i odravanje prekograninih staza (barem po dvije drave)Poticanje razumijevanja zatite okolia i promicanje naela odrivog razvojairenje znanja o evropskoj povijesti i kulturi te zatiti svoje batinePrekogranina suradnjaOrganizacija pan-evropskih dogaanja

Evropski pjeaki putevi kroz Bosnu i HercegovinuPodrujem Bosne i Hercegovine prolaze DVA meunarodna evropska pjeaka koridora /DUGE PLANINARSKE STAZE/ E-6 i E-12

Bosna i Hercegovina se pridruila evropskoj asocijaciji kroz nacionalno lanstvo Planinarskog saveza Bosne i Hercegvine 2009. godine.

organizaciju mree puteva osmiljava i vodi pomenuta asocijacija sa svojim lanicama meu kojima je i Planinarski savez Bosne i Hercegovine koji je zaduen za trasiranje ovih puteva kroz nau dravu

E-6 i E-12 raznovrsno i viestruko djeluju na razvoj turizma nae zemlje kroz prirodne, kulturne, gastronomske i dr. resurse koje posjeduje naa drava

Evropski pjeaki putevi kroz Bosnu i HercegovinuKoordinator na Evropskom nivou za E-6 je PS Bosne i Hercegovine a koordinator za E-12 je Hrvatski planinarski savez

Status koji Bosna i Hercegovina ima u evropskoj asocijaciji je rezultat kvalitetnih planinarsko pjeakih staza koje je imala prije rata

Staze su bile poznate pod nazivom TRANSFERZALE

Bosna i Hercegovina je imala 50 transferzala, koje su se mogle prei za 309 dana

7

Ruta pjeakih puteva E6 i E12Evropski pjeaki put E6 Evropski pjeaki put E6: put od sjevera Finske preko Njemake, eke, Austrije, Slovenije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Srbije, Crne Gore i Albanije do Grke.

Put je obiljeen na dijelu od Finske do Slovenije te u Grkoj;

Preostaje povezivanje sjevera i juga Evrope kroz Hrvatsku, Bosnu i Hercegovinu, Crnu Goru i Albaniju.

Evropski pjeaki put E6 kroz Bosnu i HercegovinuPlaninarski savez Bosne i Hercegovine - koordinator za evropski pjeaki put E-6. 42. konferencija ERA-e u paniji; oktobar 2011. godine.Od 2012. godine ulazne i izlazne take sa Hrvatskom i Srbijom.

Evropski pjeaki put E6 kroz Bosnu i HercegovinuOsnovan 17.11.2012. Planinarska etaka tura Veliko Polje - planinarski domPrijatelji prirode.E-6 : kontinentalni pravac (od sjeverozapada do jugoistoka Bosne i Hercegovine)Ulaz iz Hrvatske sa Zrinjske gore-Kozara-Manjaa-emernica-Vlai preko Komara i Kalina-Vranica-Bitovnja preko Ivan Sedla na Bjelanicu-Treskavica preko Rogoja na Jahorinu-Romanija-Devetak-Izlaz sa teritorija Bosne i Hercegovine kod ViegradaZvijezda na Taru (veza sa Srbijom)

Ruta Evropskog pjeakog puta E6 kroz Bosnu i Hercegovinu

12

Kozara

Manjaa

Kanjon Vrbasa u podnoju emernice

Vlai

Kalin

Uskotrana eljeznica preko KomaraUlaz pjeakog puta E6 sa Zrinske Gore-Hrvatska13

Vranica-Prokoko jezero

Bitovnja 1742m, Lisin

Ivan Sedlo

Bjelanica

Treskavica, Gradina

Jahorina

Romanija

Devetak

Sjeme

Viegrad

Veliki Stolac 1575m, Viegrad

Planina Zvijezda i kanjon rijeke TareIzlaz pjeakog puta E6 iz Bosne i HercegovineEvropski pjeaki put E6 kroz Bosnu i HercegovinuU periodu od 2012. do 2014. treba biti zavren ciklus E-6 sa: pravljenjem staza, markacijom, signalizacijom i drugim prateim elementima.

Duina ucrtana u evropske karte za E6 je 5.200 km.

VranicaTura: Prokoko jezero-Nadkrstac

BitovnjaTura: Bradina-Lisin

BjelanicaTura: Umoljani-Obar-Lukomir

TreskavicaTura: Turovi-Crno jezero

Treskavica-Crno jezero

JahorinaTura: Jahorina-Ogorjelica

Smjetajni i ugostiteljski objekti Kozara: Bungalovi NP Kozara; Hotel Monument Mrakovica/Kozara- 130 leaja; Restoran kapaciteta 300 mjesta; Pansion Bijele vodeVlai: Sportsko-rekreativni centar Babanovac; Hotel Pahuljica; Eko-Fis Vlai; Hotel Bonaca Resort & Spa; Hotel Sunce; hotel Vlai; Hotel Villa Ugar (ukupno 11 smjetajnih objekata)Vranica : Planinska kua Jezernica; Planinarski dom RosinjBitovnja : planinarski dom Lopata 60 leajevaBjelanica: Hotel Han, Hotel Bjelanica; Hotel Maral; apartmani El Tarik Oil; Hamel Babin Do, Pivnica BjelanicaJahorina: hotel Rajska dolina; hotel Snjeko, hotel Termag, Hotel Lavina (ukupno 28 smjetajnih objekata)Romanija : Hotel DamisZvijezda : odmaralite DoliEvropski pjeaki put E 12

Evropski pjeaki put E - 12 osmiljen je kao posljednji u mrei evropskih pjeakih puteva

Naziva se jo i Mediteranski pjeaki put

Zamiljen kao duinski put evropskom obalom Sredozemnog mora od panije do GrkeEvropski pjeaki put E 12

Koordinator za ovaj putni pravac je Hrvatsko planinarsko drutvo

Posebno atraktivan je njegov dio kroz Hrvatsku koji je osmiljen kao otoka dionica

Predviena duina puta E12 puta kroz Hrvatsku - 1300 km ; rasporeeno u vie desetaka dionica

U Republici Hrvatskoj ima tri svoje dionice

Trei dio zapoinje u Neumu gdje kruno ulazi i izlazi iz Bosne i Hercegovine, obilazei Hutovo Blato, Poitelj, Mostar i Meugorje

Dio puta do Meugorja osmiljen je kao zasebna hodoasnika dionica

Evropski pjeaki put E 12Ulaz : Pljeevica ( Martin brod )Izlaz: preko Magli (veza sa Crnom Gorom)PLJEEVICA ( kod Martin broda ) OSJEENICA - KLEKOVAA (GOLE KOSE) - VITOROG KUPRES RADUA LJUBUA - VRAN- VRSNICA - PRENJ CRVANJ LELIJA - ZELENGORA TJENTITE - PERUICE - MAGLI

E12

Pljeevica ulaz na pjeaki put E12Vitorog

Ljubua

Vitorog

Klekovaa

Osjeenica

Vran planina

vrsinica i Hajduka vrataPrenj

Crvanj

Zelengora

Tjentite

vrsnica ( vrh Plono )

Lelija

Peruica i vodopad SkakavacMagli kraj pjeake rutePljeevicaBrdsko biciklistika staza MTB Uspon na Pljeevicu Biha - Borii, Lovaki dom, 227 m.n.v, kod stadiona Jedinstvo OPIS STAZE:Brdska trka (uphill) uspon na Pljeevicu,Duina staze za sve kategorije: 16,1 kmCilj: Prine Uvale 922 m.n.v.Razlika u nadmorskoj visini: 695 m

vrsnica ( Veliki Vilinac Plono )

Prenj

Crvanj ( Uloko jezero Zimomor )

Lelija

Magli

Smjetajni i ugostiteljski objekti Pljeevica: Planinarski dom Pljeevica

vrsnica : Hajduke Vrleti; apartmani Blidinje; pansion Vilinac; vikendica Jela; umska vilarestoran Risovac; restoran Bor; restoran Si

Prenj: apartmani Borako jezero, Bungalovi Borako jezero, hotel Boranica,Vila Sunce, 2 kampa

Zelengora: Katuni NP Sutjeska; Hotel Mladost, Tjentite; Planinska kue: Donje Bare, Dobre Vode, Orlovako jezero; Paviljoni, Bungalovi i Omladinski kamp Tjentite

Stanje i perspektive evropskih pjeakih puteva u Bosni i HercegoviniPjeaanje : kontaktiranje izmeu ljudi, upoznavanje naih razliitih kultura, jezika i obiaja, naih ekonomskih, kulturnih, historijskih i ostalih dostignua i vrijednosti Bosne i Hercegovine

Meunarodna manifestacija povodom 120 godina planinarstva u Bosni i Hercegovini i Internacionalni simpozij na temu: ''Evropski pjeaki putevi E-6 i E-12

Manifestacija je odrana u funkciji razvoja turizma Bosne i Hercegovine koji se odrao u novembru mjesecu u Hostelu '' Feri '' na olimpijskom Igmanu.

Prednosti i nedostaci turistikog razvoja evropskih pjeakih puteva u Bosni i HercegoviniPrednosti: Razvoj sportskog i rekreativnog turizma na planinama Bosne i Hercegovine

Razvoj smjetajne, saobraajne i gastronomske infrastrukture na planinskim podrujima

Predstavljanje iroj javnosti kulture, jezika i obiaja nae drave

Potencijalni razvoj ruralnog turizma Nedostaci:Neangaovanost nadlenih organa za razvoj i promociju pjeakih puteva

Brojna minska polja na podruju prolaska pjeakih ruta

Nedovoljna promocija pjeakih puteva, te neinformisanost stanovnitva

Slaba suradnja sa turistikom zajednicnom i nedovoljan plasman na turistikom tritu

Nedostatak smjetajnih i ugostiteljskih objekata na planinskim podrujimaZA DISKUSIJU...Ko treba uestvovati u kreiranju evropskih pjeakih ruta u Bosni i Hercegovini?

U kreiranju turistike rute kakvi su evropski pjeaki putevi kroz Bosnu i Hercegovinu prvobitno trebaju uestvovati osobe iz struke koje dobro poznaju materiju.

Formirati i upravljako tijelo rute sastavljeno upravo od strunih lica.

To upravljako tijelo bi mogle biti turistike zajednice na nivou kantona koje bi odgovarale veem upravljakom tijelu to bi moglo biti npr. planinarsko drutvo drave.

Krovno upravljako tijelo bilo bi duno koordinirati sa niim tijelima, baviti se ugovornim odnosima, analizom podataka i poslova koje bi obavljala nia tijela-turistike zajednice kakvi su istraivanje i obrada trita.

Turistike zajednice bile bi dune vriti stalnu nadopunu ponude, na osnovu saznanja od turista i toga koliko su oni zadovoljni ponudom, ta bi voljeli da je drugaije i sl.

Sve inovativne prijedloge turistike zajednice bile bi dune predloiti krovnom upravljakom tijelu i u koordinaciji s njima uspostavljati nove ponude. Ko treba da upravlja Evropskim pjeakim putevima kroz Bosnu i Hercegovinu?

Pjeakim putevima trebala bi upravljati organizacija formirana na nivou dravePlaninarsko drutvo formirano na nivou drave ili jo adekvatnije ministarstvo turizma i okolia takoer na nivou drave koje bi imalo poseban odjel za ovakve rute. Ove organizacije tj. institucije bi davale upute niim tijelima kakve su npr. turistike zajednice na nivou kantona ili turistiki uredi na nivou opina. Kako formirati turistike proizvode na pjeakim putevima?Veoma bitna je organizacija, poznavanje podneblja i onoga to ono moe pruiti turisti kako bi imao nezaboravan te po mogunosti neponovljiv doivljaj na nekoj drugoj ruti. Potrebno je istraiti prednosti rute, ono po emu se istie ali i njene nedostatke te na osnovu svega toga formirati turistiki proizvod i potruditi se da se uvee vie turistikih atrakcija pri kojima bi jedna od njih bila vodea to je izuzetno bitno u turistikom proizvodu kako bi turist znao ta je osnovna vodilja.ta uiniti da bi jedna ruta bila tematski prepoznatljiva i vidljiva na meunarodnom nivou?

Zato kreirati pjeake rute u Bosni i Hercegovini?Pjeake rute treba kreirati zbog specifinosti odreenih prostora koje se mogu predstaviti na meunarodnom nivou kao dio line karte odnosno historije i kulture odreenog naroda.

Na ovaj nain se promoviu i manje kulturno poznate atrakcije koje su zanemarene zbog neke vee koja je postala masovna, pa se na ovaj nain moe i rasteretiti ta te aktuelizirati nove.

Sadraji koji bi bili prepoznatljivi, prilagoeni posjetiteljima tj. turistima, dovoljno interesantni i nesvakidanji.

Potrebno je prije svega izvriti valorizaciju prostora, uraditi kvalitetnu strategiju i poraditi na marketinkom dijelu odnosno promociji u ovom sluaju pjeake rute.42Izrada strategije koja se odnosi na upoznavanje podruja, odnosno svih sadraja ( prirodnih i kulturnih ) i karakteristika pjakih puteva Strategija razvoja pjeakih puteva, promovisanja, sezonske aktivnosti, ciljane skupine, predviene aktivnosti, manifestacijeIzrada prepoznatljivog identiteta : prepoznatljiv i jedinstven logo, izdavanje publikacija i broura, mape, kreiranje slubene internet stranice na kojoj e se potencijalni posjetitelji moi informisati o mogunostima i sadrajima pjeakih putevaAdekvatna signalizacija i usmjerenja na pjeakim putevima, te znakovim upozorenja, ukoliko su neophodniTable sa opim karakteristikama o planinskim podrujima, lokalitetima, naseljima, specifinim objektima ukoliko postoje na pjeakim putevimaOtvaranje radnji sa tradicionalnim proizvodima i proizvodima od prirodnih resursa

ta treba sadravati marketing strategija turistikog razvoja pjeakih puteva?Prostor za relaksaciju, odmor, oporavak, mirUpoznavanje prirodnog diverziteta podruja kojim prolaze pjeaki putevi ( flora, fauna, razno aromatino bilje, endemske i rijetke vrste )Druenje sa drugim posjetiteljima ( razmjena miljenja i iskustava )Mogunost edukacije i novih spoznaja o datom prostoruProstor za razne sportsko-rekerativne aktivnosti

etnja, relaksacija, odmor i uivanje u ouvanoj prirodnoj sredini na ureenim pjeakim stazama

Mogunost biciklizama na ureenim biciklistikim stazama

Alpinizam, penjanje

Prezentacija autohtonih obiaja i proizvoda uesnicima rute

Degustacija loklanih proizvoda, te uee u pravljenju lokalnih proizvoda

Manifestacije odgovarajueg sadrajaKoje turistike atraktivnosti treba razvijati na Evropskim pjeakim turistikim rutama kroz nau dravu i ta turista oekuje od iste?

ZAKLJUAKDuboki korijeni planinarskog pjeakog organizovanja

Raspolae sa prirodnim, kulturnim, rekreativnim, kulturolokim, gastronomskim i drugim resursima

Kao pretpostavka daljeg, ubrzanijeg razvoja planinskog turizma u regiji jeste upravo prikljuenje evropskoj planinarsko-turistikoj ponudi

Izgradnja najavljuje planinarsko turistiku budunost

Ponovo postavljanje Bosne i Hercegovine na planinarsko turistiku kartu Evropske Unije i svijeta

Potrebno je obavezno uvoenje ''zelenih klauzula'' u sve segmente ekonomskog i socijalnog ivota

HVALA NA PANJI Literatura i izvoriEvropski pjeaki putevi E6 i E12 kroz Bosnu i Hercegovinu, Planinarski savez Bosne i HercegovineThe Core Network Corridors , Trans European Transport Network 2013Izvjetaj o radu PS Bosne i Hercegovine i PS Federacije Bosne i Hercegovine za 2013. , Prioritetni projekti za period 2014.-2018. i operativni plan aktivnosti za 2014.

http://www.klana.hr/Glasnik/zanimljivosti.htmhttp://www.visitjahorina.info/dolazak/putni_pravci/http://www.hps.hr/europski-pjesacki-putovi/http://racunovodstvo.com.ba/news/u-porastu-interes-turista-za-planinski-turizam-u-bih/http://www.rekreacija.ba/index.php/portal/vijesti/Na-Igmanu-otvorena-BH-dionica-Evropskog-planinarsko-pjesackog-puta-E-6http://www.bljesak.info/rubrika/lifestyle/clanak/otvorena-planinarskopjesacka-dionica-europskog-puta-e6-kroz-bih/27849http://planinarenje.ba/