Experiment Duurzaam Thuis Behoefte onderzoek in …...2015/11/05 · in de maand september 2015. Het onderzoek dient de wenselijkheid of onwenselijkheid van comfort modules aan te

Onderzoeksrapportage KeuzeThuis

Dort Spierings, HAN Civil Society Lab - lectoraat Lokale Dienstverlening in klantperspectief November 2015 blz 1

Experiment Duurzaam Thuis –

Behoefte onderzoek in de gemeente Overbetuwe



Inhoud

1. Projectbeschrijving Experiment Duurzaam Thuis – Behoefte onderzoek in de gemeente Overbetuwe ............................................................................................................................................. 4

Aanleiding ............................................................................................................................................ 4

Doelstelling en projectdoel Duurzaam Thuis ....................................................................................... 4

Projectresultaat & criteria voor succes behoefteonderzoek Overbetuwe .......................................... 5

Opzet rapportage Langer Thuis en KeuzeThuis ................................................................................... 6

2. Deel A: Vooronderzoek Langer Thuis ............................................................................................... 7

2.1 Inleiding .................................................................................................................................. 7

2.2 Omgevingsanalyse Overbetuwe ............................................................................................. 7

2.3 Narratief onderzoek ............................................................................................................... 9

2.4 Conclusies Deel A: vooronderzoek ....................................................................................... 10

3. Deel B: Kwantitatief onderzoek bezoekers KeuzeThuis ................................................................. 12

3.1 Inleiding ................................................................................................................................ 12

3.1.1 Personas ............................................................................................................................ 12

3.1.2 Woonplekken met keuzepakketten .................................................................................. 12

3.1.3 Rondgang bezoekers ......................................................................................................... 13

3.2 Monitoring bezoekers .......................................................................................................... 15

3.2.1 Bezoeken ........................................................................................................................... 15

3.2.2 Realisatie aantal gemonitorde bezoekers ......................................................................... 16

3.2.3 Leeftijd, geslacht, inkomen en doel bezoek bezoekers ..................................................... 18

3.2.4 Woningtype, woonplaats en woonsituatie kinderen bezoekers ....................................... 20

3.3 Keuzepakketten aanpassingen binnen ................................................................................. 21

3.3.1 Inleiding ............................................................................................................................. 21

3.3.2 Keuzes entree .................................................................................................................... 22

3.3.3 Keuzes zitplek .................................................................................................................... 24

3.3.4 Keuzes eetplek ................................................................................................................... 26

3.3.5 Keuzes keuken ................................................................................................................... 28

3.3.6 Keuzes trap ........................................................................................................................ 30

3.3.7 Keuzes slaapkamer ............................................................................................................ 32

3.3.8 Keuzes badkamer .............................................................................................................. 34

3.4 Keuzepakket aanbouw ......................................................................................................... 36

3.5 Keuzepakket energiebesparing ............................................................................................ 38

3.6 Kosten gekozen pakketten ................................................................................................... 40

3.7 Kosten woningaanpassingen ................................................................................................ 41

3.7.1 Huurverhoging in relatie tot gekozen maatregelen .......................................................... 42

3.7.2 Huurverhoging in relatie tot rollatorbestendigheid en energiebesparing ........................ 43

3.8 Conclusies Deel B: kwantitatief onderzoek bezoekers ......................................................... 44



4. Deel C: Feedback bezoekers KeuzeThuis ....................................................................................... 45

4.1 Inleiding ................................................................................................................................ 45

4.2 Feedback bewoners huurwoningen ..................................................................................... 45

4.3 Feedback bewoners koopwoningen ..................................................................................... 45

4.4 Feedback professionele bezoekers ...................................................................................... 47

4.5 Conclusies Deel C: feedback bezoekers ................................................................................ 47

5. Conclusies over de drie onderzoeksdelen ..................................................................................... 48

6. Aanbevelingen................................................................................................................................ 49

6.1 Onderzoekstechnische aanbevelingen ................................................................................. 49

6.2 Inhoudelijke aanbevelingen ................................................................................................. 49



1. Projectbeschrijving Experiment Duurzaam Thuis – Behoefte on-derzoek in de gemeente Overbetuwe

Aanleiding In het experiment Duurzaam Thuis van Platform 31 - Energiesprong wordt onderzocht of een nul-op-de-meter renovatie voor oudere eigenaar/bewoners (55+) aantrekkelijker wordt door er levensloop-bestendige module aan toe te voegen. Met een behoefte onderzoek gekoppeld aan een modelwoning in Andelst, gemeente Overbetuwe, wordt de belangstelling van oudere eigenaar bewoners naar modules gepeild inclusief de financie-ringsvormen. Met een module bedoelen we een op elkaar afgestemd pakket van maatregelen die de woning geschikt maken of voorbereiden op langer thuis wonen. Energiesprong is het innovatieprogramma dat als doel heeft het realiseren van condities die leiden tot een energieneutrale gebouwde omgeving. Uit Energiesprong zijn twee Stroomversnelling deals voortgekomen. De Stroomversnelling Huur richt zich op grootschalige uitrol van nul-op-de-meter renovaties in de corporatiesector. De Stroomversnelling Koopwoningen richt op de nul-op-de-meter renovatie voor bewoners. De deals richten zich op een specifiek deel van de woningvoorraad; de koopdeal op de rijtjeswoning, de grondgebonden woningvoorraad van 1950 tot ’80. De huurdeal op de meest voorkomende woningtypen met bouwperiode ’50-70. Er zijn 5 hoofd typologieën gedefini-eerd. Een groot deel van deze woningvoorraad wordt bewoond door 65-plussers.

Dit doel, grootschalige toepassing van nul-op-de-meter renovaties, wordt bereikt door de markt-vraag te vertalen naar aanbieders van producten en bouwwijzen in, zogenoemde, marktproposities. Onder een marktpropositie wordt verstaan een omschrijving van de behoefte die leidt tot een reno-vatie aanbod van een substantiële groep mensen op de woningmarkt. Dit renovatieaanbod dient betaalbaar te zijn voor de beschreven groep bewoners en herhaalbaar en opschaalbaar te zijn in meerdere regio’s en gemeenten. Voor de particuliere rijtjeswoningen is de propositie: je koopt een nul-op-de-meter renovatie met prestatiegarantie dat je energierekening over het jaar 0 is, deze re-novatie kost niet meer dan 45.000 euro (gelijk aan de netto contante waarde van de energierekening 15 euro per maand over 25 jaar) en de renovatie moet in 10 dagen klaar zijn. Voor het experiment duurzaam thuis willen wij deze propositie uitbreiden met een module voor le-vensloopbestendig cq zorggeschikt. Door de hervorming van de langdurige zorg en de dubbele vergrijzing (het aantal ouderen groeit en de levensverwachting neem tevens toe) zullen senioren, ook met een forse zorgvraag, aangewezen zijn op een zelfstandige woning. Bekend is dat een deel van de woningvoorraad niet geschikt is voor mensen met lichamelijke functiebeperkingen. Dit veroorzaakt bijvoorbeeld veel valongelukken bin-nenshuis die leiden tot directe, medische kosten van 80 miljoen op jaarbasis. Woningaanpassing kan valongelukken verminderen en het comfort van senioren vergroten. Tot nu toe zijn woningaanpas-singen met name toegepast bij nieuwbouw en is er weinig overeenstemming over standaard toepas-sing bij renovatie. In het experiment Duurzaam Thuis verkennen we de mogelijkheid of een nul-op-de-meter renovatie gepaard kan gaan met het levensloopbestendig maken van de woning. Twee vliegen in een klap, zogezegd.

Doelstelling en projectdoel Duurzaam Thuis

Met het experiment Duurzaam Thuis wordt, binnen de doelstelling van de Stroomversnelling, ver-kent welke specifieke marktpropositie(s) kunnen worden ontwikkeld voor renovatieaanbod gericht op 65-plus eigenaar-bewoners dat leidt tot:



1. Een verhoging van het wooncomfort in relatie tot de (toekomstige) functiebeperkingen van de bewoner op grond van zijn leeftijd (lichamelijk, geestelijk, sociaal); 2. Nul op de Meter. Om dit marktaanbod te stimuleren zal binnen het experiment Duurzaam Thuis de behoefte van ou-dere eigenaar bewoners van rijtjeswoningen worden verkend. Dit gebeurt ten eerste in de vorm van literatuurstudie en deskresearch om het marktsegment kwantitatief te duiden en de kenmerken van de groep in inkomen, vermogen en type woning zo goed als mogelijk te beschrijven. Daarnaast zal in de praktijk senioren worden bevraagd, een marktverkenning. Dit praktijkonderzoek vindt plaats in een modelwoning, het KeuzeThuis, een rijtjeswoning uit de ja-ren 60, een huurwoning eigendom van Woonstichting Valburg. De modelwoning staat in de plaats Andelst in de gemeente Overbetuwe waar een forse vergrijzing wordt verwacht. Om de discussie over de betekenis van de vergrijzing voor het wonen te stimuleren en de bewustwording over de eigen verantwoordelijkheid van de senior aan te wakkeren, heeft woningcorporatie Valburg een wo-ning beschikbaar gesteld waarin aanpassingen worden getoond. In de modelwoning zullen drie pakketten (of modules) van aanpassingsmaatregelen worden aange-bracht of worden getoond via een projectie. De drie samenhangende pakketten van maatregelen zijn gebaseerd op drie doelgroeptyperingen: personas. Deze zijn:

Een jong senioren echtpaar van rond de 65 jaar die beiden vief en vitaal zijn;

Een ouder echtpaar van rond de 75 jaar waarvan een partner lichamelijk zorgbehoevend is;

Een alleenstaande oudere dame van rond de 75-80 jaar die vergeetachtig is en bij wie de-mentie wordt vermoed.

Wanneer senioren een bezoek brengen aan de modelwoning in Andelst, zal hun mening over de aan-gebrachte aanpassingen worden gevraagd en over de prijs die zij willen betalen en hoe ze dat zouden willen betalen (hypotheek, verzekering, eigen vermogen, lening?). Ten behoeve van het experiment Duurzaam Thuis zal het onderzoek worden aangepast om een representatief beeld te krijgen over de groep eigenaar bewoners van rijtjeswoningen. In het experiment Duurzaam Thuis willen wij een antwoord krijgen op de volgende vragen: Behoeften: Welke marktsegmenten kunnen worden onderscheiden voor de groep senioren wonend in de wo-ningvoorraad Stroomversnelling (rijtjeswoning ´50 /´80)? Aanvullend op de vraag voor Nul Op de Meter (NOM), welke behoeftes naar bijvoorbeeld comfort-verbetering vanwege de stijgende leeftijd, kunnen worden onderscheiden in deze marktsegmenten?

Projectresultaat & criteria voor succes behoefteonderzoek Overbetuwe Het behoefteonderzoek dient aan de volgende voorwaarden te voldoen:

1. Een representatieve steekproef zijn van eigenaar bewoners in de gemeente Overbetuwe

ouder dan 65 jaar en eigenaar van een rijtjeswoning gebouwd in de periode 1950 tot 1980. 2. Het behoefte onderzoek dient aan te tonen of senioren positief staan tegenover aanpassin-

gen, welke aanpassingen zij dan willen en of zij bereid zijn te betalen voor aanpassingen zo ja hoeveel.

3. Het behoefte onderzoek dient tevens te verkennen of senioren belangstelling hebben voor

een NOM renovatie in combinatie met aanpassingsmaatregelen.



De vragen die voor Duurzaam Thuis gesteld dienen te worden: Welke behoeftes formuleren senioren van 55 jaar als belangrijk voor de eigen woning? Bijvoorbeeld comfort (warm, gemakkelijk lopen, niet hoog tillen of reiken, geen zware bediening etc.) Tot welk aanpassingsniveau ( zowel rollatortoegankelijk als rolstoeltoegankelijk conform de beschrij-ving in het Piramidemodel) hebben 65~plussers interesse? Is er een verband tussen leeftijd, lichamelijk situatie en interesse? Welke aanpassingen stoten af? Welk aanpassingspakket getoond in de woning, willen zij toepassen in de eigen woning? Welke kosten willen zij voor eigen rekening nemen? Hoe willen ze financieren: via een maandelijkse huur, eigen spaargeld, lening? Vinden zij het getoonde fotovoorbeeld van een Nul op de Meter/renovatie aantrekkelijk? Vinden zij de combinatie van NOM met aanpassingsmaatregelen aantrekkelijk? NOM leidt tot een energieneutrale woning, zijn senioren bereid om het geld van de energierekening te gebruiken voor een NOM renovatie inclusief aanpassingen? Willen senioren deze verschuiving van kosten 30 jaar blijven betalen en in ruil voor een energieneu-trale woning met hoger comfort?

Kwaliteit Het onderzoek dient minimaal antwoord te geven op bovenstaande vragen en opgeleverd te worden in de maand september 2015. Het onderzoek dient de wenselijkheid of onwenselijkheid van comfort modules aan te tonen, en dui-delijkheid scheppen over de vraag of aanpassingsmaatregelen een nul op de meter renovatie aan-trekkelijker maken voor de oudere eigenaar bewoner. Tevens dient het onderzoek inzicht te geven in de gewenste aanpassingen of het aanpassingsniveau. Op grond van dit onderzoek zal aan belangstellende bouwers advies worden gegeven over de te ontwikkelen proposities (diensten en producten). Afbakening Het behoefte onderzoek dient inzicht te geven in de aantrekkingskracht van Duurzaam Thuis proposi-ties voor eigenaar bewoners van rijtjeswoningen gebouwd in de periode 1950 tot 1980. Andere eige-naar bewoners zijn niet relevant in het kader van het Duurzaam Thuis experiment. Het onderzoek maakt onderdeel uit van het plan van aanpak voor de Modelwoning Andelst. Voor de begeleiding van het behoefte onderzoek wordt een projectgroep samengesteld tussen Woonstichting Valburg, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en Platform31.

Opzet rapportage Langer Thuis en KeuzeThuis Deze rapportage beschrijft drie onderzoeksdelen gericht op behoeften voor ouderen: A: een kwalitatief narratief onderzoek onder senioren in de Overbetuwe B: een kwantitatief onderzoek naar voorkeuren en kosten voor woningaanpassingen in de mo-delwoning KeuzeThuis in Andelst C: een rapportage van de feedback in de modelwoning KeuzeThuis in Andelst



2. Deel A: Vooronderzoek Langer Thuis1

2.1 Inleiding

Het vooronderzoek heeft zich gericht op 60-plussers woonachtig in de gemeente Overbetuwe. Na een oriënterend gesprek met de opdrachtgever is de volgende onderzoeksvraag opgesteld, waar middels literatuur – en narratief onderzoek antwoord op is gegeven: “Waar hebben ouderen in de dorpskernen binnen de gemeente Overbetuwe, waar Woonstichting Valburg actief is, behoefte aan op technisch en sociaal-maatschappelijk gebied wat betreft het langer zelfstandig thuis wonen?”

2.2 Omgevingsanalyse Overbetuwe Door middel van een omgevingsanalyse, uitgevoerd met de DESTEP-methodiek is inzicht verkregen op het onderzoeksgebied.

Figuur 1 Onderzoeksgebied Langer Thuis gemeente Overbetuwe

Demografie De Gemeente Overbetuwe maakt deel uit van de stadsregio Arnhem-Nijmegen en ligt ten oosten van deze twee steden. De gemeente Overbetuwe bestaat uit twaalf kernen, te weten; Andelst, Driel, Elst, Hemmen, Herveld, Heteren, Homoet, Oosterhout, Randwijk, Slijk-Ewijk, Valburg en Zetten. In deze kernen wonen op het moment van schrijven in totaal 46.656 mensen. De grootste kern is Elst met 21.481 inwoners en de kleinste kern is Homoet met 75 inwoners. Het gebied waarin het onderzoek wordt uitgevoerd, bestaat uit zeven dorpskernen: Andelst, Hemmen, Herveld, Oosterhout, Slijk-Ewijk, Valburg en Zetten.

1 Langer Thuis. Een onderzoek naar de behoeften van ouderen in de gemeente Overbetuwe omtrent het langer thuis wonen. Edo Kerkman, Yvonne Klompen, Dinanda Maathuis. Januari 2015



Wat betreft voorzieningen, beschikt niet iedere dorpskern over ten minste één voorziening in de categorieën sport en recreatie, transport, gezondheidszorg en voorzieningen. Zo beschikt Andelst niet over een sport/recreatiefunctie, heeft Hemmen geen mogelijkheden wat betreft transport en gezondheidszorg, evenals Slijk-Ewijk. Ook beschikken slechts drie van de zeven kernen over bijvoor-beeld een huisarts en supermarkt. Economie Op economische gebied is zichtbaar dat de doorstroming op de woningmarkt geremd wordt door de vergrijzing. De huidige en toekomstige generatie ouderen is in mindere mate actief op de woning-markt dan eerdere generaties. Door de vergrijzing wordt deze groep alleen maar groter, wat bete-kent dat er relatief minder mensen actief zullen zijn op de woningmarkt. In de toekomst zal dit alleen maar verder afnemen, mede door het feit dat ouderen steeds langer thuis moeten en willen blijven wonen. De toegenomen mobiliteit en vitaliteit zorgt er voor dat een groter deel van de ouderen lan-ger zelfstandig thuis kan blijven wonen (Planbureau voor de Leefomgeving, 2013). Een onderzoek van de Rijksoverheid naar inkomen en vermogen van ouderen bevestigt dat de inkomens- en vermo-genspositie van ouderen in de afgelopen twee decennia is verbeterd en dat het vermogen van oude-ren is toegenomen, voornamelijk door stijgend eigenwoningbezit. Ook is uit dit onderzoek gebleken dat de inkomenspositie van ouderen de komende jaren niet wezenlijk lijkt te veranderen en dat de kans op armoede onder ouderen het laagst is van alle leeftijdsgroepen. Sociaal-cultureel De positie van ouderen in de maatschappij is de afgelopen jaren veranderd. Zo’n vijftien jaar geleden kwam er een rapport (van Dugteren e.a., 1999) naar buiten waarin stond dat ouderen minder vaak als afgeschreven werden beschouwd. De zelfstandigheid van ouderen lijkt in de samenleving meer dan vroeger als normaal te worden ervaren. Technologie Vanwege de economische crisis is er minder nieuwbouw en door de vergrijzing en het feit dat men-sen langer zelfstandig thuis blijven wonen, is er behoefte aan meer woningen die geschikt zijn voor ouderen. Dit heeft tot gevolg dat vooral bestaande woningen moeten worden aangepast, zodat ze geschikt zijn voor ouderen. Bouwkundige aanpassingen en het toepassen van domotica bieden een oplossing. Ecologie De projectgroep Langer Thuis heeft bij het project omtrent de modelwoningen onder andere als doel gesteld om de energieprestaties van de modelwoningen te verbeteren naar minimaal label B en daarmee bij te dragen aan de betaalbaarheid en het comfort van wonen. Bij het onderzoek is het begrip duurzaamheid in mindere mate van toepassing geweest. Politiek-juridisch Inmiddels is duidelijk dat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen in hun eigen woning. Dit stelt de nodige eisen aan de aanpasbaarheid en toegankelijkheid van de woning. Een groot deel van de woningen in de gemeente Overbetuwe is – volgens de gemeente – geschikt en aanpasbaar te maken, zodra dat nodig is. Als een woning niet meer geschikt te maken is, zijn er alternatieve maat-regelen denkbaar, zoals een verhuizing naar een geschikte woning of, in overleg met een woningcor-poratie, sloop en nieuwbouw. Het accent verschuift meer en meer naar de mogelijkheden van ade-quate (mantel)zorg op afroep. Ook speelt de vraag welke rol de gemeente oppakt (Wmo) om mensen in staat te stellen zelfstandig te blijven wonen. De gemeente Overbetuwe geeft in Woonvisie Overbe-tuwe 2010-2015 aan de volgende ambitie na te streven: “We willen mensen met een zorgvraag in staat stellen zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen en actief te participeren in de samenleving. Dit vraagt om voldoende aanbod en voldoende variatie aan woonvormen waar zorg geleverd kan worden.”



2.3 Narratief onderzoek Met hulp van de gemeente Overbetuwe zijn alle ouderen (60-plussers) uit de zeven dorpskernen aangeschreven. Uiteindelijk hebben meer dan zeshonderd ouderen zich aangemeld om deel te ne-men aan het onderzoek. Vervolgens zijn vierenvijftig ouderen geïnterviewd en deze interviews zijn getranscribeerd. Dankzij het grote aantal respondenten zijn drie leeftijdscategorieën onderzocht, te weten; 60-69, 70-79 en 80+. Ook is gekeken naar de grootte van de kern waar de ouderen woonachtig zijn. Zetten, Herveld en Oosterhout zijn gedefinieerd als een grote kernen en Andelst, Hemmen, Slijk-Ewijk en Valburg zijn gedefinieerd als kleine kernen. Op deze manier kon – nadat de resultaten verwerkt waren – worden bekeken of er verschillen zaten in kerngroottes en leeftijdscategorieën. Vanuit de resultaten uit de interviews zijn vijf vraagpatronen naar voren gekomen. Deze vijf vraagpa-tronen hebben als input gediend door de transdisciplinaire bijeenkomst. Deze bijeenkomst heeft plaatsgevonden met ongeveer tachtig aanwezigen, waaronder vele 60-plussers. Tijdens de bijeen-komst werden de volgende vijf vraagpatronen gepresenteerd en behandeld in groepen: 1. Ik wil een ander niet tot last zijn

2. Ik weet heel goed hoe ik zelfredzaam kan blijven

3. Ik vind de voorzieningen in mijn omgeving prima en goed bereikbaar

4. Ik wil een ruime woning en een mooie, rustige woonomgeving

5. Ik ben bang voor wat de toekomst gaat brengen

Figuur 2 Transdisciplinaire bijeenkomst januari 2015 Zetten

De transdisciplinaire bijeenkomst heeft ertoe geleidt dat de resultaten van het onderzoek nogmaals getoetst konden worden aan inwoners uit de gemeente Overbetuwe die niet zijn geïnterviewd. Dit heeft nieuwe inzichten, ideeën en meningen opgeleverd. Zo geven ouderen aan dat ze meer ver-wachten van de gemeente nu deze veel meer taken op zich heeft gekregen. Er is nog veel onduide-lijkheid over de nieuwe weten regelgeving en ouderen weten niet waar ze terecht kunnen voor vragen. Zo zijn ze niet bekend met de keukentafelgesprekken van de gemeente en het gemeentelijke meldpunt. Tijdens de bijeenkomst behandelde iedere groep één vraagpatroon. Echter liepen de vraagpatronen ook door elkaar heen, omdat ouderen hun mening over iets anders kwijt wilden. Tijdens de uitwer-king van de gesprekken die in de groepen zijn gevoerd, viel dit op. Over het algemeen herkenden ouderen zich in de vraagpatronen. Tijdens de groepsgesprekken is hier nog verder op ingegaan. Ouderen gaven voorbeelden waarom ze het er mee eens waren en tij-dens de laatste minuten is besproken of mensen nog ideeën hadden over hoe het eventueel anders



zou kunnen. Zo opperden een aantal ouderen om een gemêleerde woongemeenschap te creëren waar jongeren en ouderen samen kleinschalig kunnen wonen. Andere ouderen gaven aan dat men-sen gezond moeten leven om zo zelfredzaam mogelijk te blijven. De ouderen vroegen zich in de groep die sprak over vraagpatroon 5 (toekomstperspectief) af hoe de samenleving er over vijf jaar uit ziet. Ze voelen zich aan de kant gezet door de gemeente en zien graag dat de gemeente gebruik gaat maken van de mogelijkheden die voorhanden zijn. Wat opviel bij de verwerking van de resultaten was dat er weinig verschillen te vinden waren tussen de verschillende leeftijdscategorieën en kernen. Alle resultaten kwamen redelijk met elkaar overeen.

2.4 Conclusies Deel A: vooronderzoek

Ouderen zijn heel tevreden over hun eigen woonomgeving. Ze wonen met veel plezier in hun eigen woning en zijn zeer positief over de voorzieningen die in de buurt zijn. Ze geven aan dat de voorzieningen goed bereikbaar zijn. Ouderen weten dat niet in elk dorp grote supermarkten of kledingconcerns aanwezig zijn; daarvoor wonen ze ook in een kleine kern. Ze waren zich hiervan bewust toen ze hier kwamen wonen en hebben dit dan destijds geaccepteerd.

Het grote voordeel van langer thuis wonen omschrijven de ouderen als dat ze vrij zijn en dat ze kunnen doen en laten wat ze willen. Zo houden ze de regie in eigen hand.

Ook worden nadelen genoemd, al zijn deze sporadisch. Zo geven een paar ouderen aan dat hun tuin te veel onderhoud vergt en dat ze bijvoorbeeld een tuinman in moeten huren om het on-derhoud te doen. Toch geven ouderen aan dat ze hiervan op de hoogte zijn en indien er vol-doende financiële marges zijn, ze iemand hiervoor inhuren.

De ouderen bestempelen hun omgeving als rustig en groen. Ze ervaren de ruimte in de gemeen-te Overbetuwe als positief en genieten van de natuur.

Over het openbaar vervoer zijn ouderen relatief tevreden; ze maken er niet veel gebruik van. Wanneer ze er echter wel gebruik van maken, geven ze aan dat ze het prettig vinden om op een gemakkelijke manier naar steden als Arnhem, Nijmegen en Tiel te kunnen reizen.

Ouderen vinden het zeer belangrijk om zelfstandig te kunnen wonen. Ze genieten van hun eigen woning en willen hier zo lang mogelijk blijven wonen. Zolang ze alles nog zelf kunnen uitvoeren, zijn ze tevreden.

Een aantal ouderen geeft aan positief te zijn tegenover het verhuizen naar een zelfstandige wo-ning binnen een zorgcirkel. Echter geldt dit lang niet voor de gehele onderzoeksgroep.

Veel ouderen hebben een hulp in de huishouding ingeschakeld om zo lang mogelijk zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen.

Ze vinden het lastig dat voorzieningen in hun nabije omgeving verdwijnen, zoals banken, huisart-sen en apotheken. Zo moeten ouderen uit kleine kernen voor boodschappen en medische voor-zieningen verder reizen voor deze voorzieningen. Echter worden er wel oplossingen aangedra-gen, zoals een medicijnkast in een kleine kern, een apothekersdienst die medicijnen rondbrengt en een boodschappendienst die de boodschappen thuis aflevert. Wat opvalt is dat ouderen uit de grote kernen zich negatiever uiten over verdwijnende voorzieningen dan ouderen uit de klei-ne kernen.



Ouderen hechten veel waarde aan sociale activiteiten, zoals koersbal, zang en biljart. Ze genieten van de gezelligheid en de sociale contacten.

Veel van de ouderen zijn zich ervan bewust dat ze hun woning moeten aanpassen, willen ze hier zo lang mogelijk blijven wonen. Een deel van de ouderen heeft de woning al aangepast. Hierbij valt te denken aan een verhoogd toilet, inloopdouche en een slaapgelegenheid beneden.

Ouderen zijn over het algemeen zeer ontevreden over de informatievoorziening vanuit de ge-meente Overbetuwe. Ze zijn slecht op de hoogte over keukentafelgesprekken en het gemeente-lijke meldpunt. Ouderen lopen hier tegen aan en weten niet waar ze terecht kunnen wanneer ze hulp en/of ondersteuning nodig hebben. Met name in de huidige tijd van nieuwe politieke beslis-singen ervaren ouderen angst. Ze zijn bang voor wat komen gaat, omdat alles zo onwetend en onbekend is.

Ouderen beseffen dat het zelfstandig thuis wonen staat of valt met hun gezondheid. Een deel van de ouderen geeft aan actief bezig te zijn met sporten om zo gezond mogelijk te blijven.

Ouderen geven aan dat ze het liefst in een gelijkvloerse woning willen wonen, gezien het ouder worden. Echter wonen ze lang niet allemaal in een gelijkvloerse woning. Een aantal ouderen geeft aan de drempels uit het huis inmiddels te hebben verwijderd, anderen zeggen dat ze van de garage een slaapkamer willen maken. Toch zijn lang niet alle woningen van de ouderen aan-gepast. Ouderen voelen zich vaak nog te jong of te gezond om dit te laten realiseren. Ouderen geven aan dat ze beseffen dat ze vaak wachten tot zich iets voordoet, zodat ze hun woning wel móeten aanpassen. Ze laten het er dus op aankomen.

Burenhulp is een relatief onbekend begrip in de zeven kernen; ouderen kennen hun buren niet altijd en dan blijft het vaak bij een groet, zoals ‘hallo’ of ‘goedemorgen’. Ze hebben onderling weinig sociaal contact. Dit zorgt ervoor dat ouderen hun buren niet snel vragen om hulp en/of ondersteuning. Ze omschrijven dit als lastig, moeilijk of gênant. Het zorgt namelijk ook voor het besef dat ze iets niet meer kunnen.

Ouderen geven vrijwel allemaal aan niet geholpen te willen worden door hun kinderen. Dit willen ze niet, omdat hun kinderen een drukke baan en een eigen gezin hebben. Ze willen hun kinderen de verantwoordelijkheid niet geven om voor hen te moeten zorgen.

Ouderen zijn over het algemeen positief over technische aanpassingen in hun woning. Echter valt op dat de leeftijdsgroepen 70-79 en 80+ hier nog moeite mee hebben. De technologische ont-wikkelingen gaan snel. Wanneer zij technische aanpassingen in hun woning toestaan, moeten deze wel simpel in gebruik zijn.

Ouderen geven aan dat ze bereid zijn om kosten te maken voor woningen technische aanpas-singen. Toch zeggen vrijwel alle ouderen dat de gemeente haar denkwijze moeten veranderen als het gaat om het verstrekken van vergunningen. Hiermee doelen ze op vergunningen omtrent het plaatsen van een unit in een tuin of het uitbouwen van een bestaande woning. Ouderen ge-ven aan dat ze het prettig vinden wanneer de gemeente hen bij dergelijke situaties (financieel) tegemoet kan komen.



3. Deel B: Kwantitatief onderzoek bezoekers KeuzeThuis

3.1 Inleiding In de Julianastraat 17 en 19 te Andelst zijn twee stereotype rijtjeswoningen uit de jaren zestig inge-richt als experimentwoningen. Nr 17 is een jaar lang volledig beschikbaar als modelwoning Keu-zeThuis, nr 19 is deels aangepast en bewoond.

3.1.1 Personas In de modelwoning KeuzeThuis is een expositie ingericht op basis van drie in de praktijk veelvoorko-mende personas die voor de keuze al dan niet langer zelfstandig wonen kunnen komen te staan.

Een jong senioren echtpaar van rond de 65 jaar die beiden vief en vitaal zijn;

Een ouder echtpaar van rond de 75 jaar waarvan een partner lichamelijk zorgbehoevend is;

Een alleenstaande oudere dame van rond de 75-80 jaar die vergeetachtig is en bij wie de-mentie wordt vermoed.

3.1.2 Woonplekken met keuzepakketten

Er zijn in het KeuzeThuis zeven woonplekken ingericht: entree, zitplek, eetplek, keuken, trap, slaap-kamer en badkamer. Daarnaast is er een plek waar een eventuele aanbouw wordt getoond, een plek waar energiebesparing wordt getoond en tenslotte een plek waar het alternatief om te verhuizen naar een woonservicezone naar aanleiding van de levensloopbestendigheid van de woonomgeving wordt getoond.

Figuur 3 KeuzeThuis Julianastraat 17 Andelst

Figuur 4 De drie persona’s



Figuur 5 Plattegronden KeuzeThuis met ingerichte woonplekken

Bij elke woonplek zijn oplossingen getoond en te kiezen als pakket, deze zijn gebaseerd op de perso-na’s: het pakket Vitaal, pakket Fysiek en pakket Dementie. Bij elke oplossing wordt op een prijskaartje de kosten aangegeven.

Figuur 6 Voorbeelden keuzepakketten zitplek, aanbouw, entree en energiebesparing en prijskaartjes

3.1.3 Rondgang bezoekers

De bezoekers worden alleen of in duo’s ontvangen door de gastvrouw in de woonkamer met een kop koffie of thee. Zij krijgen daar een tablet waarop ze hun respondentgegevens invullen en hun voor-keurkeuzes bij de rondgang invullen. Bij de entree start vervolgens de rondgang met een introductievideo over de woning en de drie per-sonas. Gevolgd door de drie keuzepakketten van aanpassingen voor de entree inclusief de daarbij behorende kosten. De bezoeker geeft zijn voorkeurkeuze aan en gaat naar de volgende woonplek, in dit geval de zitplek in de woonkamer.



Na een rondgang op negen plekken in het KeuzeThuis ontvangt de bezoeker een overzicht van de gekozen oplossingen en kosten. Tenslotte is er een tiende plek waar de woonomgeving wordt gepre-senteerd met loopafstanden naar belangrijke dagelijkse voorzieningen. Als laatste alternatief worden verhuisopties naar een zorgcirkel of zorgappartement gepresenteerd.

Figuur 7 Opening KeuzeThuis en uitleg keuzetablet



3.2 Monitoring bezoekers

3.2.1 Bezoeken In totaal hebben van 15 juni tot 15 september 2015 341 personen het KeuzeThuis bezocht. Hiervan waren 155 bezoekers bewoners en 186 professional, zie onderstaande staafdiagram.

Figuur 8 Bezoek bewoners en professionals inclusief opening

Wanneer we de ruim bezochte opening van dit geheel aftrekken, resteren 251 bezoekers.daarna hebben in de eerste weken vooral bewoners (met een uitschieter in week 29) en in de laatste weken vooral professionals de woning bezocht. De teruggang in bezoeken van bewoners lijkt te wijten aan de zomerperiode. Het nabellen van de respondenten van het vooronderzoek werd om privacyredenen in tweede instantie niet toegestaan, waardoor directe werving van bewoners op die wijze niet meer mogelijk was.

Figuur 9 Bezoek bewoners en professionals exclusief opening

13 23

8 8

44

13 14 5 1

11 2 4 3 6

90

6 9 27 18 12 11

0

20

40

60

80

100

120

25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38

Aan

talle

n b

ezo

eke

rs

Weeknummers

Bezoek bewoners en professionals inclusief opening (N=341)

professionals

bewoners

13 8 8

44

13 14

5 1

11

2 4 3 6

23 6

9 27 18

12 11

0

10

20

30

40

25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38

Aan

talle

n b

ezo

eke

rs

Weeknummers

Bezoek bewoners en professionals exclusief opening (N=251)

professionals

bewoners



Er is een brede groep professionele bezoeken afgelegd, zie onderstaande tabel.

Tabel 1 Herkomst bezoekers professionele organisaties

Bewoners vrijwilligers

Overheid Woning corporaties

Zorg en Welzijn

Markt Overig

Muzerijk gemeente Overbetuwe

WS de Kernen Mee Zorg wo-ning

Platform 31

bestuurders vereniging Elst

gemeente Doetinchem

woonstichting Vivare

Zorg in Driel Hesticare Yoko Matsuko gastdocent HAN

SWON Nijmegen gemeente Hengelo

Stichting samen zorgen

Handicare omroep Gelder-land/radio

Participatie Overbetuwe

gemeente Nijmegen

Fysiotherapeut Zilveren Huis

HAN

Ouderenorganisatie Culemborg

Stichting Driestroom

Drie Gasthuizen

3.2.2 Realisatie aantal gemonitorde bezoekers

Voor de testwoning, geopend 22 juni 2015, diende in de periode tot half september de voorkeuren en de investeringsbereid in beeld te worden gebracht van een representatieve steekproef van bewo-ners uit een grondgebonden rijtjeswoning gebouwd tussen 1950 en 1980 en bewoond door een 65 plusser. Beoogd werd in een periode van 10 weken, waarin de zomervakantie valt, globaal 500 bezoekers aan het onderzoek mee te laten doen om onderstaande representatie te hebben bereikt. 500 bezoekers in 10 weken komt neer op 50 bezoekers per week, 8 bezoekers per dag (bij 6 dagen open, incl. de zaterdag). Nb Gelijktijdig kunnen 4-6 personen de woning bezoeken. Zij zijn 1 tot 1,5 uur in de woning bezig. In de onderstaande tabel zijn bezoekers verdeeld in te verwachten sets van respondenten: - 1/2 huurders, 1/2 huiseigenaren - 2/3 bewoners grondgebonden rijtjeswoningen, 1/3 overige woningen (meer bewoners rijtjeswo-ningen omdat de testwoning een rijtjeswoning/hoekwoning betreft) - 1/2 55-64 jr (5-10 jr vooruitkijkend), 1/3 65-74 jr, 1/6 75+ (eventueel 85+ apart te analyseren) Verder worden indicatie inkomen, geslacht, grootte woonplaats en nabijheid van kinderen gevraagd.

Tabel 2 beoogde aantallen en spreiding respondenten in sets

Totaal tot 1 sept. N=540

Huurders N=270

Huiseigenaren N=270

Huur koop Onbekend

Rijtjeswoningen N=180

Overige wonin-gen N=90


Overige wonin-gen N=90

55-64 jr N=90 N=45 N=90 N=45

65-74 jr N=60 N=30 N=60 N=30

75+ N=30 N=15 N=30 N=15



De beoogde aantallen bezoekers die vervolgens ook de app of website hebben ingevuld zijn niet ge-haald. Van de 234-15=219 id’s zijn er 21 onvolledig ingevuld, resteert 198 id’s. Van de 198 zijn er 72 dubbelingen, getuige de exacte gelijke respondentgegevens en antwoorden, deze zijn binnen enkele minuten na elkaar geregistreerd, dit zijn testen. Ook deze zijn buiten be-schouwing gelaten Resteren 126 bruikbare ingevulde gegevens van respondenten

Tabel 3 Gerealiseerde aantallen en preiding respondenten in sets

Totaal tot 15 sept. N=126

Huurders N=

Huiseigenaren N=87

Huur koop Onbekend


Overige wo-ningen en onbekend N=24


Overige wonin-gen en onbekend N=67

N=4

<55 jr N=3 N=11 N=8 N=24 N=4

55-64 jr N=1 N=2 N=4 N=10 N=0

65-74 jr N=6 N=8 N=7 N=17 N=0

75+ N=1 N=1 N=1 N=7 N=0

onbekend N=0 N=2 N=0 N=4 N=0



3.2.3 Leeftijd, geslacht, inkomen en doel bezoek bezoekers

Figuur 10 Leeftijd, geslacht en doel bezoek

Resultaat Er is een redelijke spreiding van leeftijdsgroepen. De groep onder de 55 jaar is echter ook behoorlijk vertegenwoordigd met 47 van de 119 bezoekers. Dit is jonger dan de geformuleerde primaire doel-groep van het onderzoek. Onder hen bevinden zich de meeste professionele bezoekers. De bewoners zijn redelijk gespreid, de grootste groep is van de 65-74 jaar. Mannen en vrouwen zijn redelijk gespreid, wat meer vrouwen in de groep 55-64 jaar. Veruit de meeste ingevulde onderzoeken zijn van bewoners. Reflectie De bewoners doelgroep is in leeftijd en geslacht voldoende gespreid voor een representatieve af-spiegeling van respondenten. Omdat veruit de meeste ingevulde onderzoeken van bewoners zijn en daarnaast de professionals gevraagd is de keuzes te maken vanuit een persona, zijn alle bezoeken meegenomen in de analyse.

21

6

20

8

28

11

17

8

0

10

20

30

40

50

< 55 55 - 64 65 - 74 > 74

Aan

tal r

esp

on

de

nte

n

Leeftijd in jaren

Leeftijd - Geslacht respondenten (N=119)

Vrouwelijk

Mannelijk

25

15

31

16

25

2

6

0

10

20

30

40

50

< 55 55 - 64 65 - 74 > 74

Aan

tal b

ezo

eke

rs

Leeftijd in jaren

Leeftijd - Doel bezoek (N=120)

Professioneel

Persoonlijk



Figuur 11 Inkomen – Doel bezoek / Woningtype

Resultaat De inkomens zijn redelijk evenredig verdeeld over de bezoekers en het doel van hun bezoek, enkel bovenmodaal is een relatief groter aandeel professionals. De meeste bezoekers hebben een koopwoning, behalve bezoekers met een AOW, daar is de verde-ling huur/koop redelijk gelijk. Reflectie De inkomensverdeling onder bezoekers kent een representatieve afspiegeling. Woningeigenaren hebben veelal hogere inkomens.

22

31 23

17

6

6 14

7

0

10

20

30

40

AOW (1.000-1.600 euro per maand)

AOW met aanvullend

pensioen / Modaal (1.600-3.600 euro

per maand)

Boven Modaal (meer dan 3.600 euro per maand)

Onbekend

Aan

tal r

esp

on

de

nte

n

Inkomen

Inkomen - Doel bezoek (N=126)

Professioneel

Persoonlijk

15 8

5 7

12 29

32

14

0

10

20

30

40


AOW met aanvullend

pensioen / Modaal (1.600-3.600 euro

per maand)


Onbekend

Aan

tal b

ezo

eke

rs

Inkomen

Inkomen - Woningtype (N=101)

Koop

Huur



3.2.4 Woningtype, woonplaats en woonsituatie kinderen bezoekers

Figuur 12 Woningtype, woonsituatie kinderen en woonplaats grootte

Resultaat Het woningtype is door 1/3 van de bezoekers niet ingevuld. Van de overige zijn de grootste groepen die van de rijtjeswoning en twee onder een kap. De koopwoningen zijn verdeeld over de woningtypen, behalve het vrijstaande huis wat enkel koop is. Opvallend veel bezoekers hebben geen (inwonende) kinderen. Van de bezoekers met kinderen woont de helft in de woonplaats en een kwart binnen een half uur rijden. Reflectie 1/3 van de bezoekers woont in een vergelijkbare woning als het KeuzeThuis. Slechts van 1/3 van de bezoekers wonen kinderen op een afstand die mantelzorg zou kunnen faciliteren. Het is opvallend dat er zoveel mensen zonder kinderen onder de bezoekers zijn. Is dit mogelijk de groep die zich het meest zorgen maakt en daarom de woning komt bezoeken?

11 5 6

13

20

20

12 6

29

0

10

20

30

40

Rijtjeswoning Twee onder een kap

Vrijstaand Appartement Onbekend

Aan

tal r

esp

on

de

nte

n

Woningtype

Woningtype - Huur/Koop (N=122)

Koop

Huur

1

11 4 2

21

2

10

5 5

12

1

5

3

9

0

10

20

30

40

Inwonend Deels wonend in woonplaats

Deels wonend binnen een half

uur rijden

Niet wonend binnen een half

uur rijden

Geen kinderen

Aan

tal b

ezo

eke

rs

Woonsituatie kinderen

Woonsituatie kinderen en woonplaatsgrootte (N=91)

> 25.000

5.000 - 25.000

< 5.000



3.3 Keuzepakketten aanpassingen binnen

3.3.1 Inleiding De zeven woonplekken zijn goed bezocht, evenals de aanbouw en energiebesparingsoptie. Het alternatief verhuizing heeft deels door uitvoeringsproblemen slechts 6 respondenten en is daar-mee niet in de analyse opgenomen. In de volgende bladzijden worden per woonplek de keuze van bezoekers voor pakket A: Vitaal, B: Fysiek dan wel C: Dementie gepresenteerd. Steeds gekoppeld aan enerzijds de leeftijd van de bezoe-kers, anderzijds het huidige woningtype.



3.3.2 Keuzes entree



Figuur 13 Keuzes entree naar leeftijd en woningtype

Resultaat Pakket Vitaal is het meest populair, gevolgd door pakket Fysiek. Naar leeftijd bezien kiezen jongere bezoekers wat vaker voor het entreepakket Vitaal en oudere bezoekers voor het entreepakket Fysiek. Het percentage van bezoekers dat kiest voor het entreepakket Dementie loopt eerst op met de leeftijd van 10 naar ruim 20%, maar daalt nadrukkelijk bij de oudste leeftijdsgroep. Naar woningtype bezien, valt op dat huurders van rijtjeswoningen en appartementen veel het entreepakket Vitaal kiezen, maar huurders van twee onder kap woningen juist niet. Het entreepakket Dementie wordt meer gekozen door kopers dan huurders. Reflectie De keuzes voor entreepakket Vitaal en Fysiek gekoppeld aan leeftijd volgen de verwachting, de afname van het entreepakket Dementie bij de oudste groep is opvallend. De groep huurders onder twee en kap woningen is relatief klein dus mogelijk minder representatief. De reden waarom kopers eerders voor het entreepakket Dementie kiezen dient nader onderzocht.

26 9

13 7

17 5

15

8

7 3 9

1

0%

20%

40%

60%

80%

100%

< 55 55 - 64 65 - 74 > 74

Pe

rce

nte

age

be

zoe

kers

Leeftijd in jaren

Keuzes entree naar leeftijd (N=120)

Pakket Dementie

Pakket Fysiek

Pakket Vitaal

8

9 7

6

6

4

3

5

3

7

5 1

6 2

6

1 1

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Huur Koop Huur Koop Koop Huur Koop

Rijtjeswoning Twee onder een kap Vrijstaand Appartement

Pe

rce

nta

ge b

ezo

eke

rs

Woningtype

Keuzes entree naar woningtype (N=80)

Pakket Dementie

Pakket Fysiek

Pakket Vitaal



3.3.3 Keuzes zitplek



Figuur 14 Keuzes zitplek naar leeftijd en woningtype

Resultaat Pakket Vitaal is het meest populair, gevolgd door pakket Fysiek. Naar leeftijd bezien kiezen jongere bezoekers evenvaak voor het zitplekpakket Vitaal als oudere bezoekers. Het percentage van bezoekers dat kiest voor het pakket Dementie wisselt van 5 tot 20%. Naar woningtype bezien, valt op dat huurders van rijtjeswoningen en appartementen veel het zitplekpakket Vitaal kiezen, maar huurders van twee onder kap woningen juist niet. Het zitplekpakket Dementie wordt meer gekozen door kopers dan huurders. Reflectie De keuzes voor zitplekpakket Vitaal en Fysiek gekoppeld aan leeftijd volgen niet de aanname dat Fysiek zal stijgen met de leeftijd ten opzichte van Vitaal. De groep huurders onder twee en één kap woningen is relatief klein dus mogelijk minder representatief. De reden waarom kopers eerders voor het zitplekpakket Dementie kiezen dient nader onderzocht.

24 9 18 8

16 6

11

7

10 2

8 1

0%

20%

40%

60%

80%

100%

< 55 55 - 64 65 - 74 > 74

Pe

rce

nta

ge b

ezo

eke

rs

Leeftijd in jaren

Keuzes zitplek naar leeftijd (N=120)

Pakket Dementie

Pakket Fysiek

Pakket Vitaal

9

8 7 6

6

4

2

8

3

7

3

4

2 6 3

2

0%

20%

40%

60%

80%

100%



Pe

rce

nta

ge b

ezo

eke

rs

Woningtype

Keuzes zitplek naar woningtype (N=80)

Pakket Dementie

Pakket Fysiek

Pakket Vitaal



3.3.4 Keuzes eetplek



Figuur 15 Keuzes eetplek naar leeftijd en woningtype

Resultaat Pakket Vitaal is het meest populair, gevolgd door pakket Fysiek. Naar leeftijd bezien kiezen oudere bezoekers bij de eetplek vaker voor het eetplekpakket Vitaal ten opzichte van het eetplekpakket Fysiek. Het percentage van bezoekers dat kiest voor het eetplekpakket Dementie is bij alle leeftijdgroepen 20%. Naar woningtype bezien, valt op dat huurders van rijtjeswoningen en appartementen veel het eetplekpakket Vitaal kiezen, huurders van twee onder kap woningen in sterk mindere mate. Het eetplekpakket Dementie wordt meer gekozen door kopers dan huurders behalve bij de twee onder een kap, daar ontbreekt een keuze voor het eetplekpakket Fysiek. Reflectie De keuzes voor eetplekpakket Vitaal en Fysiek gekoppeld aan leeftijd zijn tegen de verwachting. De keuze bij alle leeftijdsgroepen van 20% van de bezoekers voor het eetplekpakket Dementie is opvallend. De reden waarom kopers, behalve die van twee onder een kappers (let op: lage N), eerder voor het eetplekpakket Dementie kiezen dient nader onderzocht.

23 10 21

11

18 4 9

2

9 3 7 3

0%

20%

40%

60%

80%

100%

< 55 55 - 64 65 - 74 > 74

Pe

rce

nta

ge b

ezo

eke

rs

Leeftijd in jaren

Keuzes eetplek naar leeftijd (N=120)

Pakket Dementie

Pakket Fysiek

Pakket Vitaal

9

11 2 7 5

6

4

2

6

7 4

3

3

6 3 2

0%

20%

40%

60%

80%

100%



Pe

cen

tage

vb

ezo

eke

rs

Woningtype

Keuzes eetplek naar woningtype (N=80)

Pakket Dementie

Pakket Fysiek

Pakket Vitaal



3.3.5 Keuzes keuken



Figuur 16 Keuzes keuken naar leeftijd en woningtype

Resultaat Pakket Vitaal is het meest populair, gevolgd door pakket Fysiek. Naar leeftijd bezien kiezen alle bezoekersgroepen wat vaker voor het keukenpakket Vitaal , gevolgd door het keukenpakket Fysiek, met een piek bij de leeftijd 55-64 jaar. Het percentage van bezoekers dat kiest voor het keukenpakket Dementie valt weg bij de leeftijd 55-64 jaar en loopt daarna op naar ruim 20% bij de oudste leeftijdsgroep. Naar woningtype bezien, valt op dat huurders van rijtjeswoningen en appartementen veel het keukenpakket Vitaal kiezen, maar huurders van twee onder kap woningen juist niet. Het keukenpakket Dementie wordt enkel gekozen door kopers. Reflectie De keuzes voor keukenpakket Vitaal (gelijkblijvend) en Fysiek (afnemend) gekoppeld aan leeftijd volgen niet de verwachting, de toename van het keukenpakket Dementie bij de oudste groep doet dat wel.

29 9 21 8

14 7

12 5

6 4 3

0%

20%

40%

60%

80%

100%

< 55 55 - 64 65 - 74 > 74

Pe

rce

nta

ge b

ezo

ekr

s

Leeftijd in jaren

Keuzes keuken naar leeftijd (N=118)

Pakket Dementie

Pakket Fysiek

Pakket Vitaal

10

14

9 7

5

4

1

5

5

8 3

1

2

1 3 2

0%

20%

40%

60%

80%

100%



Pe

rce

nta

ge b

ezo

eke

rs

Woningtype

Keuzes keuken naar woningtype (N=80)

Pakket Dementie

Pakket Fysiek

Pakket Vitaal



3.3.6 Keuzes trap



Figuur 17 Keuzes trap naar leeftijd en woningtype

Resultaat Pakket Vitaal is het meest populair, gevolgd door pakket Fysiek. Naar leeftijd bezien is er geen trend zichtbaar voor de keuzes voor het trappakket Vitaal (42-63%) het trappakket Fysiek (25-40%). Het percentage van bezoekers dat kiest voor het trappakket Dementie varieert van 15 tot 20%. Naar woningtype bezien, valt op dat huurders van rijtjeswoningen en appartementen veel het trappakket Vitaal kiezen, maar huurders van twee onder kap woningen juist het trappaket Fysiek. Het trappakket Dementie wordt duidelijk meer gekozen door kopers dan huurders. Reflectie De keuzes voor trappakket Vitaal en Fysiek gekoppeld aan leeftijd volgen niet de verwachting. De reden waarom kopers meer voor het trappakket Dementie kiezen dient nader onderzocht.

20

10

16

11

17

4

14

3

9 2 5 2

0%

20%

40%

60%

80%

100%

< 55 55 - 64 65 - 74 > 74

Pe

rce

nta

ge b

ezo

eke

rs

Leeftijd in jaren

Keuzes trap naar leeftijd (N=113)

Pakket Dementie

Pakket Fysiek

Pakket Vitaal

8 13

7

6

6

3

1 5

5 7

1

1 1 4 3

2

0%

20%

40%

60%

80%

100%



Pe

rce

nta

ge b

ezo

eke

rs

Woningtype

Keuzes trap naar woningtype (N=73)

Pakket Dementie

Pakket Fysiek

Pakket Vitaal



3.3.7 Keuzes slaapkamer



Figuur 18 Keuzes slaapkamer naar leeftijd en woningtype

Resultaat Pakket Vitaal is het meest populair, gevolgd door pakket Fysiek. Naar leeftijd bezien kiezen juist oudere bezoekers wat vaker voor het slaapkamerpakket Vitaal en minder voor het slaapkamerpakket Dementie. Het percentage van bezoekers dat kiest voor het slaapkamerpakket Fysiek is rond de 20%. Naar woningtype bezien, valt op dat zowel huurders als woningeigenaren van rijtjeswoningen en appartementen veel het slaapkamerpakket Vitaal kiezen, en bewoners van twee onder kap en vrijstaande woningen juist niet. Het slaapkamerpakket Dementie wordt, behalve bij de appartement bewoners evenveel gekozen door kopers dan huurders. Reflectie De keuzes voor slaapkamerpakket Vitaal en Fysiek gekoppeld aan leeftijd volgen niet de verwachting, de afname van het slaapkamerpakket Dementie bij de oudste groep is opvallend.

24 8 21

11

12

3

10 4

7 5

4 1

0%

20%

40%

60%

80%

100%

< 55 55 - 64 65 - 74 > 74

Pe

rce

nta

ge b

ezo

eke

rs

Leeftijd in jaren

Keuzes slaapkamer naar leeftijd (N=110)

Pakket Dementie

Pakket Fysiek

Pakket Vitaal

8 13

2 8 5

6

4

1 3

2 7 2

1 2 1

2 2 1

0%

20%

40%

60%

80%

100%


Rijtjeswoning Twee onder een kap

Vrijstaand Appartement

Pe

rce

nta

ge b

ezo

eke

rs

Woningtype

Keuzes slaapkamer naar woningtype (N=70)

Pakket Dementie

Pakket Fysiek

Pakket Vitaal



3.3.8 Keuzes badkamer



Figuur 19 Keuzes badkamer naar leeftijd en woningtype

Resultaat Pakket Vitaal is het meest populair, gevolgd door pakket Fysiek. Naar leeftijd bezien kiezen jongere bezoekers wat vaker voor het badkamerpakket Vitaal en oudere bezoekers voor het badkamerpakket Dementie. Het percentage van bezoekers dat kiest voor het badkamerpakket Fysiek schommelt sterk, met waarden van 12 tot 42%. Naar woningtype bezien, valt op dat huurders van twee onder kap woningen niet voor het Pakket Vitaal kiezen. Het badkamerpakket Dementie wordt niet gekozen door bewoners van vrijstaande woningen en appartementen. Reflectie De keuzes voor badkamerpakket Vitaal en Fysiek gekoppeld aan leeftijd volgen dan bij andere plekken de verwachte afname ten opzichte van een grotere keuze van het badkamerpakket Dementie bij de oudste groep is opvallend.

22 9

12 7

12 2

13 3

4 3 5

5

0%

20%

40%

60%

80%

100%

< 55 55 - 64 65 - 74 > 74

Pe

ren

tage

be

zoe

kers

Leeftijd in jaren

Keuzes badkamer naar leeftijd (N=97)

Pakket Dementie

Pakket Fysiek

Pakket Vitaal

6 9 7

6 4 2

2 3

4

2

1 1 1

1 2 1 5

0%

20%

40%

60%

80%

100%



Pe

rce

nta

ge b

ezo

eke

rs

Woningtype

Keuzes badkamer naar woningtype (N=57)

Pakket Dementie

Pakket Fysiek

Pakket Vitaal



3.4 Keuzepakket aanbouw



Figuur 20 Keuzes aanbouw naar leeftijd en woningtype

Resultaat Pakket Vitaal is het meest populair, gevolgd door pakket Fysiek. Naar leeftijd bezien kiezen jongere bezoekers wat vaker voor het aanbouwpakket Slapen in de aanbouw en oudere bezoekers voor het aanbouwpakket Slapen op de verdieping. Het percentage van bezoekers dat kiest voor het aanbouwpakket Mantelzorgunit is bij de jongere bezoekers 10% en daalt nadrukkelijk of is afwezig bij de oudere leeftijdsgroepen. Naar woningtype bezien, valt op dat huurders van rijtjeswoningen en appartementen veel het aanbouwpakket Slapen op verdieping kiezen, maar huurders van twee onder kap woningen juist niet. Het aanbouwpakket Mantelzorgunit wordt niet gekozen door huurders en beperkt door kopers. Reflectie De keuzes voor aanbouwpakket Slapen op verdieping en Slapen in aanbouw gekoppeld aan leeftijd laten een voorkeur voor de verdieping zien naar mate bezoekers ouders zijn. Of dat onbekendheid is zou nader onderzocht kunnen worden. De belangstelling voor het aanbouwpakket Mantelzorgunit is nihil.

21

11 21

12

21

5 13

4 5

1

0%

20%

40%

60%

80%

100%

< 55 55 - 64 65 - 74 > 74

Pe

rce

nta

ge b

ezo

eke

rs

Leeftijd in jaren

Keuzes aanbouw naar leeftijd (N=114)

Mantelzorgunit

Slapen in aanbouw

Slapen op verdieping

9

10

1

8 6

4

2

2

8

4 9

5

1

4

2 2 1

0%

20%

40%

60%

80%

100%



Aan

tal b

ezo

eke

rs

Woningtype

Keuzes aanbouw naar woningtype (N=78)

Mantelzorgunit

Slapen in uitbouw

Slapen op verdieping



3.5 Keuzepakket energiebesparing



Figuur 21 Keuzes energiebesparing naar leeftijd en woningtype

Resultaat Energiebesparingspakket F is het meest populair, gevolgd door energiebesparingspakket B. Naar leeftijd bezien kiezen bezoekers van 55-64 jaar wat vaker voor het energiebesparingspakket F en juist minder voor het energiebesparingspakket B. Het percentage van bezoekers dat kiest voor het energiebesparingspakket A++ varieert met de leeftijd van 12% naar ruim 20. Opvallend is de afwezigheid van energiebesparingspakket B bij de bezoekers wonend in een appartement. En juist de 100% voor dit pakket B bij de huurders in een twee onder een kap. De belangstelling voor energiebesparingspakket A++ loopt op vanaf rijtjeswoning, via twee onder een kap koop en vrijstaand naar koopappartementen en is sterker onder woningeigenaren. Reflectie Het grote aandeel 55-64 jarigen dat voor behoud van het minst energiebesparende pakket kiest is opvallend, de achterliggende reden zou nader onderzocht moeten worden. Kopers zijn eerder geneigd voor energiebesparing te kiezen.

23 8 11

14

14 5 2

17

11 3 4 4

0%

20%

40%

60%

80%

100%

< 55 > 74 55 - 64 65 - 74

Pe

rce

nta

ge b

ezo

eke

rs

Leeftijd in jaren

Keuzes energiebesparing naar woningtype (N=116)

Energielabel A++

energielabel B

Energielabel F

6 10 10

3

6

3

3

6

5

3

4

1 4

5 4

3

0%

20%

40%

60%

80%

100%



Pe

rce

nta

ge b

ezo

eke

rs

Woningtype

Keuzes energiebesparing naar woningtype (N=76)

Energielabel A++

energielabel B

Energielabel F



3.6 Kosten gekozen pakketten Resultaat De totale kosten van de gekozen negen pakketten variëren van 21.186 tot 106.049 euro, met een gemiddelde van 43.968 euro per bezoeker. Ten aanzien van de huurders variëren de totale kosten van de gekozen negen pakketten van 25.832 tot 87.211 euro, met een gemiddelde van 41.454 euro per huurder. Ten aanzien van de woningeigenaren variëren de totale kosten van de gekozen negen pakketten van 21.186 tot 106.049 euro, met een gemiddelde van 42.627 euro per woningeigenaar. Reflectie De pakketten die bezoekers kiezen geven behoorlijke totaalkosten, al dient daarbij opgemerkt te worden dat gekozen kon worden tussen drie pakketten, zonder een 0-optie. De pakketten dienen scherper in hun financiele en inhoudelijke consequenties tav investering en besparing gepresenteerd te worden. Woningeigenaren geven in sommige gevallen minder en andere gevallen meer uit dan huurders, de gemiddelden ontlopen elkaar niet veel.



3.7 Kosten woningaanpassingen De kassavragen, die betrekking hebben op de kosten van de pakketten en de bereidheid om daaraan bij te dragen, hebben veel weerstand en verwarring opgeleverd. Weerstand ten aanzien van het afgeven van inkomensgegevens, dit is verbeterd na het opdelen van inkomens in de hoofdgroepen AOW, modaal en bovenmodaal. Daarnaast was er veel verwarring door de vele vragen rond huurverhoging en investeringen ener-zijds en door de combinatie van vragen op zelfstandig wonen en energiebesparing. Vraag 1a, 2a, 2b, 3 en 4b zijn mede hierdoor slechts 6 tot 10 respondenten ingevuld en niet meege-nomen in de analyse. Vraag 1b, 1c, en 4a zijn enkel in huurverhoging weer te geven.



3.7.1 Huurverhoging in relatie tot gekozen maatregelen

Figuur 22 Bereidheid bijdrage kosten gekozen maatregelen

Resultaat Ten aanzien van het kunnen dragen van een extra huur voor de gekozen maatregelen kiest de grote meerderheid voor de laagste bijdrage, terwijl voor het willen dragen de middelste keuze wordt aangegeven. Een minderheid gaat nog een stap verder, waarbij geen duidelijk verschil naar inkomen zichtbaar is. Reflectie Mogelijk is de vraagstelling met de woorden “kunnen” en “willen” niet exact genoeg, omdat men juist lagere bedragen bij willen dan bij kunnen zouden verwachten. Toch duiden de antwoorden op een bereidheid tot een huurverhoging van 50 tot 100 euro per maand voor de gekozen maatregelen.

10 23

17

2

3

1 3

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Pe

rce

nta

ge r

esp

on

de

nte

n

Hoeveel zou u van de kosten van de door u gekozen maatregelen zelf kunnen dragen? (N=59)

150 euro Huur/maand

100 euro Huur/maand

50 euro Huur/maand

3

8

22 20

1 2 3

0%

20%

40%

60%

80%

100%


AOW met aanvullend pensioen / Modaal

(1.600-3.600 euro per maand)

Boven Modaal (meer dan 3.600 euro per

maand)

Pe

rce

nta

ge r

esp

on

de

nte

n

Inkomen

Hoeveel zou u van de kosten van de door u gekozen maatregelen zelf willen dragen? (N-=59)

150 euro Huur/maand

100 euro Huur/maand

50 euro Huur/maand



3.7.2 Huurverhoging in relatie tot rollatorbestendigheid en energiebesparing

Figuur 23 Bereidheid bijdrage kosten gekozen maatregelen icm energiebesparende maatregelen

Resultaat Ten aanzien van het overwegen van een extra huur voor een pakket energiebesparing gecombineerd met zelfstandig wonen tot rollatorgeschiktheid kiest de overgrote meerderheid voor de laagste bijdrage. Een zeer kleine minderheid gaat nog een stap verder, in de midden en hogere inkomensgroep. Reflectie Er dient daarbij opgemerkt te worden dat gekozen kon worden tussen twee pakketten, zonder een 0-optie. De aanname dat het financiële voordeel van de energiebesparende maatregelen zou leiden tot het pakket met een zwaardere huurverhoging en grotere besparing is nadrukkelijk verworpen.

7 22 21

2 1

0%

20%

40%

60%

80%

100%


AOW met aanvullend pensioen /

Modaal (1.600-3.600 euro per

maand)


Pe

rce

nta

ge b

ezo

eke

rs

Inkomen

Welke totale kosten zou uzelf voor energiebesparing met zelfstandig wonen indien nodig met rollator overwegen? (N=53)

200 euro/maand Huurverhoging met 200 euro/maand besparing op energie

100 euro/maand Huurverhoging met 100 euro/maand besparing op energie



3.8 Conclusies Deel B: kwantitatief onderzoek bezoekers De monitoring van bezoekers beziend kunnen we komen tot de volgende conclusies: Algemeen:

De 126 respondenten zijn in representatieve mate verdeeld over leeftijdsgroepen, geslacht, inkomen, woningtype.

De ingevulde voorkeuren voor aanpassingpakketten leiden overall tot een voorkeur voor de pakketten Vitaal, dus gericht op de minste zorgzwaarte, gevolgd door de pakketten Fysiek. Dat kan deels te maken hebben met de vitaliteit van de bezoekers, omdat bezoekers met ernstige beperkingen niet of nauwelijks kunnen komen.

Ten aanzien van de invloed van leeftijd:

Bezien naar leeftijd kiezen oudere bezoekers niet, zoals aangenomen, consequent meer voor de pakketten Fysiek en Dementie dan jongere bezoekers. Het beeld is hier wisselend, afhan-kelijk van de woonplek

Bezien naar leeftijd kiezen oudere bezoekers minder vaak voor slapen in een aanbouw boven slapen op de verdieping

Ten aanzien van de invloed van woningtype

Woningeigenaren zijn eerder dan huurders geneigd te kiezen voor verdergaande energiebe-sparing

Woningeigenaren zijn eerder dan huurders geneigd te kiezen voor pakketten Dementie

Appartement bewoners kiezen in grote meerderheid voor de pakketten Vitaal Ten aanzien van de kosten voor door bezoekers gekozen maatregelen:

De pakketten die bezoekers kiezen geven behoorlijke totaalkosten, al dient daarbij opge-merkt te worden dat gekozen kon worden tussen drie pakketten, zonder een 0-optie.

Woningeigenaren geven in sommige gevallen minder en andere gevallen meer uit dan huur-ders, de gemiddelden ontlopen elkaar niet veel.

Ten aanzien van de bereidheid tot het dragen van kosten daarvan:

Er lijkt een bereidheid tot een huurverhoging van 50 tot 100 euro per maand voor de gekozen maatregelen voor woningaanpassing.

De aanname dat het financiële voordeel van de energiebesparende maatregelen zou leiden tot het pakket met een zwaardere huurverhoging en grotere besparing is nadrukkelijk ver-worpen.



4. Deel C: Feedback bezoekers KeuzeThuis

4.1 Inleiding Na het invullen van app of website konden bezoekers feedback geven op de expositie. De opmerkin-gen zijn in de volgende paragraven weergegeven per groep huurders, woningeigenaren en professio-nals.

4.2 Feedback bewoners huurwoningen Resultaat Er is feedback gegeven door 16 van de 41 bezoekers met een huurwoning die de app/website heb-ben ingevuld, dat is 39%. De feedback van deze groep is in één Wordcloud hieronder weergeven.

Reflectie In grote meerderheid positieve feedback door 39% van de huurders die zicht richt op de beleving van de modelwoning. Deze wordt als leuk, gezellig en soms ook geweldig en fantastisch ervaren. Daarnaast wordt de woning door huurders als leerzaam en interessant ervaren. De negatieve feedback gaat over de hoge kosten van aanpassingen. Er wordt gevraagd om meer informatie bij de aanpassingen. En er wordt opgeroepen meer bezoe-kers via supermarkt e.d. te benaderen. Inhoudelijke tips ten aanzien van alternatieve aanpassingen worden door deze groep niet via de app/website gewisseld.

4.3 Feedback bewoners koopwoningen

Figuur 24 Wordcloud feedback bezoekers huurwoningen (N=41)



Resultaat Er is feedback gegeven door 62 van de 108 bezoekers met een koopwoning die de app/website heb-ben ingevuld, dat is 57%. De feedback van deze groep is in één Wordcloud hieronder weergeven.

Reflectie In meerderheid positieve feedback vanuit woningeigenaren die zicht richt op de beleving van de mo-delwoning. Deze wordt als leuk, gezellig en soms ook geweldig ervaren. Daarnaast wordt de woning door woningeigenaren als inspirerend, boeiend, leerzaam en interessant ervaren. Specifiek wordt daarbij de informatie over dementie genoemd. Opvallend is de kreet “realis-tisch”. De negatieve feedback gaat, weliswaar beperkt, over de hoge kosten van aanpassingen. Ook de te grote hoeveelheid aanpassingen en (onderzoeks)technische problemen met tablet en kas-savragen worden als negatief genoemd. Inhoudelijke tips ten aanzien van alternatieve aanpassingen zoals traplift, badkamer worden aange-geven.

Figuur 25 Wordcloud feedback bezoekers koopwoningen (N=108)



4.4 Feedback professionele bezoekers Resultaat Er is feedback gegeven door 25 van de 73 professionele bezoekers die de app/website hebben inge-vuld, dat is 34%. Slechts 1 van de 14 professionele bezoekers met een huurwoning heeft feedback gegeven, daarom is de feedback van de totale groep professionele bezoekers in één Wordcloud hieronder weergeven.

Reflectie In meerderheid positieve feedback vanuit professionals die zicht richt op de beleving van de model-woning. Deze wordt als leuk, gezellig en soms ook geweldig en fantastisch ervaren. Daarnaast wordt de woning door professionals als leerzaam en interessant en daarnaast innovatief ervaren. De negatieve feedback richt zich op de opzet van de expositie: de introductie van de personas, het geluidsniveau, de beperkte keuze bij de kosten.

4.5 Conclusies Deel C: feedback bezoekers

Van de feedback mogelijkheid in de app is redelijk gebruik gemaakt. Met vooral positieve feedback ten aanzien van de beleving en de innovatie. De negatieve feedback richtte zich deels op expositie-technische zaken waarvan een deel is aangepast. Daarnaast leveren de kosten veel opmerkingen, waarbij enerzijds werd aangegeven dat kosten hoog zijn en keuzes binnen kostenpakketten beperkt.

Figuur 26 Wordcloud feedback professionele bezoekers (N=73)



5. Conclusies over de drie onderzoeksdelen De drie onderzoeksdelen geven na triangulatie aanleiding tot de volgende conclusies: Woonomgeving Uit het kwalitatieve vooronderzoek blijkt een grote tevredenheid van ouderen in de gemeente Over-betuwe ten aanzien van hun woonomgeving. De soms mindere bereikbaarheid en aanwezigheid van voorzieningen nemen ze op de koop toe, ze hebben bewust gekozen voor de voordelen van de rui-mere en groene omgeving. Over het openbaar vervoer zijn ouderen relatief tevreden; ze maken er niet veel gebruik van maar geven aan dat ze het prettig vinden om op een gemakkelijke manier naar de steden te kunnen reizen. Een aantal ouderen geeft aan positief te zijn tegenover het verhuizen naar een zelfstandige woning binnen een zorgcirkel. Echter geldt dit lang niet voor de gehele onderzoeksgroep. Hierover zijn helaas nog onvoldoende gegevens verzameld in het KeuzeThuis. Zelfstandig wonen Ouderen in de Overbetuwe vinden het zeer belangrijk om zelfstandig te kunnen wonen. Ze genieten van hun eigen woning en willen hier zo lang mogelijk blijven wonen. Zolang ze alles nog zelf kunnen uitvoeren, zijn ze tevreden. Het grote voordeel van langer thuis wonen omschrijven de ouderen als dat ze vrij zijn en dat ze kunnen doen en laten wat ze willen. Zo houden ze de regie in eigen hand. Ook worden nadelen genoemd, al zijn deze sporadisch. Zo geven een paar ouderen aan dat hun, vaak relatief grote, tuin te veel onderhoud vergt en dat ze bijvoorbeeld een tuinman in moeten huren om het onderhoud te doen. De expositie als beleving en inspiratie Het KeuzeThuis levert ten aanzien van de beleving en de innovatie goede respons. De negatieve feedback richtte zich deels op expositietechnische zaken waarvan een deel is aangepast. De stimulering van de kostenbewustheid levert ook de nodige weerstand en onbegrip ten aanzien van het vrijgeven van deze informatie en ten aanzien van de hoogte van kosten voor aanpassingen. De combinatie van fysieke, sociale en technische oplossingen wordt herkend en gewaardeerd door de bezoekers. Er is minder weerstand maar juist belangstelling voor technische oplossingen dan vooraf aangenomen. Woningaanpassingen De ingevulde voorkeuren voor aanpassingpakketten leiden overall tot een voorkeur voor de pakket-ten Vitaal, dus gericht op de minste zorgzwaarte, gevolgd door de pakketten Fysiek. Bezien naar leeftijd kiezen oudere bezoekers niet, zoals aangenomen, consequent vaker voor de pak-ketten Fysiek en Dementie dan jongere bezoekers. Deze keuzes zijn afhankelijk van de woonplek. Bezien naar leeftijd kiezen oudere bezoekers minder vaak voor slapen in een aanbouw boven slapen op de verdieping Woningeigenaren zijn eerder dan huurders geneigd te kiezen voor verdergaande energiebesparing Woningeigenaren zijn eerder dan huurders geneigd te kiezen voor pakketten Dementie Kosten woningaanpassingen De pakketten die bezoekers kiezen geven behoorlijke totaalkosten variërend van 20k tot 100k, met een gemiddelde van 42k. Woningeigenaren geven daarbij in sommige gevallen minder en andere gevallen meer uit dan huurders, de gemiddelden ontlopen elkaar echter niet veel. Er lijkt een bereidheid tot een huurverhoging van 50 tot 100 euro per maand voor de gekozen maatregelen voor woningaanpassing. De aanname dat het financiële voordeel van de energiebesparende maatregelen zou leiden tot het pakket met een zwaardere huurverhoging en grotere besparing is nadrukkelijk verworpen.



6. Aanbevelingen

6.1 Onderzoekstechnische aanbevelingen De analyse is gebaseerd op bezoek in de eerste 12 weken. De aantallen waren door de zomerperiode en het ontbreken van voorgenomen gerichte belacties minder hoog dan beoogd. Nadat de testwo-ning een jaar is geopend zullen drie a vier maal dit aantal bezoekers behaald kunnen zijn. Dit zal ro-buustere uitkomsten geven. De vraagstelling rond woonomgeving en verhuizing dient daarbij in de eerste plaats meegenomen te worden en later vergeleken met de uitkomsten daaromtrent uit het vooronderzoek. Daarbij dient de afweging te worden gemaakt dat de vraagstelling van sommige keuzepakketten vraagt om aanpassing, waardoor een 1 op 1 vergelijking van de bezoeken voor en na aanpassing niet geheel mogelijk zal zijn. De aanpassingen die wenselijk zijn betreffen in elk geval: toevoegen van een nul optie voor badka-mer, toevoegen van een keuze voor schrappen pakketten of zelfs individuele aanpassingen na het bekijken van de kassabon na woonplek 9, het weghalen van dubbelingen als kiezen voor slapen in een aanbouw en voor aanpassingen in slapen en badkamer op de verdieping, de eenduidigheid en eventueel de hoeveelheid van de kassavragen. Aan het eind van het jaar zullen ook de gebruikerservaringen van Julianastraat nr. 19 meegenomen worden. De aanpassingen in de woning zijn weliswaar minder vergaand dan die op nr. 17 maar geven een duidelijk gebruikerservaring. Overwogen dient te worden ook ervaringsexperimenten in de woning door verblijf aldaar. De keuzes voor sommige woonplekken voor bijvoorbeeld pakket Dementie zijn verrassend, dit vraagt om nader kwalitatief onderzoek.

6.2 Inhoudelijke aanbevelingen Er blijkt een markt voor woningaanpassingen met een behoorlijke investering. Deze is nieuw voor bewoners in de zin dat kosten niet vanzelfsprekend van buitenaf worden gedragen. Het kostenbe-wustzijn is nog zeer beperkt. Meer voorlichting en verkenning onder ouderen, zowel vitaal of reeds verkerend in de problematiek van langer thuis wonen, is zeer gewenst. De herkenning en waardering voor combinaties van fysieke, sociale en technische woningaanpassin-gen zou uitgebouwd kunnen worden in verdere integrale oplossingrichtingen en pakketten, gericht op opschaling en haalbaarheid. Er zijn veel woonplek specifieke aanbevelingen te maken die voor bewoners en marktpartijen aanlei-ding geven tot nadere verkenning van specifieke voorkeuren.



In opdracht van Platform 31 en projectgroep KeuzeThuis Dort Spierings HAN Civil Society Lab HAN lectoraat Lokale Dienstverlening in klantperspectief September 2015 [email protected] 0653950068

mailto:[email protected]

Documents

Experiment Duurzaam Thuis Behoefte onderzoek in …...2015/11/05 · in de maand september 2015. Het onderzoek dient de wenselijkheid of onwenselijkheid van comfort modules aan te