Extracontractuele aansprakelijkheid van en voor gemeentemandatarissen en gemeentepersoneel (Publius)

Nazareth, 11 juni 2012

Jonas Riemslagh

Extracontractuele aansprakelijkheid van en voor

gemeentemandatarissen en gemeentepersoneel

/ 2Jonas Riemslagh / 11 juni 2012

Vooraf: over organen en aangestelden

− De gemeente is een rechtspersoon

− Beslissingen worden genomen en daden worden gesteld door

natuurlijke personen

− Traditioneel onderscheid tussen organen en aangestelden



− Orgaan is vertegenwoordiger van de rechtspersoon

− Historisch: iedereen orgaan?

eenieder die het overheidsgezag uitoefent – hoe klein ook – of die de overheid tegenover derden kan verbinden

− Op heden: enorme mildering (vgl. privaatrechtelijke

vennootschappen)

− Orgaan = mandataris?

− Aansprakelijkheid organen: 1382 BW



Schadelijder

Orgaan Overheid

1382 BW 1382 BW

regres



− Aangestelde is in dienst van de rechtspersoon“(…) zij die anderen aanstellen, voor de schade door hun (…) aangestelden

veroorzaakt in de bediening waartoe zij hen gebezigd hebben”

− Rechtstreekse aansprakelijkheid van aangestelde: 1382 BW

− Onrechtstreekse aansprakelijkheid van aansteller: 1384, lid 3 BW



Schadelijder

Aangestelde Overheid

1382 BW? 1384, lid 3BW

regres?


4 grote aansprakelijkheidsregimes

− Gemeentemandatarissen

− Burgemeester & schepenen

− Gemeenteraadsleden

− Gemeentepersoneel

− Contractueel

− Statutair


Burgemeester & schepenen:Evolutie regelgeving

− Wet van 4 mei 1999 (wijziging Nieuwe Gemeentewet)

− verplichte verzekering, afgesloten door gemeente

− overheid betrekken in geschil

− burgerrechtelijke aansprakelijkheid geldboetes

− Gemeentedecreet van 15 juli 2005

− Reparatiedecreet van 23 januari 2009


Burgemeester & schepenen:Overzicht

1. Schadeaansprakelijkheid

• verdeling aansprakelijkheid gemeente – mandataris

• verplichte verzekering

• inlichten / betrekken van overheid

2. Aansprakelijkheid voor geldboeten

3. Verzekering voor ongevallen


Burgemeester & schepenen:Schadeaansprakelijkheid

− De gemeente is uitdrukkelijk aansprakelijk voor schade

berokkend bij de normale uitvoering van het mandaat

− Burgemeester & schepenen genieten van gedeeltelijke

immuniteit en zijn enkel aansprakelijk in geval van:− bedrog− zware schuld− herhaalde fout

− Ook voor regres van gemeente op mandataris

− Belangrijke ommekeer?



− Verplichte verzekering voor schade berokkend bij de normale

uitoefening van het mandaat en die mandataris “persoonlijk ten

laste komt”

− Art. 45 e.v. Besluit Vlaamse regering van 19 januari 2007 − lichamelijke, materiële of immateriële schade− t.o.v. derden, ook gemeente− niet enkel per ongeluk ontstane schade− rechtsbijstand − geen bedragen in besluit Vlaamse regering, maar polis moet plafond

vermelden− polis mag uitsluitingen bevatten



− Inlichten van overheid

− wat bij miskenning inlichtingsplicht?

− Vrijwillige of gedwongen tussenkomst

− eerste aanleg of hoger beroep?

− Beslissing om schade slechts deels te vergoeden



3 belangrijke opmerkingen:

− Medebewind

− “Normale uitoefening van het mandaat”

− OCMW-voorzitter, districtsschepenen en voorzitter districtsraad


Burgemeester & schepenen:Schema schadeaanspr.


Burgemeester & schepenen:Geldboeten voor misdrijven

− Gemeente is aansprakelijkheid voor geldboeten voor misdrijven

begaan door mandatarissen bij de normale uitoefening van het

mandaat− de strafrechtelijke immuniteit van de gemeente− de strafrechtelijke aansprakelijkheid van de mandataris− de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de gemeente voor de geldboeten

− principe− “normale uitoefening van het mandaat”− herhaling− inbreuken op verkeersreglementering− regres− medebewind


Burgemeester & schepenen:Verzekering voor ongevallen

− Bescherming van burgemeester en schepenen

− Ongevallen overkomen in de normale uitoefening van hun

mandaat


Gemeenteraadsleden:Een aansprakelijkheidsregeling light

− Gemeenteraadslid is geen orgaan

− Gemeenteraadslid kan wel schade veroorzaken

− Gemeenteraadslid kan wel ongeval overkomen

− Volledig nieuwe regeling

− inspiratie in OCMW-decreet


Gemeenteraadsleden:Een aansprakelijkheidsregeling light

− Geen uitdrukkelijke aansprakelijkheid gemeente of

gedeeltelijke immuniteit van gemeenteraadslid

− Wel verzekering voor persoonlijke aansprakelijkheid bij de

normale uitoefening van het mandaat

− Gemeente burgerrechtelijke aansprakelijk voor geldboeten

− Verzekering voor ongevallen

− Ook voor leden van districtsraad


Gemeentepersoneel:Contractueel en statutair personeel


Gemeentepersoneel:Contractueel en statutair personeel

− Contractueel gemeentepersoneel

− bescherming art. 18 WAO

− Statutair gemeentepersoneel

− vaak als orgaan

− geen bescherming

− Grondwettelijk Hof: schending van gelijkheidsbeginsel


Contractueel gemeentepersoneel:Gedeeltelijke bescherming

− Contractueel personeelslid is aangestelde van de overheid

− Artikel 18 WAO: bescherming personeelslid

− enkel aansprakelijk in geval van:− bedrog− zware schuld− gewoonlijke lichte schuld

− geldt tegenover derden én gemeente


Contractueel gemeentepersoneel:Gedeeltelijke bescherming

Schadelijder

Personeelslid Overheid

1382 BW?Bescherming 18 WAO 1384, lid 3BW

Regres?Bescherming

18 WAO


Statutair gemeentepersoneel:Gedeeltelijke bescherming

− Wet van 10 februari 2003 betreffende de aansprakelijkheid van en voor personeelsleden in dienst van openbare rechtspersonen

− Algemeen principe: aansprakelijkheid zoals aanstellers

aansprakelijk zijn voor de schade aangericht door hun

aangestelden

− Bescherming personeelslid naar analogie met art. 18 WAO

− enkel aansprakelijk in geval van:− bedrog− zware schuld− gewoonlijke lichte schuld


Statutair gemeentepersoneel:Gedeeltelijke bescherming

− Enkele bijzonderheden in de wet van 10 februari 2003

− regresvordering enkel ontvankelijk na aanbod tot minnelijke schikking

− overheid kan beslissen dat schade slechts deels moet worden vergoed door

personeelslid

− inlichten en betrekken van overheid


Besluit

− Een steeds groter wordende bescherming voor

gemeentemandatarissen en gemeentepersoneel

− impact van besef problematiek

− impact van gelijke behandeling

− soms geruisloos

− Voor de gemeente blijft de aansprakelijkheidsimpact groot

/ 26

referenties

Jonas Riemslagh

Cogels Osylei 61

2600 Antwerpen

t 03 270 33 50

[email protected]

www.publius.be

Jonas Riemslagh / 11 juni 2012

Documents

Extracontractuele aansprakelijkheid van en voor gemeentemandatarissen en gemeentepersoneel (Publius)