ตา (EYE)

รปท 1 โครงสรางของตา (สรเกยรต, 2543)

ดวงตาเปนอวยวะทมความสาคญอวยวะหนงของรางกาย และประกอบดวยโครงสรางทซบซอน ซงสวนประกอบ

ของลกตา สามารถจาแนกไดดงน 1. เปลอกตา (Eye lid) : หนงตา ขนตา กลามเนอปดและเปดเปลอกตา ทาหนาทปองกนสงแปลกปลอมเขาตาและชวย

แพรกระจายนาตา 2. เยอบตา (Conjunctiva) : เปนชน mucous membrane ทอยถดจากเปลอกตา 3. กระจกตา (Cornea) : มลกษณะ ใส โคงสมาเสมอ ไมมเสนเลอด ประกอบดวย corneal epithelium stroma

(substantia propria) corneal endothelium ชวยในการปองกนลกตา และชวยปรบ (focus) แสงไปยงจอประสาทตา (retina)

4. ผนงลกตา : ประกอบดวยตาขาว (sclera) ทมเนอเยอประสานกนเหนยวแนนทาใหลกตาคงรปอยได choroid อยดานหลงถดเขามาทางดานในของตาขาวประกอบดวยหลอดเลอดจานวนมากเพอทาหนาทใหอาหารแกจอตาหรอจอประสาทตา(retina) โดยจอประสาทตาเปนบรเวณชนในสดอยถดจาก choroid จอประสาทตาเปนบรเวณทมตวรบร

หนา 2

ความรสกคอ rods และ cones ซงทาหนาทเปลยนพลงงานแสงใหเปนกระแสประสาทเพอสงตอไปในสมองเพอแปลภาพ

5. มานตา (Iris) : อยดานหลงกระจกตา มลกษณะเปนแผนวงกลม มเสนเลอดและเมดสมากมาย จะมรมานตา (pupil) ใหแสงลอดผาน ทาหนาทปรบแสงใหเขาสตาใหพอเหมาะเพอเหนภาพไดชดเจน

6. เลนสแกวตา (Lens) มลกษณะคลายเลนสนนใส ยดตดกบ ciliary body ซงมหนาทรวมแสงทาใหภาพทเหนเปนภาพชดเจนอยบนจอประสาทตา (retina)

7. Ciliary body : อยบรเวณใกลฐานของมานตา ( iris) ประกอบดวย 2 สวนคอ 7.1 Ciliary process : ทาหนาทสรางสารนาในลกตา (aqueous humour) 7.2 Ciliary muscle : ทาหนาทปรบความโคงของเลนสแกวตา

8. นาในลกตา แบงไดเปน 2 ชนด 8.1 Aqueous humour : ทาหนาทใหสารอาหารแกกระจกตา (Cornea) และแกวตา (Lens) มลกษณะเหลวใส ไมม

ส ถกสรางโดย Ciliary process (โดยการกรองของเหลวจากพลาสมา) แลวไหลผานรมานตามาอยทหลง Cornea ได จากนนซมออกทาง Canal of Schlemn ซงจะดดซม Aqueous humour กลบเขาสกระแสเลอด

8.2 Vitreous humour : ลกษณะขนเปนวนใส อยในลกตาตงแตดานหลงของเลนสจนถงจอประสาทตาทาหนาทคงสภาพลกตา และชวยหกเหแสง

9. เสนประสาทตา (Optic nerve) เปนสวนปลายของเสนประสาทสมองเสนท 2 10. ระบบทอนาตา : ประกอบดวย ตอมนาตา (Lacrimal Gland), รเปด (Lacrimal punctum) ทอนาตา (Canaliculi) ถง

นาตา (Lacrimal Sac) และทอเปดเขาสจมก (Lacrimal Duct) สาหรบนาตา (Tear) มหนาททาใหกระจกตา มความใส สะอาด ชมชน และชวยฆาเชอแบคทเรยทเยอบตาและกระจกตา (เนองจากนาตาม globulins และ lysozyme เปนสวนประกอบซงมฤทธฆาเชอแบคทเรยได) โดยพบวาใน 1 วน คนเราหลงนาตาประมาณ 1,200 ไมโครลตร (µl)

สาเหตความผดปกตของตา แบงได 2 ลกษณะคอ 1. ความผดปกตภายนอกลกตา เชน การไดรบสารเคม โรคหนงตาอกเสบ (blepharitis) โรคกงยง (hordeolum) และ

โรคถงนาตาอกเสบ (dacryocystitis) เปนตน 2. ความผดปกตภายในลกตา เชน โรคตอกระจก (cataract) โรคตอหน (glaucoma) โรคกระจกตาอกเสบ (keratitis)

โรคตดเชอของกระจกตาดาททาใหเกดอกเสบภายในลกตา (bacterial endophthalmitis) โรคเยอบตาขาวอกเสบ (conjunctivitis) เปนตน

สาหรบอาการผดปกตทางตาทพบบอย อาจจดตามอาการทผปวยแสดงออกเปน อาการตาแดง และ อาการตามว

โดยพจารณาตามแผนภมรปท 2 และ 3

หนา 3

รปท 2 อาการผดปกตทางตาทมาดวยอาการตาแดง (ศกดชย, 2546)

ตาแดง (Red eye)

ไมม ciliary injection มตาขาวแดงบรเวณรอบตาดา (ciliary injection) ซงบงบอกวามความผดปกตของ intraocular structure

เปลอกตา เยอบตา

ตากงยง ถงนาตาอกเสบ

ตอลม ตอเนอ

เลอดออกใตเยอบตา เยอบตาขาวอกเสบ : จากการแพ : จากเชอไวรส : จากเชอแบคทเรย

โรคกระจก : กระจกตาถลอก : กระจกตาเปนแผล

มานตาอกเสบ ตอหนเฉยบพลน ลกตาอกเสบ

สงจกษแพทย

หนา 4

รปท 3 อาการผดปกตทางตาทมาดวยอาการตามว (ศกดชย, 2546)

ตามว (Blurred vision)

ตามวทนททนใด ตาคอยๆ มวลง

มอาการปวดตารวม ไมมอาการปวดตารวมดวย

ตอหนเฉยบพลน มานตาอกเสบ

จอประสาทตาลอก เสนเลอดแดงจอประสาทตาอดตน

สงจกษแพทย

มวเหมอนมฝาขาวบง มวเหมอนถายภาพไมชด

มวแบบมภาพซอน (diplopia) มวเหมอนมฉากกน

-โรคเสนประสาทและกลามเนอตา

สงจกษแพทย ตอกระจก สายตาผดปกต สงจกษแพทย

จอประสาทตาลอก

หนา 5

โรคเยอบตาขาวอกเสบ (Conjunctivitis)

โรคเยอบตาขาวอกเสบ จดเปนโรคทไมมอนตรายรนแรง สามารถพบไดบอยในคนทกวย โดยทวไปอาการทเกดจากการตดเชอจะหายภายใน 2 สปดาห แตหากไดรบการรกษาทถกตองจะหายภายใน 1-3 วน โรคเยอบตาขาวจดตามสาเหตไดดงน

1. การตดเชอแบคทเรย สามารถพบไดบอยในคนทกวย ทาใหมอาการตาแดง มขตามาก ลกษณะเปนสเหลองหรอสเขยว (muco-purulent discharge) สวนใหญมกจะไมมอาการคนตาหรอมอาการเลกนอย มกเปนทตาขางใดขางหนงกอน แลวจงลามมาอกขางหนง สาเหตสวนใหญเกดจากเชอ Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus epidermidis และ Haemophilus influenzae เปนตน การตดตอโดยการสมผสถกนวมอ ผาเชดหนา หรอผาเชดตวทปนเปอนเชอ สาหรบการรกษาใหยาหยอดตาหรอยาปายตาชนดทเปนยาปฏชวนะ (antibiotic) เชน ยานโอมยซนรวมกบโพลมยซนหยอดตาครงละ 1 หยด วนละ 4 ครง นาน 5-7 วน และอาจใหยาหยอดตาทเปนยาตานฮสตามน (antihistamine) รวมดวยเพอลดอาการไมสบายตา

2. การตดเชอไวรส สามารถพบไดบอยในคนทกวยแตจะพบในเดกมากกวาผใหญ เกดจากการตดเชอไวรส เชน ไวรสกลม Adenovirus เชอไวรสบางชนดทาใหเกดการแพรระบาดตามหมบาน หรอโรงเรยน เรยกวา โรคตาแดงระบาด (epidemic keratoconjunctivitis) มกเกดจากไวรส enterovirus type 70 และ ไวรส coxsackie virus A type 24 สาหรบอาการของโรคทเกดจากเชอไวรส พบวามอาการตาแดง นาตาไหลมาก ลกษณะใส (watery to mucoid discharge) เคองตา อาการคนตาจะไมมาก มกเปนกบตาทง 2 ขาง อาจมตอมนาเหลองหนาหโต อาจมไข เจบคอรวมดวย การรกษาดวยยาเปนการรกษาตามอาการ (symptomatic treatment) เชน การให ยาหยอดตาทเปนยาตานฮสตามน อาการจะคอยๆ ดขนใน 7-10 วน นอกจากนควรใหคาแนะนาผปวยใหระวงการแพรกระจายเชอ เชน ระวงการใชผาเชดหนารวมกน หรอควรลางมอดวยสบบอยๆ

3. การแพ สามารถพบไดบอยทงเดกและผใหญ โดยสาเหตจากการแพ เชน แพฝน ควน เกสรดอกไม อากาศเยนในสวนของอาการพบวา จะมอาการคนตามากเปนพเศษ มกคนบรเวณหวตา ผปวยมกจะมนาตาไหล มหนงตาบวม อาการเปนๆหายๆ ทตาทง 2 ขาง บางรายมอาการเฉพาะบางฤดกาล บางรายมอาการเรอรงตลอดทงป การรกษาควรพยายามหลกเลยงสงททาใหเกดอาการ สวนการรกษาดวยยา เชนการใหยาหยอดตาทเปนยาตานฮสตามน ครงละ 1 หยดวนละ 3- 4 ครงเมอมอาการ อาจพจารณาใหยาในกลม mast cell stabilizers ครงละ 1 หยดวนละ 4 ครง โดยจะเรมไดผลหลงจากการใชประมาณ 2 สปดาห และควรหลกเลยงการใหยากลม สเตยรอยด (steroid) หยอดตายกเวนในรายทเปนรนแรง

หนา 6

ตารางท 1 ความแตกตางของอาการของโรคเยอบตาขาวอกเสบจากสาเหตตางๆ (Fiscella RG,2004)

อาการทพบ

เชอแบคทเรย เชอไวรส การแพ

ตาทมอาการ มกเรมจากตาขางใดขางหนงกอน แลวจงลามไปทตาอกดาน

เปนทงสองดาน เปนทงสองดาน

ลกษณะของขตา มสเหลองขนเปนหนอง

มลกษณะใส

มลกษณะใส

อาการปวดตา มอาการปวดตาเลกนอย

มอาการปวดตาเลกนอย

มอาการคนตามาก

การกระจายของอาการตาแดง

ตาแดงกระจายทวไปทงบรเวณเยอบตาขาว

ตาแดงกระจายทวไปทงบรเวณเยอบตาขาว

ตาแดงกระจายทวไปแตมกจะอยบรเวณใกลตาดา

อาการอนทเปนรวม ไมม โรคหวด โรคภมแพ (หรอครอบครวม

ประวตเปนโรคภมแพ)

โรคตาอกเสบในทารก (Ophthalmia neonatorum)

โรคตาอกเสบในทารก หมายถง ภาวะเยอบตาอกเสบทเกดกบเดกทารกอายไมเกน 28 วน การอกเสบอาจเกดกอนคลอด ระหวางคลอด หรอหลงคลอดกได สาเหต เกดจากเชอ Neisseria gonorrhoea, Chlamydia trachomatis, Non gonococal bacteria, Herpes simplex และอาจเกดพวกสารเคม (Chemical) อาการ ในกรณทเปนเยอบตาขาวอกเสบจากการตดเชอหนองใน (gonococal conjunctivitis) เดกเรมมตาแฉะ หนงตาบวมมาก มหนองไหลบรเวณหนงตาและแกม เดกไมลมตา โดยเรมมอาการในวนท 2-3 การรกษา ในกรณทเปนเยอบตาขาวอกเสบจากการตดเชอหนองใน ควรรกษาโดยใชนาเกลอ (normal saline) ลางตาบอยๆ สาหรบยาทใชรกษาไดแกยา penicillin G sodium (PGS) ขนาด 100,000 u/cc หรอยา cefazoline ขนาด 50 mg/cc หยอดตาทกชวโมง รวมกบการใหฉดยา PGS ขนาด 50,000 u/kg/d เขาทางหลอดเลอดดา โดยแบงใหวนละ 2 ครงเปนเวลาตดตอกน 7 วน หรอใหฉดยา ceftriaxone เขาทางกลามเนอ หรอทางหลอดเลอดดา 25-50 mg/kg ครงเดยว (single dose) เนองจากเปนการตดเชอแบคทเรยทมความรนแรงมากทาใหกระจกตาทะลได ดงนนหากสงสยวาเดกเปนโรคเยอบตาขาวอกเสบจากการตดเชอหนองใน ควรสงตอใหจกษแพทยโดยเรว การปองกน 1. ยาปองกน ไดแก 1% silver nitrate , 1% tetracycline และ 0.5% erythromycin โดยการใช 1% silver nitrate

หยอดตาเดกแรกคลอดจะลดการตดเชอหนองในได แตยาไมมฤทธครอบคลมการตดเชอ Chlamydia trachomatis

หนา 7

ซง tetracycline หรอ erythromycin ออกฤทธไดดตอเชอทงสองชนดน ดงนน tetracycline 1% ophthalmic ointment หรอ erythromycin 0.5% ophthalmic ointment จงไดรบการแนะนาใหใชในกรณดงกลาว

2. เดกทคลอดโดยวธการผาตด (cesarean section) ควรใหยาหยอดตาเพอปองกนการตดเชอเชนกน 3. ทารกทเกดจากมารดาทตรวจพบเชอหนองในขณะคลอด ควรปองกนโดยการใหยาฉดกลม penicillin หรอยา

cetriaxone ในขนาดเดยวกบการรกษาแกทารกนนๆ 4. มารดาทตรวจพบเชอ Herpes และไมไดรบการรกษา เมอเขาสระยะใกลคลอด ควรใหคลอดโดยวธการผาตด ผลแทรกซอนจากภาวะเยอบตาอกเสบ 1. กรณทไมไดรบการรกษาทถกตองจะทาใหตาบอด 2. กรณทมการตดเชอในระบบรางกาย (systemic) ทาใหเสยชวต

โรคตากงยง (Hordeolum) โรคตากงยง หมายถง ภาวะทตามฝเมดเลกๆ ทเปลอกตาบนหรอเปลอกตาลาง มอาการเจบหรอปวดระบม

บรเวณเปลอกตาตรงทมฝ ตาแหนงฝจะอยตรงขอบเปลอกตา สาเหต

เกดจากตอมไขมนทบรเวณโคนขนตามการอดตนและเกดการตดเชอแบคทเรย ไดแก เชอ Staphylococcus จนกลายเปนตมฝขนมา ชนดของโรคตากงยง สามารถจาแนกได 2 ชนด ไดแก 1. กงยงดานใน (internal hordeolum) เกดจากการอกเสบของตอมไขมนทมชอวา meibomian gland ซงเรยงตวอย

บรเวณเปลอกตาบนและลาง ทาหนาทขบไขมนออกมาเคลอบบรเวณกระจกตาและขอบตา เมอเกดการตดเชอแบคทเรย จะทาใหเกดการอกเสบภายใน meibomian gland เกดการโปงพองทละนอยจนโตกลายเปนตมฝ ซงตมฝจะหลบซอนอยดานในของเปลอกตา

2. กงยงดานนอก (external hordeolum) เกดจากการอกเสบของตอมเหงอทมชอวา gland of Moll หรอ Zeis’s gland เมอเกดการตดเชอแบคทเรย จะทาใหเกดหนองขงภายในและโปงพองออกมาเปนหวฝมองเหนชดเจนบรเวณเปลอกตาลกษณะเหมอนหวสวขนาดใหญ

บางครงตอมไขมนบรเวณเยอบเปลอกตา อาจมการอดตนของรเปดเลกๆ ทาใหมเนอเยอรวมตวอยภายในตอม กลายเปนตมนนแขง ไมเจบปวด เรยกวา ตาเปนซสต (chalazion) บางครงอาจมเชอแบคทเรยเขาไปทาใหเกดการอกเสบ คลายเปนกงยงดานในได เมอหายจากการตดเชอแบคทเรย ตมซสตกยงคงอยเชนเดม ลกษณะอาการ โรคตากงยงจะมอาการเรมแรกคอรสกคนบรเวณเปลอกตาตรงใกลๆจดทจะเกดฝ ซงผปวยบางรายจะขยตาบอยครงขน ตอจากนนประมาณหนงถงสองวน จะเรมมสแดงบรเวณขอบตาตรงตาแหนงทเปนฝ มอาการเจบเลกนอย ระยะตอมาหากไมไดรบการรกษา บรเวณทเปนนจะเรมมอาการเจบๆ คน ๆ เรมเหนฝชดเจน บรเวณรอบๆฝจะแดง กดเจบ ตง เวลากมศรษะตากวาระดบเอวจะรสกปวดบรเวณเปลอกตามากขน เมอเกดฝชดเจน จะสามารถแยกชนดใหเหนไดวาจะเปนแบบกงยงดานในหรอดานนอก หากเปนกงยงดานในจะมองไมเหนหวฝบรเวณเปลอกตา ตองพลกปลนดานในเปลอกตาออกมาจงจะเหน หากเปนกงยงดานนอกจะเหนฝหรอตมแดงบรเวณโคนขนตา หากปลอยทงไว 4-5 วน

หนา 8

ตอมา ฝหรอตมแดงจะแตกเองและทาใหฝยบลงและไมมอาการเจบ เมอหนองระบายออกหมดจะทาใหตมฝหายไปภายใน 1 สปดาห

สาหรบตาเปนซสต (chalazion) ผปวยจะไมมอาการ อาจจะรสกราคาญเมอเอานวมอคลาเปลอกตาหรออาจจะเคองตาเลกนอยหากตมซสตโตไปดนเยอตา หากตมซสตโตขนอาจจะดนกระจกตาดาใหเบยว เกดภาวะตามว เปนผลใหเกดสายตาเอยงได และทาใหรปทรงเปลอกตาไมสวยงาม การรกษากงยง โรคกงยงดานในและดานนอก ซงมสาเหตจากการตดเชอ ควรใหการรกษา ดงน

1. เมอเรมขนเปนตมฝใหมๆ ควรประคบดวยนาอนจดๆ โดยใชผาสะอาดหอหมปลายดามชอน แลวชบนาอนจดๆกดตรงบรเวณหวฝ และนวดเบาๆ วนละ 3-4 ครง ครงละ 10-15 นาท

2. ปายยาตาทเปนยาปฎชวนะ เชน oxytetracycline eye ointment หรอใชยาหยอดตาทเปนยาปฎชวนะ เชน chloramphenicol eye drop หยอดตาบอยๆ ทก 2-4 ชวโมง ตดตอกน 5-7 วน

3. หากอาการยงไมทเลาหรอมอาการเพมมากขน หรอม cellulitis ของเปลอกตาบรเวณรอบๆ รวมดวย อาจใชยาปฏชวนะชนดรบประทานในกลมเพนนซลลน เชน ยา cloxacillin และหากมอาการปวดสามารถใหยาแกปวดเชน พาราเซตามอล

4. หากตมฝเหนหวหนองชดเจน หรออาการปวดเพมมากขน ควรไปพบจกษแพทย เพอพจารณาผาตดระบายหนองออก โดยใชยาชาเฉพาะทและใชเวลาในการผาตดประมาณ 10 นาท ผปวยจะตองปดตาไว 24 ชวโมง พรอมทงไดรบยาปฏชวนะทงชนดหยอดตาและรบประทานรวมกบยาแกปวด

5. ในกรณทเปนตาเปนซสต ควรประคบดวยนาอนบอยๆ ทาตดตอกนประมาณ 1 สปดาห รวมกบใหยาปฏชวะหยอดตาวนละ 3-4 ครงเพอปองกนการตดเชอ หากยงไมยบควรไปพบจกษแพทยเพอพจารณาผาตดซงใชกรรมวธเดยวกบการผาตดโรคตากงยง

การปองกน 1. การรกษาความสะอาดบรเวณตาใหสะอาดสมาเสมอ เมอมการอกเสบบรเวณขอบตาหรอเปลอกตาควรปรกษา

แพทยเพอรบการรกษาทนท 2. การพกผอนรางกายใหเพยงพอ ออกกาลงกายสมาเสมอ หลกเลยงการปะทะฝน ลมแรง แสงแดดจด และควนบหร

รวมทงไมควรใชสายตามากหรอนานเกนไป 3. การใชนาสะอาดลางหนา และไมควรใชมอทไมสะอาดเชดตาหรอขยตา เนองจากอาจจะทาใหเชอแบคทเรยเขาส

ตอมไขมนบรเวณเปลอกตาได

โรคตอกระจก (Cataract) โรคตอกระจก หมายถง โรคทเลนสแกวตามความขน ทาใหแสงสองผานเลนสแกวตาไปยงจอประสาทตาได

นอยลง ผปวยจงมอาการตาพรามวและการมองเหนลดลง เมอเปนมากจนเลนสแกวตาขนมวเตมท ตาจะมดสนทถงกบตองใชมอคลาในเวลาเดน สาเหต 1. เกดจากการเสอมของเนอเยอตามอายทมากขน 2. เกดจากกรรมพนธหรอการคลอดกอนกาหนด

หนา 9

3. เกดจากการโดนกระทบกระเทอนอยางแรงทลกตา หรอของมคมแทงทะลตาและไปกระทบเลนสแกวตา 4. เกดจากโรคภายในลกตา เชน โรคมานตาดาอกเสบ หรอโรคแทรกซอนจากตอหน 5. เกดจากโรคทางรางกายของผปวย เชน โรคเบาหวาน โรคตอมไทรอยดเปนพษ หรอโรคตอมพาราไทรอยด 6. เกดจากพษจากสารเคม พษจากยา เชนการใชยาจาพวกสเตยรอยด (steroid) ทงชนดหยอดตาและชนดรบประทาน

เปนประจา พษจากเอกซเรยหรอจากแสงกมมนตภาพ ลกษณะอาการ อาการของผปวยทเปนโรคตอกระจก คอ อาการตามว ในระยะแรกจะมวเพยงเลกนอย เมอตอกระจกหนาขนกจะมวมากขนจนถงกบตาบอดไดในระยะสดทาย ในผปวยบางรายจะมตอกระจกเกดขนเเฉพาะทกลางเลนสแกวตา สวนรอบๆเลนสแกวตายงใสเปนปกต ซงผปวยทมตอกระจกลกษณะเชนนจะมอาการตามวมองไมชดเมออยในทมแสงสวางมากๆ ตอกระจกบางชนดทาใหผปวยสายตาสนเพมขนในระยะแรกๆ ตอกระจกชนดใดกตามเมอเปนมากขนตาจะมวลงจนกระทงมองไมเหนทงใกลและไกลทงในทมดหรอทสวาง ในระยะสดทายเลนสแกวตาทเปนตอกระจกจะขนขาวทงกอนจนมองเหนไดชดเจนวามเยอขาวๆ บงตาดาไว ผปวยจะมองไมเหนตองใชมอคลาและอาศยคนจง เมอพนระยะนไปแลวจะมเยอตาดาอกเสบหรอมตอหนเกดขนเปนโรคแทรกซอน และทาใหตาบอดอยางถาวรไมสามารถแกไขใหมองเหนได การรกษา ในปจจบน การรกษาตอกระจกทาไดโดยการผาตดเทานน ยงไมมการวจยใดๆ ทยนยนไดแนนอนวามวธการรกษาอนๆ ททาใหตอกระจกหายได สาหรบการรกษาโดยการผาตด มเทคนคทนยมใช ไดแก 1. Extracapsular Cataract Extraction with Introocular Lens (ECCE with IOL) เปนการผาตดมาตรฐานทใชกนมานาน ทาโดยเปดแผลผาตดตรงขอบตาดา จากนนเปดถงหมเลนสแลวนาเลนสแกวตาของผปวยทเปนตอกระจกออกมา แลวใสเลนสแกวตาเทยม (intraocular lens) เขาไปแทนท จากนนทาการเยบปดแผล 2. Phacoemusification with Introocular Lens เปนการผาตดโดยใชอลตราซาวนสลายตอกระจก ทาใหแพทยสามารถเปดแผลผาตดขนาดเลก สอดเครองมอเขาไปสลายตอกระจกแลวดดออกมา จากนนใสเลนสแกวตาเทยมเขาไปแทนท

สาหรบยาทมการใชในโรคตอกระจก มดงน 1. Pirenoxine (Catalin ®) มขอบงใชใน senile cataract และ diabetic cataract มกลไกการออกฤทธโดยการยบยงสารกลมควโนน (quinone substances) เนองจากสารกลมควโนน จะไปเรงการเปลยนโปรตนชนดทละลายนา (water soluble protein) เปนชนดทไมละลายนา (water insoluble protein) ทาใหเกดความผดปกตในขบวนการเมตาบอลซม (metabolism) ของสาร aromatic amino acid อนสงผลใหเกดตอกระจก ยา Pirenoxine (Catalin ®) จะทาในรปยาเมด ดงนนกอนใชใหละลายยาเมดนายาทบรรจมาในขวดผลตภณฑ (หามใชมอจบยาเมด) วธการใชยา คอ หยอดตาครงละ 1-2 หยด วนละ 4-6 ครง 2. Na dihydroazapentacene polysulfonate (Quinax ®) มขอบงใชใน congenital cataract และ traumatic cataract กลไกการออกฤทธเชนเดยวกบยา Pirenoxine โดยการยบยงสารควโนน (quinone substances) จงเชอวาสามารถปองกนการลกลามของโรค (progression) ได วธการใชยา คอ หยอดตาครงละ 1-2 หยด วนละ 3-5 ครง

หนา 10

โรคตอหน (Glaucoma) โรคตอหน หมายถง กลมของโรคทมการทาลายเซลสปมประสาทตา (retinal ganglion cell) และใยประสาทตา

(retinal nerve fiber) ของจอประสาทตา นาไปสการเปลยนแปลงของขวประสาทตา (glaucomatous optic neuropathy) มกจะเปนในตาทง 2 ขาง แตอาจจะเปนไมเทากน ซงผลการทาลายเซลสปมประสาทของจอประสาทตานจะทาใหผปวยมลานสายตาผดปกต (visual filed defect) โดยภาวะความดนในลกตา (Intraocular pressure) สงกวาปกต (มากกวา 21 มลลเมตรปรอท) เปนปจจยสาคญททาใหเกดการทาลายเซลสปมประสาทตาในผปวยโรคตอหน ซงโรคตอหนเปนสาเหตสาคญของโรคตาทนาไปสภาวะตาบอดชนดถาวร ปจจยเสยงของโรคตอหน 1. ความดนในลกตาสง พบวาความดนในลกตาสงเปนปจจยสาคญททาใหเกดการทาลายเซลสประสาทตา นอกจากน ความดนในลกตาทไมคงท (intraocular pressure fluatuation) ทาใหเกดการเปลยนแปลงของโรคไดมากกวากลมทความดนในลกตาคงท ดงนนในการรกษาปจจบน นอกจากการลดความดนในลกตาแลว ยงตองควบคมความดนในลกตาใหคงทดวย 2. อาย พบวาเมออายมากขนจะมแนวโนมทจะมความดนในลกตาสงขน โดยเฉพาะเมออายมากกวา 40 ปขนไป 3. ประวตบคคลในครอบครวเปนโรคตอหน พบวาปจจยทางพนธกรรมเปนปจจยเสยงททาใหมความดนในลกตาสง และทาใหเกดการทาลายเซลสประสาทตาไดงายขน 4. เชอชาต พบวาบางเชอชาต เชน คนผวดาจะมแนวโนมทจะเกดการทาลายของเซลสประสาทมากกวาเชอชาตอนหรอ คนเอเชยมแนวโนมเกดโรคตอหนชนดมมปดไดมากกวาชนชาตอน 5. ปญหาของระบบไหลเวยนโลหต พบวาการไหลเวยนโลหตทผดปกต ทาใหเกด ocular perfusion pressure ลดลง สงผลใหเกดการทาลายใยประสาทตาบรเวณขวประสาทตา(optic nerve head/ optic disc) จากการขาดเลอด (ischemia หรอ hypoxia) ซงความผดปกตของการไหลเวยนโลหตเหลาน ไดแก nocturnal hypotension หรอ vasospasm 6. โรคเบาหวาน พบวาผปวยทมภาวะเบาหวานในจอประสาทตา (diabetic retinopathy) จะเกดโรคตอหน (neovascular glaucoma) จากภาวะการขาดเลอดเรอรง (chronic ischemic process) ได ชนดของตอหน

โรคตอหนสามารถจาแนกไดเปน 2 กลม ไดแก 1. ตอหนชนดมมเปด (Open-angle glaucoma) เปนภาวะทมานตา (Iris) ไมไดยนไปตดกบกระจกตา (Cornea) แตมการอดกนของปากทางเขาของ Canal of Schlemn (สวนนมลกษณะคลายตะแกรง เรยกวา "Trabecular meshwork") ทาใหสารนาในลกตา (Aqueous humour) ไหลเวยนไมสะดวก ซงภาวะนมกจะเกดขนอยางชาๆ คอยเปนคอยไป ตอหนชนดนยงมการจดแบงเปนชนดยอย คอ ชนดปฐมภมซงไมมโรคอนทเปนสาเหตของตอหน เชน Normal tension glaucoma และชนดทตยภมจากการมโรคบางอยางเปนสาเหตนาแลวทาใหเกดโรคตอหนตามมา เชน uveitic glaucoma ในผปวยมานตาอกเสบ 2. ตอหนชนดมมปด (Close-angle glaucoma) เปนภาวะทสวนฐานของมานตา (Iris) ยนเขาไปตดอยกบกระจกตา (Cornea) เมอมมทมานตาปดจงทาใหสารนาในลกตา (Aqueous humour) ไมสามารถไหลเวยนไดสะดวก เกดภาวะการอดตน (Aqueous outflow obstruction) ความดนในลกตาจงสงขน เปนเหตใหเซลสประสาทตาถกทาลาย ภาวะนมกเกดขนแบบเฉยบพลน ตอหนชนดนยงมการจดแบงเปนชนดยอย คอ ชนดปฐมภม เชน acute angle closure glaucoma และชนดทตยภม เชน intraocular tumor induced glaucoma

หนา 11

สาหรบตอหนชนดทเปนมากทสด คอตอหนชนดมมเปดแบบปฐมภม (primary open angle glaucoma; POAG)นอกจากนยงมตอหนอกชนดหนงคอ ตอหนชนดเปนมาแตกาเนด (congenital glaucoma หรอ developmental glaucoma) เปนโรคตอหนทมความผดปกตของการพฒนาระบบการไหลเวยน (outflow system) ซงเปนมาแตกาเนดหรอมการพฒนาทผดปกตหลงคลอด ลกษณะอาการ 1. ตอหนชนดมมเปด มกไมคอยพบอาการผดปกตจนกวาผปวยจะมการลกลามของโรคมากขน จะพบวาการมองเหน ลดลง ลานสายตาผดปกต (visual field defect) ขวประสาทตาผดปกต และอาจมเลอดออกบนขวประสาทตา (splinter hemorrhage) ความดนในลกตาสงมากกวา 21 มลลเมตรปรอท และในกรณทมความดนในลกตาสงมากๆ จะมอาการปวดตา ปวดศรษะ มองเหนรงรอบดวงไฟ 2. ตอหนชนดมมปด มกพบอาการตามวลงอยางรวดเรว ปวดรอบๆ กระบอกตา ปวดบรเวณหนาผาก คลนไส อาเจยน เหนรงรอบๆ ดวงไฟ เหนเยอบตาแดงรอบกระจกตา รมานตาโต ความดนในลกตาสงมากอยระหวาง 50-100 มลลเมตรปรอท การรกษาโรคตอหน การรกษาโรคตอหน อาจทาไดหลายวธขนอยกบชนดของตอหน และระยะของโรคทเปนอย แบงการรกษาออกเปนกลมๆ ดงน 1. การรกษาโดยการใชยา จดเปนการรกษาอนดบแรกของการรกษาโรคตอหน โดยยาทใชรกษาตอหนกลมตางๆ (จะกลาวรายละเอยดตอไปในหวขอยาทใชในโรคตา) จะออกฤทธลดความดนในลกตา โดยสวนใหญแลวจะใชในรปของยาหยอดตา ยาบางชนดอยในรปของยารบประทาน เชน acetazolamide 2. การรกษาโดยใชแสงเลเซอร มหลายวธ ไดแก laser iridoplasty สาหรบการรรกษาผปวยตอหนชนดมมปด และ laser trabeculoplasty สาหรบสาหรบการรรกษาผปวยตอหนชนดมมเปด เปนตน 3. การรกษาโดยการผาตด ในกรณทการใชยาหรอการรกษาโดยใชแสงเลเซอรไมสามารถควบคมโรคตอหนได จะตองพจารณาการรกษาโดยการผาตด ซงเปนการรกษาขนสดทาย หลงการผาตดหากยงไมสามารถควบคมโรคได อาจตองใชยารกษาตอหนรวมดวย

การรกษาเบองตนในกรณตอหนแบบเฉยบพลน มดงน 1. การรกษาแบบเรงดวนทนท เพอลดความดนในลกตาใหตาลงโดยเรวทสดกอน ดงน

1.1 ใหยา กลม bata blocker เชน 0.5% timolol หยอดตาจานวน 1 หยด 1.2 ใหยากลม carbonic anhydrase inhibitor ไดแก acetazolamide (Diamox ®) ขนาด 250 มลลกรม

รบประทานครงเดยวจานวน 2 เมด 1.3 ใหยารบประทานกลม osmotic ไดแก 50% glycerine ขนาด 2 มลลลตรตอนาหนกตว 1 กโลกรม (100%

glycerin ขนาด 1 มลลลตรตอนาหนกตว 1 กโลกรมผสมนาสมหรอนามะนาวในขนาดเทากนใหผปวยดม) 1.4 หลงจากนนประมาณ 30 นาท เมอความดนในลกตาเรมลดลง ใหยากลม miotic ไดแก 4% pilocarpine หยอด

ตาทก 15 นาทจานวน 2 ครง 1.5 กรณทผปวยไมสามารถรบประทานไดหรอเกดการอาเจยน อาจให 20% mannitol ขนาด 5 มลลลตรตอนาหนก

ตว 1 กโลกรม ฉดเขาทางหลอดเลอดดา (intravenous) ใหหมดภายใน 30-45 นาท หลงจากนน 1 ชวโมงควร

หนา 12

วดความดนในลกตาอกครง ถาความดนในลกตาลดตาลง จะตองประเมนผปวยอกครงวาควรจะใหการรกษาดวยวธใด เชน การใชแสงเลเซอร

2. การรกษาเพอควบคมอาการ ในขณะรอการผาตดหรอการใชแสงเลเซอร จะใหยาควบคมความดนในลกตา ดงน 2.1 ใหยา 4% pilocarpine หยอดตาทก 4-6 ชวโมง 2.2 ใหรบประทานยา acetazolamide (Diamox ®) ครงละ 1 เมด ทก 6 ชวโมง 2.3 ถาความดนในลกตายงสง อาจเพมยากลม beta blocker วนละ 2 ครง 2.4 ในบางรายอาจตองใหยารบประทาน glycerine วนละ 4 ครง หรอการใช manitol รวมดวย

3. การรกษาตาอกขาง เนองจากพบวาผปวยมโอกาสเกดตอหนเฉยบพลนในตาอกขาง โดยเกดประมาณมากกวารอยละ 90 ของผปวย ในเวลา 5 ป ดงนนการปองกนตาอกขางจงเปนสงจาเปน การปองกนสามารถทาไดโดยวธการผาตดหรอการใชแสงเลเซอร ถาหากผปวยไมยนยอมในการผาตดหรอการใชแสงเลเซอรควรใหยา 1 % pilocarpine หยอดตา (ตลอดชวต) เพอปองกนการเกดเปนซา อยางไรกตามการใชยาหยอดตาจะไมสามารถปองกนไดอยางสมบรณ

Steroid glaucoma

การเกดตอหนในผปวยทใชยากลมสเตยรอยด (steroid) เปนระยะเวลานาน สามารถเกดไดจากกลไกตางๆ ดงน 1. ยากลมสเตยรอยด (steroid) ไปทาใหเกดการเปลยนแปลงของสาร mucopolysaccharide ทบรเวณ trabecular

meshwork มผลทาใหชองทใชระบายนาในลกตา (intertrabecular space) แคบเขา ทาใหสารนาในลกตา (aqueous humour) ระบายออกไมได สงผลทาใหความดนในลกตาสงขน

2. ยากลมสเตยรอยด (steroid) ไปทาใหเกดการเพมขนของความดนในสวนของหลอดเลอดดาบรเวณเยอบผนงลกตา (episcleral venous pressure) ซงจะมผลทาใหการไหลเวยนของนาในลกตา (aqueous outflow) ลดลง สงผลทาใหความดนในลกตาสงขน ผปวยทใชยากลมสเตยรอยด และความดนในลกตาสงขน เรยกวา steroid responder ซงจะพบไดประมาณรอยละ

30 ของประชากร steroid responder พบในผปวยทมการใชยาสเตยรอยดทงชนดทเปนยาในรปแบบออกฤทธเฉพาะท (topical form) และยารปแบบรบประทานหรอยาฉด (systemic form) โดยผปวยทใชยากลมสเตยรอยดและเกดความดนในลกตาสงขน รวมกบเปนโรคตอหน เรยกวา Steroid glaucoma

โรคตอลม (pinguecular) สาเหต

โรคตอลมเกดจากการถกลม หรออากาศรอบๆ ตว โดยเฉพาะผทขรถจกรยานยนตทไมมการสวมหมวกกนนอคหรอใสแวนตา การสมผสฝนละอองทอยในอากาศ หรอควนจากทอไอเสยเขาตา แสงแดดทมไอรอนสง ความรอนจากเตาไฟ อยางตอเนองเปนเวลานาน ทาใหเกดการระคายเคอง กระตนใหเยอบตาขาวสรางสารประเภทโปรตนและไขมนปองกนมากกวาปกต จนเกดเปนกอนนนบรเวณบนเยอบตาขาว นอกจากนอาจเกดโดยไมทราบสาเหต ลกษณะอาการ โรคตอลมจะมกอนเนอเยอลกษณะเปนกอนนนสเหลองขนาดหวไมขดไฟ พบอยบนเยอบตาขาวใกลกบขอบตาดาบรเวณทางดานหวตาหรอหางตา หรอแนวทเปลอกตาเปดใหเยอบตาขาวกระทบสงตางๆ หากตดกอนเนอเยอน

หนา 13

ออกไปสองกลองจลทรรศนจะเหนชนเนอเยอพงผดยดหยน (hyaline and elastiic tissue) ซงกอนเนอเยอสามารถขยายขนาดไดหากถกการกระตนบอยๆ ผปวยอาจเปนเพยงตาเดยวและดานเดยว คอ ดานหวตาหรอหางตา ผปวยบางคนเปนสองตาทงหวตาและหางตา มกพบไดบอยในคนทอาย 40 ปขนไป หรอคนทสมผสกบลมและฝนเปนประจาประกอบกบรางกายออนแอ ความตานทานตอโรคตา อาจเกดการกระตนทาใหเปนตอลมมากขน โดยจะเหนเปนกอนเนอเยอสเหลองนนสงขนชดเจน มตาแดงบรเวณรอบๆทเปนตอลม มอาการระคายเคอง นาตาไหล เจบเลกนอย โรคนไมสามารถรกษาใหหายขาด สามารถกลบมาเปนซาไดหากยงอยกบสงแวดลอมทเปนสาเหต การรกษา

หากเกดการอกเสบ (pingueculitis) ผปวยจะมอาการตาแดงในบรเวณทเปนตอลม มการระคายเคองเหมอนผงเขาตา จาเปนตองรกษาดวยการใหยาหยอดตากลมสเตยรอยด ยาหยอดตากลม vasoconstrictor หรอยาหยอดตากลมยาตานฮสตามน นอกจากนไมควรออกบรเวณกลางแจงทแดดจด ควรสวมแวนตากนแดดเพอปองกนฝนและลม ในกรณทกอนเนอเยอมขนาดใหญเขากระจกตาดา มผลตอการมองเหนควรรกษาโดยวธการผาตด

โรคตอเนอ (pterygium) สาเหต

โรคตอเนอเกดจากการเสอมสภาพของแกวตาและเยอบตาขาว จากภาวะโรคภมแพ จากการเปนแผลทแกวตา และสาเหตเชนเดยวกบการเกดตอลม ลกษณะอาการ

โรคตอเนอเปนโรคของเยอบตาขาวทพบไดบอย ตอเนอ คอ ตอลมทขยายตวใหญและหนาจนลามเขาไปในตาดา ตอเนอมลกษณะเปนแผนเยอบางๆ สขาว รปสามเหลยมซงมฐานอยทตาขาวและยอดแหลมยนเขาไปในตาดา แผนเยอสขาวอาจเกดไดทงดานหวตาหรอหางตา โดยดานหวตาพบไดบอยกวาดานหางตา เมอตอเนอลามถงกลางตาดาจะทาใหตาขางนนมองไมเหน ผปวยจะมอาการระคายเคอง มนาตาไหล และมตาแดงบรเวณรอบๆทเปนตอเนอ การรกษา

การรกษาโรคตอเนอจะไมมยาหยอดตาหรอรบประทานสาหรบรกษาเพอสลายตอเนอใหหายไป การรกษาตามอาการอาจใชยาหยอดตาเพอลดอาการระคายเคองตา เชน ยาหยอดตากลมสเตยรอยด ยาหยอดตากลมยาตานฮสตามน และ ยาหยอดตากลม vasoconstrictor ในกรณทสาเหตของตอเนอเกดจากโรคภมแพ ควรใชยาตานฮสตามนหยอดตา พรอมทงรกษาสาเหตของโรคภมแพดวย เมอตอเนอหนาตวขนและลกลามเขาตาดา ตองทาการผาตดรกษาตอเนอ

หนา 14

ยาทใชเฉพาะทในตา การใชยารกษาโรคตาดวยตนเองสามารถทาไดในกรณทตองการบรรเทาอาการทเกดจากเยอบตาขาวอกเสบจาก

การแพ การตดเชอแบคทเรย หรอการระคายเคองทไมมการฉกขาดของกระจกตา การใหยารกษาอาจใชทงยาทใชเฉพาะทตารปแบบตางๆ และอาจจะตองใหยารบประทานรวมดวย เชน การรบประทานยา Cloxacillin กรณทตองการรกษาการตดเชอกลม Staphylococus ทเปลอกตา การใชยารบประทาน Acetazolamide เพอลดความดนในลกตาสาหรบรกษาโรคตอหน หรอบางกรณตองใหยาฉดเขาทางหลอดเลอดดา เชน ยเรย การใหยาตามระบบนนยาจะไมสามารถผานไปสภายนอกลกตาเทากบการใหยาหยอดตาหรอปายทตาโดยตรง แมวายาบางตวสามารถผานเขาสตาได แตจะตองใหในปรมาณมาก ซงอาจทาใหเกดอนตรายตอรางกายได รปแบบของผลตภณฑสาหรบตาและวธการใหยา รปแบบผลตภณฑสาหรบตามหลากหลายรปแบบ สวนใหญยาหยอดตาชนดนาใส (Ophthalmic solution) และยาขผงปายตา (Ophthalmic ointment) จะมการใชคอนขางกวางขวางเมอเทยบกบยานาแขวนตะกอน (Ophthalmic suspension) ในขณะทยาเมดสาหรบผสมนาละลายพบไดไมบอยนก สวนยาสอดฝง (ocular insert) เพอใหมการปลดปลอยยาตอเนอง ซงจะมประโยชนกรณทตองการใหยาอยางตอเนองตลอดเวลา นอกจากนยงมยาสาหรบเลนสสมผส (contact lens solution) และยาผงสาหรบผสมนากอนใช (powder for reconstitution)

สาหรบวธการใหยาสามารถจาแนกไดดงน 1. การหยอดตา เปนวธทมขอดคอหยอดไดงาย ไมทาใหเกดอาการตามว และไมมปฏกรยาตอผวหนงของเปลอก

ตา แตวธการนมขอจากด คอ การออกฤทธสน ระยะเวลาในการออกฤทธขนกบสวนประกอบหลายประการ เชน ปรมาณของนาตา การกระพรบตา (หากมนาตามากหรอกระพรบตาบอยจะทาใหยาหมดฤทธเรวขน) และการอกเสบของเยอบตาขาว (จะทาใหมการดดซมยาไดมากกวาปกต)

2. การปายตา เปนวธทมขอดคอ การออกฤทธไดนานกวาการหยอดตา ไมทาใหเกดอาการระคายเคอง และไมมการไหลของยาลงไปในทอนาตาและลงไปในคอ ซงจะทาใหมการดดซมเขาสรางกายนอยกวายาหยอดตา แตวธการนมขอจากดคอ ยามความเหนยวเหนอะหนะ และเคลอบตาทาใหตามว

3. Packs หรอ pledget เปนกอนสาลทชบนายาใสในชองลกตา ทาใหยาคอยๆซมออกมาและออกฤทธไดอยางสมาเสมอและเปนเวลานาน และ Disks ซงเปนสารประกอบเชงซอนของตวยาและสารกอเจล ใชในลกษณะเดยวกบ Packs

4. Iontophoresis เปนวธการทอาศยแรงผลกดนทางไฟฟาทาใหยากระจายตวสมผสกบกระจกตาและซมผานไดมากขน

5. การฉดยาเขาใตเยอบตา (Subconjunctival injection) เพอใหยาแพรเขาสภายในลกตาไดมากทสด โดยมกใชกบโรคทเปนรนแรง

6. การฉดยาเขาหลงลกตา (Retrobulbar injection) ซงเปนบรเวณทมผลตอประสาทและโครงสรางบรเวณ retrobulbar space เชน การฉดยาชากอนผาตดตา

7. การฉดยาเขาภายในลกตา (Intraocular injection) อาจฉดเขาบรเวณหองหนาลกตาหรอบรเวณ Vitreous การฉดยาวธนตองใชยาทมความเขมขนตา และปรมาณยาทฉดแตละครงไมควรเกน 0.1-0.2 มลลลตร

8. การสวนลาง (Irrigations) ใชในการรกษาแผลของกระจกตาดาหรอในรายทกระจกตาดาถกนากรดหรอดาง โดยการใช catheter สอดผานเปลอกตาเพอใหนายาลางตาผานอยตลอดเวลา

หนา 15

การเขยนฉลากยาตา ความสาคญของการเขยนฉลากยาตา มดงน 1. เพอปองกนการใชผลตภณฑทถกปนเปอน : ควรระบระยะเวลาการใชและขอควรระวงหลงการเปดใช หากเปนยาท

ผลตขนในโรงพยาบาลควรระบวนททาใหปราศจากเชอไวดวย 1.1 ยาทใชภายในบาน : เนองจากมสารกนเสย (preservative) ตามทระบใน B.P.C. จะเกบไวได 4 สปดาหหลงเปด

ใช การเขยนฉลากควรเขยนวา "ทงไปหลงจากเปดใชแลว 4 สปดาห" แตไมไดหมายความวาหลง 4 สปดาหแลวไมควรรกษาโรคทเปนตอไป

1.2 ยาทใชตามหอผปวย : หลงจากเปดยาตาแลวใชไมหมดใน 1 สปดาหใหทงไป 1.3 ยาทใชในแผนกผปวยนอก หองฉกเฉน : ในหองฉกเฉนอาจเปนไปไดวายา 1 ขวดถกนามาใชกบผปวยหลายคน

ซงอาจทาใหเกด การตดเชอในระหวางผปวยหลายราย (cross infection) ได ดงนน B.P.C. จงแนะนาวายาทเหลอในแตละวนใหทงไป

1.4 ยาทใชในหองผาตด : ใหแยกยาตาสาหรบผปวยแตละราย และเปดใชขวดใหมทกครง สวนทเหลอในขวดแตละครงตองทงไป

2. เพอปองกนอนตรายกบลกตา : ฉลากจะตองระบชอและความเขมขนของสารกนเสยในตารบ 3. เพอปองกนความผดพลาดในการจายยาทมหลายความแรง : ยาบางชนดมหลายความแรงจงตองระบใหชดเจนใน

ฉลาก เชน ยา prednisolone 0.12 % (Pred-mild®) และ prednisolone 1% (Pred-forte®, Inf-oph®) เปนตน 4. เพอใหรกษาความคงตวของยา

4.1 ยาตาทตองเกบในทเยน (cool place) ไดแก adrenaline, chloramphenicol, cyclopentolate, hydrocortisone acetate

4.2 ยาตาทตองเกบในตเยน (2-8°C) ไดแก proxymethacaine เนองจากเปนยาทไมคงตวอยางมากเมออยในรปยานา อยางไรกตามหามแชในชองทานาแขง (freezer)

4.3 ยา chloramphenicol พบวาถาเกบท 25°C ยาจะคงฤทธอยไดนาน 4 เดอน แตถาเกบทอณหภม 2-8°C ยาจะอยไดนานถง 18 เดอน จากวนผลต (แตสาหรบ chloramphenicol eye drop ทผลตโดยวธปราศจากเชอและไมไดใสสารกนเสย จะมอายยาสนกวาน)

5. เพอปองกนการเปลยนแปลงทางกายภาพ : เชนยานาแขวนตะกอน ควรระบในฉลากวา "เขยาขวดกอนใช" และ "หามเกบในชองทานาแขง" (freezer) เนองจากอาจเปนการทาลายผลกของตวยาแลวมผลตออตราสารเขาระบบชวภาพ (bioavailability) และยงอาจระคายเคองตาไดดวย

การอานใบสงยาสาหรบยาตา 1. แบบทใชอกษรภาษาองกฤษหรอภาษาละตน

BE และ OU หมายถง ตาทงสองขาง RE และ OD หมายถง ตาขวา LE และ OS หมายถง ตาซาย

**คาวา ED ยอมาจาก eye drop หมายถง ยาหยอดตา สวน EO ยอมาจาก eye ointment หมายถงยาขผงปายตา

หนา 16

ตวอยาง เชน Chloramphenicol ED OS qid

หมายถง ใหหยอดยาทตาดานซายครงละ 1-2 หยด วนละ 3 ครง เชา กลางวน เยน Bior tear ® RE q 2 hr หมายถง ใหหยอดยาทตาดานขวาครงละ 1-2 หยด ทก 2 ชวโมงจนกระทงกอนนอน 2. แบบทใชตวเลข

-/- ตวเลขดานซาย หมายถง ตาขวา สวนตวเลขดานขวา หมายถง ตาซาย 8 หมายถง ทก 2 ชวโมง 6 หมายถง ทก 3 ชวโมง 5 หมายถง ทก 4 ชวโมง 4 หมายถง วนละ 4 ครง 3 หมายถง วนละ 3 ครง 2 หมายถง วนละ 2 ครง 1 หมายถง วนละ 1 ครง ตวอยางเชน FML ED ®

4/2 หมายความวา ใหหยอดยาทตาขวา วนละ 4 ครง และหยอดยาทตาซาย วนละ 2 ครง

Terramycin EO 1/1

หมายความวา ใหใชยาปายตาทงสองขาง วนละ 1 ครง กอนนอน ขอคานงในการใชผลตภณฑยาตา 1. ปกตลกตาจะมความจของเหลวประมาณ 10 ไมโครลตร (µl) ดงนนการใชยาหยอดตาแตละครงไมจาเปนตองหยอด

ครงละหลายหยด เพราะหลอดหยดจะมปรมาตรรวมหยดละ 25-50 µl ดงนนการหยอดยาเพยง 1 หยดถอวาเพยงพอ (สวนมากจะระบเปน 1-2 หยด) อยางไรกตามไมควรใหมากกวานเนองจากหากยาตานนไมใช isotonic solution จะกระตนใหมการหลงนาตาออกมามากขน ทาใหยาถกเจอจางไปมากและสาหรบยาตาทใชกบเชอไวรส มกระบใหหยอดเพยง 1 หยดในแตละครง อาจเนองมาจากภาวะตดเชอไวรสทดวงตา มนาตาไหลออกมามากอยแลว การหยอดยาหลายหยดอาจกระตนใหนาตาออกมามากยงขน

หนา 17

2. เนองจากอตราการไหลเวยนของเหลวภายในตา (turnover rate fluid) มคาเทากบรอยละ 16 ตอนาท หลงจากหยอดยาตาไปเปน 4 นาทจะเหลอยาประมาณรอยละ 50 และหลงจากหยอดยาไป 10 นาทจะเหลอยาประมาณรอยละ 17 ดงนนการหยอดยา 2 ชนดจงควรหยอดหางกน 5 – 10 นาท

3. ปจจยทมผลตอการแทรกผานกระจกตาของยา (corneal penetration) มดงน 3.1 ความเขมขนของยา (concentration) ซงการหยอดยาทมความเขมขนนอยแตใหยาบอยจะใหผลการดดซมยาดกวาการหยอดยาทความเขมขนสงแตใหยาไมบอย 3.2 ความหนด (viscosity) ซงทาใหเวลาทยาสมผสกบตา (contact time) นานด 3.3 ความเปนกรด-เบส (pH) ของยา โดยยาทมความเปนดางจะสามารถซมผานกระจกตาไดดกวายาทมความเปนกรด นอกจากนความเปนกรด-เบสของยาทมากหรอนอยเกนไป (4 – 7) จะทาใหเกดการแสบตาและทาใหมการหลงนาตา (reflex tearing) ออกมามาก เปนผลใหยาเจอจางอยางรวดเรว 3.4 สภาพของกระจกตา หากมรอยถลอกกจะทาใหยาสามารถซมผานไดมากขน

4. ยาชนดทละลายในไขมน (lipid soluble) จะถกดดซมไดดกวายาชนดทไมละลายในไขมน (lipid insoluble) ยาทมความเปนกรด-เบส (pH) สงกวาจะดดซมไดดกวายาทมความเปนกรด-เบสตากวา ดงนนในการหยอดยา 2 ชนดทมคาความเปนกรด-เบสตางกนควรหยอดยาทมความเปนกรด-เบสสงกอนจะทาใหยาดดซมดขน เชนการใหยา timolol (pH = 6.8) กอนยา pilocarpine (pH = 5) เปนตน

5. การดดซมยาเขาสกระแสโลหต มกจะเกดโดยยาถกขบออกมาทางทอเปดเขาสจมก (Nasolacrimal duct) จงสามารถปองกนไดโดยกดถงนาตา (lacrimal sac) ทบรเวณหวตา นานประมาณ 1-2 นาท ระหวางทหยอดตา หรอหลงหยอดแลวทนท

6. การหยอดตาหรอปายตาไมควรทาลงไปทกระจกตาโดยตรง เนองจากเปนบรเวณทเปราะบางและมความไวสงมาก เมอมการกระตนบรเวณนจะทาใหมการหลงนาตาออกมามาก สงผลใหยาเจอจางไดอยางรวดเรว นอกจากนยงอาจเปนอนตรายตอกระจกตาดวย ดงนนคาแนะนาจะใหยาลงไปทกระพงเปลอกตาดานลาง

7. การหยอดยาตาไมควรปดตาแรงๆ หรอกระพรบตาถเกนไป เพราะจะทาใหยาถกขบออกไดเรวขน ควรหลบตาประมาณ 5 นาทหลงหยอดยาตา

8. ความถในการหยอดยา โดยทวไปมกใหวนละ 4 ครงยกเวนยาปฏชวนะอาจใหบอยกวาตามความรนแรงของโรค สวนยากลม beta-blocker เชน timolol มกใหวนละ 2 ครง ยาปายตานยมใหปายเฉพาะกอนนอน เพราะมความเหนอะหนะตาและทาใหตามว อยางไรกตามยาปายตาสามารถอยในตาไดนานกวายาหยอดตา

9. การใชยาปายตาสามารถเพมระยะเวลาทยาสมผสกบตาไดมากขน 2-4 เทา (เมอเทยบกบการใชนาเกลอ) แตมขอเสยคอจะทาใหตามวได และควรถอด contact lens กอนใชยาปายตาดวย รวมทงควรแนะนาผปวยวาเมอเรมใชยาปายตาครงแรก ควรบบยาทงไปประมาณ ¼ นว (0.5 cm) เนองจากตวยาทบรรจมานานอาจแหงเกนไป และหากตองใชยาปายตา 2 ชนดพรอมกน ใหทงชวง 10 นาทกอนใชยาชนดตอไป

10. เพอความมนใจเรองความปราศจากเชอในตวยา ไมควรใหปลายหลอดของยาตาสมผสกบสวนใดๆของตา และไมควรใชยาตาทเปดไวแลวนานกวา 1 เดอน แมวายาจะยงไมหมดอาย

11. ตวยาในรปผงแหง หรอเปนเมดแลวนามาละลายกอนใชหยอดตา ควรแนะนาผปวยใหใชนายาทเตรยมมากบตวยาในการละลาย และตองระวงการปนเปอนจลนทรยจากภายนอก และหลงละลายแลวควรแนะนาผปวยเรองระยะเวลาใชยาทจากด (เนองจากยาทเตรยมในรปแบบนมกจะสลายตวไดงายเมอทาเปนสารละลายแลว)

หนา 18

12. ยาชนดสอดฝงในเปลอกตา จะมทงแบบไมกรอนสลาย ตองถอดเปลยนเปนระยะ เชน Ocusert® (pilocarpine) ซงตองเปลยนทก 7 วน อกแบบหนงจะเปนแบบทสลายตวไดเอง ไมตองถอดออกจากตา

13. อาการไมพงประสงคของผลตภณฑยาตามทงผลเฉพาะทตอลกตา (ocular side effect) และ ผลตอทงระบบรางกาย (systemic side effect) เชน ผปวยทใช Timolol eye drop พบวารอยละ 10 ตองหยดยาเนองจากผลขางเคยงอยางใดอยางหนง ตวอยางผลเฉพาะทตอลกตา เชน ระคายเคอง ตาพรามว ตวอยางผลตอทงระบบรางกาย เชน ออนเพลย หวใจเตนชากวาปกต (bradycardia) การเตนของหวใจผดปกต (cardiac arrythmia) และ หลอดลมหดเกรง (bronchospasm) เปนตน

วธการใชยาหยอดตา มขนตอนดงน 1. ลางมอใหสะอาด 2. เปดเกลยวจกของขวดยาไว โดยไมวางฝาขวดควาลงบนพน เฉพาะยาทมหลอด

หยดซงเอาออกจากตวขวดไดยงไมตองเอาหลอดหยดออกจากขวด 3. ใหใชมอขางหนงจบหลอดหยดและดดยาใหเขาไปในหลอด (เฉพาะยาทมหลอดซง

เอาออกจากตวขวดได) 4. นอนหรอเงยหนาขน 5. คอยๆใชมออกขางหนงดงเปลอกตาลางออกมาใหเปนกระพง และเหลอบตาขนขางบน 6. หยอดยาใหไดจานวนหยดตามทแพทยสงลงในดานในกระพงของเปลอกตาลาง ระวงอยาใหปลายหลอดหยดถกตา

ขนตา เปลอกตา มอ หรอสงใดๆ 7. ปลอยมอจากการดงเปลอกตาลาง และอยากระพรบตาสกคร (อยางนอย 30 วนาท) 8. เอาหลอดหยดใสขวดและปดฝาใหสนท (เฉพาะยาทมหลอดหยดซงเอาออกจากตวขวดได) คาแนะนาและขอควรระวงเกยวกบยาหยอดตา 1. ถาจาเปนตองใชยาหยอดตา 2 ชนดพรอมกน ควรเวนระยะเวลาประมาณ 5-10 นาท ถายาอกชนดเปนยาขผงปายตา

ใหหยอดยากอนและรอประมาณ 10 นาท จงใชยาขผงปายตา มฉะนนยาอาจไปทาลายฤทธกนเอง หรอเจอจางซงกนและกน

2. หามใชยาหยอดตารวมกบผอน เพราะอาจทาใหตดโรคได 3. ยาอาจทาใหตาพรา แสบตา หรอเคองตาหลงจากหยอดตาได ดงนนไมควรขบรถหรอตองทางานทเสยงตออนตราย

จนกวาตาจะมองเหนไดชดเจนตามปกต 4. หามลางหลอดหยด 5. ถาลมหยอดตาใหหยอดตาทนททนกได แตถาใกลจะถงเวลาทจะหยอดตาครงตอไปใหรอหยอดตาครงตอไปไดเลย 6. ถายาหยอดตาเปนชนดยานาแขวนตะกอน จะตองเขยาขวดกอนใช 7. ยาหยอดตาทเปดใชแลว หามใชเกน 1 เดอน ถามยาเหลอควรทงไป 8. ยาหยอดตาบางชนดควรเกบในตเยน ฉะนนตองอานฉลากใหเขาใจ 9. ยาหยอดตาบางชนดจะทาใหรสกขมในคอได เพราะตาและคอมทางตดตอถงกนได อาจกดหวตาเบาๆ เพอลดการ

ไหลของยาจากตาลงคอ

หนา 19

วธการใชขผงปายตา มขนตอนดงน 1. ลางมอใหสะอาด 2. เปดจกหลอดยาไว โดยวางใหฝาหลอดหงายขน 3. นอน หรอ นงเงยหนาขน 4. คอยๆ ใชมอขางหนงดงหนงตาลางลงมาใหเปนกระพง และเหลอบตาขนขางบน 5. ใหใชมออกขางหนงจบหลอดขผงปายตา และบบขผงขนาดยาวประมาณ

1 เซนตเมตร หรอประมาณ 1/2 นว ลงในดานในของเปลอกตาลาง ระวง! อยาใหปลายหลอดขผงถกตาหรอสงใดๆ

6. ปลอยมอจากการดงหนงตา 7. คอยๆ ปดตาและกลอกลกตาไปมาทกทศทางขณะทยงปดตาอยสกคร 8. ปดฝาจกหลอดยาใหสนท คาแนะนาและขอควรระวงเกยวกบการใชยาปายตา 1. ระวงความสะอาดของปลายหลอดยา และหามจบปลายหลอดยา 2. เมอบบยาออกมาแลวเหนวาลกษณะยาแหงและแขง ใหบบสวนนนทงไป (ในทางปฏบต เมอเปดใชยาปายตาหลอด

นนเปนครงแรก จะแนะนาใหบบยาทงไปประมาณ 0.5 ซ.ม.) 3. กรณทแพทยสงจายยาปายตาชนดเดยวกนมาหลายหลอด ใหเปดใชทละหลอดจนหมด จงเปดใชหลอดถดไป 4. กรณทตองปายยาตาหลายชนดพรอมกน ใหเวนระยะประมาณ 10 นาทกอนปายตวถดไป 5. กรณทตองใชยาปายตาพรอมกบยาหยอดตา ใหหยอดตากอนประมาณ 5-10 นาท แลวจงปายตา 6. กอนเปดหลอดยาปายตา ใหกาหลอดไวในมอสกคร เปนการเพมอณภมใหกบยาเพอใหบบหลอดแลวไหลออกมาไดด 7. หามลางปลายหลอดยาขผงปายตา 8. ถาลมปายตาใหปายตาทนททนกได แตถาใกลจะถงเวลาทจะปายตาครงตอไปใหรอหยอดตาครงตอไปไดเลย ยาลางตา (Eye-Lotions, ocular irrigants) หมายถงยาตาทเปนนาใชสาหรบลางตาหรอในการปฐมพยาบาล ยาลางตาแบงเปน 2 ประเภท ไดแก 1. ยาลางตาททาใหปราศจากเชอแลวจงไมจาเปนตองใสสารกนเสย เชน sodium chloride eye-lotion 2. ยาลางตาทมการใสสารกนเสย ซงใชกนตามบาน หรอมขายตามทองตลาด ขอควรทราบ 1. วธการใช ใหเทยาลางตาลงในถวยลางตา แลวกมหนาประกบลกตากบถวยลางตา จากนนแหงนหนาขนโดยยง

ประกบถวยลางตาอย แลวกรอกตาไปมาสกครจงเทยาทงไปได 2. นายาทลางตาไปแลวตองเททง ไมใหใชซา 3. ไมจาเปนตองใชยาลางตาทกวน เนองจากในภาวะปกตจะมนาตาคอยทาความสะอาดและฆาเชอทวไปใหอยแลว

นอกจากนการใชยาลางตาบอยเกนไปจะทาใหเยอบตาแหงและอาจเกดการอกเสบ (inflammation)ได ชนดของยาตา สามารถแบงตามกลมยาไดดงน 1. ยาตานเชอแบคทเรย (Antibacterial) ใชในกรณทมการตดเชอของเปลอกตา เยอบตาหรอกระจกตา แบงเปนยา

ชนดเดยวและยาสตรผสม ขนาดทนยมใหคอ ครงละ 1 หยดวนละ 4 ครงหรอบอยกวานนในรายตดเชอรนแรง

หนา 20

1.1 ยาเดยว − ยากลม aminoglycosides ไดแก neomycin, framycetin, gentamicin และ tobramicin − ยากลม tetracyclines ไดแก oxytetracycline และ chlortetracycline มฤทธครอบคลมเชอกวางทง

เชอแบคทเรยแกรมบวกและแกรมลบ มกพบในรปแบบยาขผงปายตา − ยา chloramphenicol เปนยาทมฤทธครอบคลมเชอแบคทเรยไดหลายชนดและยงพบอบตการณการ

ดอยานอย จงเปนทนยมใช − ยา fusidic acid เปนยาทมฤทธครอบคลมเชอ Staphylococci ทง coagulase positive และ

negative ไดด − ยากลม sulfonamides ไดแก sulfacetamide และ sulfamethizole มฤทธครอบคลมเชอแบคทเรย

แกรมบวกและแกรมลบ และตองระมดระวงการใชในผปวยทมประวตแพยากลมน รวมทงยาขบปสสาวะ (furosemide และ thiazide) ยาลดระดบนาตาลในเลอดชนดรบประทานกลม sulfonylurea และยาทใชรกษาโรคตอหน (acetazolamide, dichlorphenamide และ methazolamide)

− ยากลม fluoroquinolones ไดแก ciprofloxaxin , ofloxacin, lomefloxacin และ levofloxacin ยา กลมนมฤทธครอบคลมเชอกวาง แตครอบคลมเชอ Streptoccocci ไดไมดนก

− ยา silver nitrate กลไกการออกฤทธโดย free silver ion จะรวมกบ chloride ในเนอเยอได silver chloride ไปจบกบโปรตนของเชอแบคทเรยเปนผลใหเกดการทางานทผดปกตของแบคทเรย ยามฤทธครอบคลมเชอแบคทเรย แกรมบวกและแกรมลบ

สาหรบฤทธในการครอบคลมเชอแบคทเรยของยาชนดตางๆ และการเกบรกษาอยในตารางท 2 และตารางท 3 สวนอาการไมพงประสงคทพบสวนใหญของยาในกลมน ไดแก อาการไมสบายตา ระคายเคองตา ปวดแสบตา และคนตา

1.2 ยาสตรผสม

สวนใหญมสวนประกอบของ polymyxin B ตวอยางยาทมจาหนาย ไดแก สตรผสมระหวาง polymyxin B และ oxytetracycline (Terramycin ®) สตรผสมระหวาง polymyxin B neomycin และ gramicidin (Xanalin ® และ Poly-oph ®) ซง polymyxin B มฤทธครอบคลมเชอแบคทเรยแกรมลบ และ gramicidin มฤทธครอบคลมเชอแบคทเรยแกรมบวก การใชยาเหลานรวมกนจงเสรมฤทธกนในการครอบคลมเชอแบคทเรยไดหลายชนด

หนา 21

ตารางท 2 ฤทธในการตานเชอแบคทเรยของยาตากลม Antibacterial ชนดตางๆ (Kellion KH,2004)

หมายเหต 1= incresing resistance has been seen 2= for prophylaxis

Topical Ophthalmic Antibiotic Preparations Miscellaneous Quinolones Aminoglycosides Sulfonamides

Organism/Infection Ba

citrac

in

Gram

icidin

Polym

yxin B

Erythr

omyci

n

Chlor

amphe

nicol

Trime

thopri

m

Oxyte

tracyc

line

Norflo

xacin

Ciprof

loxaci

n

Oflox

acin

Neom

ycin

Genta

micin

Tobra

mycin

Sodiu

m Su

lfacet

amide

Sulfis

oxaxol

e

Staphylococcus sp. P P P P P P P S. aureus P P P P P P P P P P1 P P P Streptococcus sp. P P P P P P P P S. pneumoniae P P P P P P P P P1 P P P α-hemolytic streptococci (viridans group)

P P P

β-hemolytic streptococci P P1 P S. pyogenes P P P P P P P P Corynebacterium sp. P P P P P P Escherichia coli P P P P P P P P P P P P Haemophilus aegyptius P P P P P P P H. ducreyi P P P P P H. influenzae P P P P P P P P P P P Klebsiella sp. P P P P P P P K. pneumoniae P P P P P P P Neisseria sp. P P P P P P N. gonorrhoeae P P2 P P P P P Proteus sp. P P P P P P P P P A. calcoaceticus P P P P P Enterobacter aerogenes P P P P P P P P P Enterobacter sp. P P P P P P P P P Serratia marcescens P P P P P P Moraxessa sp. P P P P Chlamydia trachomatis P2 P P P P Pasteurella tularensis P Pseudomonas aeruginosa P P P P P1 P Bartonella bacilliformis P Bacteroides sp. P Vibrio sp. P P P P P P Providencia sp. P P

หนา 22

ตารางท 3 การเกบรกษาและขอควรทราบของยาตานเชอแบคทเรย

ยาตานเชอแบคทเรย การเกบรกษา ขอควรทราบ Sulfacetamide sod. Cetasil® ED (10%) Optal® ED (15%) Opsar® ED (20%)

ภาชนะกนแสง (เพอลดการเปลยนส และในตารบมกใส sodium thiosulfate เพอปองกนการเกดสคลา) หามเกบในตเยน (ยาชนดนาหยอดตาใหเกบทอณหภม 8-15°C อาจเปนเพราะวายาละลายนาไดไมดนก สวน ยาชนดขผงปายตาใหเกบท 15-30°C เพราะวาทอณภมตาจะทาใหยาหนดมากขน)

ความเขมขนของยามาก โดยยานาสาหรบหยอดตา มความเขมขนตงแต 10-30 % โดยขนาดตาๆอาจใชหลงจากใสเลนสสมผส หรอกรณขจดสงแปลกปลอม แตขนาดทสงขนมกใชรกษามากกวาปองกน

Chloramphenicol

เกบในตเยน (2-8°C) จะอยไดนาน 18 เดอน แตถาเปนท 25°C จะเกบไดเพยง 4 เดอนเทานน

อาการไมพงประสงคพบไดนอย เชน โลหตจางชนด aplastic และภาวะเมดเลอดขาวตา

Tetracycline Chlortetracycline Oxytetracycline

เกบในอณหภม กนแสงและความชน มกทาในรปยาขผงปายตา

Fluoroquinolones Ciprofloxacin 0.3% ED Lomefloxacin 0.3% ED

Ciprofloxacin คงตวอยไดทอณภมหอง (แตสาหรบการเกบในตเยนยงมขอมลขดแยงกนอย กลาวคอในเอกสารของบรษทระบวาใหเกบไดท 2-30°C แตขอมลจากหลายแหงกลบระบวาหามเกบในตเยน) Lomefloxacin ED เกบท 25°C พบวาม shelf-life ประมาณ 3.6 ป

ระวงยาตกตะกอน หากใชรวมกบยาตาทมสวนประกอบของโลหะหนก ดงนนควรใหยาหางกนประมาณ 15 นาท

Silver nitrate ED ตวยาจะเสอมสลายดวยความรอน (ยานฆาเชอไดด จงไมจาเปนตองทาใหไรเชอ) ตามระบใน USP ยานตองใส ไมมส การเกบรกษาใหเกบพนแสง การถกแสงจะทาใหยาถก oxidize เปลยนเปนสนาตาล

ทางกฏหมายระบใหใชยานหยอดแกทารกแรกเกดเพอปองกน gonococcal conjunctivitis ซงอาจทาใหตาบอดได (เชอนสามารถตดจากมารดาในระหวางคลอดได)

2. ยาตานเชอไวรส (Antiviral) ใชในการรกษาการตดเชอไวรสเชน เชอ Herpes simplex ทกระจกตาและเยอบตา ยา

ตานไวรสสวนใหญจะมสตรโครงสรางคลาย nucleoside ซงมทงทเปนอนพนธของ purine และ pyrimidine โดยกลไกการออกฤทธของยาตานไวรสจะไปขดขวางการสงเคราะห DNA ของเชอไวรส ตวอยางยาตานไวรส มดงน 2.1 Trifuridine ใชในการรกษาโรคกระจกตาอกเสบจากการตดเชอ herpes simplex virus ขนาดการบรหารยาให

ใชหยอดยา 1 หยด ทก 2 ชวโมง รวมเปน 5-9 ครงใน 1 วน เฉพาะเวลากลางวน อาจมการใหรวมกบยาขผง ปายตา 1 ครงกอนนอน (กรณทใหยาขผงปายตาอยางเดยวใหใชวนละ 3-4 ครง) ยานไมมขอหามในหญงตงครรภแมวาจะอยใน pregnancy category C เนองจากพบวาในรปแบบของยาหยอดตา ยาจะเขาสระบบรางกายนอยมาก การเกบรกษาควรเกบในตเยน (2-8°C) พบวายาสามารถคงตวอยได 24 เดอน สาหรบการเกบทอณหภม 25 °C นาน 2 สปดาห ทาใหความเปนกรด-เบสลดลงเลกนอยแมวาจะไมมผลตอฤทธยา แตจะมผลทาใหระคายเคองตามากขน (พบวาหากเกบท 25°C นานถง 8 สปดาหจะทาใหปรมาณยาลดลง 10%)

หนา 23

2.2 Idoxuridine ใชในการรกษาโรคกระจกตาอกเสบจากการตดเชอ herpes simplex virus ขนาดการบรหารยาใหใชหยอดยา 1 หยด ทก 1 ชวโมงในเวลากลางวน และทก 2 ชวโมงเวลากลางคน (ใชจนกระทงลกตายอมไมตดสของ Fluorescein แลวจงลดขนาดลงเปน 1 หยด ทก 2 ชวโมงเวลากลางวน และทก 4 ชวโมงเวลากลางคน โดยหยอดไปเรอยๆจนหายและหยอดตอไปอก 3-7 วนจงหยดยา) นอกจากนยงมวธอนทแนะนาไวคอ 1 หยด ทก 1 นาท เปนเวลา 5 นาท ใหกระทาเชนนทก 4 ชวโมงทงกลางวนและกลางคน จนอาการหายและหยอดตอไปอก 3-5 วนจงหยดยา) ยานไมควรใชในหญงตงครรภ (จดเปน pregnancy category C นอกจากนมขอมลวายาสามารถผานทางรก (placenta) ได และพบวาการใหทางตากบกระตาย สงผลใหเกดความผดปกตของตวออนในครรภได) การเกบรกษาควรเกบในตเยน (2-8°C)

2.3 Vidarabine ใชในการรกษาโรคกระจกตาอกเสบและเยอบตาอกเสบแบบเฉยบพลน หรอการกลบเปนซาของกระจกตาอกเสบจากการตดเชอ herpes simplex virus ขนาดการบรหารยาใหใชขผงปายตา วนละ 5 ครง โดยแตละครงใหหางกน 3 ชวโมง ยานไมควรใชในหญงตงครรภ (จดเปน pregnancy category C) และหญงระยะใหนมบตร

2.4 Ganciclovir ใชในการรกษาโรค cytomegalovirus retinitis ในผปวยทมภมคมกนบกพรอง (AIDS) ขนาดการบรหารให ganciclovir ขนาด 4.5 มลลกรมชนดฝง implant capsule ซงจะคอยๆ ปลดปลอยตวยาออกมา โดยใชระยะเวลาประมาณ 5-8 เดอนหลงจากทไดรบการผาตดฝงแคปซลยา การเกบรกษาใหเกบทอณหภมหอง 16-30 °C

3. ยาตานเชอรา (Antifungal) ไดแก ยา Natamycin (Natacyn ® suspension) มกลไกการออกฤทธโดยเพมการซม ผานเยอของเซลสเชอรา (cell membrane permeability) ออกฤทธครอบคลมเชอ Aspergillus, Candida, Cephalosporium, Fusarium, Penicillium, Blastomyces, Coccidioides immitis, Cryptococcus meofomans และ Histoplasma capsulatum ใชในการรกษาโรคเปลอกตาอกเสบ เยอบตาอกเสบ กระจกตาอกเสบจากเชอรา ขนาดการบรหารยาใชหยอดขนาด 5% ครงละ 1 หยด ทก 1-2 ชวโมง เปนเวลา 3-4 วน แลวเปลยนเวลาเปนทก 6-8 ชวโมง โดยทวไประยะเวลารกษารวมประมาณ 2-3 สปดาห เนองจากยานเปนยาแขวนตะกอนจงตองเขยาขวดกอนใชยา การเกบรกษายาควรเกบในทเยน อณหภม 8-24 °C กนแสงและความชน 4. ยาตานฮสตามน (Antihistamine) กลไกการออกฤทธโดยการแยงจบท H1 receptor ทาใหเกดการยบยงการหลง ของสารฮสตามนทหลงออกมาจาก basophil หรอ mast cell ใชในการบรรเทาอาการเคองตาหรอคนตา เชน โรคเยอบตาอกเสบจากการแพ ตอลมและตอเนอ เปนตน ขนาดทนยมใหคอ ครงละ 1 หยดวนละ 4 ครง หรอเมอมอาการ อาการไมพงประสงคจากยา ไดแก อาการตาแหง และตาพรามวได ดงนนในผปวยทเปนโรคตาแหง (dry eye) เมอไดรบยาตานฮสตามนอาจทาใหอาการแยลงได จงควรระวงในการวนจฉยแยกโรคผปวยอาการเคองตาวาเปนจากตาแหง (ควรใหนาตาเทยม) หรอจากตอลมหรอตอเนอ (ใหยาตานฮสตามน) ตวอยางยาตานฮสตามนไดแก

4.1 Olopatadine (Patanol ®) จดเปนยากลม selective H1 antagonist ขนาดการบรหารยาใชหยอดตาครงละ 1-2 หยด วนละ 2 ครง การเกบรกษายาควรเกบในทอณหภม 4-25 °C

4.2 Emedastine (Emadine ®) จดเปนยากลม selective H1 antagonist ขนาดการบรหารยาใชหยอดตาครงละ 1-2 หยด วนละ 4 ครง การเกบรกษายาควรเกบในทอณหภม 4-25 °C

4.3 Azelastine (Optivar ®) จดเปนยากลม selective H1 antagonist ขนาดการบรหารยาใชหยอดตาครงละ 1-2 หยด วนละ 2 ครง การเกบรกษายาควรเกบในทอณหภม 4-25 °C

4.4 Antazoline มกนยมผสมกบยากลม vasoconstriction เชน Tetryzoline ตวอยางยาทมเชน Spersallerg ®

หนา 24

5. ยากลม Sympathomimetic หรอ vasoconstriction กลไกการออกฤทธโดยการกระตน alpha-adrenergic receptor ทหลอดเลอดแดงบรเวณเยอบตา (conjunctival vessels) ทาใหเกดการหดตวของหลอดเลอด (vasoconstriction) ทาใหเกดการขยายมานตา (pupil dilation) และเพมการไหลของสารนาในตา (outflow of aqueous humour) เปนผลใหลดปรมาณนาตา ขอบงใชของยา คอ ชวยบรรเทาอาการตาแดง ขอควรระวง คอ ไมควรใชยาตดตอเปนเวลานานกวา 10 วน เพราะอาจเปนการบดบงโรคบางอยางได และยงอาจทาใหเยอบตาไมแขงแรงเนองจากหลอดเลอดทมาเลยงลกตาตบ ทาใหเลอดมาเลยงไมพอ รวมทงอาจกระตนใหเกดตอหนเฉยบพลนจงมขอหามใชในผปวยตอหน ตวอยางยากลมน เชน tetrahydrozoline (Visine®) และ naphazoline (Albalon ®) เปนตน ระยะเวลาในการออกฤทธแสดงในตารางท 4 ยา กลมนมกทาในรปยาผสมกบยาตานฮสตามนหรอยาสเตยรอยด เชน fluorometholone และ tetryzoline (Efemoline ®)

ตารางท 4 ระยะเวลาการออกฤทธของยาตากลม Sympathomimetic (Kellion KH,2004)

ชอยา ชวงเวลาออกฤทธ (ชม.) ความแรงของยาทมจาหนาย Naphazoline 3 to 4 0.012% , 0.02% , 0.03%, 0.1%

Oxymetazoline 4 to 6 0.025% Phenylehrine 0.5 to 1.5 0.12% , 2.5% , 10%

Tetrahydrozoline 1 to 4 0.05%

6. ยากลมคอรตโคสเตยรอยด (Corticosteroid) กลไกการออกฤทธโดยการจบกบตวรบ (receptor) ใน cytoplasm เกดเปนสารประกอบเชงซอนเขาสนวเคลยสของเซลลสงผลใหมการสรางเอมไซมตานการอกเสบ (anti-inflamatory enzyme) มผลตอการลดการบวม ตอตานการเกาะตวของไฟบรน ลดการขยายตวของหลอดเลอด capillary และลดการ migration ของ leukocytes และ phagocytes ยาตากลมคอรตโคสเตยรอยดมขอบงใชในการตานการอกเสบ ((anti-inflamatory) จากการแพของเยอบตา เปลอกตา กระจกตา และมานตา รวมทงมฤทธตานการอกเสบจากสาเหตอน เชน ความรอน รงส สารเคม ตลอดจนสงแปลกปลอมเขาไปในลกตา เชน corneal injury โดยเฉพาะในระยะเฉยบพลน จะสามารถยบยงการเกด fibrosis และรอยแผลเปน (scar) นอกจากนยงใชปองกนการอกเสบภายหลงการผาตด (ocular surgery) โดยใชรวมกบยาตานการตดเชอ ยาในกลมนมทงชนดทเปนสเตยรอยดเดยวๆ ไดแก fluorometholone , dexamethasone และ prednisolone และชนดทผสมโดยมกผสมรวมกบยาตานแบคทเรย เชน dexamethasone และ neomycin อาการไมพงประสงคทสาคญของยากลมนคอการเพมความดนในลกตาทาใหเกดตอหนแบบมมเปดได โดยพบภายใน 1-6 สปดาหของการใชยาและความดนจะลดลงเมอหยดยา ทงนผลของการเพมความดนในลกตาขนกบชนดของยา ความเขมขนของยา ระยะเวลาการใชและความถของการใช ดงนนจงควรพจารณาใหเฉพาะในรายทมขอบงใชและไมควรใหตอเนองกนนานเกน 5 วน (ยกเวนกรณหลงการผาตดตาอาจใหนานกวาน) โดยผปวยทตองใชยาระยะเวลานานๆควรอยในความดแลของจกษแพทย อาการไมพงประสงคอนทพบนอยมาก ไดแก อาการเสบตา ระคายเคอง ตาแหง และ edema ยาตากลมคอรตโคสเตยรอยดสงผลลดความตานทานแบคทเรย ไวรส และเชอรา นอกจากนอาจบดบงอาการทางคลนกทเกดขนจากการตดเชอและปฎกรยาการแพ ดงนนยากลมนจงไมควรใชในรายทมการตดเชอเฉยบพลน เชน acute epithelial herpes simplex keratitis

หนา 25

7. ยาตานการอกเสบทไมใชยากลมสเตยรอยด (NSAIDs) มกลไกการออกฤทธ คอมผลตอกระบวนการอกเสบ โดยการยบยงเอมไซม cyclo-oxygenase เปนหลก ยา diclofenac และ ketoprofen ยงมผลตอเอมไซม 5-lipoxygenase เอมไซมทงสองชนดนจะไปยอยสลาย arachidonic acid ทาใหเกดเปนสารกลม prostaglandins ซงเปนสารทมผลตอการอกเสบ และสารนยงมผลตอการหดของรมานตา (miosis) ดงนนยากลมนจงใชเพอลดการอกเสบของลกตาสวนหนาและตานการหดของรมานตาขณะผาตดภายในลกตา เนองจากยามฤทธตานสารกลม prostaglandins ทหลงออกมาในขณะผาตด วธการใชยาตองหยอดตากอนผาตด 1 ชวโมง โดยใหทกๆ 15 นาทรวม 4 ครงเปนอยางนอย โดยใหรวมกบยาขยายรมานตา สามารถปองกนไมใหรมานตาหดตว ตวอยางยา เชน diclofenac 0.1% ED และ flubiprofen 0.03% ED 8. ยากลม Mast cell stabilizer ไดแก lodoxamide (Alomide ®), disodium cromoglycate (Vividrin ®) และ ketotifen (Zanditor ®) การออกฤทธของยาโดยการยบยงการหลงสารฮสตามนจาก mast cell ยบยงการหลงของสารตวกลาง (mediator) จากเซลลทจะทาใหเกดปฏกรยาไวเกนและยบยงกระบวนการ eosinophil migration มขอบงใชในโรคเยอบตาขาวอกเสบจากการแพ ขนาดวธการใชยา คอ หยอดครงละ 1 หยด วนละ 4 ครง (อาจพจารณาใชรวมกบยาตากลมยาตานฮสตามน) ยากลมนจะเรมออกฤทธหลงจากหยอดยาตดตอกนประมาณ 2 สปดาห อาการไมพงประสงคจากยา เชน อาการแสบตา ระคายเคองตา 9. ยาทใชในโรคตอหน (Antiglaucoma drug) ยาในกลมทออกฤทธในการลดความดนในลกตาทสาคญ 4 กลม มดงน

9.1 ยากลม Beta-adrenergic blocking ออกฤทธโดยยบยง adrenergic receptor ท ciliary body ทาใหลดการสรางสารนาในลกตา (ตารางท 5) ยากลมทเปน non selective beta-blocker เชน timolol, carteolol และ levobunolol ยากลมทเปน β1-selective เชน betaxolol ยาบางชนดมคณสมบตอน เชน carteolol ม intrinsic symphthetic activity (ISA) ยา timolol และ betaxolol ม membrane stabilizing activity (MSA) การม MSA จะทาใหมอาการรสกตาแหง การม ISA และ β1-selective จะเกดหลอดลมหดเกรงนอยกวายาทไมมคณสมบตดงกลาว อยางไรกตามยงควรหลกเลยงการใชในผปวยทมโรคหวใจ โรคหด หรอโรคปอดอดกนเรอรง อาการไมพงประสงคทพบ ไดแก คนตา ตาพรา และอาจมอาการขางเคยงทางรางกายจากการดดซมยา เชน ความดนโลหตลดลง หวใจเตนชา หลอดลมตบ ขนาดวธการใชยาทนยมใหคอ ครงละ 1 หยด วนละ 2 ครง

9.2 ยากลม Adrenergic ยาในกลมนมทงทเปน non-selective ออกฤทธกระตนทง α- และ β-receptor ไดแก epinephrine และ dipivefrin และยาทสามารถออกฤทธไดดกบ α-receptor ไดแก apraclonidine และ brimonidine ยา epinephrine และ dipivefrin มกลไกการออกฤทธทาใหเพมการไหลเวยนออกของสารนาในลกตา และลดการสรางสารนาในลกตา อาการไมพงประสงคคอ อาการแสบตา ตาแดง และการใชเปนระยะเวลานาน มกมปญหาเกยวกบการแพ นอกจากนนอาการทางรางกายทพบ ไดแก ใจสน ความดนโลหตเพมสงขน มอสน และปวดศรษะ ยา apraclonidine และ brimonidine มกลไกการออกฤทธลดความดนในลกตาจากผลลดการสรางสารนาในลกตา โดย brimonidine มฤทธเฉพาะตอ α2-receptor ดกวา apraclonidine จงมผลเพม uveoscleral outflow ดวย อาการไมพงประสงคทพบ ไดแก รมานตาขยาย หนงตาดงรง เยอบตาอกเสบ อาการทางรางกายทพบบอย ไดแก จมกแหง ปากแหง ปวดศรษะ และออนเพลย ยากลม adrenergic นมขนาดวธการใชยาทนยมใหคอ ครงละ 1 หยด วนละ 2 ครง

หนา 26

9.3 ยากลม Miotic หรอ Cholinergic ออกฤทธโดยการเพมการระบายออกของสารนาในลกตาเนองจากการหดตว

ของ ciliary muscle มผลไปดง trabecular meshwork ทาใหลดแรงตานตอการไหลออกของสารนาในลกตา และมฤทธทาใหมานตาหร ยาในกลมนออกฤทธโดยตรงตอ muscarinic receptor และทางออมจากการยบยง acetylcholine esterase ยาทนยมใช คอ pilocarpine ซงมขนาด 0.5% - 4% อาการไมพงประสงคทพบ ไดแก มานตาหร ปวดศรษะ ปวดรอบตา ระยะแรกทใหยาอาจมอาการเยอบตามเลอดคงซงคอยๆหายไปใน 3-5 สปดาห อาการทางรางกาย ไดแก เหงอออก คลนไส อาเจยน อจจาระรวง ปสสาวะบอย สาหรบขนาดทนยมใชคอครงละ 1 หยดวนละ 4 ครง

9.4 Carbonic anhydrase inhibitor ออกฤทธโดยการยบยงเอนไซม carbonic anhydrase เอนไซมนอยท ciliary process มความสาคญตอการสรางสารนาในลกตา ยาในกลมน ไดแก acetazolemide และ dichlorphenamide ซงอยในรปยาเมดรบประทาน ขนาดทนยมใหคอกนครงละ 1 เมด วนละ 3 -4 ครง (~ 20 mg/kg/day) เนองจากเปนอนพนธของยากลมซลฟา จงหามใหในผปวยทมประวตแพยากลมซลฟา อาการไมพงประสงค ไดแก ปสสาวะบอย ชาปลายมอปลายเทา นวทไต ผนผวหนง นอกจากนยงมยาในรปแบบยาหยอดตา ไดแก dorzolamide และ brinzolamide ใชสาหรบรกษาโรค ocular hypertension และโรคตอหนมมเปด โดยใหเปนยาเดยวหรอเปนยาเสรมกบกลม beta-blocker

9.5 ยากลม Prostaglandin analogs ออกฤทธโดยการเพม uveoscleral outflow ทาใหความดนในลกตาลดลง ยากลมนจะใชรวมกบยากลมอนเพอชวยเพมฤทธในการลดความดนในลกตา ยาในกลมไดแก latanoprost, travoprost, binatoprost และ unoprostone อาการไมพงประสงคทพบ ไดแก เยอบตามเลอดออกและมอาการคน การใชยาระยะเวลานานหลายเดอน อาจพบมานตามสเขมขนเนองจากมผลตอการสรางเมลานนใน melanocyte ของมานตามากขน นอกจากนนยงพบ ขนตายาวขน หนาขน หนงตาสคลาขน ขนาดวธการใชเพยงวนละครง

9.6 Hyperosmotic agent เชน glycerine, mannitol ออกฤทธโดยการดงนาออกจากวนลกตาทาใหความดนตา ลดลงรวดเรว ทนยมใหคอ 100% glycerine 1-1.5 cc/kg ผสมนามะนาวหรอนาผลไมเทาตวใหกนกอนนาสงแพทย สาหรบกลไกการออกฤทธของยาทใชในโรคตอหน รวบรวมอยในตารางท 5 10. นาตาเทยม (Artificial tear) มขอบงใชในผปวยโรคตาแหง นาตาเทยมมสวนประกอบสาคญ ไดแกสารเพมความ หนด เชน hydroxypropyl methylcellulose, carboxy methycelluloe, polyvinyl alcohol, povidone และ carbopol สารเพมความหนดจะมคณสมบตชวยเกบความชมชนและชวยใหนาตาเทยมคงอยในตาไดนาน นาตาเทยมสามารถแบงไดเปน 2 ชนด คอ ชนดทมสารกนเสยและชนดทไมมสารกนเสยซงเหมาะกบผปวยทมความจาเปนตองใชนาตาเทยมบอย เชน หยอดทก 2 ชวโมง หรอผปวยทแพสารกนเสย โดยสารกนเสยทนยมใชในสตรตารบของนาตาเทยม ไดแก benazlkonium chloride เนองจากมฤทธการฆาเชอและความคงตวด แต benazlkonium chloride มพษตอ tear film และเซลลหมแกวตา สามารถจบกบเนอเยอของลกตาไดคอนขางนาน ในความเขมขนสงทาใหเซลลตาย (necrosis) และในความเขมขนตาทาใหเกดเซลลแตก (apoptotic effect) ดงนนผทจาเปนตองใชนาตาเทยมเปนประจาควรเลอกใชชนดทไมมสารกนเสย นาตาเทยมบางชนดใชสารกนเสยชนดทสลายตวเมอสมผสกบลกตา (disappearing preservative) เชน sodium perborate เปนสารกนเสย เมอหยอดตา สารนจะสลายเปน hydrogen peroxide และสลายตวตอเปน oxygen และนา ซงมขอดคอสามารถปองกนการเจรญเตบโตของเชอจลนทรย และไมมผลเสยตอลกตา สาหรบรปแบบผลตภณฑทมจาหนายของนาตาเทยมมหลากหลายรปแบบทงชนดนาใส เจล และขผงปายตา

หนา 27

ตารางท 5 ฤทธทางเภสชวทยาของยาทใชในโรคตอหน (Kellion KH,2004)

Drug Strength Duration (h) Decrease aqueous

production

Increase aqueous outflow

Effect on pupil

Effect on ciliary muscle

Sympathomimetics/adrenergic drug Apraclonidine 0.5%-1% 7-12 +++ NR NR NR Epinephrine 0.1%-2% 12 + ++ mydriasis NR Dipivefrin 0.1% 12 + ++ mydriasis NR Brimonidine 0.2% 12 ++ ++ NR NR Beta blockers Betaxolol 0.25%-0.5% 12 +++ NR NR NR Carteolol 1% 12 +++ NR NR NR Levobunolol 0.25%-0.5% 12-24 +++ NR NR NR Metipranolol 0.3% 12-24 +++ + NR NR Timolol 0.25%-0.5% 12-24 +++ + NR NR Miotics, direct acting Carbachol 0.75%-3% 6-8 NR +++ miosis accommodation Pilocarpine 0.25%-10% 4-8 NR +++ miosis accommodation Carbonic anhydrase inhibitors Dichlorphenamide 50 mg 6-12 +++ NR NR NR Acetazolamides (tablet) 125-500 mg 8-12 +++ NR NR NR Dorzolamide 2% 8 +++ NR NR NR Prostaglandin analog Latanoprost 0.005% 24 NR +++ NR NR หมายเหต +++ significant activity NR= no activity report

11. ยาขยายมานตา (Mydriatric & Cycloplegic drug) ยากลมนออกฤทธโดยการยบยงกลามเนอ cilirary มขอบงใชในการขยายมานตาเพอใหสามารถตรวจดจอประสาทตาไดสะดวกขน แตไมควรใชในผปวยทตองสงเกตอาการทางระบบประสาทดวยการดการตอบสนองของรมานตา ผปวยโรคตอหนแบบมมปด หรอมชองลกตา (anterior chamber) ตนเพราะอาจทาใหเกดโรคตอหนแบบมมปดชนดเฉยบพลนได ยาในกลมนแตละชนดมระยะเวลาการออกฤทธแตกตางกน ดงแสดงในตารางท 6 เชน 1% Mydriacyl ใชหยอดตาทก 5- 10 นาท ในกรณขยายมานตาตรวจจอประสาทตา และ 1% atropine ใชในกรณลดการปวดตาจาก ciliary spasm ใชหยอดตา 1 หยด วนละ 2 ครง เชาและเยน อาการไมพงประสงคของยาคอ ปญหาตาพรามว ดงนนควรใหคาแนะนาแกผปวยทใชยาวาจะมปญหาตาพรามวและมองใกลไมชดตลอดเวลาทยายงออกฤทธอย นอกจากนนยาตา atroprine อาจทาใหมอาการหนาแดง ใจสน ปากแหง ไขสง ในเดกอาจเกดการชก

หนา 28

ได (febrile convulsion) สาหรบยาขยายมานตาชนด phenylephrine อาจทาใหอตราการเตนหวใจและความดนโลหตสงขนได จงควรระวงในผปวยโรคหวใจบางชนด

ตารางท 6 ระยะเวลาการออกฤทธของยาตาขยายมานตา (ศกดชย, 2546)

ชอการคา ชอสามญทางยา เวลาทเรมออกฤทธ (นาท)

ชวงเวลาออกฤทธ (ชวโมง)

10% Neosynephrine phenylephrine 30 - 60 3 - 5 1% Mydriacyl tropicamide 20 - 40 4 - 6 1% Cyclogyl cyclopentolate 30 -60 48 1% Isopto atropine atropine 45 - 120 7 – 14 วน

12. ยาชาทใชเฉพาะทตา (Anesthetic drug) กลไกการออกฤทธโดยยาไป stabilize เมนเบรนองประสาท (neurological membrane) จงทาใหการนาความรสกหยดไป เปนผลใหเกดฤทธของยาชาเฉพาะท ยามขอบงใชสาหรบในการทาหตถการเกยวกบตา เชน การวดความดนตาดวย Schiotz tonometer การเขยสงแปลกปลอมทบรเวณกระจกตา หรอเยอบตา การผาตดทางตา เปนตน วธการใชยาหลงหยอดตาตองรอประมาณ 10 – 15 วนาทกอนเพอใหยาชาออกฤทธ และตองแนะนาหามผปวยขยตาในชวงยาออกฤทธเพราะอาจทาใหกระจกตาถลอกได ตวอยางยา เชน tetracaine, benoxinate, butacaine, piperocaine, proparacaine และ lidocaine (ตารางท 7) ยากลมนมเวลาเรมออกฤทธประมาณและระยะเวลาการออกฤทธนาน 10 – 15 นาท

ตารางท 7 ระยะเวลาการออกฤทธและขอบงใชของยาชาทใชเฉพาะทตา (Page CP, 2006) ชอยา ระยะเวลาการ

ออกฤทธ ขอบงใช ขอควรทราบ

Tetracaine 10 นาท minor surgery เปนยาทมการใชแพรหลาย Benoxinate 10 นาท tonometry เปนยาทมการใชแพรหลาย

และมสตรตารบทผสมกบ fluorescein

Proparacaine 11 นาท tonometry, minor surgery มอาการระคายเคองนอยกวายาอนในกลม นยมใชในเดก

Lidocaine 50 นาท tonometry, minor surgery มสตรตารบทผสมกบ fluorescein 13. ยาอนๆ เชน Fluorescein มขอบงใชเปน Diagnostic agent โดยเนอเยอทเสยหายจะตดสเขยว ในขณะทเนอเยอปกตจะตดสเหลอง-เขยว สาหรบผปวยทใส hard contact lens เมอสองดวยแสงสมวงทจดสมผสจะตดสมวง