Ιούνιος 2016 Άρτα

Περιοδικό ldquoΈκφρασηrdquo

Διανέμεται δωρεάν

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 1

Έκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 2

Έκφραση 3

Οι εθελοντές και οι εθελόντριες ήρωες της Οδού Νόρμαν

Το Κοινωνικό Ιατρείο Φαρμακείο Άρτας δημιουργήθηκε μέσα στη δίνη των καταστροφικών μνημονίων πουέχουν φτωχοποιήσει τον ελληνικό λαό έχουν δημιουργήσει μια τεραστίων διαστάσεων οικονομική και ανθρωπι-

στική κρίση και έχουν πλήξει ανεπανόρθωτα την δημόσια ιατροφαρμακευτική περίθαλψη Αποτελεί μια αυτόνομη δομήκοινωνικής αλληλεγγύης προς τους αδύναμους και τους κοινωνικά αποκλεισμένους συνανθρώπους μας τηρώντας σαφήαπόσταση από την αφ υψηλού φιλανθρωπία Από την ίδρυση του (Οκτώβριος 2014) μέχρι σήμερα έχει προσφέρει φάρμακα και ιατρική στήριξη σε 1800 περιπτώσειςπρομηθεύσει με τρόφιμα 40 οικογένειες συμπολιτών μας που βρίσκονται σε οικονομική ανέχειαπρομηθεύσει με σημαντικόαριθμό φαρμάκων το ιατρείο-φαρμακείο του κέντρου φιλοξενίας στη Φιλιππιάδασυγκεντρώσει και διανείμει στους πρό-σφυγες του κέντρου φιλοξενίας Φιλιππιάδας ρούχα τρόφιμα και παιδικά παιχνίδια οργανώσει 2 αποστολές φαρμάκωνκαι ειδών πρώτης ανάγκης στον καταυλισμό της Ειδομένης και στο Κομπάνισυνεργαστεί με Κοινωνικά Ιατρεία Φαρμακεία Αλληλεγγύης σε όλη την Ελλάδα για την ανταλλαγή φαρμακευτικών σκευα-σμάτων και παραϊατρικών ειδών (αναπηρικά καροτσάκια βακτηρίες κλπ) Το ΚΙΦ Άρτας μια αυτοοργανωμένη ανεξάρτητηκαι σε εθελοντική βάση αλληλέγγυα δομή ευχαριστεί όλους τους πολίτες της Άρτας χωρίς την έμπρακτη αλληλεγγύητων οποίων δεν θα μπορούσε να πραγματοποιήσει τις παραπάνω δράσεις Η στήριξή σας είναι η δύναμή σας για να συ-νεχίσουμε

Κοινωνικό Ιατρείο Φαρμακείο Άρτας

Ο εθελοντισμός στην ανώτερη μορφή του

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 3

Έκφραση 4

Επιχειρώντας στην ανάδειξη ενός τόσο σημαντικού κοινωνικού θέματος μάλιστα εν μέσω της μεγάλης οικονομικής κρίσης που διανύουμε

και με όλες τις συνέπειες που δημιουργεί σε όλες πλέον τις κοινωνικές ομάδες κυρίως όμως στις αδύναμες με αποκορύφωμα τους ανέρ-

γους ο εθελοντισμός από ενεργούς και ευαισθητοποιημένους πολίτες λειτουργεί θεραπευτικά και βοηθητικά ο οποίος μαλακώνει τις μεγάλες

ρυτίδες και δυσκαμψίες του ελλειμματικού κοινωνικού κράτους αλλά και την άγρια όψη της κοινωνίας εξαιτίας της υπερβολής του Εγώ και

της επικράτησης του ατομικισμού θυσιάζοντας το συλλογικό συμφέρον έναντι της ικανοποίησης των ατομικών συμφερόντων

Μέσα σε όλη αυτή τη γκρίζα κοινωνική κατάσταση η παρουσία και η δράση των εθελοντών πολιτών λειτουργούν ως πομπός ενδυνάμωσης

της αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας που όμως δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να υποκαταστήσουν ούτε να δικαιολογήσουν την αδυναμία

του κοινωνικού κράτους να στηρίζει τις κοινωνικές δομές και πρόνοιας

Ο εθελοντισμός εκφράζεται με την αλληλεγγύη την αλληλοβοήθεια τη συμπόνια την άμβλυνση ή και επίλυση προβλημάτων αδύναμων κοι-

νωνικών ομάδων αλλά και συνανθρώπων μας που αδυνατούν να ικανοποιήσουν μόλις τις βασικές ανάγκες επιβίωσής τους

Τέτοιες μορφές έκφρασης εθελοντισμού είναι οι έρανοι η συγκέντρωση ρούχων τροφίμων φαρμάκων και συμμετέχει μεγάλος αριθμός

πολιτών ανάλογα με τη δυνατότητα που έχει ο καθένας Παρά τις μεγάλες δυσκολίες που έχει ο ελληνικός λαός βλέπουμε να προσφέρει ότι

μπορεί συναισθανόμενος τις μεγαλύτερες ανάγκες που έχουν κάποιοι συνάνθρωποί μας αλλά και κοινωνικές ομάδες

Μία ακόμα έκφραση εθελοντισμού είναι η εθελοντική αιμοδοσία η ανώτερη όλων των μορφών εθελοντισμού (περιβαλλοντική πολιτιστική

διεθνιστική)

Έχει ανεκτίμητη αξία και είναι η αγάπη για την ίδια την ανθρώπινη ζωή και τη σωτηρία της Εδώ ο εθελοντής που ενστερνίζεται αυτή την

προσφορά προς τον άγνωστο πάσχοντα συνάνθρωπο προσφέροντας αίμα από το δικό του για να βοηθήσει και να σώσει ζωές γίνεται εθε-

λοντής αιμοδότης συνειδητά χωρίς καμία εξωτερική πίεση αλλά μόνο από την εσωτερική ανάγκη που πηγάζει από τον ίδιο προσφέροντας

βοήθεια δίχως κανένα αντάλλαγμα

Έτσι βλέπουμε τον εθελοντή αιμοδότη να οδηγείται στο Νοσοκομείο στην κινητή ομάδα αιμοδοσίας ή να είναι μέλος Συλλόγου Εθελοντών

αιμοδοτών (πρέπει να πούμε ότι είναι πολλοί για να συμβάλλουν στον ύψιστο αυτό σκοπό) για να προσφέρει το αγαθό αυτό που δεν παρα-

σκευάζεται σε κανένα εργοστάσιο αλλά παράγεται μόνο από τον ανθρώπινο οργανισμό

Ο εθελοντισμός λοιπόν και η εθελοντική αιμοδοσία λειτουργούν ως ένας πολύ δυνατός συνεκτικός ιστός στην πολυσύνθετη κοινωνική και

οικονομική κρίση που περνάμε ως κοινωνία και ως χώρα αντίδοτο και κίνητρο για να περισώσουμε τους κοινωνικούς θεσμούς να αναδεί-

ξουμε την αλληλοβοήθεια να αναζητήσουμε τη χαρά και την ικανοποίηση στη ζωή αλλά και την ψυχική υγεία μέσα από δώρα που δεν σχε-

τίζονται με την αγορά και την πρόσκαιρη ικανοποίηση του καταναλωτισμού

Ο Γάλλος κοινωνικός φιλόσοφος Αντρέ Γκορζ (Α Gorz) μιλώντας για την αξία του εθελοντισμού αναφέρει χαρακτηριστικά laquoΗ έξοδος

από τη σημερινή κρίση της κοινωνίας πρέπει να αναζητηθεί ταυτόχρονα σε λιγότερη αγορά λιγότερο κράτος και περισσότερες ανταλλαγές

που δεν κυριαρχούνται από το χρήμα ούτε από τη διάκριση ούτε από τη διοίκηση αλλά θεμελιώνονται σε δίκτυα αλληλοβοήθειας εθελοντικής

συνεργασίας αυτό-οργανωμένης αλληλεγγύης στην ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών

Οι εθελοντικές οργανώσεις σε μια τέτοια προοπτική έχουν να διαδραματίσουν ένα αυτόνομο και σημαντικό ρόλο στην κοινωνική πολιτική

και στις ανθρώπινες σχέσεις laquoαμοιβαιότηταςraquo από τις οποίες αναδύεται η όψη μιας άλλης κοινωνίας από εκείνη που παράγει ο καπιταλιστικός

οικονομικός μηχανισμόςraquo

Και επίκαιρα μπορούμε να πούμε τα λεγόμενα του μεγάλου παιδαγωγού και φιλοσόφου Παπανούτσου για την αρετή της φιλίας αυτής της

φιλίας που δίνει χαρά στον συνάνθρωπο που

αναδεικνύει το υψηλό ποιόν της ανθρωπιάς μας Δίνουμε χαρά αγαπούμε τον διπλανό μας δίχως να λειτουργούμε ανταποδοτικά αλλά μόνο

γιατί πιστεύουμε στις ουσιαστικές ανθρώπινες σχέσεις και στις οικουμενικές αξίες και αρχές που καθιστούν στην ολότητά τους την ηθική

βάση για την επικράτηση της χαράς και της συνύπαρξης στηριζόμενη στην αλληλεγγύη αλληλοβοήθεια εντιμότητα γνησιότητα διαφάνεια

ανθρωπιά

Η σημερινή κοινωνική πραγματικότητα με την επανάσταση της πληροφορικής την αναποτελεσματικότητα των εθνικών πολιτικών και την

παγκοσμιοποίηση καθώς έχουν αλλάξει το κοινωνικό πεδίο και το έχουν δυσκολέψει μη επιτρέποντας στον σύγχρονο άνθρωπο να λειτουρ-

γήσει ελεύθερα παρατηρούμε ο εθελοντισμός να είναι μία μορφή έκφρασης του σύγχρονου ανθρώπου που θέλει να αλλάξει το δύσκολο

κοινωνικό περιβάλλον και να το κάνει πιο φιλικό και πιο ανθρώπινοhellipμία πάλη ανάμεσα στις δύο όψεις της κοινωνίαςhellip η γκρίζα όψη όπως

τη βλέπουμε και στην κοιλάδα Εθελουσία (στο βιβλίο laquoΗ γέφυρα της ζωήςraquo εκδόσεις Εντύπωσις έτος έκδοσης 2015) αλλά και πώς την

οραματίζονται οι πολίτες και παλεύουν να επικρατήσει μέσω των εθελοντικών οργανώσεων και τον εθελοντισμό σε όλες τις εκφάνσεις του

σαν τη Χώρα της ζωής με την επικράτηση της χαράς την αλληλοβοήθεια την αλληλεγγύη την φιλία και την αμοιβαία συνύπαρξη όλων των

κατοίκων

Εθελοντισμός και εθελοντική αιμοδοσία

Συνδετικοί κρίκοι για την κοινωνική συνοχή

Ο εθελοντισμός λειτουργεί θετικά στις αναπτυγμένες κοινωνίες

Σε εποχές κρίσης όπως αυτή που διανύουμε σήμερα ο εθελοντισμός είναι ευεργετικός

Η εθελοντική αιμοδοσία (κοινώς παραδεκτό) γιατί συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή

Στις μικρές κοινωνίες είναι πιο εύκολη η ενεργοποίηση των πολιτών ως εθελοντών

για κοινωνική παρέμβαση

Εκπαιδεύεται ή γεννιέται ένας εθελοντής

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 4

Έκφραση 5

Ακολουθεί το σχολείο που μέσω της εκπαίδευσης και της απόκτησης

μόρφωσης αλλά και των σχολικών δράσεων αποτελούν τη βάση για να

αποκτούνται μέσω και της κοινωνικοποίησης εκείνες οι αντιλήψεις στά-

σεις αρχές και αξίες που προάγουν τον ανθρωπισμό και την ικανοποί-

ηση από τη διάθεση προσφοράς και που λειτουργεί ως ένας αόρατος

δυνατός όμως συνεκτικός ιστός στην κοινωνία μας επιδιώκοντας έτσι

στην αρμονική συνύπαρξη και στους νόμους της ηθικής

Είναι τα απαραίτητα δομικά στοιχεία για να αντισταθούμε αλλά και

να χτίσουμε μία κοινωνία laquoάλληraquo πιο ανθρώπινη και πιο ευτυχισμένη

με κύριο μοχλό τις ηθικές αξίες που απώλεσε ο σύγχρονος άνθρωπος

Στις μικρές κοινωνίες η ενεργοποίηση των πολιτών προς τον εθελον-

τισμό είναι πιο εύκολη αφού όλα γίνονται αντιληπτά εύκολα και όσες

κοινωνικές δράσεις λαμβάνουν χώρα γίνονται ορατές όπως και τα

αποτελέσματά τους

Οι εθελοντικές ομάδες (αιμοδοσία δωρεά οργάνων σώματος αθλη-

τισμός κοινωνικό παντοπωλείο-φαρμακείο-φροντιστήριο φιλοξενία

αστέγων κλπ) που φέρουν εις πέρας πολλές δράσεις αποτελεί θε-

τική εικόνα και παρότρυνση για να εμπλακούν όλο και περισσότε-

ροι πολίτες σε εθελοντικές δράσεις καθώς γνωρίζουν τα

προβλήματα της τοπικής τους κοινωνίας αλλά και τον άνθρωπο της

διπλανής πόρτας τον γείτονα τον συντοπίτη Και κατά συνέπεια

γνωρίζουν και τις ανάγκες του πράγμα που κάνει αυθόρμητη την

ενεργοποίησή τους και τη δράση τους όταν έχουν ανάγκη συνάν-

θρωποί τους που τους γνωρίζουν και λειτουργεί αυτόματα μέσα

τους η ανθρωπιά και η συμπαράσταση Αλλά και σε επίπεδο το-

πικών ζητημάτων αναπτύσσεται ευκολότερα κίνημα εθελοντών

όταν θέλουν να διοργανώσουν εκδηλώσεις πολιτισμού ανάδειξης

τοπικής ιστορίας παρεμβάσεις για καθαριότητα σε κοινόχρηστους χώ-

ρους οικοσυστήματα (ποτάμια θάλασσες υδροβιότοποι λίμνες)

Οι παρεμβάσεις αυτές σε ζητήματα που αφορούν την τοπική κοι-

νωνία λειτουργούν ενθαρρυντικά και προσελκύει και τους νέους

οι οποίοι δύσκολα εμπλέκονται σε εθελοντικές δράσεις Βέβαια

δεν εξωραΐζουμε την κατάσταση διότι μόνο το 03 των πολιτών

είναι εθελοντές Και το κοινωνικό αυτό αίτημα καθίσταται ανα-

γκαίο (Βερνίκος 2011)

Όμως όπως τονίζει και η Άντα Αλαμάνου - υπεύθυνη Γραφείου

Τύπου χορηγιών και επικοινωνίας στην ΚΛΙΜΑΚΑ και συντονί-

στρια Προγράμματος στήριξης αστέγων

laquoΠαρατηρείται αύξηση τα τελευταία χρόνια στην χώρα μας του επι-

πέδου εθελοντικής προσφοράς είτε μέσω ευαισθητοποιημένων πο-

λιτών ή και μέσω οργανωμένων δράσεων εθελοντικών φορέων αλλά

δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο εθελοντισμός είναι ένα από τα

διακριτά χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας Η έλλειψη παιδείας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον χαρακτήρα τις αξίες

και τους στόχους του εθελοντισμού καθώς και τα οφέλη που προκύπτουν σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο σε συνδυασμό με την κουλτούρα

του life style του ατομικισμού και της κατανάλωσης που επικράτησε τις τελευταίες δεκαετίες

ενδεχομένως να είναι ανάμεσα στους βασικούς παράγοντες για τα χαμηλά επίπεδα εθελοντικής προσφοράς στη χώρα μαςraquo

Και εδώ βέβαια μπορεί ο καθένας μας να αντιληφθεί και να απαντήσει αβίαστα ότι εθελοντής δε γεννιέται κάποιος αλλά γίνεται όταν εκ-

παιδευτεί κατάλληλα όταν αποκτήσει την παιδεία και ενστερνιστεί τις πανανθρώπινες αξίες (ειρήνη δημοκρατία ελευθερία ισότητα δι-

καιοσύνη αξιοκρατία εντιμότητα αρετή) αλλά και να πιστέψει στην αλλαγή αυτού του κόσμου έτσι ώστε με τη βοήθεια του εθελοντισμού

μέσω της αυτό-οργάνωσης των πολιτών (και όχι για να βοηθήσουν το κράτος ούτε για να υποκαταστήσουν την ανεπάρκειά του) να δείξουν

τον άλλον δρόμο εκείνο τον δρόμο που είναι η laquoιερά οδόςraquo για μια κοινωνία πιο ανθρώπινη οικοδομημένη από στέρεες και γνήσιες αν-

θρώπινες σχέσεις

Σύμφωνα με τον καθηγητή (ΕΜΠ) Παρασκευά Ν Παρασκευόπουλο laquoέχουμε ένα μεγάλο πρόβλημα εκείνο των ανθρώπινων προτύπων

Οι πιο πολλοί έχουν τη γνώμη ότι σήμερα δεν υπάρχουν πρότυπα και ότι τα νέα σπρώχνουν τους νέους μας στα επουσιώδη και εφήμεραhellip

Αυτή η διαπίστωση είναι σωστή και έχει ως επακόλουθο την επικράτηση των υλικών αγαθών Μόνο όταν αντιστρέψουμε την κατάσταση

υπέρ των πνευματικών αγαθώνhellip Παντού υπάρχουν οι πολλοί 90 που ενδιαφέρονται για τον εαυτούλη τουςhelliphellipποδοπατώντας αξίες και

ιδανικά Υπάρχουν όμως παντού και οι ολίγοι 10 που σε πείσμα της περιρρέουσας ατμόσφαιρας στέκονται όρθιοι και δίνουν τη μάχη για

έναν καλύτερο και ανώτερο τρόπο ζωής Εδώ ταιριάζει να θυμηθούμε τα λόγια του σοφού μας Χείλωνα laquoΣτην πέτρα δοκιμάζεται το χρυσάφι

αλλά στο χρυσάφι δοκιμάζεται ο άνθρωποςraquo Χωρίς τον ιστό των ανθρώπινων αξιών δεν μπορούμε να ανεβάσουμε τον άνθρωπο ψηλά και

να τον κάνουμε πιο ανθρώπινοraquo Και το σύνθημα του φετινού εορτασμού της παγκόσμιας ημέρας του εθελοντή αιμοδότη 14 Ιουνίου 2016

laquoΚάνω αυτό που θα ήθελα να κάνουν οι άλλοι για μέναraquo είναι δεικτικό της ανάγκης αυτής ο άνθρωπος να γίνει περισσότερο ανθρώπινος

υπενθυμίζοντάς μας αυτό που μπορεί να μας προκύψει ανά πάσα στιγμή το πρόβλημα υγείας Ας γίνουμε λοιπόν πρότυπα των άλλων ξεκι-

νώντας εμείς από τους εαυτούς μας γιrsquoαυτό που θέλουμε να κάνουν οι άλλοι για εμάςώστε να ακολουθήσουν το παράδειγμά μας

Κατερίνα Ντάση - Εκπαιδευτικός-συγγραφέας

Ο εθελοντής με την όλη του δράση που τον

χαρακτηρίζει είναι η εξιδανικευμένη

έννοια του ενεργού πολίτη που δρα

ενεργεί δραστηριοποιείται έχοντας έντονη

κοινωνική παρουσία και συλλογική

συμπεριφορά χωρίς να έχει κανένα

προσωπικό κέρδος αλλά μόνο συλλογική

προσφορά

Η εθελοντική συνείδηση που πλαισιώνε-

ται με συλλογικές στάσεις αξίες και αρχές

είναι μια διαδικασία που καλλιεργείται

από την παιδική ηλικία Αρχικά η οικογέ-

νεια ως κοινωνικός θεσμός και βασικό

κύτταρο της κοινωνίας είναι εκείνη που

διαμορφώνει το κλίμα αλληλοβοήθειας και

αλληλεγγύης ανάμεσα στα μέλη της οικο-

γένειας εξαπλώνεται στο συγγενικό περι-

βάλλον για να επεκταθεί στην γειτονιά και

στις φιλικές παρέες

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 5

Έκφραση 6

laquoΕίμασταν απλοϊκοί κι ευλαβικοί με μιαν απολησμονημένη μέσα στα μάτια μας καταχνιά του 19ου αιώνα κληρονομιά πατρική

Ποίηση κοινωνική επανάσταση έρωτας μπερδεύονταν στο μυαλό μας έκαναν την περπατησιά μας ζαλισμένη και σαν υπνοβα-

τικήraquo

Με αυτή τη διαπίστωση ndash απολογισμό μιας εποχής ο Τερζάκης κατορθώνει να δώσει το στίγμα της πρώτης μεσοπολεμικής δεκαετίας και μεαφορμή την περίπτωση της Πολυδούρη ανάγεται στο laquoματωμένο λυρισμόraquo μιας ολόκληρης γενιάς που τελικά laquoέπεσε θερισμένη κι αναπο-

λόγητη στο σύνορο της χίμαιραςraquo Ανάλογη μοίρα θα γνωρίσει και η ποίηση του Γιώργου Κοτζιούλα ενός επαρχιώτη ποιητή ο οποίος αν και δη-μιουργούσε παράλληλα με τους νέους της γενιάς του rsquo30 πορεύθηκε εμμονικά προσκείμενος στο αισθητικό δόγμα της γενιάς του rsquo20 που ήθελετην τέχνη να γίνεται ζωή και την ζωή τέχνη Μέσα στον αισιόδοξο αέρα που έπνεε απrsquoτα νησιά του Αιγαίου η ορεσείβια ποίησή του έμοιαζε να ηχείπαράφωνα και όπως ήταν φυσικό πέρασε στην αφάνεια Τα κριτικά κείμενα που γράφτηκαν γιrsquo αυτόν εμφανίζουν σημαντικές ελλείψεις καθώς ακολουθούν κοινότοπες ερμηνευτικές γραμμές που εμποδίζουνμια βαθύτερη κατανόηση του έργου του Ο στείρος βιογραφισμός έπληξε σημαντικά τον λογοτέχνη Κοτζιούλα αναδεικνύοντας περισσότερο τη βιογραφία σε βάρος της ποίησής του καιδιαμόρφωσε την εικόνα ενός αγνού επαρχιώτη που θα ολοκληρώσει τις σπουδές του έπειτα από πολλές δυσκολίες ενώ ο δρόμος για την τέχνηθα είναι γεμάτος πόνους και κόπο Όσο κι αν οι πληροφορίες αυτές ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα δεν παύουν να στρέφουν το ενδιαφέροναπό το έργο στη ζωή του ποιητή Μια άλλη κορεσμένη οπτική προσέγγισης της ποίησής του πηγάζει από την μονομερή αναζήτηση συνδετικώνκρίκων με το δημοτικό τραγούδι και τη λαϊκή παράδοση Η Λιλίκα Νάκου θα γράψει για το έργο του laquoΉταν τραγούδια που πήγαζαν από μια αγνήβασανισμένη κι ελληνική ψυχήraquo Η διαπίστωση αυτή προβάλλει τον ποιητή ως φορέα και εκφραστή λόγω καταγωγής μιας συλλογικής λαϊκήςσυνείδησης ενώ αφαιρεί από το έργο του κάθε λόγιο στοιχείο Αποτέλεσμα της στάσης που κράτησε η κριτική απέναντι στον ηπειρώτη ποιητήήταν αφενός να αποσιωπηθεί η λόγια πλευρά του ndash ο Κοτζιούλας υπήρξε μεταφραστής δοκιμιογράφος και κριτικός σε εφημερίδες ndash και αφετέρουνα μείνει στην αφάνεια κάθε στοιχείο που τον συνδέει τόσο με την σύγχρονή του ελληνική όσο και με την ευρωπαϊκή λογοτεχνία Χαρακτηριστικόπαράδειγμα αποτελεί η laquoσυνομιλίαraquo του με το έργο του σκανδιναβού συγγραφέα Knut Hamsun η οποία αποδεικνύει και το οξύτατο φιλολογικότου αισθητήριο Ο συσχετισμός των δύο λογοτεχνών αν και φαινομενικά μοιάζει άτοπος στην πραγματικότητα είναι καθόλα νόμιμος καθώς στοι-χειοθετείται τόσο από εγγενείς δομικές αναλογίες του έργου τους αλλά και από πλήθος εξωκειμενικών αναφορών (χάριν οικονομίας θα περιοριστώστη μελέτη μόνο των εξωλογοτεχνικών τεκμηρίων)Η είσοδος του Knut Hamsun στην Ελλάδα εντάσσεται σε μια γενική στροφή που σημειώθηκε στο μεσοπόλεμο προς τις λογοτεχνίες των βόρειωνχωρών Ήδη από την αυγή του 20ου αιώνα το χαμσουνικό έργο συστήνεται στο ελληνικό κοινό με πρώτη τη μετάφραση του μυθιστορήματος Βι-κτώρια από τον Δ Χατζόπουλο στο περιοδικό Διόνυσος ενώ το 1903 ακολουθεί και η μετάφραση του Πάνα από τον Π Νιρβάνα στα ΠαναθήναιαΩστόσο γύρω στη δεκαετία του rsquo20 σημειώνεται μια μεταφραστική έξαρση έργων του Hamsun και από τότε το όνομά του θα συνδεθεί άρρηκτα μεεκείνο του πλέον συστηματικού μεταφραστή του Βάσου Δασκαλάκη laquoΟ Χάμσουν κοντά στο προσωπικό του έτυχε νrsquo αποχτήσει κι ένα πρόσθετοθέλγητρο στη γλώσσα μας αυτό του μεταφραστή τουraquo και παρακάτω laquoκι όσοι τον παρακολούθησαν από κοντά έχουν να πουν πως μέσα στο με-ταφρασμένο Χάμσουν έβαλε όχι λίγο από τον εαυτό του από το λεχτικό του οίστροraquo θα γράψει ο Κοτζιούλας για τη μεταφραστική δουλειά του Δα-σκαλάκη Η περίπτωση όμως της πρόσληψης του Νορβηγού συγγραφέα και ποιητή παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω της έντασης με τηνοποία έγινε αποδεκτό το έργο του αλλά και της ιδεολογικής φόρτισης με την οποία αυτό περιβλήθηκε Η θερμή υποδοχή του έδωσε μια πληθώραμυθιστορημάτων και ποιημάτων με το ενδιαφέρον των Ελλήνων συγγραφέων να ξεπερνά το λογοτεχνικό κείμενο και να κατευθύνεται ακόμη καιστη βιογραφία του Νορβηγού Έτσι οι περιπέτειες του Hamsun πρόσφεραν ένα νέο πεδίο θεματικής όπου πλέον ο ίδιος από το διακείμενο τωνελληνικών μυθιστορημάτων γίνεται ο ήρωάς τους Το έργο του μετατράπηκε σε αντικείμενο λατρείας ενώ οι περιπλανώμενοι κοινωνικά ανένταχτοιήρωές του που με τη φιλοσοφία και τον τρόπο ζωής τους απαξιώνουν τα καθιερωμένα κοινωνικά πρότυπα συναντούν τους ιδεολογικούς πόθουςτων εδώ συγγραφέων και ποιητών διαμορφώνοντας μια παράδοση laquoαλητογραφίαςraquo όπως θα την ονομάσει ειρωνικά ο Αιμίλιος Χουρμούζιος Από τα κριτικά κείμενα των δεκαετιών rsquo20 και rsquo30 όταν τα βιβλία του Hamsun διαβάζονταν με πάθος ξεχωρίζει εκείνο του Κοτζιούλα διότι είναι τομόνο που συλλαμβάνει και μεταφέρει τη χαμσουνική μανία της εποχής του Το κείμενο φέρει τον τίτλο laquoΗ αγάπη του φίλου μουraquo και δημοσιεύεταιτο Μάρτιο του 1933 στη Νέα Εστία Θέμα του είναι η αγάπη που έτρεφε για τον Hamsun ένας φίλος του συγγραφέα μια αγάπη που του γέννησεκαι την επιθυμία να ταξιδέψει στη Νορβηγία προκειμένου να συναντήσει το πρότυπό του Τελικά το ταξίδι ματαιώνεται οριστικά από τον αιφνίδιοθάνατο του ήρωα Προφανώς ο ανώνυμος αυτός φίλος του Κοτζιούλα είναι ο Μίνος Ζώτος ο οποίος πέθανε λίγους μήνες πριν τη δημοσίευσητου κειμένου τον Δεκέμβριο του 1932 ενώ η τελευταία του συλλογή γραμμένη την ίδια χρονιά και δημοσιευμένη μετά το θάνατο του ποιητή φέρειτον τίτλο Σουρντίνα παραπέμποντας έτσι στο μυθιστόρημα του Hamsun Ένας αλήτης παίζει με σουρντίνα Ο Κοτζιούλας χαρακτηρίζει το κείμενο αυτό διήγημα παρά το γεγονός ότι δεν παρουσιάζει κάποια ιδιαίτερη πλοκή ούτε και μεγάλο βαθμό λογο-τεχνικότητας Η ανωνυμία του ήρωα και η επιμονή του συγγραφέα στην παρουσίαση της ιδιαίτερης σχέσης που ανέπτυξε ο φίλος του με το έργοτου Hamsun λειτουργούν στην ουσία ως προφάσεις προκειμένου να γίνει λόγος για τις υπερβολικές διαστάσεις που πήρε η πρόσληψη του Νορ-βηγού στην Ελλάδα Υπό αυτή την οπτική έχουμε μπροστά μας όχι ένα διήγημα αλλά ένα λογοτεχνίζον δοκίμιο στο οποίο ο Κοτζιούλας μεουδέτερο τόνο και τρόπο αντικειμενικό παρουσιάζει την υποδοχή του Hamsun τη στιγμή που αυτή βρισκόταν ακόμη σε εξέλιξη laquoΌσο για μέναήμουν σε θέση να του παραβλέπω αρκετές αδυναμίες κι άλλωστε τόβρισκα ευχάριστο να γίνεται λόγος για τέτοια ζητήματα Ο φίλος μου ήτανένας άνθρωπος που πιο πολύ απrsquo όλα χρειαζόταν συμπάθεια και δεν ήμουν εγώ που θα τούδειχνα αυστηρότηταraquo γράφει στην αρχή του κειμένουκαι με τη φράση του αυτή αποστασιοποιείται από τον χαμσουνόπληκτο ήρωά του Αυτή είναι και η ιδιαίτερη αξία του κειμένου Τη στιγμή που επι-κρατούσε ένας λογοτεχνικός αναβρασμός γύρω από το όνομα του Hamsun ο Κοτζιούλας κατορθώνει να παραμείνει νηφάλιος και να δημιουργήσειτην ιστορία του ανώνυμου φίλου του ο οποίος εντέλει αντιπροσωπεύει μια ολόκληρη γενιά Παρότι και ο ίδιος ο ποιητής δέχθηκε επιδράσεις απόαυτόν δεν φαίνεται να συμμερίζεται την υπερβολή με την οποία αγαπήθηκε το έργο του Νορβηγού από τους Έλληνες λογοτέχνες η οποία επέφερεκαι την αλλοίωση της ιδιαιτερότητάς τους Ο Κοτζιούλας δεν θα ξεχάσει ποτέ τον laquoλογοτεχνικό του φίλοraquo ακόμη κι όταν το άστρο του Χάμσουν έδυε στον ελληνικό ουρανό Από τη δεκαετίατου rsquo40 και μετά οι Έλληνες λογοτέχνες αποποιήθηκαν της μεσοπολεμικής αγάπης που έτρεφαν για το έργο του Νορβηγού Αυτή η αποστασιο-ποίηση είναι το αποτέλεσμα της στάσης που εκείνος κράτησε κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο όταν τάχθηκε υπέρ των Γερμανών γράφοντας μά-λιστα άρθρα υπέρ του Χίτλερ στον οποίο και αφιέρωσε το Νόμπελ που του απονεμήθηκε Χαρακτηριστική είναι η στάση που κράτησε και σrsquo αυτήτην περίπτωση ο Κοτζιούλας Η ιδεολογική τοποθέτηση του Νορβηγού συγγραφέα παρά το γεγονός ότι έπληξε την εικόνα που ο ποιητής είχε δια-μορφώσει γιrsquo αυτόν δεν κατόρθωσε να κλονίσει και την πίστη του στην αξία του χαμσουνικού έργου Αν και ο ίδιος φαίνεται να μην μπορεί να συγ-χωρήσει τον Χάμσουν γιrsquo αυτή του την επιλογή (να σημειωθεί πως ο Κοτζιούλας συμμετείχε ενεργά στην αντίσταση κατά των Γερμανών) προσπαθείωστόσο να τη δικαιολογήσει και αποκαλώντας τον laquoξεκούτηraquo φαίνεται να την αποδίδει σε άνοια λόγω των γηρατειών Συνέχεια δίπλα

Γιώργος Κοτζιούλας και Κνουτ Χάμσουν

Μια λανθάνουσα επίδραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 6

Έκφραση 7

laquoΜέτρησα τα χρόνια μου και συνειδητοποίησα ότι μου υπολείπεται λιγότερος χρόνοςζωής απrsquo ότι έχω ζήσει έως τώραhellipΑισθάνομαι όπως εκείνο το παιδάκι που κέρδισε μιασακούλα καραμέλες τις πρώτες τις καταβρόχθισε με λαιμαργία αλλά όταν παρατήρησε ότιτου απέμεναν λίγες άρχισε να τις γεύεται με βαθιά απόλαυσηΔεν έχω πια χρόνο για ατέρ-μονες συγκεντρώσεις όπου συζητούνται καταστατικά νόρμες διαδικασίες και εσωτερικοίκανονισμοί γνωρίζοντας ότι δε θα καταλήξει κανείς πουθενά Δεν έχω πια χρόνο για ναανέχομαι παράλογους ανθρώπους που παρά τη χρονολογική τους ηλικία δεν έχουν μεγα-λώσειΔεν έχω πια χρόνο για να λογομαχώ με μετριότητεςΔε θέλω να βρίσκομαι σε συγκεντρώσεις όπου παρελαύνουν παραφουσκωμένοι εγωισμοίΔεν ανέχομαι τους χειριστικούς και τους καιροσκόπουςΜε ενοχλεί ο φθόνος και όσοι προσπαθούν να υποτιμήσουν τους ικανότερους για να οι-κειοποιηθούν τη θέση τους το ταλέντο τους και τα επιτεύγματα τουςΜισώ να είμαι μάρτυρας των ελαττωμάτων που γεννά η μάχη για ένα μεγαλοπρεπέςαξίωμα Οι άνθρωποι δεν συζητούν πια για το περιεχόμενοhellip μετά βίας για την επικεφα-λίδα Ο χρόνος μου είναι λίγος για να συζητώ για τους τίτλους τις επικεφαλίδεςΘέλω την ουσία η ψυχή μου βιάζεταιhellipΜου μένουν λίγες καραμέλες στη σακούλαhellipΘέλω να ζήσω δίπλα σε πρόσωπα με ανθρώπινη υπόστασηΠου μπορούν να γελούν μετα λάθη τουςΠου δεν επαίρονται για το θρίαμβό τουςΠου δε θεωρούν τον εαυτό τουςεκλεκτό πριν από την ώρα τουςΠου δεν αποφεύγουν τις ευθύνες τουςΠου υπερασπίζονται την ανθρώπινη αξιοπρέπειαΚαι που το μόνο που επιθυμούν είναι να βαδίζουν μαζί με την αλήθεια και την ειλικρίνειαΤο ουσιώδες είναι αυτό που αξίζει τον κόπο στη ζωήΘέλω να περιτριγυρίζομαι από πρό-σωπα που ξέρουν να αγγίζουν την καρδιά των ανθρώπωνhellipΆνθρωποι τους οποίους τα σκληρά χτυπήματα της ζωής τους δίδαξαν πως μεγαλώνει κα-νείς με απαλά αγγίγματα στην ψυχήΝαι βιάζομαι αλλά μόνο για να ζήσω με την ένταση που μόνο η ωριμότητα μπορεί να σουχαρίσειΣκοπεύω να μην πάει χαμένη καμιά από τις καραμέλες που μου απομένουνhellipΕίμαι σίγουρος ότι ορισμένες θα είναι πιο νόστιμες απrsquoόσες έχω ήδη φάειΣκοπός μου είναι να φτάσω ως το τέλος ικανοποιημένος και σε ειρήνη με τη συνείδησήμου και τους αγαπημένους μουhellipraquo

Mario de Andrade

(Ποιητή συγγραφέα δοκιμιογράφο και

μουσικολόγο από τη Βραζιλία)

Δεν παύουν οι αναστεναγμοί και οι λοιπές καρηβαρίεςΈρχονται όμως στιγμές που ακούς από μακριά τη θάλασσα να φλοισβίζεικαι το ρυάκι πιο κοντά αυτό να κελαρύζειrsquoπου μυρίζεις την αγγελικούλα που μαζί με τον ίασμοασάλευτα σου συστήνουν την επελαύνουσα μυρωδάτη άνοιξηrsquoκαι βλέπεις ολούθε γύρω σου τα πετεινά του ουρανού ανέμελα να τσιρίζουν και να πεταρίζουνΠαρεισφρέοντας λοιπόν σε αυτό το παραδείσιο περιβόλι μελοιπούς εκδρομείςυποστηριζόμενος από τα πλεξιγκλάς προ-ϊόντα του πολιτισμού σουνοιώθεις πως αυτές οι έγνοιες και αυτοί οι καημοί είναι πραγματικά λιποβαρείςΚαι η ζωή δικαιωμένη επιτέλους ξαναβρίσκει τις σωστές τηςδιαστάσεις

O Γιώργος Κοτζιούλας δεν νόσησε ποτέαπό τον laquoχαμσουνικό πυρετόraquo Τα ποι-ήματά του δεν είναι μια ακόμη προ-σθήκη στον μακρύ κατάλογο τηςlaquoαλητογραφίαςraquo Ενώ οι λογοτέχνεςτου μεσοπολέμου δημιουργούσαν σω-ρηδόν ήρωες του κοινωνικού περιθω-ρίου ndash κακέκτυπα των έργων τουΧάμσουν ndash ο Γιώργος Κοτζιούλας χάρηστο στέρεο φιλολογικό και κριτικό τουυπόβαθρο εντόπισε και ανέδειξε τοπλέον αντιπροσωπευτικό στοιχείο τηςχαμσουνικής γραφής εκείνο που οισύγχρονοί του ποιητές και πεζογράφοιπαρέβλεψαν και άφησαν να πέσει στοπεριθώριο Ο Κνουτ Χάμσουν και μαζίμrsquoαυτόν και ο Γ Κοτζιούλας ανέδειξανμε απόλυτο τρόπο την παντοδυναμίατου έρωτα σε όλες του τις εκφάνσειςΚαι οι δύο κατόρθωσαν να συνδυάσουντον αφόρητο κυνισμό που λιμνάζει στηνεπιφάνεια των πραγμάτων με έναν βα-θύτερο και ουσιαστικότερο ιδεαλισμόπου όμως κινείται στη σφαίρα του ανέ-φικτου laquoΕγώ κατόρθωσα να διαβάσωόλον τον Χάμσουν απrsquo τον οποίον είμαικαταγοητευμένος Αυτός είναι και κανέ-νας άλλος Μόνο οι έρωτες των βιβλίωντου Χάμσουν είναι πραγματικοί και με-γάλοιraquo γράφει σε επιστολή στο φίλοτου Μίνο Ζώτο στις 25 Μαΐου 1929 Αυτό όμως που πραγματικά διακρίνειτην περίπτωση του Γιώργου Κοτζιούλαείναι η ελευθερία με την οποία συνομί-λησε με το έργο του Χάμσουν Η επί-δραση δεν είναι πρόδηλη αλλάλανθάνει κάτω από το προσωπικό ύφοςτου ποιητή Και όλα αυτά μαζί είναι στοι-χεία μιας υγειούς και δημιουργικήςπρόσληψης που τόσο έλειψε από τηνυποδοχή του Χάμσουν στην Ελλάδα

Βασιλική Κουμπούρα μεταπτυχιακή

φοιτήτρια Νεοελληνικής λογοτεχνίας

του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Γιώργος Κοτζιούλας

και Κνουτ Χάμσουν

Ποίηση

Κυριακή στην εξοχήΦοβέριζες πως η φυγή σου θα εντυπωσιάσεικι η έξοδος σου από την κανονικότητα θα ξαφνιάσειοι άνθρωποι έλεγες καιρό πολύ με τις αιτίες της θα απασχολούντανκι η απόφαση σου αυτή εύκολα δεν θα λησμονούνταν

Και όταν έφυγες για λίγο είναι αλήθειακάποιοι σημείωσαν την απουσία σου και ρώτησαν για τηνυγεία σουόχι όμως αναζητώντας τα πως και τα γιατί μιας αταξίαςαλλά κυρίως γιατί δεν έβρισκαν στο χρόνο που τους άφησεςτους νέους προμηθευτές της δικής τους εντροπίας

Ν Μπιλανάκης-Ψυχίατρος

Μαθήματα σεμνότητας

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 7

Έκφραση 8

Τα χρόνια του Φιδιού-ΛιπεσάνορεςΣτις 8 Αυγούστου 2016 θα παρουσιαστεί το θε-ατρικό έργο Τα χρόνια του Φιδιού-Λιπεσάνορεςτου Δημήτρη Βαρβαρήγου σε σκηνοθεσία Κα-τερίνας Μαντέλη Όταν τα καράβια των Ελλή-νων λόγω άπνοιας παρέμεναν στην Αυλίδα ομάντης Κάλχας καθώς έδινε το χρησμό είδε έναφίδι να ανεβαίνει πάνω σε ένα δέντρο και νατρώει 10 πουλάκια μέσα στη φωλιά τους Προ-μάντευσε πως ο τρωικός πόλεμος θα διαρκέσει10 χρόνια Αυτά λοιπόν είναι laquoτα χρόνια του φι-διούraquo που κατέστησαν τις γυναίκες laquoΛιπεσάνο-ρες γυναίκες παρούσες που όμως πάντοτετους λείπανε οι άντρεςraquo Το εξαίρετο και αντιπο-λεμικό έργο του Δ Βαρβαρήγου επιβεβαιώνει τοαλύτρωτο δράμα του ανθρώπου που ακόμα καιστον Άδη μέσα από βίαιο θάνατο οι ψυχές δενελευθερώνονται και πονάνε από τις μνήμεςΠέντε γυναίκες -σκιές του Άδη microε άυλα πρό-σωπα σ ένα παιχνίδι ψυχών- έρχονται να microαςμιλήσουν για τους άνοους άντρες που κάνουνδώρο στους νέους τον πόλεμο γιατί ζηλεύουντη νιότη τους Πέντε γυναίκες microε καταγωγή απότην Ανατολή microε τη φιλοσοφική της φωνή και τηναισθητική της φωνές laquoδιαχρονικής προσφυ-γιάςraquo στους απερχόμενους και επερχόμενους αι-ώνες του έρωτα του πολέμου και του σύμμαχουχάρου γυναίκες που μιλούν για ερωτικό πάθοςμητρότητα καρτερία νοσταλγία ειρήνης χαράφιλία καθημερινό χρέος αφοσίωση ιδανικά πα-θήματα και πάθη φόβο θανάτου προσφυγιάσκλαβιά εκδίκηση περιφρόνηση έλεος και λύ-τρωση Γυναίκες λιπεσάνορες που η ζωή τουςσπαταλήθηκε όμοια microε άλλων γυναικών ανά τουςαιώνες και παραμένουν σε laquoανάλογες αντιστοι-χίεςraquo σήμερα Παίζουν Εκάβη η συντοπίτισσαμας Γεωργία Ζώη Ανδρομάχη Ελίζα ΣολωμουΚασσάνδρα Ντομένικα Ρέγκου Βρισηίδα Ορ-νέλα Λούτη Τρωαδίτισσα Αρετή Κοκκίνου

Ο Μάγος του ΟζΣτις 9 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παιδική πα-ράσταση laquoΟ Μάγος του Οζraquo από τη θεατρικήομάδα Έκφραση Ιωαννίνων σε σκηνοθεσία ΧΧρήστου Η Δώρα είναι ένα κορίτσι που περνάτη ζωή της στη φάρμα των θείων της Η ζωή κυ-λάει τόσο μονότονα που αισθάνεται πλήξη καιονειρεύεται να ζήσει φανταστικές περιπέτειες Ηευχή της να γνωρίσει τον κόσμο και να απολαύ-σει την περιπέτεια πραγματοποιείται όταν έναςδυνατός άνεμος τη μεταφέρει στη μαγική Χώρατου Οζ Εκεί θα συναντήσει το Σκιάχτρο το Λα-μαρινόκαρδο και το Δειλό Λιοντάρι κι όλοι μαζίθα ξεκινήσουν ένα συναρπαστικό ταξίδι για ναφτάσουν στη Χρυσαφένια πολιτεία στον περί-φημο Μάγο Οζ που μπορεί να πραγματοποι-

ήσει όλες τις επιθυμίες τους Το Σκιάχτρο επιθυ-μεί να αποκτήσει μυαλό ο Λαμαρινόκαρδος λα-χταρά να βρει μια καρδιάhellip καρδένια ενώ τοΔειλό Λιοντάρι θέλει να γίνει θαρραλέο Κάπως έτσι εκτυλίσσεται μια ιστορία ενότηταςκαι συμμετοχής κοινών στόχων που βγάζουνστο φως ότι καλύτερο έχει ο καθένας μέσα τουκαι ξεκινά ένα ταξίδι στην αυτογνωσία και τη δύ-ναμη της θέλησης

Ο ματωμένος ΓάμοςΣτις 10 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράστασηlaquoΟ ματωμένος Γάμοςraquo του Λόρκα από τονθίασο Έκφραση σε σκηνοθεσία Χ Χρήστου Σεένα ισπανικό χωριό ζωντανεύει μια παλιά βεν-τέτα ανάμεσα σε δύο οικογένειες και βαραίνει τηζωή της Μάνας και του Γιου της Η Νύφη που οΓιος διάλεξε να κάνει γυναίκα του ήταν κάποτεαρραβωνιασμένη με το Λεονάρδο ένα νεαρόαπό την αντίπαλη οικογένεια Το ερωτικό πάθοςπου ένωνε το Λεονάρδο με τη Νύφη ξαναφουν-τώνει Η Νύφη αμέσως μετά το γάμο φεύγειμαζί του εγκαταλείποντας τον άνδρα της Απόεδώ και πέρα η μοίρα κινεί τα νήματα της ζωήςτους Η οικογένεια του Γαμπρού με την καθοδή-γηση της Μάνας καταδιώκει τους ερωτευμένουςστο δάσος Ο Γαμπρός βρίσκει το Λεονάρδο καιμονομαχεί μαζί του Όταν ο θάνατος με τημορφή ζητιάνας και το ολόγιομο φεγγάρι τριγυρ-νούν στο δάσος οι δύο αντίζηλοι πέφτουν νε-κροί χτυπημένοι ο ένας από το χέρι του άλλου

ΠλούτοςΣτις 11 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράστασηlaquoΠλούτοςraquo του Αριστοφάνη από το θεατρικό ερ-γαστήρι Λαμπιόνι Θεσσαλονίκης της ΑννίταςΓκαϊτατζή Η κοινωνική αδικία η χρεωκοπία τωναξιών η φτώχεια οι συκοφάντες οι κλέφτες οιτοκογλύφοι οι θεομπαίχτες οι καταχραστέςείναι η εικόνα της Αθήνας το 388 πΧ Ο Αρι-στοφάνης γράφει τον laquoΠΛΟΥΤΟraquo ώστε να μοι-ραστεί με τους σύγχρονους του τονπροβληματισμό του για τη άδικη κατανομή τουπλούτου και την έκρηξη της διαφθοράς Η κρίσητης εποχής όχι μόνο η οικονομική αλλά και ηηθική αναδύει το αίτημα μιας δίκαιης πολιτείαςπου χαρίζει σε όλους τους ενάρετους πολίτεςπλούτο και ευημερία Ένα άλλο όνειρο μια ου-τοπία μοιράζεται ο Αριστοφάνης με τους συμπο-λίτες του και εναρμονιζόμενοι με την εποχήμας δηλώνουμε (αναρωτιόμαστε) οποιαδήποτεομοιότης του έργου με το σήμερα είναι εντελώςσυμπτωματική

Γλυκιά και αλησμόνητη ΙωνίαΣτις 12 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράσταση

laquoΓλυκιά και αλησμόνητη Ιωνίαraquo Θα παρουσια-στούν τραγούδια χοροί και θεατρικά δρώμεναμε αναφορά στη Ρωμανία και στην κοσμοπολί-τικη Σμύρνη1Η Ρωμανία (επάρθεν) επέρασεν

ανθεί και φέρει κι άλλον

2Ταξίδι στην Ιωνική γη ειδικότερα

στην κοσμοπολίτικη Σμύρνη

Οι Έλληνες πρόσφυγες εξ Ιωνίας (ΠόντοςΣμύρνη) διασώζουν και διατηρούν ήθη και έθιμαμέσα από τραγούδι χορό και θεατρικά δρώ-μεναΘα είναι κοντά μας ο Μορφωτικός Πολιτιστικόςσυλλόγος Ποντίων Ροδίτης Σερβίων Κοζάνηςμε πρόεδρο την κυρία Μαρία Κεχαγιά και χορο-διδάσκαλο τον κ Σπύρο Αφεντουλίδη Ο σύλλο-γος διαθέτει δική του κομπανία με νταούλιακεμεντζέ (ποντιακή λύρα) και αγγείο Τραγουδάκαι παίζει λύρα η Κατερίνα Μιχαηλίδου Θα πα-ρουσιαστεί το θεατρικό δρώμενο Μωμόγεροι Τοδρώμενο που έχει τις ρίζες του στη Διονυσιακήλατρεία παρουσιάζει την αναγέννηση τηςφύσης και έχει σκοπό σάτιρας Η αναγέννησησυμβολίζεται με τη νύφη η οποία φλερτάρει μετο νεαρό ενώ ο ηλικιωμένος την κυνηγά να τηνπάρει πίσω σε μία παραλλαγή του μύθου τηςΠερσεφόνης Τελικά νικά ο νεαρός που φέρνειτην αναγέννησηΕπίσης θα έχουμε κοντά μας τον ΜορφωτικόΠολιτιστικό σύλλογο Σμυρναίων ΜικρασιατώνΒαθύλακκου Θεσσαλονίκης με πρόεδρο την κΑθηνά Ρουμελιώτη και χοροδιδάσκαλο τον κΕυάγγελο Παπάζογλου Ο σύλλογος διαθέτειδική του κομπανία με σαντούρι τουμπερλέκι καιούτι Τραγουδά ο Χρήστος Χαλκιάς ΚαθηγητήςΒυζαντινής μουσικής Θα παρουσιαστεί το θεα-τρικό δρώμενο laquoΚαφέ Αμάνraquo

laquoΜια φορά κι έναν καιρό στην παλιά

Σμύρνη μέσα σε ένα καφέ αμάν με μανέ-

δες και σαντουροβιόλιαraquo

Ταξίδι στην ιωνική γη και πιο ειδικά στην κοσμο-πολίτικη Σμύρνη μέσα από την αναβίωση ενόςlaquoΚαφέ Αμάνraquo (μουσικό ταβερνείο της εποχής)με αναπαραστάσεις χορούς και ιστορική αφή-γηση που αφορούν τη μουσική ζωή των Σμυρ-νιών μετά τα μέσα του 19ου αιώνος τουςαμανέδες την απαρχή του ρεμπέτικου τιςεστουδιαντίνες και το μεταπροσφυγικό μικρα-σιάτικο τραγούδιΩρα έναρξης παραστάσεων 2100Είσοδοςελεύθερη Καλή Αντάμωση

Ρίτα Μυστακοπούλου Νάστου

10ο Φεστιβάλ Αράχθειου Θεάτρου Τζουμέρκων

Αφιερωμένο στους πρόσφυγες

Στις 7 Αυγούστου 2016 έχουμε την χαρά και την τιμή να έχουμε κοντάμας την περίφημη Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού για μια μουσική συ-

ναυλία με τραγούδια γνωστών Ελλήνων δημιουργών (Θεοδωράκης Χατζη-δάκης Μουζάκης Σαββόπουλος Κατσαρός κα) που αγαπήσαμε καιτραγουδήσαμε Η μπάντα απαρτίζεται από 45 ένστολους καταξιωμένουςμουσικούς με μαέστρο τον Πλωτάρχη κ Γ Τσιλιμπάρη ΠΝ και υπεύθυνο τονΠλοίαρχο κ Α Μιχέλη ΠΝ διευθυντή του γραφείου δημοσίων σχέσεων τουΠολεμικού Ναυτικού Τη μπάντα πλαισιώνουν οι τραγουδιστές Ανδρέας Κα-ραούλης-Τενόρος Ιρσίλη Μπενέτου Σταύρος Σαλαμπασόπουλος-Τενόροςκαι Ευδοκία Μωυσίδου- ΣοπράνοΘέλουμε να ευχαριστήσουμε το Πολεμικό μας Ναυτικό και ιδιαίτερα τον Αρ-χηγό του ΠΝ Αντιναύαρχο κ Γ Γιακουμάκη ΠΝ που ανταποκρίθηκε στο αί-

τημά μας ώστε η μπάντα του Πολεμικού μας Ναυτικού να βρεθεί κοντά μαςΣκοπός της συναυλίας είναι να γνωρίσουν οι κάτοικοι της περιοχής απόκοντά την μπάντα του ΠΝ και να απολαύσουν μία υψηλού επιπέδου μουσικήσυναυλία Η μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού δημιουργήθηκε το 1875 Ηπρώτη δημόσια εμφάνιση της μπάντας πραγματοποιήθηκε την 25η Μαρτίουτου έτους 1890 κατά την παρέλαση της Εθνικής Εορτής Η Μουσική του Πο-λεμικού Ναυτικού έχει αντιπροσωπεύσει την πατρίδα μας πάρα πολλέςφορές στο εξωτερικό Είναι η μόνη Μπάντα που είχε συμμετοχή και στις δύοΟλυμπιάδες που πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μας Το 1896 συμμετείχεστις τελετές Έναρξης και Λήξης και το 2004 στην τελετή Έναρξης των Ολυμ-πιακών Αγώνων

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 8

Έκφραση 9

Ο ΑντριάνΖογκράφι ηλικίας είκοσι δύο ετών εγκαταλείπει τη χώρα του για πρώτη φορά το Δεκέμβριο του 1906 Μπαρκάρει στην Κωνστάντσα για την Αλεξάνδρεια της ΑιγύπτουΗ ημερομηνία αυτή έχει ιδιαίτερο βάρος στην ύπαρξή του Μέχρι τις παραμονές του Μεγάλου Πολέμου ο νεαρός μας ιδεαλιστής θα είναι εραστής της Μεσογείου Η Ρουμανία και η Μπραϊλα όπου η μητέρα του μοχθεί μες στην αγωνία δεν θα τον ξαναδούν παρά μόνο μετά απrsquo όσο καιρό θέλουν τα χελιδόνια να μεγαλώσουν τα μικρά τουςΣτις σελίδες που ακολουθούν ο Αντριάν διηγείται ο ίδιος τις κυριότερες σκηνές από την παραμυθένια μεσογειακή του εμπειρία

ΠΑΝΑΪΤ ΙΣΤΡΑΤΙ

Οι φίλοι μου ισχυρίζονται πως έχω τη στόφα συγγραφέα και θα ήθελαν να δοκιμάσω να γράψω κάτι άλλο από άρθρα Μπορεί όμως κανείς ναείναι συγγραφέας χωρίς επινοητικό πνεύμα Αυτή είναι η δική μου περίπτωση Είμαι ανίκανος να φανταστώ μιαν ιστορία την οποία δεν έχωζήσει στα βασικά της έστω σημείαΕχθές φεύγοντας από τη Μπραϊλα μου είπανε πάλι- Απίθανα πράγματα θα δεις Κοίταξε λοιπόν να σκαρώσεις κανένα αφήγημα καμιά νουβέλαΟι συμβουλές αυτές μου ραγίζουν την καρδιά Δεν θέλω τίποτε περισσότερο από το να μπορέσω να γράψω ωραία αφηγήματα ή και κάποιομυθιστόρημα γιατί η ψυχή μου είναι ένα καζάνι που βράζει Όμως όποτε επιχείρησα να γράψω κάποιο διήγημα τίποτε αξιόλογο δε βγήκε απότην πένα μου Το μυαλό μου σταματάει τη στιγμή ακριβώς που πιάνω να κάνω το σκαρίφημα και της πιο μικρής ιστορίας Και η απογοήτευσημου παγώνει την καρδιά Οπότε αυτή τη φορά προτίθεμαι να σημειώσω έτσι απλά κάποια περιστατικά από τη ζωή μουΑπόψε στις 12 Δεκεμβρίου 1906 η ευκαιρία είναι μοναδική δραπετεύω από τη χώρα μου Φεύγω για την Αίγυπτο Σαν ψέμα μου φαίνεται Θαείναι το ωραιότερο αφήγημα των ονείρων μουΠαιδί στο σχολείο έμενα εκστατικός μπροστά στις βιβλικές εικόνες που αναπαριστούσαν φαραώ αιγυπτιακούς ναούς και φοίνικες Στεναχω-ριόμουν λοιπόν που δεν ήμουν χελιδόνι να πεταχτώ πάνω από τη Μεσόγειο ανάμεσα στο μπλε τrsquoουρανού και της θάλασσαςΝα γιατί είμαι ανυπότακτος σε κάθε είδους μεθοδευμένο σκοπό όπως αυτός της μητέρας μου που ήθελε να με κάνει έναν φιλήσυχο πολίτητης Μπραΐλα Θεέ μου τί πιο ολέθριο από το να έχεις τον αστράγαλό σου αλυσοδεμένο στο λιθόστρωτο ενός μέρους κακόμοιρου που μπορείνα το βρέχει ο Δούναβης μα που ο ορίζοντάς του είναι πάντα ο ίδιος όπου δεν σου τυχαίνει τίποτε το υπέροχο όπου μια ολόκληρη ύπαρξηθρυμματίζεται όπως στη φυλακή Ενώ η γη έχει τόσο πλούτο σε διαφορετικές ομορφιές και η ψυχή μας τόση δίψα για θάμβοςΜεσόγειοςhellip Νομίζω πως θα λιποθυμήσω εκείνο το επόμενο πρωί όπου τα μάτια μου ξάφνου θα βουτήξουν στο εκθαμβωτικό της απέραντοΚοντεύει μεσάνυχτα Δεκαπέντε βαθμοί υπό του μηδενός Ο βοριάς φυσά με μανία και οι ριπές του χιονιού τυφλώνουν τους φτωχούς ναύτεςπου καταπιάνονται με τις ετοιμασίες της αναχώρησης Το ΌριανΕξπρές μόλις αφίχθη με δύο ώρες καθυστέρηση Ο μηχανικός θυμωμένοςοπωσδήποτε μπλόκαρε τόσο απότομα τους τροχούς που έκανε την αμαξοστοιχία να ουρλιάξει με κάθε της σιδερικό ldquoΟρίστε πάρτε το σκυ-λοτροφείο σας κι αφήστε με να πάω στη γυναίκα μουrdquoΠερίπου μια ντουζίνα φαντάσματα κρυμμένα εξολοκλήρου μέσα στις γούνες τους βγήκαν από τα φιλόξενα διαμερίσματα του τραίνου για ναχωθούν πενήντα βήματα πιο πέρα μες στις φιλόξενες καμπίνες του πλοίου Είναι άνθρωποι πολύ πλούσιοι που έρχονται από πολύ μακρυάαπό το Παρίσι από το Λονδίνο Εξοργισμένοι λόγω της καθυστέρησης βλαστημούσαν τις στέπες του Μπαραγκάν όπου κόντεψαν να περάσουνολόκληρη τη νύχτα και να χάσουν το βαπόρι μας για την Ανατολή Φαίνεται μάλιστα πως εκστόμισαν και βρισιές στις γλώσσες τους που προ-ορίζονταν για τη χώρα μου κάτι που με αφήνει απολύτως αδιάφορο αλλά που μου φαίνεται και αστείο μαζί διότι οι κύριοι αυτοί φαντάζονταιότι τώρα δα θα σηκώσουμε άγκυρα και αύριο το μεσημέρι δώδεκα νταν θα τους αφήσουμε στην ΚωνσταντινούποληΚάθε άλλο Μπορεί ο άγριος χειμώνας να είναι ο εχθρός των τραίνων αλλά δεν παύει να lsquoναι ο εχθρός και των μοντέρνων καραβιών όπως τωνδικών μας που καίνε μαζούτ και που με το φοβερό αυτό κρύο δεν μπορούν να προμηθευτούν τα καύσιμά τους Το μαύρο υγρό έχει γίνει πάγοςΟι αντλίες αδυνατούν να γεμίσουν τις δεξαμενές του πλοίουΑυτό το γνωρίζουν ήδη μες στα σαλόνια και ανησυχούν Ένας αξιωματικός πηγαίνει κάθε τρεις και λίγο να καθησυχάσει αυτόν τον απαιτητικόκόσμο ενώ στη γέφυρα οι διαταγές αντηχούν όλο και πιο νευρικές και οι ναύτες τρέχουν πανικόβλητοιΤί θλιβερό που είναι όλο αυτό Βλέπω τους μεν μέσα στα πολυτελή σαλόνια να κάθονται αναπαυτικά και να διαβάζουν τις εφημερίδες τουςΒλέπω τους δε μαστιγωμένους από το βοριά με τα μάτια τους να τρέχουν δάκρυα τα χέρια ξυλιασμένα από το κρύο να μην ξέρουν τί ναπρωτοκάνουν Κι αναλογίζομαι πόσο μεγάλη αδικία βασιλεύει στη ζωή Ποιός ξέρει άν κι από τους μεν κι από τους δε ο καθένας βρίσκεται δι-καίως στη θέση του Μα ακόμη κι αν όντως είναι έτσι και πάλι είναι θλιβερό διότι αυτοί που παλεύουν εκεί έξω δεν είναι σκυλιά αλλά άνθρωποιπου υποφέρουν με την ανθρώπινη καρδιά τους Ότι κι αν είναι εκείνος ο ναύτης εκεί ευφυής ή χαζός ζει μια ζωή πολύ σκληρή κι ο νους μουδεν το χωράει πώς μπορεί κανείς να μένει αδιάφορος μπροστά σrsquoαυτή τη μοίρα Ιδού το ερώτημά μου Και αυτό θα ξαναρωτούσα πάλι άναύριο αντιστρέφονταν οι ρόλοι Εντέλει όλα τα δόγματα κι όλες οι θεωρίες με τις ασαφείς τους ερμηνείες μου φαίνονται στείρα Άν η καρδιάτου ανθρώπου είναι τόσο σκληρή μπροστά στον πόνο του άλλου πάει ελπίδα δεν υπάρχει Τίποτα δεν μπορούν να αλλάξουν οι θεωρίες Το μόνο που θα φέρουν στον κόσμο είναι μία κατrsquoεπίφαση δικαιοσύνη αλλά όχι τη δικαιοσύνη Αυτήν περιβεβλημένη με οίκτο μόνο οι θρησκείεςήταν ενδεδειγμένες να την κάνουν να βασιλέψει ανάμεσα στους ανθρώπους Οι θρησκείες όμως έχουνε χρεωκοπήσει Και δεν ανασταίνονταιοι νεκροί Κατεβαίνω συχνά να ζεσταθώ στο εστιατόριο της τρίτης θέσης και ξανανεβαίνω να δω αν τελείωσαν το γέμισμα της δεξαμενήςΘέλω να δω το καράβι να αναχωρεί να απομακρύνεται να το καταπίνουν τα σκοτάδια της Μαύρης Θάλασσας Ύστερα θα πάω να πλαγιάσωΤώρα είναι δύο το πρωί Όλοι σχεδόν οι επιβάτες κοιμούνται Μόνο ένας κάποιος Ρουμάνος από τη δεύτερη θέση δρασκελίζει το σαλόνι καιπότε πότε βγαίνει να ρωτήσει τον πρώτο ναύτη που βρίσκει μπροστά του― Τί θα γίνει επιτέλους Θα τελειώνουμε καμιά φορά μrsquoαυτό το μαζούτΈνας γεροδεμένος άνδρας του απαντά― Μα αυτό κύριε δεν είναι πια μαζούτ έχει γίνει γιαούρτι Κομμάτια-κομμάτια έρχεταιΚαι το βουβό βλέμμα του άνδρα συμπληρώνει ldquoΣας ενοχλεί αυτό κύριε Τί να πώ κι εγώrdquoΝαι τί να πεί κι εκείνος που έχει γεμίσει όλος πίσσα που έχει μουδιάσει απrsquoτο κρύοΘαύμασα την απάντηση την ακλόνητη στάση αυτού του φίλου Στη θέση του εγώ δεν θα μπορούσα να είμαι τόσογενναίος Είναι φανερό πωςη ψυχή των ανθρώπων αυτών είναι σκληραγωγημένη Έρχονται από τόσο πολύ πιο μακριά απrsquoόσο εκείνοι απrsquo το Παρίσι και το ΛονδίνοΑχ πώς θά lsquoθελαναrsquoχω τη δύναμη για νrsquoαναγκάσω τους ανθρώπους να lsquoναι δίκαιοιΤο Δακία έφυγε από το λιμάνι σαν πειρατής Ούτε που το κατάλαβα Βρισκόμουν στο εστιατόριο ακούγοντας απορροφημένος τις οδυνηρέςεξομολογήσεις ενός δυστυχισμένου πατέρα του οποίου έγινα φίλος όταν ένα πλουμμrsquoέκανε να πιστέψω πως χάθηκε η γης κάτω απrsquo τα πόδιαμας Τρέξαμε αμέσως έξω Το βαπόρι έβγαινε ολοταχώς στο πέλαγος μέσα σε μια θάλασσα αφηνιασμένη Πίσω μας η Κωνστάντσα ίσα πουμας μαρτυρούσε την εγκατάλειψή της με μερικά φωτεινά σημεία που τρεμόσβηναν μέσα σrsquo ένα μαύρο κατράμι

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

laquoΜουσσάraquo του Παναϊτ Ιστράτι (1934)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 9

Έκφραση 10

Εμείς όμως διεισδύαμε σrsquoένα σκοτάδι ακόμη πιο τρομακτικό Μεγαλοδύναμε πώς μπορεί να δείχνουμε τέτοια εμπιστοσύνη στα στοιχειάΠόση γνώση έχουν κατακτήσει οι άνθρωποι ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν με τόση τόλμη την μπαμπεσιά των ωκεανών Μανούλαμου Θα ήθελες να μείνω για πάντα κολλημένος στα φουστάνια σου αλλά κοίταξε εδώ ένα τόσο δα βηματάκι έξω από τη φωλιά μου κι αμέ-σως η ύψιστη ύπαρξη ανυψώνει στα μάτια μου μιαν ακρούλα από το πέπλο που κρύβει τη φοβερή της μαγεία Άν ήξερες τί χαρά ευγνωμω-σύνης πλημμυρίζει αυτή τη στιγμή την καρδιά μου σαν σκέφτομαι εκείνον τον άνθρωπο εκεί που πάνω στη γέφυρα μεριμνά για τη ζωή μουΧάρη σrsquoαυτόν στη δική του γνώση αύριο το μεσημέρι θα είμαι στην πρωτεύουσα των σουλτάνων όπου ποτέ συγγενής των συγγενών σουδεν έχει πατήσει το πόδι του Ύστερα ο Πειραιάς του πατέρα μου η Σμύρνη και τέλος σε μια βδομάδα από τώρα η Αίγυπτος των ονείρωνμουΘα ζήσω ένα παραμύθι ονειρικό εγώ ο πένης που με γέννησε μια πλύστρα που δεν έχω καν διαβατήριο ούτε και με τί να πληρώσω οκτώημέρες ελευθερίας Η ψυχή μου θα δονείται από χίλιες δυο ευγενείς συγκινήσεις που ποτέ δεν θα είχε γνωρίσει μαραζώνοντας στη ΜπραϊλαΔεν είναι αυτή μια πρώτη μεγάλη κατάκτηση του πνεύματός μου που διψά για το άγνωστοΕίναι αδύνατον να σταθεί κανείς εκεί έξω Τεράστιες ποσότητες νερού λούζουν το κατάστρωμα Το κρύο σου τρυπά το κόκκαλο Ύστεραπαρά την έξαψη που με κατέχει πρέπει να κοιτάξω να κοιμηθώ και λιγάκι ώστε να μην είμαι κατάκοπος αύριο το πρωί όταν θα μπαίνουμεστο ΒόσποροΚάποιοι φίλοι ναύτες προθυμοποιήθηκαν να μου παραχωρήσουν το κρεβάτι τους για να ξαπλώσω όσο εκείνοι θα έχουν βάρδια μια που ητρίτη θέση είναι σε άθλια κατάσταση καθώς οι άνθρωποι έχουν αρχίσει ήδη να ξερνοβολούν Πήρα μαζί μου και τον καημένο γέρο πατέρατον οποίον μόλις γνώρισα και τον αγαπώ για το κουράγιο του μες στην κακοτυχίαΕίναι ένας Εβραίος γύρω στα εξήντα βαφέας κτιρίων όπως κι εγώ Λέγεται Μορίτζ αλλά θέλει να τον φωνάζωΜουσσά παρατσούκλι πουτου έβγαλαν οι Άραβες όταν ήταν παιδί και ακολουθούσε τον πατέρα του πλανόδιο ωρολογοποιό στα χωριά της Μικράς Ασίας απrsquoόπουκρατά μια τρυφερή ανάμνησηΚαημένε Μουσσά Ξαπλωμένοι στα κρεβάτια μας που ήταν το ένα επάνω απrsquo τrsquo άλλο ανάμεσα σε ναύτες που ροχαλίζουν συνεχίζει να μουεξηγεί τους λόγους αυτού του ταξιδιού στην Αίγυπτο που μόνο χαρά δεν είναι για κείνον Πηγαίνει με την ελπίδα να μεταπείσει και να επα-ναφέρει στο ποίμνιο τη μία από τις κόρες του οδηγημένη στην ακολασία από έναν προστάτη κι εγκατεστημένη στην Αλεξάνδρεια επιδώκονταςνα κάνει περιουσίαΟ Μουσσά αφηγείται κι ανακατεύει αστεϊσμούς και δάκρυα Λέει ότι η Σάρα είναι το ωραιότερο παιδί τουbull αλλά τόσο ξεροκέφαλη που εκεί-νος δεν έχει καμία ψευδαίσθηση σχετικά με τα επακόλουθα της επιχείρησής της― Ποιός ξέρει κραυγάζει Θέλω να την ξεμπλέξω απrsquo αυτόν τον τύπο αλλά εκείνη είναι ικανή να αντιστρέψει τους ρόλους και να με κάνειεμένα τον ίδιο πατέρα-προαγωγό Τί λες καλέ μου Αντριάν Θα lsquoθελες να με βοηθήσεις στην περίπτωση αυτή Είσαι νέος και ανδρείος Τηςαρέσει αυτό Κάνε ότι μπορείς για να τσιμπηθεί μαζί σου (Να ορίστε κάνω κιόλας τον προξενητή) Σου τη δίνω γυναίκα σου Κι άν σε τρώνεοι σκέψεις για τις αιγυπτιακές περιπέτειές της σαν γυρίσουμε πίσω την αφήνεις και διαλέγεις κάποια άλλη από τις κόρες μου Ολόκληροχαρέμι έχω στο σπίτιΤέσσερις έχει Και τρεις γιούς οι μόνοι που φέρνουνε ψωμί στο σπίτι Και ο ίδιος του δουλεύει αλλά εννέα στόματα είναι αυτά Για νακαλύψει τα έξοδα ετούτου του ταξειδιού χρειάστηκε να αποτανθεί στη θεία πρόνοια της Ισραηλίτικης Κοινότητας η οποία του πρόσφερεκάτι ίσα ίσα για να πληρώσει το πηγαινέλα μαζί με τη διατροφή του Αλλά τίποτα για το ενδεχόμενο ταξίδι της κόρης του Βέβαια εκείνηισχυρίζεται πως έχει στην ιδιοκτησία της ένα ldquoωραίο μπαρrdquo στην Αλεξάνδρεια όπου συχνάζουνε πολλοί αξιωματικοί του ναυτικού― Θα το πουλήσουμε το μπαρ αποφασίζει ο Μουσσά με πατρική πυγμή και θα πάμε όλοι μαζί εσύ εκείνη κι εγώ στο Κάϊρο όπου έχω ένανφίλο μου παλιό που θα lsquoθελα να ξαναδώ κι έπειτα θα επιστρέψουμε στη Ρουμανία Θέλεις ΑντριάνΕίμαι αναγκασμένος να του απαντήσω καταφατικά για να μην τον δυσαρεστήσω Όμως ακόμη κι αν το σχέδιό του πραγματοποιηθεί έτσιόπως το θέλει δεν έχω καμία όρεξη να ξαναδώ μέσα σrsquo ένα μήνα το σιβηρικό Βουκουρέστι που κλόνησε την υγεία μουbull πόσο μάλλον ναπαντρευτώ μιάν ανυπόληπτη γυναίκα Όχι Θέλω να περάσω όλο το χειμώνα στην ΑίγυπτοΓια τα υπόλοιπα αποφασίζει ο Μιχαήλ όχι εγώ Στο εξής θα του είμαι υπάκουος σαν αρνί Εκείνος έχει μια καλή θέση στο ξενοδοχείο Roy-alduCaire και θα μπορέσει να με βάλει κι εμένα εκεί με τη σειρά μου Και τέρμα οι παράτολμες ενέργειες Δεν μου έχουν βγει σε καλό Πάνταεκείνος είχε δίκιο Αυτή τη φορά δεν θέλω να τον αποχωριστώ Θα ζήσουμε μαζί μια ωραία μεσογειακή ζωή Τον άτιμοhellip Με τιμώρησεσκληρά φεύγοντας μόνος του για την Αίγυπτο αλλά την άξιζα την τιμωρία αυτή Έπρεπε να το έχω καταλάβει μια και καλή ότι ο σπουδαίοςαυτός φίλος είναι καλύτερος οδηγός και να του αφήσω το πηδάλιο Στη Ρουμανία θα τραβούσε το πράγμα Είχα τη μάνα μου που με γλίτωνεαπό τα ζόρια Στο εξωτερικό τέλος Κάθε απειθαρχία μπορούσε να μου κοστίσει φρικτή απομόνωση την απόλυτη δυστυχία Με τα ρουμάνικακαι τα ελληνικά μου δεν θα μπορούσα να κάνω και πολλά ενώ ο Μιχαήλ που κατέχει πολλές σπουδαίες γλώσσες πάντα θα τα καταφέρνειΤί χαρά όταν με δει σε λίγο να εμφανίζομαι ξαφνικά μπροστά του από το πουθενά Καλέ μου Μιχαήλhellip Αδελφέ μουhellipΦτάσαμε στην Κωνσταντινούπολη με δύο ώρες μοναχά καθυστέρηση Κι η όψη του κόσμου μοιάζει εντελώς αλλιώτικη είναι να μην το πιστεύεικανείς Μέσα σε δώδεκα ώρες διαδρομής με το βαπόρι περνάς από το φρικτό χειμώνα στη γλυκύτερη άνοιξη Εδώ είναι μήνας Μάϊος Χλο-εροί λόφοι που καθρεφτίζονται μες στη θάλασσα του Βοσπόρου μεγαλοπρεπή λίμνη που τη διασχίζουν προς κάθε κατεύθυνση ολόκληρηστρατιά από μηχανοκίνητα επιβατηγά πλοία καϊκια λέμβους και βάρκες Όλη η ζωή απλώνεται μες στο δρόμο εκεί δουλεύουν εκεί τρώνεεκεί κοιμούνται εκεί διασκεδάζουν μερικές φορές πλάϊ στη βρώμα των σκύλων Τα καφενεία έξω σφύζουν από Τούρκους που παίζουνγκιουλμπαχάρ καπνίζουν ναργιλέ ονειροπολούν Η δυστυχία είναι μεγάλη στην πρωτεύουσα του Αμπντούλ-Χαμίντ Δέκα βαρκάρηδες ήαχθοφόροι κονταροχτυπιούνται για τον ίδιο ταξιδιώτη Είναι ρακένδυτοι τρέφονται με τον αέραΑλλά εκείνο που μrsquo έκανε να αναλογισθώ τη Σταμπούλ των σουλτάνων που θανάτωσαν τόσους από τους βογιάρους μας είναι τα χιλιάδεςκατακόκκινα φέσια και τα πολυάριθμα τζαμιά με τους υπεροπτικούς μιναρέδες Πριν από εκατό χρόνια ο θρόνος της χώρας μου νοικιαζότανακόμη με πλειστηριασμό σrsquo αυτήν εδώ την πόλη που στο άκουσμά της και μόνο έτρεμαν οι υποτελείς της και όπου σήμερα μπορώ να κάνωπερίπατο χωρίς κανένα φόβο Πάει τέλειωσε ο τρόμος που προκαλούσε η εμφάνιση έστω και λίγων φεσιών μες στα χωριά μαςΠώς μπόρεσαν αυτοί οι άνθρωποι κι έκαναν τόσες ωμότητες Μου φαίνονται τόσο μειλίχιοι τόσο καρτερικοί Βλέποντάς τους έτσι απαθείςθα έλεγε κανείς πως είναι ανίκανοι να σηκώσουν εκείνα τα βαριά γιαταγάνια που σκόρπισαν τον τρόμο μέχρι τις πόρτες της Βιέννης ΟΜουσσά κουβεντιάζει μαζί τους με οικειότητα καθώς η τουρκική είναι η τρίτη μητρική του γλώσσα μετά τη ρουμανική και τη γίντιςΕ λοιπόν μου αρέσουν αυτοί οι άνθρωποι Δεν ξέρω αν υπήρξαν μόνο βάναυσοι κατά την περίοδο της πολεμικής τους δόξας αλλά η ldquoπαρούσαφιλοσοφίαrdquo τους όπως λέει και ο Μουσσά μου αρέσει Δεν δίνουν καμιά σημασία στον αγώνα του βιοπορισμού και δεν σκοτώνονται για τιςυλικές ανέσεις Η ξεγνοιασιά τους είναι πολύ πιο πολύτιμη και το αισθάνομαι Είναι ικανοί να κάθονται με τις ώρες στον ήλιο να θαυμάζουντις φυσικές καλλονές και να κάνουν μπουρμπουλήθρες μrsquoένα μισοσβησμένο τσιμπούκι Δεν τους βλέπω να ζηλεύουν την τύχη που έχουν σταμοντέρνα εργοστάσια τα κοπάδια εργατών σύμφωνα με τη λογική των οποίων προφανώς ο ήλιος δημιουργήθηκε για να ζεσταίνει τις γάτεςΌχι Πρώτα ο ήλιος και για τους ανθρώπους και ύστερα ο άρτος ο επιούσιος και τα κολάραΓια να μπορέσω να βγω από το πλοίο και να πάω να δω τη Σταμπούλ ελλείψει διαβατηρίου ένα κασκέτο ναυτικό μου έλυσε το πρόβλημα αμέ-σως Ο Τούρκος αστυνομικός στον έλεγχο το κατάλαβε αλλά μου απάντησε με χαμόγελο Ήξερε ότι δεν πήγαινα να κλέψω την Αγιά ΣοφιάΣουλατσάραμε σαν χαζοπούλια κοροϊδεύοντας τους τουρίστες που έτρεχαν σαν παλαβοί μην τυχόν και χάσουν τίποτα από ότι τους υπε-δείκνυε ο τουριστικός οδηγός Μπέντεκερ Φάγαμε ένα ωραίο πιλάφ ρύζι ανακατωμένο με κομμάτια αρνίσιου κρέατος κεμπάπ το ίδιο κρέαςκι αυτό αλλά στη σούβλα και ήπιαμε μερικά ποτηράκια ρακί

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 10

Έκφραση 11

Κάμποσα ποτηράκια θα ήταν σίγουρα διότι μεθύσαμε Κι αυτό μας γέννησε την επιθυμία νrsquo αγοράσουμε φέσια Έτσι ντυμένος παράταιραο Μουσσά δεν ξεχώριζε πια από τους Τούρκους με τη γαμψή του μύτη με τα μαύρα του τα μάτια και τα φρύδια με το κυρτό του πηγούνιΤου έκανα παρέα σε όλα και θέλησα ανόητα να του κάνω τον μάγκα ακόμη και στον ναργιλέ σε πείσμα όλων των προειδοποιήσεών του Άνωκάτω έγινε το στομάχι μου Τα έβγαλα όλαbull και πιλάφ και κεμπάμπ και ρακί Επιστρέψαμε με το δεύτερο σφύριγμα του πλοίου για να πάμενα πλαγιάσουμε κατευθείανΑν στην Κωνσταντινούπολη ήτανε άνοιξη στον Πειραιά και στη Σμύρνη ήταν ένα ήπιο καλοκαίρι Κάνει πολλή ζέστη αλλά όχι αποπνικτικήΜακάριοι θνητοί που δεν έχουν παρά μόνο την έγνοια της κοιλιάς τους (αλλά και πάλι) που δεν γνωρίζουν την ανάγκη να φοράει κανείςμπότες και γούνες και νrsquo ανάβει θέρμανση μέρα και νύχτα έξι μήνες από τους δώδεκα Μακάριοι πάνω απrsquoόλα που δεν γνωρίζουν τί σημαίνεινα γυρεύεις το ψωμί σου στους μείον είκοσι όταν προτιμάς καλύτερα να μείνεις νηστικός ακόμη και τρεις ολόκληρες μέρες στη σειρά παράνα πηγαινοέρχεσαι άσκοπα με κατατρυπημένα παπούτσια και να επιστρέφεις το βράδυ πεινασμένος και παγωμένοςΝαι δεν τρέφονται καλά το γράφει στο πρόσωπό τους Αυτό φαίνεται κι από τις άγριες μάχες στις οποίες ρίχνονται με την άφιξη των κα-ραβιών προκειμένου να βάλουν το χέρι τους πάνω σε κάποια βαλίτσα για να κερδίσουνε καμιά δεκάρα Αυτός ο αγώνας όμως είναι παντούσχεδόν η μοίρα κάθε απόκληρου την οποία αλλού την κάνει ακόμη πιο σκληρή το κρύο αυτός ο τρομερός εχθρός του ανθρώπου πουφέρνει αρρώστιες βάσανα ανημπόριες θανάτους και για το οποίο δεν έχουν ιδέα οι κάτοικοι αυτοί της Μεσογείου Από τις δυο δαγκωματιέςπου δηλητηριάζουν την ανθρώπινη ζωή αυτές της πείνας και του κρύου ετούτοι γνωρίζουνε μόνο την πρώτη Πολύ μεγάλο πράγμα είναιαυτό Μεγάλη ευτυχία Το εκτιμούμε ο Μουσσά κι εγώ με την καρδιά γεμάτη ευγνωμωσύνη Πετάξαμε τις μάλλινες κάλτσες μας και τα μισάαπό τα ελεεινά μας παλιόρουχα Μεταμορφωνόμαστε με ξεκούμπωτο σακάκι με καπέλο ως το αυτί με τσιγάρο στην άκρη των χειλιών μεπνεύμα ράθυμο ακολουθώντας το παράδειγμα όλων αυτών των Ελλήνων των Τούρκων των Εβραίων των Αρμεναίων που τραγανίζουνστραγάλια και λικνίζονται στον ήλιο Τους θρέφει η θάλασσα Τους ζεσταίνει ο γενναιόδωρος ουρανός Μπορεί να μην είναι πάντα αυτό αρ-κετό αλλά κι από τους ανθρώπους δεν μπορεί να περιμένει κανείς περισσότερα Ούτε κι από το Θεό τουςΜου αρέσει ο Μουσσά κάθε μέρα και περισσότερο Δεν είναι τυχαίος άνθρωπος Βέβαια δεν έχει διαβάσει πολύ στη ζωή του αλλά έχειπνεύμα ανοιχτό στα πάντα Είναι λεπτός άνθρωπος ευαίσθητος Η κατανόησή του φτάνει σε λεπτές αποχρώσεις της σκέψης Και τραγουδάμε ωραία φωνή ολόκληρα κομμάτια από όπερες και οπερέτες στα ιταλικά Ο καπετάνιος του Δακία τον άκουσε κάποιο βράδυ και τον συνε-χάρη Εκείνος τον ευχαρίστησε ευγενικά και σκέφτηκε αμέσως τα βάσανά του― Καπετάνιε άν τυχόν κάτσει η βάρκα μου στην Αλεξάνδρεια θα είχατε την καλοσύνη να με ρυμουλκήσετε ως την Κωνστάντσα― Ευχαρίστως φίλε μου Ελάτε μόνο να μου το πείτεΣτον Πειραιά ήμασταν φρόνιμοι Ξοδευτήκαμε ίσα για μια γρήγορη βόλτα με τον ηλεκτρικό ως την Αθήνα Αλλά στη Σμύρνη η ομορφιάστις αυλές στις προβλήτες στις προσόψεις στα σπίτια κατά μήκος του υπέροχου κόλπου μας πήρε το νου και ξοδέψαμε οι δυο μας γύρωστα δέκα φράγκα Τα πάντα εδώ είναι από μάρμαρο Και τί πολυτελείς ναργιλέδες πραγματικοί μιναρέδεςΜεθαύριο έκτη ημέρα του ταξιδιού θα είμαστε στην Αλεξάνδρεια Τί θα κάνω άραγε εκεί κάτω Θα βρω δουλειά Διότι όλη κι όλη μου η πε-ριουσία είναι μια στερλίναΗ καρδιά μου σφίγγεται σαν σκέφτομαι το βασανιστήριο της πείνας την έλλειψη στέγης Ενθαρρύνουμε ο ένας τον άλλον ο Μουσσά κιεγώ όταν το φάντασμα των μαύρων ημερών εμφανίζεται στη σκέψη μας Δίνουμε αμοιβαία υπόσχεση πως όποιος από τους δυο μας σταθείπιο τυχερός θα βοηθήσει τον άλλον Και θα παρηγοριόμαστε πάντα υπολογίζοντας στην επιείκεια τrsquoουρανού Ο Μουσσά προσθέτει― Κι ύστερα είναι και το μπαρ της Σάραςhellip Αν πηγαίνει καλά θα της επιτρέψω να το δουλέψει κι αυτό το χειμώνα Θα το στολίσουμε μάλισταμε μια τοιχογραφία σε στυλ μπαρόκ και θα μας πληρώσει γιrsquoαυτό με μια γερή αμοιβή Το θέμα είναι να την τραβήξουμε την καημένη από ταχέρια αυτού του ξεδιάντροπου που της παίρνει τα χρήματα και τα δίνει στο τζόγοΦαίνεται πως ldquoαυτός ο ξεδιάντροποςrdquo είναι ένας πολύ όμορφος νέος άνδρας κι ένας απαράμιλλος ζαχαροπλάστης Όποτε θέλει ldquoκάνει μιαβουτιάrdquo για τρεις μέρες σrsquo ένα ldquoεργαστήριοrdquo και ldquoξαναβγαίνει στην επιφάνειαrdquo με δέκα στερλίνες στην τσέπη Έλα όμως που δεν το θέλεικαι πολύ συχνά Τις απεχθάνεται τις ldquoβουτιέςrdquo αυτές Τον λένε Τιτέλ Και στον Τιτέλ αρέσει περισσότερο να ldquoβουτάειrdquo το ταμείο του μπαρπαρά (να βουτάει) μέσα στις ζύμες του ζαχαροπλαστείουΤώρα αφήσαμε το Αρχιπέλαγος και τα αμέτρητα μοναχικά του νησιά πλούσια σε ποίηση χρώματα ήλιο όπου δεν θα μπορούσα όμως ναζήσω για πολύ Τώρα πλέουμε στrsquo ανοιχτά της Μεσογείου Μόλις περάσαμε την ΚρήτηΗ θάλασσα είναι λάδι σαν μια ήσυχη λίμνη Κάτω από τις σόλες μας νιώθουμε και τις παραμικρές δονήσεις που μεταδίδουν οι μηχανές στοσώμα του καραβιού Και μόλις σήμερα αντιλαμβάνομαι όλη την ομορφιά του Δακία Δεν είναι ότι επιβάλλεται με το μέγεθος ή με την πολυ-τέλειά του αλλά δίπλα στα άλλα τρία βαπόρια που κάνουν την ίδια διαδρομή είναι σχεδόν μοναδικό στη Μεσόγειο για την ολόλευκη γραμμήτου Είναι ένας κύκνος Ιδού το πλεονέκτημα της καύσης του μαζούτ σε σχέση με το κάρβουνο διότι η ποσότητα αιθάλης που εκπέμπουντα φουγάρα καθιστά αδύνατη την εφαρμογή της λευκής μπογιάς σε ολόκληρο το πλοίο Τα φουγάρα του Δακία όμωςείναι σαν να καπνίζουνπίπα Και αν κατεβείτε στο λεβητοστάσιο δεν θα δείτε τίποτα από τη σκληρή προσπάθεια μιας ντουζίνας μαύρων ανδρών να κουβαλάνε τό-νους κάρβουνο στα στόμια της φωτιάς όπου τα φτυάρια δεν σταματούν ούτε λεπτό να ταϊζουν τις εστίες Τίποτα Τρεις άνδρες πεντακάθαροιμrsquo ένα κομμάτι στουπί στο χέρι περιφέρονται μπροστά στους λέβητες παρατηρούν τα μανόμετρα και ρυθμίζουν τις στρόφιγγες που εκτο-ξεύουν το μαζούτ μrsquo έναν θόρυβο εκκωφαντικόΑυτή η πρόοδος της τεχνικής καύσης στα καράβια καθώς και ο ήλιος που σήμερα ακτινοβολεί επιτρέπουν στις κυρίες της πρώτης θέσηςνα λευκοστολιστούν από την κεφαλή ως τον αστράγαλο χωρίς το φόβο μήπως λερωθούν Παγκάκια και κιγλιδώματα είναι πεντακάθαραόπως τα αντικείμενα ενός σαλονιού Επίσης το θέαμα που προσφέρει αυτή τη στιγμή το ψηλότερο κατάστρωμα είναι από τα πιο γοητευτικάΚαι γεννάει στην ψυχή μου συναισθήματα αντιφατικάΒέβαια όλοι αυτοί οι φρεσκοξυρισμένοι κύριοι ντυμένοι με το ωραιότερο ταξιδιωτικό τους κοστούμιbull όλες αυτές οι ωραίες γυναίκες γοη-τευτικές μέσα στα φορέματά τους από πέπλα όπου το λευκό κυριαρχεί όπου ένα σπάνιο κόκκινο ένα μπλε ένα πράσινο σου τρυπούν τηνκαρδιά με την ένταση του ζωηρού χρώματος κάτω από έναν εκθαμβωτικό ουρανόbull ύστερα το πανηγύρι που περιβάλλει το βαπόρι μας τοοποίο ακολουθείται από ένα σύννεφο γλάρων και χάνεται μέσα στη απεραντοσύνη της θάλασσας ― ναι όλο αυτό το θέαμα με μαγεύει Μουαρέσει το ωραίο η γυναίκα η έντονη ζωή Δεν ζηλεύω τον κόσμο αυτόν και την ευτυχία του αλλά δεν πιστεύω επίσης ότι κι ο δικός μου οκόσμος με την αθλιότητά του πρέπει να είναι παράδειγμα ζωής Εάν ήταν στο χέρι μου να διαλέξω θα προτιμούσα την ευμάρεια παρά τηνφτώχεια μουΩστόσο δεν μπορώ να διανοηθώ την ευτυχία μιας πολυτελούς ζωής στη μέση μιας καθολικής σχεδόν φρικαλεότητας που βασιλεύει σήμεραστη γη και που είναι η απόλυτη συνθήκη για την ευτυχία μιας μειονότητας Εάν αυτό ήταν το αντίτιμο για τη δική μου οικονομική άνεση ετότε θα προτιμούσα τη φτώχεια μου Θα άφηνα συνειδητά να μου φύγει από τα χέρια ο χρυσός δίσκος πάνω στον οποίο θα μου πρόσφεραντην ευτυχία μου δίπλα στη δυστυχία του άλλου Να έτσι ακριβώς τη βλέπω τη ζωή Αν άλλαζα ποτέ γνώμη για το θέμα αυτό τότε θα ήμουνένα ελεεινό ανθρωπάκι Να μrsquo έλεγαν προδότη και να με κρεμούσανΣτην περίπτωσή μου λοιπόν πρόκειται περισσότερο για μια μυστικιστική λατρεία της εντιμότητας παρά για κοινωνική θεωρία Αυτή επιτρέπειτην προσωπική ευτυχία μέσα στη γενική δυστυχία Η άλλη όχι Ποτέ Αμαρτία ψυχής Μόνο ένας τρόπος υπάρχει τελικά να είναι κανείςτίμιος να έχει τη συνείδησή του απαλλαγμένη από κάθε υποκρισία να μπορεί να κοιτάξει οποιονδήποτε ευθέως μες στα μάτια και να τουπει ldquoΔεν σου χρωστάω τίποτα Πήγαινε εν λαώ αδελφέ μου Κι αν μάλιστα επιθυμείς κι αυτό το μαύρο ψωμί που έχω στο τραπέζι μου επάνωπάρτο Μα την ψυχή μου μην την αγγίξειςrdquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 11

Έκφραση 12

Τελευταία νύχτα του ταξιδιού Και τί νύχτα Σαν αυτές που τα καλοκαίρια τον Αύγουστο στα χωριά μας μαζευόμαστε στην αυλή γύρω απόένα μαγκάλι για να ψήσουμε ρόκες χλωρού καλαμποκιού και νrsquoακούσουμε τα τζιτζίκιαΕίμαι μαζί με τον Μουσσά στην πρύμνη του καραβιού όπου η προπέλα στροβιλίζει τα νερά με μιαν ευχάριστη ρυθμική κίνηση και δημιουργείμια λωρίδα αφρού που απομακρύνεται γοργά αναβράζουσα――― ξεμακραίνει και χάνεται στο άπειρο κάτω από το φεγγαρόφωςΕίναι αργά Σχεδόν κανείς πια στη γέφυρα του περιπάτου Οι ναύτες φίλοι μάς έφεραν εδώ αρκετά περισσεύματα από την κουζίνα τα οποίακαταβροχθίσαμε με μεγάλη όρεξη Τί τύχη για εμάς να έχουμε αυτούς τους καλούς συντρόφους Σε όλο το ταξίδι μας τάϊζαν έτσι δωρεάνή σχεδόν δωρεάν (Στις ενδιάμεσες στάσεις τους κερνούσαμε κανένα ποτήρι όλο κι όλο) Δίχως αυτήν την απρόβλεπτη υποστήριξη κι οΜουσσά και εγώ δεν θα lsquoχαμε τρύπια δεκάρα στην τσέπη μας σαν φτάναμε στην Αλεξάνδρεια Διότι είναι αδύνατον να περάσει κανείς από όλααυτά τα ωραία λιμάνια και να μην κατέβει να τα επισκεφθεί για να ξεμουδιάσει λιγάκι ή ακόμη και να διασκεδάσει καμιά φορά με κάθε κόστοςεκτός πια κι άν είναι υπερβολικά οικονόμος Τώρα θα ήθελα να μείνω σιωπηλός ακίνητος Δεν θα lsquoθελα καμία ομιλία να ταράξει την ησυχίατων μοναδικών αυτών στιγμών στη ζωή μου Είμαι γεμάτος καλοσύνη ευγνωμοσύνη ελπίδα και θα μου ήταν τόσο ευχάριστο να μείνω έτσι ξα-πλωμένος στη γέφυρα μες στο σκοτάδι χωρίς νrsquoαρθρώσω λέξη νrsquoατενίζω το φεγγάρι και νrsquoαφουγκράζομαι την αναταραχή της ΜεσογείουΑλλά νά ο Μουσσά είναι απόψε πιο δυστυχισμένος από ποτέ Αφηγείται με φωνή σβησμένη το οικογενειακό του δράμα αιτία του οποίου είναιη ΣάραΔεν είναι ότι πρόκειται για άνθρωπο ευσεβή με την έννοια του θρησκόληπτου ή που δίνει μεγάλη σημασία στη γνώμη των άλλων Αλλά η ζωήτου έχει δηλητηριαστεί από την περιπέτεια της κόρης αυτής Κανένα από τα παιδιά του δεν μπορεί να παντρευτεί Η ντροπή της Σάρας τουςέπληξε όλους ― ldquoΈχετε μια πόρνη στην οικογένειαrdquo τους φωνάζουν Πόσο οδυνηρό πρέπει να είναι αυτό για έναν πατέρα Να δουλεύει σανσκλάβος για να μεγαλώσει οκτώ παιδιά και να καταλήξει εδώΕκτός αυτού ο Μουσσά κυριεύεται ξαφνικά από κακά προαισθήματα Δεν ξέρει κατά πόσο να πιστέψει αυτή την ιστορία με το μπαρ― Εάν έχει μπαρ συλλογίζεται γιατί εδώ και δυο χρόνια που είναι στην Αίγυπτο δεν την είδαμε να στέλνει ποτέ ένα φράγκο στην οικογένειάτης ένα δώρο στις αδελφές της που ξέρει ότι είναι φτωχές Όχι Ακόμη και πόρνη μία Εβραία η οποία κερδίζει χρήματα η οποία ισχυρίζεταιότι φτιάχνει περιουσία δεν μπορεί να μένει τόσο αδιάφορη στα βάσανα των δικών της Θεέ μου κι αν λέει ψέματα Αν ζει στη δυστυχία Τότεχάθηκα Τότε η γυναίκα μου θα βγει αληθινή που μου έλεγε ότι είμαι ένας τρελόγερος κι ότι θα μπλέξω από μόνος μου σrsquoαυτή τη χώρα συμ-φορών για τους Εβραίους Αλλά τί να κάνω Τη λατρεύω τη Σάρα Είναι το πιο όμορφο και το πιο έξυπνο από τα παιδιά μου η μεγαλύτερη καρ-διά Αχ θα τον σκοτώσω αυτόν τον άτιμο που ξελόγιασε και λέρωσε την ψυχή του σπιτιού μουΑχ καημένε καημένε μου Μουσσάhellip Μουσσάhellip Δεν πρόκειται να τον εγκαταλείψω Θα κάνω ότι περνάει από το χέρι μου Αν χρειαστεί λοιπόνε θα θυσιάσω για ένα διάστημα και τον Μιχαήλ Φτάνουμε Η Αλεξάνδρεια διαγράφεται στον ορίζοντα ολοκάθαρα Ξεχωρίζουμε τους φοίνικες τους μιναρέδες τα σπίτια με τις ταράτσεςΣτο καράβι οι σνομπ άνδρες και γυναίκες έχουν κιόλας καλύψει το κεφάλι τους με τη λοφειοφόρο τους κάσκα αυτή των περιηγητών στιςθερμές χώρες Τί ανοησία Όλος ο κόσμος φοράει γυαλιά ενάντια στο τροπικό φως Αλλά ενάντια και στην ασθένεια των οφθαλμών απrsquoότιφαίνεται

laquo Πλοῖα raquoΠὼς τὰ καράβια εἶναι σώματαδὲν ἤξεραπὼς τὸ καράβι εἶναι μέληΝὰ ταξιδεύει τὸ δεξὶ νὰ βρεῖτrsquo ἀριστερό του χέρι

Ἰ Μόραλης

2016 Έτος Γιάννη ΜόραληἘρωτικὸἐπιτύμβιοΟἱ μνῆμες ἔχουν μαῦρεςσκεπασμένες κνῆμεςἐκμαγεῖα στὸ ντουλάπιγύψινη ἁφὴ καὶ πικραμένηκι ὅμως φῶςποὺ τυραννάει τὰ δάχτυλατὶς κόχεςμιὰ ἀπουσία γρηγοροῦσαμιὰ μορφὴ στὰ σπλάχναΠοτὲ μὴν πεῖςlaquoλιτάνευση ἐκμαγείωνμιὰ φορὰ τὸ χρόνοraquoὍσο τὰ κόκκαλα ἀντιστέκονταινὰ τοὺς κοιτᾶς εὐλαβικὰὅσους ἀγάπησανγίνονται μάτια καὶ θωροῦν σὰν ἀπομένουν ἀπrsquo τὰ πρόσωπαμόνο φωτογραφίες

Τα ποιήματα ανήκουν στηνποιητική συλλογή Μαθητείαεκδ ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ ΕΥΘΥΝΗΑθήνα 2013

Επιμέλεια Αναστασία Κόκκινου

Η Μπουμπουλίνα Νικάκη είναι κριτικός θεάτρου μεταφρά-στρια (βραβευμένη το 2008 για τη μετάφραση του ldquoΤο μακρύταξίδι της άμμουrdquo του Πιερ Πάολο Παζολίνι μέλος των Ελλη-νικών Επιτροπών του Διεθνούς Κέντρου Θεατρικής Μετά-φρασης και του MAison Drsquo Europe et drsquo orient στο Παρίσι

Ο Μουσσά (1934) του ΠαναϊτΙστράτι (πρώτη μετάφραση copy στα ελληνικά) στην εναρκτήρια εκδήλωση του κύκλου Άγνωστος Ελληνισμός στη Στέγη Γραμμάτων amp Τεχνών - Αθήνα 2010εισήγηση για το συγγραφέα και μετάφραση Μπουμπουλίνα Νικάκη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 12

Έκφραση 13

ΧοροστάσιΌπως χορεύει η Ήπειρος και σιγοπερπατάει Γιάννη μου το μαντήλι σου σε μένα το πετάειΚαι μια κοντούλα λεμονιά ζυγώνει στην αυλήμου μη με μαραίνει η ξενιτειά και παίρνει τοφιλί μου

Αναστασία ΚόκκινουΣπάρτη 22 - 6 - 2012

Γόρδιος δεσμός

Δε δοκίμασε καν να τον λύσειούτε και πρόσεξε το μειδίαμα στα χείλη των ντόπιωνόταν πήρε βαθιάν ανάσα και ύφος αγέρωχομε το σπαθί του διαπέρασε το μύθοχρειαζόταν υλικό για το δικό τουανοίγοντας καινούργιους τρόπους

Μόνον οι ντόπιοι ήξεραν πως καιρό τώραεπινοούσαν χίλια δυό τεχνάσματα να συγκαλύπτουν τη φθορά του χρόνουπόλος έλξης και πηγή εσόδων ο γόρδιος δεσμός είχε σαπίσειας τον έκοβε λοιπόν να ησυχάσουνπιο βολικός αυτός ο τρόπος

και ο μύθοςhellip μύθος

Μοναξιά η έσχατηΜετακινούσε διαρκώς τα όριατων αντοχών τουκαι των άλλων -για να λέμε την αλήθειαΠότε κρυφά στα όνειρά τουκαι πότε φανερά-να τον ακούνε και να παίρνουν θάρροςοι φόβοι του και οι άλλοιΜέχρι που τα ξεπέρασε-τα όριά τουΣτην τελευταία απελπισίααρνήθηκενα δώσει τ΄όνομά του-την είπε μοναξιάαπαρηγόρητηΜοναξιά η εσχάτηΚαι αποσύρθηκεστα δώματα του επέκεινανα ξαποστάσει-στις δάφνες του είπανΕκείνος πήρε αγκαλιά τη μοναξιά του-κι έγειρε

Δημήτρης Πετρόπουλος -ηθοποιός

ΑδιαφορίαΠριν κάμποσα χρόνια πριν την εισβολή της τεχνολογίας και του πλούτουοι κοινωνίες ήταν συμπαγείς Οι άνθρωποι είχαν την ανάγκη ο ένας τονάλλο Υπήρχε αλληλεγγύη και συμμετοχή στα κοινά Τα καφενεία γινότανμικρές Βουλές όπου συζητούσαν τα προβλήματα αντάλλασαν απόψειςμετέφεραν πληροφορίες έπερναν αποφάσεις για το κοινό καλό Η ει-σβολή της τεχνολογίας (τηλεόραση αυτοκίνητο) και του πλούτου έσπα-σαν τη συμπαγή κοινωνία οι άνθρωποι απομωνόνταν και ο καθ΄έναςέπερνε την υπόθεση στα χέρια του για το δικό του συμφέρονΣήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης όλο και περισσότεροι άν-θρωποι αποστασιοποιούνται από τα Κοινά Τούτο φαίνεται από τις εκλο-γικές αναμετρήσεις που τα ποσοστά αποχής όλο και αυξάνουν Η ολοένααυξανόμενη αποχή και αδιαφορία των πολιτών με τα κοινά φαίνεται ναείναι σχεδιασμένη με απότερο σκοπό οι κυβερνήσεις να νέμονται τηνεξουσία μέσα σε μια παθογόνο κοινωνίαΕυτυχώς μέσα από τις διασπασμένες κοινωνίες υπάρχουν άνθρωποιπου ενδιαφέρονται και αγωνίζονται να κρατήσουν τη συνοχή της κοινω-νίας μέσα από Πολιτιστικούς φορείς Συλλόγους Ενεργών Πολιτών Πολι-τών Παρέμβαση και άλλων μορφών Η προσπάθειά τους είναι δύσκοληκαι επίμονη γιατί συναντούν τον τοίχο της αδιαφορίας Δεν πτοούνται καιαντιπαλεύουν τα εμπόδια Αυτοί οι άνθρωποι αυτοί οι φορείς θέλουν νακρατήσουν την κοινωνία συμπαγή και να αποτελέσουν τον φάρο για τομέλλον των επόμενων γεννεώνΑπτό παράδειγμα της αδιαφορίας είναι το παρακάτω κείμενοΗ αδιαφορία των πολιτών για τα κοινά είναι εχθρός της προόδου και τουπολιτισμού Στην αρχαία εποχήοι αδιάφοροι πολίτες θεωρούνταν κατώ-τεροι άνθρωποι μέσα στην κοινωνία Ήταν άγραφος νόμος που έγινεπίστη και απόκτησε διαχρονικό κύροςΟ Γκράτσι είχε πει πως laquo28 αδιάφοροι και 3 κακοί κάνουν 31 κακούςraquoΟ Γερνμανός κληρικός Μάρτιν Νιμέλ κρατούμενος σε στρατόπεδο συγ-κέντρωσης την εποχή του Ναζισμού αγανακτισμένος και μετανιωμένοςγια τη δική του αδιαφορία πάνω στα προβλήματα της εποχής του διατύ-πωσε τις παρακάτω σκέψειςlaquoΣτην αρχή οι Ναζί ήλθαν και συλλάβανε τους κομμουνιστές Δεν μίλησαδεν ήμουν κομμουνιστήςΈπειτα πιάσανε τους σοσιαλδημοκράτες Δεν μίλησα ούτε σοσιαλδημο-κράτης ήμουναΜετά από λίγο ήλθε η σειρά των συνδικάτων Δεν με αφορούσε Δεν είχαεκλεγεί σε συνδικάτοΑργότερα πιάσανε τους Εβραίους Σώπασα ούτε Εβραίος ήμουναΣτο τέλος ήρθαν να πάρουν εμένα Μα δεν υπήρχε κανείς να φωνάξειraquo

ΠΑΝΕΛΗΣ ΝΙΚΟΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 13

Έκφραση 14

1 Τρώτε συνειδητά Και μόνο όταν είστε σίγουροι ότι πραγματικά πεινάτεhellip Μην αφήνετετο άγχος ή την συνήθεια της καθημερινότητας να σας παρασύρειhellip Κλείστε την τηλεόρασηή τον υπολογιστή και απολαύστε το γεύμα σαςhellip2 Ξεκινήστε την ημέρα σας με ένα πρωινό πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και φυσικά σάκ-χαρα που θα σας δώσει ενέργεια και καλύτερη διάθεση για αρκετές ώρες3 Κάντε ένα διάλειμμα για κίνηση Βγείτε μια βόλτα και απολαύστε 15-20 λεπτά περπάτημαή βρείτε μια δραστηριότητα που σας ευχαριστεί και προσκαλέστε έναν φίλο4 Μειώστε τις μερίδες ndash Αυξήστε την συχνότητα των γευμάτων ndash Προσέξτε την σύστασηhellipΚατά μέσο όρο τα σημερινά σπιτικά φαγητά έχουν 63 περισσότερες θερμίδες απrsquo ότιείχαν 10 χρόνια πρινhellip5 Φροντίστε να ενυδατώνεται σωστά καθημερινά τον οργανισμό σαςhellip Έχει ανάγκη απόαρκετό νερό για να λειτουργεί κανονικά

6 Προσοχή στο χρώμαhellip Τρώτε πολλά λαχανικά και φρούτα έντονου χρώματος κεράσια μούρα ρόδια σταφύλια καρότοσπανάκι σαλάτα ντομάτες πιπεριέςhellip Όσο πιο βαθύ το χρώμα τουςhellip τόσο μεγαλύτερη η ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιώνπου περιέχουνhellip7 Αντί των λιπαρών άσπρων και κίτρινων τυριών που καταναλώνατε έως τώρα προτιμήστε κάποια με χαμηλή περιεκτικότηταλίπους αλλά εξίσου γευστικά πχ τυρί Cottage κατίκι Δομοκού άσπρο τυρί χαμηλών λιπαρών ανθότυρο μυζήθρα κλπ8 Τα μυρωδικά στο φαγητό όπως η δάφνη το γαρίφαλο και η κανέλα πέρα από τις γευστικές έχουν και άλλες επιδράσειςhellipΤα αιθέρια έλαιά τους που απελευθερώνονται κατά το μαγείρεμα έχουν αντιοξειδωτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες 9 Ο ΕΠΑΡΚΗΣ ΥΠΝΟΣ είναι ζωτικής σημασίας για το ανοσοποιητικό μας σύστημαhellip Μερικοί διαβιβαστές υπεύθυνοι για τονύπνο ασκούν μία διεγερτική δράση ακόμη και στους διαβιβαστές του ανοσοποιητικού10 Για όλους όσους ξεφύγατε από το πρόγραμμα σας τις προηγούμενες ημέρεςhellip μην τιμωρείτε τον εαυτό σας φτάνονταςσε υπερβολές και εξαντλητικές δίαιτεςhellip Απλά ακολουθήστε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο και καταναλώστε αρκετά υγρά

10 Συμβουλές

για μια

καλύτερη

ζωή

Θεπαπείααπό τηφύσηΗ αλόη

Επουλώνει πληγές τραύματα και εγκαύματα γρήγορα σε ανθρώπους και ζώα Γιrsquo αυτό το λόγο και χρησιμοποιείτε για την επούλωσηουλών μετά από εγχειρήσεις με επάλειψη gel αλόης αλλά και προληπτικά σε έγκυες για να μην αφήσουν σημάδια ραγάδες μετά τηνεγκυμοσύνη Επίσης είναι ιδανική για την περιποίηση και την πρόληψη δημιουργίας ουλών στην ακμή Η αλόη σταματάει την ουλί-τιδα μέσα σε 1 εβδομάδα όταν χρησιμοποιείτε σε οδοντόκρεμα διορθώνει προβλήματα στα ούλα και προλαμβάνει της ασθένεια πε-ριοδοντίτιδα ειδικά με οδοντόκρεμα που εκτός από αλόη περιέχει και πρόποληΈχει αντιαλλεργιογόνο δράση βοηθώντας τον οργανισμό να απορροφά καλύτερα τις ουσίες που μας προκαλούν αλλεργίες Επίσης ηαλόη είναι υποαλλεργική για το 99999 των ανθρώπων Η αλόη βελτιώνει το άσθμα μετά από συνεχή λήψη 6 μηνών αν και τα απο-τελέσματα αρχίζουν να φαίνονται ακόμα και από τον πρώτο μήνα με αντίστοιχη μείωση των εισπνεόμενων φαρμάκωνΈχει ευεργετική δράση στο έντερο Θαυματουργή στην κολίτιδα και τη δυσκοιλιότητα φουσκώματα και μυκητιάσεις Για προχωρη-μένη δυσκοιλιότητα διαλύστε 300 ml χυμού αλόης σε περίπου ένα λίτρο νερό και πιείτε το ανά διαστήματα μέσα σε μια ημέρα καιγια 3 ημέρες τουλάχιστοΕίναι η καλύτερη φίλη των φαρμάκων Βοηθάει τα φάρμακα να λειτουργήσουν καλύτερα και δεν έχει καμία παρενέργεια ούτε αλλη-λεπιδράσεις με αυτάΜειώνει το ζάχαρο στους διαβητικούς Ειδικά στον γεροντικό διαβήτη (τύπου ΙΙ) τα αποτελέσματα είναι θαυματουργά και φαίνονταισε 20 ημέρες εώς 2 μήνες Σε αυτή την περίπτωση ξεκινάτε την αλόη μαζί με τα φάρμακα αλλά όσο το ζάχαρο κατεβαίνει

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 14

Έκφραση 15

σε συνεννόηση με το γιατρό σας μειώνετε σταδιακά τα φάρμακαΜειώνει την χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια μέσα σε λίγες εβδομάδες χρήσης του χυμού Επίσης μειώνει την πίεση σε περίπτωσηυπέρτασηςΣταματάει την τριχόπτωση που προέρχεται από άγχος με το σαμπουάν αλόης και το ειδικό σπρέι αλόης με βότανα σαν μάσκα πουδεν ξεβγάζεταιΘεραπεύει το έλκος στομάχου και τις γαστροπεπτικές διαταραχές ακόμα και χωρίς τη χρήση φαρμάκων Προστατεύει το στομάχιαπό φάρμακα που το επιβαρύνουν και βοηθάει τη χώνεψη Ηρεμεί ξινίλες ρεψίματα και διάφορες διαταραχές Επίσης σταματά τηνγαστροοισοφαγική παλινδρόμησηΟ χυμός της Αλόης μπορεί να πίνεται καθημερινά και ισόβια σε μικρές ποσότητες 60- 100ml καθημερινά σε 2 ή 3 δόσεις Στις μισέςποσότητες είναι ο ιδανικός χυμός για τα παιδιά Μπορεί να διαλυθεί σε νερό ή χυμό ή χλιαρό τσάιΗ αλόη σκοτώνει το μύκητα που δημιουργεί την κολπίτιδα στα γυναικεία γεννητικά όργανα Επίσης είναι ευεργετική στιςουρολοιμώ-ξεις ακόμα και αν αυτές είναι χρόνιεςΕίναι ο απόλυτος σύμμαχος στην καθημερινή υγιεινή των ευαίσθητων περιοχώνΟ χυμός της αλόης πρέπει να καταναλώνεται συστηματικά από τους καπνιστές Είναι απαραίτητη η χρήσηAloeVeraLeaf της σε αυτήτην περίπτωση Βοηθάει τον οργανισμό μέσα από τα τριχοειδή να καθαρίσει τα εκατοντάδες δηλητήρια που κολλάνε στους πνεύμο-νες και πρέπει να απομακρυνθούν άμεσα από τον οργανισμό Προλαμβάνει τις καρκινογενέσεις που δημιουργούνται στον οργανισμόαπό τις ουσίες του τσιγάρου όπως η φορμαλδεΰδη το βενζόλιο και το μονοξείδιο του άνθρακαΟ χυμός της αλόης χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θεραπεία των αιμορροΐδων και του πόνου ή του κνησμού που αυτές δημι-ουργούν Με τη χρήση του χυμού του σπρέι άμεσης δράσης και της κρέμας με πρόπολη θεραπεύονται διάφορες δερματοπάθειεςόπως δερματίτιδα έκζεμα ή ψωρίαση Ειδικά για την ψωρίαση η Αλόη αποτελεί μία από τις πιο σίγουρες θεραπείες Υποχωρεί μέχρικαι 95 μέσα σε 2 -8 μήνες Τα αποτελέσματα όμως φαίνονται από το πρώτο 20ήμεροΜέσα από αυτή τη δράση της η αλόη θεραπεύει όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα Είναι ασθένειες που τις δημιουργεί ο ίδιος ο οργανι-σμός λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού Ο χυμός αλόης είναι άριστος σύμμαχος κατά τη διάρκεια μικρής ή μακράς δίαιταςπαρέχει πολύ σημαντικά ζωτικά συστατικά και βοηθάει τον μεταβολισμόΜελέτη του 1997 από το πανεπιστήμιο του Texas δείχνει ότι η αλόη μακραίνει τη ζωή και μικραίνει τη συχνότητα ασθενειώνΟ χυμόςτης αλόης πίνεται προληπτικά ακόμα και αν δεν υπάρχει κάποια ασθένεια 2-3 φορές τη μέρα από 30 ml είναι αρκετά για να ζήσετετις ιδιαίτερες ιδιότητες τηςΗ αλόη είναι μια σημαντική ελπίδα για το μέλλον σε εποχές που θα έρθουν και επιδημίες που θα λάβουν χώρα και τα κλασικά φάρ-μακα θα αποτύχουν

Πηγή Περιοδικό laquoΥγεία και ευεξίαraquo του Αρτινού εκδότη Αλέξανδου Λαλάκου

Ζωές πλασμάτων που δε ζουν σε ένα παράλληλο

σύμπαν αλλά συγχρόνως με εμάς Ζωές ζωντα-

νών οργανισμών που χαίρονται λυπούνται αισθά-

νονται έχουν θέληση για τη ζωή όπως ακριβώς

εμείς τα ανώτερα θηλαστικά οι Άνθρωποι

Εμείς οι άνθρωποι που έχουμε ανώτερη νοημοσύνη

μπορούμε να έχουμε τα ζώα είτε στην υπηρεσία μας

είτε στα σπίτια μας είτε στα κτήματά μας Οι άνθρω-

ποι είμαστε εκείνοι που κινούμε τα νήματα που φροντίζουμε για όλα τα υπόλοιπα ζώα

Αυτή η γωνιά θα προσπαθήσει να σας ενημερώνει για όλα τα τεκταινόμενα σε επίπεδο του Δήμου μας Να σας κρατάει σε επαφή με τα

συμβάντα που αφορούν τους φίλους μας τα Ζώα Δεν έχουν φωνή να μιλήσουν Δεν έχουν λόγο να εκφραστούν Το laquoΦιλοζωικό Σωμα-

τείο Άρταςraquo έχει ως στόχο τη συνεχή σας πληροφόρηση σε ότι αφορά το κομμάτι που πραγματεύεται

Όσα γνωρίζουμε εμείς επιθυμούμε να τα μεταφέρουμε και σε εσάς Ότι σχετικό με τα φιλοζωικά υποπίπτει στην αντίληψη σας θα σας

παρακαλούσαμε να μας το μεταφέρετε

laquoΟ πολιτισμός ενός λαού κρίνεται από τον τρόπο που συμπεριφέρεται στα ζώαraquo είπε ο μεγάλος Mahatma Ghandi

Εμείς λοιπόν θα αναφερόμαστε σε αυτές τις συμπεριφορές είτε αυτές είναι για κάτι καλό που συμβάλει στην ευζωία των ζώων ή στην

υιοθεσία τους είτε αυτό είναι κάτι κακό όπως η εγκατάλειψη η κακοποίηση ο βασανισμός

Πάντοτε τεκμηριωμένα σωστά βάσει των νέων νόμων που έχουν ψηφιστεί και σε συνεχή ενημέρωση και επικοινωνία με την αρμόδια

Υπηρεσία του Δήμου Αρταίων για τα ζητήματα που αναφύονται καθημερινά

Καλή μας αρχή λοιπόν Φιλοζωικό Σωματείο Άρτας

ΖωέςΖώων

Μια φορά και ένα κόσμημα

χειροποίητα κοσμηματα

Fb page Μια φορά και ένα κόσμημα

Βάσια Αττική τηλ 6988740710

(Απόφοιτη ΑΤΕΙ Πληροφορικης Άρτας)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 15

Έκφραση 16

Ηγυναίκα του Λωτ γύρισε και κοίταξε πίσω την ώρα της μεγάληςφυγής πληρώνοντας την ανυπακοή της στο Θεό και στον Λωτ

ενώ το μόνο που θέλησε ήταν να κρατήσει κάτι από τη μνήμη τηςπρογενέστερης ζωής της Τιμωρήθηκε κι έγινε στήλη άλατος για τοελάχιστο αυτό νεύμαπρος το παρελθόν τηςΗ Βεροιώτισσα Σοφία Καλογερίδου στις ιστορίες της συλλογήςτης laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo γεννάειμνήμεςμνήμες της προγενέστερης ζωής τηςαυτοβιογραφικά τηςστοιχείαξεθυμασμένες αναμνήσεις προσωπικές εμπειρίες και ντο-κουμέντα σιωπές και εξομολογήσεις ιστορίες συγγενών της λυ-τρωτικές ιστορίες απλών και καθημερινών ανθρώπων της γενέθλιαςγη της εσωτερικές διαδρομέςδιάφορες οπτικές γωνίες καταβύθισηστο χρόνο μικρή και μεγάλη ιστορία ιστορία και μυθοπλασία μνήμηκαι λήθη μια σειρά οπισθοδρομήσειςιστορίες παλιές και νέες πραγματικές και φανταστικές ιστορικά γεγονότα μνήμεςτης Μακε-δονικής γης της Βέροιας και του Μετόχι Προδρόμου της Ημαθίας Μια καταβύθιση στις σκοτεινές και φωτεινές πλευρές της πόλης τηςτου χωριού της και των ανθρώπων της Προνομιακές οι θέσεις τηςοξυδερκούς συγγραφέωςΣοφίας Καλογερίδου που στο μερικό βλέ-πει το σύνολο στο κομμάτι το όλο Επιχειρεί να παίξει με μνήμεςεπίμονες και λυτρωτικές είναι ένας νυγμός για το θλιβερό παρελ-θόν και το αγριεμένο σήμερα χωρίς να τιμωρηθεί και να γίνει στήληάλατος αλλά να επιβραβευτεί από τους απαιτητικούς αναγνώστεςτης καλής λογοτεχνίας διότι laquoχύνειraquo στους κοχλίες των αυτιών τωναναγνωστών όχι μόνο την προσωπική και οικογενειακή της ιστο-ρία αλλά και την ιστορία της Βέροιας Αυτός είναι ο ιδανικός τρόποςγια να μπορέσει κανείς να δώσει σάρκα και οστά σε μια πόλη καιαυτό το πετυχαίνει με τρόπο μνημειώδη η ίδια η συγγραφέας Αυτόδίνει απάντηση σε όσους αναρωτιούνται αν μπορεί μια πόλη ή έναχωριό να βιογραφηθεί όπως μια προσωπικότητα Μια βιογραφίαπόλης και μια αυτοβιογραφία που αντί να αναμασήσει με γλυκεράαισθήματα το απώτατο παρελθόν επιτρέποντας στη νοσταλγία νασαρώσει το πεδίο προτιμά να ζωγραφίσει με λαμπερά χρώματατην ιστορική κοινωνική και πολιτική σκευή τουΜε λαμπερά χρώ-ματα αλλά μακριά από εξιδανικεύσεις και αγιοποιήσειςΓιατί κανέναςσυγγραφέας και πολύ περισσότερο η Σοφία Καλογερίδου δεν είναιούτε παραγωγός ανακουφιστικών μύθων ούτε αγιογράφοςhellipΜια εξωτερική πρόκληση θα αφυπνίσει τις κοιμισμένες διαθέσεις καιαναμνήσεις της όπως συμβαίνει με τα ηφαίστειαhellipΌμως η Σοφία Καλογερίδου θα βρεθεί μπροστά σε μικροϊστορίεςκαι μεγαλοϊστορίες μεγάλης υπαρξιακής έντασης σκηνές που απο-καλύπτουν σχεδόν ψιθυριστά χωρίς τίποτα τομεγαλόφωνο το βαθύ ανθρώπινο δράμαΤότε που ζούσαμε hellip Σε χρόνια σέρτικα θυμω-μέναhellip Σαλοίκεκέδες οργανοπαίχτες γκαϊτα-τζήδες δεξιοτέχνες του κλαρίνου Πόντιοι τηςΒέροιας πνιγμένοι στον Αλιάκμονα ταΠιέριατο Βέρμιο βλαχογειτονιές της ΒέροιαςοΠρομηθέας- η δυτική συνοικία της ΒέροιαςΛαδόμυλοι της Βέροιαςη καραβέροια η Εληάτο σάλι του Αλιάκμοναθεές των τάπερταπερ-τζούδες κουνελοπνίχτες ο Τσονγκλασέ δηλω-σίες της Μακρονήσου ο Γράμμος και το ΒίτσιΜάυδες Παοτζήδες Σουμπερίτες Πουλικοί ηΜαρή και η Χαμαϊδή απόμαχοι καιμοναχικοίτραύματα του εμφυλίου εξιλεωτικέςπρακτικές χωρίς λύτρωση και από τη βαρβαρό-τητα ως την τρέλαγκαζοτενεκέδες με χρήματαστον απόπατο πάνω από το βόθρο γούνεςμινκ γυναίκες που γαυγίζουν γυναίκες που πε-ριμένουν τον άνδρα της ζωής τους δεκαοκτώολόκληρα χρόνια το πρώτο φιλί που ήταν το hellip

νεκροφίλημα ροδάκινα κράνα ρίγανη τσίπουρο ντουντουρμά-δες ρεβανί πεϊνερλί μαρμελάδες κεράσι φράουλακαιροδάκινοτζιρνίκια χαψίες (γάβροι) η Παναγία Εικοσιφοίνισσα καιπολλά άλλα Το διαβατήριο της συγγραφέως για τη διάσχιση του χρόνου καιτην προσπάθειά της για την κατάκτηση της μνήμης είναι το κάθετης διήγημα της συλλογής όχι το θεήλατο αλλά το καμωμένο μεγήινα υλικά το χειροποίητο που σπείρεται βλασταίνει και ανθίζειhellip Η Σοφία Καλογερίδου πρέπει όμως να γνωρίζει αυτό που λέει ομεγάλος Νορβηγός συγγραφέας Καρλ ΟύβεΚνάουσγκορντ laquoΗμνήμη δεν είναι αξιόπιστο μέγεθος μέσα στη ζωή Και δεν είναι εξαι-τίας του απλού γεγονότος ότι δεν βάζει ποτέ ως προτεραιότητά τηςτην αλήθεια Δεν είναι ποτέ η αναζήτηση της αλήθειας που καθορίζειεάν η μνήμη θα επαναφέρει ένα γεγονός με ακρίβεια ή όχιΗ αιτίαείναι το προσωπικό συμφέρον Η μνήμη είναι ύπουλη και χρησιμο-ποιεί τεχνάσματα αλλά όχι με τρόπο επιθετικό ή μοχθηρόΤο αντί-θετο κάνει ότι μπορεί για να κρατάει τον κάτοχότης ικανοποιημένοraquo Εικοσιεπτά διηγήματα μινιατούρεςΕικοσιεπτά διηγήματα μπονσάιΕικοσιεπτά διηγήματα με συντομία πυκνότητα αμεσότητα καικοφτή σαφήνειαΔεν μιλάμε για μινιμαλισμό αλλά για δωρικότητα Μικρή φόρμα Από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη μέχρι τον ΓιώργοΙωάννου η μικρή φόρμα ανέδειξε μάστορες στη της γλώσσας καιτου ύφους και χάρισε ανεπανάληπτες σελίδες στην ελληνική λο-γοτεχνίαΣε αυτή την γραμμή εντάσσεται και η συλλογή της Βεροι-ώτισσας ΣοφίαςΚαλογερίδου Γλώσσα ζωντανή δουλεμένη λιτή άμεση τρυφερή με λεπτές ποι-ητικές αποχρώσεις που εμπεριέχει ένα λεξιλογικό θησαυρό Λέξειςαπλές επιδέξια πλεγμένες αλλά και με ένα πνεύμα καθολικόπουπαράγει έναν ύμνο στη ζωή Οι τόποι μνήμης παραμένουν τόποι περισυλλογής υπόμνησηςανάμνησης και μαθημάτων για το μέλλον Το παρελθόν τόπων καιανθρώπων συνεχίζει να ζει στο παρόν διαμορφώνοντας και επη-ρεάζοντας τις ζωές τωνσημερινών ανθρώπωνΟι ιστορίες θέλουν απλώς να λέγονται Οι ιστορίες θέλουν πάντααπλώς να ειπωθούν Υπάρχει πάντα μια ιστορία που θέλει να ειπω-θεί Το μόνο που μπορεί ένας συγγραφέας να εμπιστευθεί είναι αυτάτα κύματα της παλίρροιας που σκάνε μέσα του την ιστορία δηλαδήπου θέλει να ειπωθεί Εσύ Σοφία Καλογερίδου αυτό έκανες εμπι-στεύτηκες την ίδια την πράξη της γραφής Και δεν ξέρω πόσο σε

αντάμειψε αλλά τις ιστορίες σου τις είπες Καιαυτό που έχτισες είναι διαχρονικό Εύχομαι μεόλη μου την καρδιά όσοι χειριστούν από εδώκαι πέρα την προώθηση της συλλογής των διη-γημάτων σου να τους δώσουν την ευκαιρία ναδιαβαστούν ώστε αυτό να επιβεβαιωθείΣπουδαίο βιβλίοΗ Σοφία Καλογερίδου γεννήθηκε το 1969 στηΒέροια όπου ζειΣπούδασε Ηλεκτρολόγος μη-χανικός στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκηςκαι τελείωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμασπουδών laquoΔημιουργική Γραφήraquo στο Πανεπι-στήμιο Δυτικής Μακεδονίας Είναι καθηγήτριαΠληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαί-δευσηΈχει διακριθεί σε εφτά διαγωνισμούς ενώ διηγήματά της περιέχονται σε τέσσεριςσυλλογικές εκδόσειςΑυτό είναι το πρώτο της βι-βλίο

Κώστας Τραχανάς

ΣΚαλογερίδου Διηγήματα

laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo Εκδόσεις Παράξενες Μέρες 2016 σελ 109

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 16

Έκφραση 17

Μrsquo αυτόν τον τίτλο που προκαλεί ερωτηματικά βάφτισε το πρώτο της βιβλίο μετά από δια-κρίσεις της σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις ηΒεροιώτισσα συγγραφέας Σοφία Καλογερίδου (φωτο)

Και επειδή ο τίτλος είναι συνήθως σημείο αναφοράς ενός βιβλίου ο συγκεκριμένος τίτλος μπορείνα λειτουργήσει για άλλους ελκυστικά με τη γοητεία που προκαλεί το παράξενο και για άλλουςαπωθητικά με την υποψία του ακατανόητουΗ Καλογερίδου διακινδύνευσε να συμβεί το δεύτερο επιμένοντας στον τίτλο έχοντας επίγνωσητης αξίας του βιβλίου της αλλά και γιατί είναι και η ίδια ίσως laquo ανυπότακτηraquo όπως ανυπότακτεςονομάζει τις ιστορίες του βιβλίου της και τους ήρωές του που επίμονα ζητούσαν να παραβιάσουντην καταπακτή της μνήμης και να βγουν στο φωςzogia-vivlio-kafe-sofia-kalogeridouΕίκοσι εφτά μικρά διηγήματα εκδόσεις Παράξενες Μέρες που ξεκινούν από το ελάχιστο τηςμισής σελίδας για να απλωθούν σε περισσότερες αλλά ποτέ πολλές σελίδες προκαλούν την ίδιααίσθηση με τα έργα μικρής φόρμας στην Τέχνη Η ουσία στο μικρό και λίγοΤο βιβλίο της είναι ένα βιβλίο μνήμης laquoΑφιερωμένο στη μάνα μου Μαρία και τη γιαγιά μου Σοφίαπου εγκαταβιώνουν στη μνήμη μουraquo γράφειΌμως η μνήμη όχημα που την οδηγεί στο χθες λειτουργεί και αντίστροφα φωτίζοντας συμπερι-φορές σημερινές ζωγραφίζοντας έτσι την ανθρωπογεωγραφία των τελευταίων πενήντα χρόνων

Οι ήρωές της που κινούνται στο χώρο της Μακεδονίας και συγκεκριμένα γύρω από τη Βέροια στα χωριά του Αλιάκμονα ndash laquoΤα παι-δικά καλοκαίρια τα πέρασα στο μικροσκοπικό χωριό μου το Μετόχι Ημαθίας και αν και νιώθω πολίτης του κόσμου τα χώματα τουτόπου αυτού με συγκινούν ιδιαίτεραraquo- είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που περνούν από δίπλα μας χωρίς να τους προσέχουμεή το αντίθετο τους προσέχουμε γιατί είναι πολύ διαφορετικοί καθώς ξεφεύγουν από το κοινωνικό statusΣυνήθως οι ήρωες των βιβλίων πλάθονται από τους συγγραφείς τους με έντονα χαρίσματα ή ελαττώματα ώστε να είναι ελκυστικοίγια τον αναγνώστη και να μπορεί να πλεχθεί γύρω τους ο μύθοςΟι περισσότεροι ήρωες της Καλογερίδου παρόλο που δεν διαθέτουν ούτε το χάρισμα ούτε το ελάττωμα σε μεγάλο βαθμό υψώνουντο μπόι τους με σημαία τη γνησιότητά τους διεκδικώντας κι αυτοί τη θέση τους στη γραφή

Πορτρέτα της καθημερινότητας με γρήγορες και εύστοχες πινελιές αποτυπώνουν εξωτερικά και κυρίως εσωτερικά χαρακτηρι-στικά με μια δύναμη που ξαφνιάζει Νέοι γέροι παιδιά όλες οι ηλικίες έχουν τη θέση τους σrsquo αυτό το βιβλίοΟ Τσονγκλασέ που δίνει και το όνομά του στο βιβλίο ήρωας μόνο μισής σελίδας δεσπόζει ανάμεσα στα πορτρέτα με την τραγικό-τητά του καθώς εμείς οι άλλοι δεν μπορούμε να μπούμε στο δικό του παράξενο κόσμο τόσο διαφορετικό από το δικό μας τονεκλογικευμένο χλευάζοντάς τονΗ Βουλάρα η Τσαπατσουλιστάν η τρελή που γάβγιζε ο Σίμος ο κεκές η laquoχήραraquo ερωμένη ο laquoδηλωσίαςraquo θείος ο άστεγος Νο 134ο κ Δημητράκης στο γηροκομείο η μικρή τσιγγάνα στο ναζιστικό στρατόπεδοhellip Κι όλοι αυτοί και άλλοι να σχηματίζουν ένα πολύ-χρωμο ψηφιδωτό με τη μοναξιά τους τα χαμένα όνειρα και τους αγώνες τους αλλά και με το πάθος τους για τη ζωή το γέλιο καιτο κλάμα τους τα σωστά και τα λάθη τουςΌλοι όμως καθαγιάζονται μέσα από τις συνθήκες που τους οδήγησαν στις πράξεις τους αφού η δημιουργός τους πάντα πίσω απότο laquoέτσιraquo ψάχνει το laquoγιατίraquoΟι ήρωές της είναι τόσο ζωντανοί ώστε κάποιοι απrsquo αυτούς θα άντεχαν και σε μια θεατρική ή σπονδυλωτή κινηματογραφική δια-σκευή δημιουργώντας ένα παράλληλο σύμπανΜια τοιχογραφία των απλών καθημερινών ανθρώπων φτιαγμένη από τα χρώματα της αλήθειας και της έμπνευσηςH αφήγηση της πολλές φορές χρησιμοποιεί το πρώτο πρόσωπο προσδίδοντας μια ιδιαίτερη αμεσότητα καθώς ο αφηγητής ο ση-μερινός Έλληνας βλέπει μέσα από το παράθυρο της μνήμης την ποντιακή του οικογένεια με τον αυθορμητισμό της τη γενναιοδωρίατα πείσματα και τις παραξενιές της που έπλασε αυτόν νοσταλγικό παρατηρητή του χθες αλλά δυστυχώς και άπραγο παρατηρητήτου σήμεραΌταν η αφήγηση μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπη μπορεί να φαίνεται πως αντανακλά αφηγήσεις άλλων περνά όμως από το ίδιοφίλτρο της ματιάς της πεζογράφου που την αφομοιώνει με την πρωτοπρόσωπη έτσι ώστε να μην ξεχωρίζεις πού ξεκινούν τα αυ-τοβιογραφικά στοιχεία και πού τελειώνουνΟ διάλογος όπου χρησιμοποιείται κερδίζει τον αναγνώστη καθώς κυλά με φυσικότητα χτίζοντας στέρεα τους χαρακτήρεςΟ λόγος της πυκνός δυνατός με αυστηρή επιλογή εκείνων των λέξεων που έχουν τη μεγαλύτερη εμβέλεια και είναι πιο κοντά σταπρόσωπα τον τόπο και την εποχή

Εκδόσεις Παράξενες ΜέρεςΤο τραγικό προβάλλει ανάγλυφα χωρίς τον παραμικρό μελοδραματισμό αλλά και χωρίς η ατμόσφαιρα ποτέ να βαραίνει αφούμια σπάνια αίσθηση χιούμορ διατρέχει όλο το βιβλίοΗ ίδια γράφει στον πρόλογο του βιβλίου της laquoΌταν έγραφα το βιβλίο έκλαψα και γέλασα Αν νιώσετε τον παλμό και την ανάσατου θα ήθελα να αφεθείτε στο συναίσθημά τουraquoΚαι έτσι πραγματικά συμβαίνει Αφήνεσαι στο συναίσθημά του αλλά και διακρίνεις με καθαρή ματιά μια νέα ταλαντούχα συγγραφέαμε δικό της προσωπικό ύφος και με μια πρωτότυπη συναρπαστική γραφήΗ Καλογερίδου λοιπόν μrsquo αυτό το πρώτο της βιβλίο δεν απέδειξε μόνο πως ξέρει να αφηγείται κερδίζοντας τον αναγνώστη Απέ-δειξε πολύ περισσότερο πως αγαπάει τον άνθρωπο πως τον ξέρει καλά και τον τιμά με τη γραφή της

Γράφει Η Δήμητρα Σμυρνή -Φιλόλογος

Σοφία καλογερίδου ldquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάrdquo

Ένα βιβλίο μνήμης που οδηγεί στο χτες Από τις εκδόσεις Παράξενες μέρες 2016

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 17

Έκφραση 18

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΚοινωνική Συνεταιριστική ΕπιχείρησηΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία που ανοίγει σε μια παράξενη εποχήΈνα καταφύγιο για τους νέους συγγραφείς που θέλουν να ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμοΈνα βλέμμα σrsquo αυτό που γίνεται εκεί έξω αυτό που συμβαίνει τώρα σε κάθε πόλη σε όλη τη χώρα σε όλο τον πλανήτηΣrsquo αυτό το σπίτι υπάρχει μια θέση για σημαντικά βιβλία που έλαμψαν στην εποχή τους και πρέπει να τα ξαναγνωρίσουμεΟι Παράξενες Μέρες είναι ένας ελληνικός εκδοτικός οίκος ανοιχτός στα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό Ελ-ληνικός επειδή ξεκινάμε από εδώ και ψάχνουμε πρώτα το δικό μας παρελθόν προσπαθούμε να διακρίνουμε το δικό μαςμέλλον αλλά το βλέμμα μας αγκαλιάζει όλο τον κόσμο Ακόμη περισσότερο αγαπάμε το διαφορετικό και πολεμάμε οτι-δήποτε σκοτεινιάζει ακόμη περισσότερο τις παράξενες μέρες μαςΈνας εκδοτικός οίκος που ανα-ζητάει συγγραφείς που έχουν κάτι σημαντικό να αφηγηθούν Θα διαβάσουμε με προσοχήκάθε κείμενο και θα αποφασίσουμε την έκδοσή του αν μας ενδιαφέρει ως αναγνώστες Αυτό και τίποτε άλλο θα είναι τοκριτήριό μας Τα βιβλία μας θα έχουν προσιτή τιμή και θα τα διαδίδουμε με ένα απλό δελτίο τύπου χωρίς προκάτ κριτικέςκαι ψεύτικα στολίδια Το ζήτημα για μας είναι να εκφράσουμε το σήμερα Αν το καταφέρουμε αυτό δεν έχουμε ανάγκητα κόλπα του μάνατζμεντ Εδώ μιλάμε για βιβλία Μιλάμε γιrsquo αυτό που αγαπάμε Μιλάμε για το σήμεραΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ

Ένας εκδοτικός οίκος που εκμεταλλεύεται την αγωνία και τα όνειρα των νέων συγγραφέωνΈνας εκδοτικός οίκος που laquoπουλάειraquo προκαταβολικά το βιβλίο στον ίδιο τον συγγραφέαΈνας εκδοτικός οίκος που διαπλέκεται με κυκλώματα προώθησης laquoδημιουργώνraquo που ξεκινούν από την πιο απλή μορφήlaquoτου γνωστού μας παιδιούraquo και φτάνoυν μέχρι τα εξειδικευμένα συστήματα προώθησης και καθιέρωσης συγγραφέων μετη μέθοδο του (διαφημιστικού) σωλήναΈνας εκδοτικός οίκος που προτάσσει τις ανάγκες του management από την αγάπη για τη γραφή και τα βιβλίαΠαράξενες μέρες για εκδόσειςΜπορεί να είναι παράξενες οι μέρες Και πότε δεν ήταν Αλλά και τώρα και πάντα έχουμε ανάγκη τα βιβλίαΓια να αντέ-

ξουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ομορφύνουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ονειρευτούμε έναν καλύτεροΜε ποιον τρόποΠρο-σφέροντας αυτό που αξίζει να διαβάσετεΕίμαστε εδώ και σας περιμένουμε Συγγραφείς με ταλέντο και εμμονές (μπορείκαι με το χάρισμα) παράξενοι γραφιάδες μανιακοί αναγνώστες και απλοί βιβλιοφάγοιΕίμαστε εδώ για να σας φέρουμεκοντά Και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε περισσότερο στη ζωήΜπορεί να επιβιώσει κάποιος έτσιΠοιος ξέρει Αλλάαξίζει τον κόπο να δοκιμάσουμε

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία

ΟΠολιτιστικός Σύλλογος Παραδο-σιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo δρα-

στηριοποιείται στο βόρειο τμήμα τηςΛέσβου και από το 2012 έχει επεκτείνειτις δραστηριότητές του και στηνΑθήνα ιδρύοντας το πρώτο του - αυ-τόνομο- παράρτημα στο Νέο ΗράκλειοΑττικής Βασικός άξονας των δραστη-ριοτήτων του Παραρτήματος είναι ηεκμάθηση παραδοσιακών χορών απόόλη την Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα λει-τουργούν και τμήματα μοντέρνουχορού γυμναστικής εκμάθησης παρα-δοσιακών οργάνων και τραγουδιούκαθώς και τμήμα θεάτρου Υπεύθυνοςτων χορευτικών τμημάτων είναι ο Γρη-γόρης Γρηγορίου με καταγωγή απότον Μόλυβο της Λέσβου Με σύμβολότου το κάστρο της Μήθυμνας ο laquoΜό-λυβοςraquo έχει ως στόχο την προστασίακαι τη διάδοση της πλούσιας κληρονο-μιάς του τόπου μας Η προσέγγιση τηςπαράδοσης μέσα από το χορό τη μου-

σική το τραγούδι και τα δρώμενα είναι για τα μέλη του ο ορίζοντας εκείνος μέσα από τον οποίο θεραπεύουν αρνητικές όψεις του σύγχρονουπολιτισμού δρώντας συλλογικά και με πνεύμα εθελοντισμού Στις 10 Αυγούστου 2016 το Παράρτημα θα δώσει και φέτος το καθιερωμένοραντεβού του και θα ανταμώσει τον μητρικό Σύλλογο στο Κάστρο του Μολύβου στη Λέσβο στο 16ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Μή-θυμνας ενώ το φθινόπωρο στις 15 Σεπτεμβρίου στο Ν Ηράκλειο Αττικής θα παρουσιάσει χορούς από όλη την Ελλάδα στα laquoΗράκλεια2016raquo Ας ανταμώνουμε πάντα με χορούς και τραγούδια

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδοσιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσα από το χορό

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 18

Έκφραση 19

Αναζητώντας την Άρτα

Γυρίζω από πλατεία σε πλατεία Κάθομαι σεκάποιο παγκάκι για λίγο κι απέ σε κάποιο laquoκαφέ raquoΔεν υπάρχουν πια εκείνα τα παραδο-σιακά καφενεία με τα στρογγυλά τσίγκινατραπεζάκια άλλα με το ξεβαμμένο πράσινο ήτο μπλε Μερικά τους σκουριασμένα έναγύρωΚοιτάζω τις πόρτες μία ndash μία σα νάναι να θυ-μηθώ ένα άνοιγμα που πίσω του περίμενε ηhellipνα μου δώσει τάχα την άλγεβραΣτην έκτη σελίδα ψιθυρίζει Ναι εκεί υπάρχει με μολύβι Σ` αγαπώ Στη στροφή της ανηφόρας για τα προσφυ-

γικά σηκώνω μια πέτρα να βρω από κάτω ανκάποια από τις πατημασιές του χρόνου ξέ-φυγε από την ισοπεδωτική μανία της ασφάλ-τουΆδικα ψάχνεις λέει Καιρό που μετακόμισαναπό τα μάτια ndashπλημμυρίζανε κάθε τόσο πουφοβήθηκαν- στην καρδιά κι από κει ndashούτεπου τις χώραγε-κόνεψαν σε μια ξεχασμένηάκρια του νου κι έρχονται απρόσκλητες λευ-κοντυμένες οπτασίες στο φεγγαρόφωτο τουΜάηΚάθομαι να πιω ένα ούζο Γύρω ndashτριγύρω

άγνωστα πρόσωπα Νέοι οι περισσότεροιΜε τα σκισμένα ndash ξεβαμμένα τζιν σακουλια-σμένα στα γόνατα και τα μπράτσα γεμάτατατουάζ σαν κατάδικοι που δραπέτευσαναπό κάποιο κάτεργοΓυρίζω τρέχοντας πίσω να θυμηθώ Αφηνιά-

ζει ο νους Στου Σκαντάλη- είχε πει Περίμενέμε θα ρθώ με τηhellipτάχα να σου φέρω τη με-τάφραση του Λυσία Να κοιτάξεις στο τέλος-Είστε ξένος -με ρωτάει η ευγενική περιέρ-

γεια του μοναχικού πελάτη πρωινού όπως κιεγώ από το διπλανό τραπέζιΝαι λέω ξένος Περαστικός για την ΆρταΜε κοιτάζει περίεργα Μα είστε στην Άρτα ndash

λέει Εδώ είναι η Άρτα-Α λέτε για την πλατεία Τα κτήρια Την οδό

Σκουφά Το ουζερί του Κακαβά η πλατείαΚιλκίς Αυτά ναι είναι εδώ Όμως τα άλλαhellip- Τα άλλα Μήπως ψάχνετε για την Παναγίατην Παρηγορίτισσα Καλέ μου Αρτινέ Όχι δεν ψάχνω την Πανα-γία την ΠαρηγορίτισσαΑυτή ούτε που ξέρω ποια είναι Ψάχνω γιατην Παριορίτσα για το Μονοπλιό Για την Κασοπίτρα -----------Δυο τραπεζάκια πιο κει ένας γεροπαλαιός

μετράει χάντρες στο κεχριμπάρι του και νοι-ώθω πως έχει στήσει αφτί Με κοχεύει κιόλαςμε μισόκλειστα μάτια-Αυτά δεν υπάρχουν πια-επεμβαίνει Κερνάςένα τσίπουρο να σου πω που θα τα βρειςΣηκώνεται κι έρχεται δίπλα μου Ανασηκώ-

νει το κασκέτο του και σκύβει δίπλα στ `αφτίμου Μέσα στη ψυχή σου-λέειΜόνο εκεί

5-6-16Σταύρος Ιντζεγιάννης-συγγραφέας-

ποιητής -δημοσιογράφος-ένας Αρτινόςνέος hellip87 ετών που ζει στην Πάτρα

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο Μας βάλαν σε μια βάρκαΚαι δυνατή βροχή Μου δώσαν δυο κουπιάΜε σύραν δουλεμπόροι μας είπαν δρόμο τώρα Το Αιγαίο να διαβώ Χτυπάτε για στεριά

Το κύμα μεγαλώνει αδειάζαμε με βάρδιεςΚαι τρέμει το σκαρί με χίλιες προσευχέςΝερό στην βάρκα μπαίνει περνούσαν και οι ώρες Γιατί είμαστε αρκετοί Μα πουθενά ακτές

Κλαίμε όλοι την Συρία Κλαίμε όλοι την Συρία Και την κεντρική Ασία και όλα τα μικρά παιδάκιαΚλαίμε τους αδικημένους κλαίμε μάνες πατεράδεςΤου Αιγαίου τους πνιγμένους Και τα΄αβάπτιστα μωράκια

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο σαν ήρθε η άλλη μέραΈνα κύμα σαν βουνό έβλεπα μόνο ουρανόΜας έκοψε στην μέση χαθήκαν οι συντρόφοιΤην βάρκα μας στα δυο και κλάμα ως τον θεό

Μας μάζεψαν οι ναύτες με πήγαν στην ΕλλάδαΣε πλοίο φορτηγό τα σύνορα κλειστάΤι απογίναν οι άλλοι την νύχτα δεν κοιμάμαιΔεν ξέρω να σας πω Τι γίναν τα παιδιά

Στέλιος Τσίκος επιγραφές - ποιητής στιχουργός

Οδημόσιος έπαι-νος η αναγνώ-

ριση και η ανάδειξηηθικών αξιών στιςμέρες μας είναι τοαπαραίτητο ανά-χωμα πολιτισμούστην ανθρώπινη πο-ρεία μαςΑκέραιοι άνθρωποι ανάμεσά μας κόντρα στο κυνήγι του πλούτου τη φρίκητης βίας και την αναλγησία της ατομικής επιβίωσης και υπεροχής προτά-σουν το ανάστημά τουςΑραιά μεν αλλά η αρετή καταφέρνει να γλιστράει και στις μέρες μας με αληθι-νές λέξεις και μεγάλους συμβολισμούς όταν στην πράξη ξεπερνά τα προ-φανή και απλώνει διακριτικά τις ανθρώπινες ευαισθησίεςΔεν διδάσκεται και δεν κωδικοποιείται η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη Κουβα-λιέται μέσα μας και οριοθετεί τη ζωή μας Δεν αντέχεται όλος αυτός ο πόνοςπου βιώνει σήμερα η γενιά μας χωρίς τους Σαμαρείτες μαςΈνας σύγχρονος Σαμαρείτης ήταν και ο οδηγός του Υπεραστικού ΚΤΕΛΆρτας με το λεωφορείο Νο 44 Υπέργηρος συνταξιούχος στις 30052016 πουέκανε τη διαδρομή για το χωριό του λησμόνησε το τσαντάκι του κατεβαίνον-τας δίπλα στο κάθισμα με την μηνιάτικη σύνταξη μέσα βιβλιάρια του και άλλαπολύτιμα προσωπικά είδηΟ τίμιος οδηγός και αφού περιπλανήθηκε σε άλλα δρομολόγια το τσαντάκιαναζήτησε τον επιβάτη για να παραδώσει αυτούσιο το περιεχόμενό του Ηπράξη της ανεύρεσης και της επιστροφής αποκτά ιδιαίτερη δυναμική καιηθικό έρεισμα και από το γεγονός ότι όχι μόνο δεν δέχθηκε ένα συμβολικό φι-λοδώρημα αλλά είπε ο εξαίρετος οδηγός ότι ήταν ευτυχής στιγμή για τον ίδιονα μοιραστεί την χαρά με τον απαρηγόρητο-ευτυχώς για λίγο- συνταξιούχοΗ ζωή του καθενός μας λοιπόν είναι ότι δίνουμε και οι μικρές αυτές ιστορίεςθέλουμε να επαναλαμβάνονται για να κρατά ο κόσμος και την ομορφιά τουΟ έντιμος και ευγενικός πολίτης ξέρει να αφήνει καλό και μεγάλο ίχνος στηνπερπατησιά του γιατί ακούει δυνατά τη φωνή της συνείδησής του Σε ευχαρι-στούμε θερμά οδηγέ Στέλιο και ο μπάρμπα Κώστας θα σε περιμένει στομικρό καφενεδάκι του χωριού του για ένα καφέ βαρύ γλυκό και πολύ κουβένταόπως παλιά

Ο ανηψιός του ΤΑΚΗΣ ΝΤΑΛΑΣ

Ένας άλλος κόσμος

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 19

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 2

Έκφραση 3

Οι εθελοντές και οι εθελόντριες ήρωες της Οδού Νόρμαν

Το Κοινωνικό Ιατρείο Φαρμακείο Άρτας δημιουργήθηκε μέσα στη δίνη των καταστροφικών μνημονίων πουέχουν φτωχοποιήσει τον ελληνικό λαό έχουν δημιουργήσει μια τεραστίων διαστάσεων οικονομική και ανθρωπι-

στική κρίση και έχουν πλήξει ανεπανόρθωτα την δημόσια ιατροφαρμακευτική περίθαλψη Αποτελεί μια αυτόνομη δομήκοινωνικής αλληλεγγύης προς τους αδύναμους και τους κοινωνικά αποκλεισμένους συνανθρώπους μας τηρώντας σαφήαπόσταση από την αφ υψηλού φιλανθρωπία Από την ίδρυση του (Οκτώβριος 2014) μέχρι σήμερα έχει προσφέρει φάρμακα και ιατρική στήριξη σε 1800 περιπτώσειςπρομηθεύσει με τρόφιμα 40 οικογένειες συμπολιτών μας που βρίσκονται σε οικονομική ανέχειαπρομηθεύσει με σημαντικόαριθμό φαρμάκων το ιατρείο-φαρμακείο του κέντρου φιλοξενίας στη Φιλιππιάδασυγκεντρώσει και διανείμει στους πρό-σφυγες του κέντρου φιλοξενίας Φιλιππιάδας ρούχα τρόφιμα και παιδικά παιχνίδια οργανώσει 2 αποστολές φαρμάκωνκαι ειδών πρώτης ανάγκης στον καταυλισμό της Ειδομένης και στο Κομπάνισυνεργαστεί με Κοινωνικά Ιατρεία Φαρμακεία Αλληλεγγύης σε όλη την Ελλάδα για την ανταλλαγή φαρμακευτικών σκευα-σμάτων και παραϊατρικών ειδών (αναπηρικά καροτσάκια βακτηρίες κλπ) Το ΚΙΦ Άρτας μια αυτοοργανωμένη ανεξάρτητηκαι σε εθελοντική βάση αλληλέγγυα δομή ευχαριστεί όλους τους πολίτες της Άρτας χωρίς την έμπρακτη αλληλεγγύητων οποίων δεν θα μπορούσε να πραγματοποιήσει τις παραπάνω δράσεις Η στήριξή σας είναι η δύναμή σας για να συ-νεχίσουμε

Κοινωνικό Ιατρείο Φαρμακείο Άρτας

Ο εθελοντισμός στην ανώτερη μορφή του

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 3

Έκφραση 4

Επιχειρώντας στην ανάδειξη ενός τόσο σημαντικού κοινωνικού θέματος μάλιστα εν μέσω της μεγάλης οικονομικής κρίσης που διανύουμε

και με όλες τις συνέπειες που δημιουργεί σε όλες πλέον τις κοινωνικές ομάδες κυρίως όμως στις αδύναμες με αποκορύφωμα τους ανέρ-

γους ο εθελοντισμός από ενεργούς και ευαισθητοποιημένους πολίτες λειτουργεί θεραπευτικά και βοηθητικά ο οποίος μαλακώνει τις μεγάλες

ρυτίδες και δυσκαμψίες του ελλειμματικού κοινωνικού κράτους αλλά και την άγρια όψη της κοινωνίας εξαιτίας της υπερβολής του Εγώ και

της επικράτησης του ατομικισμού θυσιάζοντας το συλλογικό συμφέρον έναντι της ικανοποίησης των ατομικών συμφερόντων

Μέσα σε όλη αυτή τη γκρίζα κοινωνική κατάσταση η παρουσία και η δράση των εθελοντών πολιτών λειτουργούν ως πομπός ενδυνάμωσης

της αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας που όμως δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να υποκαταστήσουν ούτε να δικαιολογήσουν την αδυναμία

του κοινωνικού κράτους να στηρίζει τις κοινωνικές δομές και πρόνοιας

Ο εθελοντισμός εκφράζεται με την αλληλεγγύη την αλληλοβοήθεια τη συμπόνια την άμβλυνση ή και επίλυση προβλημάτων αδύναμων κοι-

νωνικών ομάδων αλλά και συνανθρώπων μας που αδυνατούν να ικανοποιήσουν μόλις τις βασικές ανάγκες επιβίωσής τους

Τέτοιες μορφές έκφρασης εθελοντισμού είναι οι έρανοι η συγκέντρωση ρούχων τροφίμων φαρμάκων και συμμετέχει μεγάλος αριθμός

πολιτών ανάλογα με τη δυνατότητα που έχει ο καθένας Παρά τις μεγάλες δυσκολίες που έχει ο ελληνικός λαός βλέπουμε να προσφέρει ότι

μπορεί συναισθανόμενος τις μεγαλύτερες ανάγκες που έχουν κάποιοι συνάνθρωποί μας αλλά και κοινωνικές ομάδες

Μία ακόμα έκφραση εθελοντισμού είναι η εθελοντική αιμοδοσία η ανώτερη όλων των μορφών εθελοντισμού (περιβαλλοντική πολιτιστική

διεθνιστική)

Έχει ανεκτίμητη αξία και είναι η αγάπη για την ίδια την ανθρώπινη ζωή και τη σωτηρία της Εδώ ο εθελοντής που ενστερνίζεται αυτή την

προσφορά προς τον άγνωστο πάσχοντα συνάνθρωπο προσφέροντας αίμα από το δικό του για να βοηθήσει και να σώσει ζωές γίνεται εθε-

λοντής αιμοδότης συνειδητά χωρίς καμία εξωτερική πίεση αλλά μόνο από την εσωτερική ανάγκη που πηγάζει από τον ίδιο προσφέροντας

βοήθεια δίχως κανένα αντάλλαγμα

Έτσι βλέπουμε τον εθελοντή αιμοδότη να οδηγείται στο Νοσοκομείο στην κινητή ομάδα αιμοδοσίας ή να είναι μέλος Συλλόγου Εθελοντών

αιμοδοτών (πρέπει να πούμε ότι είναι πολλοί για να συμβάλλουν στον ύψιστο αυτό σκοπό) για να προσφέρει το αγαθό αυτό που δεν παρα-

σκευάζεται σε κανένα εργοστάσιο αλλά παράγεται μόνο από τον ανθρώπινο οργανισμό

Ο εθελοντισμός λοιπόν και η εθελοντική αιμοδοσία λειτουργούν ως ένας πολύ δυνατός συνεκτικός ιστός στην πολυσύνθετη κοινωνική και

οικονομική κρίση που περνάμε ως κοινωνία και ως χώρα αντίδοτο και κίνητρο για να περισώσουμε τους κοινωνικούς θεσμούς να αναδεί-

ξουμε την αλληλοβοήθεια να αναζητήσουμε τη χαρά και την ικανοποίηση στη ζωή αλλά και την ψυχική υγεία μέσα από δώρα που δεν σχε-

τίζονται με την αγορά και την πρόσκαιρη ικανοποίηση του καταναλωτισμού

Ο Γάλλος κοινωνικός φιλόσοφος Αντρέ Γκορζ (Α Gorz) μιλώντας για την αξία του εθελοντισμού αναφέρει χαρακτηριστικά laquoΗ έξοδος

από τη σημερινή κρίση της κοινωνίας πρέπει να αναζητηθεί ταυτόχρονα σε λιγότερη αγορά λιγότερο κράτος και περισσότερες ανταλλαγές

που δεν κυριαρχούνται από το χρήμα ούτε από τη διάκριση ούτε από τη διοίκηση αλλά θεμελιώνονται σε δίκτυα αλληλοβοήθειας εθελοντικής

συνεργασίας αυτό-οργανωμένης αλληλεγγύης στην ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών

Οι εθελοντικές οργανώσεις σε μια τέτοια προοπτική έχουν να διαδραματίσουν ένα αυτόνομο και σημαντικό ρόλο στην κοινωνική πολιτική

και στις ανθρώπινες σχέσεις laquoαμοιβαιότηταςraquo από τις οποίες αναδύεται η όψη μιας άλλης κοινωνίας από εκείνη που παράγει ο καπιταλιστικός

οικονομικός μηχανισμόςraquo

Και επίκαιρα μπορούμε να πούμε τα λεγόμενα του μεγάλου παιδαγωγού και φιλοσόφου Παπανούτσου για την αρετή της φιλίας αυτής της

φιλίας που δίνει χαρά στον συνάνθρωπο που

αναδεικνύει το υψηλό ποιόν της ανθρωπιάς μας Δίνουμε χαρά αγαπούμε τον διπλανό μας δίχως να λειτουργούμε ανταποδοτικά αλλά μόνο

γιατί πιστεύουμε στις ουσιαστικές ανθρώπινες σχέσεις και στις οικουμενικές αξίες και αρχές που καθιστούν στην ολότητά τους την ηθική

βάση για την επικράτηση της χαράς και της συνύπαρξης στηριζόμενη στην αλληλεγγύη αλληλοβοήθεια εντιμότητα γνησιότητα διαφάνεια

ανθρωπιά

Η σημερινή κοινωνική πραγματικότητα με την επανάσταση της πληροφορικής την αναποτελεσματικότητα των εθνικών πολιτικών και την

παγκοσμιοποίηση καθώς έχουν αλλάξει το κοινωνικό πεδίο και το έχουν δυσκολέψει μη επιτρέποντας στον σύγχρονο άνθρωπο να λειτουρ-

γήσει ελεύθερα παρατηρούμε ο εθελοντισμός να είναι μία μορφή έκφρασης του σύγχρονου ανθρώπου που θέλει να αλλάξει το δύσκολο

κοινωνικό περιβάλλον και να το κάνει πιο φιλικό και πιο ανθρώπινοhellipμία πάλη ανάμεσα στις δύο όψεις της κοινωνίαςhellip η γκρίζα όψη όπως

τη βλέπουμε και στην κοιλάδα Εθελουσία (στο βιβλίο laquoΗ γέφυρα της ζωήςraquo εκδόσεις Εντύπωσις έτος έκδοσης 2015) αλλά και πώς την

οραματίζονται οι πολίτες και παλεύουν να επικρατήσει μέσω των εθελοντικών οργανώσεων και τον εθελοντισμό σε όλες τις εκφάνσεις του

σαν τη Χώρα της ζωής με την επικράτηση της χαράς την αλληλοβοήθεια την αλληλεγγύη την φιλία και την αμοιβαία συνύπαρξη όλων των

κατοίκων

Εθελοντισμός και εθελοντική αιμοδοσία

Συνδετικοί κρίκοι για την κοινωνική συνοχή

Ο εθελοντισμός λειτουργεί θετικά στις αναπτυγμένες κοινωνίες

Σε εποχές κρίσης όπως αυτή που διανύουμε σήμερα ο εθελοντισμός είναι ευεργετικός

Η εθελοντική αιμοδοσία (κοινώς παραδεκτό) γιατί συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή

Στις μικρές κοινωνίες είναι πιο εύκολη η ενεργοποίηση των πολιτών ως εθελοντών

για κοινωνική παρέμβαση

Εκπαιδεύεται ή γεννιέται ένας εθελοντής

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 4

Έκφραση 5

Ακολουθεί το σχολείο που μέσω της εκπαίδευσης και της απόκτησης

μόρφωσης αλλά και των σχολικών δράσεων αποτελούν τη βάση για να

αποκτούνται μέσω και της κοινωνικοποίησης εκείνες οι αντιλήψεις στά-

σεις αρχές και αξίες που προάγουν τον ανθρωπισμό και την ικανοποί-

ηση από τη διάθεση προσφοράς και που λειτουργεί ως ένας αόρατος

δυνατός όμως συνεκτικός ιστός στην κοινωνία μας επιδιώκοντας έτσι

στην αρμονική συνύπαρξη και στους νόμους της ηθικής

Είναι τα απαραίτητα δομικά στοιχεία για να αντισταθούμε αλλά και

να χτίσουμε μία κοινωνία laquoάλληraquo πιο ανθρώπινη και πιο ευτυχισμένη

με κύριο μοχλό τις ηθικές αξίες που απώλεσε ο σύγχρονος άνθρωπος

Στις μικρές κοινωνίες η ενεργοποίηση των πολιτών προς τον εθελον-

τισμό είναι πιο εύκολη αφού όλα γίνονται αντιληπτά εύκολα και όσες

κοινωνικές δράσεις λαμβάνουν χώρα γίνονται ορατές όπως και τα

αποτελέσματά τους

Οι εθελοντικές ομάδες (αιμοδοσία δωρεά οργάνων σώματος αθλη-

τισμός κοινωνικό παντοπωλείο-φαρμακείο-φροντιστήριο φιλοξενία

αστέγων κλπ) που φέρουν εις πέρας πολλές δράσεις αποτελεί θε-

τική εικόνα και παρότρυνση για να εμπλακούν όλο και περισσότε-

ροι πολίτες σε εθελοντικές δράσεις καθώς γνωρίζουν τα

προβλήματα της τοπικής τους κοινωνίας αλλά και τον άνθρωπο της

διπλανής πόρτας τον γείτονα τον συντοπίτη Και κατά συνέπεια

γνωρίζουν και τις ανάγκες του πράγμα που κάνει αυθόρμητη την

ενεργοποίησή τους και τη δράση τους όταν έχουν ανάγκη συνάν-

θρωποί τους που τους γνωρίζουν και λειτουργεί αυτόματα μέσα

τους η ανθρωπιά και η συμπαράσταση Αλλά και σε επίπεδο το-

πικών ζητημάτων αναπτύσσεται ευκολότερα κίνημα εθελοντών

όταν θέλουν να διοργανώσουν εκδηλώσεις πολιτισμού ανάδειξης

τοπικής ιστορίας παρεμβάσεις για καθαριότητα σε κοινόχρηστους χώ-

ρους οικοσυστήματα (ποτάμια θάλασσες υδροβιότοποι λίμνες)

Οι παρεμβάσεις αυτές σε ζητήματα που αφορούν την τοπική κοι-

νωνία λειτουργούν ενθαρρυντικά και προσελκύει και τους νέους

οι οποίοι δύσκολα εμπλέκονται σε εθελοντικές δράσεις Βέβαια

δεν εξωραΐζουμε την κατάσταση διότι μόνο το 03 των πολιτών

είναι εθελοντές Και το κοινωνικό αυτό αίτημα καθίσταται ανα-

γκαίο (Βερνίκος 2011)

Όμως όπως τονίζει και η Άντα Αλαμάνου - υπεύθυνη Γραφείου

Τύπου χορηγιών και επικοινωνίας στην ΚΛΙΜΑΚΑ και συντονί-

στρια Προγράμματος στήριξης αστέγων

laquoΠαρατηρείται αύξηση τα τελευταία χρόνια στην χώρα μας του επι-

πέδου εθελοντικής προσφοράς είτε μέσω ευαισθητοποιημένων πο-

λιτών ή και μέσω οργανωμένων δράσεων εθελοντικών φορέων αλλά

δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο εθελοντισμός είναι ένα από τα

διακριτά χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας Η έλλειψη παιδείας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον χαρακτήρα τις αξίες

και τους στόχους του εθελοντισμού καθώς και τα οφέλη που προκύπτουν σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο σε συνδυασμό με την κουλτούρα

του life style του ατομικισμού και της κατανάλωσης που επικράτησε τις τελευταίες δεκαετίες

ενδεχομένως να είναι ανάμεσα στους βασικούς παράγοντες για τα χαμηλά επίπεδα εθελοντικής προσφοράς στη χώρα μαςraquo

Και εδώ βέβαια μπορεί ο καθένας μας να αντιληφθεί και να απαντήσει αβίαστα ότι εθελοντής δε γεννιέται κάποιος αλλά γίνεται όταν εκ-

παιδευτεί κατάλληλα όταν αποκτήσει την παιδεία και ενστερνιστεί τις πανανθρώπινες αξίες (ειρήνη δημοκρατία ελευθερία ισότητα δι-

καιοσύνη αξιοκρατία εντιμότητα αρετή) αλλά και να πιστέψει στην αλλαγή αυτού του κόσμου έτσι ώστε με τη βοήθεια του εθελοντισμού

μέσω της αυτό-οργάνωσης των πολιτών (και όχι για να βοηθήσουν το κράτος ούτε για να υποκαταστήσουν την ανεπάρκειά του) να δείξουν

τον άλλον δρόμο εκείνο τον δρόμο που είναι η laquoιερά οδόςraquo για μια κοινωνία πιο ανθρώπινη οικοδομημένη από στέρεες και γνήσιες αν-

θρώπινες σχέσεις

Σύμφωνα με τον καθηγητή (ΕΜΠ) Παρασκευά Ν Παρασκευόπουλο laquoέχουμε ένα μεγάλο πρόβλημα εκείνο των ανθρώπινων προτύπων

Οι πιο πολλοί έχουν τη γνώμη ότι σήμερα δεν υπάρχουν πρότυπα και ότι τα νέα σπρώχνουν τους νέους μας στα επουσιώδη και εφήμεραhellip

Αυτή η διαπίστωση είναι σωστή και έχει ως επακόλουθο την επικράτηση των υλικών αγαθών Μόνο όταν αντιστρέψουμε την κατάσταση

υπέρ των πνευματικών αγαθώνhellip Παντού υπάρχουν οι πολλοί 90 που ενδιαφέρονται για τον εαυτούλη τουςhelliphellipποδοπατώντας αξίες και

ιδανικά Υπάρχουν όμως παντού και οι ολίγοι 10 που σε πείσμα της περιρρέουσας ατμόσφαιρας στέκονται όρθιοι και δίνουν τη μάχη για

έναν καλύτερο και ανώτερο τρόπο ζωής Εδώ ταιριάζει να θυμηθούμε τα λόγια του σοφού μας Χείλωνα laquoΣτην πέτρα δοκιμάζεται το χρυσάφι

αλλά στο χρυσάφι δοκιμάζεται ο άνθρωποςraquo Χωρίς τον ιστό των ανθρώπινων αξιών δεν μπορούμε να ανεβάσουμε τον άνθρωπο ψηλά και

να τον κάνουμε πιο ανθρώπινοraquo Και το σύνθημα του φετινού εορτασμού της παγκόσμιας ημέρας του εθελοντή αιμοδότη 14 Ιουνίου 2016

laquoΚάνω αυτό που θα ήθελα να κάνουν οι άλλοι για μέναraquo είναι δεικτικό της ανάγκης αυτής ο άνθρωπος να γίνει περισσότερο ανθρώπινος

υπενθυμίζοντάς μας αυτό που μπορεί να μας προκύψει ανά πάσα στιγμή το πρόβλημα υγείας Ας γίνουμε λοιπόν πρότυπα των άλλων ξεκι-

νώντας εμείς από τους εαυτούς μας γιrsquoαυτό που θέλουμε να κάνουν οι άλλοι για εμάςώστε να ακολουθήσουν το παράδειγμά μας

Κατερίνα Ντάση - Εκπαιδευτικός-συγγραφέας

Ο εθελοντής με την όλη του δράση που τον

χαρακτηρίζει είναι η εξιδανικευμένη

έννοια του ενεργού πολίτη που δρα

ενεργεί δραστηριοποιείται έχοντας έντονη

κοινωνική παρουσία και συλλογική

συμπεριφορά χωρίς να έχει κανένα

προσωπικό κέρδος αλλά μόνο συλλογική

προσφορά

Η εθελοντική συνείδηση που πλαισιώνε-

ται με συλλογικές στάσεις αξίες και αρχές

είναι μια διαδικασία που καλλιεργείται

από την παιδική ηλικία Αρχικά η οικογέ-

νεια ως κοινωνικός θεσμός και βασικό

κύτταρο της κοινωνίας είναι εκείνη που

διαμορφώνει το κλίμα αλληλοβοήθειας και

αλληλεγγύης ανάμεσα στα μέλη της οικο-

γένειας εξαπλώνεται στο συγγενικό περι-

βάλλον για να επεκταθεί στην γειτονιά και

στις φιλικές παρέες

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 5

Έκφραση 6

laquoΕίμασταν απλοϊκοί κι ευλαβικοί με μιαν απολησμονημένη μέσα στα μάτια μας καταχνιά του 19ου αιώνα κληρονομιά πατρική

Ποίηση κοινωνική επανάσταση έρωτας μπερδεύονταν στο μυαλό μας έκαναν την περπατησιά μας ζαλισμένη και σαν υπνοβα-

τικήraquo

Με αυτή τη διαπίστωση ndash απολογισμό μιας εποχής ο Τερζάκης κατορθώνει να δώσει το στίγμα της πρώτης μεσοπολεμικής δεκαετίας και μεαφορμή την περίπτωση της Πολυδούρη ανάγεται στο laquoματωμένο λυρισμόraquo μιας ολόκληρης γενιάς που τελικά laquoέπεσε θερισμένη κι αναπο-

λόγητη στο σύνορο της χίμαιραςraquo Ανάλογη μοίρα θα γνωρίσει και η ποίηση του Γιώργου Κοτζιούλα ενός επαρχιώτη ποιητή ο οποίος αν και δη-μιουργούσε παράλληλα με τους νέους της γενιάς του rsquo30 πορεύθηκε εμμονικά προσκείμενος στο αισθητικό δόγμα της γενιάς του rsquo20 που ήθελετην τέχνη να γίνεται ζωή και την ζωή τέχνη Μέσα στον αισιόδοξο αέρα που έπνεε απrsquoτα νησιά του Αιγαίου η ορεσείβια ποίησή του έμοιαζε να ηχείπαράφωνα και όπως ήταν φυσικό πέρασε στην αφάνεια Τα κριτικά κείμενα που γράφτηκαν γιrsquo αυτόν εμφανίζουν σημαντικές ελλείψεις καθώς ακολουθούν κοινότοπες ερμηνευτικές γραμμές που εμποδίζουνμια βαθύτερη κατανόηση του έργου του Ο στείρος βιογραφισμός έπληξε σημαντικά τον λογοτέχνη Κοτζιούλα αναδεικνύοντας περισσότερο τη βιογραφία σε βάρος της ποίησής του καιδιαμόρφωσε την εικόνα ενός αγνού επαρχιώτη που θα ολοκληρώσει τις σπουδές του έπειτα από πολλές δυσκολίες ενώ ο δρόμος για την τέχνηθα είναι γεμάτος πόνους και κόπο Όσο κι αν οι πληροφορίες αυτές ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα δεν παύουν να στρέφουν το ενδιαφέροναπό το έργο στη ζωή του ποιητή Μια άλλη κορεσμένη οπτική προσέγγισης της ποίησής του πηγάζει από την μονομερή αναζήτηση συνδετικώνκρίκων με το δημοτικό τραγούδι και τη λαϊκή παράδοση Η Λιλίκα Νάκου θα γράψει για το έργο του laquoΉταν τραγούδια που πήγαζαν από μια αγνήβασανισμένη κι ελληνική ψυχήraquo Η διαπίστωση αυτή προβάλλει τον ποιητή ως φορέα και εκφραστή λόγω καταγωγής μιας συλλογικής λαϊκήςσυνείδησης ενώ αφαιρεί από το έργο του κάθε λόγιο στοιχείο Αποτέλεσμα της στάσης που κράτησε η κριτική απέναντι στον ηπειρώτη ποιητήήταν αφενός να αποσιωπηθεί η λόγια πλευρά του ndash ο Κοτζιούλας υπήρξε μεταφραστής δοκιμιογράφος και κριτικός σε εφημερίδες ndash και αφετέρουνα μείνει στην αφάνεια κάθε στοιχείο που τον συνδέει τόσο με την σύγχρονή του ελληνική όσο και με την ευρωπαϊκή λογοτεχνία Χαρακτηριστικόπαράδειγμα αποτελεί η laquoσυνομιλίαraquo του με το έργο του σκανδιναβού συγγραφέα Knut Hamsun η οποία αποδεικνύει και το οξύτατο φιλολογικότου αισθητήριο Ο συσχετισμός των δύο λογοτεχνών αν και φαινομενικά μοιάζει άτοπος στην πραγματικότητα είναι καθόλα νόμιμος καθώς στοι-χειοθετείται τόσο από εγγενείς δομικές αναλογίες του έργου τους αλλά και από πλήθος εξωκειμενικών αναφορών (χάριν οικονομίας θα περιοριστώστη μελέτη μόνο των εξωλογοτεχνικών τεκμηρίων)Η είσοδος του Knut Hamsun στην Ελλάδα εντάσσεται σε μια γενική στροφή που σημειώθηκε στο μεσοπόλεμο προς τις λογοτεχνίες των βόρειωνχωρών Ήδη από την αυγή του 20ου αιώνα το χαμσουνικό έργο συστήνεται στο ελληνικό κοινό με πρώτη τη μετάφραση του μυθιστορήματος Βι-κτώρια από τον Δ Χατζόπουλο στο περιοδικό Διόνυσος ενώ το 1903 ακολουθεί και η μετάφραση του Πάνα από τον Π Νιρβάνα στα ΠαναθήναιαΩστόσο γύρω στη δεκαετία του rsquo20 σημειώνεται μια μεταφραστική έξαρση έργων του Hamsun και από τότε το όνομά του θα συνδεθεί άρρηκτα μεεκείνο του πλέον συστηματικού μεταφραστή του Βάσου Δασκαλάκη laquoΟ Χάμσουν κοντά στο προσωπικό του έτυχε νrsquo αποχτήσει κι ένα πρόσθετοθέλγητρο στη γλώσσα μας αυτό του μεταφραστή τουraquo και παρακάτω laquoκι όσοι τον παρακολούθησαν από κοντά έχουν να πουν πως μέσα στο με-ταφρασμένο Χάμσουν έβαλε όχι λίγο από τον εαυτό του από το λεχτικό του οίστροraquo θα γράψει ο Κοτζιούλας για τη μεταφραστική δουλειά του Δα-σκαλάκη Η περίπτωση όμως της πρόσληψης του Νορβηγού συγγραφέα και ποιητή παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω της έντασης με τηνοποία έγινε αποδεκτό το έργο του αλλά και της ιδεολογικής φόρτισης με την οποία αυτό περιβλήθηκε Η θερμή υποδοχή του έδωσε μια πληθώραμυθιστορημάτων και ποιημάτων με το ενδιαφέρον των Ελλήνων συγγραφέων να ξεπερνά το λογοτεχνικό κείμενο και να κατευθύνεται ακόμη καιστη βιογραφία του Νορβηγού Έτσι οι περιπέτειες του Hamsun πρόσφεραν ένα νέο πεδίο θεματικής όπου πλέον ο ίδιος από το διακείμενο τωνελληνικών μυθιστορημάτων γίνεται ο ήρωάς τους Το έργο του μετατράπηκε σε αντικείμενο λατρείας ενώ οι περιπλανώμενοι κοινωνικά ανένταχτοιήρωές του που με τη φιλοσοφία και τον τρόπο ζωής τους απαξιώνουν τα καθιερωμένα κοινωνικά πρότυπα συναντούν τους ιδεολογικούς πόθουςτων εδώ συγγραφέων και ποιητών διαμορφώνοντας μια παράδοση laquoαλητογραφίαςraquo όπως θα την ονομάσει ειρωνικά ο Αιμίλιος Χουρμούζιος Από τα κριτικά κείμενα των δεκαετιών rsquo20 και rsquo30 όταν τα βιβλία του Hamsun διαβάζονταν με πάθος ξεχωρίζει εκείνο του Κοτζιούλα διότι είναι τομόνο που συλλαμβάνει και μεταφέρει τη χαμσουνική μανία της εποχής του Το κείμενο φέρει τον τίτλο laquoΗ αγάπη του φίλου μουraquo και δημοσιεύεταιτο Μάρτιο του 1933 στη Νέα Εστία Θέμα του είναι η αγάπη που έτρεφε για τον Hamsun ένας φίλος του συγγραφέα μια αγάπη που του γέννησεκαι την επιθυμία να ταξιδέψει στη Νορβηγία προκειμένου να συναντήσει το πρότυπό του Τελικά το ταξίδι ματαιώνεται οριστικά από τον αιφνίδιοθάνατο του ήρωα Προφανώς ο ανώνυμος αυτός φίλος του Κοτζιούλα είναι ο Μίνος Ζώτος ο οποίος πέθανε λίγους μήνες πριν τη δημοσίευσητου κειμένου τον Δεκέμβριο του 1932 ενώ η τελευταία του συλλογή γραμμένη την ίδια χρονιά και δημοσιευμένη μετά το θάνατο του ποιητή φέρειτον τίτλο Σουρντίνα παραπέμποντας έτσι στο μυθιστόρημα του Hamsun Ένας αλήτης παίζει με σουρντίνα Ο Κοτζιούλας χαρακτηρίζει το κείμενο αυτό διήγημα παρά το γεγονός ότι δεν παρουσιάζει κάποια ιδιαίτερη πλοκή ούτε και μεγάλο βαθμό λογο-τεχνικότητας Η ανωνυμία του ήρωα και η επιμονή του συγγραφέα στην παρουσίαση της ιδιαίτερης σχέσης που ανέπτυξε ο φίλος του με το έργοτου Hamsun λειτουργούν στην ουσία ως προφάσεις προκειμένου να γίνει λόγος για τις υπερβολικές διαστάσεις που πήρε η πρόσληψη του Νορ-βηγού στην Ελλάδα Υπό αυτή την οπτική έχουμε μπροστά μας όχι ένα διήγημα αλλά ένα λογοτεχνίζον δοκίμιο στο οποίο ο Κοτζιούλας μεουδέτερο τόνο και τρόπο αντικειμενικό παρουσιάζει την υποδοχή του Hamsun τη στιγμή που αυτή βρισκόταν ακόμη σε εξέλιξη laquoΌσο για μέναήμουν σε θέση να του παραβλέπω αρκετές αδυναμίες κι άλλωστε τόβρισκα ευχάριστο να γίνεται λόγος για τέτοια ζητήματα Ο φίλος μου ήτανένας άνθρωπος που πιο πολύ απrsquo όλα χρειαζόταν συμπάθεια και δεν ήμουν εγώ που θα τούδειχνα αυστηρότηταraquo γράφει στην αρχή του κειμένουκαι με τη φράση του αυτή αποστασιοποιείται από τον χαμσουνόπληκτο ήρωά του Αυτή είναι και η ιδιαίτερη αξία του κειμένου Τη στιγμή που επι-κρατούσε ένας λογοτεχνικός αναβρασμός γύρω από το όνομα του Hamsun ο Κοτζιούλας κατορθώνει να παραμείνει νηφάλιος και να δημιουργήσειτην ιστορία του ανώνυμου φίλου του ο οποίος εντέλει αντιπροσωπεύει μια ολόκληρη γενιά Παρότι και ο ίδιος ο ποιητής δέχθηκε επιδράσεις απόαυτόν δεν φαίνεται να συμμερίζεται την υπερβολή με την οποία αγαπήθηκε το έργο του Νορβηγού από τους Έλληνες λογοτέχνες η οποία επέφερεκαι την αλλοίωση της ιδιαιτερότητάς τους Ο Κοτζιούλας δεν θα ξεχάσει ποτέ τον laquoλογοτεχνικό του φίλοraquo ακόμη κι όταν το άστρο του Χάμσουν έδυε στον ελληνικό ουρανό Από τη δεκαετίατου rsquo40 και μετά οι Έλληνες λογοτέχνες αποποιήθηκαν της μεσοπολεμικής αγάπης που έτρεφαν για το έργο του Νορβηγού Αυτή η αποστασιο-ποίηση είναι το αποτέλεσμα της στάσης που εκείνος κράτησε κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο όταν τάχθηκε υπέρ των Γερμανών γράφοντας μά-λιστα άρθρα υπέρ του Χίτλερ στον οποίο και αφιέρωσε το Νόμπελ που του απονεμήθηκε Χαρακτηριστική είναι η στάση που κράτησε και σrsquo αυτήτην περίπτωση ο Κοτζιούλας Η ιδεολογική τοποθέτηση του Νορβηγού συγγραφέα παρά το γεγονός ότι έπληξε την εικόνα που ο ποιητής είχε δια-μορφώσει γιrsquo αυτόν δεν κατόρθωσε να κλονίσει και την πίστη του στην αξία του χαμσουνικού έργου Αν και ο ίδιος φαίνεται να μην μπορεί να συγ-χωρήσει τον Χάμσουν γιrsquo αυτή του την επιλογή (να σημειωθεί πως ο Κοτζιούλας συμμετείχε ενεργά στην αντίσταση κατά των Γερμανών) προσπαθείωστόσο να τη δικαιολογήσει και αποκαλώντας τον laquoξεκούτηraquo φαίνεται να την αποδίδει σε άνοια λόγω των γηρατειών Συνέχεια δίπλα

Γιώργος Κοτζιούλας και Κνουτ Χάμσουν

Μια λανθάνουσα επίδραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 6

Έκφραση 7

laquoΜέτρησα τα χρόνια μου και συνειδητοποίησα ότι μου υπολείπεται λιγότερος χρόνοςζωής απrsquo ότι έχω ζήσει έως τώραhellipΑισθάνομαι όπως εκείνο το παιδάκι που κέρδισε μιασακούλα καραμέλες τις πρώτες τις καταβρόχθισε με λαιμαργία αλλά όταν παρατήρησε ότιτου απέμεναν λίγες άρχισε να τις γεύεται με βαθιά απόλαυσηΔεν έχω πια χρόνο για ατέρ-μονες συγκεντρώσεις όπου συζητούνται καταστατικά νόρμες διαδικασίες και εσωτερικοίκανονισμοί γνωρίζοντας ότι δε θα καταλήξει κανείς πουθενά Δεν έχω πια χρόνο για ναανέχομαι παράλογους ανθρώπους που παρά τη χρονολογική τους ηλικία δεν έχουν μεγα-λώσειΔεν έχω πια χρόνο για να λογομαχώ με μετριότητεςΔε θέλω να βρίσκομαι σε συγκεντρώσεις όπου παρελαύνουν παραφουσκωμένοι εγωισμοίΔεν ανέχομαι τους χειριστικούς και τους καιροσκόπουςΜε ενοχλεί ο φθόνος και όσοι προσπαθούν να υποτιμήσουν τους ικανότερους για να οι-κειοποιηθούν τη θέση τους το ταλέντο τους και τα επιτεύγματα τουςΜισώ να είμαι μάρτυρας των ελαττωμάτων που γεννά η μάχη για ένα μεγαλοπρεπέςαξίωμα Οι άνθρωποι δεν συζητούν πια για το περιεχόμενοhellip μετά βίας για την επικεφα-λίδα Ο χρόνος μου είναι λίγος για να συζητώ για τους τίτλους τις επικεφαλίδεςΘέλω την ουσία η ψυχή μου βιάζεταιhellipΜου μένουν λίγες καραμέλες στη σακούλαhellipΘέλω να ζήσω δίπλα σε πρόσωπα με ανθρώπινη υπόστασηΠου μπορούν να γελούν μετα λάθη τουςΠου δεν επαίρονται για το θρίαμβό τουςΠου δε θεωρούν τον εαυτό τουςεκλεκτό πριν από την ώρα τουςΠου δεν αποφεύγουν τις ευθύνες τουςΠου υπερασπίζονται την ανθρώπινη αξιοπρέπειαΚαι που το μόνο που επιθυμούν είναι να βαδίζουν μαζί με την αλήθεια και την ειλικρίνειαΤο ουσιώδες είναι αυτό που αξίζει τον κόπο στη ζωήΘέλω να περιτριγυρίζομαι από πρό-σωπα που ξέρουν να αγγίζουν την καρδιά των ανθρώπωνhellipΆνθρωποι τους οποίους τα σκληρά χτυπήματα της ζωής τους δίδαξαν πως μεγαλώνει κα-νείς με απαλά αγγίγματα στην ψυχήΝαι βιάζομαι αλλά μόνο για να ζήσω με την ένταση που μόνο η ωριμότητα μπορεί να σουχαρίσειΣκοπεύω να μην πάει χαμένη καμιά από τις καραμέλες που μου απομένουνhellipΕίμαι σίγουρος ότι ορισμένες θα είναι πιο νόστιμες απrsquoόσες έχω ήδη φάειΣκοπός μου είναι να φτάσω ως το τέλος ικανοποιημένος και σε ειρήνη με τη συνείδησήμου και τους αγαπημένους μουhellipraquo

Mario de Andrade

(Ποιητή συγγραφέα δοκιμιογράφο και

μουσικολόγο από τη Βραζιλία)

Δεν παύουν οι αναστεναγμοί και οι λοιπές καρηβαρίεςΈρχονται όμως στιγμές που ακούς από μακριά τη θάλασσα να φλοισβίζεικαι το ρυάκι πιο κοντά αυτό να κελαρύζειrsquoπου μυρίζεις την αγγελικούλα που μαζί με τον ίασμοασάλευτα σου συστήνουν την επελαύνουσα μυρωδάτη άνοιξηrsquoκαι βλέπεις ολούθε γύρω σου τα πετεινά του ουρανού ανέμελα να τσιρίζουν και να πεταρίζουνΠαρεισφρέοντας λοιπόν σε αυτό το παραδείσιο περιβόλι μελοιπούς εκδρομείςυποστηριζόμενος από τα πλεξιγκλάς προ-ϊόντα του πολιτισμού σουνοιώθεις πως αυτές οι έγνοιες και αυτοί οι καημοί είναι πραγματικά λιποβαρείςΚαι η ζωή δικαιωμένη επιτέλους ξαναβρίσκει τις σωστές τηςδιαστάσεις

O Γιώργος Κοτζιούλας δεν νόσησε ποτέαπό τον laquoχαμσουνικό πυρετόraquo Τα ποι-ήματά του δεν είναι μια ακόμη προ-σθήκη στον μακρύ κατάλογο τηςlaquoαλητογραφίαςraquo Ενώ οι λογοτέχνεςτου μεσοπολέμου δημιουργούσαν σω-ρηδόν ήρωες του κοινωνικού περιθω-ρίου ndash κακέκτυπα των έργων τουΧάμσουν ndash ο Γιώργος Κοτζιούλας χάρηστο στέρεο φιλολογικό και κριτικό τουυπόβαθρο εντόπισε και ανέδειξε τοπλέον αντιπροσωπευτικό στοιχείο τηςχαμσουνικής γραφής εκείνο που οισύγχρονοί του ποιητές και πεζογράφοιπαρέβλεψαν και άφησαν να πέσει στοπεριθώριο Ο Κνουτ Χάμσουν και μαζίμrsquoαυτόν και ο Γ Κοτζιούλας ανέδειξανμε απόλυτο τρόπο την παντοδυναμίατου έρωτα σε όλες του τις εκφάνσειςΚαι οι δύο κατόρθωσαν να συνδυάσουντον αφόρητο κυνισμό που λιμνάζει στηνεπιφάνεια των πραγμάτων με έναν βα-θύτερο και ουσιαστικότερο ιδεαλισμόπου όμως κινείται στη σφαίρα του ανέ-φικτου laquoΕγώ κατόρθωσα να διαβάσωόλον τον Χάμσουν απrsquo τον οποίον είμαικαταγοητευμένος Αυτός είναι και κανέ-νας άλλος Μόνο οι έρωτες των βιβλίωντου Χάμσουν είναι πραγματικοί και με-γάλοιraquo γράφει σε επιστολή στο φίλοτου Μίνο Ζώτο στις 25 Μαΐου 1929 Αυτό όμως που πραγματικά διακρίνειτην περίπτωση του Γιώργου Κοτζιούλαείναι η ελευθερία με την οποία συνομί-λησε με το έργο του Χάμσουν Η επί-δραση δεν είναι πρόδηλη αλλάλανθάνει κάτω από το προσωπικό ύφοςτου ποιητή Και όλα αυτά μαζί είναι στοι-χεία μιας υγειούς και δημιουργικήςπρόσληψης που τόσο έλειψε από τηνυποδοχή του Χάμσουν στην Ελλάδα

Βασιλική Κουμπούρα μεταπτυχιακή

φοιτήτρια Νεοελληνικής λογοτεχνίας

του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Γιώργος Κοτζιούλας

και Κνουτ Χάμσουν

Ποίηση

Κυριακή στην εξοχήΦοβέριζες πως η φυγή σου θα εντυπωσιάσεικι η έξοδος σου από την κανονικότητα θα ξαφνιάσειοι άνθρωποι έλεγες καιρό πολύ με τις αιτίες της θα απασχολούντανκι η απόφαση σου αυτή εύκολα δεν θα λησμονούνταν

Και όταν έφυγες για λίγο είναι αλήθειακάποιοι σημείωσαν την απουσία σου και ρώτησαν για τηνυγεία σουόχι όμως αναζητώντας τα πως και τα γιατί μιας αταξίαςαλλά κυρίως γιατί δεν έβρισκαν στο χρόνο που τους άφησεςτους νέους προμηθευτές της δικής τους εντροπίας

Ν Μπιλανάκης-Ψυχίατρος

Μαθήματα σεμνότητας

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 7

Έκφραση 8

Τα χρόνια του Φιδιού-ΛιπεσάνορεςΣτις 8 Αυγούστου 2016 θα παρουσιαστεί το θε-ατρικό έργο Τα χρόνια του Φιδιού-Λιπεσάνορεςτου Δημήτρη Βαρβαρήγου σε σκηνοθεσία Κα-τερίνας Μαντέλη Όταν τα καράβια των Ελλή-νων λόγω άπνοιας παρέμεναν στην Αυλίδα ομάντης Κάλχας καθώς έδινε το χρησμό είδε έναφίδι να ανεβαίνει πάνω σε ένα δέντρο και νατρώει 10 πουλάκια μέσα στη φωλιά τους Προ-μάντευσε πως ο τρωικός πόλεμος θα διαρκέσει10 χρόνια Αυτά λοιπόν είναι laquoτα χρόνια του φι-διούraquo που κατέστησαν τις γυναίκες laquoΛιπεσάνο-ρες γυναίκες παρούσες που όμως πάντοτετους λείπανε οι άντρεςraquo Το εξαίρετο και αντιπο-λεμικό έργο του Δ Βαρβαρήγου επιβεβαιώνει τοαλύτρωτο δράμα του ανθρώπου που ακόμα καιστον Άδη μέσα από βίαιο θάνατο οι ψυχές δενελευθερώνονται και πονάνε από τις μνήμεςΠέντε γυναίκες -σκιές του Άδη microε άυλα πρό-σωπα σ ένα παιχνίδι ψυχών- έρχονται να microαςμιλήσουν για τους άνοους άντρες που κάνουνδώρο στους νέους τον πόλεμο γιατί ζηλεύουντη νιότη τους Πέντε γυναίκες microε καταγωγή απότην Ανατολή microε τη φιλοσοφική της φωνή και τηναισθητική της φωνές laquoδιαχρονικής προσφυ-γιάςraquo στους απερχόμενους και επερχόμενους αι-ώνες του έρωτα του πολέμου και του σύμμαχουχάρου γυναίκες που μιλούν για ερωτικό πάθοςμητρότητα καρτερία νοσταλγία ειρήνης χαράφιλία καθημερινό χρέος αφοσίωση ιδανικά πα-θήματα και πάθη φόβο θανάτου προσφυγιάσκλαβιά εκδίκηση περιφρόνηση έλεος και λύ-τρωση Γυναίκες λιπεσάνορες που η ζωή τουςσπαταλήθηκε όμοια microε άλλων γυναικών ανά τουςαιώνες και παραμένουν σε laquoανάλογες αντιστοι-χίεςraquo σήμερα Παίζουν Εκάβη η συντοπίτισσαμας Γεωργία Ζώη Ανδρομάχη Ελίζα ΣολωμουΚασσάνδρα Ντομένικα Ρέγκου Βρισηίδα Ορ-νέλα Λούτη Τρωαδίτισσα Αρετή Κοκκίνου

Ο Μάγος του ΟζΣτις 9 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παιδική πα-ράσταση laquoΟ Μάγος του Οζraquo από τη θεατρικήομάδα Έκφραση Ιωαννίνων σε σκηνοθεσία ΧΧρήστου Η Δώρα είναι ένα κορίτσι που περνάτη ζωή της στη φάρμα των θείων της Η ζωή κυ-λάει τόσο μονότονα που αισθάνεται πλήξη καιονειρεύεται να ζήσει φανταστικές περιπέτειες Ηευχή της να γνωρίσει τον κόσμο και να απολαύ-σει την περιπέτεια πραγματοποιείται όταν έναςδυνατός άνεμος τη μεταφέρει στη μαγική Χώρατου Οζ Εκεί θα συναντήσει το Σκιάχτρο το Λα-μαρινόκαρδο και το Δειλό Λιοντάρι κι όλοι μαζίθα ξεκινήσουν ένα συναρπαστικό ταξίδι για ναφτάσουν στη Χρυσαφένια πολιτεία στον περί-φημο Μάγο Οζ που μπορεί να πραγματοποι-

ήσει όλες τις επιθυμίες τους Το Σκιάχτρο επιθυ-μεί να αποκτήσει μυαλό ο Λαμαρινόκαρδος λα-χταρά να βρει μια καρδιάhellip καρδένια ενώ τοΔειλό Λιοντάρι θέλει να γίνει θαρραλέο Κάπως έτσι εκτυλίσσεται μια ιστορία ενότηταςκαι συμμετοχής κοινών στόχων που βγάζουνστο φως ότι καλύτερο έχει ο καθένας μέσα τουκαι ξεκινά ένα ταξίδι στην αυτογνωσία και τη δύ-ναμη της θέλησης

Ο ματωμένος ΓάμοςΣτις 10 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράστασηlaquoΟ ματωμένος Γάμοςraquo του Λόρκα από τονθίασο Έκφραση σε σκηνοθεσία Χ Χρήστου Σεένα ισπανικό χωριό ζωντανεύει μια παλιά βεν-τέτα ανάμεσα σε δύο οικογένειες και βαραίνει τηζωή της Μάνας και του Γιου της Η Νύφη που οΓιος διάλεξε να κάνει γυναίκα του ήταν κάποτεαρραβωνιασμένη με το Λεονάρδο ένα νεαρόαπό την αντίπαλη οικογένεια Το ερωτικό πάθοςπου ένωνε το Λεονάρδο με τη Νύφη ξαναφουν-τώνει Η Νύφη αμέσως μετά το γάμο φεύγειμαζί του εγκαταλείποντας τον άνδρα της Απόεδώ και πέρα η μοίρα κινεί τα νήματα της ζωήςτους Η οικογένεια του Γαμπρού με την καθοδή-γηση της Μάνας καταδιώκει τους ερωτευμένουςστο δάσος Ο Γαμπρός βρίσκει το Λεονάρδο καιμονομαχεί μαζί του Όταν ο θάνατος με τημορφή ζητιάνας και το ολόγιομο φεγγάρι τριγυρ-νούν στο δάσος οι δύο αντίζηλοι πέφτουν νε-κροί χτυπημένοι ο ένας από το χέρι του άλλου

ΠλούτοςΣτις 11 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράστασηlaquoΠλούτοςraquo του Αριστοφάνη από το θεατρικό ερ-γαστήρι Λαμπιόνι Θεσσαλονίκης της ΑννίταςΓκαϊτατζή Η κοινωνική αδικία η χρεωκοπία τωναξιών η φτώχεια οι συκοφάντες οι κλέφτες οιτοκογλύφοι οι θεομπαίχτες οι καταχραστέςείναι η εικόνα της Αθήνας το 388 πΧ Ο Αρι-στοφάνης γράφει τον laquoΠΛΟΥΤΟraquo ώστε να μοι-ραστεί με τους σύγχρονους του τονπροβληματισμό του για τη άδικη κατανομή τουπλούτου και την έκρηξη της διαφθοράς Η κρίσητης εποχής όχι μόνο η οικονομική αλλά και ηηθική αναδύει το αίτημα μιας δίκαιης πολιτείαςπου χαρίζει σε όλους τους ενάρετους πολίτεςπλούτο και ευημερία Ένα άλλο όνειρο μια ου-τοπία μοιράζεται ο Αριστοφάνης με τους συμπο-λίτες του και εναρμονιζόμενοι με την εποχήμας δηλώνουμε (αναρωτιόμαστε) οποιαδήποτεομοιότης του έργου με το σήμερα είναι εντελώςσυμπτωματική

Γλυκιά και αλησμόνητη ΙωνίαΣτις 12 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράσταση

laquoΓλυκιά και αλησμόνητη Ιωνίαraquo Θα παρουσια-στούν τραγούδια χοροί και θεατρικά δρώμεναμε αναφορά στη Ρωμανία και στην κοσμοπολί-τικη Σμύρνη1Η Ρωμανία (επάρθεν) επέρασεν

ανθεί και φέρει κι άλλον

2Ταξίδι στην Ιωνική γη ειδικότερα

στην κοσμοπολίτικη Σμύρνη

Οι Έλληνες πρόσφυγες εξ Ιωνίας (ΠόντοςΣμύρνη) διασώζουν και διατηρούν ήθη και έθιμαμέσα από τραγούδι χορό και θεατρικά δρώ-μεναΘα είναι κοντά μας ο Μορφωτικός Πολιτιστικόςσυλλόγος Ποντίων Ροδίτης Σερβίων Κοζάνηςμε πρόεδρο την κυρία Μαρία Κεχαγιά και χορο-διδάσκαλο τον κ Σπύρο Αφεντουλίδη Ο σύλλο-γος διαθέτει δική του κομπανία με νταούλιακεμεντζέ (ποντιακή λύρα) και αγγείο Τραγουδάκαι παίζει λύρα η Κατερίνα Μιχαηλίδου Θα πα-ρουσιαστεί το θεατρικό δρώμενο Μωμόγεροι Τοδρώμενο που έχει τις ρίζες του στη Διονυσιακήλατρεία παρουσιάζει την αναγέννηση τηςφύσης και έχει σκοπό σάτιρας Η αναγέννησησυμβολίζεται με τη νύφη η οποία φλερτάρει μετο νεαρό ενώ ο ηλικιωμένος την κυνηγά να τηνπάρει πίσω σε μία παραλλαγή του μύθου τηςΠερσεφόνης Τελικά νικά ο νεαρός που φέρνειτην αναγέννησηΕπίσης θα έχουμε κοντά μας τον ΜορφωτικόΠολιτιστικό σύλλογο Σμυρναίων ΜικρασιατώνΒαθύλακκου Θεσσαλονίκης με πρόεδρο την κΑθηνά Ρουμελιώτη και χοροδιδάσκαλο τον κΕυάγγελο Παπάζογλου Ο σύλλογος διαθέτειδική του κομπανία με σαντούρι τουμπερλέκι καιούτι Τραγουδά ο Χρήστος Χαλκιάς ΚαθηγητήςΒυζαντινής μουσικής Θα παρουσιαστεί το θεα-τρικό δρώμενο laquoΚαφέ Αμάνraquo

laquoΜια φορά κι έναν καιρό στην παλιά

Σμύρνη μέσα σε ένα καφέ αμάν με μανέ-

δες και σαντουροβιόλιαraquo

Ταξίδι στην ιωνική γη και πιο ειδικά στην κοσμο-πολίτικη Σμύρνη μέσα από την αναβίωση ενόςlaquoΚαφέ Αμάνraquo (μουσικό ταβερνείο της εποχής)με αναπαραστάσεις χορούς και ιστορική αφή-γηση που αφορούν τη μουσική ζωή των Σμυρ-νιών μετά τα μέσα του 19ου αιώνος τουςαμανέδες την απαρχή του ρεμπέτικου τιςεστουδιαντίνες και το μεταπροσφυγικό μικρα-σιάτικο τραγούδιΩρα έναρξης παραστάσεων 2100Είσοδοςελεύθερη Καλή Αντάμωση

Ρίτα Μυστακοπούλου Νάστου

10ο Φεστιβάλ Αράχθειου Θεάτρου Τζουμέρκων

Αφιερωμένο στους πρόσφυγες

Στις 7 Αυγούστου 2016 έχουμε την χαρά και την τιμή να έχουμε κοντάμας την περίφημη Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού για μια μουσική συ-

ναυλία με τραγούδια γνωστών Ελλήνων δημιουργών (Θεοδωράκης Χατζη-δάκης Μουζάκης Σαββόπουλος Κατσαρός κα) που αγαπήσαμε καιτραγουδήσαμε Η μπάντα απαρτίζεται από 45 ένστολους καταξιωμένουςμουσικούς με μαέστρο τον Πλωτάρχη κ Γ Τσιλιμπάρη ΠΝ και υπεύθυνο τονΠλοίαρχο κ Α Μιχέλη ΠΝ διευθυντή του γραφείου δημοσίων σχέσεων τουΠολεμικού Ναυτικού Τη μπάντα πλαισιώνουν οι τραγουδιστές Ανδρέας Κα-ραούλης-Τενόρος Ιρσίλη Μπενέτου Σταύρος Σαλαμπασόπουλος-Τενόροςκαι Ευδοκία Μωυσίδου- ΣοπράνοΘέλουμε να ευχαριστήσουμε το Πολεμικό μας Ναυτικό και ιδιαίτερα τον Αρ-χηγό του ΠΝ Αντιναύαρχο κ Γ Γιακουμάκη ΠΝ που ανταποκρίθηκε στο αί-

τημά μας ώστε η μπάντα του Πολεμικού μας Ναυτικού να βρεθεί κοντά μαςΣκοπός της συναυλίας είναι να γνωρίσουν οι κάτοικοι της περιοχής απόκοντά την μπάντα του ΠΝ και να απολαύσουν μία υψηλού επιπέδου μουσικήσυναυλία Η μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού δημιουργήθηκε το 1875 Ηπρώτη δημόσια εμφάνιση της μπάντας πραγματοποιήθηκε την 25η Μαρτίουτου έτους 1890 κατά την παρέλαση της Εθνικής Εορτής Η Μουσική του Πο-λεμικού Ναυτικού έχει αντιπροσωπεύσει την πατρίδα μας πάρα πολλέςφορές στο εξωτερικό Είναι η μόνη Μπάντα που είχε συμμετοχή και στις δύοΟλυμπιάδες που πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μας Το 1896 συμμετείχεστις τελετές Έναρξης και Λήξης και το 2004 στην τελετή Έναρξης των Ολυμ-πιακών Αγώνων

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 8

Έκφραση 9

Ο ΑντριάνΖογκράφι ηλικίας είκοσι δύο ετών εγκαταλείπει τη χώρα του για πρώτη φορά το Δεκέμβριο του 1906 Μπαρκάρει στην Κωνστάντσα για την Αλεξάνδρεια της ΑιγύπτουΗ ημερομηνία αυτή έχει ιδιαίτερο βάρος στην ύπαρξή του Μέχρι τις παραμονές του Μεγάλου Πολέμου ο νεαρός μας ιδεαλιστής θα είναι εραστής της Μεσογείου Η Ρουμανία και η Μπραϊλα όπου η μητέρα του μοχθεί μες στην αγωνία δεν θα τον ξαναδούν παρά μόνο μετά απrsquo όσο καιρό θέλουν τα χελιδόνια να μεγαλώσουν τα μικρά τουςΣτις σελίδες που ακολουθούν ο Αντριάν διηγείται ο ίδιος τις κυριότερες σκηνές από την παραμυθένια μεσογειακή του εμπειρία

ΠΑΝΑΪΤ ΙΣΤΡΑΤΙ

Οι φίλοι μου ισχυρίζονται πως έχω τη στόφα συγγραφέα και θα ήθελαν να δοκιμάσω να γράψω κάτι άλλο από άρθρα Μπορεί όμως κανείς ναείναι συγγραφέας χωρίς επινοητικό πνεύμα Αυτή είναι η δική μου περίπτωση Είμαι ανίκανος να φανταστώ μιαν ιστορία την οποία δεν έχωζήσει στα βασικά της έστω σημείαΕχθές φεύγοντας από τη Μπραϊλα μου είπανε πάλι- Απίθανα πράγματα θα δεις Κοίταξε λοιπόν να σκαρώσεις κανένα αφήγημα καμιά νουβέλαΟι συμβουλές αυτές μου ραγίζουν την καρδιά Δεν θέλω τίποτε περισσότερο από το να μπορέσω να γράψω ωραία αφηγήματα ή και κάποιομυθιστόρημα γιατί η ψυχή μου είναι ένα καζάνι που βράζει Όμως όποτε επιχείρησα να γράψω κάποιο διήγημα τίποτε αξιόλογο δε βγήκε απότην πένα μου Το μυαλό μου σταματάει τη στιγμή ακριβώς που πιάνω να κάνω το σκαρίφημα και της πιο μικρής ιστορίας Και η απογοήτευσημου παγώνει την καρδιά Οπότε αυτή τη φορά προτίθεμαι να σημειώσω έτσι απλά κάποια περιστατικά από τη ζωή μουΑπόψε στις 12 Δεκεμβρίου 1906 η ευκαιρία είναι μοναδική δραπετεύω από τη χώρα μου Φεύγω για την Αίγυπτο Σαν ψέμα μου φαίνεται Θαείναι το ωραιότερο αφήγημα των ονείρων μουΠαιδί στο σχολείο έμενα εκστατικός μπροστά στις βιβλικές εικόνες που αναπαριστούσαν φαραώ αιγυπτιακούς ναούς και φοίνικες Στεναχω-ριόμουν λοιπόν που δεν ήμουν χελιδόνι να πεταχτώ πάνω από τη Μεσόγειο ανάμεσα στο μπλε τrsquoουρανού και της θάλασσαςΝα γιατί είμαι ανυπότακτος σε κάθε είδους μεθοδευμένο σκοπό όπως αυτός της μητέρας μου που ήθελε να με κάνει έναν φιλήσυχο πολίτητης Μπραΐλα Θεέ μου τί πιο ολέθριο από το να έχεις τον αστράγαλό σου αλυσοδεμένο στο λιθόστρωτο ενός μέρους κακόμοιρου που μπορείνα το βρέχει ο Δούναβης μα που ο ορίζοντάς του είναι πάντα ο ίδιος όπου δεν σου τυχαίνει τίποτε το υπέροχο όπου μια ολόκληρη ύπαρξηθρυμματίζεται όπως στη φυλακή Ενώ η γη έχει τόσο πλούτο σε διαφορετικές ομορφιές και η ψυχή μας τόση δίψα για θάμβοςΜεσόγειοςhellip Νομίζω πως θα λιποθυμήσω εκείνο το επόμενο πρωί όπου τα μάτια μου ξάφνου θα βουτήξουν στο εκθαμβωτικό της απέραντοΚοντεύει μεσάνυχτα Δεκαπέντε βαθμοί υπό του μηδενός Ο βοριάς φυσά με μανία και οι ριπές του χιονιού τυφλώνουν τους φτωχούς ναύτεςπου καταπιάνονται με τις ετοιμασίες της αναχώρησης Το ΌριανΕξπρές μόλις αφίχθη με δύο ώρες καθυστέρηση Ο μηχανικός θυμωμένοςοπωσδήποτε μπλόκαρε τόσο απότομα τους τροχούς που έκανε την αμαξοστοιχία να ουρλιάξει με κάθε της σιδερικό ldquoΟρίστε πάρτε το σκυ-λοτροφείο σας κι αφήστε με να πάω στη γυναίκα μουrdquoΠερίπου μια ντουζίνα φαντάσματα κρυμμένα εξολοκλήρου μέσα στις γούνες τους βγήκαν από τα φιλόξενα διαμερίσματα του τραίνου για ναχωθούν πενήντα βήματα πιο πέρα μες στις φιλόξενες καμπίνες του πλοίου Είναι άνθρωποι πολύ πλούσιοι που έρχονται από πολύ μακρυάαπό το Παρίσι από το Λονδίνο Εξοργισμένοι λόγω της καθυστέρησης βλαστημούσαν τις στέπες του Μπαραγκάν όπου κόντεψαν να περάσουνολόκληρη τη νύχτα και να χάσουν το βαπόρι μας για την Ανατολή Φαίνεται μάλιστα πως εκστόμισαν και βρισιές στις γλώσσες τους που προ-ορίζονταν για τη χώρα μου κάτι που με αφήνει απολύτως αδιάφορο αλλά που μου φαίνεται και αστείο μαζί διότι οι κύριοι αυτοί φαντάζονταιότι τώρα δα θα σηκώσουμε άγκυρα και αύριο το μεσημέρι δώδεκα νταν θα τους αφήσουμε στην ΚωνσταντινούποληΚάθε άλλο Μπορεί ο άγριος χειμώνας να είναι ο εχθρός των τραίνων αλλά δεν παύει να lsquoναι ο εχθρός και των μοντέρνων καραβιών όπως τωνδικών μας που καίνε μαζούτ και που με το φοβερό αυτό κρύο δεν μπορούν να προμηθευτούν τα καύσιμά τους Το μαύρο υγρό έχει γίνει πάγοςΟι αντλίες αδυνατούν να γεμίσουν τις δεξαμενές του πλοίουΑυτό το γνωρίζουν ήδη μες στα σαλόνια και ανησυχούν Ένας αξιωματικός πηγαίνει κάθε τρεις και λίγο να καθησυχάσει αυτόν τον απαιτητικόκόσμο ενώ στη γέφυρα οι διαταγές αντηχούν όλο και πιο νευρικές και οι ναύτες τρέχουν πανικόβλητοιΤί θλιβερό που είναι όλο αυτό Βλέπω τους μεν μέσα στα πολυτελή σαλόνια να κάθονται αναπαυτικά και να διαβάζουν τις εφημερίδες τουςΒλέπω τους δε μαστιγωμένους από το βοριά με τα μάτια τους να τρέχουν δάκρυα τα χέρια ξυλιασμένα από το κρύο να μην ξέρουν τί ναπρωτοκάνουν Κι αναλογίζομαι πόσο μεγάλη αδικία βασιλεύει στη ζωή Ποιός ξέρει άν κι από τους μεν κι από τους δε ο καθένας βρίσκεται δι-καίως στη θέση του Μα ακόμη κι αν όντως είναι έτσι και πάλι είναι θλιβερό διότι αυτοί που παλεύουν εκεί έξω δεν είναι σκυλιά αλλά άνθρωποιπου υποφέρουν με την ανθρώπινη καρδιά τους Ότι κι αν είναι εκείνος ο ναύτης εκεί ευφυής ή χαζός ζει μια ζωή πολύ σκληρή κι ο νους μουδεν το χωράει πώς μπορεί κανείς να μένει αδιάφορος μπροστά σrsquoαυτή τη μοίρα Ιδού το ερώτημά μου Και αυτό θα ξαναρωτούσα πάλι άναύριο αντιστρέφονταν οι ρόλοι Εντέλει όλα τα δόγματα κι όλες οι θεωρίες με τις ασαφείς τους ερμηνείες μου φαίνονται στείρα Άν η καρδιάτου ανθρώπου είναι τόσο σκληρή μπροστά στον πόνο του άλλου πάει ελπίδα δεν υπάρχει Τίποτα δεν μπορούν να αλλάξουν οι θεωρίες Το μόνο που θα φέρουν στον κόσμο είναι μία κατrsquoεπίφαση δικαιοσύνη αλλά όχι τη δικαιοσύνη Αυτήν περιβεβλημένη με οίκτο μόνο οι θρησκείεςήταν ενδεδειγμένες να την κάνουν να βασιλέψει ανάμεσα στους ανθρώπους Οι θρησκείες όμως έχουνε χρεωκοπήσει Και δεν ανασταίνονταιοι νεκροί Κατεβαίνω συχνά να ζεσταθώ στο εστιατόριο της τρίτης θέσης και ξανανεβαίνω να δω αν τελείωσαν το γέμισμα της δεξαμενήςΘέλω να δω το καράβι να αναχωρεί να απομακρύνεται να το καταπίνουν τα σκοτάδια της Μαύρης Θάλασσας Ύστερα θα πάω να πλαγιάσωΤώρα είναι δύο το πρωί Όλοι σχεδόν οι επιβάτες κοιμούνται Μόνο ένας κάποιος Ρουμάνος από τη δεύτερη θέση δρασκελίζει το σαλόνι καιπότε πότε βγαίνει να ρωτήσει τον πρώτο ναύτη που βρίσκει μπροστά του― Τί θα γίνει επιτέλους Θα τελειώνουμε καμιά φορά μrsquoαυτό το μαζούτΈνας γεροδεμένος άνδρας του απαντά― Μα αυτό κύριε δεν είναι πια μαζούτ έχει γίνει γιαούρτι Κομμάτια-κομμάτια έρχεταιΚαι το βουβό βλέμμα του άνδρα συμπληρώνει ldquoΣας ενοχλεί αυτό κύριε Τί να πώ κι εγώrdquoΝαι τί να πεί κι εκείνος που έχει γεμίσει όλος πίσσα που έχει μουδιάσει απrsquoτο κρύοΘαύμασα την απάντηση την ακλόνητη στάση αυτού του φίλου Στη θέση του εγώ δεν θα μπορούσα να είμαι τόσογενναίος Είναι φανερό πωςη ψυχή των ανθρώπων αυτών είναι σκληραγωγημένη Έρχονται από τόσο πολύ πιο μακριά απrsquoόσο εκείνοι απrsquo το Παρίσι και το ΛονδίνοΑχ πώς θά lsquoθελαναrsquoχω τη δύναμη για νrsquoαναγκάσω τους ανθρώπους να lsquoναι δίκαιοιΤο Δακία έφυγε από το λιμάνι σαν πειρατής Ούτε που το κατάλαβα Βρισκόμουν στο εστιατόριο ακούγοντας απορροφημένος τις οδυνηρέςεξομολογήσεις ενός δυστυχισμένου πατέρα του οποίου έγινα φίλος όταν ένα πλουμμrsquoέκανε να πιστέψω πως χάθηκε η γης κάτω απrsquo τα πόδιαμας Τρέξαμε αμέσως έξω Το βαπόρι έβγαινε ολοταχώς στο πέλαγος μέσα σε μια θάλασσα αφηνιασμένη Πίσω μας η Κωνστάντσα ίσα πουμας μαρτυρούσε την εγκατάλειψή της με μερικά φωτεινά σημεία που τρεμόσβηναν μέσα σrsquo ένα μαύρο κατράμι

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

laquoΜουσσάraquo του Παναϊτ Ιστράτι (1934)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 9

Έκφραση 10

Εμείς όμως διεισδύαμε σrsquoένα σκοτάδι ακόμη πιο τρομακτικό Μεγαλοδύναμε πώς μπορεί να δείχνουμε τέτοια εμπιστοσύνη στα στοιχειάΠόση γνώση έχουν κατακτήσει οι άνθρωποι ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν με τόση τόλμη την μπαμπεσιά των ωκεανών Μανούλαμου Θα ήθελες να μείνω για πάντα κολλημένος στα φουστάνια σου αλλά κοίταξε εδώ ένα τόσο δα βηματάκι έξω από τη φωλιά μου κι αμέ-σως η ύψιστη ύπαρξη ανυψώνει στα μάτια μου μιαν ακρούλα από το πέπλο που κρύβει τη φοβερή της μαγεία Άν ήξερες τί χαρά ευγνωμω-σύνης πλημμυρίζει αυτή τη στιγμή την καρδιά μου σαν σκέφτομαι εκείνον τον άνθρωπο εκεί που πάνω στη γέφυρα μεριμνά για τη ζωή μουΧάρη σrsquoαυτόν στη δική του γνώση αύριο το μεσημέρι θα είμαι στην πρωτεύουσα των σουλτάνων όπου ποτέ συγγενής των συγγενών σουδεν έχει πατήσει το πόδι του Ύστερα ο Πειραιάς του πατέρα μου η Σμύρνη και τέλος σε μια βδομάδα από τώρα η Αίγυπτος των ονείρωνμουΘα ζήσω ένα παραμύθι ονειρικό εγώ ο πένης που με γέννησε μια πλύστρα που δεν έχω καν διαβατήριο ούτε και με τί να πληρώσω οκτώημέρες ελευθερίας Η ψυχή μου θα δονείται από χίλιες δυο ευγενείς συγκινήσεις που ποτέ δεν θα είχε γνωρίσει μαραζώνοντας στη ΜπραϊλαΔεν είναι αυτή μια πρώτη μεγάλη κατάκτηση του πνεύματός μου που διψά για το άγνωστοΕίναι αδύνατον να σταθεί κανείς εκεί έξω Τεράστιες ποσότητες νερού λούζουν το κατάστρωμα Το κρύο σου τρυπά το κόκκαλο Ύστεραπαρά την έξαψη που με κατέχει πρέπει να κοιτάξω να κοιμηθώ και λιγάκι ώστε να μην είμαι κατάκοπος αύριο το πρωί όταν θα μπαίνουμεστο ΒόσποροΚάποιοι φίλοι ναύτες προθυμοποιήθηκαν να μου παραχωρήσουν το κρεβάτι τους για να ξαπλώσω όσο εκείνοι θα έχουν βάρδια μια που ητρίτη θέση είναι σε άθλια κατάσταση καθώς οι άνθρωποι έχουν αρχίσει ήδη να ξερνοβολούν Πήρα μαζί μου και τον καημένο γέρο πατέρατον οποίον μόλις γνώρισα και τον αγαπώ για το κουράγιο του μες στην κακοτυχίαΕίναι ένας Εβραίος γύρω στα εξήντα βαφέας κτιρίων όπως κι εγώ Λέγεται Μορίτζ αλλά θέλει να τον φωνάζωΜουσσά παρατσούκλι πουτου έβγαλαν οι Άραβες όταν ήταν παιδί και ακολουθούσε τον πατέρα του πλανόδιο ωρολογοποιό στα χωριά της Μικράς Ασίας απrsquoόπουκρατά μια τρυφερή ανάμνησηΚαημένε Μουσσά Ξαπλωμένοι στα κρεβάτια μας που ήταν το ένα επάνω απrsquo τrsquo άλλο ανάμεσα σε ναύτες που ροχαλίζουν συνεχίζει να μουεξηγεί τους λόγους αυτού του ταξιδιού στην Αίγυπτο που μόνο χαρά δεν είναι για κείνον Πηγαίνει με την ελπίδα να μεταπείσει και να επα-ναφέρει στο ποίμνιο τη μία από τις κόρες του οδηγημένη στην ακολασία από έναν προστάτη κι εγκατεστημένη στην Αλεξάνδρεια επιδώκονταςνα κάνει περιουσίαΟ Μουσσά αφηγείται κι ανακατεύει αστεϊσμούς και δάκρυα Λέει ότι η Σάρα είναι το ωραιότερο παιδί τουbull αλλά τόσο ξεροκέφαλη που εκεί-νος δεν έχει καμία ψευδαίσθηση σχετικά με τα επακόλουθα της επιχείρησής της― Ποιός ξέρει κραυγάζει Θέλω να την ξεμπλέξω απrsquo αυτόν τον τύπο αλλά εκείνη είναι ικανή να αντιστρέψει τους ρόλους και να με κάνειεμένα τον ίδιο πατέρα-προαγωγό Τί λες καλέ μου Αντριάν Θα lsquoθελες να με βοηθήσεις στην περίπτωση αυτή Είσαι νέος και ανδρείος Τηςαρέσει αυτό Κάνε ότι μπορείς για να τσιμπηθεί μαζί σου (Να ορίστε κάνω κιόλας τον προξενητή) Σου τη δίνω γυναίκα σου Κι άν σε τρώνεοι σκέψεις για τις αιγυπτιακές περιπέτειές της σαν γυρίσουμε πίσω την αφήνεις και διαλέγεις κάποια άλλη από τις κόρες μου Ολόκληροχαρέμι έχω στο σπίτιΤέσσερις έχει Και τρεις γιούς οι μόνοι που φέρνουνε ψωμί στο σπίτι Και ο ίδιος του δουλεύει αλλά εννέα στόματα είναι αυτά Για νακαλύψει τα έξοδα ετούτου του ταξειδιού χρειάστηκε να αποτανθεί στη θεία πρόνοια της Ισραηλίτικης Κοινότητας η οποία του πρόσφερεκάτι ίσα ίσα για να πληρώσει το πηγαινέλα μαζί με τη διατροφή του Αλλά τίποτα για το ενδεχόμενο ταξίδι της κόρης του Βέβαια εκείνηισχυρίζεται πως έχει στην ιδιοκτησία της ένα ldquoωραίο μπαρrdquo στην Αλεξάνδρεια όπου συχνάζουνε πολλοί αξιωματικοί του ναυτικού― Θα το πουλήσουμε το μπαρ αποφασίζει ο Μουσσά με πατρική πυγμή και θα πάμε όλοι μαζί εσύ εκείνη κι εγώ στο Κάϊρο όπου έχω ένανφίλο μου παλιό που θα lsquoθελα να ξαναδώ κι έπειτα θα επιστρέψουμε στη Ρουμανία Θέλεις ΑντριάνΕίμαι αναγκασμένος να του απαντήσω καταφατικά για να μην τον δυσαρεστήσω Όμως ακόμη κι αν το σχέδιό του πραγματοποιηθεί έτσιόπως το θέλει δεν έχω καμία όρεξη να ξαναδώ μέσα σrsquo ένα μήνα το σιβηρικό Βουκουρέστι που κλόνησε την υγεία μουbull πόσο μάλλον ναπαντρευτώ μιάν ανυπόληπτη γυναίκα Όχι Θέλω να περάσω όλο το χειμώνα στην ΑίγυπτοΓια τα υπόλοιπα αποφασίζει ο Μιχαήλ όχι εγώ Στο εξής θα του είμαι υπάκουος σαν αρνί Εκείνος έχει μια καλή θέση στο ξενοδοχείο Roy-alduCaire και θα μπορέσει να με βάλει κι εμένα εκεί με τη σειρά μου Και τέρμα οι παράτολμες ενέργειες Δεν μου έχουν βγει σε καλό Πάνταεκείνος είχε δίκιο Αυτή τη φορά δεν θέλω να τον αποχωριστώ Θα ζήσουμε μαζί μια ωραία μεσογειακή ζωή Τον άτιμοhellip Με τιμώρησεσκληρά φεύγοντας μόνος του για την Αίγυπτο αλλά την άξιζα την τιμωρία αυτή Έπρεπε να το έχω καταλάβει μια και καλή ότι ο σπουδαίοςαυτός φίλος είναι καλύτερος οδηγός και να του αφήσω το πηδάλιο Στη Ρουμανία θα τραβούσε το πράγμα Είχα τη μάνα μου που με γλίτωνεαπό τα ζόρια Στο εξωτερικό τέλος Κάθε απειθαρχία μπορούσε να μου κοστίσει φρικτή απομόνωση την απόλυτη δυστυχία Με τα ρουμάνικακαι τα ελληνικά μου δεν θα μπορούσα να κάνω και πολλά ενώ ο Μιχαήλ που κατέχει πολλές σπουδαίες γλώσσες πάντα θα τα καταφέρνειΤί χαρά όταν με δει σε λίγο να εμφανίζομαι ξαφνικά μπροστά του από το πουθενά Καλέ μου Μιχαήλhellip Αδελφέ μουhellipΦτάσαμε στην Κωνσταντινούπολη με δύο ώρες μοναχά καθυστέρηση Κι η όψη του κόσμου μοιάζει εντελώς αλλιώτικη είναι να μην το πιστεύεικανείς Μέσα σε δώδεκα ώρες διαδρομής με το βαπόρι περνάς από το φρικτό χειμώνα στη γλυκύτερη άνοιξη Εδώ είναι μήνας Μάϊος Χλο-εροί λόφοι που καθρεφτίζονται μες στη θάλασσα του Βοσπόρου μεγαλοπρεπή λίμνη που τη διασχίζουν προς κάθε κατεύθυνση ολόκληρηστρατιά από μηχανοκίνητα επιβατηγά πλοία καϊκια λέμβους και βάρκες Όλη η ζωή απλώνεται μες στο δρόμο εκεί δουλεύουν εκεί τρώνεεκεί κοιμούνται εκεί διασκεδάζουν μερικές φορές πλάϊ στη βρώμα των σκύλων Τα καφενεία έξω σφύζουν από Τούρκους που παίζουνγκιουλμπαχάρ καπνίζουν ναργιλέ ονειροπολούν Η δυστυχία είναι μεγάλη στην πρωτεύουσα του Αμπντούλ-Χαμίντ Δέκα βαρκάρηδες ήαχθοφόροι κονταροχτυπιούνται για τον ίδιο ταξιδιώτη Είναι ρακένδυτοι τρέφονται με τον αέραΑλλά εκείνο που μrsquo έκανε να αναλογισθώ τη Σταμπούλ των σουλτάνων που θανάτωσαν τόσους από τους βογιάρους μας είναι τα χιλιάδεςκατακόκκινα φέσια και τα πολυάριθμα τζαμιά με τους υπεροπτικούς μιναρέδες Πριν από εκατό χρόνια ο θρόνος της χώρας μου νοικιαζότανακόμη με πλειστηριασμό σrsquo αυτήν εδώ την πόλη που στο άκουσμά της και μόνο έτρεμαν οι υποτελείς της και όπου σήμερα μπορώ να κάνωπερίπατο χωρίς κανένα φόβο Πάει τέλειωσε ο τρόμος που προκαλούσε η εμφάνιση έστω και λίγων φεσιών μες στα χωριά μαςΠώς μπόρεσαν αυτοί οι άνθρωποι κι έκαναν τόσες ωμότητες Μου φαίνονται τόσο μειλίχιοι τόσο καρτερικοί Βλέποντάς τους έτσι απαθείςθα έλεγε κανείς πως είναι ανίκανοι να σηκώσουν εκείνα τα βαριά γιαταγάνια που σκόρπισαν τον τρόμο μέχρι τις πόρτες της Βιέννης ΟΜουσσά κουβεντιάζει μαζί τους με οικειότητα καθώς η τουρκική είναι η τρίτη μητρική του γλώσσα μετά τη ρουμανική και τη γίντιςΕ λοιπόν μου αρέσουν αυτοί οι άνθρωποι Δεν ξέρω αν υπήρξαν μόνο βάναυσοι κατά την περίοδο της πολεμικής τους δόξας αλλά η ldquoπαρούσαφιλοσοφίαrdquo τους όπως λέει και ο Μουσσά μου αρέσει Δεν δίνουν καμιά σημασία στον αγώνα του βιοπορισμού και δεν σκοτώνονται για τιςυλικές ανέσεις Η ξεγνοιασιά τους είναι πολύ πιο πολύτιμη και το αισθάνομαι Είναι ικανοί να κάθονται με τις ώρες στον ήλιο να θαυμάζουντις φυσικές καλλονές και να κάνουν μπουρμπουλήθρες μrsquoένα μισοσβησμένο τσιμπούκι Δεν τους βλέπω να ζηλεύουν την τύχη που έχουν σταμοντέρνα εργοστάσια τα κοπάδια εργατών σύμφωνα με τη λογική των οποίων προφανώς ο ήλιος δημιουργήθηκε για να ζεσταίνει τις γάτεςΌχι Πρώτα ο ήλιος και για τους ανθρώπους και ύστερα ο άρτος ο επιούσιος και τα κολάραΓια να μπορέσω να βγω από το πλοίο και να πάω να δω τη Σταμπούλ ελλείψει διαβατηρίου ένα κασκέτο ναυτικό μου έλυσε το πρόβλημα αμέ-σως Ο Τούρκος αστυνομικός στον έλεγχο το κατάλαβε αλλά μου απάντησε με χαμόγελο Ήξερε ότι δεν πήγαινα να κλέψω την Αγιά ΣοφιάΣουλατσάραμε σαν χαζοπούλια κοροϊδεύοντας τους τουρίστες που έτρεχαν σαν παλαβοί μην τυχόν και χάσουν τίποτα από ότι τους υπε-δείκνυε ο τουριστικός οδηγός Μπέντεκερ Φάγαμε ένα ωραίο πιλάφ ρύζι ανακατωμένο με κομμάτια αρνίσιου κρέατος κεμπάπ το ίδιο κρέαςκι αυτό αλλά στη σούβλα και ήπιαμε μερικά ποτηράκια ρακί

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 10

Έκφραση 11

Κάμποσα ποτηράκια θα ήταν σίγουρα διότι μεθύσαμε Κι αυτό μας γέννησε την επιθυμία νrsquo αγοράσουμε φέσια Έτσι ντυμένος παράταιραο Μουσσά δεν ξεχώριζε πια από τους Τούρκους με τη γαμψή του μύτη με τα μαύρα του τα μάτια και τα φρύδια με το κυρτό του πηγούνιΤου έκανα παρέα σε όλα και θέλησα ανόητα να του κάνω τον μάγκα ακόμη και στον ναργιλέ σε πείσμα όλων των προειδοποιήσεών του Άνωκάτω έγινε το στομάχι μου Τα έβγαλα όλαbull και πιλάφ και κεμπάμπ και ρακί Επιστρέψαμε με το δεύτερο σφύριγμα του πλοίου για να πάμενα πλαγιάσουμε κατευθείανΑν στην Κωνσταντινούπολη ήτανε άνοιξη στον Πειραιά και στη Σμύρνη ήταν ένα ήπιο καλοκαίρι Κάνει πολλή ζέστη αλλά όχι αποπνικτικήΜακάριοι θνητοί που δεν έχουν παρά μόνο την έγνοια της κοιλιάς τους (αλλά και πάλι) που δεν γνωρίζουν την ανάγκη να φοράει κανείςμπότες και γούνες και νrsquo ανάβει θέρμανση μέρα και νύχτα έξι μήνες από τους δώδεκα Μακάριοι πάνω απrsquoόλα που δεν γνωρίζουν τί σημαίνεινα γυρεύεις το ψωμί σου στους μείον είκοσι όταν προτιμάς καλύτερα να μείνεις νηστικός ακόμη και τρεις ολόκληρες μέρες στη σειρά παράνα πηγαινοέρχεσαι άσκοπα με κατατρυπημένα παπούτσια και να επιστρέφεις το βράδυ πεινασμένος και παγωμένοςΝαι δεν τρέφονται καλά το γράφει στο πρόσωπό τους Αυτό φαίνεται κι από τις άγριες μάχες στις οποίες ρίχνονται με την άφιξη των κα-ραβιών προκειμένου να βάλουν το χέρι τους πάνω σε κάποια βαλίτσα για να κερδίσουνε καμιά δεκάρα Αυτός ο αγώνας όμως είναι παντούσχεδόν η μοίρα κάθε απόκληρου την οποία αλλού την κάνει ακόμη πιο σκληρή το κρύο αυτός ο τρομερός εχθρός του ανθρώπου πουφέρνει αρρώστιες βάσανα ανημπόριες θανάτους και για το οποίο δεν έχουν ιδέα οι κάτοικοι αυτοί της Μεσογείου Από τις δυο δαγκωματιέςπου δηλητηριάζουν την ανθρώπινη ζωή αυτές της πείνας και του κρύου ετούτοι γνωρίζουνε μόνο την πρώτη Πολύ μεγάλο πράγμα είναιαυτό Μεγάλη ευτυχία Το εκτιμούμε ο Μουσσά κι εγώ με την καρδιά γεμάτη ευγνωμωσύνη Πετάξαμε τις μάλλινες κάλτσες μας και τα μισάαπό τα ελεεινά μας παλιόρουχα Μεταμορφωνόμαστε με ξεκούμπωτο σακάκι με καπέλο ως το αυτί με τσιγάρο στην άκρη των χειλιών μεπνεύμα ράθυμο ακολουθώντας το παράδειγμα όλων αυτών των Ελλήνων των Τούρκων των Εβραίων των Αρμεναίων που τραγανίζουνστραγάλια και λικνίζονται στον ήλιο Τους θρέφει η θάλασσα Τους ζεσταίνει ο γενναιόδωρος ουρανός Μπορεί να μην είναι πάντα αυτό αρ-κετό αλλά κι από τους ανθρώπους δεν μπορεί να περιμένει κανείς περισσότερα Ούτε κι από το Θεό τουςΜου αρέσει ο Μουσσά κάθε μέρα και περισσότερο Δεν είναι τυχαίος άνθρωπος Βέβαια δεν έχει διαβάσει πολύ στη ζωή του αλλά έχειπνεύμα ανοιχτό στα πάντα Είναι λεπτός άνθρωπος ευαίσθητος Η κατανόησή του φτάνει σε λεπτές αποχρώσεις της σκέψης Και τραγουδάμε ωραία φωνή ολόκληρα κομμάτια από όπερες και οπερέτες στα ιταλικά Ο καπετάνιος του Δακία τον άκουσε κάποιο βράδυ και τον συνε-χάρη Εκείνος τον ευχαρίστησε ευγενικά και σκέφτηκε αμέσως τα βάσανά του― Καπετάνιε άν τυχόν κάτσει η βάρκα μου στην Αλεξάνδρεια θα είχατε την καλοσύνη να με ρυμουλκήσετε ως την Κωνστάντσα― Ευχαρίστως φίλε μου Ελάτε μόνο να μου το πείτεΣτον Πειραιά ήμασταν φρόνιμοι Ξοδευτήκαμε ίσα για μια γρήγορη βόλτα με τον ηλεκτρικό ως την Αθήνα Αλλά στη Σμύρνη η ομορφιάστις αυλές στις προβλήτες στις προσόψεις στα σπίτια κατά μήκος του υπέροχου κόλπου μας πήρε το νου και ξοδέψαμε οι δυο μας γύρωστα δέκα φράγκα Τα πάντα εδώ είναι από μάρμαρο Και τί πολυτελείς ναργιλέδες πραγματικοί μιναρέδεςΜεθαύριο έκτη ημέρα του ταξιδιού θα είμαστε στην Αλεξάνδρεια Τί θα κάνω άραγε εκεί κάτω Θα βρω δουλειά Διότι όλη κι όλη μου η πε-ριουσία είναι μια στερλίναΗ καρδιά μου σφίγγεται σαν σκέφτομαι το βασανιστήριο της πείνας την έλλειψη στέγης Ενθαρρύνουμε ο ένας τον άλλον ο Μουσσά κιεγώ όταν το φάντασμα των μαύρων ημερών εμφανίζεται στη σκέψη μας Δίνουμε αμοιβαία υπόσχεση πως όποιος από τους δυο μας σταθείπιο τυχερός θα βοηθήσει τον άλλον Και θα παρηγοριόμαστε πάντα υπολογίζοντας στην επιείκεια τrsquoουρανού Ο Μουσσά προσθέτει― Κι ύστερα είναι και το μπαρ της Σάραςhellip Αν πηγαίνει καλά θα της επιτρέψω να το δουλέψει κι αυτό το χειμώνα Θα το στολίσουμε μάλισταμε μια τοιχογραφία σε στυλ μπαρόκ και θα μας πληρώσει γιrsquoαυτό με μια γερή αμοιβή Το θέμα είναι να την τραβήξουμε την καημένη από ταχέρια αυτού του ξεδιάντροπου που της παίρνει τα χρήματα και τα δίνει στο τζόγοΦαίνεται πως ldquoαυτός ο ξεδιάντροποςrdquo είναι ένας πολύ όμορφος νέος άνδρας κι ένας απαράμιλλος ζαχαροπλάστης Όποτε θέλει ldquoκάνει μιαβουτιάrdquo για τρεις μέρες σrsquo ένα ldquoεργαστήριοrdquo και ldquoξαναβγαίνει στην επιφάνειαrdquo με δέκα στερλίνες στην τσέπη Έλα όμως που δεν το θέλεικαι πολύ συχνά Τις απεχθάνεται τις ldquoβουτιέςrdquo αυτές Τον λένε Τιτέλ Και στον Τιτέλ αρέσει περισσότερο να ldquoβουτάειrdquo το ταμείο του μπαρπαρά (να βουτάει) μέσα στις ζύμες του ζαχαροπλαστείουΤώρα αφήσαμε το Αρχιπέλαγος και τα αμέτρητα μοναχικά του νησιά πλούσια σε ποίηση χρώματα ήλιο όπου δεν θα μπορούσα όμως ναζήσω για πολύ Τώρα πλέουμε στrsquo ανοιχτά της Μεσογείου Μόλις περάσαμε την ΚρήτηΗ θάλασσα είναι λάδι σαν μια ήσυχη λίμνη Κάτω από τις σόλες μας νιώθουμε και τις παραμικρές δονήσεις που μεταδίδουν οι μηχανές στοσώμα του καραβιού Και μόλις σήμερα αντιλαμβάνομαι όλη την ομορφιά του Δακία Δεν είναι ότι επιβάλλεται με το μέγεθος ή με την πολυ-τέλειά του αλλά δίπλα στα άλλα τρία βαπόρια που κάνουν την ίδια διαδρομή είναι σχεδόν μοναδικό στη Μεσόγειο για την ολόλευκη γραμμήτου Είναι ένας κύκνος Ιδού το πλεονέκτημα της καύσης του μαζούτ σε σχέση με το κάρβουνο διότι η ποσότητα αιθάλης που εκπέμπουντα φουγάρα καθιστά αδύνατη την εφαρμογή της λευκής μπογιάς σε ολόκληρο το πλοίο Τα φουγάρα του Δακία όμωςείναι σαν να καπνίζουνπίπα Και αν κατεβείτε στο λεβητοστάσιο δεν θα δείτε τίποτα από τη σκληρή προσπάθεια μιας ντουζίνας μαύρων ανδρών να κουβαλάνε τό-νους κάρβουνο στα στόμια της φωτιάς όπου τα φτυάρια δεν σταματούν ούτε λεπτό να ταϊζουν τις εστίες Τίποτα Τρεις άνδρες πεντακάθαροιμrsquo ένα κομμάτι στουπί στο χέρι περιφέρονται μπροστά στους λέβητες παρατηρούν τα μανόμετρα και ρυθμίζουν τις στρόφιγγες που εκτο-ξεύουν το μαζούτ μrsquo έναν θόρυβο εκκωφαντικόΑυτή η πρόοδος της τεχνικής καύσης στα καράβια καθώς και ο ήλιος που σήμερα ακτινοβολεί επιτρέπουν στις κυρίες της πρώτης θέσηςνα λευκοστολιστούν από την κεφαλή ως τον αστράγαλο χωρίς το φόβο μήπως λερωθούν Παγκάκια και κιγλιδώματα είναι πεντακάθαραόπως τα αντικείμενα ενός σαλονιού Επίσης το θέαμα που προσφέρει αυτή τη στιγμή το ψηλότερο κατάστρωμα είναι από τα πιο γοητευτικάΚαι γεννάει στην ψυχή μου συναισθήματα αντιφατικάΒέβαια όλοι αυτοί οι φρεσκοξυρισμένοι κύριοι ντυμένοι με το ωραιότερο ταξιδιωτικό τους κοστούμιbull όλες αυτές οι ωραίες γυναίκες γοη-τευτικές μέσα στα φορέματά τους από πέπλα όπου το λευκό κυριαρχεί όπου ένα σπάνιο κόκκινο ένα μπλε ένα πράσινο σου τρυπούν τηνκαρδιά με την ένταση του ζωηρού χρώματος κάτω από έναν εκθαμβωτικό ουρανόbull ύστερα το πανηγύρι που περιβάλλει το βαπόρι μας τοοποίο ακολουθείται από ένα σύννεφο γλάρων και χάνεται μέσα στη απεραντοσύνη της θάλασσας ― ναι όλο αυτό το θέαμα με μαγεύει Μουαρέσει το ωραίο η γυναίκα η έντονη ζωή Δεν ζηλεύω τον κόσμο αυτόν και την ευτυχία του αλλά δεν πιστεύω επίσης ότι κι ο δικός μου οκόσμος με την αθλιότητά του πρέπει να είναι παράδειγμα ζωής Εάν ήταν στο χέρι μου να διαλέξω θα προτιμούσα την ευμάρεια παρά τηνφτώχεια μουΩστόσο δεν μπορώ να διανοηθώ την ευτυχία μιας πολυτελούς ζωής στη μέση μιας καθολικής σχεδόν φρικαλεότητας που βασιλεύει σήμεραστη γη και που είναι η απόλυτη συνθήκη για την ευτυχία μιας μειονότητας Εάν αυτό ήταν το αντίτιμο για τη δική μου οικονομική άνεση ετότε θα προτιμούσα τη φτώχεια μου Θα άφηνα συνειδητά να μου φύγει από τα χέρια ο χρυσός δίσκος πάνω στον οποίο θα μου πρόσφεραντην ευτυχία μου δίπλα στη δυστυχία του άλλου Να έτσι ακριβώς τη βλέπω τη ζωή Αν άλλαζα ποτέ γνώμη για το θέμα αυτό τότε θα ήμουνένα ελεεινό ανθρωπάκι Να μrsquo έλεγαν προδότη και να με κρεμούσανΣτην περίπτωσή μου λοιπόν πρόκειται περισσότερο για μια μυστικιστική λατρεία της εντιμότητας παρά για κοινωνική θεωρία Αυτή επιτρέπειτην προσωπική ευτυχία μέσα στη γενική δυστυχία Η άλλη όχι Ποτέ Αμαρτία ψυχής Μόνο ένας τρόπος υπάρχει τελικά να είναι κανείςτίμιος να έχει τη συνείδησή του απαλλαγμένη από κάθε υποκρισία να μπορεί να κοιτάξει οποιονδήποτε ευθέως μες στα μάτια και να τουπει ldquoΔεν σου χρωστάω τίποτα Πήγαινε εν λαώ αδελφέ μου Κι αν μάλιστα επιθυμείς κι αυτό το μαύρο ψωμί που έχω στο τραπέζι μου επάνωπάρτο Μα την ψυχή μου μην την αγγίξειςrdquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 11

Έκφραση 12

Τελευταία νύχτα του ταξιδιού Και τί νύχτα Σαν αυτές που τα καλοκαίρια τον Αύγουστο στα χωριά μας μαζευόμαστε στην αυλή γύρω απόένα μαγκάλι για να ψήσουμε ρόκες χλωρού καλαμποκιού και νrsquoακούσουμε τα τζιτζίκιαΕίμαι μαζί με τον Μουσσά στην πρύμνη του καραβιού όπου η προπέλα στροβιλίζει τα νερά με μιαν ευχάριστη ρυθμική κίνηση και δημιουργείμια λωρίδα αφρού που απομακρύνεται γοργά αναβράζουσα――― ξεμακραίνει και χάνεται στο άπειρο κάτω από το φεγγαρόφωςΕίναι αργά Σχεδόν κανείς πια στη γέφυρα του περιπάτου Οι ναύτες φίλοι μάς έφεραν εδώ αρκετά περισσεύματα από την κουζίνα τα οποίακαταβροχθίσαμε με μεγάλη όρεξη Τί τύχη για εμάς να έχουμε αυτούς τους καλούς συντρόφους Σε όλο το ταξίδι μας τάϊζαν έτσι δωρεάνή σχεδόν δωρεάν (Στις ενδιάμεσες στάσεις τους κερνούσαμε κανένα ποτήρι όλο κι όλο) Δίχως αυτήν την απρόβλεπτη υποστήριξη κι οΜουσσά και εγώ δεν θα lsquoχαμε τρύπια δεκάρα στην τσέπη μας σαν φτάναμε στην Αλεξάνδρεια Διότι είναι αδύνατον να περάσει κανείς από όλααυτά τα ωραία λιμάνια και να μην κατέβει να τα επισκεφθεί για να ξεμουδιάσει λιγάκι ή ακόμη και να διασκεδάσει καμιά φορά με κάθε κόστοςεκτός πια κι άν είναι υπερβολικά οικονόμος Τώρα θα ήθελα να μείνω σιωπηλός ακίνητος Δεν θα lsquoθελα καμία ομιλία να ταράξει την ησυχίατων μοναδικών αυτών στιγμών στη ζωή μου Είμαι γεμάτος καλοσύνη ευγνωμοσύνη ελπίδα και θα μου ήταν τόσο ευχάριστο να μείνω έτσι ξα-πλωμένος στη γέφυρα μες στο σκοτάδι χωρίς νrsquoαρθρώσω λέξη νrsquoατενίζω το φεγγάρι και νrsquoαφουγκράζομαι την αναταραχή της ΜεσογείουΑλλά νά ο Μουσσά είναι απόψε πιο δυστυχισμένος από ποτέ Αφηγείται με φωνή σβησμένη το οικογενειακό του δράμα αιτία του οποίου είναιη ΣάραΔεν είναι ότι πρόκειται για άνθρωπο ευσεβή με την έννοια του θρησκόληπτου ή που δίνει μεγάλη σημασία στη γνώμη των άλλων Αλλά η ζωήτου έχει δηλητηριαστεί από την περιπέτεια της κόρης αυτής Κανένα από τα παιδιά του δεν μπορεί να παντρευτεί Η ντροπή της Σάρας τουςέπληξε όλους ― ldquoΈχετε μια πόρνη στην οικογένειαrdquo τους φωνάζουν Πόσο οδυνηρό πρέπει να είναι αυτό για έναν πατέρα Να δουλεύει σανσκλάβος για να μεγαλώσει οκτώ παιδιά και να καταλήξει εδώΕκτός αυτού ο Μουσσά κυριεύεται ξαφνικά από κακά προαισθήματα Δεν ξέρει κατά πόσο να πιστέψει αυτή την ιστορία με το μπαρ― Εάν έχει μπαρ συλλογίζεται γιατί εδώ και δυο χρόνια που είναι στην Αίγυπτο δεν την είδαμε να στέλνει ποτέ ένα φράγκο στην οικογένειάτης ένα δώρο στις αδελφές της που ξέρει ότι είναι φτωχές Όχι Ακόμη και πόρνη μία Εβραία η οποία κερδίζει χρήματα η οποία ισχυρίζεταιότι φτιάχνει περιουσία δεν μπορεί να μένει τόσο αδιάφορη στα βάσανα των δικών της Θεέ μου κι αν λέει ψέματα Αν ζει στη δυστυχία Τότεχάθηκα Τότε η γυναίκα μου θα βγει αληθινή που μου έλεγε ότι είμαι ένας τρελόγερος κι ότι θα μπλέξω από μόνος μου σrsquoαυτή τη χώρα συμ-φορών για τους Εβραίους Αλλά τί να κάνω Τη λατρεύω τη Σάρα Είναι το πιο όμορφο και το πιο έξυπνο από τα παιδιά μου η μεγαλύτερη καρ-διά Αχ θα τον σκοτώσω αυτόν τον άτιμο που ξελόγιασε και λέρωσε την ψυχή του σπιτιού μουΑχ καημένε καημένε μου Μουσσάhellip Μουσσάhellip Δεν πρόκειται να τον εγκαταλείψω Θα κάνω ότι περνάει από το χέρι μου Αν χρειαστεί λοιπόνε θα θυσιάσω για ένα διάστημα και τον Μιχαήλ Φτάνουμε Η Αλεξάνδρεια διαγράφεται στον ορίζοντα ολοκάθαρα Ξεχωρίζουμε τους φοίνικες τους μιναρέδες τα σπίτια με τις ταράτσεςΣτο καράβι οι σνομπ άνδρες και γυναίκες έχουν κιόλας καλύψει το κεφάλι τους με τη λοφειοφόρο τους κάσκα αυτή των περιηγητών στιςθερμές χώρες Τί ανοησία Όλος ο κόσμος φοράει γυαλιά ενάντια στο τροπικό φως Αλλά ενάντια και στην ασθένεια των οφθαλμών απrsquoότιφαίνεται

laquo Πλοῖα raquoΠὼς τὰ καράβια εἶναι σώματαδὲν ἤξεραπὼς τὸ καράβι εἶναι μέληΝὰ ταξιδεύει τὸ δεξὶ νὰ βρεῖτrsquo ἀριστερό του χέρι

Ἰ Μόραλης

2016 Έτος Γιάννη ΜόραληἘρωτικὸἐπιτύμβιοΟἱ μνῆμες ἔχουν μαῦρεςσκεπασμένες κνῆμεςἐκμαγεῖα στὸ ντουλάπιγύψινη ἁφὴ καὶ πικραμένηκι ὅμως φῶςποὺ τυραννάει τὰ δάχτυλατὶς κόχεςμιὰ ἀπουσία γρηγοροῦσαμιὰ μορφὴ στὰ σπλάχναΠοτὲ μὴν πεῖςlaquoλιτάνευση ἐκμαγείωνμιὰ φορὰ τὸ χρόνοraquoὍσο τὰ κόκκαλα ἀντιστέκονταινὰ τοὺς κοιτᾶς εὐλαβικὰὅσους ἀγάπησανγίνονται μάτια καὶ θωροῦν σὰν ἀπομένουν ἀπrsquo τὰ πρόσωπαμόνο φωτογραφίες

Τα ποιήματα ανήκουν στηνποιητική συλλογή Μαθητείαεκδ ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ ΕΥΘΥΝΗΑθήνα 2013

Επιμέλεια Αναστασία Κόκκινου

Η Μπουμπουλίνα Νικάκη είναι κριτικός θεάτρου μεταφρά-στρια (βραβευμένη το 2008 για τη μετάφραση του ldquoΤο μακρύταξίδι της άμμουrdquo του Πιερ Πάολο Παζολίνι μέλος των Ελλη-νικών Επιτροπών του Διεθνούς Κέντρου Θεατρικής Μετά-φρασης και του MAison Drsquo Europe et drsquo orient στο Παρίσι

Ο Μουσσά (1934) του ΠαναϊτΙστράτι (πρώτη μετάφραση copy στα ελληνικά) στην εναρκτήρια εκδήλωση του κύκλου Άγνωστος Ελληνισμός στη Στέγη Γραμμάτων amp Τεχνών - Αθήνα 2010εισήγηση για το συγγραφέα και μετάφραση Μπουμπουλίνα Νικάκη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 12

Έκφραση 13

ΧοροστάσιΌπως χορεύει η Ήπειρος και σιγοπερπατάει Γιάννη μου το μαντήλι σου σε μένα το πετάειΚαι μια κοντούλα λεμονιά ζυγώνει στην αυλήμου μη με μαραίνει η ξενιτειά και παίρνει τοφιλί μου

Αναστασία ΚόκκινουΣπάρτη 22 - 6 - 2012

Γόρδιος δεσμός

Δε δοκίμασε καν να τον λύσειούτε και πρόσεξε το μειδίαμα στα χείλη των ντόπιωνόταν πήρε βαθιάν ανάσα και ύφος αγέρωχομε το σπαθί του διαπέρασε το μύθοχρειαζόταν υλικό για το δικό τουανοίγοντας καινούργιους τρόπους

Μόνον οι ντόπιοι ήξεραν πως καιρό τώραεπινοούσαν χίλια δυό τεχνάσματα να συγκαλύπτουν τη φθορά του χρόνουπόλος έλξης και πηγή εσόδων ο γόρδιος δεσμός είχε σαπίσειας τον έκοβε λοιπόν να ησυχάσουνπιο βολικός αυτός ο τρόπος

και ο μύθοςhellip μύθος

Μοναξιά η έσχατηΜετακινούσε διαρκώς τα όριατων αντοχών τουκαι των άλλων -για να λέμε την αλήθειαΠότε κρυφά στα όνειρά τουκαι πότε φανερά-να τον ακούνε και να παίρνουν θάρροςοι φόβοι του και οι άλλοιΜέχρι που τα ξεπέρασε-τα όριά τουΣτην τελευταία απελπισίααρνήθηκενα δώσει τ΄όνομά του-την είπε μοναξιάαπαρηγόρητηΜοναξιά η εσχάτηΚαι αποσύρθηκεστα δώματα του επέκεινανα ξαποστάσει-στις δάφνες του είπανΕκείνος πήρε αγκαλιά τη μοναξιά του-κι έγειρε

Δημήτρης Πετρόπουλος -ηθοποιός

ΑδιαφορίαΠριν κάμποσα χρόνια πριν την εισβολή της τεχνολογίας και του πλούτουοι κοινωνίες ήταν συμπαγείς Οι άνθρωποι είχαν την ανάγκη ο ένας τονάλλο Υπήρχε αλληλεγγύη και συμμετοχή στα κοινά Τα καφενεία γινότανμικρές Βουλές όπου συζητούσαν τα προβλήματα αντάλλασαν απόψειςμετέφεραν πληροφορίες έπερναν αποφάσεις για το κοινό καλό Η ει-σβολή της τεχνολογίας (τηλεόραση αυτοκίνητο) και του πλούτου έσπα-σαν τη συμπαγή κοινωνία οι άνθρωποι απομωνόνταν και ο καθ΄έναςέπερνε την υπόθεση στα χέρια του για το δικό του συμφέρονΣήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης όλο και περισσότεροι άν-θρωποι αποστασιοποιούνται από τα Κοινά Τούτο φαίνεται από τις εκλο-γικές αναμετρήσεις που τα ποσοστά αποχής όλο και αυξάνουν Η ολοένααυξανόμενη αποχή και αδιαφορία των πολιτών με τα κοινά φαίνεται ναείναι σχεδιασμένη με απότερο σκοπό οι κυβερνήσεις να νέμονται τηνεξουσία μέσα σε μια παθογόνο κοινωνίαΕυτυχώς μέσα από τις διασπασμένες κοινωνίες υπάρχουν άνθρωποιπου ενδιαφέρονται και αγωνίζονται να κρατήσουν τη συνοχή της κοινω-νίας μέσα από Πολιτιστικούς φορείς Συλλόγους Ενεργών Πολιτών Πολι-τών Παρέμβαση και άλλων μορφών Η προσπάθειά τους είναι δύσκοληκαι επίμονη γιατί συναντούν τον τοίχο της αδιαφορίας Δεν πτοούνται καιαντιπαλεύουν τα εμπόδια Αυτοί οι άνθρωποι αυτοί οι φορείς θέλουν νακρατήσουν την κοινωνία συμπαγή και να αποτελέσουν τον φάρο για τομέλλον των επόμενων γεννεώνΑπτό παράδειγμα της αδιαφορίας είναι το παρακάτω κείμενοΗ αδιαφορία των πολιτών για τα κοινά είναι εχθρός της προόδου και τουπολιτισμού Στην αρχαία εποχήοι αδιάφοροι πολίτες θεωρούνταν κατώ-τεροι άνθρωποι μέσα στην κοινωνία Ήταν άγραφος νόμος που έγινεπίστη και απόκτησε διαχρονικό κύροςΟ Γκράτσι είχε πει πως laquo28 αδιάφοροι και 3 κακοί κάνουν 31 κακούςraquoΟ Γερνμανός κληρικός Μάρτιν Νιμέλ κρατούμενος σε στρατόπεδο συγ-κέντρωσης την εποχή του Ναζισμού αγανακτισμένος και μετανιωμένοςγια τη δική του αδιαφορία πάνω στα προβλήματα της εποχής του διατύ-πωσε τις παρακάτω σκέψειςlaquoΣτην αρχή οι Ναζί ήλθαν και συλλάβανε τους κομμουνιστές Δεν μίλησαδεν ήμουν κομμουνιστήςΈπειτα πιάσανε τους σοσιαλδημοκράτες Δεν μίλησα ούτε σοσιαλδημο-κράτης ήμουναΜετά από λίγο ήλθε η σειρά των συνδικάτων Δεν με αφορούσε Δεν είχαεκλεγεί σε συνδικάτοΑργότερα πιάσανε τους Εβραίους Σώπασα ούτε Εβραίος ήμουναΣτο τέλος ήρθαν να πάρουν εμένα Μα δεν υπήρχε κανείς να φωνάξειraquo

ΠΑΝΕΛΗΣ ΝΙΚΟΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 13

Έκφραση 14

1 Τρώτε συνειδητά Και μόνο όταν είστε σίγουροι ότι πραγματικά πεινάτεhellip Μην αφήνετετο άγχος ή την συνήθεια της καθημερινότητας να σας παρασύρειhellip Κλείστε την τηλεόρασηή τον υπολογιστή και απολαύστε το γεύμα σαςhellip2 Ξεκινήστε την ημέρα σας με ένα πρωινό πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και φυσικά σάκ-χαρα που θα σας δώσει ενέργεια και καλύτερη διάθεση για αρκετές ώρες3 Κάντε ένα διάλειμμα για κίνηση Βγείτε μια βόλτα και απολαύστε 15-20 λεπτά περπάτημαή βρείτε μια δραστηριότητα που σας ευχαριστεί και προσκαλέστε έναν φίλο4 Μειώστε τις μερίδες ndash Αυξήστε την συχνότητα των γευμάτων ndash Προσέξτε την σύστασηhellipΚατά μέσο όρο τα σημερινά σπιτικά φαγητά έχουν 63 περισσότερες θερμίδες απrsquo ότιείχαν 10 χρόνια πρινhellip5 Φροντίστε να ενυδατώνεται σωστά καθημερινά τον οργανισμό σαςhellip Έχει ανάγκη απόαρκετό νερό για να λειτουργεί κανονικά

6 Προσοχή στο χρώμαhellip Τρώτε πολλά λαχανικά και φρούτα έντονου χρώματος κεράσια μούρα ρόδια σταφύλια καρότοσπανάκι σαλάτα ντομάτες πιπεριέςhellip Όσο πιο βαθύ το χρώμα τουςhellip τόσο μεγαλύτερη η ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιώνπου περιέχουνhellip7 Αντί των λιπαρών άσπρων και κίτρινων τυριών που καταναλώνατε έως τώρα προτιμήστε κάποια με χαμηλή περιεκτικότηταλίπους αλλά εξίσου γευστικά πχ τυρί Cottage κατίκι Δομοκού άσπρο τυρί χαμηλών λιπαρών ανθότυρο μυζήθρα κλπ8 Τα μυρωδικά στο φαγητό όπως η δάφνη το γαρίφαλο και η κανέλα πέρα από τις γευστικές έχουν και άλλες επιδράσειςhellipΤα αιθέρια έλαιά τους που απελευθερώνονται κατά το μαγείρεμα έχουν αντιοξειδωτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες 9 Ο ΕΠΑΡΚΗΣ ΥΠΝΟΣ είναι ζωτικής σημασίας για το ανοσοποιητικό μας σύστημαhellip Μερικοί διαβιβαστές υπεύθυνοι για τονύπνο ασκούν μία διεγερτική δράση ακόμη και στους διαβιβαστές του ανοσοποιητικού10 Για όλους όσους ξεφύγατε από το πρόγραμμα σας τις προηγούμενες ημέρεςhellip μην τιμωρείτε τον εαυτό σας φτάνονταςσε υπερβολές και εξαντλητικές δίαιτεςhellip Απλά ακολουθήστε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο και καταναλώστε αρκετά υγρά

10 Συμβουλές

για μια

καλύτερη

ζωή

Θεπαπείααπό τηφύσηΗ αλόη

Επουλώνει πληγές τραύματα και εγκαύματα γρήγορα σε ανθρώπους και ζώα Γιrsquo αυτό το λόγο και χρησιμοποιείτε για την επούλωσηουλών μετά από εγχειρήσεις με επάλειψη gel αλόης αλλά και προληπτικά σε έγκυες για να μην αφήσουν σημάδια ραγάδες μετά τηνεγκυμοσύνη Επίσης είναι ιδανική για την περιποίηση και την πρόληψη δημιουργίας ουλών στην ακμή Η αλόη σταματάει την ουλί-τιδα μέσα σε 1 εβδομάδα όταν χρησιμοποιείτε σε οδοντόκρεμα διορθώνει προβλήματα στα ούλα και προλαμβάνει της ασθένεια πε-ριοδοντίτιδα ειδικά με οδοντόκρεμα που εκτός από αλόη περιέχει και πρόποληΈχει αντιαλλεργιογόνο δράση βοηθώντας τον οργανισμό να απορροφά καλύτερα τις ουσίες που μας προκαλούν αλλεργίες Επίσης ηαλόη είναι υποαλλεργική για το 99999 των ανθρώπων Η αλόη βελτιώνει το άσθμα μετά από συνεχή λήψη 6 μηνών αν και τα απο-τελέσματα αρχίζουν να φαίνονται ακόμα και από τον πρώτο μήνα με αντίστοιχη μείωση των εισπνεόμενων φαρμάκωνΈχει ευεργετική δράση στο έντερο Θαυματουργή στην κολίτιδα και τη δυσκοιλιότητα φουσκώματα και μυκητιάσεις Για προχωρη-μένη δυσκοιλιότητα διαλύστε 300 ml χυμού αλόης σε περίπου ένα λίτρο νερό και πιείτε το ανά διαστήματα μέσα σε μια ημέρα καιγια 3 ημέρες τουλάχιστοΕίναι η καλύτερη φίλη των φαρμάκων Βοηθάει τα φάρμακα να λειτουργήσουν καλύτερα και δεν έχει καμία παρενέργεια ούτε αλλη-λεπιδράσεις με αυτάΜειώνει το ζάχαρο στους διαβητικούς Ειδικά στον γεροντικό διαβήτη (τύπου ΙΙ) τα αποτελέσματα είναι θαυματουργά και φαίνονταισε 20 ημέρες εώς 2 μήνες Σε αυτή την περίπτωση ξεκινάτε την αλόη μαζί με τα φάρμακα αλλά όσο το ζάχαρο κατεβαίνει

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 14

Έκφραση 15

σε συνεννόηση με το γιατρό σας μειώνετε σταδιακά τα φάρμακαΜειώνει την χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια μέσα σε λίγες εβδομάδες χρήσης του χυμού Επίσης μειώνει την πίεση σε περίπτωσηυπέρτασηςΣταματάει την τριχόπτωση που προέρχεται από άγχος με το σαμπουάν αλόης και το ειδικό σπρέι αλόης με βότανα σαν μάσκα πουδεν ξεβγάζεταιΘεραπεύει το έλκος στομάχου και τις γαστροπεπτικές διαταραχές ακόμα και χωρίς τη χρήση φαρμάκων Προστατεύει το στομάχιαπό φάρμακα που το επιβαρύνουν και βοηθάει τη χώνεψη Ηρεμεί ξινίλες ρεψίματα και διάφορες διαταραχές Επίσης σταματά τηνγαστροοισοφαγική παλινδρόμησηΟ χυμός της Αλόης μπορεί να πίνεται καθημερινά και ισόβια σε μικρές ποσότητες 60- 100ml καθημερινά σε 2 ή 3 δόσεις Στις μισέςποσότητες είναι ο ιδανικός χυμός για τα παιδιά Μπορεί να διαλυθεί σε νερό ή χυμό ή χλιαρό τσάιΗ αλόη σκοτώνει το μύκητα που δημιουργεί την κολπίτιδα στα γυναικεία γεννητικά όργανα Επίσης είναι ευεργετική στιςουρολοιμώ-ξεις ακόμα και αν αυτές είναι χρόνιεςΕίναι ο απόλυτος σύμμαχος στην καθημερινή υγιεινή των ευαίσθητων περιοχώνΟ χυμός της αλόης πρέπει να καταναλώνεται συστηματικά από τους καπνιστές Είναι απαραίτητη η χρήσηAloeVeraLeaf της σε αυτήτην περίπτωση Βοηθάει τον οργανισμό μέσα από τα τριχοειδή να καθαρίσει τα εκατοντάδες δηλητήρια που κολλάνε στους πνεύμο-νες και πρέπει να απομακρυνθούν άμεσα από τον οργανισμό Προλαμβάνει τις καρκινογενέσεις που δημιουργούνται στον οργανισμόαπό τις ουσίες του τσιγάρου όπως η φορμαλδεΰδη το βενζόλιο και το μονοξείδιο του άνθρακαΟ χυμός της αλόης χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θεραπεία των αιμορροΐδων και του πόνου ή του κνησμού που αυτές δημι-ουργούν Με τη χρήση του χυμού του σπρέι άμεσης δράσης και της κρέμας με πρόπολη θεραπεύονται διάφορες δερματοπάθειεςόπως δερματίτιδα έκζεμα ή ψωρίαση Ειδικά για την ψωρίαση η Αλόη αποτελεί μία από τις πιο σίγουρες θεραπείες Υποχωρεί μέχρικαι 95 μέσα σε 2 -8 μήνες Τα αποτελέσματα όμως φαίνονται από το πρώτο 20ήμεροΜέσα από αυτή τη δράση της η αλόη θεραπεύει όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα Είναι ασθένειες που τις δημιουργεί ο ίδιος ο οργανι-σμός λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού Ο χυμός αλόης είναι άριστος σύμμαχος κατά τη διάρκεια μικρής ή μακράς δίαιταςπαρέχει πολύ σημαντικά ζωτικά συστατικά και βοηθάει τον μεταβολισμόΜελέτη του 1997 από το πανεπιστήμιο του Texas δείχνει ότι η αλόη μακραίνει τη ζωή και μικραίνει τη συχνότητα ασθενειώνΟ χυμόςτης αλόης πίνεται προληπτικά ακόμα και αν δεν υπάρχει κάποια ασθένεια 2-3 φορές τη μέρα από 30 ml είναι αρκετά για να ζήσετετις ιδιαίτερες ιδιότητες τηςΗ αλόη είναι μια σημαντική ελπίδα για το μέλλον σε εποχές που θα έρθουν και επιδημίες που θα λάβουν χώρα και τα κλασικά φάρ-μακα θα αποτύχουν

Πηγή Περιοδικό laquoΥγεία και ευεξίαraquo του Αρτινού εκδότη Αλέξανδου Λαλάκου

Ζωές πλασμάτων που δε ζουν σε ένα παράλληλο

σύμπαν αλλά συγχρόνως με εμάς Ζωές ζωντα-

νών οργανισμών που χαίρονται λυπούνται αισθά-

νονται έχουν θέληση για τη ζωή όπως ακριβώς

εμείς τα ανώτερα θηλαστικά οι Άνθρωποι

Εμείς οι άνθρωποι που έχουμε ανώτερη νοημοσύνη

μπορούμε να έχουμε τα ζώα είτε στην υπηρεσία μας

είτε στα σπίτια μας είτε στα κτήματά μας Οι άνθρω-

ποι είμαστε εκείνοι που κινούμε τα νήματα που φροντίζουμε για όλα τα υπόλοιπα ζώα

Αυτή η γωνιά θα προσπαθήσει να σας ενημερώνει για όλα τα τεκταινόμενα σε επίπεδο του Δήμου μας Να σας κρατάει σε επαφή με τα

συμβάντα που αφορούν τους φίλους μας τα Ζώα Δεν έχουν φωνή να μιλήσουν Δεν έχουν λόγο να εκφραστούν Το laquoΦιλοζωικό Σωμα-

τείο Άρταςraquo έχει ως στόχο τη συνεχή σας πληροφόρηση σε ότι αφορά το κομμάτι που πραγματεύεται

Όσα γνωρίζουμε εμείς επιθυμούμε να τα μεταφέρουμε και σε εσάς Ότι σχετικό με τα φιλοζωικά υποπίπτει στην αντίληψη σας θα σας

παρακαλούσαμε να μας το μεταφέρετε

laquoΟ πολιτισμός ενός λαού κρίνεται από τον τρόπο που συμπεριφέρεται στα ζώαraquo είπε ο μεγάλος Mahatma Ghandi

Εμείς λοιπόν θα αναφερόμαστε σε αυτές τις συμπεριφορές είτε αυτές είναι για κάτι καλό που συμβάλει στην ευζωία των ζώων ή στην

υιοθεσία τους είτε αυτό είναι κάτι κακό όπως η εγκατάλειψη η κακοποίηση ο βασανισμός

Πάντοτε τεκμηριωμένα σωστά βάσει των νέων νόμων που έχουν ψηφιστεί και σε συνεχή ενημέρωση και επικοινωνία με την αρμόδια

Υπηρεσία του Δήμου Αρταίων για τα ζητήματα που αναφύονται καθημερινά

Καλή μας αρχή λοιπόν Φιλοζωικό Σωματείο Άρτας

ΖωέςΖώων

Μια φορά και ένα κόσμημα

χειροποίητα κοσμηματα

Fb page Μια φορά και ένα κόσμημα

Βάσια Αττική τηλ 6988740710

(Απόφοιτη ΑΤΕΙ Πληροφορικης Άρτας)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 15

Έκφραση 16

Ηγυναίκα του Λωτ γύρισε και κοίταξε πίσω την ώρα της μεγάληςφυγής πληρώνοντας την ανυπακοή της στο Θεό και στον Λωτ

ενώ το μόνο που θέλησε ήταν να κρατήσει κάτι από τη μνήμη τηςπρογενέστερης ζωής της Τιμωρήθηκε κι έγινε στήλη άλατος για τοελάχιστο αυτό νεύμαπρος το παρελθόν τηςΗ Βεροιώτισσα Σοφία Καλογερίδου στις ιστορίες της συλλογήςτης laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo γεννάειμνήμεςμνήμες της προγενέστερης ζωής τηςαυτοβιογραφικά τηςστοιχείαξεθυμασμένες αναμνήσεις προσωπικές εμπειρίες και ντο-κουμέντα σιωπές και εξομολογήσεις ιστορίες συγγενών της λυ-τρωτικές ιστορίες απλών και καθημερινών ανθρώπων της γενέθλιαςγη της εσωτερικές διαδρομέςδιάφορες οπτικές γωνίες καταβύθισηστο χρόνο μικρή και μεγάλη ιστορία ιστορία και μυθοπλασία μνήμηκαι λήθη μια σειρά οπισθοδρομήσειςιστορίες παλιές και νέες πραγματικές και φανταστικές ιστορικά γεγονότα μνήμεςτης Μακε-δονικής γης της Βέροιας και του Μετόχι Προδρόμου της Ημαθίας Μια καταβύθιση στις σκοτεινές και φωτεινές πλευρές της πόλης τηςτου χωριού της και των ανθρώπων της Προνομιακές οι θέσεις τηςοξυδερκούς συγγραφέωςΣοφίας Καλογερίδου που στο μερικό βλέ-πει το σύνολο στο κομμάτι το όλο Επιχειρεί να παίξει με μνήμεςεπίμονες και λυτρωτικές είναι ένας νυγμός για το θλιβερό παρελ-θόν και το αγριεμένο σήμερα χωρίς να τιμωρηθεί και να γίνει στήληάλατος αλλά να επιβραβευτεί από τους απαιτητικούς αναγνώστεςτης καλής λογοτεχνίας διότι laquoχύνειraquo στους κοχλίες των αυτιών τωναναγνωστών όχι μόνο την προσωπική και οικογενειακή της ιστο-ρία αλλά και την ιστορία της Βέροιας Αυτός είναι ο ιδανικός τρόποςγια να μπορέσει κανείς να δώσει σάρκα και οστά σε μια πόλη καιαυτό το πετυχαίνει με τρόπο μνημειώδη η ίδια η συγγραφέας Αυτόδίνει απάντηση σε όσους αναρωτιούνται αν μπορεί μια πόλη ή έναχωριό να βιογραφηθεί όπως μια προσωπικότητα Μια βιογραφίαπόλης και μια αυτοβιογραφία που αντί να αναμασήσει με γλυκεράαισθήματα το απώτατο παρελθόν επιτρέποντας στη νοσταλγία νασαρώσει το πεδίο προτιμά να ζωγραφίσει με λαμπερά χρώματατην ιστορική κοινωνική και πολιτική σκευή τουΜε λαμπερά χρώ-ματα αλλά μακριά από εξιδανικεύσεις και αγιοποιήσειςΓιατί κανέναςσυγγραφέας και πολύ περισσότερο η Σοφία Καλογερίδου δεν είναιούτε παραγωγός ανακουφιστικών μύθων ούτε αγιογράφοςhellipΜια εξωτερική πρόκληση θα αφυπνίσει τις κοιμισμένες διαθέσεις καιαναμνήσεις της όπως συμβαίνει με τα ηφαίστειαhellipΌμως η Σοφία Καλογερίδου θα βρεθεί μπροστά σε μικροϊστορίεςκαι μεγαλοϊστορίες μεγάλης υπαρξιακής έντασης σκηνές που απο-καλύπτουν σχεδόν ψιθυριστά χωρίς τίποτα τομεγαλόφωνο το βαθύ ανθρώπινο δράμαΤότε που ζούσαμε hellip Σε χρόνια σέρτικα θυμω-μέναhellip Σαλοίκεκέδες οργανοπαίχτες γκαϊτα-τζήδες δεξιοτέχνες του κλαρίνου Πόντιοι τηςΒέροιας πνιγμένοι στον Αλιάκμονα ταΠιέριατο Βέρμιο βλαχογειτονιές της ΒέροιαςοΠρομηθέας- η δυτική συνοικία της ΒέροιαςΛαδόμυλοι της Βέροιαςη καραβέροια η Εληάτο σάλι του Αλιάκμοναθεές των τάπερταπερ-τζούδες κουνελοπνίχτες ο Τσονγκλασέ δηλω-σίες της Μακρονήσου ο Γράμμος και το ΒίτσιΜάυδες Παοτζήδες Σουμπερίτες Πουλικοί ηΜαρή και η Χαμαϊδή απόμαχοι καιμοναχικοίτραύματα του εμφυλίου εξιλεωτικέςπρακτικές χωρίς λύτρωση και από τη βαρβαρό-τητα ως την τρέλαγκαζοτενεκέδες με χρήματαστον απόπατο πάνω από το βόθρο γούνεςμινκ γυναίκες που γαυγίζουν γυναίκες που πε-ριμένουν τον άνδρα της ζωής τους δεκαοκτώολόκληρα χρόνια το πρώτο φιλί που ήταν το hellip

νεκροφίλημα ροδάκινα κράνα ρίγανη τσίπουρο ντουντουρμά-δες ρεβανί πεϊνερλί μαρμελάδες κεράσι φράουλακαιροδάκινοτζιρνίκια χαψίες (γάβροι) η Παναγία Εικοσιφοίνισσα καιπολλά άλλα Το διαβατήριο της συγγραφέως για τη διάσχιση του χρόνου καιτην προσπάθειά της για την κατάκτηση της μνήμης είναι το κάθετης διήγημα της συλλογής όχι το θεήλατο αλλά το καμωμένο μεγήινα υλικά το χειροποίητο που σπείρεται βλασταίνει και ανθίζειhellip Η Σοφία Καλογερίδου πρέπει όμως να γνωρίζει αυτό που λέει ομεγάλος Νορβηγός συγγραφέας Καρλ ΟύβεΚνάουσγκορντ laquoΗμνήμη δεν είναι αξιόπιστο μέγεθος μέσα στη ζωή Και δεν είναι εξαι-τίας του απλού γεγονότος ότι δεν βάζει ποτέ ως προτεραιότητά τηςτην αλήθεια Δεν είναι ποτέ η αναζήτηση της αλήθειας που καθορίζειεάν η μνήμη θα επαναφέρει ένα γεγονός με ακρίβεια ή όχιΗ αιτίαείναι το προσωπικό συμφέρον Η μνήμη είναι ύπουλη και χρησιμο-ποιεί τεχνάσματα αλλά όχι με τρόπο επιθετικό ή μοχθηρόΤο αντί-θετο κάνει ότι μπορεί για να κρατάει τον κάτοχότης ικανοποιημένοraquo Εικοσιεπτά διηγήματα μινιατούρεςΕικοσιεπτά διηγήματα μπονσάιΕικοσιεπτά διηγήματα με συντομία πυκνότητα αμεσότητα καικοφτή σαφήνειαΔεν μιλάμε για μινιμαλισμό αλλά για δωρικότητα Μικρή φόρμα Από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη μέχρι τον ΓιώργοΙωάννου η μικρή φόρμα ανέδειξε μάστορες στη της γλώσσας καιτου ύφους και χάρισε ανεπανάληπτες σελίδες στην ελληνική λο-γοτεχνίαΣε αυτή την γραμμή εντάσσεται και η συλλογή της Βεροι-ώτισσας ΣοφίαςΚαλογερίδου Γλώσσα ζωντανή δουλεμένη λιτή άμεση τρυφερή με λεπτές ποι-ητικές αποχρώσεις που εμπεριέχει ένα λεξιλογικό θησαυρό Λέξειςαπλές επιδέξια πλεγμένες αλλά και με ένα πνεύμα καθολικόπουπαράγει έναν ύμνο στη ζωή Οι τόποι μνήμης παραμένουν τόποι περισυλλογής υπόμνησηςανάμνησης και μαθημάτων για το μέλλον Το παρελθόν τόπων καιανθρώπων συνεχίζει να ζει στο παρόν διαμορφώνοντας και επη-ρεάζοντας τις ζωές τωνσημερινών ανθρώπωνΟι ιστορίες θέλουν απλώς να λέγονται Οι ιστορίες θέλουν πάντααπλώς να ειπωθούν Υπάρχει πάντα μια ιστορία που θέλει να ειπω-θεί Το μόνο που μπορεί ένας συγγραφέας να εμπιστευθεί είναι αυτάτα κύματα της παλίρροιας που σκάνε μέσα του την ιστορία δηλαδήπου θέλει να ειπωθεί Εσύ Σοφία Καλογερίδου αυτό έκανες εμπι-στεύτηκες την ίδια την πράξη της γραφής Και δεν ξέρω πόσο σε

αντάμειψε αλλά τις ιστορίες σου τις είπες Καιαυτό που έχτισες είναι διαχρονικό Εύχομαι μεόλη μου την καρδιά όσοι χειριστούν από εδώκαι πέρα την προώθηση της συλλογής των διη-γημάτων σου να τους δώσουν την ευκαιρία ναδιαβαστούν ώστε αυτό να επιβεβαιωθείΣπουδαίο βιβλίοΗ Σοφία Καλογερίδου γεννήθηκε το 1969 στηΒέροια όπου ζειΣπούδασε Ηλεκτρολόγος μη-χανικός στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκηςκαι τελείωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμασπουδών laquoΔημιουργική Γραφήraquo στο Πανεπι-στήμιο Δυτικής Μακεδονίας Είναι καθηγήτριαΠληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαί-δευσηΈχει διακριθεί σε εφτά διαγωνισμούς ενώ διηγήματά της περιέχονται σε τέσσεριςσυλλογικές εκδόσειςΑυτό είναι το πρώτο της βι-βλίο

Κώστας Τραχανάς

ΣΚαλογερίδου Διηγήματα

laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo Εκδόσεις Παράξενες Μέρες 2016 σελ 109

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 16

Έκφραση 17

Μrsquo αυτόν τον τίτλο που προκαλεί ερωτηματικά βάφτισε το πρώτο της βιβλίο μετά από δια-κρίσεις της σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις ηΒεροιώτισσα συγγραφέας Σοφία Καλογερίδου (φωτο)

Και επειδή ο τίτλος είναι συνήθως σημείο αναφοράς ενός βιβλίου ο συγκεκριμένος τίτλος μπορείνα λειτουργήσει για άλλους ελκυστικά με τη γοητεία που προκαλεί το παράξενο και για άλλουςαπωθητικά με την υποψία του ακατανόητουΗ Καλογερίδου διακινδύνευσε να συμβεί το δεύτερο επιμένοντας στον τίτλο έχοντας επίγνωσητης αξίας του βιβλίου της αλλά και γιατί είναι και η ίδια ίσως laquo ανυπότακτηraquo όπως ανυπότακτεςονομάζει τις ιστορίες του βιβλίου της και τους ήρωές του που επίμονα ζητούσαν να παραβιάσουντην καταπακτή της μνήμης και να βγουν στο φωςzogia-vivlio-kafe-sofia-kalogeridouΕίκοσι εφτά μικρά διηγήματα εκδόσεις Παράξενες Μέρες που ξεκινούν από το ελάχιστο τηςμισής σελίδας για να απλωθούν σε περισσότερες αλλά ποτέ πολλές σελίδες προκαλούν την ίδιααίσθηση με τα έργα μικρής φόρμας στην Τέχνη Η ουσία στο μικρό και λίγοΤο βιβλίο της είναι ένα βιβλίο μνήμης laquoΑφιερωμένο στη μάνα μου Μαρία και τη γιαγιά μου Σοφίαπου εγκαταβιώνουν στη μνήμη μουraquo γράφειΌμως η μνήμη όχημα που την οδηγεί στο χθες λειτουργεί και αντίστροφα φωτίζοντας συμπερι-φορές σημερινές ζωγραφίζοντας έτσι την ανθρωπογεωγραφία των τελευταίων πενήντα χρόνων

Οι ήρωές της που κινούνται στο χώρο της Μακεδονίας και συγκεκριμένα γύρω από τη Βέροια στα χωριά του Αλιάκμονα ndash laquoΤα παι-δικά καλοκαίρια τα πέρασα στο μικροσκοπικό χωριό μου το Μετόχι Ημαθίας και αν και νιώθω πολίτης του κόσμου τα χώματα τουτόπου αυτού με συγκινούν ιδιαίτεραraquo- είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που περνούν από δίπλα μας χωρίς να τους προσέχουμεή το αντίθετο τους προσέχουμε γιατί είναι πολύ διαφορετικοί καθώς ξεφεύγουν από το κοινωνικό statusΣυνήθως οι ήρωες των βιβλίων πλάθονται από τους συγγραφείς τους με έντονα χαρίσματα ή ελαττώματα ώστε να είναι ελκυστικοίγια τον αναγνώστη και να μπορεί να πλεχθεί γύρω τους ο μύθοςΟι περισσότεροι ήρωες της Καλογερίδου παρόλο που δεν διαθέτουν ούτε το χάρισμα ούτε το ελάττωμα σε μεγάλο βαθμό υψώνουντο μπόι τους με σημαία τη γνησιότητά τους διεκδικώντας κι αυτοί τη θέση τους στη γραφή

Πορτρέτα της καθημερινότητας με γρήγορες και εύστοχες πινελιές αποτυπώνουν εξωτερικά και κυρίως εσωτερικά χαρακτηρι-στικά με μια δύναμη που ξαφνιάζει Νέοι γέροι παιδιά όλες οι ηλικίες έχουν τη θέση τους σrsquo αυτό το βιβλίοΟ Τσονγκλασέ που δίνει και το όνομά του στο βιβλίο ήρωας μόνο μισής σελίδας δεσπόζει ανάμεσα στα πορτρέτα με την τραγικό-τητά του καθώς εμείς οι άλλοι δεν μπορούμε να μπούμε στο δικό του παράξενο κόσμο τόσο διαφορετικό από το δικό μας τονεκλογικευμένο χλευάζοντάς τονΗ Βουλάρα η Τσαπατσουλιστάν η τρελή που γάβγιζε ο Σίμος ο κεκές η laquoχήραraquo ερωμένη ο laquoδηλωσίαςraquo θείος ο άστεγος Νο 134ο κ Δημητράκης στο γηροκομείο η μικρή τσιγγάνα στο ναζιστικό στρατόπεδοhellip Κι όλοι αυτοί και άλλοι να σχηματίζουν ένα πολύ-χρωμο ψηφιδωτό με τη μοναξιά τους τα χαμένα όνειρα και τους αγώνες τους αλλά και με το πάθος τους για τη ζωή το γέλιο καιτο κλάμα τους τα σωστά και τα λάθη τουςΌλοι όμως καθαγιάζονται μέσα από τις συνθήκες που τους οδήγησαν στις πράξεις τους αφού η δημιουργός τους πάντα πίσω απότο laquoέτσιraquo ψάχνει το laquoγιατίraquoΟι ήρωές της είναι τόσο ζωντανοί ώστε κάποιοι απrsquo αυτούς θα άντεχαν και σε μια θεατρική ή σπονδυλωτή κινηματογραφική δια-σκευή δημιουργώντας ένα παράλληλο σύμπανΜια τοιχογραφία των απλών καθημερινών ανθρώπων φτιαγμένη από τα χρώματα της αλήθειας και της έμπνευσηςH αφήγηση της πολλές φορές χρησιμοποιεί το πρώτο πρόσωπο προσδίδοντας μια ιδιαίτερη αμεσότητα καθώς ο αφηγητής ο ση-μερινός Έλληνας βλέπει μέσα από το παράθυρο της μνήμης την ποντιακή του οικογένεια με τον αυθορμητισμό της τη γενναιοδωρίατα πείσματα και τις παραξενιές της που έπλασε αυτόν νοσταλγικό παρατηρητή του χθες αλλά δυστυχώς και άπραγο παρατηρητήτου σήμεραΌταν η αφήγηση μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπη μπορεί να φαίνεται πως αντανακλά αφηγήσεις άλλων περνά όμως από το ίδιοφίλτρο της ματιάς της πεζογράφου που την αφομοιώνει με την πρωτοπρόσωπη έτσι ώστε να μην ξεχωρίζεις πού ξεκινούν τα αυ-τοβιογραφικά στοιχεία και πού τελειώνουνΟ διάλογος όπου χρησιμοποιείται κερδίζει τον αναγνώστη καθώς κυλά με φυσικότητα χτίζοντας στέρεα τους χαρακτήρεςΟ λόγος της πυκνός δυνατός με αυστηρή επιλογή εκείνων των λέξεων που έχουν τη μεγαλύτερη εμβέλεια και είναι πιο κοντά σταπρόσωπα τον τόπο και την εποχή

Εκδόσεις Παράξενες ΜέρεςΤο τραγικό προβάλλει ανάγλυφα χωρίς τον παραμικρό μελοδραματισμό αλλά και χωρίς η ατμόσφαιρα ποτέ να βαραίνει αφούμια σπάνια αίσθηση χιούμορ διατρέχει όλο το βιβλίοΗ ίδια γράφει στον πρόλογο του βιβλίου της laquoΌταν έγραφα το βιβλίο έκλαψα και γέλασα Αν νιώσετε τον παλμό και την ανάσατου θα ήθελα να αφεθείτε στο συναίσθημά τουraquoΚαι έτσι πραγματικά συμβαίνει Αφήνεσαι στο συναίσθημά του αλλά και διακρίνεις με καθαρή ματιά μια νέα ταλαντούχα συγγραφέαμε δικό της προσωπικό ύφος και με μια πρωτότυπη συναρπαστική γραφήΗ Καλογερίδου λοιπόν μrsquo αυτό το πρώτο της βιβλίο δεν απέδειξε μόνο πως ξέρει να αφηγείται κερδίζοντας τον αναγνώστη Απέ-δειξε πολύ περισσότερο πως αγαπάει τον άνθρωπο πως τον ξέρει καλά και τον τιμά με τη γραφή της

Γράφει Η Δήμητρα Σμυρνή -Φιλόλογος

Σοφία καλογερίδου ldquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάrdquo

Ένα βιβλίο μνήμης που οδηγεί στο χτες Από τις εκδόσεις Παράξενες μέρες 2016

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 17

Έκφραση 18

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΚοινωνική Συνεταιριστική ΕπιχείρησηΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία που ανοίγει σε μια παράξενη εποχήΈνα καταφύγιο για τους νέους συγγραφείς που θέλουν να ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμοΈνα βλέμμα σrsquo αυτό που γίνεται εκεί έξω αυτό που συμβαίνει τώρα σε κάθε πόλη σε όλη τη χώρα σε όλο τον πλανήτηΣrsquo αυτό το σπίτι υπάρχει μια θέση για σημαντικά βιβλία που έλαμψαν στην εποχή τους και πρέπει να τα ξαναγνωρίσουμεΟι Παράξενες Μέρες είναι ένας ελληνικός εκδοτικός οίκος ανοιχτός στα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό Ελ-ληνικός επειδή ξεκινάμε από εδώ και ψάχνουμε πρώτα το δικό μας παρελθόν προσπαθούμε να διακρίνουμε το δικό μαςμέλλον αλλά το βλέμμα μας αγκαλιάζει όλο τον κόσμο Ακόμη περισσότερο αγαπάμε το διαφορετικό και πολεμάμε οτι-δήποτε σκοτεινιάζει ακόμη περισσότερο τις παράξενες μέρες μαςΈνας εκδοτικός οίκος που ανα-ζητάει συγγραφείς που έχουν κάτι σημαντικό να αφηγηθούν Θα διαβάσουμε με προσοχήκάθε κείμενο και θα αποφασίσουμε την έκδοσή του αν μας ενδιαφέρει ως αναγνώστες Αυτό και τίποτε άλλο θα είναι τοκριτήριό μας Τα βιβλία μας θα έχουν προσιτή τιμή και θα τα διαδίδουμε με ένα απλό δελτίο τύπου χωρίς προκάτ κριτικέςκαι ψεύτικα στολίδια Το ζήτημα για μας είναι να εκφράσουμε το σήμερα Αν το καταφέρουμε αυτό δεν έχουμε ανάγκητα κόλπα του μάνατζμεντ Εδώ μιλάμε για βιβλία Μιλάμε γιrsquo αυτό που αγαπάμε Μιλάμε για το σήμεραΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ

Ένας εκδοτικός οίκος που εκμεταλλεύεται την αγωνία και τα όνειρα των νέων συγγραφέωνΈνας εκδοτικός οίκος που laquoπουλάειraquo προκαταβολικά το βιβλίο στον ίδιο τον συγγραφέαΈνας εκδοτικός οίκος που διαπλέκεται με κυκλώματα προώθησης laquoδημιουργώνraquo που ξεκινούν από την πιο απλή μορφήlaquoτου γνωστού μας παιδιούraquo και φτάνoυν μέχρι τα εξειδικευμένα συστήματα προώθησης και καθιέρωσης συγγραφέων μετη μέθοδο του (διαφημιστικού) σωλήναΈνας εκδοτικός οίκος που προτάσσει τις ανάγκες του management από την αγάπη για τη γραφή και τα βιβλίαΠαράξενες μέρες για εκδόσειςΜπορεί να είναι παράξενες οι μέρες Και πότε δεν ήταν Αλλά και τώρα και πάντα έχουμε ανάγκη τα βιβλίαΓια να αντέ-

ξουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ομορφύνουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ονειρευτούμε έναν καλύτεροΜε ποιον τρόποΠρο-σφέροντας αυτό που αξίζει να διαβάσετεΕίμαστε εδώ και σας περιμένουμε Συγγραφείς με ταλέντο και εμμονές (μπορείκαι με το χάρισμα) παράξενοι γραφιάδες μανιακοί αναγνώστες και απλοί βιβλιοφάγοιΕίμαστε εδώ για να σας φέρουμεκοντά Και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε περισσότερο στη ζωήΜπορεί να επιβιώσει κάποιος έτσιΠοιος ξέρει Αλλάαξίζει τον κόπο να δοκιμάσουμε

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία

ΟΠολιτιστικός Σύλλογος Παραδο-σιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo δρα-

στηριοποιείται στο βόρειο τμήμα τηςΛέσβου και από το 2012 έχει επεκτείνειτις δραστηριότητές του και στηνΑθήνα ιδρύοντας το πρώτο του - αυ-τόνομο- παράρτημα στο Νέο ΗράκλειοΑττικής Βασικός άξονας των δραστη-ριοτήτων του Παραρτήματος είναι ηεκμάθηση παραδοσιακών χορών απόόλη την Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα λει-τουργούν και τμήματα μοντέρνουχορού γυμναστικής εκμάθησης παρα-δοσιακών οργάνων και τραγουδιούκαθώς και τμήμα θεάτρου Υπεύθυνοςτων χορευτικών τμημάτων είναι ο Γρη-γόρης Γρηγορίου με καταγωγή απότον Μόλυβο της Λέσβου Με σύμβολότου το κάστρο της Μήθυμνας ο laquoΜό-λυβοςraquo έχει ως στόχο την προστασίακαι τη διάδοση της πλούσιας κληρονο-μιάς του τόπου μας Η προσέγγιση τηςπαράδοσης μέσα από το χορό τη μου-

σική το τραγούδι και τα δρώμενα είναι για τα μέλη του ο ορίζοντας εκείνος μέσα από τον οποίο θεραπεύουν αρνητικές όψεις του σύγχρονουπολιτισμού δρώντας συλλογικά και με πνεύμα εθελοντισμού Στις 10 Αυγούστου 2016 το Παράρτημα θα δώσει και φέτος το καθιερωμένοραντεβού του και θα ανταμώσει τον μητρικό Σύλλογο στο Κάστρο του Μολύβου στη Λέσβο στο 16ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Μή-θυμνας ενώ το φθινόπωρο στις 15 Σεπτεμβρίου στο Ν Ηράκλειο Αττικής θα παρουσιάσει χορούς από όλη την Ελλάδα στα laquoΗράκλεια2016raquo Ας ανταμώνουμε πάντα με χορούς και τραγούδια

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδοσιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσα από το χορό

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 18

Έκφραση 19

Αναζητώντας την Άρτα

Γυρίζω από πλατεία σε πλατεία Κάθομαι σεκάποιο παγκάκι για λίγο κι απέ σε κάποιο laquoκαφέ raquoΔεν υπάρχουν πια εκείνα τα παραδο-σιακά καφενεία με τα στρογγυλά τσίγκινατραπεζάκια άλλα με το ξεβαμμένο πράσινο ήτο μπλε Μερικά τους σκουριασμένα έναγύρωΚοιτάζω τις πόρτες μία ndash μία σα νάναι να θυ-μηθώ ένα άνοιγμα που πίσω του περίμενε ηhellipνα μου δώσει τάχα την άλγεβραΣτην έκτη σελίδα ψιθυρίζει Ναι εκεί υπάρχει με μολύβι Σ` αγαπώ Στη στροφή της ανηφόρας για τα προσφυ-

γικά σηκώνω μια πέτρα να βρω από κάτω ανκάποια από τις πατημασιές του χρόνου ξέ-φυγε από την ισοπεδωτική μανία της ασφάλ-τουΆδικα ψάχνεις λέει Καιρό που μετακόμισαναπό τα μάτια ndashπλημμυρίζανε κάθε τόσο πουφοβήθηκαν- στην καρδιά κι από κει ndashούτεπου τις χώραγε-κόνεψαν σε μια ξεχασμένηάκρια του νου κι έρχονται απρόσκλητες λευ-κοντυμένες οπτασίες στο φεγγαρόφωτο τουΜάηΚάθομαι να πιω ένα ούζο Γύρω ndashτριγύρω

άγνωστα πρόσωπα Νέοι οι περισσότεροιΜε τα σκισμένα ndash ξεβαμμένα τζιν σακουλια-σμένα στα γόνατα και τα μπράτσα γεμάτατατουάζ σαν κατάδικοι που δραπέτευσαναπό κάποιο κάτεργοΓυρίζω τρέχοντας πίσω να θυμηθώ Αφηνιά-

ζει ο νους Στου Σκαντάλη- είχε πει Περίμενέμε θα ρθώ με τηhellipτάχα να σου φέρω τη με-τάφραση του Λυσία Να κοιτάξεις στο τέλος-Είστε ξένος -με ρωτάει η ευγενική περιέρ-

γεια του μοναχικού πελάτη πρωινού όπως κιεγώ από το διπλανό τραπέζιΝαι λέω ξένος Περαστικός για την ΆρταΜε κοιτάζει περίεργα Μα είστε στην Άρτα ndash

λέει Εδώ είναι η Άρτα-Α λέτε για την πλατεία Τα κτήρια Την οδό

Σκουφά Το ουζερί του Κακαβά η πλατείαΚιλκίς Αυτά ναι είναι εδώ Όμως τα άλλαhellip- Τα άλλα Μήπως ψάχνετε για την Παναγίατην Παρηγορίτισσα Καλέ μου Αρτινέ Όχι δεν ψάχνω την Πανα-γία την ΠαρηγορίτισσαΑυτή ούτε που ξέρω ποια είναι Ψάχνω γιατην Παριορίτσα για το Μονοπλιό Για την Κασοπίτρα -----------Δυο τραπεζάκια πιο κει ένας γεροπαλαιός

μετράει χάντρες στο κεχριμπάρι του και νοι-ώθω πως έχει στήσει αφτί Με κοχεύει κιόλαςμε μισόκλειστα μάτια-Αυτά δεν υπάρχουν πια-επεμβαίνει Κερνάςένα τσίπουρο να σου πω που θα τα βρειςΣηκώνεται κι έρχεται δίπλα μου Ανασηκώ-

νει το κασκέτο του και σκύβει δίπλα στ `αφτίμου Μέσα στη ψυχή σου-λέειΜόνο εκεί

5-6-16Σταύρος Ιντζεγιάννης-συγγραφέας-

ποιητής -δημοσιογράφος-ένας Αρτινόςνέος hellip87 ετών που ζει στην Πάτρα

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο Μας βάλαν σε μια βάρκαΚαι δυνατή βροχή Μου δώσαν δυο κουπιάΜε σύραν δουλεμπόροι μας είπαν δρόμο τώρα Το Αιγαίο να διαβώ Χτυπάτε για στεριά

Το κύμα μεγαλώνει αδειάζαμε με βάρδιεςΚαι τρέμει το σκαρί με χίλιες προσευχέςΝερό στην βάρκα μπαίνει περνούσαν και οι ώρες Γιατί είμαστε αρκετοί Μα πουθενά ακτές

Κλαίμε όλοι την Συρία Κλαίμε όλοι την Συρία Και την κεντρική Ασία και όλα τα μικρά παιδάκιαΚλαίμε τους αδικημένους κλαίμε μάνες πατεράδεςΤου Αιγαίου τους πνιγμένους Και τα΄αβάπτιστα μωράκια

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο σαν ήρθε η άλλη μέραΈνα κύμα σαν βουνό έβλεπα μόνο ουρανόΜας έκοψε στην μέση χαθήκαν οι συντρόφοιΤην βάρκα μας στα δυο και κλάμα ως τον θεό

Μας μάζεψαν οι ναύτες με πήγαν στην ΕλλάδαΣε πλοίο φορτηγό τα σύνορα κλειστάΤι απογίναν οι άλλοι την νύχτα δεν κοιμάμαιΔεν ξέρω να σας πω Τι γίναν τα παιδιά

Στέλιος Τσίκος επιγραφές - ποιητής στιχουργός

Οδημόσιος έπαι-νος η αναγνώ-

ριση και η ανάδειξηηθικών αξιών στιςμέρες μας είναι τοαπαραίτητο ανά-χωμα πολιτισμούστην ανθρώπινη πο-ρεία μαςΑκέραιοι άνθρωποι ανάμεσά μας κόντρα στο κυνήγι του πλούτου τη φρίκητης βίας και την αναλγησία της ατομικής επιβίωσης και υπεροχής προτά-σουν το ανάστημά τουςΑραιά μεν αλλά η αρετή καταφέρνει να γλιστράει και στις μέρες μας με αληθι-νές λέξεις και μεγάλους συμβολισμούς όταν στην πράξη ξεπερνά τα προ-φανή και απλώνει διακριτικά τις ανθρώπινες ευαισθησίεςΔεν διδάσκεται και δεν κωδικοποιείται η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη Κουβα-λιέται μέσα μας και οριοθετεί τη ζωή μας Δεν αντέχεται όλος αυτός ο πόνοςπου βιώνει σήμερα η γενιά μας χωρίς τους Σαμαρείτες μαςΈνας σύγχρονος Σαμαρείτης ήταν και ο οδηγός του Υπεραστικού ΚΤΕΛΆρτας με το λεωφορείο Νο 44 Υπέργηρος συνταξιούχος στις 30052016 πουέκανε τη διαδρομή για το χωριό του λησμόνησε το τσαντάκι του κατεβαίνον-τας δίπλα στο κάθισμα με την μηνιάτικη σύνταξη μέσα βιβλιάρια του και άλλαπολύτιμα προσωπικά είδηΟ τίμιος οδηγός και αφού περιπλανήθηκε σε άλλα δρομολόγια το τσαντάκιαναζήτησε τον επιβάτη για να παραδώσει αυτούσιο το περιεχόμενό του Ηπράξη της ανεύρεσης και της επιστροφής αποκτά ιδιαίτερη δυναμική καιηθικό έρεισμα και από το γεγονός ότι όχι μόνο δεν δέχθηκε ένα συμβολικό φι-λοδώρημα αλλά είπε ο εξαίρετος οδηγός ότι ήταν ευτυχής στιγμή για τον ίδιονα μοιραστεί την χαρά με τον απαρηγόρητο-ευτυχώς για λίγο- συνταξιούχοΗ ζωή του καθενός μας λοιπόν είναι ότι δίνουμε και οι μικρές αυτές ιστορίεςθέλουμε να επαναλαμβάνονται για να κρατά ο κόσμος και την ομορφιά τουΟ έντιμος και ευγενικός πολίτης ξέρει να αφήνει καλό και μεγάλο ίχνος στηνπερπατησιά του γιατί ακούει δυνατά τη φωνή της συνείδησής του Σε ευχαρι-στούμε θερμά οδηγέ Στέλιο και ο μπάρμπα Κώστας θα σε περιμένει στομικρό καφενεδάκι του χωριού του για ένα καφέ βαρύ γλυκό και πολύ κουβένταόπως παλιά

Ο ανηψιός του ΤΑΚΗΣ ΝΤΑΛΑΣ

Ένας άλλος κόσμος

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 19

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 3

Οι εθελοντές και οι εθελόντριες ήρωες της Οδού Νόρμαν

Το Κοινωνικό Ιατρείο Φαρμακείο Άρτας δημιουργήθηκε μέσα στη δίνη των καταστροφικών μνημονίων πουέχουν φτωχοποιήσει τον ελληνικό λαό έχουν δημιουργήσει μια τεραστίων διαστάσεων οικονομική και ανθρωπι-

στική κρίση και έχουν πλήξει ανεπανόρθωτα την δημόσια ιατροφαρμακευτική περίθαλψη Αποτελεί μια αυτόνομη δομήκοινωνικής αλληλεγγύης προς τους αδύναμους και τους κοινωνικά αποκλεισμένους συνανθρώπους μας τηρώντας σαφήαπόσταση από την αφ υψηλού φιλανθρωπία Από την ίδρυση του (Οκτώβριος 2014) μέχρι σήμερα έχει προσφέρει φάρμακα και ιατρική στήριξη σε 1800 περιπτώσειςπρομηθεύσει με τρόφιμα 40 οικογένειες συμπολιτών μας που βρίσκονται σε οικονομική ανέχειαπρομηθεύσει με σημαντικόαριθμό φαρμάκων το ιατρείο-φαρμακείο του κέντρου φιλοξενίας στη Φιλιππιάδασυγκεντρώσει και διανείμει στους πρό-σφυγες του κέντρου φιλοξενίας Φιλιππιάδας ρούχα τρόφιμα και παιδικά παιχνίδια οργανώσει 2 αποστολές φαρμάκωνκαι ειδών πρώτης ανάγκης στον καταυλισμό της Ειδομένης και στο Κομπάνισυνεργαστεί με Κοινωνικά Ιατρεία Φαρμακεία Αλληλεγγύης σε όλη την Ελλάδα για την ανταλλαγή φαρμακευτικών σκευα-σμάτων και παραϊατρικών ειδών (αναπηρικά καροτσάκια βακτηρίες κλπ) Το ΚΙΦ Άρτας μια αυτοοργανωμένη ανεξάρτητηκαι σε εθελοντική βάση αλληλέγγυα δομή ευχαριστεί όλους τους πολίτες της Άρτας χωρίς την έμπρακτη αλληλεγγύητων οποίων δεν θα μπορούσε να πραγματοποιήσει τις παραπάνω δράσεις Η στήριξή σας είναι η δύναμή σας για να συ-νεχίσουμε

Κοινωνικό Ιατρείο Φαρμακείο Άρτας

Ο εθελοντισμός στην ανώτερη μορφή του

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 3

Έκφραση 4

Επιχειρώντας στην ανάδειξη ενός τόσο σημαντικού κοινωνικού θέματος μάλιστα εν μέσω της μεγάλης οικονομικής κρίσης που διανύουμε

και με όλες τις συνέπειες που δημιουργεί σε όλες πλέον τις κοινωνικές ομάδες κυρίως όμως στις αδύναμες με αποκορύφωμα τους ανέρ-

γους ο εθελοντισμός από ενεργούς και ευαισθητοποιημένους πολίτες λειτουργεί θεραπευτικά και βοηθητικά ο οποίος μαλακώνει τις μεγάλες

ρυτίδες και δυσκαμψίες του ελλειμματικού κοινωνικού κράτους αλλά και την άγρια όψη της κοινωνίας εξαιτίας της υπερβολής του Εγώ και

της επικράτησης του ατομικισμού θυσιάζοντας το συλλογικό συμφέρον έναντι της ικανοποίησης των ατομικών συμφερόντων

Μέσα σε όλη αυτή τη γκρίζα κοινωνική κατάσταση η παρουσία και η δράση των εθελοντών πολιτών λειτουργούν ως πομπός ενδυνάμωσης

της αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας που όμως δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να υποκαταστήσουν ούτε να δικαιολογήσουν την αδυναμία

του κοινωνικού κράτους να στηρίζει τις κοινωνικές δομές και πρόνοιας

Ο εθελοντισμός εκφράζεται με την αλληλεγγύη την αλληλοβοήθεια τη συμπόνια την άμβλυνση ή και επίλυση προβλημάτων αδύναμων κοι-

νωνικών ομάδων αλλά και συνανθρώπων μας που αδυνατούν να ικανοποιήσουν μόλις τις βασικές ανάγκες επιβίωσής τους

Τέτοιες μορφές έκφρασης εθελοντισμού είναι οι έρανοι η συγκέντρωση ρούχων τροφίμων φαρμάκων και συμμετέχει μεγάλος αριθμός

πολιτών ανάλογα με τη δυνατότητα που έχει ο καθένας Παρά τις μεγάλες δυσκολίες που έχει ο ελληνικός λαός βλέπουμε να προσφέρει ότι

μπορεί συναισθανόμενος τις μεγαλύτερες ανάγκες που έχουν κάποιοι συνάνθρωποί μας αλλά και κοινωνικές ομάδες

Μία ακόμα έκφραση εθελοντισμού είναι η εθελοντική αιμοδοσία η ανώτερη όλων των μορφών εθελοντισμού (περιβαλλοντική πολιτιστική

διεθνιστική)

Έχει ανεκτίμητη αξία και είναι η αγάπη για την ίδια την ανθρώπινη ζωή και τη σωτηρία της Εδώ ο εθελοντής που ενστερνίζεται αυτή την

προσφορά προς τον άγνωστο πάσχοντα συνάνθρωπο προσφέροντας αίμα από το δικό του για να βοηθήσει και να σώσει ζωές γίνεται εθε-

λοντής αιμοδότης συνειδητά χωρίς καμία εξωτερική πίεση αλλά μόνο από την εσωτερική ανάγκη που πηγάζει από τον ίδιο προσφέροντας

βοήθεια δίχως κανένα αντάλλαγμα

Έτσι βλέπουμε τον εθελοντή αιμοδότη να οδηγείται στο Νοσοκομείο στην κινητή ομάδα αιμοδοσίας ή να είναι μέλος Συλλόγου Εθελοντών

αιμοδοτών (πρέπει να πούμε ότι είναι πολλοί για να συμβάλλουν στον ύψιστο αυτό σκοπό) για να προσφέρει το αγαθό αυτό που δεν παρα-

σκευάζεται σε κανένα εργοστάσιο αλλά παράγεται μόνο από τον ανθρώπινο οργανισμό

Ο εθελοντισμός λοιπόν και η εθελοντική αιμοδοσία λειτουργούν ως ένας πολύ δυνατός συνεκτικός ιστός στην πολυσύνθετη κοινωνική και

οικονομική κρίση που περνάμε ως κοινωνία και ως χώρα αντίδοτο και κίνητρο για να περισώσουμε τους κοινωνικούς θεσμούς να αναδεί-

ξουμε την αλληλοβοήθεια να αναζητήσουμε τη χαρά και την ικανοποίηση στη ζωή αλλά και την ψυχική υγεία μέσα από δώρα που δεν σχε-

τίζονται με την αγορά και την πρόσκαιρη ικανοποίηση του καταναλωτισμού

Ο Γάλλος κοινωνικός φιλόσοφος Αντρέ Γκορζ (Α Gorz) μιλώντας για την αξία του εθελοντισμού αναφέρει χαρακτηριστικά laquoΗ έξοδος

από τη σημερινή κρίση της κοινωνίας πρέπει να αναζητηθεί ταυτόχρονα σε λιγότερη αγορά λιγότερο κράτος και περισσότερες ανταλλαγές

που δεν κυριαρχούνται από το χρήμα ούτε από τη διάκριση ούτε από τη διοίκηση αλλά θεμελιώνονται σε δίκτυα αλληλοβοήθειας εθελοντικής

συνεργασίας αυτό-οργανωμένης αλληλεγγύης στην ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών

Οι εθελοντικές οργανώσεις σε μια τέτοια προοπτική έχουν να διαδραματίσουν ένα αυτόνομο και σημαντικό ρόλο στην κοινωνική πολιτική

και στις ανθρώπινες σχέσεις laquoαμοιβαιότηταςraquo από τις οποίες αναδύεται η όψη μιας άλλης κοινωνίας από εκείνη που παράγει ο καπιταλιστικός

οικονομικός μηχανισμόςraquo

Και επίκαιρα μπορούμε να πούμε τα λεγόμενα του μεγάλου παιδαγωγού και φιλοσόφου Παπανούτσου για την αρετή της φιλίας αυτής της

φιλίας που δίνει χαρά στον συνάνθρωπο που

αναδεικνύει το υψηλό ποιόν της ανθρωπιάς μας Δίνουμε χαρά αγαπούμε τον διπλανό μας δίχως να λειτουργούμε ανταποδοτικά αλλά μόνο

γιατί πιστεύουμε στις ουσιαστικές ανθρώπινες σχέσεις και στις οικουμενικές αξίες και αρχές που καθιστούν στην ολότητά τους την ηθική

βάση για την επικράτηση της χαράς και της συνύπαρξης στηριζόμενη στην αλληλεγγύη αλληλοβοήθεια εντιμότητα γνησιότητα διαφάνεια

ανθρωπιά

Η σημερινή κοινωνική πραγματικότητα με την επανάσταση της πληροφορικής την αναποτελεσματικότητα των εθνικών πολιτικών και την

παγκοσμιοποίηση καθώς έχουν αλλάξει το κοινωνικό πεδίο και το έχουν δυσκολέψει μη επιτρέποντας στον σύγχρονο άνθρωπο να λειτουρ-

γήσει ελεύθερα παρατηρούμε ο εθελοντισμός να είναι μία μορφή έκφρασης του σύγχρονου ανθρώπου που θέλει να αλλάξει το δύσκολο

κοινωνικό περιβάλλον και να το κάνει πιο φιλικό και πιο ανθρώπινοhellipμία πάλη ανάμεσα στις δύο όψεις της κοινωνίαςhellip η γκρίζα όψη όπως

τη βλέπουμε και στην κοιλάδα Εθελουσία (στο βιβλίο laquoΗ γέφυρα της ζωήςraquo εκδόσεις Εντύπωσις έτος έκδοσης 2015) αλλά και πώς την

οραματίζονται οι πολίτες και παλεύουν να επικρατήσει μέσω των εθελοντικών οργανώσεων και τον εθελοντισμό σε όλες τις εκφάνσεις του

σαν τη Χώρα της ζωής με την επικράτηση της χαράς την αλληλοβοήθεια την αλληλεγγύη την φιλία και την αμοιβαία συνύπαρξη όλων των

κατοίκων

Εθελοντισμός και εθελοντική αιμοδοσία

Συνδετικοί κρίκοι για την κοινωνική συνοχή

Ο εθελοντισμός λειτουργεί θετικά στις αναπτυγμένες κοινωνίες

Σε εποχές κρίσης όπως αυτή που διανύουμε σήμερα ο εθελοντισμός είναι ευεργετικός

Η εθελοντική αιμοδοσία (κοινώς παραδεκτό) γιατί συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή

Στις μικρές κοινωνίες είναι πιο εύκολη η ενεργοποίηση των πολιτών ως εθελοντών

για κοινωνική παρέμβαση

Εκπαιδεύεται ή γεννιέται ένας εθελοντής

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 4

Έκφραση 5

Ακολουθεί το σχολείο που μέσω της εκπαίδευσης και της απόκτησης

μόρφωσης αλλά και των σχολικών δράσεων αποτελούν τη βάση για να

αποκτούνται μέσω και της κοινωνικοποίησης εκείνες οι αντιλήψεις στά-

σεις αρχές και αξίες που προάγουν τον ανθρωπισμό και την ικανοποί-

ηση από τη διάθεση προσφοράς και που λειτουργεί ως ένας αόρατος

δυνατός όμως συνεκτικός ιστός στην κοινωνία μας επιδιώκοντας έτσι

στην αρμονική συνύπαρξη και στους νόμους της ηθικής

Είναι τα απαραίτητα δομικά στοιχεία για να αντισταθούμε αλλά και

να χτίσουμε μία κοινωνία laquoάλληraquo πιο ανθρώπινη και πιο ευτυχισμένη

με κύριο μοχλό τις ηθικές αξίες που απώλεσε ο σύγχρονος άνθρωπος

Στις μικρές κοινωνίες η ενεργοποίηση των πολιτών προς τον εθελον-

τισμό είναι πιο εύκολη αφού όλα γίνονται αντιληπτά εύκολα και όσες

κοινωνικές δράσεις λαμβάνουν χώρα γίνονται ορατές όπως και τα

αποτελέσματά τους

Οι εθελοντικές ομάδες (αιμοδοσία δωρεά οργάνων σώματος αθλη-

τισμός κοινωνικό παντοπωλείο-φαρμακείο-φροντιστήριο φιλοξενία

αστέγων κλπ) που φέρουν εις πέρας πολλές δράσεις αποτελεί θε-

τική εικόνα και παρότρυνση για να εμπλακούν όλο και περισσότε-

ροι πολίτες σε εθελοντικές δράσεις καθώς γνωρίζουν τα

προβλήματα της τοπικής τους κοινωνίας αλλά και τον άνθρωπο της

διπλανής πόρτας τον γείτονα τον συντοπίτη Και κατά συνέπεια

γνωρίζουν και τις ανάγκες του πράγμα που κάνει αυθόρμητη την

ενεργοποίησή τους και τη δράση τους όταν έχουν ανάγκη συνάν-

θρωποί τους που τους γνωρίζουν και λειτουργεί αυτόματα μέσα

τους η ανθρωπιά και η συμπαράσταση Αλλά και σε επίπεδο το-

πικών ζητημάτων αναπτύσσεται ευκολότερα κίνημα εθελοντών

όταν θέλουν να διοργανώσουν εκδηλώσεις πολιτισμού ανάδειξης

τοπικής ιστορίας παρεμβάσεις για καθαριότητα σε κοινόχρηστους χώ-

ρους οικοσυστήματα (ποτάμια θάλασσες υδροβιότοποι λίμνες)

Οι παρεμβάσεις αυτές σε ζητήματα που αφορούν την τοπική κοι-

νωνία λειτουργούν ενθαρρυντικά και προσελκύει και τους νέους

οι οποίοι δύσκολα εμπλέκονται σε εθελοντικές δράσεις Βέβαια

δεν εξωραΐζουμε την κατάσταση διότι μόνο το 03 των πολιτών

είναι εθελοντές Και το κοινωνικό αυτό αίτημα καθίσταται ανα-

γκαίο (Βερνίκος 2011)

Όμως όπως τονίζει και η Άντα Αλαμάνου - υπεύθυνη Γραφείου

Τύπου χορηγιών και επικοινωνίας στην ΚΛΙΜΑΚΑ και συντονί-

στρια Προγράμματος στήριξης αστέγων

laquoΠαρατηρείται αύξηση τα τελευταία χρόνια στην χώρα μας του επι-

πέδου εθελοντικής προσφοράς είτε μέσω ευαισθητοποιημένων πο-

λιτών ή και μέσω οργανωμένων δράσεων εθελοντικών φορέων αλλά

δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο εθελοντισμός είναι ένα από τα

διακριτά χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας Η έλλειψη παιδείας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον χαρακτήρα τις αξίες

και τους στόχους του εθελοντισμού καθώς και τα οφέλη που προκύπτουν σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο σε συνδυασμό με την κουλτούρα

του life style του ατομικισμού και της κατανάλωσης που επικράτησε τις τελευταίες δεκαετίες

ενδεχομένως να είναι ανάμεσα στους βασικούς παράγοντες για τα χαμηλά επίπεδα εθελοντικής προσφοράς στη χώρα μαςraquo

Και εδώ βέβαια μπορεί ο καθένας μας να αντιληφθεί και να απαντήσει αβίαστα ότι εθελοντής δε γεννιέται κάποιος αλλά γίνεται όταν εκ-

παιδευτεί κατάλληλα όταν αποκτήσει την παιδεία και ενστερνιστεί τις πανανθρώπινες αξίες (ειρήνη δημοκρατία ελευθερία ισότητα δι-

καιοσύνη αξιοκρατία εντιμότητα αρετή) αλλά και να πιστέψει στην αλλαγή αυτού του κόσμου έτσι ώστε με τη βοήθεια του εθελοντισμού

μέσω της αυτό-οργάνωσης των πολιτών (και όχι για να βοηθήσουν το κράτος ούτε για να υποκαταστήσουν την ανεπάρκειά του) να δείξουν

τον άλλον δρόμο εκείνο τον δρόμο που είναι η laquoιερά οδόςraquo για μια κοινωνία πιο ανθρώπινη οικοδομημένη από στέρεες και γνήσιες αν-

θρώπινες σχέσεις

Σύμφωνα με τον καθηγητή (ΕΜΠ) Παρασκευά Ν Παρασκευόπουλο laquoέχουμε ένα μεγάλο πρόβλημα εκείνο των ανθρώπινων προτύπων

Οι πιο πολλοί έχουν τη γνώμη ότι σήμερα δεν υπάρχουν πρότυπα και ότι τα νέα σπρώχνουν τους νέους μας στα επουσιώδη και εφήμεραhellip

Αυτή η διαπίστωση είναι σωστή και έχει ως επακόλουθο την επικράτηση των υλικών αγαθών Μόνο όταν αντιστρέψουμε την κατάσταση

υπέρ των πνευματικών αγαθώνhellip Παντού υπάρχουν οι πολλοί 90 που ενδιαφέρονται για τον εαυτούλη τουςhelliphellipποδοπατώντας αξίες και

ιδανικά Υπάρχουν όμως παντού και οι ολίγοι 10 που σε πείσμα της περιρρέουσας ατμόσφαιρας στέκονται όρθιοι και δίνουν τη μάχη για

έναν καλύτερο και ανώτερο τρόπο ζωής Εδώ ταιριάζει να θυμηθούμε τα λόγια του σοφού μας Χείλωνα laquoΣτην πέτρα δοκιμάζεται το χρυσάφι

αλλά στο χρυσάφι δοκιμάζεται ο άνθρωποςraquo Χωρίς τον ιστό των ανθρώπινων αξιών δεν μπορούμε να ανεβάσουμε τον άνθρωπο ψηλά και

να τον κάνουμε πιο ανθρώπινοraquo Και το σύνθημα του φετινού εορτασμού της παγκόσμιας ημέρας του εθελοντή αιμοδότη 14 Ιουνίου 2016

laquoΚάνω αυτό που θα ήθελα να κάνουν οι άλλοι για μέναraquo είναι δεικτικό της ανάγκης αυτής ο άνθρωπος να γίνει περισσότερο ανθρώπινος

υπενθυμίζοντάς μας αυτό που μπορεί να μας προκύψει ανά πάσα στιγμή το πρόβλημα υγείας Ας γίνουμε λοιπόν πρότυπα των άλλων ξεκι-

νώντας εμείς από τους εαυτούς μας γιrsquoαυτό που θέλουμε να κάνουν οι άλλοι για εμάςώστε να ακολουθήσουν το παράδειγμά μας

Κατερίνα Ντάση - Εκπαιδευτικός-συγγραφέας

Ο εθελοντής με την όλη του δράση που τον

χαρακτηρίζει είναι η εξιδανικευμένη

έννοια του ενεργού πολίτη που δρα

ενεργεί δραστηριοποιείται έχοντας έντονη

κοινωνική παρουσία και συλλογική

συμπεριφορά χωρίς να έχει κανένα

προσωπικό κέρδος αλλά μόνο συλλογική

προσφορά

Η εθελοντική συνείδηση που πλαισιώνε-

ται με συλλογικές στάσεις αξίες και αρχές

είναι μια διαδικασία που καλλιεργείται

από την παιδική ηλικία Αρχικά η οικογέ-

νεια ως κοινωνικός θεσμός και βασικό

κύτταρο της κοινωνίας είναι εκείνη που

διαμορφώνει το κλίμα αλληλοβοήθειας και

αλληλεγγύης ανάμεσα στα μέλη της οικο-

γένειας εξαπλώνεται στο συγγενικό περι-

βάλλον για να επεκταθεί στην γειτονιά και

στις φιλικές παρέες

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 5

Έκφραση 6

laquoΕίμασταν απλοϊκοί κι ευλαβικοί με μιαν απολησμονημένη μέσα στα μάτια μας καταχνιά του 19ου αιώνα κληρονομιά πατρική

Ποίηση κοινωνική επανάσταση έρωτας μπερδεύονταν στο μυαλό μας έκαναν την περπατησιά μας ζαλισμένη και σαν υπνοβα-

τικήraquo

Με αυτή τη διαπίστωση ndash απολογισμό μιας εποχής ο Τερζάκης κατορθώνει να δώσει το στίγμα της πρώτης μεσοπολεμικής δεκαετίας και μεαφορμή την περίπτωση της Πολυδούρη ανάγεται στο laquoματωμένο λυρισμόraquo μιας ολόκληρης γενιάς που τελικά laquoέπεσε θερισμένη κι αναπο-

λόγητη στο σύνορο της χίμαιραςraquo Ανάλογη μοίρα θα γνωρίσει και η ποίηση του Γιώργου Κοτζιούλα ενός επαρχιώτη ποιητή ο οποίος αν και δη-μιουργούσε παράλληλα με τους νέους της γενιάς του rsquo30 πορεύθηκε εμμονικά προσκείμενος στο αισθητικό δόγμα της γενιάς του rsquo20 που ήθελετην τέχνη να γίνεται ζωή και την ζωή τέχνη Μέσα στον αισιόδοξο αέρα που έπνεε απrsquoτα νησιά του Αιγαίου η ορεσείβια ποίησή του έμοιαζε να ηχείπαράφωνα και όπως ήταν φυσικό πέρασε στην αφάνεια Τα κριτικά κείμενα που γράφτηκαν γιrsquo αυτόν εμφανίζουν σημαντικές ελλείψεις καθώς ακολουθούν κοινότοπες ερμηνευτικές γραμμές που εμποδίζουνμια βαθύτερη κατανόηση του έργου του Ο στείρος βιογραφισμός έπληξε σημαντικά τον λογοτέχνη Κοτζιούλα αναδεικνύοντας περισσότερο τη βιογραφία σε βάρος της ποίησής του καιδιαμόρφωσε την εικόνα ενός αγνού επαρχιώτη που θα ολοκληρώσει τις σπουδές του έπειτα από πολλές δυσκολίες ενώ ο δρόμος για την τέχνηθα είναι γεμάτος πόνους και κόπο Όσο κι αν οι πληροφορίες αυτές ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα δεν παύουν να στρέφουν το ενδιαφέροναπό το έργο στη ζωή του ποιητή Μια άλλη κορεσμένη οπτική προσέγγισης της ποίησής του πηγάζει από την μονομερή αναζήτηση συνδετικώνκρίκων με το δημοτικό τραγούδι και τη λαϊκή παράδοση Η Λιλίκα Νάκου θα γράψει για το έργο του laquoΉταν τραγούδια που πήγαζαν από μια αγνήβασανισμένη κι ελληνική ψυχήraquo Η διαπίστωση αυτή προβάλλει τον ποιητή ως φορέα και εκφραστή λόγω καταγωγής μιας συλλογικής λαϊκήςσυνείδησης ενώ αφαιρεί από το έργο του κάθε λόγιο στοιχείο Αποτέλεσμα της στάσης που κράτησε η κριτική απέναντι στον ηπειρώτη ποιητήήταν αφενός να αποσιωπηθεί η λόγια πλευρά του ndash ο Κοτζιούλας υπήρξε μεταφραστής δοκιμιογράφος και κριτικός σε εφημερίδες ndash και αφετέρουνα μείνει στην αφάνεια κάθε στοιχείο που τον συνδέει τόσο με την σύγχρονή του ελληνική όσο και με την ευρωπαϊκή λογοτεχνία Χαρακτηριστικόπαράδειγμα αποτελεί η laquoσυνομιλίαraquo του με το έργο του σκανδιναβού συγγραφέα Knut Hamsun η οποία αποδεικνύει και το οξύτατο φιλολογικότου αισθητήριο Ο συσχετισμός των δύο λογοτεχνών αν και φαινομενικά μοιάζει άτοπος στην πραγματικότητα είναι καθόλα νόμιμος καθώς στοι-χειοθετείται τόσο από εγγενείς δομικές αναλογίες του έργου τους αλλά και από πλήθος εξωκειμενικών αναφορών (χάριν οικονομίας θα περιοριστώστη μελέτη μόνο των εξωλογοτεχνικών τεκμηρίων)Η είσοδος του Knut Hamsun στην Ελλάδα εντάσσεται σε μια γενική στροφή που σημειώθηκε στο μεσοπόλεμο προς τις λογοτεχνίες των βόρειωνχωρών Ήδη από την αυγή του 20ου αιώνα το χαμσουνικό έργο συστήνεται στο ελληνικό κοινό με πρώτη τη μετάφραση του μυθιστορήματος Βι-κτώρια από τον Δ Χατζόπουλο στο περιοδικό Διόνυσος ενώ το 1903 ακολουθεί και η μετάφραση του Πάνα από τον Π Νιρβάνα στα ΠαναθήναιαΩστόσο γύρω στη δεκαετία του rsquo20 σημειώνεται μια μεταφραστική έξαρση έργων του Hamsun και από τότε το όνομά του θα συνδεθεί άρρηκτα μεεκείνο του πλέον συστηματικού μεταφραστή του Βάσου Δασκαλάκη laquoΟ Χάμσουν κοντά στο προσωπικό του έτυχε νrsquo αποχτήσει κι ένα πρόσθετοθέλγητρο στη γλώσσα μας αυτό του μεταφραστή τουraquo και παρακάτω laquoκι όσοι τον παρακολούθησαν από κοντά έχουν να πουν πως μέσα στο με-ταφρασμένο Χάμσουν έβαλε όχι λίγο από τον εαυτό του από το λεχτικό του οίστροraquo θα γράψει ο Κοτζιούλας για τη μεταφραστική δουλειά του Δα-σκαλάκη Η περίπτωση όμως της πρόσληψης του Νορβηγού συγγραφέα και ποιητή παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω της έντασης με τηνοποία έγινε αποδεκτό το έργο του αλλά και της ιδεολογικής φόρτισης με την οποία αυτό περιβλήθηκε Η θερμή υποδοχή του έδωσε μια πληθώραμυθιστορημάτων και ποιημάτων με το ενδιαφέρον των Ελλήνων συγγραφέων να ξεπερνά το λογοτεχνικό κείμενο και να κατευθύνεται ακόμη καιστη βιογραφία του Νορβηγού Έτσι οι περιπέτειες του Hamsun πρόσφεραν ένα νέο πεδίο θεματικής όπου πλέον ο ίδιος από το διακείμενο τωνελληνικών μυθιστορημάτων γίνεται ο ήρωάς τους Το έργο του μετατράπηκε σε αντικείμενο λατρείας ενώ οι περιπλανώμενοι κοινωνικά ανένταχτοιήρωές του που με τη φιλοσοφία και τον τρόπο ζωής τους απαξιώνουν τα καθιερωμένα κοινωνικά πρότυπα συναντούν τους ιδεολογικούς πόθουςτων εδώ συγγραφέων και ποιητών διαμορφώνοντας μια παράδοση laquoαλητογραφίαςraquo όπως θα την ονομάσει ειρωνικά ο Αιμίλιος Χουρμούζιος Από τα κριτικά κείμενα των δεκαετιών rsquo20 και rsquo30 όταν τα βιβλία του Hamsun διαβάζονταν με πάθος ξεχωρίζει εκείνο του Κοτζιούλα διότι είναι τομόνο που συλλαμβάνει και μεταφέρει τη χαμσουνική μανία της εποχής του Το κείμενο φέρει τον τίτλο laquoΗ αγάπη του φίλου μουraquo και δημοσιεύεταιτο Μάρτιο του 1933 στη Νέα Εστία Θέμα του είναι η αγάπη που έτρεφε για τον Hamsun ένας φίλος του συγγραφέα μια αγάπη που του γέννησεκαι την επιθυμία να ταξιδέψει στη Νορβηγία προκειμένου να συναντήσει το πρότυπό του Τελικά το ταξίδι ματαιώνεται οριστικά από τον αιφνίδιοθάνατο του ήρωα Προφανώς ο ανώνυμος αυτός φίλος του Κοτζιούλα είναι ο Μίνος Ζώτος ο οποίος πέθανε λίγους μήνες πριν τη δημοσίευσητου κειμένου τον Δεκέμβριο του 1932 ενώ η τελευταία του συλλογή γραμμένη την ίδια χρονιά και δημοσιευμένη μετά το θάνατο του ποιητή φέρειτον τίτλο Σουρντίνα παραπέμποντας έτσι στο μυθιστόρημα του Hamsun Ένας αλήτης παίζει με σουρντίνα Ο Κοτζιούλας χαρακτηρίζει το κείμενο αυτό διήγημα παρά το γεγονός ότι δεν παρουσιάζει κάποια ιδιαίτερη πλοκή ούτε και μεγάλο βαθμό λογο-τεχνικότητας Η ανωνυμία του ήρωα και η επιμονή του συγγραφέα στην παρουσίαση της ιδιαίτερης σχέσης που ανέπτυξε ο φίλος του με το έργοτου Hamsun λειτουργούν στην ουσία ως προφάσεις προκειμένου να γίνει λόγος για τις υπερβολικές διαστάσεις που πήρε η πρόσληψη του Νορ-βηγού στην Ελλάδα Υπό αυτή την οπτική έχουμε μπροστά μας όχι ένα διήγημα αλλά ένα λογοτεχνίζον δοκίμιο στο οποίο ο Κοτζιούλας μεουδέτερο τόνο και τρόπο αντικειμενικό παρουσιάζει την υποδοχή του Hamsun τη στιγμή που αυτή βρισκόταν ακόμη σε εξέλιξη laquoΌσο για μέναήμουν σε θέση να του παραβλέπω αρκετές αδυναμίες κι άλλωστε τόβρισκα ευχάριστο να γίνεται λόγος για τέτοια ζητήματα Ο φίλος μου ήτανένας άνθρωπος που πιο πολύ απrsquo όλα χρειαζόταν συμπάθεια και δεν ήμουν εγώ που θα τούδειχνα αυστηρότηταraquo γράφει στην αρχή του κειμένουκαι με τη φράση του αυτή αποστασιοποιείται από τον χαμσουνόπληκτο ήρωά του Αυτή είναι και η ιδιαίτερη αξία του κειμένου Τη στιγμή που επι-κρατούσε ένας λογοτεχνικός αναβρασμός γύρω από το όνομα του Hamsun ο Κοτζιούλας κατορθώνει να παραμείνει νηφάλιος και να δημιουργήσειτην ιστορία του ανώνυμου φίλου του ο οποίος εντέλει αντιπροσωπεύει μια ολόκληρη γενιά Παρότι και ο ίδιος ο ποιητής δέχθηκε επιδράσεις απόαυτόν δεν φαίνεται να συμμερίζεται την υπερβολή με την οποία αγαπήθηκε το έργο του Νορβηγού από τους Έλληνες λογοτέχνες η οποία επέφερεκαι την αλλοίωση της ιδιαιτερότητάς τους Ο Κοτζιούλας δεν θα ξεχάσει ποτέ τον laquoλογοτεχνικό του φίλοraquo ακόμη κι όταν το άστρο του Χάμσουν έδυε στον ελληνικό ουρανό Από τη δεκαετίατου rsquo40 και μετά οι Έλληνες λογοτέχνες αποποιήθηκαν της μεσοπολεμικής αγάπης που έτρεφαν για το έργο του Νορβηγού Αυτή η αποστασιο-ποίηση είναι το αποτέλεσμα της στάσης που εκείνος κράτησε κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο όταν τάχθηκε υπέρ των Γερμανών γράφοντας μά-λιστα άρθρα υπέρ του Χίτλερ στον οποίο και αφιέρωσε το Νόμπελ που του απονεμήθηκε Χαρακτηριστική είναι η στάση που κράτησε και σrsquo αυτήτην περίπτωση ο Κοτζιούλας Η ιδεολογική τοποθέτηση του Νορβηγού συγγραφέα παρά το γεγονός ότι έπληξε την εικόνα που ο ποιητής είχε δια-μορφώσει γιrsquo αυτόν δεν κατόρθωσε να κλονίσει και την πίστη του στην αξία του χαμσουνικού έργου Αν και ο ίδιος φαίνεται να μην μπορεί να συγ-χωρήσει τον Χάμσουν γιrsquo αυτή του την επιλογή (να σημειωθεί πως ο Κοτζιούλας συμμετείχε ενεργά στην αντίσταση κατά των Γερμανών) προσπαθείωστόσο να τη δικαιολογήσει και αποκαλώντας τον laquoξεκούτηraquo φαίνεται να την αποδίδει σε άνοια λόγω των γηρατειών Συνέχεια δίπλα

Γιώργος Κοτζιούλας και Κνουτ Χάμσουν

Μια λανθάνουσα επίδραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 6

Έκφραση 7

laquoΜέτρησα τα χρόνια μου και συνειδητοποίησα ότι μου υπολείπεται λιγότερος χρόνοςζωής απrsquo ότι έχω ζήσει έως τώραhellipΑισθάνομαι όπως εκείνο το παιδάκι που κέρδισε μιασακούλα καραμέλες τις πρώτες τις καταβρόχθισε με λαιμαργία αλλά όταν παρατήρησε ότιτου απέμεναν λίγες άρχισε να τις γεύεται με βαθιά απόλαυσηΔεν έχω πια χρόνο για ατέρ-μονες συγκεντρώσεις όπου συζητούνται καταστατικά νόρμες διαδικασίες και εσωτερικοίκανονισμοί γνωρίζοντας ότι δε θα καταλήξει κανείς πουθενά Δεν έχω πια χρόνο για ναανέχομαι παράλογους ανθρώπους που παρά τη χρονολογική τους ηλικία δεν έχουν μεγα-λώσειΔεν έχω πια χρόνο για να λογομαχώ με μετριότητεςΔε θέλω να βρίσκομαι σε συγκεντρώσεις όπου παρελαύνουν παραφουσκωμένοι εγωισμοίΔεν ανέχομαι τους χειριστικούς και τους καιροσκόπουςΜε ενοχλεί ο φθόνος και όσοι προσπαθούν να υποτιμήσουν τους ικανότερους για να οι-κειοποιηθούν τη θέση τους το ταλέντο τους και τα επιτεύγματα τουςΜισώ να είμαι μάρτυρας των ελαττωμάτων που γεννά η μάχη για ένα μεγαλοπρεπέςαξίωμα Οι άνθρωποι δεν συζητούν πια για το περιεχόμενοhellip μετά βίας για την επικεφα-λίδα Ο χρόνος μου είναι λίγος για να συζητώ για τους τίτλους τις επικεφαλίδεςΘέλω την ουσία η ψυχή μου βιάζεταιhellipΜου μένουν λίγες καραμέλες στη σακούλαhellipΘέλω να ζήσω δίπλα σε πρόσωπα με ανθρώπινη υπόστασηΠου μπορούν να γελούν μετα λάθη τουςΠου δεν επαίρονται για το θρίαμβό τουςΠου δε θεωρούν τον εαυτό τουςεκλεκτό πριν από την ώρα τουςΠου δεν αποφεύγουν τις ευθύνες τουςΠου υπερασπίζονται την ανθρώπινη αξιοπρέπειαΚαι που το μόνο που επιθυμούν είναι να βαδίζουν μαζί με την αλήθεια και την ειλικρίνειαΤο ουσιώδες είναι αυτό που αξίζει τον κόπο στη ζωήΘέλω να περιτριγυρίζομαι από πρό-σωπα που ξέρουν να αγγίζουν την καρδιά των ανθρώπωνhellipΆνθρωποι τους οποίους τα σκληρά χτυπήματα της ζωής τους δίδαξαν πως μεγαλώνει κα-νείς με απαλά αγγίγματα στην ψυχήΝαι βιάζομαι αλλά μόνο για να ζήσω με την ένταση που μόνο η ωριμότητα μπορεί να σουχαρίσειΣκοπεύω να μην πάει χαμένη καμιά από τις καραμέλες που μου απομένουνhellipΕίμαι σίγουρος ότι ορισμένες θα είναι πιο νόστιμες απrsquoόσες έχω ήδη φάειΣκοπός μου είναι να φτάσω ως το τέλος ικανοποιημένος και σε ειρήνη με τη συνείδησήμου και τους αγαπημένους μουhellipraquo

Mario de Andrade

(Ποιητή συγγραφέα δοκιμιογράφο και

μουσικολόγο από τη Βραζιλία)

Δεν παύουν οι αναστεναγμοί και οι λοιπές καρηβαρίεςΈρχονται όμως στιγμές που ακούς από μακριά τη θάλασσα να φλοισβίζεικαι το ρυάκι πιο κοντά αυτό να κελαρύζειrsquoπου μυρίζεις την αγγελικούλα που μαζί με τον ίασμοασάλευτα σου συστήνουν την επελαύνουσα μυρωδάτη άνοιξηrsquoκαι βλέπεις ολούθε γύρω σου τα πετεινά του ουρανού ανέμελα να τσιρίζουν και να πεταρίζουνΠαρεισφρέοντας λοιπόν σε αυτό το παραδείσιο περιβόλι μελοιπούς εκδρομείςυποστηριζόμενος από τα πλεξιγκλάς προ-ϊόντα του πολιτισμού σουνοιώθεις πως αυτές οι έγνοιες και αυτοί οι καημοί είναι πραγματικά λιποβαρείςΚαι η ζωή δικαιωμένη επιτέλους ξαναβρίσκει τις σωστές τηςδιαστάσεις

O Γιώργος Κοτζιούλας δεν νόσησε ποτέαπό τον laquoχαμσουνικό πυρετόraquo Τα ποι-ήματά του δεν είναι μια ακόμη προ-σθήκη στον μακρύ κατάλογο τηςlaquoαλητογραφίαςraquo Ενώ οι λογοτέχνεςτου μεσοπολέμου δημιουργούσαν σω-ρηδόν ήρωες του κοινωνικού περιθω-ρίου ndash κακέκτυπα των έργων τουΧάμσουν ndash ο Γιώργος Κοτζιούλας χάρηστο στέρεο φιλολογικό και κριτικό τουυπόβαθρο εντόπισε και ανέδειξε τοπλέον αντιπροσωπευτικό στοιχείο τηςχαμσουνικής γραφής εκείνο που οισύγχρονοί του ποιητές και πεζογράφοιπαρέβλεψαν και άφησαν να πέσει στοπεριθώριο Ο Κνουτ Χάμσουν και μαζίμrsquoαυτόν και ο Γ Κοτζιούλας ανέδειξανμε απόλυτο τρόπο την παντοδυναμίατου έρωτα σε όλες του τις εκφάνσειςΚαι οι δύο κατόρθωσαν να συνδυάσουντον αφόρητο κυνισμό που λιμνάζει στηνεπιφάνεια των πραγμάτων με έναν βα-θύτερο και ουσιαστικότερο ιδεαλισμόπου όμως κινείται στη σφαίρα του ανέ-φικτου laquoΕγώ κατόρθωσα να διαβάσωόλον τον Χάμσουν απrsquo τον οποίον είμαικαταγοητευμένος Αυτός είναι και κανέ-νας άλλος Μόνο οι έρωτες των βιβλίωντου Χάμσουν είναι πραγματικοί και με-γάλοιraquo γράφει σε επιστολή στο φίλοτου Μίνο Ζώτο στις 25 Μαΐου 1929 Αυτό όμως που πραγματικά διακρίνειτην περίπτωση του Γιώργου Κοτζιούλαείναι η ελευθερία με την οποία συνομί-λησε με το έργο του Χάμσουν Η επί-δραση δεν είναι πρόδηλη αλλάλανθάνει κάτω από το προσωπικό ύφοςτου ποιητή Και όλα αυτά μαζί είναι στοι-χεία μιας υγειούς και δημιουργικήςπρόσληψης που τόσο έλειψε από τηνυποδοχή του Χάμσουν στην Ελλάδα

Βασιλική Κουμπούρα μεταπτυχιακή

φοιτήτρια Νεοελληνικής λογοτεχνίας

του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Γιώργος Κοτζιούλας

και Κνουτ Χάμσουν

Ποίηση

Κυριακή στην εξοχήΦοβέριζες πως η φυγή σου θα εντυπωσιάσεικι η έξοδος σου από την κανονικότητα θα ξαφνιάσειοι άνθρωποι έλεγες καιρό πολύ με τις αιτίες της θα απασχολούντανκι η απόφαση σου αυτή εύκολα δεν θα λησμονούνταν

Και όταν έφυγες για λίγο είναι αλήθειακάποιοι σημείωσαν την απουσία σου και ρώτησαν για τηνυγεία σουόχι όμως αναζητώντας τα πως και τα γιατί μιας αταξίαςαλλά κυρίως γιατί δεν έβρισκαν στο χρόνο που τους άφησεςτους νέους προμηθευτές της δικής τους εντροπίας

Ν Μπιλανάκης-Ψυχίατρος

Μαθήματα σεμνότητας

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 7

Έκφραση 8

Τα χρόνια του Φιδιού-ΛιπεσάνορεςΣτις 8 Αυγούστου 2016 θα παρουσιαστεί το θε-ατρικό έργο Τα χρόνια του Φιδιού-Λιπεσάνορεςτου Δημήτρη Βαρβαρήγου σε σκηνοθεσία Κα-τερίνας Μαντέλη Όταν τα καράβια των Ελλή-νων λόγω άπνοιας παρέμεναν στην Αυλίδα ομάντης Κάλχας καθώς έδινε το χρησμό είδε έναφίδι να ανεβαίνει πάνω σε ένα δέντρο και νατρώει 10 πουλάκια μέσα στη φωλιά τους Προ-μάντευσε πως ο τρωικός πόλεμος θα διαρκέσει10 χρόνια Αυτά λοιπόν είναι laquoτα χρόνια του φι-διούraquo που κατέστησαν τις γυναίκες laquoΛιπεσάνο-ρες γυναίκες παρούσες που όμως πάντοτετους λείπανε οι άντρεςraquo Το εξαίρετο και αντιπο-λεμικό έργο του Δ Βαρβαρήγου επιβεβαιώνει τοαλύτρωτο δράμα του ανθρώπου που ακόμα καιστον Άδη μέσα από βίαιο θάνατο οι ψυχές δενελευθερώνονται και πονάνε από τις μνήμεςΠέντε γυναίκες -σκιές του Άδη microε άυλα πρό-σωπα σ ένα παιχνίδι ψυχών- έρχονται να microαςμιλήσουν για τους άνοους άντρες που κάνουνδώρο στους νέους τον πόλεμο γιατί ζηλεύουντη νιότη τους Πέντε γυναίκες microε καταγωγή απότην Ανατολή microε τη φιλοσοφική της φωνή και τηναισθητική της φωνές laquoδιαχρονικής προσφυ-γιάςraquo στους απερχόμενους και επερχόμενους αι-ώνες του έρωτα του πολέμου και του σύμμαχουχάρου γυναίκες που μιλούν για ερωτικό πάθοςμητρότητα καρτερία νοσταλγία ειρήνης χαράφιλία καθημερινό χρέος αφοσίωση ιδανικά πα-θήματα και πάθη φόβο θανάτου προσφυγιάσκλαβιά εκδίκηση περιφρόνηση έλεος και λύ-τρωση Γυναίκες λιπεσάνορες που η ζωή τουςσπαταλήθηκε όμοια microε άλλων γυναικών ανά τουςαιώνες και παραμένουν σε laquoανάλογες αντιστοι-χίεςraquo σήμερα Παίζουν Εκάβη η συντοπίτισσαμας Γεωργία Ζώη Ανδρομάχη Ελίζα ΣολωμουΚασσάνδρα Ντομένικα Ρέγκου Βρισηίδα Ορ-νέλα Λούτη Τρωαδίτισσα Αρετή Κοκκίνου

Ο Μάγος του ΟζΣτις 9 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παιδική πα-ράσταση laquoΟ Μάγος του Οζraquo από τη θεατρικήομάδα Έκφραση Ιωαννίνων σε σκηνοθεσία ΧΧρήστου Η Δώρα είναι ένα κορίτσι που περνάτη ζωή της στη φάρμα των θείων της Η ζωή κυ-λάει τόσο μονότονα που αισθάνεται πλήξη καιονειρεύεται να ζήσει φανταστικές περιπέτειες Ηευχή της να γνωρίσει τον κόσμο και να απολαύ-σει την περιπέτεια πραγματοποιείται όταν έναςδυνατός άνεμος τη μεταφέρει στη μαγική Χώρατου Οζ Εκεί θα συναντήσει το Σκιάχτρο το Λα-μαρινόκαρδο και το Δειλό Λιοντάρι κι όλοι μαζίθα ξεκινήσουν ένα συναρπαστικό ταξίδι για ναφτάσουν στη Χρυσαφένια πολιτεία στον περί-φημο Μάγο Οζ που μπορεί να πραγματοποι-

ήσει όλες τις επιθυμίες τους Το Σκιάχτρο επιθυ-μεί να αποκτήσει μυαλό ο Λαμαρινόκαρδος λα-χταρά να βρει μια καρδιάhellip καρδένια ενώ τοΔειλό Λιοντάρι θέλει να γίνει θαρραλέο Κάπως έτσι εκτυλίσσεται μια ιστορία ενότηταςκαι συμμετοχής κοινών στόχων που βγάζουνστο φως ότι καλύτερο έχει ο καθένας μέσα τουκαι ξεκινά ένα ταξίδι στην αυτογνωσία και τη δύ-ναμη της θέλησης

Ο ματωμένος ΓάμοςΣτις 10 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράστασηlaquoΟ ματωμένος Γάμοςraquo του Λόρκα από τονθίασο Έκφραση σε σκηνοθεσία Χ Χρήστου Σεένα ισπανικό χωριό ζωντανεύει μια παλιά βεν-τέτα ανάμεσα σε δύο οικογένειες και βαραίνει τηζωή της Μάνας και του Γιου της Η Νύφη που οΓιος διάλεξε να κάνει γυναίκα του ήταν κάποτεαρραβωνιασμένη με το Λεονάρδο ένα νεαρόαπό την αντίπαλη οικογένεια Το ερωτικό πάθοςπου ένωνε το Λεονάρδο με τη Νύφη ξαναφουν-τώνει Η Νύφη αμέσως μετά το γάμο φεύγειμαζί του εγκαταλείποντας τον άνδρα της Απόεδώ και πέρα η μοίρα κινεί τα νήματα της ζωήςτους Η οικογένεια του Γαμπρού με την καθοδή-γηση της Μάνας καταδιώκει τους ερωτευμένουςστο δάσος Ο Γαμπρός βρίσκει το Λεονάρδο καιμονομαχεί μαζί του Όταν ο θάνατος με τημορφή ζητιάνας και το ολόγιομο φεγγάρι τριγυρ-νούν στο δάσος οι δύο αντίζηλοι πέφτουν νε-κροί χτυπημένοι ο ένας από το χέρι του άλλου

ΠλούτοςΣτις 11 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράστασηlaquoΠλούτοςraquo του Αριστοφάνη από το θεατρικό ερ-γαστήρι Λαμπιόνι Θεσσαλονίκης της ΑννίταςΓκαϊτατζή Η κοινωνική αδικία η χρεωκοπία τωναξιών η φτώχεια οι συκοφάντες οι κλέφτες οιτοκογλύφοι οι θεομπαίχτες οι καταχραστέςείναι η εικόνα της Αθήνας το 388 πΧ Ο Αρι-στοφάνης γράφει τον laquoΠΛΟΥΤΟraquo ώστε να μοι-ραστεί με τους σύγχρονους του τονπροβληματισμό του για τη άδικη κατανομή τουπλούτου και την έκρηξη της διαφθοράς Η κρίσητης εποχής όχι μόνο η οικονομική αλλά και ηηθική αναδύει το αίτημα μιας δίκαιης πολιτείαςπου χαρίζει σε όλους τους ενάρετους πολίτεςπλούτο και ευημερία Ένα άλλο όνειρο μια ου-τοπία μοιράζεται ο Αριστοφάνης με τους συμπο-λίτες του και εναρμονιζόμενοι με την εποχήμας δηλώνουμε (αναρωτιόμαστε) οποιαδήποτεομοιότης του έργου με το σήμερα είναι εντελώςσυμπτωματική

Γλυκιά και αλησμόνητη ΙωνίαΣτις 12 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράσταση

laquoΓλυκιά και αλησμόνητη Ιωνίαraquo Θα παρουσια-στούν τραγούδια χοροί και θεατρικά δρώμεναμε αναφορά στη Ρωμανία και στην κοσμοπολί-τικη Σμύρνη1Η Ρωμανία (επάρθεν) επέρασεν

ανθεί και φέρει κι άλλον

2Ταξίδι στην Ιωνική γη ειδικότερα

στην κοσμοπολίτικη Σμύρνη

Οι Έλληνες πρόσφυγες εξ Ιωνίας (ΠόντοςΣμύρνη) διασώζουν και διατηρούν ήθη και έθιμαμέσα από τραγούδι χορό και θεατρικά δρώ-μεναΘα είναι κοντά μας ο Μορφωτικός Πολιτιστικόςσυλλόγος Ποντίων Ροδίτης Σερβίων Κοζάνηςμε πρόεδρο την κυρία Μαρία Κεχαγιά και χορο-διδάσκαλο τον κ Σπύρο Αφεντουλίδη Ο σύλλο-γος διαθέτει δική του κομπανία με νταούλιακεμεντζέ (ποντιακή λύρα) και αγγείο Τραγουδάκαι παίζει λύρα η Κατερίνα Μιχαηλίδου Θα πα-ρουσιαστεί το θεατρικό δρώμενο Μωμόγεροι Τοδρώμενο που έχει τις ρίζες του στη Διονυσιακήλατρεία παρουσιάζει την αναγέννηση τηςφύσης και έχει σκοπό σάτιρας Η αναγέννησησυμβολίζεται με τη νύφη η οποία φλερτάρει μετο νεαρό ενώ ο ηλικιωμένος την κυνηγά να τηνπάρει πίσω σε μία παραλλαγή του μύθου τηςΠερσεφόνης Τελικά νικά ο νεαρός που φέρνειτην αναγέννησηΕπίσης θα έχουμε κοντά μας τον ΜορφωτικόΠολιτιστικό σύλλογο Σμυρναίων ΜικρασιατώνΒαθύλακκου Θεσσαλονίκης με πρόεδρο την κΑθηνά Ρουμελιώτη και χοροδιδάσκαλο τον κΕυάγγελο Παπάζογλου Ο σύλλογος διαθέτειδική του κομπανία με σαντούρι τουμπερλέκι καιούτι Τραγουδά ο Χρήστος Χαλκιάς ΚαθηγητήςΒυζαντινής μουσικής Θα παρουσιαστεί το θεα-τρικό δρώμενο laquoΚαφέ Αμάνraquo

laquoΜια φορά κι έναν καιρό στην παλιά

Σμύρνη μέσα σε ένα καφέ αμάν με μανέ-

δες και σαντουροβιόλιαraquo

Ταξίδι στην ιωνική γη και πιο ειδικά στην κοσμο-πολίτικη Σμύρνη μέσα από την αναβίωση ενόςlaquoΚαφέ Αμάνraquo (μουσικό ταβερνείο της εποχής)με αναπαραστάσεις χορούς και ιστορική αφή-γηση που αφορούν τη μουσική ζωή των Σμυρ-νιών μετά τα μέσα του 19ου αιώνος τουςαμανέδες την απαρχή του ρεμπέτικου τιςεστουδιαντίνες και το μεταπροσφυγικό μικρα-σιάτικο τραγούδιΩρα έναρξης παραστάσεων 2100Είσοδοςελεύθερη Καλή Αντάμωση

Ρίτα Μυστακοπούλου Νάστου

10ο Φεστιβάλ Αράχθειου Θεάτρου Τζουμέρκων

Αφιερωμένο στους πρόσφυγες

Στις 7 Αυγούστου 2016 έχουμε την χαρά και την τιμή να έχουμε κοντάμας την περίφημη Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού για μια μουσική συ-

ναυλία με τραγούδια γνωστών Ελλήνων δημιουργών (Θεοδωράκης Χατζη-δάκης Μουζάκης Σαββόπουλος Κατσαρός κα) που αγαπήσαμε καιτραγουδήσαμε Η μπάντα απαρτίζεται από 45 ένστολους καταξιωμένουςμουσικούς με μαέστρο τον Πλωτάρχη κ Γ Τσιλιμπάρη ΠΝ και υπεύθυνο τονΠλοίαρχο κ Α Μιχέλη ΠΝ διευθυντή του γραφείου δημοσίων σχέσεων τουΠολεμικού Ναυτικού Τη μπάντα πλαισιώνουν οι τραγουδιστές Ανδρέας Κα-ραούλης-Τενόρος Ιρσίλη Μπενέτου Σταύρος Σαλαμπασόπουλος-Τενόροςκαι Ευδοκία Μωυσίδου- ΣοπράνοΘέλουμε να ευχαριστήσουμε το Πολεμικό μας Ναυτικό και ιδιαίτερα τον Αρ-χηγό του ΠΝ Αντιναύαρχο κ Γ Γιακουμάκη ΠΝ που ανταποκρίθηκε στο αί-

τημά μας ώστε η μπάντα του Πολεμικού μας Ναυτικού να βρεθεί κοντά μαςΣκοπός της συναυλίας είναι να γνωρίσουν οι κάτοικοι της περιοχής απόκοντά την μπάντα του ΠΝ και να απολαύσουν μία υψηλού επιπέδου μουσικήσυναυλία Η μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού δημιουργήθηκε το 1875 Ηπρώτη δημόσια εμφάνιση της μπάντας πραγματοποιήθηκε την 25η Μαρτίουτου έτους 1890 κατά την παρέλαση της Εθνικής Εορτής Η Μουσική του Πο-λεμικού Ναυτικού έχει αντιπροσωπεύσει την πατρίδα μας πάρα πολλέςφορές στο εξωτερικό Είναι η μόνη Μπάντα που είχε συμμετοχή και στις δύοΟλυμπιάδες που πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μας Το 1896 συμμετείχεστις τελετές Έναρξης και Λήξης και το 2004 στην τελετή Έναρξης των Ολυμ-πιακών Αγώνων

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 8

Έκφραση 9

Ο ΑντριάνΖογκράφι ηλικίας είκοσι δύο ετών εγκαταλείπει τη χώρα του για πρώτη φορά το Δεκέμβριο του 1906 Μπαρκάρει στην Κωνστάντσα για την Αλεξάνδρεια της ΑιγύπτουΗ ημερομηνία αυτή έχει ιδιαίτερο βάρος στην ύπαρξή του Μέχρι τις παραμονές του Μεγάλου Πολέμου ο νεαρός μας ιδεαλιστής θα είναι εραστής της Μεσογείου Η Ρουμανία και η Μπραϊλα όπου η μητέρα του μοχθεί μες στην αγωνία δεν θα τον ξαναδούν παρά μόνο μετά απrsquo όσο καιρό θέλουν τα χελιδόνια να μεγαλώσουν τα μικρά τουςΣτις σελίδες που ακολουθούν ο Αντριάν διηγείται ο ίδιος τις κυριότερες σκηνές από την παραμυθένια μεσογειακή του εμπειρία

ΠΑΝΑΪΤ ΙΣΤΡΑΤΙ

Οι φίλοι μου ισχυρίζονται πως έχω τη στόφα συγγραφέα και θα ήθελαν να δοκιμάσω να γράψω κάτι άλλο από άρθρα Μπορεί όμως κανείς ναείναι συγγραφέας χωρίς επινοητικό πνεύμα Αυτή είναι η δική μου περίπτωση Είμαι ανίκανος να φανταστώ μιαν ιστορία την οποία δεν έχωζήσει στα βασικά της έστω σημείαΕχθές φεύγοντας από τη Μπραϊλα μου είπανε πάλι- Απίθανα πράγματα θα δεις Κοίταξε λοιπόν να σκαρώσεις κανένα αφήγημα καμιά νουβέλαΟι συμβουλές αυτές μου ραγίζουν την καρδιά Δεν θέλω τίποτε περισσότερο από το να μπορέσω να γράψω ωραία αφηγήματα ή και κάποιομυθιστόρημα γιατί η ψυχή μου είναι ένα καζάνι που βράζει Όμως όποτε επιχείρησα να γράψω κάποιο διήγημα τίποτε αξιόλογο δε βγήκε απότην πένα μου Το μυαλό μου σταματάει τη στιγμή ακριβώς που πιάνω να κάνω το σκαρίφημα και της πιο μικρής ιστορίας Και η απογοήτευσημου παγώνει την καρδιά Οπότε αυτή τη φορά προτίθεμαι να σημειώσω έτσι απλά κάποια περιστατικά από τη ζωή μουΑπόψε στις 12 Δεκεμβρίου 1906 η ευκαιρία είναι μοναδική δραπετεύω από τη χώρα μου Φεύγω για την Αίγυπτο Σαν ψέμα μου φαίνεται Θαείναι το ωραιότερο αφήγημα των ονείρων μουΠαιδί στο σχολείο έμενα εκστατικός μπροστά στις βιβλικές εικόνες που αναπαριστούσαν φαραώ αιγυπτιακούς ναούς και φοίνικες Στεναχω-ριόμουν λοιπόν που δεν ήμουν χελιδόνι να πεταχτώ πάνω από τη Μεσόγειο ανάμεσα στο μπλε τrsquoουρανού και της θάλασσαςΝα γιατί είμαι ανυπότακτος σε κάθε είδους μεθοδευμένο σκοπό όπως αυτός της μητέρας μου που ήθελε να με κάνει έναν φιλήσυχο πολίτητης Μπραΐλα Θεέ μου τί πιο ολέθριο από το να έχεις τον αστράγαλό σου αλυσοδεμένο στο λιθόστρωτο ενός μέρους κακόμοιρου που μπορείνα το βρέχει ο Δούναβης μα που ο ορίζοντάς του είναι πάντα ο ίδιος όπου δεν σου τυχαίνει τίποτε το υπέροχο όπου μια ολόκληρη ύπαρξηθρυμματίζεται όπως στη φυλακή Ενώ η γη έχει τόσο πλούτο σε διαφορετικές ομορφιές και η ψυχή μας τόση δίψα για θάμβοςΜεσόγειοςhellip Νομίζω πως θα λιποθυμήσω εκείνο το επόμενο πρωί όπου τα μάτια μου ξάφνου θα βουτήξουν στο εκθαμβωτικό της απέραντοΚοντεύει μεσάνυχτα Δεκαπέντε βαθμοί υπό του μηδενός Ο βοριάς φυσά με μανία και οι ριπές του χιονιού τυφλώνουν τους φτωχούς ναύτεςπου καταπιάνονται με τις ετοιμασίες της αναχώρησης Το ΌριανΕξπρές μόλις αφίχθη με δύο ώρες καθυστέρηση Ο μηχανικός θυμωμένοςοπωσδήποτε μπλόκαρε τόσο απότομα τους τροχούς που έκανε την αμαξοστοιχία να ουρλιάξει με κάθε της σιδερικό ldquoΟρίστε πάρτε το σκυ-λοτροφείο σας κι αφήστε με να πάω στη γυναίκα μουrdquoΠερίπου μια ντουζίνα φαντάσματα κρυμμένα εξολοκλήρου μέσα στις γούνες τους βγήκαν από τα φιλόξενα διαμερίσματα του τραίνου για ναχωθούν πενήντα βήματα πιο πέρα μες στις φιλόξενες καμπίνες του πλοίου Είναι άνθρωποι πολύ πλούσιοι που έρχονται από πολύ μακρυάαπό το Παρίσι από το Λονδίνο Εξοργισμένοι λόγω της καθυστέρησης βλαστημούσαν τις στέπες του Μπαραγκάν όπου κόντεψαν να περάσουνολόκληρη τη νύχτα και να χάσουν το βαπόρι μας για την Ανατολή Φαίνεται μάλιστα πως εκστόμισαν και βρισιές στις γλώσσες τους που προ-ορίζονταν για τη χώρα μου κάτι που με αφήνει απολύτως αδιάφορο αλλά που μου φαίνεται και αστείο μαζί διότι οι κύριοι αυτοί φαντάζονταιότι τώρα δα θα σηκώσουμε άγκυρα και αύριο το μεσημέρι δώδεκα νταν θα τους αφήσουμε στην ΚωνσταντινούποληΚάθε άλλο Μπορεί ο άγριος χειμώνας να είναι ο εχθρός των τραίνων αλλά δεν παύει να lsquoναι ο εχθρός και των μοντέρνων καραβιών όπως τωνδικών μας που καίνε μαζούτ και που με το φοβερό αυτό κρύο δεν μπορούν να προμηθευτούν τα καύσιμά τους Το μαύρο υγρό έχει γίνει πάγοςΟι αντλίες αδυνατούν να γεμίσουν τις δεξαμενές του πλοίουΑυτό το γνωρίζουν ήδη μες στα σαλόνια και ανησυχούν Ένας αξιωματικός πηγαίνει κάθε τρεις και λίγο να καθησυχάσει αυτόν τον απαιτητικόκόσμο ενώ στη γέφυρα οι διαταγές αντηχούν όλο και πιο νευρικές και οι ναύτες τρέχουν πανικόβλητοιΤί θλιβερό που είναι όλο αυτό Βλέπω τους μεν μέσα στα πολυτελή σαλόνια να κάθονται αναπαυτικά και να διαβάζουν τις εφημερίδες τουςΒλέπω τους δε μαστιγωμένους από το βοριά με τα μάτια τους να τρέχουν δάκρυα τα χέρια ξυλιασμένα από το κρύο να μην ξέρουν τί ναπρωτοκάνουν Κι αναλογίζομαι πόσο μεγάλη αδικία βασιλεύει στη ζωή Ποιός ξέρει άν κι από τους μεν κι από τους δε ο καθένας βρίσκεται δι-καίως στη θέση του Μα ακόμη κι αν όντως είναι έτσι και πάλι είναι θλιβερό διότι αυτοί που παλεύουν εκεί έξω δεν είναι σκυλιά αλλά άνθρωποιπου υποφέρουν με την ανθρώπινη καρδιά τους Ότι κι αν είναι εκείνος ο ναύτης εκεί ευφυής ή χαζός ζει μια ζωή πολύ σκληρή κι ο νους μουδεν το χωράει πώς μπορεί κανείς να μένει αδιάφορος μπροστά σrsquoαυτή τη μοίρα Ιδού το ερώτημά μου Και αυτό θα ξαναρωτούσα πάλι άναύριο αντιστρέφονταν οι ρόλοι Εντέλει όλα τα δόγματα κι όλες οι θεωρίες με τις ασαφείς τους ερμηνείες μου φαίνονται στείρα Άν η καρδιάτου ανθρώπου είναι τόσο σκληρή μπροστά στον πόνο του άλλου πάει ελπίδα δεν υπάρχει Τίποτα δεν μπορούν να αλλάξουν οι θεωρίες Το μόνο που θα φέρουν στον κόσμο είναι μία κατrsquoεπίφαση δικαιοσύνη αλλά όχι τη δικαιοσύνη Αυτήν περιβεβλημένη με οίκτο μόνο οι θρησκείεςήταν ενδεδειγμένες να την κάνουν να βασιλέψει ανάμεσα στους ανθρώπους Οι θρησκείες όμως έχουνε χρεωκοπήσει Και δεν ανασταίνονταιοι νεκροί Κατεβαίνω συχνά να ζεσταθώ στο εστιατόριο της τρίτης θέσης και ξανανεβαίνω να δω αν τελείωσαν το γέμισμα της δεξαμενήςΘέλω να δω το καράβι να αναχωρεί να απομακρύνεται να το καταπίνουν τα σκοτάδια της Μαύρης Θάλασσας Ύστερα θα πάω να πλαγιάσωΤώρα είναι δύο το πρωί Όλοι σχεδόν οι επιβάτες κοιμούνται Μόνο ένας κάποιος Ρουμάνος από τη δεύτερη θέση δρασκελίζει το σαλόνι καιπότε πότε βγαίνει να ρωτήσει τον πρώτο ναύτη που βρίσκει μπροστά του― Τί θα γίνει επιτέλους Θα τελειώνουμε καμιά φορά μrsquoαυτό το μαζούτΈνας γεροδεμένος άνδρας του απαντά― Μα αυτό κύριε δεν είναι πια μαζούτ έχει γίνει γιαούρτι Κομμάτια-κομμάτια έρχεταιΚαι το βουβό βλέμμα του άνδρα συμπληρώνει ldquoΣας ενοχλεί αυτό κύριε Τί να πώ κι εγώrdquoΝαι τί να πεί κι εκείνος που έχει γεμίσει όλος πίσσα που έχει μουδιάσει απrsquoτο κρύοΘαύμασα την απάντηση την ακλόνητη στάση αυτού του φίλου Στη θέση του εγώ δεν θα μπορούσα να είμαι τόσογενναίος Είναι φανερό πωςη ψυχή των ανθρώπων αυτών είναι σκληραγωγημένη Έρχονται από τόσο πολύ πιο μακριά απrsquoόσο εκείνοι απrsquo το Παρίσι και το ΛονδίνοΑχ πώς θά lsquoθελαναrsquoχω τη δύναμη για νrsquoαναγκάσω τους ανθρώπους να lsquoναι δίκαιοιΤο Δακία έφυγε από το λιμάνι σαν πειρατής Ούτε που το κατάλαβα Βρισκόμουν στο εστιατόριο ακούγοντας απορροφημένος τις οδυνηρέςεξομολογήσεις ενός δυστυχισμένου πατέρα του οποίου έγινα φίλος όταν ένα πλουμμrsquoέκανε να πιστέψω πως χάθηκε η γης κάτω απrsquo τα πόδιαμας Τρέξαμε αμέσως έξω Το βαπόρι έβγαινε ολοταχώς στο πέλαγος μέσα σε μια θάλασσα αφηνιασμένη Πίσω μας η Κωνστάντσα ίσα πουμας μαρτυρούσε την εγκατάλειψή της με μερικά φωτεινά σημεία που τρεμόσβηναν μέσα σrsquo ένα μαύρο κατράμι

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

laquoΜουσσάraquo του Παναϊτ Ιστράτι (1934)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 9

Έκφραση 10

Εμείς όμως διεισδύαμε σrsquoένα σκοτάδι ακόμη πιο τρομακτικό Μεγαλοδύναμε πώς μπορεί να δείχνουμε τέτοια εμπιστοσύνη στα στοιχειάΠόση γνώση έχουν κατακτήσει οι άνθρωποι ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν με τόση τόλμη την μπαμπεσιά των ωκεανών Μανούλαμου Θα ήθελες να μείνω για πάντα κολλημένος στα φουστάνια σου αλλά κοίταξε εδώ ένα τόσο δα βηματάκι έξω από τη φωλιά μου κι αμέ-σως η ύψιστη ύπαρξη ανυψώνει στα μάτια μου μιαν ακρούλα από το πέπλο που κρύβει τη φοβερή της μαγεία Άν ήξερες τί χαρά ευγνωμω-σύνης πλημμυρίζει αυτή τη στιγμή την καρδιά μου σαν σκέφτομαι εκείνον τον άνθρωπο εκεί που πάνω στη γέφυρα μεριμνά για τη ζωή μουΧάρη σrsquoαυτόν στη δική του γνώση αύριο το μεσημέρι θα είμαι στην πρωτεύουσα των σουλτάνων όπου ποτέ συγγενής των συγγενών σουδεν έχει πατήσει το πόδι του Ύστερα ο Πειραιάς του πατέρα μου η Σμύρνη και τέλος σε μια βδομάδα από τώρα η Αίγυπτος των ονείρωνμουΘα ζήσω ένα παραμύθι ονειρικό εγώ ο πένης που με γέννησε μια πλύστρα που δεν έχω καν διαβατήριο ούτε και με τί να πληρώσω οκτώημέρες ελευθερίας Η ψυχή μου θα δονείται από χίλιες δυο ευγενείς συγκινήσεις που ποτέ δεν θα είχε γνωρίσει μαραζώνοντας στη ΜπραϊλαΔεν είναι αυτή μια πρώτη μεγάλη κατάκτηση του πνεύματός μου που διψά για το άγνωστοΕίναι αδύνατον να σταθεί κανείς εκεί έξω Τεράστιες ποσότητες νερού λούζουν το κατάστρωμα Το κρύο σου τρυπά το κόκκαλο Ύστεραπαρά την έξαψη που με κατέχει πρέπει να κοιτάξω να κοιμηθώ και λιγάκι ώστε να μην είμαι κατάκοπος αύριο το πρωί όταν θα μπαίνουμεστο ΒόσποροΚάποιοι φίλοι ναύτες προθυμοποιήθηκαν να μου παραχωρήσουν το κρεβάτι τους για να ξαπλώσω όσο εκείνοι θα έχουν βάρδια μια που ητρίτη θέση είναι σε άθλια κατάσταση καθώς οι άνθρωποι έχουν αρχίσει ήδη να ξερνοβολούν Πήρα μαζί μου και τον καημένο γέρο πατέρατον οποίον μόλις γνώρισα και τον αγαπώ για το κουράγιο του μες στην κακοτυχίαΕίναι ένας Εβραίος γύρω στα εξήντα βαφέας κτιρίων όπως κι εγώ Λέγεται Μορίτζ αλλά θέλει να τον φωνάζωΜουσσά παρατσούκλι πουτου έβγαλαν οι Άραβες όταν ήταν παιδί και ακολουθούσε τον πατέρα του πλανόδιο ωρολογοποιό στα χωριά της Μικράς Ασίας απrsquoόπουκρατά μια τρυφερή ανάμνησηΚαημένε Μουσσά Ξαπλωμένοι στα κρεβάτια μας που ήταν το ένα επάνω απrsquo τrsquo άλλο ανάμεσα σε ναύτες που ροχαλίζουν συνεχίζει να μουεξηγεί τους λόγους αυτού του ταξιδιού στην Αίγυπτο που μόνο χαρά δεν είναι για κείνον Πηγαίνει με την ελπίδα να μεταπείσει και να επα-ναφέρει στο ποίμνιο τη μία από τις κόρες του οδηγημένη στην ακολασία από έναν προστάτη κι εγκατεστημένη στην Αλεξάνδρεια επιδώκονταςνα κάνει περιουσίαΟ Μουσσά αφηγείται κι ανακατεύει αστεϊσμούς και δάκρυα Λέει ότι η Σάρα είναι το ωραιότερο παιδί τουbull αλλά τόσο ξεροκέφαλη που εκεί-νος δεν έχει καμία ψευδαίσθηση σχετικά με τα επακόλουθα της επιχείρησής της― Ποιός ξέρει κραυγάζει Θέλω να την ξεμπλέξω απrsquo αυτόν τον τύπο αλλά εκείνη είναι ικανή να αντιστρέψει τους ρόλους και να με κάνειεμένα τον ίδιο πατέρα-προαγωγό Τί λες καλέ μου Αντριάν Θα lsquoθελες να με βοηθήσεις στην περίπτωση αυτή Είσαι νέος και ανδρείος Τηςαρέσει αυτό Κάνε ότι μπορείς για να τσιμπηθεί μαζί σου (Να ορίστε κάνω κιόλας τον προξενητή) Σου τη δίνω γυναίκα σου Κι άν σε τρώνεοι σκέψεις για τις αιγυπτιακές περιπέτειές της σαν γυρίσουμε πίσω την αφήνεις και διαλέγεις κάποια άλλη από τις κόρες μου Ολόκληροχαρέμι έχω στο σπίτιΤέσσερις έχει Και τρεις γιούς οι μόνοι που φέρνουνε ψωμί στο σπίτι Και ο ίδιος του δουλεύει αλλά εννέα στόματα είναι αυτά Για νακαλύψει τα έξοδα ετούτου του ταξειδιού χρειάστηκε να αποτανθεί στη θεία πρόνοια της Ισραηλίτικης Κοινότητας η οποία του πρόσφερεκάτι ίσα ίσα για να πληρώσει το πηγαινέλα μαζί με τη διατροφή του Αλλά τίποτα για το ενδεχόμενο ταξίδι της κόρης του Βέβαια εκείνηισχυρίζεται πως έχει στην ιδιοκτησία της ένα ldquoωραίο μπαρrdquo στην Αλεξάνδρεια όπου συχνάζουνε πολλοί αξιωματικοί του ναυτικού― Θα το πουλήσουμε το μπαρ αποφασίζει ο Μουσσά με πατρική πυγμή και θα πάμε όλοι μαζί εσύ εκείνη κι εγώ στο Κάϊρο όπου έχω ένανφίλο μου παλιό που θα lsquoθελα να ξαναδώ κι έπειτα θα επιστρέψουμε στη Ρουμανία Θέλεις ΑντριάνΕίμαι αναγκασμένος να του απαντήσω καταφατικά για να μην τον δυσαρεστήσω Όμως ακόμη κι αν το σχέδιό του πραγματοποιηθεί έτσιόπως το θέλει δεν έχω καμία όρεξη να ξαναδώ μέσα σrsquo ένα μήνα το σιβηρικό Βουκουρέστι που κλόνησε την υγεία μουbull πόσο μάλλον ναπαντρευτώ μιάν ανυπόληπτη γυναίκα Όχι Θέλω να περάσω όλο το χειμώνα στην ΑίγυπτοΓια τα υπόλοιπα αποφασίζει ο Μιχαήλ όχι εγώ Στο εξής θα του είμαι υπάκουος σαν αρνί Εκείνος έχει μια καλή θέση στο ξενοδοχείο Roy-alduCaire και θα μπορέσει να με βάλει κι εμένα εκεί με τη σειρά μου Και τέρμα οι παράτολμες ενέργειες Δεν μου έχουν βγει σε καλό Πάνταεκείνος είχε δίκιο Αυτή τη φορά δεν θέλω να τον αποχωριστώ Θα ζήσουμε μαζί μια ωραία μεσογειακή ζωή Τον άτιμοhellip Με τιμώρησεσκληρά φεύγοντας μόνος του για την Αίγυπτο αλλά την άξιζα την τιμωρία αυτή Έπρεπε να το έχω καταλάβει μια και καλή ότι ο σπουδαίοςαυτός φίλος είναι καλύτερος οδηγός και να του αφήσω το πηδάλιο Στη Ρουμανία θα τραβούσε το πράγμα Είχα τη μάνα μου που με γλίτωνεαπό τα ζόρια Στο εξωτερικό τέλος Κάθε απειθαρχία μπορούσε να μου κοστίσει φρικτή απομόνωση την απόλυτη δυστυχία Με τα ρουμάνικακαι τα ελληνικά μου δεν θα μπορούσα να κάνω και πολλά ενώ ο Μιχαήλ που κατέχει πολλές σπουδαίες γλώσσες πάντα θα τα καταφέρνειΤί χαρά όταν με δει σε λίγο να εμφανίζομαι ξαφνικά μπροστά του από το πουθενά Καλέ μου Μιχαήλhellip Αδελφέ μουhellipΦτάσαμε στην Κωνσταντινούπολη με δύο ώρες μοναχά καθυστέρηση Κι η όψη του κόσμου μοιάζει εντελώς αλλιώτικη είναι να μην το πιστεύεικανείς Μέσα σε δώδεκα ώρες διαδρομής με το βαπόρι περνάς από το φρικτό χειμώνα στη γλυκύτερη άνοιξη Εδώ είναι μήνας Μάϊος Χλο-εροί λόφοι που καθρεφτίζονται μες στη θάλασσα του Βοσπόρου μεγαλοπρεπή λίμνη που τη διασχίζουν προς κάθε κατεύθυνση ολόκληρηστρατιά από μηχανοκίνητα επιβατηγά πλοία καϊκια λέμβους και βάρκες Όλη η ζωή απλώνεται μες στο δρόμο εκεί δουλεύουν εκεί τρώνεεκεί κοιμούνται εκεί διασκεδάζουν μερικές φορές πλάϊ στη βρώμα των σκύλων Τα καφενεία έξω σφύζουν από Τούρκους που παίζουνγκιουλμπαχάρ καπνίζουν ναργιλέ ονειροπολούν Η δυστυχία είναι μεγάλη στην πρωτεύουσα του Αμπντούλ-Χαμίντ Δέκα βαρκάρηδες ήαχθοφόροι κονταροχτυπιούνται για τον ίδιο ταξιδιώτη Είναι ρακένδυτοι τρέφονται με τον αέραΑλλά εκείνο που μrsquo έκανε να αναλογισθώ τη Σταμπούλ των σουλτάνων που θανάτωσαν τόσους από τους βογιάρους μας είναι τα χιλιάδεςκατακόκκινα φέσια και τα πολυάριθμα τζαμιά με τους υπεροπτικούς μιναρέδες Πριν από εκατό χρόνια ο θρόνος της χώρας μου νοικιαζότανακόμη με πλειστηριασμό σrsquo αυτήν εδώ την πόλη που στο άκουσμά της και μόνο έτρεμαν οι υποτελείς της και όπου σήμερα μπορώ να κάνωπερίπατο χωρίς κανένα φόβο Πάει τέλειωσε ο τρόμος που προκαλούσε η εμφάνιση έστω και λίγων φεσιών μες στα χωριά μαςΠώς μπόρεσαν αυτοί οι άνθρωποι κι έκαναν τόσες ωμότητες Μου φαίνονται τόσο μειλίχιοι τόσο καρτερικοί Βλέποντάς τους έτσι απαθείςθα έλεγε κανείς πως είναι ανίκανοι να σηκώσουν εκείνα τα βαριά γιαταγάνια που σκόρπισαν τον τρόμο μέχρι τις πόρτες της Βιέννης ΟΜουσσά κουβεντιάζει μαζί τους με οικειότητα καθώς η τουρκική είναι η τρίτη μητρική του γλώσσα μετά τη ρουμανική και τη γίντιςΕ λοιπόν μου αρέσουν αυτοί οι άνθρωποι Δεν ξέρω αν υπήρξαν μόνο βάναυσοι κατά την περίοδο της πολεμικής τους δόξας αλλά η ldquoπαρούσαφιλοσοφίαrdquo τους όπως λέει και ο Μουσσά μου αρέσει Δεν δίνουν καμιά σημασία στον αγώνα του βιοπορισμού και δεν σκοτώνονται για τιςυλικές ανέσεις Η ξεγνοιασιά τους είναι πολύ πιο πολύτιμη και το αισθάνομαι Είναι ικανοί να κάθονται με τις ώρες στον ήλιο να θαυμάζουντις φυσικές καλλονές και να κάνουν μπουρμπουλήθρες μrsquoένα μισοσβησμένο τσιμπούκι Δεν τους βλέπω να ζηλεύουν την τύχη που έχουν σταμοντέρνα εργοστάσια τα κοπάδια εργατών σύμφωνα με τη λογική των οποίων προφανώς ο ήλιος δημιουργήθηκε για να ζεσταίνει τις γάτεςΌχι Πρώτα ο ήλιος και για τους ανθρώπους και ύστερα ο άρτος ο επιούσιος και τα κολάραΓια να μπορέσω να βγω από το πλοίο και να πάω να δω τη Σταμπούλ ελλείψει διαβατηρίου ένα κασκέτο ναυτικό μου έλυσε το πρόβλημα αμέ-σως Ο Τούρκος αστυνομικός στον έλεγχο το κατάλαβε αλλά μου απάντησε με χαμόγελο Ήξερε ότι δεν πήγαινα να κλέψω την Αγιά ΣοφιάΣουλατσάραμε σαν χαζοπούλια κοροϊδεύοντας τους τουρίστες που έτρεχαν σαν παλαβοί μην τυχόν και χάσουν τίποτα από ότι τους υπε-δείκνυε ο τουριστικός οδηγός Μπέντεκερ Φάγαμε ένα ωραίο πιλάφ ρύζι ανακατωμένο με κομμάτια αρνίσιου κρέατος κεμπάπ το ίδιο κρέαςκι αυτό αλλά στη σούβλα και ήπιαμε μερικά ποτηράκια ρακί

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 10

Έκφραση 11

Κάμποσα ποτηράκια θα ήταν σίγουρα διότι μεθύσαμε Κι αυτό μας γέννησε την επιθυμία νrsquo αγοράσουμε φέσια Έτσι ντυμένος παράταιραο Μουσσά δεν ξεχώριζε πια από τους Τούρκους με τη γαμψή του μύτη με τα μαύρα του τα μάτια και τα φρύδια με το κυρτό του πηγούνιΤου έκανα παρέα σε όλα και θέλησα ανόητα να του κάνω τον μάγκα ακόμη και στον ναργιλέ σε πείσμα όλων των προειδοποιήσεών του Άνωκάτω έγινε το στομάχι μου Τα έβγαλα όλαbull και πιλάφ και κεμπάμπ και ρακί Επιστρέψαμε με το δεύτερο σφύριγμα του πλοίου για να πάμενα πλαγιάσουμε κατευθείανΑν στην Κωνσταντινούπολη ήτανε άνοιξη στον Πειραιά και στη Σμύρνη ήταν ένα ήπιο καλοκαίρι Κάνει πολλή ζέστη αλλά όχι αποπνικτικήΜακάριοι θνητοί που δεν έχουν παρά μόνο την έγνοια της κοιλιάς τους (αλλά και πάλι) που δεν γνωρίζουν την ανάγκη να φοράει κανείςμπότες και γούνες και νrsquo ανάβει θέρμανση μέρα και νύχτα έξι μήνες από τους δώδεκα Μακάριοι πάνω απrsquoόλα που δεν γνωρίζουν τί σημαίνεινα γυρεύεις το ψωμί σου στους μείον είκοσι όταν προτιμάς καλύτερα να μείνεις νηστικός ακόμη και τρεις ολόκληρες μέρες στη σειρά παράνα πηγαινοέρχεσαι άσκοπα με κατατρυπημένα παπούτσια και να επιστρέφεις το βράδυ πεινασμένος και παγωμένοςΝαι δεν τρέφονται καλά το γράφει στο πρόσωπό τους Αυτό φαίνεται κι από τις άγριες μάχες στις οποίες ρίχνονται με την άφιξη των κα-ραβιών προκειμένου να βάλουν το χέρι τους πάνω σε κάποια βαλίτσα για να κερδίσουνε καμιά δεκάρα Αυτός ο αγώνας όμως είναι παντούσχεδόν η μοίρα κάθε απόκληρου την οποία αλλού την κάνει ακόμη πιο σκληρή το κρύο αυτός ο τρομερός εχθρός του ανθρώπου πουφέρνει αρρώστιες βάσανα ανημπόριες θανάτους και για το οποίο δεν έχουν ιδέα οι κάτοικοι αυτοί της Μεσογείου Από τις δυο δαγκωματιέςπου δηλητηριάζουν την ανθρώπινη ζωή αυτές της πείνας και του κρύου ετούτοι γνωρίζουνε μόνο την πρώτη Πολύ μεγάλο πράγμα είναιαυτό Μεγάλη ευτυχία Το εκτιμούμε ο Μουσσά κι εγώ με την καρδιά γεμάτη ευγνωμωσύνη Πετάξαμε τις μάλλινες κάλτσες μας και τα μισάαπό τα ελεεινά μας παλιόρουχα Μεταμορφωνόμαστε με ξεκούμπωτο σακάκι με καπέλο ως το αυτί με τσιγάρο στην άκρη των χειλιών μεπνεύμα ράθυμο ακολουθώντας το παράδειγμα όλων αυτών των Ελλήνων των Τούρκων των Εβραίων των Αρμεναίων που τραγανίζουνστραγάλια και λικνίζονται στον ήλιο Τους θρέφει η θάλασσα Τους ζεσταίνει ο γενναιόδωρος ουρανός Μπορεί να μην είναι πάντα αυτό αρ-κετό αλλά κι από τους ανθρώπους δεν μπορεί να περιμένει κανείς περισσότερα Ούτε κι από το Θεό τουςΜου αρέσει ο Μουσσά κάθε μέρα και περισσότερο Δεν είναι τυχαίος άνθρωπος Βέβαια δεν έχει διαβάσει πολύ στη ζωή του αλλά έχειπνεύμα ανοιχτό στα πάντα Είναι λεπτός άνθρωπος ευαίσθητος Η κατανόησή του φτάνει σε λεπτές αποχρώσεις της σκέψης Και τραγουδάμε ωραία φωνή ολόκληρα κομμάτια από όπερες και οπερέτες στα ιταλικά Ο καπετάνιος του Δακία τον άκουσε κάποιο βράδυ και τον συνε-χάρη Εκείνος τον ευχαρίστησε ευγενικά και σκέφτηκε αμέσως τα βάσανά του― Καπετάνιε άν τυχόν κάτσει η βάρκα μου στην Αλεξάνδρεια θα είχατε την καλοσύνη να με ρυμουλκήσετε ως την Κωνστάντσα― Ευχαρίστως φίλε μου Ελάτε μόνο να μου το πείτεΣτον Πειραιά ήμασταν φρόνιμοι Ξοδευτήκαμε ίσα για μια γρήγορη βόλτα με τον ηλεκτρικό ως την Αθήνα Αλλά στη Σμύρνη η ομορφιάστις αυλές στις προβλήτες στις προσόψεις στα σπίτια κατά μήκος του υπέροχου κόλπου μας πήρε το νου και ξοδέψαμε οι δυο μας γύρωστα δέκα φράγκα Τα πάντα εδώ είναι από μάρμαρο Και τί πολυτελείς ναργιλέδες πραγματικοί μιναρέδεςΜεθαύριο έκτη ημέρα του ταξιδιού θα είμαστε στην Αλεξάνδρεια Τί θα κάνω άραγε εκεί κάτω Θα βρω δουλειά Διότι όλη κι όλη μου η πε-ριουσία είναι μια στερλίναΗ καρδιά μου σφίγγεται σαν σκέφτομαι το βασανιστήριο της πείνας την έλλειψη στέγης Ενθαρρύνουμε ο ένας τον άλλον ο Μουσσά κιεγώ όταν το φάντασμα των μαύρων ημερών εμφανίζεται στη σκέψη μας Δίνουμε αμοιβαία υπόσχεση πως όποιος από τους δυο μας σταθείπιο τυχερός θα βοηθήσει τον άλλον Και θα παρηγοριόμαστε πάντα υπολογίζοντας στην επιείκεια τrsquoουρανού Ο Μουσσά προσθέτει― Κι ύστερα είναι και το μπαρ της Σάραςhellip Αν πηγαίνει καλά θα της επιτρέψω να το δουλέψει κι αυτό το χειμώνα Θα το στολίσουμε μάλισταμε μια τοιχογραφία σε στυλ μπαρόκ και θα μας πληρώσει γιrsquoαυτό με μια γερή αμοιβή Το θέμα είναι να την τραβήξουμε την καημένη από ταχέρια αυτού του ξεδιάντροπου που της παίρνει τα χρήματα και τα δίνει στο τζόγοΦαίνεται πως ldquoαυτός ο ξεδιάντροποςrdquo είναι ένας πολύ όμορφος νέος άνδρας κι ένας απαράμιλλος ζαχαροπλάστης Όποτε θέλει ldquoκάνει μιαβουτιάrdquo για τρεις μέρες σrsquo ένα ldquoεργαστήριοrdquo και ldquoξαναβγαίνει στην επιφάνειαrdquo με δέκα στερλίνες στην τσέπη Έλα όμως που δεν το θέλεικαι πολύ συχνά Τις απεχθάνεται τις ldquoβουτιέςrdquo αυτές Τον λένε Τιτέλ Και στον Τιτέλ αρέσει περισσότερο να ldquoβουτάειrdquo το ταμείο του μπαρπαρά (να βουτάει) μέσα στις ζύμες του ζαχαροπλαστείουΤώρα αφήσαμε το Αρχιπέλαγος και τα αμέτρητα μοναχικά του νησιά πλούσια σε ποίηση χρώματα ήλιο όπου δεν θα μπορούσα όμως ναζήσω για πολύ Τώρα πλέουμε στrsquo ανοιχτά της Μεσογείου Μόλις περάσαμε την ΚρήτηΗ θάλασσα είναι λάδι σαν μια ήσυχη λίμνη Κάτω από τις σόλες μας νιώθουμε και τις παραμικρές δονήσεις που μεταδίδουν οι μηχανές στοσώμα του καραβιού Και μόλις σήμερα αντιλαμβάνομαι όλη την ομορφιά του Δακία Δεν είναι ότι επιβάλλεται με το μέγεθος ή με την πολυ-τέλειά του αλλά δίπλα στα άλλα τρία βαπόρια που κάνουν την ίδια διαδρομή είναι σχεδόν μοναδικό στη Μεσόγειο για την ολόλευκη γραμμήτου Είναι ένας κύκνος Ιδού το πλεονέκτημα της καύσης του μαζούτ σε σχέση με το κάρβουνο διότι η ποσότητα αιθάλης που εκπέμπουντα φουγάρα καθιστά αδύνατη την εφαρμογή της λευκής μπογιάς σε ολόκληρο το πλοίο Τα φουγάρα του Δακία όμωςείναι σαν να καπνίζουνπίπα Και αν κατεβείτε στο λεβητοστάσιο δεν θα δείτε τίποτα από τη σκληρή προσπάθεια μιας ντουζίνας μαύρων ανδρών να κουβαλάνε τό-νους κάρβουνο στα στόμια της φωτιάς όπου τα φτυάρια δεν σταματούν ούτε λεπτό να ταϊζουν τις εστίες Τίποτα Τρεις άνδρες πεντακάθαροιμrsquo ένα κομμάτι στουπί στο χέρι περιφέρονται μπροστά στους λέβητες παρατηρούν τα μανόμετρα και ρυθμίζουν τις στρόφιγγες που εκτο-ξεύουν το μαζούτ μrsquo έναν θόρυβο εκκωφαντικόΑυτή η πρόοδος της τεχνικής καύσης στα καράβια καθώς και ο ήλιος που σήμερα ακτινοβολεί επιτρέπουν στις κυρίες της πρώτης θέσηςνα λευκοστολιστούν από την κεφαλή ως τον αστράγαλο χωρίς το φόβο μήπως λερωθούν Παγκάκια και κιγλιδώματα είναι πεντακάθαραόπως τα αντικείμενα ενός σαλονιού Επίσης το θέαμα που προσφέρει αυτή τη στιγμή το ψηλότερο κατάστρωμα είναι από τα πιο γοητευτικάΚαι γεννάει στην ψυχή μου συναισθήματα αντιφατικάΒέβαια όλοι αυτοί οι φρεσκοξυρισμένοι κύριοι ντυμένοι με το ωραιότερο ταξιδιωτικό τους κοστούμιbull όλες αυτές οι ωραίες γυναίκες γοη-τευτικές μέσα στα φορέματά τους από πέπλα όπου το λευκό κυριαρχεί όπου ένα σπάνιο κόκκινο ένα μπλε ένα πράσινο σου τρυπούν τηνκαρδιά με την ένταση του ζωηρού χρώματος κάτω από έναν εκθαμβωτικό ουρανόbull ύστερα το πανηγύρι που περιβάλλει το βαπόρι μας τοοποίο ακολουθείται από ένα σύννεφο γλάρων και χάνεται μέσα στη απεραντοσύνη της θάλασσας ― ναι όλο αυτό το θέαμα με μαγεύει Μουαρέσει το ωραίο η γυναίκα η έντονη ζωή Δεν ζηλεύω τον κόσμο αυτόν και την ευτυχία του αλλά δεν πιστεύω επίσης ότι κι ο δικός μου οκόσμος με την αθλιότητά του πρέπει να είναι παράδειγμα ζωής Εάν ήταν στο χέρι μου να διαλέξω θα προτιμούσα την ευμάρεια παρά τηνφτώχεια μουΩστόσο δεν μπορώ να διανοηθώ την ευτυχία μιας πολυτελούς ζωής στη μέση μιας καθολικής σχεδόν φρικαλεότητας που βασιλεύει σήμεραστη γη και που είναι η απόλυτη συνθήκη για την ευτυχία μιας μειονότητας Εάν αυτό ήταν το αντίτιμο για τη δική μου οικονομική άνεση ετότε θα προτιμούσα τη φτώχεια μου Θα άφηνα συνειδητά να μου φύγει από τα χέρια ο χρυσός δίσκος πάνω στον οποίο θα μου πρόσφεραντην ευτυχία μου δίπλα στη δυστυχία του άλλου Να έτσι ακριβώς τη βλέπω τη ζωή Αν άλλαζα ποτέ γνώμη για το θέμα αυτό τότε θα ήμουνένα ελεεινό ανθρωπάκι Να μrsquo έλεγαν προδότη και να με κρεμούσανΣτην περίπτωσή μου λοιπόν πρόκειται περισσότερο για μια μυστικιστική λατρεία της εντιμότητας παρά για κοινωνική θεωρία Αυτή επιτρέπειτην προσωπική ευτυχία μέσα στη γενική δυστυχία Η άλλη όχι Ποτέ Αμαρτία ψυχής Μόνο ένας τρόπος υπάρχει τελικά να είναι κανείςτίμιος να έχει τη συνείδησή του απαλλαγμένη από κάθε υποκρισία να μπορεί να κοιτάξει οποιονδήποτε ευθέως μες στα μάτια και να τουπει ldquoΔεν σου χρωστάω τίποτα Πήγαινε εν λαώ αδελφέ μου Κι αν μάλιστα επιθυμείς κι αυτό το μαύρο ψωμί που έχω στο τραπέζι μου επάνωπάρτο Μα την ψυχή μου μην την αγγίξειςrdquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 11

Έκφραση 12

Τελευταία νύχτα του ταξιδιού Και τί νύχτα Σαν αυτές που τα καλοκαίρια τον Αύγουστο στα χωριά μας μαζευόμαστε στην αυλή γύρω απόένα μαγκάλι για να ψήσουμε ρόκες χλωρού καλαμποκιού και νrsquoακούσουμε τα τζιτζίκιαΕίμαι μαζί με τον Μουσσά στην πρύμνη του καραβιού όπου η προπέλα στροβιλίζει τα νερά με μιαν ευχάριστη ρυθμική κίνηση και δημιουργείμια λωρίδα αφρού που απομακρύνεται γοργά αναβράζουσα――― ξεμακραίνει και χάνεται στο άπειρο κάτω από το φεγγαρόφωςΕίναι αργά Σχεδόν κανείς πια στη γέφυρα του περιπάτου Οι ναύτες φίλοι μάς έφεραν εδώ αρκετά περισσεύματα από την κουζίνα τα οποίακαταβροχθίσαμε με μεγάλη όρεξη Τί τύχη για εμάς να έχουμε αυτούς τους καλούς συντρόφους Σε όλο το ταξίδι μας τάϊζαν έτσι δωρεάνή σχεδόν δωρεάν (Στις ενδιάμεσες στάσεις τους κερνούσαμε κανένα ποτήρι όλο κι όλο) Δίχως αυτήν την απρόβλεπτη υποστήριξη κι οΜουσσά και εγώ δεν θα lsquoχαμε τρύπια δεκάρα στην τσέπη μας σαν φτάναμε στην Αλεξάνδρεια Διότι είναι αδύνατον να περάσει κανείς από όλααυτά τα ωραία λιμάνια και να μην κατέβει να τα επισκεφθεί για να ξεμουδιάσει λιγάκι ή ακόμη και να διασκεδάσει καμιά φορά με κάθε κόστοςεκτός πια κι άν είναι υπερβολικά οικονόμος Τώρα θα ήθελα να μείνω σιωπηλός ακίνητος Δεν θα lsquoθελα καμία ομιλία να ταράξει την ησυχίατων μοναδικών αυτών στιγμών στη ζωή μου Είμαι γεμάτος καλοσύνη ευγνωμοσύνη ελπίδα και θα μου ήταν τόσο ευχάριστο να μείνω έτσι ξα-πλωμένος στη γέφυρα μες στο σκοτάδι χωρίς νrsquoαρθρώσω λέξη νrsquoατενίζω το φεγγάρι και νrsquoαφουγκράζομαι την αναταραχή της ΜεσογείουΑλλά νά ο Μουσσά είναι απόψε πιο δυστυχισμένος από ποτέ Αφηγείται με φωνή σβησμένη το οικογενειακό του δράμα αιτία του οποίου είναιη ΣάραΔεν είναι ότι πρόκειται για άνθρωπο ευσεβή με την έννοια του θρησκόληπτου ή που δίνει μεγάλη σημασία στη γνώμη των άλλων Αλλά η ζωήτου έχει δηλητηριαστεί από την περιπέτεια της κόρης αυτής Κανένα από τα παιδιά του δεν μπορεί να παντρευτεί Η ντροπή της Σάρας τουςέπληξε όλους ― ldquoΈχετε μια πόρνη στην οικογένειαrdquo τους φωνάζουν Πόσο οδυνηρό πρέπει να είναι αυτό για έναν πατέρα Να δουλεύει σανσκλάβος για να μεγαλώσει οκτώ παιδιά και να καταλήξει εδώΕκτός αυτού ο Μουσσά κυριεύεται ξαφνικά από κακά προαισθήματα Δεν ξέρει κατά πόσο να πιστέψει αυτή την ιστορία με το μπαρ― Εάν έχει μπαρ συλλογίζεται γιατί εδώ και δυο χρόνια που είναι στην Αίγυπτο δεν την είδαμε να στέλνει ποτέ ένα φράγκο στην οικογένειάτης ένα δώρο στις αδελφές της που ξέρει ότι είναι φτωχές Όχι Ακόμη και πόρνη μία Εβραία η οποία κερδίζει χρήματα η οποία ισχυρίζεταιότι φτιάχνει περιουσία δεν μπορεί να μένει τόσο αδιάφορη στα βάσανα των δικών της Θεέ μου κι αν λέει ψέματα Αν ζει στη δυστυχία Τότεχάθηκα Τότε η γυναίκα μου θα βγει αληθινή που μου έλεγε ότι είμαι ένας τρελόγερος κι ότι θα μπλέξω από μόνος μου σrsquoαυτή τη χώρα συμ-φορών για τους Εβραίους Αλλά τί να κάνω Τη λατρεύω τη Σάρα Είναι το πιο όμορφο και το πιο έξυπνο από τα παιδιά μου η μεγαλύτερη καρ-διά Αχ θα τον σκοτώσω αυτόν τον άτιμο που ξελόγιασε και λέρωσε την ψυχή του σπιτιού μουΑχ καημένε καημένε μου Μουσσάhellip Μουσσάhellip Δεν πρόκειται να τον εγκαταλείψω Θα κάνω ότι περνάει από το χέρι μου Αν χρειαστεί λοιπόνε θα θυσιάσω για ένα διάστημα και τον Μιχαήλ Φτάνουμε Η Αλεξάνδρεια διαγράφεται στον ορίζοντα ολοκάθαρα Ξεχωρίζουμε τους φοίνικες τους μιναρέδες τα σπίτια με τις ταράτσεςΣτο καράβι οι σνομπ άνδρες και γυναίκες έχουν κιόλας καλύψει το κεφάλι τους με τη λοφειοφόρο τους κάσκα αυτή των περιηγητών στιςθερμές χώρες Τί ανοησία Όλος ο κόσμος φοράει γυαλιά ενάντια στο τροπικό φως Αλλά ενάντια και στην ασθένεια των οφθαλμών απrsquoότιφαίνεται

laquo Πλοῖα raquoΠὼς τὰ καράβια εἶναι σώματαδὲν ἤξεραπὼς τὸ καράβι εἶναι μέληΝὰ ταξιδεύει τὸ δεξὶ νὰ βρεῖτrsquo ἀριστερό του χέρι

Ἰ Μόραλης

2016 Έτος Γιάννη ΜόραληἘρωτικὸἐπιτύμβιοΟἱ μνῆμες ἔχουν μαῦρεςσκεπασμένες κνῆμεςἐκμαγεῖα στὸ ντουλάπιγύψινη ἁφὴ καὶ πικραμένηκι ὅμως φῶςποὺ τυραννάει τὰ δάχτυλατὶς κόχεςμιὰ ἀπουσία γρηγοροῦσαμιὰ μορφὴ στὰ σπλάχναΠοτὲ μὴν πεῖςlaquoλιτάνευση ἐκμαγείωνμιὰ φορὰ τὸ χρόνοraquoὍσο τὰ κόκκαλα ἀντιστέκονταινὰ τοὺς κοιτᾶς εὐλαβικὰὅσους ἀγάπησανγίνονται μάτια καὶ θωροῦν σὰν ἀπομένουν ἀπrsquo τὰ πρόσωπαμόνο φωτογραφίες

Τα ποιήματα ανήκουν στηνποιητική συλλογή Μαθητείαεκδ ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ ΕΥΘΥΝΗΑθήνα 2013

Επιμέλεια Αναστασία Κόκκινου

Η Μπουμπουλίνα Νικάκη είναι κριτικός θεάτρου μεταφρά-στρια (βραβευμένη το 2008 για τη μετάφραση του ldquoΤο μακρύταξίδι της άμμουrdquo του Πιερ Πάολο Παζολίνι μέλος των Ελλη-νικών Επιτροπών του Διεθνούς Κέντρου Θεατρικής Μετά-φρασης και του MAison Drsquo Europe et drsquo orient στο Παρίσι

Ο Μουσσά (1934) του ΠαναϊτΙστράτι (πρώτη μετάφραση copy στα ελληνικά) στην εναρκτήρια εκδήλωση του κύκλου Άγνωστος Ελληνισμός στη Στέγη Γραμμάτων amp Τεχνών - Αθήνα 2010εισήγηση για το συγγραφέα και μετάφραση Μπουμπουλίνα Νικάκη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 12

Έκφραση 13

ΧοροστάσιΌπως χορεύει η Ήπειρος και σιγοπερπατάει Γιάννη μου το μαντήλι σου σε μένα το πετάειΚαι μια κοντούλα λεμονιά ζυγώνει στην αυλήμου μη με μαραίνει η ξενιτειά και παίρνει τοφιλί μου

Αναστασία ΚόκκινουΣπάρτη 22 - 6 - 2012

Γόρδιος δεσμός

Δε δοκίμασε καν να τον λύσειούτε και πρόσεξε το μειδίαμα στα χείλη των ντόπιωνόταν πήρε βαθιάν ανάσα και ύφος αγέρωχομε το σπαθί του διαπέρασε το μύθοχρειαζόταν υλικό για το δικό τουανοίγοντας καινούργιους τρόπους

Μόνον οι ντόπιοι ήξεραν πως καιρό τώραεπινοούσαν χίλια δυό τεχνάσματα να συγκαλύπτουν τη φθορά του χρόνουπόλος έλξης και πηγή εσόδων ο γόρδιος δεσμός είχε σαπίσειας τον έκοβε λοιπόν να ησυχάσουνπιο βολικός αυτός ο τρόπος

και ο μύθοςhellip μύθος

Μοναξιά η έσχατηΜετακινούσε διαρκώς τα όριατων αντοχών τουκαι των άλλων -για να λέμε την αλήθειαΠότε κρυφά στα όνειρά τουκαι πότε φανερά-να τον ακούνε και να παίρνουν θάρροςοι φόβοι του και οι άλλοιΜέχρι που τα ξεπέρασε-τα όριά τουΣτην τελευταία απελπισίααρνήθηκενα δώσει τ΄όνομά του-την είπε μοναξιάαπαρηγόρητηΜοναξιά η εσχάτηΚαι αποσύρθηκεστα δώματα του επέκεινανα ξαποστάσει-στις δάφνες του είπανΕκείνος πήρε αγκαλιά τη μοναξιά του-κι έγειρε

Δημήτρης Πετρόπουλος -ηθοποιός

ΑδιαφορίαΠριν κάμποσα χρόνια πριν την εισβολή της τεχνολογίας και του πλούτουοι κοινωνίες ήταν συμπαγείς Οι άνθρωποι είχαν την ανάγκη ο ένας τονάλλο Υπήρχε αλληλεγγύη και συμμετοχή στα κοινά Τα καφενεία γινότανμικρές Βουλές όπου συζητούσαν τα προβλήματα αντάλλασαν απόψειςμετέφεραν πληροφορίες έπερναν αποφάσεις για το κοινό καλό Η ει-σβολή της τεχνολογίας (τηλεόραση αυτοκίνητο) και του πλούτου έσπα-σαν τη συμπαγή κοινωνία οι άνθρωποι απομωνόνταν και ο καθ΄έναςέπερνε την υπόθεση στα χέρια του για το δικό του συμφέρονΣήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης όλο και περισσότεροι άν-θρωποι αποστασιοποιούνται από τα Κοινά Τούτο φαίνεται από τις εκλο-γικές αναμετρήσεις που τα ποσοστά αποχής όλο και αυξάνουν Η ολοένααυξανόμενη αποχή και αδιαφορία των πολιτών με τα κοινά φαίνεται ναείναι σχεδιασμένη με απότερο σκοπό οι κυβερνήσεις να νέμονται τηνεξουσία μέσα σε μια παθογόνο κοινωνίαΕυτυχώς μέσα από τις διασπασμένες κοινωνίες υπάρχουν άνθρωποιπου ενδιαφέρονται και αγωνίζονται να κρατήσουν τη συνοχή της κοινω-νίας μέσα από Πολιτιστικούς φορείς Συλλόγους Ενεργών Πολιτών Πολι-τών Παρέμβαση και άλλων μορφών Η προσπάθειά τους είναι δύσκοληκαι επίμονη γιατί συναντούν τον τοίχο της αδιαφορίας Δεν πτοούνται καιαντιπαλεύουν τα εμπόδια Αυτοί οι άνθρωποι αυτοί οι φορείς θέλουν νακρατήσουν την κοινωνία συμπαγή και να αποτελέσουν τον φάρο για τομέλλον των επόμενων γεννεώνΑπτό παράδειγμα της αδιαφορίας είναι το παρακάτω κείμενοΗ αδιαφορία των πολιτών για τα κοινά είναι εχθρός της προόδου και τουπολιτισμού Στην αρχαία εποχήοι αδιάφοροι πολίτες θεωρούνταν κατώ-τεροι άνθρωποι μέσα στην κοινωνία Ήταν άγραφος νόμος που έγινεπίστη και απόκτησε διαχρονικό κύροςΟ Γκράτσι είχε πει πως laquo28 αδιάφοροι και 3 κακοί κάνουν 31 κακούςraquoΟ Γερνμανός κληρικός Μάρτιν Νιμέλ κρατούμενος σε στρατόπεδο συγ-κέντρωσης την εποχή του Ναζισμού αγανακτισμένος και μετανιωμένοςγια τη δική του αδιαφορία πάνω στα προβλήματα της εποχής του διατύ-πωσε τις παρακάτω σκέψειςlaquoΣτην αρχή οι Ναζί ήλθαν και συλλάβανε τους κομμουνιστές Δεν μίλησαδεν ήμουν κομμουνιστήςΈπειτα πιάσανε τους σοσιαλδημοκράτες Δεν μίλησα ούτε σοσιαλδημο-κράτης ήμουναΜετά από λίγο ήλθε η σειρά των συνδικάτων Δεν με αφορούσε Δεν είχαεκλεγεί σε συνδικάτοΑργότερα πιάσανε τους Εβραίους Σώπασα ούτε Εβραίος ήμουναΣτο τέλος ήρθαν να πάρουν εμένα Μα δεν υπήρχε κανείς να φωνάξειraquo

ΠΑΝΕΛΗΣ ΝΙΚΟΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 13

Έκφραση 14

1 Τρώτε συνειδητά Και μόνο όταν είστε σίγουροι ότι πραγματικά πεινάτεhellip Μην αφήνετετο άγχος ή την συνήθεια της καθημερινότητας να σας παρασύρειhellip Κλείστε την τηλεόρασηή τον υπολογιστή και απολαύστε το γεύμα σαςhellip2 Ξεκινήστε την ημέρα σας με ένα πρωινό πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και φυσικά σάκ-χαρα που θα σας δώσει ενέργεια και καλύτερη διάθεση για αρκετές ώρες3 Κάντε ένα διάλειμμα για κίνηση Βγείτε μια βόλτα και απολαύστε 15-20 λεπτά περπάτημαή βρείτε μια δραστηριότητα που σας ευχαριστεί και προσκαλέστε έναν φίλο4 Μειώστε τις μερίδες ndash Αυξήστε την συχνότητα των γευμάτων ndash Προσέξτε την σύστασηhellipΚατά μέσο όρο τα σημερινά σπιτικά φαγητά έχουν 63 περισσότερες θερμίδες απrsquo ότιείχαν 10 χρόνια πρινhellip5 Φροντίστε να ενυδατώνεται σωστά καθημερινά τον οργανισμό σαςhellip Έχει ανάγκη απόαρκετό νερό για να λειτουργεί κανονικά

6 Προσοχή στο χρώμαhellip Τρώτε πολλά λαχανικά και φρούτα έντονου χρώματος κεράσια μούρα ρόδια σταφύλια καρότοσπανάκι σαλάτα ντομάτες πιπεριέςhellip Όσο πιο βαθύ το χρώμα τουςhellip τόσο μεγαλύτερη η ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιώνπου περιέχουνhellip7 Αντί των λιπαρών άσπρων και κίτρινων τυριών που καταναλώνατε έως τώρα προτιμήστε κάποια με χαμηλή περιεκτικότηταλίπους αλλά εξίσου γευστικά πχ τυρί Cottage κατίκι Δομοκού άσπρο τυρί χαμηλών λιπαρών ανθότυρο μυζήθρα κλπ8 Τα μυρωδικά στο φαγητό όπως η δάφνη το γαρίφαλο και η κανέλα πέρα από τις γευστικές έχουν και άλλες επιδράσειςhellipΤα αιθέρια έλαιά τους που απελευθερώνονται κατά το μαγείρεμα έχουν αντιοξειδωτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες 9 Ο ΕΠΑΡΚΗΣ ΥΠΝΟΣ είναι ζωτικής σημασίας για το ανοσοποιητικό μας σύστημαhellip Μερικοί διαβιβαστές υπεύθυνοι για τονύπνο ασκούν μία διεγερτική δράση ακόμη και στους διαβιβαστές του ανοσοποιητικού10 Για όλους όσους ξεφύγατε από το πρόγραμμα σας τις προηγούμενες ημέρεςhellip μην τιμωρείτε τον εαυτό σας φτάνονταςσε υπερβολές και εξαντλητικές δίαιτεςhellip Απλά ακολουθήστε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο και καταναλώστε αρκετά υγρά

10 Συμβουλές

για μια

καλύτερη

ζωή

Θεπαπείααπό τηφύσηΗ αλόη

Επουλώνει πληγές τραύματα και εγκαύματα γρήγορα σε ανθρώπους και ζώα Γιrsquo αυτό το λόγο και χρησιμοποιείτε για την επούλωσηουλών μετά από εγχειρήσεις με επάλειψη gel αλόης αλλά και προληπτικά σε έγκυες για να μην αφήσουν σημάδια ραγάδες μετά τηνεγκυμοσύνη Επίσης είναι ιδανική για την περιποίηση και την πρόληψη δημιουργίας ουλών στην ακμή Η αλόη σταματάει την ουλί-τιδα μέσα σε 1 εβδομάδα όταν χρησιμοποιείτε σε οδοντόκρεμα διορθώνει προβλήματα στα ούλα και προλαμβάνει της ασθένεια πε-ριοδοντίτιδα ειδικά με οδοντόκρεμα που εκτός από αλόη περιέχει και πρόποληΈχει αντιαλλεργιογόνο δράση βοηθώντας τον οργανισμό να απορροφά καλύτερα τις ουσίες που μας προκαλούν αλλεργίες Επίσης ηαλόη είναι υποαλλεργική για το 99999 των ανθρώπων Η αλόη βελτιώνει το άσθμα μετά από συνεχή λήψη 6 μηνών αν και τα απο-τελέσματα αρχίζουν να φαίνονται ακόμα και από τον πρώτο μήνα με αντίστοιχη μείωση των εισπνεόμενων φαρμάκωνΈχει ευεργετική δράση στο έντερο Θαυματουργή στην κολίτιδα και τη δυσκοιλιότητα φουσκώματα και μυκητιάσεις Για προχωρη-μένη δυσκοιλιότητα διαλύστε 300 ml χυμού αλόης σε περίπου ένα λίτρο νερό και πιείτε το ανά διαστήματα μέσα σε μια ημέρα καιγια 3 ημέρες τουλάχιστοΕίναι η καλύτερη φίλη των φαρμάκων Βοηθάει τα φάρμακα να λειτουργήσουν καλύτερα και δεν έχει καμία παρενέργεια ούτε αλλη-λεπιδράσεις με αυτάΜειώνει το ζάχαρο στους διαβητικούς Ειδικά στον γεροντικό διαβήτη (τύπου ΙΙ) τα αποτελέσματα είναι θαυματουργά και φαίνονταισε 20 ημέρες εώς 2 μήνες Σε αυτή την περίπτωση ξεκινάτε την αλόη μαζί με τα φάρμακα αλλά όσο το ζάχαρο κατεβαίνει

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 14

Έκφραση 15

σε συνεννόηση με το γιατρό σας μειώνετε σταδιακά τα φάρμακαΜειώνει την χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια μέσα σε λίγες εβδομάδες χρήσης του χυμού Επίσης μειώνει την πίεση σε περίπτωσηυπέρτασηςΣταματάει την τριχόπτωση που προέρχεται από άγχος με το σαμπουάν αλόης και το ειδικό σπρέι αλόης με βότανα σαν μάσκα πουδεν ξεβγάζεταιΘεραπεύει το έλκος στομάχου και τις γαστροπεπτικές διαταραχές ακόμα και χωρίς τη χρήση φαρμάκων Προστατεύει το στομάχιαπό φάρμακα που το επιβαρύνουν και βοηθάει τη χώνεψη Ηρεμεί ξινίλες ρεψίματα και διάφορες διαταραχές Επίσης σταματά τηνγαστροοισοφαγική παλινδρόμησηΟ χυμός της Αλόης μπορεί να πίνεται καθημερινά και ισόβια σε μικρές ποσότητες 60- 100ml καθημερινά σε 2 ή 3 δόσεις Στις μισέςποσότητες είναι ο ιδανικός χυμός για τα παιδιά Μπορεί να διαλυθεί σε νερό ή χυμό ή χλιαρό τσάιΗ αλόη σκοτώνει το μύκητα που δημιουργεί την κολπίτιδα στα γυναικεία γεννητικά όργανα Επίσης είναι ευεργετική στιςουρολοιμώ-ξεις ακόμα και αν αυτές είναι χρόνιεςΕίναι ο απόλυτος σύμμαχος στην καθημερινή υγιεινή των ευαίσθητων περιοχώνΟ χυμός της αλόης πρέπει να καταναλώνεται συστηματικά από τους καπνιστές Είναι απαραίτητη η χρήσηAloeVeraLeaf της σε αυτήτην περίπτωση Βοηθάει τον οργανισμό μέσα από τα τριχοειδή να καθαρίσει τα εκατοντάδες δηλητήρια που κολλάνε στους πνεύμο-νες και πρέπει να απομακρυνθούν άμεσα από τον οργανισμό Προλαμβάνει τις καρκινογενέσεις που δημιουργούνται στον οργανισμόαπό τις ουσίες του τσιγάρου όπως η φορμαλδεΰδη το βενζόλιο και το μονοξείδιο του άνθρακαΟ χυμός της αλόης χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θεραπεία των αιμορροΐδων και του πόνου ή του κνησμού που αυτές δημι-ουργούν Με τη χρήση του χυμού του σπρέι άμεσης δράσης και της κρέμας με πρόπολη θεραπεύονται διάφορες δερματοπάθειεςόπως δερματίτιδα έκζεμα ή ψωρίαση Ειδικά για την ψωρίαση η Αλόη αποτελεί μία από τις πιο σίγουρες θεραπείες Υποχωρεί μέχρικαι 95 μέσα σε 2 -8 μήνες Τα αποτελέσματα όμως φαίνονται από το πρώτο 20ήμεροΜέσα από αυτή τη δράση της η αλόη θεραπεύει όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα Είναι ασθένειες που τις δημιουργεί ο ίδιος ο οργανι-σμός λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού Ο χυμός αλόης είναι άριστος σύμμαχος κατά τη διάρκεια μικρής ή μακράς δίαιταςπαρέχει πολύ σημαντικά ζωτικά συστατικά και βοηθάει τον μεταβολισμόΜελέτη του 1997 από το πανεπιστήμιο του Texas δείχνει ότι η αλόη μακραίνει τη ζωή και μικραίνει τη συχνότητα ασθενειώνΟ χυμόςτης αλόης πίνεται προληπτικά ακόμα και αν δεν υπάρχει κάποια ασθένεια 2-3 φορές τη μέρα από 30 ml είναι αρκετά για να ζήσετετις ιδιαίτερες ιδιότητες τηςΗ αλόη είναι μια σημαντική ελπίδα για το μέλλον σε εποχές που θα έρθουν και επιδημίες που θα λάβουν χώρα και τα κλασικά φάρ-μακα θα αποτύχουν

Πηγή Περιοδικό laquoΥγεία και ευεξίαraquo του Αρτινού εκδότη Αλέξανδου Λαλάκου

Ζωές πλασμάτων που δε ζουν σε ένα παράλληλο

σύμπαν αλλά συγχρόνως με εμάς Ζωές ζωντα-

νών οργανισμών που χαίρονται λυπούνται αισθά-

νονται έχουν θέληση για τη ζωή όπως ακριβώς

εμείς τα ανώτερα θηλαστικά οι Άνθρωποι

Εμείς οι άνθρωποι που έχουμε ανώτερη νοημοσύνη

μπορούμε να έχουμε τα ζώα είτε στην υπηρεσία μας

είτε στα σπίτια μας είτε στα κτήματά μας Οι άνθρω-

ποι είμαστε εκείνοι που κινούμε τα νήματα που φροντίζουμε για όλα τα υπόλοιπα ζώα

Αυτή η γωνιά θα προσπαθήσει να σας ενημερώνει για όλα τα τεκταινόμενα σε επίπεδο του Δήμου μας Να σας κρατάει σε επαφή με τα

συμβάντα που αφορούν τους φίλους μας τα Ζώα Δεν έχουν φωνή να μιλήσουν Δεν έχουν λόγο να εκφραστούν Το laquoΦιλοζωικό Σωμα-

τείο Άρταςraquo έχει ως στόχο τη συνεχή σας πληροφόρηση σε ότι αφορά το κομμάτι που πραγματεύεται

Όσα γνωρίζουμε εμείς επιθυμούμε να τα μεταφέρουμε και σε εσάς Ότι σχετικό με τα φιλοζωικά υποπίπτει στην αντίληψη σας θα σας

παρακαλούσαμε να μας το μεταφέρετε

laquoΟ πολιτισμός ενός λαού κρίνεται από τον τρόπο που συμπεριφέρεται στα ζώαraquo είπε ο μεγάλος Mahatma Ghandi

Εμείς λοιπόν θα αναφερόμαστε σε αυτές τις συμπεριφορές είτε αυτές είναι για κάτι καλό που συμβάλει στην ευζωία των ζώων ή στην

υιοθεσία τους είτε αυτό είναι κάτι κακό όπως η εγκατάλειψη η κακοποίηση ο βασανισμός

Πάντοτε τεκμηριωμένα σωστά βάσει των νέων νόμων που έχουν ψηφιστεί και σε συνεχή ενημέρωση και επικοινωνία με την αρμόδια

Υπηρεσία του Δήμου Αρταίων για τα ζητήματα που αναφύονται καθημερινά

Καλή μας αρχή λοιπόν Φιλοζωικό Σωματείο Άρτας

ΖωέςΖώων

Μια φορά και ένα κόσμημα

χειροποίητα κοσμηματα

Fb page Μια φορά και ένα κόσμημα

Βάσια Αττική τηλ 6988740710

(Απόφοιτη ΑΤΕΙ Πληροφορικης Άρτας)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 15

Έκφραση 16

Ηγυναίκα του Λωτ γύρισε και κοίταξε πίσω την ώρα της μεγάληςφυγής πληρώνοντας την ανυπακοή της στο Θεό και στον Λωτ

ενώ το μόνο που θέλησε ήταν να κρατήσει κάτι από τη μνήμη τηςπρογενέστερης ζωής της Τιμωρήθηκε κι έγινε στήλη άλατος για τοελάχιστο αυτό νεύμαπρος το παρελθόν τηςΗ Βεροιώτισσα Σοφία Καλογερίδου στις ιστορίες της συλλογήςτης laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo γεννάειμνήμεςμνήμες της προγενέστερης ζωής τηςαυτοβιογραφικά τηςστοιχείαξεθυμασμένες αναμνήσεις προσωπικές εμπειρίες και ντο-κουμέντα σιωπές και εξομολογήσεις ιστορίες συγγενών της λυ-τρωτικές ιστορίες απλών και καθημερινών ανθρώπων της γενέθλιαςγη της εσωτερικές διαδρομέςδιάφορες οπτικές γωνίες καταβύθισηστο χρόνο μικρή και μεγάλη ιστορία ιστορία και μυθοπλασία μνήμηκαι λήθη μια σειρά οπισθοδρομήσειςιστορίες παλιές και νέες πραγματικές και φανταστικές ιστορικά γεγονότα μνήμεςτης Μακε-δονικής γης της Βέροιας και του Μετόχι Προδρόμου της Ημαθίας Μια καταβύθιση στις σκοτεινές και φωτεινές πλευρές της πόλης τηςτου χωριού της και των ανθρώπων της Προνομιακές οι θέσεις τηςοξυδερκούς συγγραφέωςΣοφίας Καλογερίδου που στο μερικό βλέ-πει το σύνολο στο κομμάτι το όλο Επιχειρεί να παίξει με μνήμεςεπίμονες και λυτρωτικές είναι ένας νυγμός για το θλιβερό παρελ-θόν και το αγριεμένο σήμερα χωρίς να τιμωρηθεί και να γίνει στήληάλατος αλλά να επιβραβευτεί από τους απαιτητικούς αναγνώστεςτης καλής λογοτεχνίας διότι laquoχύνειraquo στους κοχλίες των αυτιών τωναναγνωστών όχι μόνο την προσωπική και οικογενειακή της ιστο-ρία αλλά και την ιστορία της Βέροιας Αυτός είναι ο ιδανικός τρόποςγια να μπορέσει κανείς να δώσει σάρκα και οστά σε μια πόλη καιαυτό το πετυχαίνει με τρόπο μνημειώδη η ίδια η συγγραφέας Αυτόδίνει απάντηση σε όσους αναρωτιούνται αν μπορεί μια πόλη ή έναχωριό να βιογραφηθεί όπως μια προσωπικότητα Μια βιογραφίαπόλης και μια αυτοβιογραφία που αντί να αναμασήσει με γλυκεράαισθήματα το απώτατο παρελθόν επιτρέποντας στη νοσταλγία νασαρώσει το πεδίο προτιμά να ζωγραφίσει με λαμπερά χρώματατην ιστορική κοινωνική και πολιτική σκευή τουΜε λαμπερά χρώ-ματα αλλά μακριά από εξιδανικεύσεις και αγιοποιήσειςΓιατί κανέναςσυγγραφέας και πολύ περισσότερο η Σοφία Καλογερίδου δεν είναιούτε παραγωγός ανακουφιστικών μύθων ούτε αγιογράφοςhellipΜια εξωτερική πρόκληση θα αφυπνίσει τις κοιμισμένες διαθέσεις καιαναμνήσεις της όπως συμβαίνει με τα ηφαίστειαhellipΌμως η Σοφία Καλογερίδου θα βρεθεί μπροστά σε μικροϊστορίεςκαι μεγαλοϊστορίες μεγάλης υπαρξιακής έντασης σκηνές που απο-καλύπτουν σχεδόν ψιθυριστά χωρίς τίποτα τομεγαλόφωνο το βαθύ ανθρώπινο δράμαΤότε που ζούσαμε hellip Σε χρόνια σέρτικα θυμω-μέναhellip Σαλοίκεκέδες οργανοπαίχτες γκαϊτα-τζήδες δεξιοτέχνες του κλαρίνου Πόντιοι τηςΒέροιας πνιγμένοι στον Αλιάκμονα ταΠιέριατο Βέρμιο βλαχογειτονιές της ΒέροιαςοΠρομηθέας- η δυτική συνοικία της ΒέροιαςΛαδόμυλοι της Βέροιαςη καραβέροια η Εληάτο σάλι του Αλιάκμοναθεές των τάπερταπερ-τζούδες κουνελοπνίχτες ο Τσονγκλασέ δηλω-σίες της Μακρονήσου ο Γράμμος και το ΒίτσιΜάυδες Παοτζήδες Σουμπερίτες Πουλικοί ηΜαρή και η Χαμαϊδή απόμαχοι καιμοναχικοίτραύματα του εμφυλίου εξιλεωτικέςπρακτικές χωρίς λύτρωση και από τη βαρβαρό-τητα ως την τρέλαγκαζοτενεκέδες με χρήματαστον απόπατο πάνω από το βόθρο γούνεςμινκ γυναίκες που γαυγίζουν γυναίκες που πε-ριμένουν τον άνδρα της ζωής τους δεκαοκτώολόκληρα χρόνια το πρώτο φιλί που ήταν το hellip

νεκροφίλημα ροδάκινα κράνα ρίγανη τσίπουρο ντουντουρμά-δες ρεβανί πεϊνερλί μαρμελάδες κεράσι φράουλακαιροδάκινοτζιρνίκια χαψίες (γάβροι) η Παναγία Εικοσιφοίνισσα καιπολλά άλλα Το διαβατήριο της συγγραφέως για τη διάσχιση του χρόνου καιτην προσπάθειά της για την κατάκτηση της μνήμης είναι το κάθετης διήγημα της συλλογής όχι το θεήλατο αλλά το καμωμένο μεγήινα υλικά το χειροποίητο που σπείρεται βλασταίνει και ανθίζειhellip Η Σοφία Καλογερίδου πρέπει όμως να γνωρίζει αυτό που λέει ομεγάλος Νορβηγός συγγραφέας Καρλ ΟύβεΚνάουσγκορντ laquoΗμνήμη δεν είναι αξιόπιστο μέγεθος μέσα στη ζωή Και δεν είναι εξαι-τίας του απλού γεγονότος ότι δεν βάζει ποτέ ως προτεραιότητά τηςτην αλήθεια Δεν είναι ποτέ η αναζήτηση της αλήθειας που καθορίζειεάν η μνήμη θα επαναφέρει ένα γεγονός με ακρίβεια ή όχιΗ αιτίαείναι το προσωπικό συμφέρον Η μνήμη είναι ύπουλη και χρησιμο-ποιεί τεχνάσματα αλλά όχι με τρόπο επιθετικό ή μοχθηρόΤο αντί-θετο κάνει ότι μπορεί για να κρατάει τον κάτοχότης ικανοποιημένοraquo Εικοσιεπτά διηγήματα μινιατούρεςΕικοσιεπτά διηγήματα μπονσάιΕικοσιεπτά διηγήματα με συντομία πυκνότητα αμεσότητα καικοφτή σαφήνειαΔεν μιλάμε για μινιμαλισμό αλλά για δωρικότητα Μικρή φόρμα Από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη μέχρι τον ΓιώργοΙωάννου η μικρή φόρμα ανέδειξε μάστορες στη της γλώσσας καιτου ύφους και χάρισε ανεπανάληπτες σελίδες στην ελληνική λο-γοτεχνίαΣε αυτή την γραμμή εντάσσεται και η συλλογή της Βεροι-ώτισσας ΣοφίαςΚαλογερίδου Γλώσσα ζωντανή δουλεμένη λιτή άμεση τρυφερή με λεπτές ποι-ητικές αποχρώσεις που εμπεριέχει ένα λεξιλογικό θησαυρό Λέξειςαπλές επιδέξια πλεγμένες αλλά και με ένα πνεύμα καθολικόπουπαράγει έναν ύμνο στη ζωή Οι τόποι μνήμης παραμένουν τόποι περισυλλογής υπόμνησηςανάμνησης και μαθημάτων για το μέλλον Το παρελθόν τόπων καιανθρώπων συνεχίζει να ζει στο παρόν διαμορφώνοντας και επη-ρεάζοντας τις ζωές τωνσημερινών ανθρώπωνΟι ιστορίες θέλουν απλώς να λέγονται Οι ιστορίες θέλουν πάντααπλώς να ειπωθούν Υπάρχει πάντα μια ιστορία που θέλει να ειπω-θεί Το μόνο που μπορεί ένας συγγραφέας να εμπιστευθεί είναι αυτάτα κύματα της παλίρροιας που σκάνε μέσα του την ιστορία δηλαδήπου θέλει να ειπωθεί Εσύ Σοφία Καλογερίδου αυτό έκανες εμπι-στεύτηκες την ίδια την πράξη της γραφής Και δεν ξέρω πόσο σε

αντάμειψε αλλά τις ιστορίες σου τις είπες Καιαυτό που έχτισες είναι διαχρονικό Εύχομαι μεόλη μου την καρδιά όσοι χειριστούν από εδώκαι πέρα την προώθηση της συλλογής των διη-γημάτων σου να τους δώσουν την ευκαιρία ναδιαβαστούν ώστε αυτό να επιβεβαιωθείΣπουδαίο βιβλίοΗ Σοφία Καλογερίδου γεννήθηκε το 1969 στηΒέροια όπου ζειΣπούδασε Ηλεκτρολόγος μη-χανικός στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκηςκαι τελείωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμασπουδών laquoΔημιουργική Γραφήraquo στο Πανεπι-στήμιο Δυτικής Μακεδονίας Είναι καθηγήτριαΠληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαί-δευσηΈχει διακριθεί σε εφτά διαγωνισμούς ενώ διηγήματά της περιέχονται σε τέσσεριςσυλλογικές εκδόσειςΑυτό είναι το πρώτο της βι-βλίο

Κώστας Τραχανάς

ΣΚαλογερίδου Διηγήματα

laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo Εκδόσεις Παράξενες Μέρες 2016 σελ 109

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 16

Έκφραση 17

Μrsquo αυτόν τον τίτλο που προκαλεί ερωτηματικά βάφτισε το πρώτο της βιβλίο μετά από δια-κρίσεις της σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις ηΒεροιώτισσα συγγραφέας Σοφία Καλογερίδου (φωτο)

Και επειδή ο τίτλος είναι συνήθως σημείο αναφοράς ενός βιβλίου ο συγκεκριμένος τίτλος μπορείνα λειτουργήσει για άλλους ελκυστικά με τη γοητεία που προκαλεί το παράξενο και για άλλουςαπωθητικά με την υποψία του ακατανόητουΗ Καλογερίδου διακινδύνευσε να συμβεί το δεύτερο επιμένοντας στον τίτλο έχοντας επίγνωσητης αξίας του βιβλίου της αλλά και γιατί είναι και η ίδια ίσως laquo ανυπότακτηraquo όπως ανυπότακτεςονομάζει τις ιστορίες του βιβλίου της και τους ήρωές του που επίμονα ζητούσαν να παραβιάσουντην καταπακτή της μνήμης και να βγουν στο φωςzogia-vivlio-kafe-sofia-kalogeridouΕίκοσι εφτά μικρά διηγήματα εκδόσεις Παράξενες Μέρες που ξεκινούν από το ελάχιστο τηςμισής σελίδας για να απλωθούν σε περισσότερες αλλά ποτέ πολλές σελίδες προκαλούν την ίδιααίσθηση με τα έργα μικρής φόρμας στην Τέχνη Η ουσία στο μικρό και λίγοΤο βιβλίο της είναι ένα βιβλίο μνήμης laquoΑφιερωμένο στη μάνα μου Μαρία και τη γιαγιά μου Σοφίαπου εγκαταβιώνουν στη μνήμη μουraquo γράφειΌμως η μνήμη όχημα που την οδηγεί στο χθες λειτουργεί και αντίστροφα φωτίζοντας συμπερι-φορές σημερινές ζωγραφίζοντας έτσι την ανθρωπογεωγραφία των τελευταίων πενήντα χρόνων

Οι ήρωές της που κινούνται στο χώρο της Μακεδονίας και συγκεκριμένα γύρω από τη Βέροια στα χωριά του Αλιάκμονα ndash laquoΤα παι-δικά καλοκαίρια τα πέρασα στο μικροσκοπικό χωριό μου το Μετόχι Ημαθίας και αν και νιώθω πολίτης του κόσμου τα χώματα τουτόπου αυτού με συγκινούν ιδιαίτεραraquo- είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που περνούν από δίπλα μας χωρίς να τους προσέχουμεή το αντίθετο τους προσέχουμε γιατί είναι πολύ διαφορετικοί καθώς ξεφεύγουν από το κοινωνικό statusΣυνήθως οι ήρωες των βιβλίων πλάθονται από τους συγγραφείς τους με έντονα χαρίσματα ή ελαττώματα ώστε να είναι ελκυστικοίγια τον αναγνώστη και να μπορεί να πλεχθεί γύρω τους ο μύθοςΟι περισσότεροι ήρωες της Καλογερίδου παρόλο που δεν διαθέτουν ούτε το χάρισμα ούτε το ελάττωμα σε μεγάλο βαθμό υψώνουντο μπόι τους με σημαία τη γνησιότητά τους διεκδικώντας κι αυτοί τη θέση τους στη γραφή

Πορτρέτα της καθημερινότητας με γρήγορες και εύστοχες πινελιές αποτυπώνουν εξωτερικά και κυρίως εσωτερικά χαρακτηρι-στικά με μια δύναμη που ξαφνιάζει Νέοι γέροι παιδιά όλες οι ηλικίες έχουν τη θέση τους σrsquo αυτό το βιβλίοΟ Τσονγκλασέ που δίνει και το όνομά του στο βιβλίο ήρωας μόνο μισής σελίδας δεσπόζει ανάμεσα στα πορτρέτα με την τραγικό-τητά του καθώς εμείς οι άλλοι δεν μπορούμε να μπούμε στο δικό του παράξενο κόσμο τόσο διαφορετικό από το δικό μας τονεκλογικευμένο χλευάζοντάς τονΗ Βουλάρα η Τσαπατσουλιστάν η τρελή που γάβγιζε ο Σίμος ο κεκές η laquoχήραraquo ερωμένη ο laquoδηλωσίαςraquo θείος ο άστεγος Νο 134ο κ Δημητράκης στο γηροκομείο η μικρή τσιγγάνα στο ναζιστικό στρατόπεδοhellip Κι όλοι αυτοί και άλλοι να σχηματίζουν ένα πολύ-χρωμο ψηφιδωτό με τη μοναξιά τους τα χαμένα όνειρα και τους αγώνες τους αλλά και με το πάθος τους για τη ζωή το γέλιο καιτο κλάμα τους τα σωστά και τα λάθη τουςΌλοι όμως καθαγιάζονται μέσα από τις συνθήκες που τους οδήγησαν στις πράξεις τους αφού η δημιουργός τους πάντα πίσω απότο laquoέτσιraquo ψάχνει το laquoγιατίraquoΟι ήρωές της είναι τόσο ζωντανοί ώστε κάποιοι απrsquo αυτούς θα άντεχαν και σε μια θεατρική ή σπονδυλωτή κινηματογραφική δια-σκευή δημιουργώντας ένα παράλληλο σύμπανΜια τοιχογραφία των απλών καθημερινών ανθρώπων φτιαγμένη από τα χρώματα της αλήθειας και της έμπνευσηςH αφήγηση της πολλές φορές χρησιμοποιεί το πρώτο πρόσωπο προσδίδοντας μια ιδιαίτερη αμεσότητα καθώς ο αφηγητής ο ση-μερινός Έλληνας βλέπει μέσα από το παράθυρο της μνήμης την ποντιακή του οικογένεια με τον αυθορμητισμό της τη γενναιοδωρίατα πείσματα και τις παραξενιές της που έπλασε αυτόν νοσταλγικό παρατηρητή του χθες αλλά δυστυχώς και άπραγο παρατηρητήτου σήμεραΌταν η αφήγηση μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπη μπορεί να φαίνεται πως αντανακλά αφηγήσεις άλλων περνά όμως από το ίδιοφίλτρο της ματιάς της πεζογράφου που την αφομοιώνει με την πρωτοπρόσωπη έτσι ώστε να μην ξεχωρίζεις πού ξεκινούν τα αυ-τοβιογραφικά στοιχεία και πού τελειώνουνΟ διάλογος όπου χρησιμοποιείται κερδίζει τον αναγνώστη καθώς κυλά με φυσικότητα χτίζοντας στέρεα τους χαρακτήρεςΟ λόγος της πυκνός δυνατός με αυστηρή επιλογή εκείνων των λέξεων που έχουν τη μεγαλύτερη εμβέλεια και είναι πιο κοντά σταπρόσωπα τον τόπο και την εποχή

Εκδόσεις Παράξενες ΜέρεςΤο τραγικό προβάλλει ανάγλυφα χωρίς τον παραμικρό μελοδραματισμό αλλά και χωρίς η ατμόσφαιρα ποτέ να βαραίνει αφούμια σπάνια αίσθηση χιούμορ διατρέχει όλο το βιβλίοΗ ίδια γράφει στον πρόλογο του βιβλίου της laquoΌταν έγραφα το βιβλίο έκλαψα και γέλασα Αν νιώσετε τον παλμό και την ανάσατου θα ήθελα να αφεθείτε στο συναίσθημά τουraquoΚαι έτσι πραγματικά συμβαίνει Αφήνεσαι στο συναίσθημά του αλλά και διακρίνεις με καθαρή ματιά μια νέα ταλαντούχα συγγραφέαμε δικό της προσωπικό ύφος και με μια πρωτότυπη συναρπαστική γραφήΗ Καλογερίδου λοιπόν μrsquo αυτό το πρώτο της βιβλίο δεν απέδειξε μόνο πως ξέρει να αφηγείται κερδίζοντας τον αναγνώστη Απέ-δειξε πολύ περισσότερο πως αγαπάει τον άνθρωπο πως τον ξέρει καλά και τον τιμά με τη γραφή της

Γράφει Η Δήμητρα Σμυρνή -Φιλόλογος

Σοφία καλογερίδου ldquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάrdquo

Ένα βιβλίο μνήμης που οδηγεί στο χτες Από τις εκδόσεις Παράξενες μέρες 2016

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 17

Έκφραση 18

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΚοινωνική Συνεταιριστική ΕπιχείρησηΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία που ανοίγει σε μια παράξενη εποχήΈνα καταφύγιο για τους νέους συγγραφείς που θέλουν να ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμοΈνα βλέμμα σrsquo αυτό που γίνεται εκεί έξω αυτό που συμβαίνει τώρα σε κάθε πόλη σε όλη τη χώρα σε όλο τον πλανήτηΣrsquo αυτό το σπίτι υπάρχει μια θέση για σημαντικά βιβλία που έλαμψαν στην εποχή τους και πρέπει να τα ξαναγνωρίσουμεΟι Παράξενες Μέρες είναι ένας ελληνικός εκδοτικός οίκος ανοιχτός στα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό Ελ-ληνικός επειδή ξεκινάμε από εδώ και ψάχνουμε πρώτα το δικό μας παρελθόν προσπαθούμε να διακρίνουμε το δικό μαςμέλλον αλλά το βλέμμα μας αγκαλιάζει όλο τον κόσμο Ακόμη περισσότερο αγαπάμε το διαφορετικό και πολεμάμε οτι-δήποτε σκοτεινιάζει ακόμη περισσότερο τις παράξενες μέρες μαςΈνας εκδοτικός οίκος που ανα-ζητάει συγγραφείς που έχουν κάτι σημαντικό να αφηγηθούν Θα διαβάσουμε με προσοχήκάθε κείμενο και θα αποφασίσουμε την έκδοσή του αν μας ενδιαφέρει ως αναγνώστες Αυτό και τίποτε άλλο θα είναι τοκριτήριό μας Τα βιβλία μας θα έχουν προσιτή τιμή και θα τα διαδίδουμε με ένα απλό δελτίο τύπου χωρίς προκάτ κριτικέςκαι ψεύτικα στολίδια Το ζήτημα για μας είναι να εκφράσουμε το σήμερα Αν το καταφέρουμε αυτό δεν έχουμε ανάγκητα κόλπα του μάνατζμεντ Εδώ μιλάμε για βιβλία Μιλάμε γιrsquo αυτό που αγαπάμε Μιλάμε για το σήμεραΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ

Ένας εκδοτικός οίκος που εκμεταλλεύεται την αγωνία και τα όνειρα των νέων συγγραφέωνΈνας εκδοτικός οίκος που laquoπουλάειraquo προκαταβολικά το βιβλίο στον ίδιο τον συγγραφέαΈνας εκδοτικός οίκος που διαπλέκεται με κυκλώματα προώθησης laquoδημιουργώνraquo που ξεκινούν από την πιο απλή μορφήlaquoτου γνωστού μας παιδιούraquo και φτάνoυν μέχρι τα εξειδικευμένα συστήματα προώθησης και καθιέρωσης συγγραφέων μετη μέθοδο του (διαφημιστικού) σωλήναΈνας εκδοτικός οίκος που προτάσσει τις ανάγκες του management από την αγάπη για τη γραφή και τα βιβλίαΠαράξενες μέρες για εκδόσειςΜπορεί να είναι παράξενες οι μέρες Και πότε δεν ήταν Αλλά και τώρα και πάντα έχουμε ανάγκη τα βιβλίαΓια να αντέ-

ξουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ομορφύνουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ονειρευτούμε έναν καλύτεροΜε ποιον τρόποΠρο-σφέροντας αυτό που αξίζει να διαβάσετεΕίμαστε εδώ και σας περιμένουμε Συγγραφείς με ταλέντο και εμμονές (μπορείκαι με το χάρισμα) παράξενοι γραφιάδες μανιακοί αναγνώστες και απλοί βιβλιοφάγοιΕίμαστε εδώ για να σας φέρουμεκοντά Και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε περισσότερο στη ζωήΜπορεί να επιβιώσει κάποιος έτσιΠοιος ξέρει Αλλάαξίζει τον κόπο να δοκιμάσουμε

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία

ΟΠολιτιστικός Σύλλογος Παραδο-σιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo δρα-

στηριοποιείται στο βόρειο τμήμα τηςΛέσβου και από το 2012 έχει επεκτείνειτις δραστηριότητές του και στηνΑθήνα ιδρύοντας το πρώτο του - αυ-τόνομο- παράρτημα στο Νέο ΗράκλειοΑττικής Βασικός άξονας των δραστη-ριοτήτων του Παραρτήματος είναι ηεκμάθηση παραδοσιακών χορών απόόλη την Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα λει-τουργούν και τμήματα μοντέρνουχορού γυμναστικής εκμάθησης παρα-δοσιακών οργάνων και τραγουδιούκαθώς και τμήμα θεάτρου Υπεύθυνοςτων χορευτικών τμημάτων είναι ο Γρη-γόρης Γρηγορίου με καταγωγή απότον Μόλυβο της Λέσβου Με σύμβολότου το κάστρο της Μήθυμνας ο laquoΜό-λυβοςraquo έχει ως στόχο την προστασίακαι τη διάδοση της πλούσιας κληρονο-μιάς του τόπου μας Η προσέγγιση τηςπαράδοσης μέσα από το χορό τη μου-

σική το τραγούδι και τα δρώμενα είναι για τα μέλη του ο ορίζοντας εκείνος μέσα από τον οποίο θεραπεύουν αρνητικές όψεις του σύγχρονουπολιτισμού δρώντας συλλογικά και με πνεύμα εθελοντισμού Στις 10 Αυγούστου 2016 το Παράρτημα θα δώσει και φέτος το καθιερωμένοραντεβού του και θα ανταμώσει τον μητρικό Σύλλογο στο Κάστρο του Μολύβου στη Λέσβο στο 16ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Μή-θυμνας ενώ το φθινόπωρο στις 15 Σεπτεμβρίου στο Ν Ηράκλειο Αττικής θα παρουσιάσει χορούς από όλη την Ελλάδα στα laquoΗράκλεια2016raquo Ας ανταμώνουμε πάντα με χορούς και τραγούδια

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδοσιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσα από το χορό

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 18

Έκφραση 19

Αναζητώντας την Άρτα

Γυρίζω από πλατεία σε πλατεία Κάθομαι σεκάποιο παγκάκι για λίγο κι απέ σε κάποιο laquoκαφέ raquoΔεν υπάρχουν πια εκείνα τα παραδο-σιακά καφενεία με τα στρογγυλά τσίγκινατραπεζάκια άλλα με το ξεβαμμένο πράσινο ήτο μπλε Μερικά τους σκουριασμένα έναγύρωΚοιτάζω τις πόρτες μία ndash μία σα νάναι να θυ-μηθώ ένα άνοιγμα που πίσω του περίμενε ηhellipνα μου δώσει τάχα την άλγεβραΣτην έκτη σελίδα ψιθυρίζει Ναι εκεί υπάρχει με μολύβι Σ` αγαπώ Στη στροφή της ανηφόρας για τα προσφυ-

γικά σηκώνω μια πέτρα να βρω από κάτω ανκάποια από τις πατημασιές του χρόνου ξέ-φυγε από την ισοπεδωτική μανία της ασφάλ-τουΆδικα ψάχνεις λέει Καιρό που μετακόμισαναπό τα μάτια ndashπλημμυρίζανε κάθε τόσο πουφοβήθηκαν- στην καρδιά κι από κει ndashούτεπου τις χώραγε-κόνεψαν σε μια ξεχασμένηάκρια του νου κι έρχονται απρόσκλητες λευ-κοντυμένες οπτασίες στο φεγγαρόφωτο τουΜάηΚάθομαι να πιω ένα ούζο Γύρω ndashτριγύρω

άγνωστα πρόσωπα Νέοι οι περισσότεροιΜε τα σκισμένα ndash ξεβαμμένα τζιν σακουλια-σμένα στα γόνατα και τα μπράτσα γεμάτατατουάζ σαν κατάδικοι που δραπέτευσαναπό κάποιο κάτεργοΓυρίζω τρέχοντας πίσω να θυμηθώ Αφηνιά-

ζει ο νους Στου Σκαντάλη- είχε πει Περίμενέμε θα ρθώ με τηhellipτάχα να σου φέρω τη με-τάφραση του Λυσία Να κοιτάξεις στο τέλος-Είστε ξένος -με ρωτάει η ευγενική περιέρ-

γεια του μοναχικού πελάτη πρωινού όπως κιεγώ από το διπλανό τραπέζιΝαι λέω ξένος Περαστικός για την ΆρταΜε κοιτάζει περίεργα Μα είστε στην Άρτα ndash

λέει Εδώ είναι η Άρτα-Α λέτε για την πλατεία Τα κτήρια Την οδό

Σκουφά Το ουζερί του Κακαβά η πλατείαΚιλκίς Αυτά ναι είναι εδώ Όμως τα άλλαhellip- Τα άλλα Μήπως ψάχνετε για την Παναγίατην Παρηγορίτισσα Καλέ μου Αρτινέ Όχι δεν ψάχνω την Πανα-γία την ΠαρηγορίτισσαΑυτή ούτε που ξέρω ποια είναι Ψάχνω γιατην Παριορίτσα για το Μονοπλιό Για την Κασοπίτρα -----------Δυο τραπεζάκια πιο κει ένας γεροπαλαιός

μετράει χάντρες στο κεχριμπάρι του και νοι-ώθω πως έχει στήσει αφτί Με κοχεύει κιόλαςμε μισόκλειστα μάτια-Αυτά δεν υπάρχουν πια-επεμβαίνει Κερνάςένα τσίπουρο να σου πω που θα τα βρειςΣηκώνεται κι έρχεται δίπλα μου Ανασηκώ-

νει το κασκέτο του και σκύβει δίπλα στ `αφτίμου Μέσα στη ψυχή σου-λέειΜόνο εκεί

5-6-16Σταύρος Ιντζεγιάννης-συγγραφέας-

ποιητής -δημοσιογράφος-ένας Αρτινόςνέος hellip87 ετών που ζει στην Πάτρα

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο Μας βάλαν σε μια βάρκαΚαι δυνατή βροχή Μου δώσαν δυο κουπιάΜε σύραν δουλεμπόροι μας είπαν δρόμο τώρα Το Αιγαίο να διαβώ Χτυπάτε για στεριά

Το κύμα μεγαλώνει αδειάζαμε με βάρδιεςΚαι τρέμει το σκαρί με χίλιες προσευχέςΝερό στην βάρκα μπαίνει περνούσαν και οι ώρες Γιατί είμαστε αρκετοί Μα πουθενά ακτές

Κλαίμε όλοι την Συρία Κλαίμε όλοι την Συρία Και την κεντρική Ασία και όλα τα μικρά παιδάκιαΚλαίμε τους αδικημένους κλαίμε μάνες πατεράδεςΤου Αιγαίου τους πνιγμένους Και τα΄αβάπτιστα μωράκια

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο σαν ήρθε η άλλη μέραΈνα κύμα σαν βουνό έβλεπα μόνο ουρανόΜας έκοψε στην μέση χαθήκαν οι συντρόφοιΤην βάρκα μας στα δυο και κλάμα ως τον θεό

Μας μάζεψαν οι ναύτες με πήγαν στην ΕλλάδαΣε πλοίο φορτηγό τα σύνορα κλειστάΤι απογίναν οι άλλοι την νύχτα δεν κοιμάμαιΔεν ξέρω να σας πω Τι γίναν τα παιδιά

Στέλιος Τσίκος επιγραφές - ποιητής στιχουργός

Οδημόσιος έπαι-νος η αναγνώ-

ριση και η ανάδειξηηθικών αξιών στιςμέρες μας είναι τοαπαραίτητο ανά-χωμα πολιτισμούστην ανθρώπινη πο-ρεία μαςΑκέραιοι άνθρωποι ανάμεσά μας κόντρα στο κυνήγι του πλούτου τη φρίκητης βίας και την αναλγησία της ατομικής επιβίωσης και υπεροχής προτά-σουν το ανάστημά τουςΑραιά μεν αλλά η αρετή καταφέρνει να γλιστράει και στις μέρες μας με αληθι-νές λέξεις και μεγάλους συμβολισμούς όταν στην πράξη ξεπερνά τα προ-φανή και απλώνει διακριτικά τις ανθρώπινες ευαισθησίεςΔεν διδάσκεται και δεν κωδικοποιείται η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη Κουβα-λιέται μέσα μας και οριοθετεί τη ζωή μας Δεν αντέχεται όλος αυτός ο πόνοςπου βιώνει σήμερα η γενιά μας χωρίς τους Σαμαρείτες μαςΈνας σύγχρονος Σαμαρείτης ήταν και ο οδηγός του Υπεραστικού ΚΤΕΛΆρτας με το λεωφορείο Νο 44 Υπέργηρος συνταξιούχος στις 30052016 πουέκανε τη διαδρομή για το χωριό του λησμόνησε το τσαντάκι του κατεβαίνον-τας δίπλα στο κάθισμα με την μηνιάτικη σύνταξη μέσα βιβλιάρια του και άλλαπολύτιμα προσωπικά είδηΟ τίμιος οδηγός και αφού περιπλανήθηκε σε άλλα δρομολόγια το τσαντάκιαναζήτησε τον επιβάτη για να παραδώσει αυτούσιο το περιεχόμενό του Ηπράξη της ανεύρεσης και της επιστροφής αποκτά ιδιαίτερη δυναμική καιηθικό έρεισμα και από το γεγονός ότι όχι μόνο δεν δέχθηκε ένα συμβολικό φι-λοδώρημα αλλά είπε ο εξαίρετος οδηγός ότι ήταν ευτυχής στιγμή για τον ίδιονα μοιραστεί την χαρά με τον απαρηγόρητο-ευτυχώς για λίγο- συνταξιούχοΗ ζωή του καθενός μας λοιπόν είναι ότι δίνουμε και οι μικρές αυτές ιστορίεςθέλουμε να επαναλαμβάνονται για να κρατά ο κόσμος και την ομορφιά τουΟ έντιμος και ευγενικός πολίτης ξέρει να αφήνει καλό και μεγάλο ίχνος στηνπερπατησιά του γιατί ακούει δυνατά τη φωνή της συνείδησής του Σε ευχαρι-στούμε θερμά οδηγέ Στέλιο και ο μπάρμπα Κώστας θα σε περιμένει στομικρό καφενεδάκι του χωριού του για ένα καφέ βαρύ γλυκό και πολύ κουβένταόπως παλιά

Ο ανηψιός του ΤΑΚΗΣ ΝΤΑΛΑΣ

Ένας άλλος κόσμος

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 19

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 4

Επιχειρώντας στην ανάδειξη ενός τόσο σημαντικού κοινωνικού θέματος μάλιστα εν μέσω της μεγάλης οικονομικής κρίσης που διανύουμε

και με όλες τις συνέπειες που δημιουργεί σε όλες πλέον τις κοινωνικές ομάδες κυρίως όμως στις αδύναμες με αποκορύφωμα τους ανέρ-

γους ο εθελοντισμός από ενεργούς και ευαισθητοποιημένους πολίτες λειτουργεί θεραπευτικά και βοηθητικά ο οποίος μαλακώνει τις μεγάλες

ρυτίδες και δυσκαμψίες του ελλειμματικού κοινωνικού κράτους αλλά και την άγρια όψη της κοινωνίας εξαιτίας της υπερβολής του Εγώ και

της επικράτησης του ατομικισμού θυσιάζοντας το συλλογικό συμφέρον έναντι της ικανοποίησης των ατομικών συμφερόντων

Μέσα σε όλη αυτή τη γκρίζα κοινωνική κατάσταση η παρουσία και η δράση των εθελοντών πολιτών λειτουργούν ως πομπός ενδυνάμωσης

της αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας που όμως δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να υποκαταστήσουν ούτε να δικαιολογήσουν την αδυναμία

του κοινωνικού κράτους να στηρίζει τις κοινωνικές δομές και πρόνοιας

Ο εθελοντισμός εκφράζεται με την αλληλεγγύη την αλληλοβοήθεια τη συμπόνια την άμβλυνση ή και επίλυση προβλημάτων αδύναμων κοι-

νωνικών ομάδων αλλά και συνανθρώπων μας που αδυνατούν να ικανοποιήσουν μόλις τις βασικές ανάγκες επιβίωσής τους

Τέτοιες μορφές έκφρασης εθελοντισμού είναι οι έρανοι η συγκέντρωση ρούχων τροφίμων φαρμάκων και συμμετέχει μεγάλος αριθμός

πολιτών ανάλογα με τη δυνατότητα που έχει ο καθένας Παρά τις μεγάλες δυσκολίες που έχει ο ελληνικός λαός βλέπουμε να προσφέρει ότι

μπορεί συναισθανόμενος τις μεγαλύτερες ανάγκες που έχουν κάποιοι συνάνθρωποί μας αλλά και κοινωνικές ομάδες

Μία ακόμα έκφραση εθελοντισμού είναι η εθελοντική αιμοδοσία η ανώτερη όλων των μορφών εθελοντισμού (περιβαλλοντική πολιτιστική

διεθνιστική)

Έχει ανεκτίμητη αξία και είναι η αγάπη για την ίδια την ανθρώπινη ζωή και τη σωτηρία της Εδώ ο εθελοντής που ενστερνίζεται αυτή την

προσφορά προς τον άγνωστο πάσχοντα συνάνθρωπο προσφέροντας αίμα από το δικό του για να βοηθήσει και να σώσει ζωές γίνεται εθε-

λοντής αιμοδότης συνειδητά χωρίς καμία εξωτερική πίεση αλλά μόνο από την εσωτερική ανάγκη που πηγάζει από τον ίδιο προσφέροντας

βοήθεια δίχως κανένα αντάλλαγμα

Έτσι βλέπουμε τον εθελοντή αιμοδότη να οδηγείται στο Νοσοκομείο στην κινητή ομάδα αιμοδοσίας ή να είναι μέλος Συλλόγου Εθελοντών

αιμοδοτών (πρέπει να πούμε ότι είναι πολλοί για να συμβάλλουν στον ύψιστο αυτό σκοπό) για να προσφέρει το αγαθό αυτό που δεν παρα-

σκευάζεται σε κανένα εργοστάσιο αλλά παράγεται μόνο από τον ανθρώπινο οργανισμό

Ο εθελοντισμός λοιπόν και η εθελοντική αιμοδοσία λειτουργούν ως ένας πολύ δυνατός συνεκτικός ιστός στην πολυσύνθετη κοινωνική και

οικονομική κρίση που περνάμε ως κοινωνία και ως χώρα αντίδοτο και κίνητρο για να περισώσουμε τους κοινωνικούς θεσμούς να αναδεί-

ξουμε την αλληλοβοήθεια να αναζητήσουμε τη χαρά και την ικανοποίηση στη ζωή αλλά και την ψυχική υγεία μέσα από δώρα που δεν σχε-

τίζονται με την αγορά και την πρόσκαιρη ικανοποίηση του καταναλωτισμού

Ο Γάλλος κοινωνικός φιλόσοφος Αντρέ Γκορζ (Α Gorz) μιλώντας για την αξία του εθελοντισμού αναφέρει χαρακτηριστικά laquoΗ έξοδος

από τη σημερινή κρίση της κοινωνίας πρέπει να αναζητηθεί ταυτόχρονα σε λιγότερη αγορά λιγότερο κράτος και περισσότερες ανταλλαγές

που δεν κυριαρχούνται από το χρήμα ούτε από τη διάκριση ούτε από τη διοίκηση αλλά θεμελιώνονται σε δίκτυα αλληλοβοήθειας εθελοντικής

συνεργασίας αυτό-οργανωμένης αλληλεγγύης στην ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών

Οι εθελοντικές οργανώσεις σε μια τέτοια προοπτική έχουν να διαδραματίσουν ένα αυτόνομο και σημαντικό ρόλο στην κοινωνική πολιτική

και στις ανθρώπινες σχέσεις laquoαμοιβαιότηταςraquo από τις οποίες αναδύεται η όψη μιας άλλης κοινωνίας από εκείνη που παράγει ο καπιταλιστικός

οικονομικός μηχανισμόςraquo

Και επίκαιρα μπορούμε να πούμε τα λεγόμενα του μεγάλου παιδαγωγού και φιλοσόφου Παπανούτσου για την αρετή της φιλίας αυτής της

φιλίας που δίνει χαρά στον συνάνθρωπο που

αναδεικνύει το υψηλό ποιόν της ανθρωπιάς μας Δίνουμε χαρά αγαπούμε τον διπλανό μας δίχως να λειτουργούμε ανταποδοτικά αλλά μόνο

γιατί πιστεύουμε στις ουσιαστικές ανθρώπινες σχέσεις και στις οικουμενικές αξίες και αρχές που καθιστούν στην ολότητά τους την ηθική

βάση για την επικράτηση της χαράς και της συνύπαρξης στηριζόμενη στην αλληλεγγύη αλληλοβοήθεια εντιμότητα γνησιότητα διαφάνεια

ανθρωπιά

Η σημερινή κοινωνική πραγματικότητα με την επανάσταση της πληροφορικής την αναποτελεσματικότητα των εθνικών πολιτικών και την

παγκοσμιοποίηση καθώς έχουν αλλάξει το κοινωνικό πεδίο και το έχουν δυσκολέψει μη επιτρέποντας στον σύγχρονο άνθρωπο να λειτουρ-

γήσει ελεύθερα παρατηρούμε ο εθελοντισμός να είναι μία μορφή έκφρασης του σύγχρονου ανθρώπου που θέλει να αλλάξει το δύσκολο

κοινωνικό περιβάλλον και να το κάνει πιο φιλικό και πιο ανθρώπινοhellipμία πάλη ανάμεσα στις δύο όψεις της κοινωνίαςhellip η γκρίζα όψη όπως

τη βλέπουμε και στην κοιλάδα Εθελουσία (στο βιβλίο laquoΗ γέφυρα της ζωήςraquo εκδόσεις Εντύπωσις έτος έκδοσης 2015) αλλά και πώς την

οραματίζονται οι πολίτες και παλεύουν να επικρατήσει μέσω των εθελοντικών οργανώσεων και τον εθελοντισμό σε όλες τις εκφάνσεις του

σαν τη Χώρα της ζωής με την επικράτηση της χαράς την αλληλοβοήθεια την αλληλεγγύη την φιλία και την αμοιβαία συνύπαρξη όλων των

κατοίκων

Εθελοντισμός και εθελοντική αιμοδοσία

Συνδετικοί κρίκοι για την κοινωνική συνοχή

Ο εθελοντισμός λειτουργεί θετικά στις αναπτυγμένες κοινωνίες

Σε εποχές κρίσης όπως αυτή που διανύουμε σήμερα ο εθελοντισμός είναι ευεργετικός

Η εθελοντική αιμοδοσία (κοινώς παραδεκτό) γιατί συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή

Στις μικρές κοινωνίες είναι πιο εύκολη η ενεργοποίηση των πολιτών ως εθελοντών

για κοινωνική παρέμβαση

Εκπαιδεύεται ή γεννιέται ένας εθελοντής

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 4

Έκφραση 5

Ακολουθεί το σχολείο που μέσω της εκπαίδευσης και της απόκτησης

μόρφωσης αλλά και των σχολικών δράσεων αποτελούν τη βάση για να

αποκτούνται μέσω και της κοινωνικοποίησης εκείνες οι αντιλήψεις στά-

σεις αρχές και αξίες που προάγουν τον ανθρωπισμό και την ικανοποί-

ηση από τη διάθεση προσφοράς και που λειτουργεί ως ένας αόρατος

δυνατός όμως συνεκτικός ιστός στην κοινωνία μας επιδιώκοντας έτσι

στην αρμονική συνύπαρξη και στους νόμους της ηθικής

Είναι τα απαραίτητα δομικά στοιχεία για να αντισταθούμε αλλά και

να χτίσουμε μία κοινωνία laquoάλληraquo πιο ανθρώπινη και πιο ευτυχισμένη

με κύριο μοχλό τις ηθικές αξίες που απώλεσε ο σύγχρονος άνθρωπος

Στις μικρές κοινωνίες η ενεργοποίηση των πολιτών προς τον εθελον-

τισμό είναι πιο εύκολη αφού όλα γίνονται αντιληπτά εύκολα και όσες

κοινωνικές δράσεις λαμβάνουν χώρα γίνονται ορατές όπως και τα

αποτελέσματά τους

Οι εθελοντικές ομάδες (αιμοδοσία δωρεά οργάνων σώματος αθλη-

τισμός κοινωνικό παντοπωλείο-φαρμακείο-φροντιστήριο φιλοξενία

αστέγων κλπ) που φέρουν εις πέρας πολλές δράσεις αποτελεί θε-

τική εικόνα και παρότρυνση για να εμπλακούν όλο και περισσότε-

ροι πολίτες σε εθελοντικές δράσεις καθώς γνωρίζουν τα

προβλήματα της τοπικής τους κοινωνίας αλλά και τον άνθρωπο της

διπλανής πόρτας τον γείτονα τον συντοπίτη Και κατά συνέπεια

γνωρίζουν και τις ανάγκες του πράγμα που κάνει αυθόρμητη την

ενεργοποίησή τους και τη δράση τους όταν έχουν ανάγκη συνάν-

θρωποί τους που τους γνωρίζουν και λειτουργεί αυτόματα μέσα

τους η ανθρωπιά και η συμπαράσταση Αλλά και σε επίπεδο το-

πικών ζητημάτων αναπτύσσεται ευκολότερα κίνημα εθελοντών

όταν θέλουν να διοργανώσουν εκδηλώσεις πολιτισμού ανάδειξης

τοπικής ιστορίας παρεμβάσεις για καθαριότητα σε κοινόχρηστους χώ-

ρους οικοσυστήματα (ποτάμια θάλασσες υδροβιότοποι λίμνες)

Οι παρεμβάσεις αυτές σε ζητήματα που αφορούν την τοπική κοι-

νωνία λειτουργούν ενθαρρυντικά και προσελκύει και τους νέους

οι οποίοι δύσκολα εμπλέκονται σε εθελοντικές δράσεις Βέβαια

δεν εξωραΐζουμε την κατάσταση διότι μόνο το 03 των πολιτών

είναι εθελοντές Και το κοινωνικό αυτό αίτημα καθίσταται ανα-

γκαίο (Βερνίκος 2011)

Όμως όπως τονίζει και η Άντα Αλαμάνου - υπεύθυνη Γραφείου

Τύπου χορηγιών και επικοινωνίας στην ΚΛΙΜΑΚΑ και συντονί-

στρια Προγράμματος στήριξης αστέγων

laquoΠαρατηρείται αύξηση τα τελευταία χρόνια στην χώρα μας του επι-

πέδου εθελοντικής προσφοράς είτε μέσω ευαισθητοποιημένων πο-

λιτών ή και μέσω οργανωμένων δράσεων εθελοντικών φορέων αλλά

δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο εθελοντισμός είναι ένα από τα

διακριτά χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας Η έλλειψη παιδείας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον χαρακτήρα τις αξίες

και τους στόχους του εθελοντισμού καθώς και τα οφέλη που προκύπτουν σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο σε συνδυασμό με την κουλτούρα

του life style του ατομικισμού και της κατανάλωσης που επικράτησε τις τελευταίες δεκαετίες

ενδεχομένως να είναι ανάμεσα στους βασικούς παράγοντες για τα χαμηλά επίπεδα εθελοντικής προσφοράς στη χώρα μαςraquo

Και εδώ βέβαια μπορεί ο καθένας μας να αντιληφθεί και να απαντήσει αβίαστα ότι εθελοντής δε γεννιέται κάποιος αλλά γίνεται όταν εκ-

παιδευτεί κατάλληλα όταν αποκτήσει την παιδεία και ενστερνιστεί τις πανανθρώπινες αξίες (ειρήνη δημοκρατία ελευθερία ισότητα δι-

καιοσύνη αξιοκρατία εντιμότητα αρετή) αλλά και να πιστέψει στην αλλαγή αυτού του κόσμου έτσι ώστε με τη βοήθεια του εθελοντισμού

μέσω της αυτό-οργάνωσης των πολιτών (και όχι για να βοηθήσουν το κράτος ούτε για να υποκαταστήσουν την ανεπάρκειά του) να δείξουν

τον άλλον δρόμο εκείνο τον δρόμο που είναι η laquoιερά οδόςraquo για μια κοινωνία πιο ανθρώπινη οικοδομημένη από στέρεες και γνήσιες αν-

θρώπινες σχέσεις

Σύμφωνα με τον καθηγητή (ΕΜΠ) Παρασκευά Ν Παρασκευόπουλο laquoέχουμε ένα μεγάλο πρόβλημα εκείνο των ανθρώπινων προτύπων

Οι πιο πολλοί έχουν τη γνώμη ότι σήμερα δεν υπάρχουν πρότυπα και ότι τα νέα σπρώχνουν τους νέους μας στα επουσιώδη και εφήμεραhellip

Αυτή η διαπίστωση είναι σωστή και έχει ως επακόλουθο την επικράτηση των υλικών αγαθών Μόνο όταν αντιστρέψουμε την κατάσταση

υπέρ των πνευματικών αγαθώνhellip Παντού υπάρχουν οι πολλοί 90 που ενδιαφέρονται για τον εαυτούλη τουςhelliphellipποδοπατώντας αξίες και

ιδανικά Υπάρχουν όμως παντού και οι ολίγοι 10 που σε πείσμα της περιρρέουσας ατμόσφαιρας στέκονται όρθιοι και δίνουν τη μάχη για

έναν καλύτερο και ανώτερο τρόπο ζωής Εδώ ταιριάζει να θυμηθούμε τα λόγια του σοφού μας Χείλωνα laquoΣτην πέτρα δοκιμάζεται το χρυσάφι

αλλά στο χρυσάφι δοκιμάζεται ο άνθρωποςraquo Χωρίς τον ιστό των ανθρώπινων αξιών δεν μπορούμε να ανεβάσουμε τον άνθρωπο ψηλά και

να τον κάνουμε πιο ανθρώπινοraquo Και το σύνθημα του φετινού εορτασμού της παγκόσμιας ημέρας του εθελοντή αιμοδότη 14 Ιουνίου 2016

laquoΚάνω αυτό που θα ήθελα να κάνουν οι άλλοι για μέναraquo είναι δεικτικό της ανάγκης αυτής ο άνθρωπος να γίνει περισσότερο ανθρώπινος

υπενθυμίζοντάς μας αυτό που μπορεί να μας προκύψει ανά πάσα στιγμή το πρόβλημα υγείας Ας γίνουμε λοιπόν πρότυπα των άλλων ξεκι-

νώντας εμείς από τους εαυτούς μας γιrsquoαυτό που θέλουμε να κάνουν οι άλλοι για εμάςώστε να ακολουθήσουν το παράδειγμά μας

Κατερίνα Ντάση - Εκπαιδευτικός-συγγραφέας

Ο εθελοντής με την όλη του δράση που τον

χαρακτηρίζει είναι η εξιδανικευμένη

έννοια του ενεργού πολίτη που δρα

ενεργεί δραστηριοποιείται έχοντας έντονη

κοινωνική παρουσία και συλλογική

συμπεριφορά χωρίς να έχει κανένα

προσωπικό κέρδος αλλά μόνο συλλογική

προσφορά

Η εθελοντική συνείδηση που πλαισιώνε-

ται με συλλογικές στάσεις αξίες και αρχές

είναι μια διαδικασία που καλλιεργείται

από την παιδική ηλικία Αρχικά η οικογέ-

νεια ως κοινωνικός θεσμός και βασικό

κύτταρο της κοινωνίας είναι εκείνη που

διαμορφώνει το κλίμα αλληλοβοήθειας και

αλληλεγγύης ανάμεσα στα μέλη της οικο-

γένειας εξαπλώνεται στο συγγενικό περι-

βάλλον για να επεκταθεί στην γειτονιά και

στις φιλικές παρέες

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 5

Έκφραση 6

laquoΕίμασταν απλοϊκοί κι ευλαβικοί με μιαν απολησμονημένη μέσα στα μάτια μας καταχνιά του 19ου αιώνα κληρονομιά πατρική

Ποίηση κοινωνική επανάσταση έρωτας μπερδεύονταν στο μυαλό μας έκαναν την περπατησιά μας ζαλισμένη και σαν υπνοβα-

τικήraquo

Με αυτή τη διαπίστωση ndash απολογισμό μιας εποχής ο Τερζάκης κατορθώνει να δώσει το στίγμα της πρώτης μεσοπολεμικής δεκαετίας και μεαφορμή την περίπτωση της Πολυδούρη ανάγεται στο laquoματωμένο λυρισμόraquo μιας ολόκληρης γενιάς που τελικά laquoέπεσε θερισμένη κι αναπο-

λόγητη στο σύνορο της χίμαιραςraquo Ανάλογη μοίρα θα γνωρίσει και η ποίηση του Γιώργου Κοτζιούλα ενός επαρχιώτη ποιητή ο οποίος αν και δη-μιουργούσε παράλληλα με τους νέους της γενιάς του rsquo30 πορεύθηκε εμμονικά προσκείμενος στο αισθητικό δόγμα της γενιάς του rsquo20 που ήθελετην τέχνη να γίνεται ζωή και την ζωή τέχνη Μέσα στον αισιόδοξο αέρα που έπνεε απrsquoτα νησιά του Αιγαίου η ορεσείβια ποίησή του έμοιαζε να ηχείπαράφωνα και όπως ήταν φυσικό πέρασε στην αφάνεια Τα κριτικά κείμενα που γράφτηκαν γιrsquo αυτόν εμφανίζουν σημαντικές ελλείψεις καθώς ακολουθούν κοινότοπες ερμηνευτικές γραμμές που εμποδίζουνμια βαθύτερη κατανόηση του έργου του Ο στείρος βιογραφισμός έπληξε σημαντικά τον λογοτέχνη Κοτζιούλα αναδεικνύοντας περισσότερο τη βιογραφία σε βάρος της ποίησής του καιδιαμόρφωσε την εικόνα ενός αγνού επαρχιώτη που θα ολοκληρώσει τις σπουδές του έπειτα από πολλές δυσκολίες ενώ ο δρόμος για την τέχνηθα είναι γεμάτος πόνους και κόπο Όσο κι αν οι πληροφορίες αυτές ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα δεν παύουν να στρέφουν το ενδιαφέροναπό το έργο στη ζωή του ποιητή Μια άλλη κορεσμένη οπτική προσέγγισης της ποίησής του πηγάζει από την μονομερή αναζήτηση συνδετικώνκρίκων με το δημοτικό τραγούδι και τη λαϊκή παράδοση Η Λιλίκα Νάκου θα γράψει για το έργο του laquoΉταν τραγούδια που πήγαζαν από μια αγνήβασανισμένη κι ελληνική ψυχήraquo Η διαπίστωση αυτή προβάλλει τον ποιητή ως φορέα και εκφραστή λόγω καταγωγής μιας συλλογικής λαϊκήςσυνείδησης ενώ αφαιρεί από το έργο του κάθε λόγιο στοιχείο Αποτέλεσμα της στάσης που κράτησε η κριτική απέναντι στον ηπειρώτη ποιητήήταν αφενός να αποσιωπηθεί η λόγια πλευρά του ndash ο Κοτζιούλας υπήρξε μεταφραστής δοκιμιογράφος και κριτικός σε εφημερίδες ndash και αφετέρουνα μείνει στην αφάνεια κάθε στοιχείο που τον συνδέει τόσο με την σύγχρονή του ελληνική όσο και με την ευρωπαϊκή λογοτεχνία Χαρακτηριστικόπαράδειγμα αποτελεί η laquoσυνομιλίαraquo του με το έργο του σκανδιναβού συγγραφέα Knut Hamsun η οποία αποδεικνύει και το οξύτατο φιλολογικότου αισθητήριο Ο συσχετισμός των δύο λογοτεχνών αν και φαινομενικά μοιάζει άτοπος στην πραγματικότητα είναι καθόλα νόμιμος καθώς στοι-χειοθετείται τόσο από εγγενείς δομικές αναλογίες του έργου τους αλλά και από πλήθος εξωκειμενικών αναφορών (χάριν οικονομίας θα περιοριστώστη μελέτη μόνο των εξωλογοτεχνικών τεκμηρίων)Η είσοδος του Knut Hamsun στην Ελλάδα εντάσσεται σε μια γενική στροφή που σημειώθηκε στο μεσοπόλεμο προς τις λογοτεχνίες των βόρειωνχωρών Ήδη από την αυγή του 20ου αιώνα το χαμσουνικό έργο συστήνεται στο ελληνικό κοινό με πρώτη τη μετάφραση του μυθιστορήματος Βι-κτώρια από τον Δ Χατζόπουλο στο περιοδικό Διόνυσος ενώ το 1903 ακολουθεί και η μετάφραση του Πάνα από τον Π Νιρβάνα στα ΠαναθήναιαΩστόσο γύρω στη δεκαετία του rsquo20 σημειώνεται μια μεταφραστική έξαρση έργων του Hamsun και από τότε το όνομά του θα συνδεθεί άρρηκτα μεεκείνο του πλέον συστηματικού μεταφραστή του Βάσου Δασκαλάκη laquoΟ Χάμσουν κοντά στο προσωπικό του έτυχε νrsquo αποχτήσει κι ένα πρόσθετοθέλγητρο στη γλώσσα μας αυτό του μεταφραστή τουraquo και παρακάτω laquoκι όσοι τον παρακολούθησαν από κοντά έχουν να πουν πως μέσα στο με-ταφρασμένο Χάμσουν έβαλε όχι λίγο από τον εαυτό του από το λεχτικό του οίστροraquo θα γράψει ο Κοτζιούλας για τη μεταφραστική δουλειά του Δα-σκαλάκη Η περίπτωση όμως της πρόσληψης του Νορβηγού συγγραφέα και ποιητή παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω της έντασης με τηνοποία έγινε αποδεκτό το έργο του αλλά και της ιδεολογικής φόρτισης με την οποία αυτό περιβλήθηκε Η θερμή υποδοχή του έδωσε μια πληθώραμυθιστορημάτων και ποιημάτων με το ενδιαφέρον των Ελλήνων συγγραφέων να ξεπερνά το λογοτεχνικό κείμενο και να κατευθύνεται ακόμη καιστη βιογραφία του Νορβηγού Έτσι οι περιπέτειες του Hamsun πρόσφεραν ένα νέο πεδίο θεματικής όπου πλέον ο ίδιος από το διακείμενο τωνελληνικών μυθιστορημάτων γίνεται ο ήρωάς τους Το έργο του μετατράπηκε σε αντικείμενο λατρείας ενώ οι περιπλανώμενοι κοινωνικά ανένταχτοιήρωές του που με τη φιλοσοφία και τον τρόπο ζωής τους απαξιώνουν τα καθιερωμένα κοινωνικά πρότυπα συναντούν τους ιδεολογικούς πόθουςτων εδώ συγγραφέων και ποιητών διαμορφώνοντας μια παράδοση laquoαλητογραφίαςraquo όπως θα την ονομάσει ειρωνικά ο Αιμίλιος Χουρμούζιος Από τα κριτικά κείμενα των δεκαετιών rsquo20 και rsquo30 όταν τα βιβλία του Hamsun διαβάζονταν με πάθος ξεχωρίζει εκείνο του Κοτζιούλα διότι είναι τομόνο που συλλαμβάνει και μεταφέρει τη χαμσουνική μανία της εποχής του Το κείμενο φέρει τον τίτλο laquoΗ αγάπη του φίλου μουraquo και δημοσιεύεταιτο Μάρτιο του 1933 στη Νέα Εστία Θέμα του είναι η αγάπη που έτρεφε για τον Hamsun ένας φίλος του συγγραφέα μια αγάπη που του γέννησεκαι την επιθυμία να ταξιδέψει στη Νορβηγία προκειμένου να συναντήσει το πρότυπό του Τελικά το ταξίδι ματαιώνεται οριστικά από τον αιφνίδιοθάνατο του ήρωα Προφανώς ο ανώνυμος αυτός φίλος του Κοτζιούλα είναι ο Μίνος Ζώτος ο οποίος πέθανε λίγους μήνες πριν τη δημοσίευσητου κειμένου τον Δεκέμβριο του 1932 ενώ η τελευταία του συλλογή γραμμένη την ίδια χρονιά και δημοσιευμένη μετά το θάνατο του ποιητή φέρειτον τίτλο Σουρντίνα παραπέμποντας έτσι στο μυθιστόρημα του Hamsun Ένας αλήτης παίζει με σουρντίνα Ο Κοτζιούλας χαρακτηρίζει το κείμενο αυτό διήγημα παρά το γεγονός ότι δεν παρουσιάζει κάποια ιδιαίτερη πλοκή ούτε και μεγάλο βαθμό λογο-τεχνικότητας Η ανωνυμία του ήρωα και η επιμονή του συγγραφέα στην παρουσίαση της ιδιαίτερης σχέσης που ανέπτυξε ο φίλος του με το έργοτου Hamsun λειτουργούν στην ουσία ως προφάσεις προκειμένου να γίνει λόγος για τις υπερβολικές διαστάσεις που πήρε η πρόσληψη του Νορ-βηγού στην Ελλάδα Υπό αυτή την οπτική έχουμε μπροστά μας όχι ένα διήγημα αλλά ένα λογοτεχνίζον δοκίμιο στο οποίο ο Κοτζιούλας μεουδέτερο τόνο και τρόπο αντικειμενικό παρουσιάζει την υποδοχή του Hamsun τη στιγμή που αυτή βρισκόταν ακόμη σε εξέλιξη laquoΌσο για μέναήμουν σε θέση να του παραβλέπω αρκετές αδυναμίες κι άλλωστε τόβρισκα ευχάριστο να γίνεται λόγος για τέτοια ζητήματα Ο φίλος μου ήτανένας άνθρωπος που πιο πολύ απrsquo όλα χρειαζόταν συμπάθεια και δεν ήμουν εγώ που θα τούδειχνα αυστηρότηταraquo γράφει στην αρχή του κειμένουκαι με τη φράση του αυτή αποστασιοποιείται από τον χαμσουνόπληκτο ήρωά του Αυτή είναι και η ιδιαίτερη αξία του κειμένου Τη στιγμή που επι-κρατούσε ένας λογοτεχνικός αναβρασμός γύρω από το όνομα του Hamsun ο Κοτζιούλας κατορθώνει να παραμείνει νηφάλιος και να δημιουργήσειτην ιστορία του ανώνυμου φίλου του ο οποίος εντέλει αντιπροσωπεύει μια ολόκληρη γενιά Παρότι και ο ίδιος ο ποιητής δέχθηκε επιδράσεις απόαυτόν δεν φαίνεται να συμμερίζεται την υπερβολή με την οποία αγαπήθηκε το έργο του Νορβηγού από τους Έλληνες λογοτέχνες η οποία επέφερεκαι την αλλοίωση της ιδιαιτερότητάς τους Ο Κοτζιούλας δεν θα ξεχάσει ποτέ τον laquoλογοτεχνικό του φίλοraquo ακόμη κι όταν το άστρο του Χάμσουν έδυε στον ελληνικό ουρανό Από τη δεκαετίατου rsquo40 και μετά οι Έλληνες λογοτέχνες αποποιήθηκαν της μεσοπολεμικής αγάπης που έτρεφαν για το έργο του Νορβηγού Αυτή η αποστασιο-ποίηση είναι το αποτέλεσμα της στάσης που εκείνος κράτησε κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο όταν τάχθηκε υπέρ των Γερμανών γράφοντας μά-λιστα άρθρα υπέρ του Χίτλερ στον οποίο και αφιέρωσε το Νόμπελ που του απονεμήθηκε Χαρακτηριστική είναι η στάση που κράτησε και σrsquo αυτήτην περίπτωση ο Κοτζιούλας Η ιδεολογική τοποθέτηση του Νορβηγού συγγραφέα παρά το γεγονός ότι έπληξε την εικόνα που ο ποιητής είχε δια-μορφώσει γιrsquo αυτόν δεν κατόρθωσε να κλονίσει και την πίστη του στην αξία του χαμσουνικού έργου Αν και ο ίδιος φαίνεται να μην μπορεί να συγ-χωρήσει τον Χάμσουν γιrsquo αυτή του την επιλογή (να σημειωθεί πως ο Κοτζιούλας συμμετείχε ενεργά στην αντίσταση κατά των Γερμανών) προσπαθείωστόσο να τη δικαιολογήσει και αποκαλώντας τον laquoξεκούτηraquo φαίνεται να την αποδίδει σε άνοια λόγω των γηρατειών Συνέχεια δίπλα

Γιώργος Κοτζιούλας και Κνουτ Χάμσουν

Μια λανθάνουσα επίδραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 6

Έκφραση 7

laquoΜέτρησα τα χρόνια μου και συνειδητοποίησα ότι μου υπολείπεται λιγότερος χρόνοςζωής απrsquo ότι έχω ζήσει έως τώραhellipΑισθάνομαι όπως εκείνο το παιδάκι που κέρδισε μιασακούλα καραμέλες τις πρώτες τις καταβρόχθισε με λαιμαργία αλλά όταν παρατήρησε ότιτου απέμεναν λίγες άρχισε να τις γεύεται με βαθιά απόλαυσηΔεν έχω πια χρόνο για ατέρ-μονες συγκεντρώσεις όπου συζητούνται καταστατικά νόρμες διαδικασίες και εσωτερικοίκανονισμοί γνωρίζοντας ότι δε θα καταλήξει κανείς πουθενά Δεν έχω πια χρόνο για ναανέχομαι παράλογους ανθρώπους που παρά τη χρονολογική τους ηλικία δεν έχουν μεγα-λώσειΔεν έχω πια χρόνο για να λογομαχώ με μετριότητεςΔε θέλω να βρίσκομαι σε συγκεντρώσεις όπου παρελαύνουν παραφουσκωμένοι εγωισμοίΔεν ανέχομαι τους χειριστικούς και τους καιροσκόπουςΜε ενοχλεί ο φθόνος και όσοι προσπαθούν να υποτιμήσουν τους ικανότερους για να οι-κειοποιηθούν τη θέση τους το ταλέντο τους και τα επιτεύγματα τουςΜισώ να είμαι μάρτυρας των ελαττωμάτων που γεννά η μάχη για ένα μεγαλοπρεπέςαξίωμα Οι άνθρωποι δεν συζητούν πια για το περιεχόμενοhellip μετά βίας για την επικεφα-λίδα Ο χρόνος μου είναι λίγος για να συζητώ για τους τίτλους τις επικεφαλίδεςΘέλω την ουσία η ψυχή μου βιάζεταιhellipΜου μένουν λίγες καραμέλες στη σακούλαhellipΘέλω να ζήσω δίπλα σε πρόσωπα με ανθρώπινη υπόστασηΠου μπορούν να γελούν μετα λάθη τουςΠου δεν επαίρονται για το θρίαμβό τουςΠου δε θεωρούν τον εαυτό τουςεκλεκτό πριν από την ώρα τουςΠου δεν αποφεύγουν τις ευθύνες τουςΠου υπερασπίζονται την ανθρώπινη αξιοπρέπειαΚαι που το μόνο που επιθυμούν είναι να βαδίζουν μαζί με την αλήθεια και την ειλικρίνειαΤο ουσιώδες είναι αυτό που αξίζει τον κόπο στη ζωήΘέλω να περιτριγυρίζομαι από πρό-σωπα που ξέρουν να αγγίζουν την καρδιά των ανθρώπωνhellipΆνθρωποι τους οποίους τα σκληρά χτυπήματα της ζωής τους δίδαξαν πως μεγαλώνει κα-νείς με απαλά αγγίγματα στην ψυχήΝαι βιάζομαι αλλά μόνο για να ζήσω με την ένταση που μόνο η ωριμότητα μπορεί να σουχαρίσειΣκοπεύω να μην πάει χαμένη καμιά από τις καραμέλες που μου απομένουνhellipΕίμαι σίγουρος ότι ορισμένες θα είναι πιο νόστιμες απrsquoόσες έχω ήδη φάειΣκοπός μου είναι να φτάσω ως το τέλος ικανοποιημένος και σε ειρήνη με τη συνείδησήμου και τους αγαπημένους μουhellipraquo

Mario de Andrade

(Ποιητή συγγραφέα δοκιμιογράφο και

μουσικολόγο από τη Βραζιλία)

Δεν παύουν οι αναστεναγμοί και οι λοιπές καρηβαρίεςΈρχονται όμως στιγμές που ακούς από μακριά τη θάλασσα να φλοισβίζεικαι το ρυάκι πιο κοντά αυτό να κελαρύζειrsquoπου μυρίζεις την αγγελικούλα που μαζί με τον ίασμοασάλευτα σου συστήνουν την επελαύνουσα μυρωδάτη άνοιξηrsquoκαι βλέπεις ολούθε γύρω σου τα πετεινά του ουρανού ανέμελα να τσιρίζουν και να πεταρίζουνΠαρεισφρέοντας λοιπόν σε αυτό το παραδείσιο περιβόλι μελοιπούς εκδρομείςυποστηριζόμενος από τα πλεξιγκλάς προ-ϊόντα του πολιτισμού σουνοιώθεις πως αυτές οι έγνοιες και αυτοί οι καημοί είναι πραγματικά λιποβαρείςΚαι η ζωή δικαιωμένη επιτέλους ξαναβρίσκει τις σωστές τηςδιαστάσεις

O Γιώργος Κοτζιούλας δεν νόσησε ποτέαπό τον laquoχαμσουνικό πυρετόraquo Τα ποι-ήματά του δεν είναι μια ακόμη προ-σθήκη στον μακρύ κατάλογο τηςlaquoαλητογραφίαςraquo Ενώ οι λογοτέχνεςτου μεσοπολέμου δημιουργούσαν σω-ρηδόν ήρωες του κοινωνικού περιθω-ρίου ndash κακέκτυπα των έργων τουΧάμσουν ndash ο Γιώργος Κοτζιούλας χάρηστο στέρεο φιλολογικό και κριτικό τουυπόβαθρο εντόπισε και ανέδειξε τοπλέον αντιπροσωπευτικό στοιχείο τηςχαμσουνικής γραφής εκείνο που οισύγχρονοί του ποιητές και πεζογράφοιπαρέβλεψαν και άφησαν να πέσει στοπεριθώριο Ο Κνουτ Χάμσουν και μαζίμrsquoαυτόν και ο Γ Κοτζιούλας ανέδειξανμε απόλυτο τρόπο την παντοδυναμίατου έρωτα σε όλες του τις εκφάνσειςΚαι οι δύο κατόρθωσαν να συνδυάσουντον αφόρητο κυνισμό που λιμνάζει στηνεπιφάνεια των πραγμάτων με έναν βα-θύτερο και ουσιαστικότερο ιδεαλισμόπου όμως κινείται στη σφαίρα του ανέ-φικτου laquoΕγώ κατόρθωσα να διαβάσωόλον τον Χάμσουν απrsquo τον οποίον είμαικαταγοητευμένος Αυτός είναι και κανέ-νας άλλος Μόνο οι έρωτες των βιβλίωντου Χάμσουν είναι πραγματικοί και με-γάλοιraquo γράφει σε επιστολή στο φίλοτου Μίνο Ζώτο στις 25 Μαΐου 1929 Αυτό όμως που πραγματικά διακρίνειτην περίπτωση του Γιώργου Κοτζιούλαείναι η ελευθερία με την οποία συνομί-λησε με το έργο του Χάμσουν Η επί-δραση δεν είναι πρόδηλη αλλάλανθάνει κάτω από το προσωπικό ύφοςτου ποιητή Και όλα αυτά μαζί είναι στοι-χεία μιας υγειούς και δημιουργικήςπρόσληψης που τόσο έλειψε από τηνυποδοχή του Χάμσουν στην Ελλάδα

Βασιλική Κουμπούρα μεταπτυχιακή

φοιτήτρια Νεοελληνικής λογοτεχνίας

του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Γιώργος Κοτζιούλας

και Κνουτ Χάμσουν

Ποίηση

Κυριακή στην εξοχήΦοβέριζες πως η φυγή σου θα εντυπωσιάσεικι η έξοδος σου από την κανονικότητα θα ξαφνιάσειοι άνθρωποι έλεγες καιρό πολύ με τις αιτίες της θα απασχολούντανκι η απόφαση σου αυτή εύκολα δεν θα λησμονούνταν

Και όταν έφυγες για λίγο είναι αλήθειακάποιοι σημείωσαν την απουσία σου και ρώτησαν για τηνυγεία σουόχι όμως αναζητώντας τα πως και τα γιατί μιας αταξίαςαλλά κυρίως γιατί δεν έβρισκαν στο χρόνο που τους άφησεςτους νέους προμηθευτές της δικής τους εντροπίας

Ν Μπιλανάκης-Ψυχίατρος

Μαθήματα σεμνότητας

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 7

Έκφραση 8

Τα χρόνια του Φιδιού-ΛιπεσάνορεςΣτις 8 Αυγούστου 2016 θα παρουσιαστεί το θε-ατρικό έργο Τα χρόνια του Φιδιού-Λιπεσάνορεςτου Δημήτρη Βαρβαρήγου σε σκηνοθεσία Κα-τερίνας Μαντέλη Όταν τα καράβια των Ελλή-νων λόγω άπνοιας παρέμεναν στην Αυλίδα ομάντης Κάλχας καθώς έδινε το χρησμό είδε έναφίδι να ανεβαίνει πάνω σε ένα δέντρο και νατρώει 10 πουλάκια μέσα στη φωλιά τους Προ-μάντευσε πως ο τρωικός πόλεμος θα διαρκέσει10 χρόνια Αυτά λοιπόν είναι laquoτα χρόνια του φι-διούraquo που κατέστησαν τις γυναίκες laquoΛιπεσάνο-ρες γυναίκες παρούσες που όμως πάντοτετους λείπανε οι άντρεςraquo Το εξαίρετο και αντιπο-λεμικό έργο του Δ Βαρβαρήγου επιβεβαιώνει τοαλύτρωτο δράμα του ανθρώπου που ακόμα καιστον Άδη μέσα από βίαιο θάνατο οι ψυχές δενελευθερώνονται και πονάνε από τις μνήμεςΠέντε γυναίκες -σκιές του Άδη microε άυλα πρό-σωπα σ ένα παιχνίδι ψυχών- έρχονται να microαςμιλήσουν για τους άνοους άντρες που κάνουνδώρο στους νέους τον πόλεμο γιατί ζηλεύουντη νιότη τους Πέντε γυναίκες microε καταγωγή απότην Ανατολή microε τη φιλοσοφική της φωνή και τηναισθητική της φωνές laquoδιαχρονικής προσφυ-γιάςraquo στους απερχόμενους και επερχόμενους αι-ώνες του έρωτα του πολέμου και του σύμμαχουχάρου γυναίκες που μιλούν για ερωτικό πάθοςμητρότητα καρτερία νοσταλγία ειρήνης χαράφιλία καθημερινό χρέος αφοσίωση ιδανικά πα-θήματα και πάθη φόβο θανάτου προσφυγιάσκλαβιά εκδίκηση περιφρόνηση έλεος και λύ-τρωση Γυναίκες λιπεσάνορες που η ζωή τουςσπαταλήθηκε όμοια microε άλλων γυναικών ανά τουςαιώνες και παραμένουν σε laquoανάλογες αντιστοι-χίεςraquo σήμερα Παίζουν Εκάβη η συντοπίτισσαμας Γεωργία Ζώη Ανδρομάχη Ελίζα ΣολωμουΚασσάνδρα Ντομένικα Ρέγκου Βρισηίδα Ορ-νέλα Λούτη Τρωαδίτισσα Αρετή Κοκκίνου

Ο Μάγος του ΟζΣτις 9 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παιδική πα-ράσταση laquoΟ Μάγος του Οζraquo από τη θεατρικήομάδα Έκφραση Ιωαννίνων σε σκηνοθεσία ΧΧρήστου Η Δώρα είναι ένα κορίτσι που περνάτη ζωή της στη φάρμα των θείων της Η ζωή κυ-λάει τόσο μονότονα που αισθάνεται πλήξη καιονειρεύεται να ζήσει φανταστικές περιπέτειες Ηευχή της να γνωρίσει τον κόσμο και να απολαύ-σει την περιπέτεια πραγματοποιείται όταν έναςδυνατός άνεμος τη μεταφέρει στη μαγική Χώρατου Οζ Εκεί θα συναντήσει το Σκιάχτρο το Λα-μαρινόκαρδο και το Δειλό Λιοντάρι κι όλοι μαζίθα ξεκινήσουν ένα συναρπαστικό ταξίδι για ναφτάσουν στη Χρυσαφένια πολιτεία στον περί-φημο Μάγο Οζ που μπορεί να πραγματοποι-

ήσει όλες τις επιθυμίες τους Το Σκιάχτρο επιθυ-μεί να αποκτήσει μυαλό ο Λαμαρινόκαρδος λα-χταρά να βρει μια καρδιάhellip καρδένια ενώ τοΔειλό Λιοντάρι θέλει να γίνει θαρραλέο Κάπως έτσι εκτυλίσσεται μια ιστορία ενότηταςκαι συμμετοχής κοινών στόχων που βγάζουνστο φως ότι καλύτερο έχει ο καθένας μέσα τουκαι ξεκινά ένα ταξίδι στην αυτογνωσία και τη δύ-ναμη της θέλησης

Ο ματωμένος ΓάμοςΣτις 10 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράστασηlaquoΟ ματωμένος Γάμοςraquo του Λόρκα από τονθίασο Έκφραση σε σκηνοθεσία Χ Χρήστου Σεένα ισπανικό χωριό ζωντανεύει μια παλιά βεν-τέτα ανάμεσα σε δύο οικογένειες και βαραίνει τηζωή της Μάνας και του Γιου της Η Νύφη που οΓιος διάλεξε να κάνει γυναίκα του ήταν κάποτεαρραβωνιασμένη με το Λεονάρδο ένα νεαρόαπό την αντίπαλη οικογένεια Το ερωτικό πάθοςπου ένωνε το Λεονάρδο με τη Νύφη ξαναφουν-τώνει Η Νύφη αμέσως μετά το γάμο φεύγειμαζί του εγκαταλείποντας τον άνδρα της Απόεδώ και πέρα η μοίρα κινεί τα νήματα της ζωήςτους Η οικογένεια του Γαμπρού με την καθοδή-γηση της Μάνας καταδιώκει τους ερωτευμένουςστο δάσος Ο Γαμπρός βρίσκει το Λεονάρδο καιμονομαχεί μαζί του Όταν ο θάνατος με τημορφή ζητιάνας και το ολόγιομο φεγγάρι τριγυρ-νούν στο δάσος οι δύο αντίζηλοι πέφτουν νε-κροί χτυπημένοι ο ένας από το χέρι του άλλου

ΠλούτοςΣτις 11 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράστασηlaquoΠλούτοςraquo του Αριστοφάνη από το θεατρικό ερ-γαστήρι Λαμπιόνι Θεσσαλονίκης της ΑννίταςΓκαϊτατζή Η κοινωνική αδικία η χρεωκοπία τωναξιών η φτώχεια οι συκοφάντες οι κλέφτες οιτοκογλύφοι οι θεομπαίχτες οι καταχραστέςείναι η εικόνα της Αθήνας το 388 πΧ Ο Αρι-στοφάνης γράφει τον laquoΠΛΟΥΤΟraquo ώστε να μοι-ραστεί με τους σύγχρονους του τονπροβληματισμό του για τη άδικη κατανομή τουπλούτου και την έκρηξη της διαφθοράς Η κρίσητης εποχής όχι μόνο η οικονομική αλλά και ηηθική αναδύει το αίτημα μιας δίκαιης πολιτείαςπου χαρίζει σε όλους τους ενάρετους πολίτεςπλούτο και ευημερία Ένα άλλο όνειρο μια ου-τοπία μοιράζεται ο Αριστοφάνης με τους συμπο-λίτες του και εναρμονιζόμενοι με την εποχήμας δηλώνουμε (αναρωτιόμαστε) οποιαδήποτεομοιότης του έργου με το σήμερα είναι εντελώςσυμπτωματική

Γλυκιά και αλησμόνητη ΙωνίαΣτις 12 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράσταση

laquoΓλυκιά και αλησμόνητη Ιωνίαraquo Θα παρουσια-στούν τραγούδια χοροί και θεατρικά δρώμεναμε αναφορά στη Ρωμανία και στην κοσμοπολί-τικη Σμύρνη1Η Ρωμανία (επάρθεν) επέρασεν

ανθεί και φέρει κι άλλον

2Ταξίδι στην Ιωνική γη ειδικότερα

στην κοσμοπολίτικη Σμύρνη

Οι Έλληνες πρόσφυγες εξ Ιωνίας (ΠόντοςΣμύρνη) διασώζουν και διατηρούν ήθη και έθιμαμέσα από τραγούδι χορό και θεατρικά δρώ-μεναΘα είναι κοντά μας ο Μορφωτικός Πολιτιστικόςσυλλόγος Ποντίων Ροδίτης Σερβίων Κοζάνηςμε πρόεδρο την κυρία Μαρία Κεχαγιά και χορο-διδάσκαλο τον κ Σπύρο Αφεντουλίδη Ο σύλλο-γος διαθέτει δική του κομπανία με νταούλιακεμεντζέ (ποντιακή λύρα) και αγγείο Τραγουδάκαι παίζει λύρα η Κατερίνα Μιχαηλίδου Θα πα-ρουσιαστεί το θεατρικό δρώμενο Μωμόγεροι Τοδρώμενο που έχει τις ρίζες του στη Διονυσιακήλατρεία παρουσιάζει την αναγέννηση τηςφύσης και έχει σκοπό σάτιρας Η αναγέννησησυμβολίζεται με τη νύφη η οποία φλερτάρει μετο νεαρό ενώ ο ηλικιωμένος την κυνηγά να τηνπάρει πίσω σε μία παραλλαγή του μύθου τηςΠερσεφόνης Τελικά νικά ο νεαρός που φέρνειτην αναγέννησηΕπίσης θα έχουμε κοντά μας τον ΜορφωτικόΠολιτιστικό σύλλογο Σμυρναίων ΜικρασιατώνΒαθύλακκου Θεσσαλονίκης με πρόεδρο την κΑθηνά Ρουμελιώτη και χοροδιδάσκαλο τον κΕυάγγελο Παπάζογλου Ο σύλλογος διαθέτειδική του κομπανία με σαντούρι τουμπερλέκι καιούτι Τραγουδά ο Χρήστος Χαλκιάς ΚαθηγητήςΒυζαντινής μουσικής Θα παρουσιαστεί το θεα-τρικό δρώμενο laquoΚαφέ Αμάνraquo

laquoΜια φορά κι έναν καιρό στην παλιά

Σμύρνη μέσα σε ένα καφέ αμάν με μανέ-

δες και σαντουροβιόλιαraquo

Ταξίδι στην ιωνική γη και πιο ειδικά στην κοσμο-πολίτικη Σμύρνη μέσα από την αναβίωση ενόςlaquoΚαφέ Αμάνraquo (μουσικό ταβερνείο της εποχής)με αναπαραστάσεις χορούς και ιστορική αφή-γηση που αφορούν τη μουσική ζωή των Σμυρ-νιών μετά τα μέσα του 19ου αιώνος τουςαμανέδες την απαρχή του ρεμπέτικου τιςεστουδιαντίνες και το μεταπροσφυγικό μικρα-σιάτικο τραγούδιΩρα έναρξης παραστάσεων 2100Είσοδοςελεύθερη Καλή Αντάμωση

Ρίτα Μυστακοπούλου Νάστου

10ο Φεστιβάλ Αράχθειου Θεάτρου Τζουμέρκων

Αφιερωμένο στους πρόσφυγες

Στις 7 Αυγούστου 2016 έχουμε την χαρά και την τιμή να έχουμε κοντάμας την περίφημη Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού για μια μουσική συ-

ναυλία με τραγούδια γνωστών Ελλήνων δημιουργών (Θεοδωράκης Χατζη-δάκης Μουζάκης Σαββόπουλος Κατσαρός κα) που αγαπήσαμε καιτραγουδήσαμε Η μπάντα απαρτίζεται από 45 ένστολους καταξιωμένουςμουσικούς με μαέστρο τον Πλωτάρχη κ Γ Τσιλιμπάρη ΠΝ και υπεύθυνο τονΠλοίαρχο κ Α Μιχέλη ΠΝ διευθυντή του γραφείου δημοσίων σχέσεων τουΠολεμικού Ναυτικού Τη μπάντα πλαισιώνουν οι τραγουδιστές Ανδρέας Κα-ραούλης-Τενόρος Ιρσίλη Μπενέτου Σταύρος Σαλαμπασόπουλος-Τενόροςκαι Ευδοκία Μωυσίδου- ΣοπράνοΘέλουμε να ευχαριστήσουμε το Πολεμικό μας Ναυτικό και ιδιαίτερα τον Αρ-χηγό του ΠΝ Αντιναύαρχο κ Γ Γιακουμάκη ΠΝ που ανταποκρίθηκε στο αί-

τημά μας ώστε η μπάντα του Πολεμικού μας Ναυτικού να βρεθεί κοντά μαςΣκοπός της συναυλίας είναι να γνωρίσουν οι κάτοικοι της περιοχής απόκοντά την μπάντα του ΠΝ και να απολαύσουν μία υψηλού επιπέδου μουσικήσυναυλία Η μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού δημιουργήθηκε το 1875 Ηπρώτη δημόσια εμφάνιση της μπάντας πραγματοποιήθηκε την 25η Μαρτίουτου έτους 1890 κατά την παρέλαση της Εθνικής Εορτής Η Μουσική του Πο-λεμικού Ναυτικού έχει αντιπροσωπεύσει την πατρίδα μας πάρα πολλέςφορές στο εξωτερικό Είναι η μόνη Μπάντα που είχε συμμετοχή και στις δύοΟλυμπιάδες που πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μας Το 1896 συμμετείχεστις τελετές Έναρξης και Λήξης και το 2004 στην τελετή Έναρξης των Ολυμ-πιακών Αγώνων

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 8

Έκφραση 9

Ο ΑντριάνΖογκράφι ηλικίας είκοσι δύο ετών εγκαταλείπει τη χώρα του για πρώτη φορά το Δεκέμβριο του 1906 Μπαρκάρει στην Κωνστάντσα για την Αλεξάνδρεια της ΑιγύπτουΗ ημερομηνία αυτή έχει ιδιαίτερο βάρος στην ύπαρξή του Μέχρι τις παραμονές του Μεγάλου Πολέμου ο νεαρός μας ιδεαλιστής θα είναι εραστής της Μεσογείου Η Ρουμανία και η Μπραϊλα όπου η μητέρα του μοχθεί μες στην αγωνία δεν θα τον ξαναδούν παρά μόνο μετά απrsquo όσο καιρό θέλουν τα χελιδόνια να μεγαλώσουν τα μικρά τουςΣτις σελίδες που ακολουθούν ο Αντριάν διηγείται ο ίδιος τις κυριότερες σκηνές από την παραμυθένια μεσογειακή του εμπειρία

ΠΑΝΑΪΤ ΙΣΤΡΑΤΙ

Οι φίλοι μου ισχυρίζονται πως έχω τη στόφα συγγραφέα και θα ήθελαν να δοκιμάσω να γράψω κάτι άλλο από άρθρα Μπορεί όμως κανείς ναείναι συγγραφέας χωρίς επινοητικό πνεύμα Αυτή είναι η δική μου περίπτωση Είμαι ανίκανος να φανταστώ μιαν ιστορία την οποία δεν έχωζήσει στα βασικά της έστω σημείαΕχθές φεύγοντας από τη Μπραϊλα μου είπανε πάλι- Απίθανα πράγματα θα δεις Κοίταξε λοιπόν να σκαρώσεις κανένα αφήγημα καμιά νουβέλαΟι συμβουλές αυτές μου ραγίζουν την καρδιά Δεν θέλω τίποτε περισσότερο από το να μπορέσω να γράψω ωραία αφηγήματα ή και κάποιομυθιστόρημα γιατί η ψυχή μου είναι ένα καζάνι που βράζει Όμως όποτε επιχείρησα να γράψω κάποιο διήγημα τίποτε αξιόλογο δε βγήκε απότην πένα μου Το μυαλό μου σταματάει τη στιγμή ακριβώς που πιάνω να κάνω το σκαρίφημα και της πιο μικρής ιστορίας Και η απογοήτευσημου παγώνει την καρδιά Οπότε αυτή τη φορά προτίθεμαι να σημειώσω έτσι απλά κάποια περιστατικά από τη ζωή μουΑπόψε στις 12 Δεκεμβρίου 1906 η ευκαιρία είναι μοναδική δραπετεύω από τη χώρα μου Φεύγω για την Αίγυπτο Σαν ψέμα μου φαίνεται Θαείναι το ωραιότερο αφήγημα των ονείρων μουΠαιδί στο σχολείο έμενα εκστατικός μπροστά στις βιβλικές εικόνες που αναπαριστούσαν φαραώ αιγυπτιακούς ναούς και φοίνικες Στεναχω-ριόμουν λοιπόν που δεν ήμουν χελιδόνι να πεταχτώ πάνω από τη Μεσόγειο ανάμεσα στο μπλε τrsquoουρανού και της θάλασσαςΝα γιατί είμαι ανυπότακτος σε κάθε είδους μεθοδευμένο σκοπό όπως αυτός της μητέρας μου που ήθελε να με κάνει έναν φιλήσυχο πολίτητης Μπραΐλα Θεέ μου τί πιο ολέθριο από το να έχεις τον αστράγαλό σου αλυσοδεμένο στο λιθόστρωτο ενός μέρους κακόμοιρου που μπορείνα το βρέχει ο Δούναβης μα που ο ορίζοντάς του είναι πάντα ο ίδιος όπου δεν σου τυχαίνει τίποτε το υπέροχο όπου μια ολόκληρη ύπαρξηθρυμματίζεται όπως στη φυλακή Ενώ η γη έχει τόσο πλούτο σε διαφορετικές ομορφιές και η ψυχή μας τόση δίψα για θάμβοςΜεσόγειοςhellip Νομίζω πως θα λιποθυμήσω εκείνο το επόμενο πρωί όπου τα μάτια μου ξάφνου θα βουτήξουν στο εκθαμβωτικό της απέραντοΚοντεύει μεσάνυχτα Δεκαπέντε βαθμοί υπό του μηδενός Ο βοριάς φυσά με μανία και οι ριπές του χιονιού τυφλώνουν τους φτωχούς ναύτεςπου καταπιάνονται με τις ετοιμασίες της αναχώρησης Το ΌριανΕξπρές μόλις αφίχθη με δύο ώρες καθυστέρηση Ο μηχανικός θυμωμένοςοπωσδήποτε μπλόκαρε τόσο απότομα τους τροχούς που έκανε την αμαξοστοιχία να ουρλιάξει με κάθε της σιδερικό ldquoΟρίστε πάρτε το σκυ-λοτροφείο σας κι αφήστε με να πάω στη γυναίκα μουrdquoΠερίπου μια ντουζίνα φαντάσματα κρυμμένα εξολοκλήρου μέσα στις γούνες τους βγήκαν από τα φιλόξενα διαμερίσματα του τραίνου για ναχωθούν πενήντα βήματα πιο πέρα μες στις φιλόξενες καμπίνες του πλοίου Είναι άνθρωποι πολύ πλούσιοι που έρχονται από πολύ μακρυάαπό το Παρίσι από το Λονδίνο Εξοργισμένοι λόγω της καθυστέρησης βλαστημούσαν τις στέπες του Μπαραγκάν όπου κόντεψαν να περάσουνολόκληρη τη νύχτα και να χάσουν το βαπόρι μας για την Ανατολή Φαίνεται μάλιστα πως εκστόμισαν και βρισιές στις γλώσσες τους που προ-ορίζονταν για τη χώρα μου κάτι που με αφήνει απολύτως αδιάφορο αλλά που μου φαίνεται και αστείο μαζί διότι οι κύριοι αυτοί φαντάζονταιότι τώρα δα θα σηκώσουμε άγκυρα και αύριο το μεσημέρι δώδεκα νταν θα τους αφήσουμε στην ΚωνσταντινούποληΚάθε άλλο Μπορεί ο άγριος χειμώνας να είναι ο εχθρός των τραίνων αλλά δεν παύει να lsquoναι ο εχθρός και των μοντέρνων καραβιών όπως τωνδικών μας που καίνε μαζούτ και που με το φοβερό αυτό κρύο δεν μπορούν να προμηθευτούν τα καύσιμά τους Το μαύρο υγρό έχει γίνει πάγοςΟι αντλίες αδυνατούν να γεμίσουν τις δεξαμενές του πλοίουΑυτό το γνωρίζουν ήδη μες στα σαλόνια και ανησυχούν Ένας αξιωματικός πηγαίνει κάθε τρεις και λίγο να καθησυχάσει αυτόν τον απαιτητικόκόσμο ενώ στη γέφυρα οι διαταγές αντηχούν όλο και πιο νευρικές και οι ναύτες τρέχουν πανικόβλητοιΤί θλιβερό που είναι όλο αυτό Βλέπω τους μεν μέσα στα πολυτελή σαλόνια να κάθονται αναπαυτικά και να διαβάζουν τις εφημερίδες τουςΒλέπω τους δε μαστιγωμένους από το βοριά με τα μάτια τους να τρέχουν δάκρυα τα χέρια ξυλιασμένα από το κρύο να μην ξέρουν τί ναπρωτοκάνουν Κι αναλογίζομαι πόσο μεγάλη αδικία βασιλεύει στη ζωή Ποιός ξέρει άν κι από τους μεν κι από τους δε ο καθένας βρίσκεται δι-καίως στη θέση του Μα ακόμη κι αν όντως είναι έτσι και πάλι είναι θλιβερό διότι αυτοί που παλεύουν εκεί έξω δεν είναι σκυλιά αλλά άνθρωποιπου υποφέρουν με την ανθρώπινη καρδιά τους Ότι κι αν είναι εκείνος ο ναύτης εκεί ευφυής ή χαζός ζει μια ζωή πολύ σκληρή κι ο νους μουδεν το χωράει πώς μπορεί κανείς να μένει αδιάφορος μπροστά σrsquoαυτή τη μοίρα Ιδού το ερώτημά μου Και αυτό θα ξαναρωτούσα πάλι άναύριο αντιστρέφονταν οι ρόλοι Εντέλει όλα τα δόγματα κι όλες οι θεωρίες με τις ασαφείς τους ερμηνείες μου φαίνονται στείρα Άν η καρδιάτου ανθρώπου είναι τόσο σκληρή μπροστά στον πόνο του άλλου πάει ελπίδα δεν υπάρχει Τίποτα δεν μπορούν να αλλάξουν οι θεωρίες Το μόνο που θα φέρουν στον κόσμο είναι μία κατrsquoεπίφαση δικαιοσύνη αλλά όχι τη δικαιοσύνη Αυτήν περιβεβλημένη με οίκτο μόνο οι θρησκείεςήταν ενδεδειγμένες να την κάνουν να βασιλέψει ανάμεσα στους ανθρώπους Οι θρησκείες όμως έχουνε χρεωκοπήσει Και δεν ανασταίνονταιοι νεκροί Κατεβαίνω συχνά να ζεσταθώ στο εστιατόριο της τρίτης θέσης και ξανανεβαίνω να δω αν τελείωσαν το γέμισμα της δεξαμενήςΘέλω να δω το καράβι να αναχωρεί να απομακρύνεται να το καταπίνουν τα σκοτάδια της Μαύρης Θάλασσας Ύστερα θα πάω να πλαγιάσωΤώρα είναι δύο το πρωί Όλοι σχεδόν οι επιβάτες κοιμούνται Μόνο ένας κάποιος Ρουμάνος από τη δεύτερη θέση δρασκελίζει το σαλόνι καιπότε πότε βγαίνει να ρωτήσει τον πρώτο ναύτη που βρίσκει μπροστά του― Τί θα γίνει επιτέλους Θα τελειώνουμε καμιά φορά μrsquoαυτό το μαζούτΈνας γεροδεμένος άνδρας του απαντά― Μα αυτό κύριε δεν είναι πια μαζούτ έχει γίνει γιαούρτι Κομμάτια-κομμάτια έρχεταιΚαι το βουβό βλέμμα του άνδρα συμπληρώνει ldquoΣας ενοχλεί αυτό κύριε Τί να πώ κι εγώrdquoΝαι τί να πεί κι εκείνος που έχει γεμίσει όλος πίσσα που έχει μουδιάσει απrsquoτο κρύοΘαύμασα την απάντηση την ακλόνητη στάση αυτού του φίλου Στη θέση του εγώ δεν θα μπορούσα να είμαι τόσογενναίος Είναι φανερό πωςη ψυχή των ανθρώπων αυτών είναι σκληραγωγημένη Έρχονται από τόσο πολύ πιο μακριά απrsquoόσο εκείνοι απrsquo το Παρίσι και το ΛονδίνοΑχ πώς θά lsquoθελαναrsquoχω τη δύναμη για νrsquoαναγκάσω τους ανθρώπους να lsquoναι δίκαιοιΤο Δακία έφυγε από το λιμάνι σαν πειρατής Ούτε που το κατάλαβα Βρισκόμουν στο εστιατόριο ακούγοντας απορροφημένος τις οδυνηρέςεξομολογήσεις ενός δυστυχισμένου πατέρα του οποίου έγινα φίλος όταν ένα πλουμμrsquoέκανε να πιστέψω πως χάθηκε η γης κάτω απrsquo τα πόδιαμας Τρέξαμε αμέσως έξω Το βαπόρι έβγαινε ολοταχώς στο πέλαγος μέσα σε μια θάλασσα αφηνιασμένη Πίσω μας η Κωνστάντσα ίσα πουμας μαρτυρούσε την εγκατάλειψή της με μερικά φωτεινά σημεία που τρεμόσβηναν μέσα σrsquo ένα μαύρο κατράμι

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

laquoΜουσσάraquo του Παναϊτ Ιστράτι (1934)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 9

Έκφραση 10

Εμείς όμως διεισδύαμε σrsquoένα σκοτάδι ακόμη πιο τρομακτικό Μεγαλοδύναμε πώς μπορεί να δείχνουμε τέτοια εμπιστοσύνη στα στοιχειάΠόση γνώση έχουν κατακτήσει οι άνθρωποι ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν με τόση τόλμη την μπαμπεσιά των ωκεανών Μανούλαμου Θα ήθελες να μείνω για πάντα κολλημένος στα φουστάνια σου αλλά κοίταξε εδώ ένα τόσο δα βηματάκι έξω από τη φωλιά μου κι αμέ-σως η ύψιστη ύπαρξη ανυψώνει στα μάτια μου μιαν ακρούλα από το πέπλο που κρύβει τη φοβερή της μαγεία Άν ήξερες τί χαρά ευγνωμω-σύνης πλημμυρίζει αυτή τη στιγμή την καρδιά μου σαν σκέφτομαι εκείνον τον άνθρωπο εκεί που πάνω στη γέφυρα μεριμνά για τη ζωή μουΧάρη σrsquoαυτόν στη δική του γνώση αύριο το μεσημέρι θα είμαι στην πρωτεύουσα των σουλτάνων όπου ποτέ συγγενής των συγγενών σουδεν έχει πατήσει το πόδι του Ύστερα ο Πειραιάς του πατέρα μου η Σμύρνη και τέλος σε μια βδομάδα από τώρα η Αίγυπτος των ονείρωνμουΘα ζήσω ένα παραμύθι ονειρικό εγώ ο πένης που με γέννησε μια πλύστρα που δεν έχω καν διαβατήριο ούτε και με τί να πληρώσω οκτώημέρες ελευθερίας Η ψυχή μου θα δονείται από χίλιες δυο ευγενείς συγκινήσεις που ποτέ δεν θα είχε γνωρίσει μαραζώνοντας στη ΜπραϊλαΔεν είναι αυτή μια πρώτη μεγάλη κατάκτηση του πνεύματός μου που διψά για το άγνωστοΕίναι αδύνατον να σταθεί κανείς εκεί έξω Τεράστιες ποσότητες νερού λούζουν το κατάστρωμα Το κρύο σου τρυπά το κόκκαλο Ύστεραπαρά την έξαψη που με κατέχει πρέπει να κοιτάξω να κοιμηθώ και λιγάκι ώστε να μην είμαι κατάκοπος αύριο το πρωί όταν θα μπαίνουμεστο ΒόσποροΚάποιοι φίλοι ναύτες προθυμοποιήθηκαν να μου παραχωρήσουν το κρεβάτι τους για να ξαπλώσω όσο εκείνοι θα έχουν βάρδια μια που ητρίτη θέση είναι σε άθλια κατάσταση καθώς οι άνθρωποι έχουν αρχίσει ήδη να ξερνοβολούν Πήρα μαζί μου και τον καημένο γέρο πατέρατον οποίον μόλις γνώρισα και τον αγαπώ για το κουράγιο του μες στην κακοτυχίαΕίναι ένας Εβραίος γύρω στα εξήντα βαφέας κτιρίων όπως κι εγώ Λέγεται Μορίτζ αλλά θέλει να τον φωνάζωΜουσσά παρατσούκλι πουτου έβγαλαν οι Άραβες όταν ήταν παιδί και ακολουθούσε τον πατέρα του πλανόδιο ωρολογοποιό στα χωριά της Μικράς Ασίας απrsquoόπουκρατά μια τρυφερή ανάμνησηΚαημένε Μουσσά Ξαπλωμένοι στα κρεβάτια μας που ήταν το ένα επάνω απrsquo τrsquo άλλο ανάμεσα σε ναύτες που ροχαλίζουν συνεχίζει να μουεξηγεί τους λόγους αυτού του ταξιδιού στην Αίγυπτο που μόνο χαρά δεν είναι για κείνον Πηγαίνει με την ελπίδα να μεταπείσει και να επα-ναφέρει στο ποίμνιο τη μία από τις κόρες του οδηγημένη στην ακολασία από έναν προστάτη κι εγκατεστημένη στην Αλεξάνδρεια επιδώκονταςνα κάνει περιουσίαΟ Μουσσά αφηγείται κι ανακατεύει αστεϊσμούς και δάκρυα Λέει ότι η Σάρα είναι το ωραιότερο παιδί τουbull αλλά τόσο ξεροκέφαλη που εκεί-νος δεν έχει καμία ψευδαίσθηση σχετικά με τα επακόλουθα της επιχείρησής της― Ποιός ξέρει κραυγάζει Θέλω να την ξεμπλέξω απrsquo αυτόν τον τύπο αλλά εκείνη είναι ικανή να αντιστρέψει τους ρόλους και να με κάνειεμένα τον ίδιο πατέρα-προαγωγό Τί λες καλέ μου Αντριάν Θα lsquoθελες να με βοηθήσεις στην περίπτωση αυτή Είσαι νέος και ανδρείος Τηςαρέσει αυτό Κάνε ότι μπορείς για να τσιμπηθεί μαζί σου (Να ορίστε κάνω κιόλας τον προξενητή) Σου τη δίνω γυναίκα σου Κι άν σε τρώνεοι σκέψεις για τις αιγυπτιακές περιπέτειές της σαν γυρίσουμε πίσω την αφήνεις και διαλέγεις κάποια άλλη από τις κόρες μου Ολόκληροχαρέμι έχω στο σπίτιΤέσσερις έχει Και τρεις γιούς οι μόνοι που φέρνουνε ψωμί στο σπίτι Και ο ίδιος του δουλεύει αλλά εννέα στόματα είναι αυτά Για νακαλύψει τα έξοδα ετούτου του ταξειδιού χρειάστηκε να αποτανθεί στη θεία πρόνοια της Ισραηλίτικης Κοινότητας η οποία του πρόσφερεκάτι ίσα ίσα για να πληρώσει το πηγαινέλα μαζί με τη διατροφή του Αλλά τίποτα για το ενδεχόμενο ταξίδι της κόρης του Βέβαια εκείνηισχυρίζεται πως έχει στην ιδιοκτησία της ένα ldquoωραίο μπαρrdquo στην Αλεξάνδρεια όπου συχνάζουνε πολλοί αξιωματικοί του ναυτικού― Θα το πουλήσουμε το μπαρ αποφασίζει ο Μουσσά με πατρική πυγμή και θα πάμε όλοι μαζί εσύ εκείνη κι εγώ στο Κάϊρο όπου έχω ένανφίλο μου παλιό που θα lsquoθελα να ξαναδώ κι έπειτα θα επιστρέψουμε στη Ρουμανία Θέλεις ΑντριάνΕίμαι αναγκασμένος να του απαντήσω καταφατικά για να μην τον δυσαρεστήσω Όμως ακόμη κι αν το σχέδιό του πραγματοποιηθεί έτσιόπως το θέλει δεν έχω καμία όρεξη να ξαναδώ μέσα σrsquo ένα μήνα το σιβηρικό Βουκουρέστι που κλόνησε την υγεία μουbull πόσο μάλλον ναπαντρευτώ μιάν ανυπόληπτη γυναίκα Όχι Θέλω να περάσω όλο το χειμώνα στην ΑίγυπτοΓια τα υπόλοιπα αποφασίζει ο Μιχαήλ όχι εγώ Στο εξής θα του είμαι υπάκουος σαν αρνί Εκείνος έχει μια καλή θέση στο ξενοδοχείο Roy-alduCaire και θα μπορέσει να με βάλει κι εμένα εκεί με τη σειρά μου Και τέρμα οι παράτολμες ενέργειες Δεν μου έχουν βγει σε καλό Πάνταεκείνος είχε δίκιο Αυτή τη φορά δεν θέλω να τον αποχωριστώ Θα ζήσουμε μαζί μια ωραία μεσογειακή ζωή Τον άτιμοhellip Με τιμώρησεσκληρά φεύγοντας μόνος του για την Αίγυπτο αλλά την άξιζα την τιμωρία αυτή Έπρεπε να το έχω καταλάβει μια και καλή ότι ο σπουδαίοςαυτός φίλος είναι καλύτερος οδηγός και να του αφήσω το πηδάλιο Στη Ρουμανία θα τραβούσε το πράγμα Είχα τη μάνα μου που με γλίτωνεαπό τα ζόρια Στο εξωτερικό τέλος Κάθε απειθαρχία μπορούσε να μου κοστίσει φρικτή απομόνωση την απόλυτη δυστυχία Με τα ρουμάνικακαι τα ελληνικά μου δεν θα μπορούσα να κάνω και πολλά ενώ ο Μιχαήλ που κατέχει πολλές σπουδαίες γλώσσες πάντα θα τα καταφέρνειΤί χαρά όταν με δει σε λίγο να εμφανίζομαι ξαφνικά μπροστά του από το πουθενά Καλέ μου Μιχαήλhellip Αδελφέ μουhellipΦτάσαμε στην Κωνσταντινούπολη με δύο ώρες μοναχά καθυστέρηση Κι η όψη του κόσμου μοιάζει εντελώς αλλιώτικη είναι να μην το πιστεύεικανείς Μέσα σε δώδεκα ώρες διαδρομής με το βαπόρι περνάς από το φρικτό χειμώνα στη γλυκύτερη άνοιξη Εδώ είναι μήνας Μάϊος Χλο-εροί λόφοι που καθρεφτίζονται μες στη θάλασσα του Βοσπόρου μεγαλοπρεπή λίμνη που τη διασχίζουν προς κάθε κατεύθυνση ολόκληρηστρατιά από μηχανοκίνητα επιβατηγά πλοία καϊκια λέμβους και βάρκες Όλη η ζωή απλώνεται μες στο δρόμο εκεί δουλεύουν εκεί τρώνεεκεί κοιμούνται εκεί διασκεδάζουν μερικές φορές πλάϊ στη βρώμα των σκύλων Τα καφενεία έξω σφύζουν από Τούρκους που παίζουνγκιουλμπαχάρ καπνίζουν ναργιλέ ονειροπολούν Η δυστυχία είναι μεγάλη στην πρωτεύουσα του Αμπντούλ-Χαμίντ Δέκα βαρκάρηδες ήαχθοφόροι κονταροχτυπιούνται για τον ίδιο ταξιδιώτη Είναι ρακένδυτοι τρέφονται με τον αέραΑλλά εκείνο που μrsquo έκανε να αναλογισθώ τη Σταμπούλ των σουλτάνων που θανάτωσαν τόσους από τους βογιάρους μας είναι τα χιλιάδεςκατακόκκινα φέσια και τα πολυάριθμα τζαμιά με τους υπεροπτικούς μιναρέδες Πριν από εκατό χρόνια ο θρόνος της χώρας μου νοικιαζότανακόμη με πλειστηριασμό σrsquo αυτήν εδώ την πόλη που στο άκουσμά της και μόνο έτρεμαν οι υποτελείς της και όπου σήμερα μπορώ να κάνωπερίπατο χωρίς κανένα φόβο Πάει τέλειωσε ο τρόμος που προκαλούσε η εμφάνιση έστω και λίγων φεσιών μες στα χωριά μαςΠώς μπόρεσαν αυτοί οι άνθρωποι κι έκαναν τόσες ωμότητες Μου φαίνονται τόσο μειλίχιοι τόσο καρτερικοί Βλέποντάς τους έτσι απαθείςθα έλεγε κανείς πως είναι ανίκανοι να σηκώσουν εκείνα τα βαριά γιαταγάνια που σκόρπισαν τον τρόμο μέχρι τις πόρτες της Βιέννης ΟΜουσσά κουβεντιάζει μαζί τους με οικειότητα καθώς η τουρκική είναι η τρίτη μητρική του γλώσσα μετά τη ρουμανική και τη γίντιςΕ λοιπόν μου αρέσουν αυτοί οι άνθρωποι Δεν ξέρω αν υπήρξαν μόνο βάναυσοι κατά την περίοδο της πολεμικής τους δόξας αλλά η ldquoπαρούσαφιλοσοφίαrdquo τους όπως λέει και ο Μουσσά μου αρέσει Δεν δίνουν καμιά σημασία στον αγώνα του βιοπορισμού και δεν σκοτώνονται για τιςυλικές ανέσεις Η ξεγνοιασιά τους είναι πολύ πιο πολύτιμη και το αισθάνομαι Είναι ικανοί να κάθονται με τις ώρες στον ήλιο να θαυμάζουντις φυσικές καλλονές και να κάνουν μπουρμπουλήθρες μrsquoένα μισοσβησμένο τσιμπούκι Δεν τους βλέπω να ζηλεύουν την τύχη που έχουν σταμοντέρνα εργοστάσια τα κοπάδια εργατών σύμφωνα με τη λογική των οποίων προφανώς ο ήλιος δημιουργήθηκε για να ζεσταίνει τις γάτεςΌχι Πρώτα ο ήλιος και για τους ανθρώπους και ύστερα ο άρτος ο επιούσιος και τα κολάραΓια να μπορέσω να βγω από το πλοίο και να πάω να δω τη Σταμπούλ ελλείψει διαβατηρίου ένα κασκέτο ναυτικό μου έλυσε το πρόβλημα αμέ-σως Ο Τούρκος αστυνομικός στον έλεγχο το κατάλαβε αλλά μου απάντησε με χαμόγελο Ήξερε ότι δεν πήγαινα να κλέψω την Αγιά ΣοφιάΣουλατσάραμε σαν χαζοπούλια κοροϊδεύοντας τους τουρίστες που έτρεχαν σαν παλαβοί μην τυχόν και χάσουν τίποτα από ότι τους υπε-δείκνυε ο τουριστικός οδηγός Μπέντεκερ Φάγαμε ένα ωραίο πιλάφ ρύζι ανακατωμένο με κομμάτια αρνίσιου κρέατος κεμπάπ το ίδιο κρέαςκι αυτό αλλά στη σούβλα και ήπιαμε μερικά ποτηράκια ρακί

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 10

Έκφραση 11

Κάμποσα ποτηράκια θα ήταν σίγουρα διότι μεθύσαμε Κι αυτό μας γέννησε την επιθυμία νrsquo αγοράσουμε φέσια Έτσι ντυμένος παράταιραο Μουσσά δεν ξεχώριζε πια από τους Τούρκους με τη γαμψή του μύτη με τα μαύρα του τα μάτια και τα φρύδια με το κυρτό του πηγούνιΤου έκανα παρέα σε όλα και θέλησα ανόητα να του κάνω τον μάγκα ακόμη και στον ναργιλέ σε πείσμα όλων των προειδοποιήσεών του Άνωκάτω έγινε το στομάχι μου Τα έβγαλα όλαbull και πιλάφ και κεμπάμπ και ρακί Επιστρέψαμε με το δεύτερο σφύριγμα του πλοίου για να πάμενα πλαγιάσουμε κατευθείανΑν στην Κωνσταντινούπολη ήτανε άνοιξη στον Πειραιά και στη Σμύρνη ήταν ένα ήπιο καλοκαίρι Κάνει πολλή ζέστη αλλά όχι αποπνικτικήΜακάριοι θνητοί που δεν έχουν παρά μόνο την έγνοια της κοιλιάς τους (αλλά και πάλι) που δεν γνωρίζουν την ανάγκη να φοράει κανείςμπότες και γούνες και νrsquo ανάβει θέρμανση μέρα και νύχτα έξι μήνες από τους δώδεκα Μακάριοι πάνω απrsquoόλα που δεν γνωρίζουν τί σημαίνεινα γυρεύεις το ψωμί σου στους μείον είκοσι όταν προτιμάς καλύτερα να μείνεις νηστικός ακόμη και τρεις ολόκληρες μέρες στη σειρά παράνα πηγαινοέρχεσαι άσκοπα με κατατρυπημένα παπούτσια και να επιστρέφεις το βράδυ πεινασμένος και παγωμένοςΝαι δεν τρέφονται καλά το γράφει στο πρόσωπό τους Αυτό φαίνεται κι από τις άγριες μάχες στις οποίες ρίχνονται με την άφιξη των κα-ραβιών προκειμένου να βάλουν το χέρι τους πάνω σε κάποια βαλίτσα για να κερδίσουνε καμιά δεκάρα Αυτός ο αγώνας όμως είναι παντούσχεδόν η μοίρα κάθε απόκληρου την οποία αλλού την κάνει ακόμη πιο σκληρή το κρύο αυτός ο τρομερός εχθρός του ανθρώπου πουφέρνει αρρώστιες βάσανα ανημπόριες θανάτους και για το οποίο δεν έχουν ιδέα οι κάτοικοι αυτοί της Μεσογείου Από τις δυο δαγκωματιέςπου δηλητηριάζουν την ανθρώπινη ζωή αυτές της πείνας και του κρύου ετούτοι γνωρίζουνε μόνο την πρώτη Πολύ μεγάλο πράγμα είναιαυτό Μεγάλη ευτυχία Το εκτιμούμε ο Μουσσά κι εγώ με την καρδιά γεμάτη ευγνωμωσύνη Πετάξαμε τις μάλλινες κάλτσες μας και τα μισάαπό τα ελεεινά μας παλιόρουχα Μεταμορφωνόμαστε με ξεκούμπωτο σακάκι με καπέλο ως το αυτί με τσιγάρο στην άκρη των χειλιών μεπνεύμα ράθυμο ακολουθώντας το παράδειγμα όλων αυτών των Ελλήνων των Τούρκων των Εβραίων των Αρμεναίων που τραγανίζουνστραγάλια και λικνίζονται στον ήλιο Τους θρέφει η θάλασσα Τους ζεσταίνει ο γενναιόδωρος ουρανός Μπορεί να μην είναι πάντα αυτό αρ-κετό αλλά κι από τους ανθρώπους δεν μπορεί να περιμένει κανείς περισσότερα Ούτε κι από το Θεό τουςΜου αρέσει ο Μουσσά κάθε μέρα και περισσότερο Δεν είναι τυχαίος άνθρωπος Βέβαια δεν έχει διαβάσει πολύ στη ζωή του αλλά έχειπνεύμα ανοιχτό στα πάντα Είναι λεπτός άνθρωπος ευαίσθητος Η κατανόησή του φτάνει σε λεπτές αποχρώσεις της σκέψης Και τραγουδάμε ωραία φωνή ολόκληρα κομμάτια από όπερες και οπερέτες στα ιταλικά Ο καπετάνιος του Δακία τον άκουσε κάποιο βράδυ και τον συνε-χάρη Εκείνος τον ευχαρίστησε ευγενικά και σκέφτηκε αμέσως τα βάσανά του― Καπετάνιε άν τυχόν κάτσει η βάρκα μου στην Αλεξάνδρεια θα είχατε την καλοσύνη να με ρυμουλκήσετε ως την Κωνστάντσα― Ευχαρίστως φίλε μου Ελάτε μόνο να μου το πείτεΣτον Πειραιά ήμασταν φρόνιμοι Ξοδευτήκαμε ίσα για μια γρήγορη βόλτα με τον ηλεκτρικό ως την Αθήνα Αλλά στη Σμύρνη η ομορφιάστις αυλές στις προβλήτες στις προσόψεις στα σπίτια κατά μήκος του υπέροχου κόλπου μας πήρε το νου και ξοδέψαμε οι δυο μας γύρωστα δέκα φράγκα Τα πάντα εδώ είναι από μάρμαρο Και τί πολυτελείς ναργιλέδες πραγματικοί μιναρέδεςΜεθαύριο έκτη ημέρα του ταξιδιού θα είμαστε στην Αλεξάνδρεια Τί θα κάνω άραγε εκεί κάτω Θα βρω δουλειά Διότι όλη κι όλη μου η πε-ριουσία είναι μια στερλίναΗ καρδιά μου σφίγγεται σαν σκέφτομαι το βασανιστήριο της πείνας την έλλειψη στέγης Ενθαρρύνουμε ο ένας τον άλλον ο Μουσσά κιεγώ όταν το φάντασμα των μαύρων ημερών εμφανίζεται στη σκέψη μας Δίνουμε αμοιβαία υπόσχεση πως όποιος από τους δυο μας σταθείπιο τυχερός θα βοηθήσει τον άλλον Και θα παρηγοριόμαστε πάντα υπολογίζοντας στην επιείκεια τrsquoουρανού Ο Μουσσά προσθέτει― Κι ύστερα είναι και το μπαρ της Σάραςhellip Αν πηγαίνει καλά θα της επιτρέψω να το δουλέψει κι αυτό το χειμώνα Θα το στολίσουμε μάλισταμε μια τοιχογραφία σε στυλ μπαρόκ και θα μας πληρώσει γιrsquoαυτό με μια γερή αμοιβή Το θέμα είναι να την τραβήξουμε την καημένη από ταχέρια αυτού του ξεδιάντροπου που της παίρνει τα χρήματα και τα δίνει στο τζόγοΦαίνεται πως ldquoαυτός ο ξεδιάντροποςrdquo είναι ένας πολύ όμορφος νέος άνδρας κι ένας απαράμιλλος ζαχαροπλάστης Όποτε θέλει ldquoκάνει μιαβουτιάrdquo για τρεις μέρες σrsquo ένα ldquoεργαστήριοrdquo και ldquoξαναβγαίνει στην επιφάνειαrdquo με δέκα στερλίνες στην τσέπη Έλα όμως που δεν το θέλεικαι πολύ συχνά Τις απεχθάνεται τις ldquoβουτιέςrdquo αυτές Τον λένε Τιτέλ Και στον Τιτέλ αρέσει περισσότερο να ldquoβουτάειrdquo το ταμείο του μπαρπαρά (να βουτάει) μέσα στις ζύμες του ζαχαροπλαστείουΤώρα αφήσαμε το Αρχιπέλαγος και τα αμέτρητα μοναχικά του νησιά πλούσια σε ποίηση χρώματα ήλιο όπου δεν θα μπορούσα όμως ναζήσω για πολύ Τώρα πλέουμε στrsquo ανοιχτά της Μεσογείου Μόλις περάσαμε την ΚρήτηΗ θάλασσα είναι λάδι σαν μια ήσυχη λίμνη Κάτω από τις σόλες μας νιώθουμε και τις παραμικρές δονήσεις που μεταδίδουν οι μηχανές στοσώμα του καραβιού Και μόλις σήμερα αντιλαμβάνομαι όλη την ομορφιά του Δακία Δεν είναι ότι επιβάλλεται με το μέγεθος ή με την πολυ-τέλειά του αλλά δίπλα στα άλλα τρία βαπόρια που κάνουν την ίδια διαδρομή είναι σχεδόν μοναδικό στη Μεσόγειο για την ολόλευκη γραμμήτου Είναι ένας κύκνος Ιδού το πλεονέκτημα της καύσης του μαζούτ σε σχέση με το κάρβουνο διότι η ποσότητα αιθάλης που εκπέμπουντα φουγάρα καθιστά αδύνατη την εφαρμογή της λευκής μπογιάς σε ολόκληρο το πλοίο Τα φουγάρα του Δακία όμωςείναι σαν να καπνίζουνπίπα Και αν κατεβείτε στο λεβητοστάσιο δεν θα δείτε τίποτα από τη σκληρή προσπάθεια μιας ντουζίνας μαύρων ανδρών να κουβαλάνε τό-νους κάρβουνο στα στόμια της φωτιάς όπου τα φτυάρια δεν σταματούν ούτε λεπτό να ταϊζουν τις εστίες Τίποτα Τρεις άνδρες πεντακάθαροιμrsquo ένα κομμάτι στουπί στο χέρι περιφέρονται μπροστά στους λέβητες παρατηρούν τα μανόμετρα και ρυθμίζουν τις στρόφιγγες που εκτο-ξεύουν το μαζούτ μrsquo έναν θόρυβο εκκωφαντικόΑυτή η πρόοδος της τεχνικής καύσης στα καράβια καθώς και ο ήλιος που σήμερα ακτινοβολεί επιτρέπουν στις κυρίες της πρώτης θέσηςνα λευκοστολιστούν από την κεφαλή ως τον αστράγαλο χωρίς το φόβο μήπως λερωθούν Παγκάκια και κιγλιδώματα είναι πεντακάθαραόπως τα αντικείμενα ενός σαλονιού Επίσης το θέαμα που προσφέρει αυτή τη στιγμή το ψηλότερο κατάστρωμα είναι από τα πιο γοητευτικάΚαι γεννάει στην ψυχή μου συναισθήματα αντιφατικάΒέβαια όλοι αυτοί οι φρεσκοξυρισμένοι κύριοι ντυμένοι με το ωραιότερο ταξιδιωτικό τους κοστούμιbull όλες αυτές οι ωραίες γυναίκες γοη-τευτικές μέσα στα φορέματά τους από πέπλα όπου το λευκό κυριαρχεί όπου ένα σπάνιο κόκκινο ένα μπλε ένα πράσινο σου τρυπούν τηνκαρδιά με την ένταση του ζωηρού χρώματος κάτω από έναν εκθαμβωτικό ουρανόbull ύστερα το πανηγύρι που περιβάλλει το βαπόρι μας τοοποίο ακολουθείται από ένα σύννεφο γλάρων και χάνεται μέσα στη απεραντοσύνη της θάλασσας ― ναι όλο αυτό το θέαμα με μαγεύει Μουαρέσει το ωραίο η γυναίκα η έντονη ζωή Δεν ζηλεύω τον κόσμο αυτόν και την ευτυχία του αλλά δεν πιστεύω επίσης ότι κι ο δικός μου οκόσμος με την αθλιότητά του πρέπει να είναι παράδειγμα ζωής Εάν ήταν στο χέρι μου να διαλέξω θα προτιμούσα την ευμάρεια παρά τηνφτώχεια μουΩστόσο δεν μπορώ να διανοηθώ την ευτυχία μιας πολυτελούς ζωής στη μέση μιας καθολικής σχεδόν φρικαλεότητας που βασιλεύει σήμεραστη γη και που είναι η απόλυτη συνθήκη για την ευτυχία μιας μειονότητας Εάν αυτό ήταν το αντίτιμο για τη δική μου οικονομική άνεση ετότε θα προτιμούσα τη φτώχεια μου Θα άφηνα συνειδητά να μου φύγει από τα χέρια ο χρυσός δίσκος πάνω στον οποίο θα μου πρόσφεραντην ευτυχία μου δίπλα στη δυστυχία του άλλου Να έτσι ακριβώς τη βλέπω τη ζωή Αν άλλαζα ποτέ γνώμη για το θέμα αυτό τότε θα ήμουνένα ελεεινό ανθρωπάκι Να μrsquo έλεγαν προδότη και να με κρεμούσανΣτην περίπτωσή μου λοιπόν πρόκειται περισσότερο για μια μυστικιστική λατρεία της εντιμότητας παρά για κοινωνική θεωρία Αυτή επιτρέπειτην προσωπική ευτυχία μέσα στη γενική δυστυχία Η άλλη όχι Ποτέ Αμαρτία ψυχής Μόνο ένας τρόπος υπάρχει τελικά να είναι κανείςτίμιος να έχει τη συνείδησή του απαλλαγμένη από κάθε υποκρισία να μπορεί να κοιτάξει οποιονδήποτε ευθέως μες στα μάτια και να τουπει ldquoΔεν σου χρωστάω τίποτα Πήγαινε εν λαώ αδελφέ μου Κι αν μάλιστα επιθυμείς κι αυτό το μαύρο ψωμί που έχω στο τραπέζι μου επάνωπάρτο Μα την ψυχή μου μην την αγγίξειςrdquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 11

Έκφραση 12

Τελευταία νύχτα του ταξιδιού Και τί νύχτα Σαν αυτές που τα καλοκαίρια τον Αύγουστο στα χωριά μας μαζευόμαστε στην αυλή γύρω απόένα μαγκάλι για να ψήσουμε ρόκες χλωρού καλαμποκιού και νrsquoακούσουμε τα τζιτζίκιαΕίμαι μαζί με τον Μουσσά στην πρύμνη του καραβιού όπου η προπέλα στροβιλίζει τα νερά με μιαν ευχάριστη ρυθμική κίνηση και δημιουργείμια λωρίδα αφρού που απομακρύνεται γοργά αναβράζουσα――― ξεμακραίνει και χάνεται στο άπειρο κάτω από το φεγγαρόφωςΕίναι αργά Σχεδόν κανείς πια στη γέφυρα του περιπάτου Οι ναύτες φίλοι μάς έφεραν εδώ αρκετά περισσεύματα από την κουζίνα τα οποίακαταβροχθίσαμε με μεγάλη όρεξη Τί τύχη για εμάς να έχουμε αυτούς τους καλούς συντρόφους Σε όλο το ταξίδι μας τάϊζαν έτσι δωρεάνή σχεδόν δωρεάν (Στις ενδιάμεσες στάσεις τους κερνούσαμε κανένα ποτήρι όλο κι όλο) Δίχως αυτήν την απρόβλεπτη υποστήριξη κι οΜουσσά και εγώ δεν θα lsquoχαμε τρύπια δεκάρα στην τσέπη μας σαν φτάναμε στην Αλεξάνδρεια Διότι είναι αδύνατον να περάσει κανείς από όλααυτά τα ωραία λιμάνια και να μην κατέβει να τα επισκεφθεί για να ξεμουδιάσει λιγάκι ή ακόμη και να διασκεδάσει καμιά φορά με κάθε κόστοςεκτός πια κι άν είναι υπερβολικά οικονόμος Τώρα θα ήθελα να μείνω σιωπηλός ακίνητος Δεν θα lsquoθελα καμία ομιλία να ταράξει την ησυχίατων μοναδικών αυτών στιγμών στη ζωή μου Είμαι γεμάτος καλοσύνη ευγνωμοσύνη ελπίδα και θα μου ήταν τόσο ευχάριστο να μείνω έτσι ξα-πλωμένος στη γέφυρα μες στο σκοτάδι χωρίς νrsquoαρθρώσω λέξη νrsquoατενίζω το φεγγάρι και νrsquoαφουγκράζομαι την αναταραχή της ΜεσογείουΑλλά νά ο Μουσσά είναι απόψε πιο δυστυχισμένος από ποτέ Αφηγείται με φωνή σβησμένη το οικογενειακό του δράμα αιτία του οποίου είναιη ΣάραΔεν είναι ότι πρόκειται για άνθρωπο ευσεβή με την έννοια του θρησκόληπτου ή που δίνει μεγάλη σημασία στη γνώμη των άλλων Αλλά η ζωήτου έχει δηλητηριαστεί από την περιπέτεια της κόρης αυτής Κανένα από τα παιδιά του δεν μπορεί να παντρευτεί Η ντροπή της Σάρας τουςέπληξε όλους ― ldquoΈχετε μια πόρνη στην οικογένειαrdquo τους φωνάζουν Πόσο οδυνηρό πρέπει να είναι αυτό για έναν πατέρα Να δουλεύει σανσκλάβος για να μεγαλώσει οκτώ παιδιά και να καταλήξει εδώΕκτός αυτού ο Μουσσά κυριεύεται ξαφνικά από κακά προαισθήματα Δεν ξέρει κατά πόσο να πιστέψει αυτή την ιστορία με το μπαρ― Εάν έχει μπαρ συλλογίζεται γιατί εδώ και δυο χρόνια που είναι στην Αίγυπτο δεν την είδαμε να στέλνει ποτέ ένα φράγκο στην οικογένειάτης ένα δώρο στις αδελφές της που ξέρει ότι είναι φτωχές Όχι Ακόμη και πόρνη μία Εβραία η οποία κερδίζει χρήματα η οποία ισχυρίζεταιότι φτιάχνει περιουσία δεν μπορεί να μένει τόσο αδιάφορη στα βάσανα των δικών της Θεέ μου κι αν λέει ψέματα Αν ζει στη δυστυχία Τότεχάθηκα Τότε η γυναίκα μου θα βγει αληθινή που μου έλεγε ότι είμαι ένας τρελόγερος κι ότι θα μπλέξω από μόνος μου σrsquoαυτή τη χώρα συμ-φορών για τους Εβραίους Αλλά τί να κάνω Τη λατρεύω τη Σάρα Είναι το πιο όμορφο και το πιο έξυπνο από τα παιδιά μου η μεγαλύτερη καρ-διά Αχ θα τον σκοτώσω αυτόν τον άτιμο που ξελόγιασε και λέρωσε την ψυχή του σπιτιού μουΑχ καημένε καημένε μου Μουσσάhellip Μουσσάhellip Δεν πρόκειται να τον εγκαταλείψω Θα κάνω ότι περνάει από το χέρι μου Αν χρειαστεί λοιπόνε θα θυσιάσω για ένα διάστημα και τον Μιχαήλ Φτάνουμε Η Αλεξάνδρεια διαγράφεται στον ορίζοντα ολοκάθαρα Ξεχωρίζουμε τους φοίνικες τους μιναρέδες τα σπίτια με τις ταράτσεςΣτο καράβι οι σνομπ άνδρες και γυναίκες έχουν κιόλας καλύψει το κεφάλι τους με τη λοφειοφόρο τους κάσκα αυτή των περιηγητών στιςθερμές χώρες Τί ανοησία Όλος ο κόσμος φοράει γυαλιά ενάντια στο τροπικό φως Αλλά ενάντια και στην ασθένεια των οφθαλμών απrsquoότιφαίνεται

laquo Πλοῖα raquoΠὼς τὰ καράβια εἶναι σώματαδὲν ἤξεραπὼς τὸ καράβι εἶναι μέληΝὰ ταξιδεύει τὸ δεξὶ νὰ βρεῖτrsquo ἀριστερό του χέρι

Ἰ Μόραλης

2016 Έτος Γιάννη ΜόραληἘρωτικὸἐπιτύμβιοΟἱ μνῆμες ἔχουν μαῦρεςσκεπασμένες κνῆμεςἐκμαγεῖα στὸ ντουλάπιγύψινη ἁφὴ καὶ πικραμένηκι ὅμως φῶςποὺ τυραννάει τὰ δάχτυλατὶς κόχεςμιὰ ἀπουσία γρηγοροῦσαμιὰ μορφὴ στὰ σπλάχναΠοτὲ μὴν πεῖςlaquoλιτάνευση ἐκμαγείωνμιὰ φορὰ τὸ χρόνοraquoὍσο τὰ κόκκαλα ἀντιστέκονταινὰ τοὺς κοιτᾶς εὐλαβικὰὅσους ἀγάπησανγίνονται μάτια καὶ θωροῦν σὰν ἀπομένουν ἀπrsquo τὰ πρόσωπαμόνο φωτογραφίες

Τα ποιήματα ανήκουν στηνποιητική συλλογή Μαθητείαεκδ ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ ΕΥΘΥΝΗΑθήνα 2013

Επιμέλεια Αναστασία Κόκκινου

Η Μπουμπουλίνα Νικάκη είναι κριτικός θεάτρου μεταφρά-στρια (βραβευμένη το 2008 για τη μετάφραση του ldquoΤο μακρύταξίδι της άμμουrdquo του Πιερ Πάολο Παζολίνι μέλος των Ελλη-νικών Επιτροπών του Διεθνούς Κέντρου Θεατρικής Μετά-φρασης και του MAison Drsquo Europe et drsquo orient στο Παρίσι

Ο Μουσσά (1934) του ΠαναϊτΙστράτι (πρώτη μετάφραση copy στα ελληνικά) στην εναρκτήρια εκδήλωση του κύκλου Άγνωστος Ελληνισμός στη Στέγη Γραμμάτων amp Τεχνών - Αθήνα 2010εισήγηση για το συγγραφέα και μετάφραση Μπουμπουλίνα Νικάκη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 12

Έκφραση 13

ΧοροστάσιΌπως χορεύει η Ήπειρος και σιγοπερπατάει Γιάννη μου το μαντήλι σου σε μένα το πετάειΚαι μια κοντούλα λεμονιά ζυγώνει στην αυλήμου μη με μαραίνει η ξενιτειά και παίρνει τοφιλί μου

Αναστασία ΚόκκινουΣπάρτη 22 - 6 - 2012

Γόρδιος δεσμός

Δε δοκίμασε καν να τον λύσειούτε και πρόσεξε το μειδίαμα στα χείλη των ντόπιωνόταν πήρε βαθιάν ανάσα και ύφος αγέρωχομε το σπαθί του διαπέρασε το μύθοχρειαζόταν υλικό για το δικό τουανοίγοντας καινούργιους τρόπους

Μόνον οι ντόπιοι ήξεραν πως καιρό τώραεπινοούσαν χίλια δυό τεχνάσματα να συγκαλύπτουν τη φθορά του χρόνουπόλος έλξης και πηγή εσόδων ο γόρδιος δεσμός είχε σαπίσειας τον έκοβε λοιπόν να ησυχάσουνπιο βολικός αυτός ο τρόπος

και ο μύθοςhellip μύθος

Μοναξιά η έσχατηΜετακινούσε διαρκώς τα όριατων αντοχών τουκαι των άλλων -για να λέμε την αλήθειαΠότε κρυφά στα όνειρά τουκαι πότε φανερά-να τον ακούνε και να παίρνουν θάρροςοι φόβοι του και οι άλλοιΜέχρι που τα ξεπέρασε-τα όριά τουΣτην τελευταία απελπισίααρνήθηκενα δώσει τ΄όνομά του-την είπε μοναξιάαπαρηγόρητηΜοναξιά η εσχάτηΚαι αποσύρθηκεστα δώματα του επέκεινανα ξαποστάσει-στις δάφνες του είπανΕκείνος πήρε αγκαλιά τη μοναξιά του-κι έγειρε

Δημήτρης Πετρόπουλος -ηθοποιός

ΑδιαφορίαΠριν κάμποσα χρόνια πριν την εισβολή της τεχνολογίας και του πλούτουοι κοινωνίες ήταν συμπαγείς Οι άνθρωποι είχαν την ανάγκη ο ένας τονάλλο Υπήρχε αλληλεγγύη και συμμετοχή στα κοινά Τα καφενεία γινότανμικρές Βουλές όπου συζητούσαν τα προβλήματα αντάλλασαν απόψειςμετέφεραν πληροφορίες έπερναν αποφάσεις για το κοινό καλό Η ει-σβολή της τεχνολογίας (τηλεόραση αυτοκίνητο) και του πλούτου έσπα-σαν τη συμπαγή κοινωνία οι άνθρωποι απομωνόνταν και ο καθ΄έναςέπερνε την υπόθεση στα χέρια του για το δικό του συμφέρονΣήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης όλο και περισσότεροι άν-θρωποι αποστασιοποιούνται από τα Κοινά Τούτο φαίνεται από τις εκλο-γικές αναμετρήσεις που τα ποσοστά αποχής όλο και αυξάνουν Η ολοένααυξανόμενη αποχή και αδιαφορία των πολιτών με τα κοινά φαίνεται ναείναι σχεδιασμένη με απότερο σκοπό οι κυβερνήσεις να νέμονται τηνεξουσία μέσα σε μια παθογόνο κοινωνίαΕυτυχώς μέσα από τις διασπασμένες κοινωνίες υπάρχουν άνθρωποιπου ενδιαφέρονται και αγωνίζονται να κρατήσουν τη συνοχή της κοινω-νίας μέσα από Πολιτιστικούς φορείς Συλλόγους Ενεργών Πολιτών Πολι-τών Παρέμβαση και άλλων μορφών Η προσπάθειά τους είναι δύσκοληκαι επίμονη γιατί συναντούν τον τοίχο της αδιαφορίας Δεν πτοούνται καιαντιπαλεύουν τα εμπόδια Αυτοί οι άνθρωποι αυτοί οι φορείς θέλουν νακρατήσουν την κοινωνία συμπαγή και να αποτελέσουν τον φάρο για τομέλλον των επόμενων γεννεώνΑπτό παράδειγμα της αδιαφορίας είναι το παρακάτω κείμενοΗ αδιαφορία των πολιτών για τα κοινά είναι εχθρός της προόδου και τουπολιτισμού Στην αρχαία εποχήοι αδιάφοροι πολίτες θεωρούνταν κατώ-τεροι άνθρωποι μέσα στην κοινωνία Ήταν άγραφος νόμος που έγινεπίστη και απόκτησε διαχρονικό κύροςΟ Γκράτσι είχε πει πως laquo28 αδιάφοροι και 3 κακοί κάνουν 31 κακούςraquoΟ Γερνμανός κληρικός Μάρτιν Νιμέλ κρατούμενος σε στρατόπεδο συγ-κέντρωσης την εποχή του Ναζισμού αγανακτισμένος και μετανιωμένοςγια τη δική του αδιαφορία πάνω στα προβλήματα της εποχής του διατύ-πωσε τις παρακάτω σκέψειςlaquoΣτην αρχή οι Ναζί ήλθαν και συλλάβανε τους κομμουνιστές Δεν μίλησαδεν ήμουν κομμουνιστήςΈπειτα πιάσανε τους σοσιαλδημοκράτες Δεν μίλησα ούτε σοσιαλδημο-κράτης ήμουναΜετά από λίγο ήλθε η σειρά των συνδικάτων Δεν με αφορούσε Δεν είχαεκλεγεί σε συνδικάτοΑργότερα πιάσανε τους Εβραίους Σώπασα ούτε Εβραίος ήμουναΣτο τέλος ήρθαν να πάρουν εμένα Μα δεν υπήρχε κανείς να φωνάξειraquo

ΠΑΝΕΛΗΣ ΝΙΚΟΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 13

Έκφραση 14

1 Τρώτε συνειδητά Και μόνο όταν είστε σίγουροι ότι πραγματικά πεινάτεhellip Μην αφήνετετο άγχος ή την συνήθεια της καθημερινότητας να σας παρασύρειhellip Κλείστε την τηλεόρασηή τον υπολογιστή και απολαύστε το γεύμα σαςhellip2 Ξεκινήστε την ημέρα σας με ένα πρωινό πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και φυσικά σάκ-χαρα που θα σας δώσει ενέργεια και καλύτερη διάθεση για αρκετές ώρες3 Κάντε ένα διάλειμμα για κίνηση Βγείτε μια βόλτα και απολαύστε 15-20 λεπτά περπάτημαή βρείτε μια δραστηριότητα που σας ευχαριστεί και προσκαλέστε έναν φίλο4 Μειώστε τις μερίδες ndash Αυξήστε την συχνότητα των γευμάτων ndash Προσέξτε την σύστασηhellipΚατά μέσο όρο τα σημερινά σπιτικά φαγητά έχουν 63 περισσότερες θερμίδες απrsquo ότιείχαν 10 χρόνια πρινhellip5 Φροντίστε να ενυδατώνεται σωστά καθημερινά τον οργανισμό σαςhellip Έχει ανάγκη απόαρκετό νερό για να λειτουργεί κανονικά

6 Προσοχή στο χρώμαhellip Τρώτε πολλά λαχανικά και φρούτα έντονου χρώματος κεράσια μούρα ρόδια σταφύλια καρότοσπανάκι σαλάτα ντομάτες πιπεριέςhellip Όσο πιο βαθύ το χρώμα τουςhellip τόσο μεγαλύτερη η ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιώνπου περιέχουνhellip7 Αντί των λιπαρών άσπρων και κίτρινων τυριών που καταναλώνατε έως τώρα προτιμήστε κάποια με χαμηλή περιεκτικότηταλίπους αλλά εξίσου γευστικά πχ τυρί Cottage κατίκι Δομοκού άσπρο τυρί χαμηλών λιπαρών ανθότυρο μυζήθρα κλπ8 Τα μυρωδικά στο φαγητό όπως η δάφνη το γαρίφαλο και η κανέλα πέρα από τις γευστικές έχουν και άλλες επιδράσειςhellipΤα αιθέρια έλαιά τους που απελευθερώνονται κατά το μαγείρεμα έχουν αντιοξειδωτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες 9 Ο ΕΠΑΡΚΗΣ ΥΠΝΟΣ είναι ζωτικής σημασίας για το ανοσοποιητικό μας σύστημαhellip Μερικοί διαβιβαστές υπεύθυνοι για τονύπνο ασκούν μία διεγερτική δράση ακόμη και στους διαβιβαστές του ανοσοποιητικού10 Για όλους όσους ξεφύγατε από το πρόγραμμα σας τις προηγούμενες ημέρεςhellip μην τιμωρείτε τον εαυτό σας φτάνονταςσε υπερβολές και εξαντλητικές δίαιτεςhellip Απλά ακολουθήστε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο και καταναλώστε αρκετά υγρά

10 Συμβουλές

για μια

καλύτερη

ζωή

Θεπαπείααπό τηφύσηΗ αλόη

Επουλώνει πληγές τραύματα και εγκαύματα γρήγορα σε ανθρώπους και ζώα Γιrsquo αυτό το λόγο και χρησιμοποιείτε για την επούλωσηουλών μετά από εγχειρήσεις με επάλειψη gel αλόης αλλά και προληπτικά σε έγκυες για να μην αφήσουν σημάδια ραγάδες μετά τηνεγκυμοσύνη Επίσης είναι ιδανική για την περιποίηση και την πρόληψη δημιουργίας ουλών στην ακμή Η αλόη σταματάει την ουλί-τιδα μέσα σε 1 εβδομάδα όταν χρησιμοποιείτε σε οδοντόκρεμα διορθώνει προβλήματα στα ούλα και προλαμβάνει της ασθένεια πε-ριοδοντίτιδα ειδικά με οδοντόκρεμα που εκτός από αλόη περιέχει και πρόποληΈχει αντιαλλεργιογόνο δράση βοηθώντας τον οργανισμό να απορροφά καλύτερα τις ουσίες που μας προκαλούν αλλεργίες Επίσης ηαλόη είναι υποαλλεργική για το 99999 των ανθρώπων Η αλόη βελτιώνει το άσθμα μετά από συνεχή λήψη 6 μηνών αν και τα απο-τελέσματα αρχίζουν να φαίνονται ακόμα και από τον πρώτο μήνα με αντίστοιχη μείωση των εισπνεόμενων φαρμάκωνΈχει ευεργετική δράση στο έντερο Θαυματουργή στην κολίτιδα και τη δυσκοιλιότητα φουσκώματα και μυκητιάσεις Για προχωρη-μένη δυσκοιλιότητα διαλύστε 300 ml χυμού αλόης σε περίπου ένα λίτρο νερό και πιείτε το ανά διαστήματα μέσα σε μια ημέρα καιγια 3 ημέρες τουλάχιστοΕίναι η καλύτερη φίλη των φαρμάκων Βοηθάει τα φάρμακα να λειτουργήσουν καλύτερα και δεν έχει καμία παρενέργεια ούτε αλλη-λεπιδράσεις με αυτάΜειώνει το ζάχαρο στους διαβητικούς Ειδικά στον γεροντικό διαβήτη (τύπου ΙΙ) τα αποτελέσματα είναι θαυματουργά και φαίνονταισε 20 ημέρες εώς 2 μήνες Σε αυτή την περίπτωση ξεκινάτε την αλόη μαζί με τα φάρμακα αλλά όσο το ζάχαρο κατεβαίνει

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 14

Έκφραση 15

σε συνεννόηση με το γιατρό σας μειώνετε σταδιακά τα φάρμακαΜειώνει την χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια μέσα σε λίγες εβδομάδες χρήσης του χυμού Επίσης μειώνει την πίεση σε περίπτωσηυπέρτασηςΣταματάει την τριχόπτωση που προέρχεται από άγχος με το σαμπουάν αλόης και το ειδικό σπρέι αλόης με βότανα σαν μάσκα πουδεν ξεβγάζεταιΘεραπεύει το έλκος στομάχου και τις γαστροπεπτικές διαταραχές ακόμα και χωρίς τη χρήση φαρμάκων Προστατεύει το στομάχιαπό φάρμακα που το επιβαρύνουν και βοηθάει τη χώνεψη Ηρεμεί ξινίλες ρεψίματα και διάφορες διαταραχές Επίσης σταματά τηνγαστροοισοφαγική παλινδρόμησηΟ χυμός της Αλόης μπορεί να πίνεται καθημερινά και ισόβια σε μικρές ποσότητες 60- 100ml καθημερινά σε 2 ή 3 δόσεις Στις μισέςποσότητες είναι ο ιδανικός χυμός για τα παιδιά Μπορεί να διαλυθεί σε νερό ή χυμό ή χλιαρό τσάιΗ αλόη σκοτώνει το μύκητα που δημιουργεί την κολπίτιδα στα γυναικεία γεννητικά όργανα Επίσης είναι ευεργετική στιςουρολοιμώ-ξεις ακόμα και αν αυτές είναι χρόνιεςΕίναι ο απόλυτος σύμμαχος στην καθημερινή υγιεινή των ευαίσθητων περιοχώνΟ χυμός της αλόης πρέπει να καταναλώνεται συστηματικά από τους καπνιστές Είναι απαραίτητη η χρήσηAloeVeraLeaf της σε αυτήτην περίπτωση Βοηθάει τον οργανισμό μέσα από τα τριχοειδή να καθαρίσει τα εκατοντάδες δηλητήρια που κολλάνε στους πνεύμο-νες και πρέπει να απομακρυνθούν άμεσα από τον οργανισμό Προλαμβάνει τις καρκινογενέσεις που δημιουργούνται στον οργανισμόαπό τις ουσίες του τσιγάρου όπως η φορμαλδεΰδη το βενζόλιο και το μονοξείδιο του άνθρακαΟ χυμός της αλόης χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θεραπεία των αιμορροΐδων και του πόνου ή του κνησμού που αυτές δημι-ουργούν Με τη χρήση του χυμού του σπρέι άμεσης δράσης και της κρέμας με πρόπολη θεραπεύονται διάφορες δερματοπάθειεςόπως δερματίτιδα έκζεμα ή ψωρίαση Ειδικά για την ψωρίαση η Αλόη αποτελεί μία από τις πιο σίγουρες θεραπείες Υποχωρεί μέχρικαι 95 μέσα σε 2 -8 μήνες Τα αποτελέσματα όμως φαίνονται από το πρώτο 20ήμεροΜέσα από αυτή τη δράση της η αλόη θεραπεύει όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα Είναι ασθένειες που τις δημιουργεί ο ίδιος ο οργανι-σμός λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού Ο χυμός αλόης είναι άριστος σύμμαχος κατά τη διάρκεια μικρής ή μακράς δίαιταςπαρέχει πολύ σημαντικά ζωτικά συστατικά και βοηθάει τον μεταβολισμόΜελέτη του 1997 από το πανεπιστήμιο του Texas δείχνει ότι η αλόη μακραίνει τη ζωή και μικραίνει τη συχνότητα ασθενειώνΟ χυμόςτης αλόης πίνεται προληπτικά ακόμα και αν δεν υπάρχει κάποια ασθένεια 2-3 φορές τη μέρα από 30 ml είναι αρκετά για να ζήσετετις ιδιαίτερες ιδιότητες τηςΗ αλόη είναι μια σημαντική ελπίδα για το μέλλον σε εποχές που θα έρθουν και επιδημίες που θα λάβουν χώρα και τα κλασικά φάρ-μακα θα αποτύχουν

Πηγή Περιοδικό laquoΥγεία και ευεξίαraquo του Αρτινού εκδότη Αλέξανδου Λαλάκου

Ζωές πλασμάτων που δε ζουν σε ένα παράλληλο

σύμπαν αλλά συγχρόνως με εμάς Ζωές ζωντα-

νών οργανισμών που χαίρονται λυπούνται αισθά-

νονται έχουν θέληση για τη ζωή όπως ακριβώς

εμείς τα ανώτερα θηλαστικά οι Άνθρωποι

Εμείς οι άνθρωποι που έχουμε ανώτερη νοημοσύνη

μπορούμε να έχουμε τα ζώα είτε στην υπηρεσία μας

είτε στα σπίτια μας είτε στα κτήματά μας Οι άνθρω-

ποι είμαστε εκείνοι που κινούμε τα νήματα που φροντίζουμε για όλα τα υπόλοιπα ζώα

Αυτή η γωνιά θα προσπαθήσει να σας ενημερώνει για όλα τα τεκταινόμενα σε επίπεδο του Δήμου μας Να σας κρατάει σε επαφή με τα

συμβάντα που αφορούν τους φίλους μας τα Ζώα Δεν έχουν φωνή να μιλήσουν Δεν έχουν λόγο να εκφραστούν Το laquoΦιλοζωικό Σωμα-

τείο Άρταςraquo έχει ως στόχο τη συνεχή σας πληροφόρηση σε ότι αφορά το κομμάτι που πραγματεύεται

Όσα γνωρίζουμε εμείς επιθυμούμε να τα μεταφέρουμε και σε εσάς Ότι σχετικό με τα φιλοζωικά υποπίπτει στην αντίληψη σας θα σας

παρακαλούσαμε να μας το μεταφέρετε

laquoΟ πολιτισμός ενός λαού κρίνεται από τον τρόπο που συμπεριφέρεται στα ζώαraquo είπε ο μεγάλος Mahatma Ghandi

Εμείς λοιπόν θα αναφερόμαστε σε αυτές τις συμπεριφορές είτε αυτές είναι για κάτι καλό που συμβάλει στην ευζωία των ζώων ή στην

υιοθεσία τους είτε αυτό είναι κάτι κακό όπως η εγκατάλειψη η κακοποίηση ο βασανισμός

Πάντοτε τεκμηριωμένα σωστά βάσει των νέων νόμων που έχουν ψηφιστεί και σε συνεχή ενημέρωση και επικοινωνία με την αρμόδια

Υπηρεσία του Δήμου Αρταίων για τα ζητήματα που αναφύονται καθημερινά

Καλή μας αρχή λοιπόν Φιλοζωικό Σωματείο Άρτας

ΖωέςΖώων

Μια φορά και ένα κόσμημα

χειροποίητα κοσμηματα

Fb page Μια φορά και ένα κόσμημα

Βάσια Αττική τηλ 6988740710

(Απόφοιτη ΑΤΕΙ Πληροφορικης Άρτας)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 15

Έκφραση 16

Ηγυναίκα του Λωτ γύρισε και κοίταξε πίσω την ώρα της μεγάληςφυγής πληρώνοντας την ανυπακοή της στο Θεό και στον Λωτ

ενώ το μόνο που θέλησε ήταν να κρατήσει κάτι από τη μνήμη τηςπρογενέστερης ζωής της Τιμωρήθηκε κι έγινε στήλη άλατος για τοελάχιστο αυτό νεύμαπρος το παρελθόν τηςΗ Βεροιώτισσα Σοφία Καλογερίδου στις ιστορίες της συλλογήςτης laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo γεννάειμνήμεςμνήμες της προγενέστερης ζωής τηςαυτοβιογραφικά τηςστοιχείαξεθυμασμένες αναμνήσεις προσωπικές εμπειρίες και ντο-κουμέντα σιωπές και εξομολογήσεις ιστορίες συγγενών της λυ-τρωτικές ιστορίες απλών και καθημερινών ανθρώπων της γενέθλιαςγη της εσωτερικές διαδρομέςδιάφορες οπτικές γωνίες καταβύθισηστο χρόνο μικρή και μεγάλη ιστορία ιστορία και μυθοπλασία μνήμηκαι λήθη μια σειρά οπισθοδρομήσειςιστορίες παλιές και νέες πραγματικές και φανταστικές ιστορικά γεγονότα μνήμεςτης Μακε-δονικής γης της Βέροιας και του Μετόχι Προδρόμου της Ημαθίας Μια καταβύθιση στις σκοτεινές και φωτεινές πλευρές της πόλης τηςτου χωριού της και των ανθρώπων της Προνομιακές οι θέσεις τηςοξυδερκούς συγγραφέωςΣοφίας Καλογερίδου που στο μερικό βλέ-πει το σύνολο στο κομμάτι το όλο Επιχειρεί να παίξει με μνήμεςεπίμονες και λυτρωτικές είναι ένας νυγμός για το θλιβερό παρελ-θόν και το αγριεμένο σήμερα χωρίς να τιμωρηθεί και να γίνει στήληάλατος αλλά να επιβραβευτεί από τους απαιτητικούς αναγνώστεςτης καλής λογοτεχνίας διότι laquoχύνειraquo στους κοχλίες των αυτιών τωναναγνωστών όχι μόνο την προσωπική και οικογενειακή της ιστο-ρία αλλά και την ιστορία της Βέροιας Αυτός είναι ο ιδανικός τρόποςγια να μπορέσει κανείς να δώσει σάρκα και οστά σε μια πόλη καιαυτό το πετυχαίνει με τρόπο μνημειώδη η ίδια η συγγραφέας Αυτόδίνει απάντηση σε όσους αναρωτιούνται αν μπορεί μια πόλη ή έναχωριό να βιογραφηθεί όπως μια προσωπικότητα Μια βιογραφίαπόλης και μια αυτοβιογραφία που αντί να αναμασήσει με γλυκεράαισθήματα το απώτατο παρελθόν επιτρέποντας στη νοσταλγία νασαρώσει το πεδίο προτιμά να ζωγραφίσει με λαμπερά χρώματατην ιστορική κοινωνική και πολιτική σκευή τουΜε λαμπερά χρώ-ματα αλλά μακριά από εξιδανικεύσεις και αγιοποιήσειςΓιατί κανέναςσυγγραφέας και πολύ περισσότερο η Σοφία Καλογερίδου δεν είναιούτε παραγωγός ανακουφιστικών μύθων ούτε αγιογράφοςhellipΜια εξωτερική πρόκληση θα αφυπνίσει τις κοιμισμένες διαθέσεις καιαναμνήσεις της όπως συμβαίνει με τα ηφαίστειαhellipΌμως η Σοφία Καλογερίδου θα βρεθεί μπροστά σε μικροϊστορίεςκαι μεγαλοϊστορίες μεγάλης υπαρξιακής έντασης σκηνές που απο-καλύπτουν σχεδόν ψιθυριστά χωρίς τίποτα τομεγαλόφωνο το βαθύ ανθρώπινο δράμαΤότε που ζούσαμε hellip Σε χρόνια σέρτικα θυμω-μέναhellip Σαλοίκεκέδες οργανοπαίχτες γκαϊτα-τζήδες δεξιοτέχνες του κλαρίνου Πόντιοι τηςΒέροιας πνιγμένοι στον Αλιάκμονα ταΠιέριατο Βέρμιο βλαχογειτονιές της ΒέροιαςοΠρομηθέας- η δυτική συνοικία της ΒέροιαςΛαδόμυλοι της Βέροιαςη καραβέροια η Εληάτο σάλι του Αλιάκμοναθεές των τάπερταπερ-τζούδες κουνελοπνίχτες ο Τσονγκλασέ δηλω-σίες της Μακρονήσου ο Γράμμος και το ΒίτσιΜάυδες Παοτζήδες Σουμπερίτες Πουλικοί ηΜαρή και η Χαμαϊδή απόμαχοι καιμοναχικοίτραύματα του εμφυλίου εξιλεωτικέςπρακτικές χωρίς λύτρωση και από τη βαρβαρό-τητα ως την τρέλαγκαζοτενεκέδες με χρήματαστον απόπατο πάνω από το βόθρο γούνεςμινκ γυναίκες που γαυγίζουν γυναίκες που πε-ριμένουν τον άνδρα της ζωής τους δεκαοκτώολόκληρα χρόνια το πρώτο φιλί που ήταν το hellip

νεκροφίλημα ροδάκινα κράνα ρίγανη τσίπουρο ντουντουρμά-δες ρεβανί πεϊνερλί μαρμελάδες κεράσι φράουλακαιροδάκινοτζιρνίκια χαψίες (γάβροι) η Παναγία Εικοσιφοίνισσα καιπολλά άλλα Το διαβατήριο της συγγραφέως για τη διάσχιση του χρόνου καιτην προσπάθειά της για την κατάκτηση της μνήμης είναι το κάθετης διήγημα της συλλογής όχι το θεήλατο αλλά το καμωμένο μεγήινα υλικά το χειροποίητο που σπείρεται βλασταίνει και ανθίζειhellip Η Σοφία Καλογερίδου πρέπει όμως να γνωρίζει αυτό που λέει ομεγάλος Νορβηγός συγγραφέας Καρλ ΟύβεΚνάουσγκορντ laquoΗμνήμη δεν είναι αξιόπιστο μέγεθος μέσα στη ζωή Και δεν είναι εξαι-τίας του απλού γεγονότος ότι δεν βάζει ποτέ ως προτεραιότητά τηςτην αλήθεια Δεν είναι ποτέ η αναζήτηση της αλήθειας που καθορίζειεάν η μνήμη θα επαναφέρει ένα γεγονός με ακρίβεια ή όχιΗ αιτίαείναι το προσωπικό συμφέρον Η μνήμη είναι ύπουλη και χρησιμο-ποιεί τεχνάσματα αλλά όχι με τρόπο επιθετικό ή μοχθηρόΤο αντί-θετο κάνει ότι μπορεί για να κρατάει τον κάτοχότης ικανοποιημένοraquo Εικοσιεπτά διηγήματα μινιατούρεςΕικοσιεπτά διηγήματα μπονσάιΕικοσιεπτά διηγήματα με συντομία πυκνότητα αμεσότητα καικοφτή σαφήνειαΔεν μιλάμε για μινιμαλισμό αλλά για δωρικότητα Μικρή φόρμα Από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη μέχρι τον ΓιώργοΙωάννου η μικρή φόρμα ανέδειξε μάστορες στη της γλώσσας καιτου ύφους και χάρισε ανεπανάληπτες σελίδες στην ελληνική λο-γοτεχνίαΣε αυτή την γραμμή εντάσσεται και η συλλογή της Βεροι-ώτισσας ΣοφίαςΚαλογερίδου Γλώσσα ζωντανή δουλεμένη λιτή άμεση τρυφερή με λεπτές ποι-ητικές αποχρώσεις που εμπεριέχει ένα λεξιλογικό θησαυρό Λέξειςαπλές επιδέξια πλεγμένες αλλά και με ένα πνεύμα καθολικόπουπαράγει έναν ύμνο στη ζωή Οι τόποι μνήμης παραμένουν τόποι περισυλλογής υπόμνησηςανάμνησης και μαθημάτων για το μέλλον Το παρελθόν τόπων καιανθρώπων συνεχίζει να ζει στο παρόν διαμορφώνοντας και επη-ρεάζοντας τις ζωές τωνσημερινών ανθρώπωνΟι ιστορίες θέλουν απλώς να λέγονται Οι ιστορίες θέλουν πάντααπλώς να ειπωθούν Υπάρχει πάντα μια ιστορία που θέλει να ειπω-θεί Το μόνο που μπορεί ένας συγγραφέας να εμπιστευθεί είναι αυτάτα κύματα της παλίρροιας που σκάνε μέσα του την ιστορία δηλαδήπου θέλει να ειπωθεί Εσύ Σοφία Καλογερίδου αυτό έκανες εμπι-στεύτηκες την ίδια την πράξη της γραφής Και δεν ξέρω πόσο σε

αντάμειψε αλλά τις ιστορίες σου τις είπες Καιαυτό που έχτισες είναι διαχρονικό Εύχομαι μεόλη μου την καρδιά όσοι χειριστούν από εδώκαι πέρα την προώθηση της συλλογής των διη-γημάτων σου να τους δώσουν την ευκαιρία ναδιαβαστούν ώστε αυτό να επιβεβαιωθείΣπουδαίο βιβλίοΗ Σοφία Καλογερίδου γεννήθηκε το 1969 στηΒέροια όπου ζειΣπούδασε Ηλεκτρολόγος μη-χανικός στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκηςκαι τελείωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμασπουδών laquoΔημιουργική Γραφήraquo στο Πανεπι-στήμιο Δυτικής Μακεδονίας Είναι καθηγήτριαΠληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαί-δευσηΈχει διακριθεί σε εφτά διαγωνισμούς ενώ διηγήματά της περιέχονται σε τέσσεριςσυλλογικές εκδόσειςΑυτό είναι το πρώτο της βι-βλίο

Κώστας Τραχανάς

ΣΚαλογερίδου Διηγήματα

laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo Εκδόσεις Παράξενες Μέρες 2016 σελ 109

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 16

Έκφραση 17

Μrsquo αυτόν τον τίτλο που προκαλεί ερωτηματικά βάφτισε το πρώτο της βιβλίο μετά από δια-κρίσεις της σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις ηΒεροιώτισσα συγγραφέας Σοφία Καλογερίδου (φωτο)

Και επειδή ο τίτλος είναι συνήθως σημείο αναφοράς ενός βιβλίου ο συγκεκριμένος τίτλος μπορείνα λειτουργήσει για άλλους ελκυστικά με τη γοητεία που προκαλεί το παράξενο και για άλλουςαπωθητικά με την υποψία του ακατανόητουΗ Καλογερίδου διακινδύνευσε να συμβεί το δεύτερο επιμένοντας στον τίτλο έχοντας επίγνωσητης αξίας του βιβλίου της αλλά και γιατί είναι και η ίδια ίσως laquo ανυπότακτηraquo όπως ανυπότακτεςονομάζει τις ιστορίες του βιβλίου της και τους ήρωές του που επίμονα ζητούσαν να παραβιάσουντην καταπακτή της μνήμης και να βγουν στο φωςzogia-vivlio-kafe-sofia-kalogeridouΕίκοσι εφτά μικρά διηγήματα εκδόσεις Παράξενες Μέρες που ξεκινούν από το ελάχιστο τηςμισής σελίδας για να απλωθούν σε περισσότερες αλλά ποτέ πολλές σελίδες προκαλούν την ίδιααίσθηση με τα έργα μικρής φόρμας στην Τέχνη Η ουσία στο μικρό και λίγοΤο βιβλίο της είναι ένα βιβλίο μνήμης laquoΑφιερωμένο στη μάνα μου Μαρία και τη γιαγιά μου Σοφίαπου εγκαταβιώνουν στη μνήμη μουraquo γράφειΌμως η μνήμη όχημα που την οδηγεί στο χθες λειτουργεί και αντίστροφα φωτίζοντας συμπερι-φορές σημερινές ζωγραφίζοντας έτσι την ανθρωπογεωγραφία των τελευταίων πενήντα χρόνων

Οι ήρωές της που κινούνται στο χώρο της Μακεδονίας και συγκεκριμένα γύρω από τη Βέροια στα χωριά του Αλιάκμονα ndash laquoΤα παι-δικά καλοκαίρια τα πέρασα στο μικροσκοπικό χωριό μου το Μετόχι Ημαθίας και αν και νιώθω πολίτης του κόσμου τα χώματα τουτόπου αυτού με συγκινούν ιδιαίτεραraquo- είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που περνούν από δίπλα μας χωρίς να τους προσέχουμεή το αντίθετο τους προσέχουμε γιατί είναι πολύ διαφορετικοί καθώς ξεφεύγουν από το κοινωνικό statusΣυνήθως οι ήρωες των βιβλίων πλάθονται από τους συγγραφείς τους με έντονα χαρίσματα ή ελαττώματα ώστε να είναι ελκυστικοίγια τον αναγνώστη και να μπορεί να πλεχθεί γύρω τους ο μύθοςΟι περισσότεροι ήρωες της Καλογερίδου παρόλο που δεν διαθέτουν ούτε το χάρισμα ούτε το ελάττωμα σε μεγάλο βαθμό υψώνουντο μπόι τους με σημαία τη γνησιότητά τους διεκδικώντας κι αυτοί τη θέση τους στη γραφή

Πορτρέτα της καθημερινότητας με γρήγορες και εύστοχες πινελιές αποτυπώνουν εξωτερικά και κυρίως εσωτερικά χαρακτηρι-στικά με μια δύναμη που ξαφνιάζει Νέοι γέροι παιδιά όλες οι ηλικίες έχουν τη θέση τους σrsquo αυτό το βιβλίοΟ Τσονγκλασέ που δίνει και το όνομά του στο βιβλίο ήρωας μόνο μισής σελίδας δεσπόζει ανάμεσα στα πορτρέτα με την τραγικό-τητά του καθώς εμείς οι άλλοι δεν μπορούμε να μπούμε στο δικό του παράξενο κόσμο τόσο διαφορετικό από το δικό μας τονεκλογικευμένο χλευάζοντάς τονΗ Βουλάρα η Τσαπατσουλιστάν η τρελή που γάβγιζε ο Σίμος ο κεκές η laquoχήραraquo ερωμένη ο laquoδηλωσίαςraquo θείος ο άστεγος Νο 134ο κ Δημητράκης στο γηροκομείο η μικρή τσιγγάνα στο ναζιστικό στρατόπεδοhellip Κι όλοι αυτοί και άλλοι να σχηματίζουν ένα πολύ-χρωμο ψηφιδωτό με τη μοναξιά τους τα χαμένα όνειρα και τους αγώνες τους αλλά και με το πάθος τους για τη ζωή το γέλιο καιτο κλάμα τους τα σωστά και τα λάθη τουςΌλοι όμως καθαγιάζονται μέσα από τις συνθήκες που τους οδήγησαν στις πράξεις τους αφού η δημιουργός τους πάντα πίσω απότο laquoέτσιraquo ψάχνει το laquoγιατίraquoΟι ήρωές της είναι τόσο ζωντανοί ώστε κάποιοι απrsquo αυτούς θα άντεχαν και σε μια θεατρική ή σπονδυλωτή κινηματογραφική δια-σκευή δημιουργώντας ένα παράλληλο σύμπανΜια τοιχογραφία των απλών καθημερινών ανθρώπων φτιαγμένη από τα χρώματα της αλήθειας και της έμπνευσηςH αφήγηση της πολλές φορές χρησιμοποιεί το πρώτο πρόσωπο προσδίδοντας μια ιδιαίτερη αμεσότητα καθώς ο αφηγητής ο ση-μερινός Έλληνας βλέπει μέσα από το παράθυρο της μνήμης την ποντιακή του οικογένεια με τον αυθορμητισμό της τη γενναιοδωρίατα πείσματα και τις παραξενιές της που έπλασε αυτόν νοσταλγικό παρατηρητή του χθες αλλά δυστυχώς και άπραγο παρατηρητήτου σήμεραΌταν η αφήγηση μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπη μπορεί να φαίνεται πως αντανακλά αφηγήσεις άλλων περνά όμως από το ίδιοφίλτρο της ματιάς της πεζογράφου που την αφομοιώνει με την πρωτοπρόσωπη έτσι ώστε να μην ξεχωρίζεις πού ξεκινούν τα αυ-τοβιογραφικά στοιχεία και πού τελειώνουνΟ διάλογος όπου χρησιμοποιείται κερδίζει τον αναγνώστη καθώς κυλά με φυσικότητα χτίζοντας στέρεα τους χαρακτήρεςΟ λόγος της πυκνός δυνατός με αυστηρή επιλογή εκείνων των λέξεων που έχουν τη μεγαλύτερη εμβέλεια και είναι πιο κοντά σταπρόσωπα τον τόπο και την εποχή

Εκδόσεις Παράξενες ΜέρεςΤο τραγικό προβάλλει ανάγλυφα χωρίς τον παραμικρό μελοδραματισμό αλλά και χωρίς η ατμόσφαιρα ποτέ να βαραίνει αφούμια σπάνια αίσθηση χιούμορ διατρέχει όλο το βιβλίοΗ ίδια γράφει στον πρόλογο του βιβλίου της laquoΌταν έγραφα το βιβλίο έκλαψα και γέλασα Αν νιώσετε τον παλμό και την ανάσατου θα ήθελα να αφεθείτε στο συναίσθημά τουraquoΚαι έτσι πραγματικά συμβαίνει Αφήνεσαι στο συναίσθημά του αλλά και διακρίνεις με καθαρή ματιά μια νέα ταλαντούχα συγγραφέαμε δικό της προσωπικό ύφος και με μια πρωτότυπη συναρπαστική γραφήΗ Καλογερίδου λοιπόν μrsquo αυτό το πρώτο της βιβλίο δεν απέδειξε μόνο πως ξέρει να αφηγείται κερδίζοντας τον αναγνώστη Απέ-δειξε πολύ περισσότερο πως αγαπάει τον άνθρωπο πως τον ξέρει καλά και τον τιμά με τη γραφή της

Γράφει Η Δήμητρα Σμυρνή -Φιλόλογος

Σοφία καλογερίδου ldquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάrdquo

Ένα βιβλίο μνήμης που οδηγεί στο χτες Από τις εκδόσεις Παράξενες μέρες 2016

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 17

Έκφραση 18

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΚοινωνική Συνεταιριστική ΕπιχείρησηΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία που ανοίγει σε μια παράξενη εποχήΈνα καταφύγιο για τους νέους συγγραφείς που θέλουν να ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμοΈνα βλέμμα σrsquo αυτό που γίνεται εκεί έξω αυτό που συμβαίνει τώρα σε κάθε πόλη σε όλη τη χώρα σε όλο τον πλανήτηΣrsquo αυτό το σπίτι υπάρχει μια θέση για σημαντικά βιβλία που έλαμψαν στην εποχή τους και πρέπει να τα ξαναγνωρίσουμεΟι Παράξενες Μέρες είναι ένας ελληνικός εκδοτικός οίκος ανοιχτός στα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό Ελ-ληνικός επειδή ξεκινάμε από εδώ και ψάχνουμε πρώτα το δικό μας παρελθόν προσπαθούμε να διακρίνουμε το δικό μαςμέλλον αλλά το βλέμμα μας αγκαλιάζει όλο τον κόσμο Ακόμη περισσότερο αγαπάμε το διαφορετικό και πολεμάμε οτι-δήποτε σκοτεινιάζει ακόμη περισσότερο τις παράξενες μέρες μαςΈνας εκδοτικός οίκος που ανα-ζητάει συγγραφείς που έχουν κάτι σημαντικό να αφηγηθούν Θα διαβάσουμε με προσοχήκάθε κείμενο και θα αποφασίσουμε την έκδοσή του αν μας ενδιαφέρει ως αναγνώστες Αυτό και τίποτε άλλο θα είναι τοκριτήριό μας Τα βιβλία μας θα έχουν προσιτή τιμή και θα τα διαδίδουμε με ένα απλό δελτίο τύπου χωρίς προκάτ κριτικέςκαι ψεύτικα στολίδια Το ζήτημα για μας είναι να εκφράσουμε το σήμερα Αν το καταφέρουμε αυτό δεν έχουμε ανάγκητα κόλπα του μάνατζμεντ Εδώ μιλάμε για βιβλία Μιλάμε γιrsquo αυτό που αγαπάμε Μιλάμε για το σήμεραΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ

Ένας εκδοτικός οίκος που εκμεταλλεύεται την αγωνία και τα όνειρα των νέων συγγραφέωνΈνας εκδοτικός οίκος που laquoπουλάειraquo προκαταβολικά το βιβλίο στον ίδιο τον συγγραφέαΈνας εκδοτικός οίκος που διαπλέκεται με κυκλώματα προώθησης laquoδημιουργώνraquo που ξεκινούν από την πιο απλή μορφήlaquoτου γνωστού μας παιδιούraquo και φτάνoυν μέχρι τα εξειδικευμένα συστήματα προώθησης και καθιέρωσης συγγραφέων μετη μέθοδο του (διαφημιστικού) σωλήναΈνας εκδοτικός οίκος που προτάσσει τις ανάγκες του management από την αγάπη για τη γραφή και τα βιβλίαΠαράξενες μέρες για εκδόσειςΜπορεί να είναι παράξενες οι μέρες Και πότε δεν ήταν Αλλά και τώρα και πάντα έχουμε ανάγκη τα βιβλίαΓια να αντέ-

ξουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ομορφύνουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ονειρευτούμε έναν καλύτεροΜε ποιον τρόποΠρο-σφέροντας αυτό που αξίζει να διαβάσετεΕίμαστε εδώ και σας περιμένουμε Συγγραφείς με ταλέντο και εμμονές (μπορείκαι με το χάρισμα) παράξενοι γραφιάδες μανιακοί αναγνώστες και απλοί βιβλιοφάγοιΕίμαστε εδώ για να σας φέρουμεκοντά Και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε περισσότερο στη ζωήΜπορεί να επιβιώσει κάποιος έτσιΠοιος ξέρει Αλλάαξίζει τον κόπο να δοκιμάσουμε

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία

ΟΠολιτιστικός Σύλλογος Παραδο-σιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo δρα-

στηριοποιείται στο βόρειο τμήμα τηςΛέσβου και από το 2012 έχει επεκτείνειτις δραστηριότητές του και στηνΑθήνα ιδρύοντας το πρώτο του - αυ-τόνομο- παράρτημα στο Νέο ΗράκλειοΑττικής Βασικός άξονας των δραστη-ριοτήτων του Παραρτήματος είναι ηεκμάθηση παραδοσιακών χορών απόόλη την Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα λει-τουργούν και τμήματα μοντέρνουχορού γυμναστικής εκμάθησης παρα-δοσιακών οργάνων και τραγουδιούκαθώς και τμήμα θεάτρου Υπεύθυνοςτων χορευτικών τμημάτων είναι ο Γρη-γόρης Γρηγορίου με καταγωγή απότον Μόλυβο της Λέσβου Με σύμβολότου το κάστρο της Μήθυμνας ο laquoΜό-λυβοςraquo έχει ως στόχο την προστασίακαι τη διάδοση της πλούσιας κληρονο-μιάς του τόπου μας Η προσέγγιση τηςπαράδοσης μέσα από το χορό τη μου-

σική το τραγούδι και τα δρώμενα είναι για τα μέλη του ο ορίζοντας εκείνος μέσα από τον οποίο θεραπεύουν αρνητικές όψεις του σύγχρονουπολιτισμού δρώντας συλλογικά και με πνεύμα εθελοντισμού Στις 10 Αυγούστου 2016 το Παράρτημα θα δώσει και φέτος το καθιερωμένοραντεβού του και θα ανταμώσει τον μητρικό Σύλλογο στο Κάστρο του Μολύβου στη Λέσβο στο 16ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Μή-θυμνας ενώ το φθινόπωρο στις 15 Σεπτεμβρίου στο Ν Ηράκλειο Αττικής θα παρουσιάσει χορούς από όλη την Ελλάδα στα laquoΗράκλεια2016raquo Ας ανταμώνουμε πάντα με χορούς και τραγούδια

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδοσιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσα από το χορό

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 18

Έκφραση 19

Αναζητώντας την Άρτα

Γυρίζω από πλατεία σε πλατεία Κάθομαι σεκάποιο παγκάκι για λίγο κι απέ σε κάποιο laquoκαφέ raquoΔεν υπάρχουν πια εκείνα τα παραδο-σιακά καφενεία με τα στρογγυλά τσίγκινατραπεζάκια άλλα με το ξεβαμμένο πράσινο ήτο μπλε Μερικά τους σκουριασμένα έναγύρωΚοιτάζω τις πόρτες μία ndash μία σα νάναι να θυ-μηθώ ένα άνοιγμα που πίσω του περίμενε ηhellipνα μου δώσει τάχα την άλγεβραΣτην έκτη σελίδα ψιθυρίζει Ναι εκεί υπάρχει με μολύβι Σ` αγαπώ Στη στροφή της ανηφόρας για τα προσφυ-

γικά σηκώνω μια πέτρα να βρω από κάτω ανκάποια από τις πατημασιές του χρόνου ξέ-φυγε από την ισοπεδωτική μανία της ασφάλ-τουΆδικα ψάχνεις λέει Καιρό που μετακόμισαναπό τα μάτια ndashπλημμυρίζανε κάθε τόσο πουφοβήθηκαν- στην καρδιά κι από κει ndashούτεπου τις χώραγε-κόνεψαν σε μια ξεχασμένηάκρια του νου κι έρχονται απρόσκλητες λευ-κοντυμένες οπτασίες στο φεγγαρόφωτο τουΜάηΚάθομαι να πιω ένα ούζο Γύρω ndashτριγύρω

άγνωστα πρόσωπα Νέοι οι περισσότεροιΜε τα σκισμένα ndash ξεβαμμένα τζιν σακουλια-σμένα στα γόνατα και τα μπράτσα γεμάτατατουάζ σαν κατάδικοι που δραπέτευσαναπό κάποιο κάτεργοΓυρίζω τρέχοντας πίσω να θυμηθώ Αφηνιά-

ζει ο νους Στου Σκαντάλη- είχε πει Περίμενέμε θα ρθώ με τηhellipτάχα να σου φέρω τη με-τάφραση του Λυσία Να κοιτάξεις στο τέλος-Είστε ξένος -με ρωτάει η ευγενική περιέρ-

γεια του μοναχικού πελάτη πρωινού όπως κιεγώ από το διπλανό τραπέζιΝαι λέω ξένος Περαστικός για την ΆρταΜε κοιτάζει περίεργα Μα είστε στην Άρτα ndash

λέει Εδώ είναι η Άρτα-Α λέτε για την πλατεία Τα κτήρια Την οδό

Σκουφά Το ουζερί του Κακαβά η πλατείαΚιλκίς Αυτά ναι είναι εδώ Όμως τα άλλαhellip- Τα άλλα Μήπως ψάχνετε για την Παναγίατην Παρηγορίτισσα Καλέ μου Αρτινέ Όχι δεν ψάχνω την Πανα-γία την ΠαρηγορίτισσαΑυτή ούτε που ξέρω ποια είναι Ψάχνω γιατην Παριορίτσα για το Μονοπλιό Για την Κασοπίτρα -----------Δυο τραπεζάκια πιο κει ένας γεροπαλαιός

μετράει χάντρες στο κεχριμπάρι του και νοι-ώθω πως έχει στήσει αφτί Με κοχεύει κιόλαςμε μισόκλειστα μάτια-Αυτά δεν υπάρχουν πια-επεμβαίνει Κερνάςένα τσίπουρο να σου πω που θα τα βρειςΣηκώνεται κι έρχεται δίπλα μου Ανασηκώ-

νει το κασκέτο του και σκύβει δίπλα στ `αφτίμου Μέσα στη ψυχή σου-λέειΜόνο εκεί

5-6-16Σταύρος Ιντζεγιάννης-συγγραφέας-

ποιητής -δημοσιογράφος-ένας Αρτινόςνέος hellip87 ετών που ζει στην Πάτρα

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο Μας βάλαν σε μια βάρκαΚαι δυνατή βροχή Μου δώσαν δυο κουπιάΜε σύραν δουλεμπόροι μας είπαν δρόμο τώρα Το Αιγαίο να διαβώ Χτυπάτε για στεριά

Το κύμα μεγαλώνει αδειάζαμε με βάρδιεςΚαι τρέμει το σκαρί με χίλιες προσευχέςΝερό στην βάρκα μπαίνει περνούσαν και οι ώρες Γιατί είμαστε αρκετοί Μα πουθενά ακτές

Κλαίμε όλοι την Συρία Κλαίμε όλοι την Συρία Και την κεντρική Ασία και όλα τα μικρά παιδάκιαΚλαίμε τους αδικημένους κλαίμε μάνες πατεράδεςΤου Αιγαίου τους πνιγμένους Και τα΄αβάπτιστα μωράκια

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο σαν ήρθε η άλλη μέραΈνα κύμα σαν βουνό έβλεπα μόνο ουρανόΜας έκοψε στην μέση χαθήκαν οι συντρόφοιΤην βάρκα μας στα δυο και κλάμα ως τον θεό

Μας μάζεψαν οι ναύτες με πήγαν στην ΕλλάδαΣε πλοίο φορτηγό τα σύνορα κλειστάΤι απογίναν οι άλλοι την νύχτα δεν κοιμάμαιΔεν ξέρω να σας πω Τι γίναν τα παιδιά

Στέλιος Τσίκος επιγραφές - ποιητής στιχουργός

Οδημόσιος έπαι-νος η αναγνώ-

ριση και η ανάδειξηηθικών αξιών στιςμέρες μας είναι τοαπαραίτητο ανά-χωμα πολιτισμούστην ανθρώπινη πο-ρεία μαςΑκέραιοι άνθρωποι ανάμεσά μας κόντρα στο κυνήγι του πλούτου τη φρίκητης βίας και την αναλγησία της ατομικής επιβίωσης και υπεροχής προτά-σουν το ανάστημά τουςΑραιά μεν αλλά η αρετή καταφέρνει να γλιστράει και στις μέρες μας με αληθι-νές λέξεις και μεγάλους συμβολισμούς όταν στην πράξη ξεπερνά τα προ-φανή και απλώνει διακριτικά τις ανθρώπινες ευαισθησίεςΔεν διδάσκεται και δεν κωδικοποιείται η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη Κουβα-λιέται μέσα μας και οριοθετεί τη ζωή μας Δεν αντέχεται όλος αυτός ο πόνοςπου βιώνει σήμερα η γενιά μας χωρίς τους Σαμαρείτες μαςΈνας σύγχρονος Σαμαρείτης ήταν και ο οδηγός του Υπεραστικού ΚΤΕΛΆρτας με το λεωφορείο Νο 44 Υπέργηρος συνταξιούχος στις 30052016 πουέκανε τη διαδρομή για το χωριό του λησμόνησε το τσαντάκι του κατεβαίνον-τας δίπλα στο κάθισμα με την μηνιάτικη σύνταξη μέσα βιβλιάρια του και άλλαπολύτιμα προσωπικά είδηΟ τίμιος οδηγός και αφού περιπλανήθηκε σε άλλα δρομολόγια το τσαντάκιαναζήτησε τον επιβάτη για να παραδώσει αυτούσιο το περιεχόμενό του Ηπράξη της ανεύρεσης και της επιστροφής αποκτά ιδιαίτερη δυναμική καιηθικό έρεισμα και από το γεγονός ότι όχι μόνο δεν δέχθηκε ένα συμβολικό φι-λοδώρημα αλλά είπε ο εξαίρετος οδηγός ότι ήταν ευτυχής στιγμή για τον ίδιονα μοιραστεί την χαρά με τον απαρηγόρητο-ευτυχώς για λίγο- συνταξιούχοΗ ζωή του καθενός μας λοιπόν είναι ότι δίνουμε και οι μικρές αυτές ιστορίεςθέλουμε να επαναλαμβάνονται για να κρατά ο κόσμος και την ομορφιά τουΟ έντιμος και ευγενικός πολίτης ξέρει να αφήνει καλό και μεγάλο ίχνος στηνπερπατησιά του γιατί ακούει δυνατά τη φωνή της συνείδησής του Σε ευχαρι-στούμε θερμά οδηγέ Στέλιο και ο μπάρμπα Κώστας θα σε περιμένει στομικρό καφενεδάκι του χωριού του για ένα καφέ βαρύ γλυκό και πολύ κουβένταόπως παλιά

Ο ανηψιός του ΤΑΚΗΣ ΝΤΑΛΑΣ

Ένας άλλος κόσμος

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 19

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 5

Ακολουθεί το σχολείο που μέσω της εκπαίδευσης και της απόκτησης

μόρφωσης αλλά και των σχολικών δράσεων αποτελούν τη βάση για να

αποκτούνται μέσω και της κοινωνικοποίησης εκείνες οι αντιλήψεις στά-

σεις αρχές και αξίες που προάγουν τον ανθρωπισμό και την ικανοποί-

ηση από τη διάθεση προσφοράς και που λειτουργεί ως ένας αόρατος

δυνατός όμως συνεκτικός ιστός στην κοινωνία μας επιδιώκοντας έτσι

στην αρμονική συνύπαρξη και στους νόμους της ηθικής

Είναι τα απαραίτητα δομικά στοιχεία για να αντισταθούμε αλλά και

να χτίσουμε μία κοινωνία laquoάλληraquo πιο ανθρώπινη και πιο ευτυχισμένη

με κύριο μοχλό τις ηθικές αξίες που απώλεσε ο σύγχρονος άνθρωπος

Στις μικρές κοινωνίες η ενεργοποίηση των πολιτών προς τον εθελον-

τισμό είναι πιο εύκολη αφού όλα γίνονται αντιληπτά εύκολα και όσες

κοινωνικές δράσεις λαμβάνουν χώρα γίνονται ορατές όπως και τα

αποτελέσματά τους

Οι εθελοντικές ομάδες (αιμοδοσία δωρεά οργάνων σώματος αθλη-

τισμός κοινωνικό παντοπωλείο-φαρμακείο-φροντιστήριο φιλοξενία

αστέγων κλπ) που φέρουν εις πέρας πολλές δράσεις αποτελεί θε-

τική εικόνα και παρότρυνση για να εμπλακούν όλο και περισσότε-

ροι πολίτες σε εθελοντικές δράσεις καθώς γνωρίζουν τα

προβλήματα της τοπικής τους κοινωνίας αλλά και τον άνθρωπο της

διπλανής πόρτας τον γείτονα τον συντοπίτη Και κατά συνέπεια

γνωρίζουν και τις ανάγκες του πράγμα που κάνει αυθόρμητη την

ενεργοποίησή τους και τη δράση τους όταν έχουν ανάγκη συνάν-

θρωποί τους που τους γνωρίζουν και λειτουργεί αυτόματα μέσα

τους η ανθρωπιά και η συμπαράσταση Αλλά και σε επίπεδο το-

πικών ζητημάτων αναπτύσσεται ευκολότερα κίνημα εθελοντών

όταν θέλουν να διοργανώσουν εκδηλώσεις πολιτισμού ανάδειξης

τοπικής ιστορίας παρεμβάσεις για καθαριότητα σε κοινόχρηστους χώ-

ρους οικοσυστήματα (ποτάμια θάλασσες υδροβιότοποι λίμνες)

Οι παρεμβάσεις αυτές σε ζητήματα που αφορούν την τοπική κοι-

νωνία λειτουργούν ενθαρρυντικά και προσελκύει και τους νέους

οι οποίοι δύσκολα εμπλέκονται σε εθελοντικές δράσεις Βέβαια

δεν εξωραΐζουμε την κατάσταση διότι μόνο το 03 των πολιτών

είναι εθελοντές Και το κοινωνικό αυτό αίτημα καθίσταται ανα-

γκαίο (Βερνίκος 2011)

Όμως όπως τονίζει και η Άντα Αλαμάνου - υπεύθυνη Γραφείου

Τύπου χορηγιών και επικοινωνίας στην ΚΛΙΜΑΚΑ και συντονί-

στρια Προγράμματος στήριξης αστέγων

laquoΠαρατηρείται αύξηση τα τελευταία χρόνια στην χώρα μας του επι-

πέδου εθελοντικής προσφοράς είτε μέσω ευαισθητοποιημένων πο-

λιτών ή και μέσω οργανωμένων δράσεων εθελοντικών φορέων αλλά

δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο εθελοντισμός είναι ένα από τα

διακριτά χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας Η έλλειψη παιδείας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον χαρακτήρα τις αξίες

και τους στόχους του εθελοντισμού καθώς και τα οφέλη που προκύπτουν σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο σε συνδυασμό με την κουλτούρα

του life style του ατομικισμού και της κατανάλωσης που επικράτησε τις τελευταίες δεκαετίες

ενδεχομένως να είναι ανάμεσα στους βασικούς παράγοντες για τα χαμηλά επίπεδα εθελοντικής προσφοράς στη χώρα μαςraquo

Και εδώ βέβαια μπορεί ο καθένας μας να αντιληφθεί και να απαντήσει αβίαστα ότι εθελοντής δε γεννιέται κάποιος αλλά γίνεται όταν εκ-

παιδευτεί κατάλληλα όταν αποκτήσει την παιδεία και ενστερνιστεί τις πανανθρώπινες αξίες (ειρήνη δημοκρατία ελευθερία ισότητα δι-

καιοσύνη αξιοκρατία εντιμότητα αρετή) αλλά και να πιστέψει στην αλλαγή αυτού του κόσμου έτσι ώστε με τη βοήθεια του εθελοντισμού

μέσω της αυτό-οργάνωσης των πολιτών (και όχι για να βοηθήσουν το κράτος ούτε για να υποκαταστήσουν την ανεπάρκειά του) να δείξουν

τον άλλον δρόμο εκείνο τον δρόμο που είναι η laquoιερά οδόςraquo για μια κοινωνία πιο ανθρώπινη οικοδομημένη από στέρεες και γνήσιες αν-

θρώπινες σχέσεις

Σύμφωνα με τον καθηγητή (ΕΜΠ) Παρασκευά Ν Παρασκευόπουλο laquoέχουμε ένα μεγάλο πρόβλημα εκείνο των ανθρώπινων προτύπων

Οι πιο πολλοί έχουν τη γνώμη ότι σήμερα δεν υπάρχουν πρότυπα και ότι τα νέα σπρώχνουν τους νέους μας στα επουσιώδη και εφήμεραhellip

Αυτή η διαπίστωση είναι σωστή και έχει ως επακόλουθο την επικράτηση των υλικών αγαθών Μόνο όταν αντιστρέψουμε την κατάσταση

υπέρ των πνευματικών αγαθώνhellip Παντού υπάρχουν οι πολλοί 90 που ενδιαφέρονται για τον εαυτούλη τουςhelliphellipποδοπατώντας αξίες και

ιδανικά Υπάρχουν όμως παντού και οι ολίγοι 10 που σε πείσμα της περιρρέουσας ατμόσφαιρας στέκονται όρθιοι και δίνουν τη μάχη για

έναν καλύτερο και ανώτερο τρόπο ζωής Εδώ ταιριάζει να θυμηθούμε τα λόγια του σοφού μας Χείλωνα laquoΣτην πέτρα δοκιμάζεται το χρυσάφι

αλλά στο χρυσάφι δοκιμάζεται ο άνθρωποςraquo Χωρίς τον ιστό των ανθρώπινων αξιών δεν μπορούμε να ανεβάσουμε τον άνθρωπο ψηλά και

να τον κάνουμε πιο ανθρώπινοraquo Και το σύνθημα του φετινού εορτασμού της παγκόσμιας ημέρας του εθελοντή αιμοδότη 14 Ιουνίου 2016

laquoΚάνω αυτό που θα ήθελα να κάνουν οι άλλοι για μέναraquo είναι δεικτικό της ανάγκης αυτής ο άνθρωπος να γίνει περισσότερο ανθρώπινος

υπενθυμίζοντάς μας αυτό που μπορεί να μας προκύψει ανά πάσα στιγμή το πρόβλημα υγείας Ας γίνουμε λοιπόν πρότυπα των άλλων ξεκι-

νώντας εμείς από τους εαυτούς μας γιrsquoαυτό που θέλουμε να κάνουν οι άλλοι για εμάςώστε να ακολουθήσουν το παράδειγμά μας

Κατερίνα Ντάση - Εκπαιδευτικός-συγγραφέας

Ο εθελοντής με την όλη του δράση που τον

χαρακτηρίζει είναι η εξιδανικευμένη

έννοια του ενεργού πολίτη που δρα

ενεργεί δραστηριοποιείται έχοντας έντονη

κοινωνική παρουσία και συλλογική

συμπεριφορά χωρίς να έχει κανένα

προσωπικό κέρδος αλλά μόνο συλλογική

προσφορά

Η εθελοντική συνείδηση που πλαισιώνε-

ται με συλλογικές στάσεις αξίες και αρχές

είναι μια διαδικασία που καλλιεργείται

από την παιδική ηλικία Αρχικά η οικογέ-

νεια ως κοινωνικός θεσμός και βασικό

κύτταρο της κοινωνίας είναι εκείνη που

διαμορφώνει το κλίμα αλληλοβοήθειας και

αλληλεγγύης ανάμεσα στα μέλη της οικο-

γένειας εξαπλώνεται στο συγγενικό περι-

βάλλον για να επεκταθεί στην γειτονιά και

στις φιλικές παρέες

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 5

Έκφραση 6

laquoΕίμασταν απλοϊκοί κι ευλαβικοί με μιαν απολησμονημένη μέσα στα μάτια μας καταχνιά του 19ου αιώνα κληρονομιά πατρική

Ποίηση κοινωνική επανάσταση έρωτας μπερδεύονταν στο μυαλό μας έκαναν την περπατησιά μας ζαλισμένη και σαν υπνοβα-

τικήraquo

Με αυτή τη διαπίστωση ndash απολογισμό μιας εποχής ο Τερζάκης κατορθώνει να δώσει το στίγμα της πρώτης μεσοπολεμικής δεκαετίας και μεαφορμή την περίπτωση της Πολυδούρη ανάγεται στο laquoματωμένο λυρισμόraquo μιας ολόκληρης γενιάς που τελικά laquoέπεσε θερισμένη κι αναπο-

λόγητη στο σύνορο της χίμαιραςraquo Ανάλογη μοίρα θα γνωρίσει και η ποίηση του Γιώργου Κοτζιούλα ενός επαρχιώτη ποιητή ο οποίος αν και δη-μιουργούσε παράλληλα με τους νέους της γενιάς του rsquo30 πορεύθηκε εμμονικά προσκείμενος στο αισθητικό δόγμα της γενιάς του rsquo20 που ήθελετην τέχνη να γίνεται ζωή και την ζωή τέχνη Μέσα στον αισιόδοξο αέρα που έπνεε απrsquoτα νησιά του Αιγαίου η ορεσείβια ποίησή του έμοιαζε να ηχείπαράφωνα και όπως ήταν φυσικό πέρασε στην αφάνεια Τα κριτικά κείμενα που γράφτηκαν γιrsquo αυτόν εμφανίζουν σημαντικές ελλείψεις καθώς ακολουθούν κοινότοπες ερμηνευτικές γραμμές που εμποδίζουνμια βαθύτερη κατανόηση του έργου του Ο στείρος βιογραφισμός έπληξε σημαντικά τον λογοτέχνη Κοτζιούλα αναδεικνύοντας περισσότερο τη βιογραφία σε βάρος της ποίησής του καιδιαμόρφωσε την εικόνα ενός αγνού επαρχιώτη που θα ολοκληρώσει τις σπουδές του έπειτα από πολλές δυσκολίες ενώ ο δρόμος για την τέχνηθα είναι γεμάτος πόνους και κόπο Όσο κι αν οι πληροφορίες αυτές ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα δεν παύουν να στρέφουν το ενδιαφέροναπό το έργο στη ζωή του ποιητή Μια άλλη κορεσμένη οπτική προσέγγισης της ποίησής του πηγάζει από την μονομερή αναζήτηση συνδετικώνκρίκων με το δημοτικό τραγούδι και τη λαϊκή παράδοση Η Λιλίκα Νάκου θα γράψει για το έργο του laquoΉταν τραγούδια που πήγαζαν από μια αγνήβασανισμένη κι ελληνική ψυχήraquo Η διαπίστωση αυτή προβάλλει τον ποιητή ως φορέα και εκφραστή λόγω καταγωγής μιας συλλογικής λαϊκήςσυνείδησης ενώ αφαιρεί από το έργο του κάθε λόγιο στοιχείο Αποτέλεσμα της στάσης που κράτησε η κριτική απέναντι στον ηπειρώτη ποιητήήταν αφενός να αποσιωπηθεί η λόγια πλευρά του ndash ο Κοτζιούλας υπήρξε μεταφραστής δοκιμιογράφος και κριτικός σε εφημερίδες ndash και αφετέρουνα μείνει στην αφάνεια κάθε στοιχείο που τον συνδέει τόσο με την σύγχρονή του ελληνική όσο και με την ευρωπαϊκή λογοτεχνία Χαρακτηριστικόπαράδειγμα αποτελεί η laquoσυνομιλίαraquo του με το έργο του σκανδιναβού συγγραφέα Knut Hamsun η οποία αποδεικνύει και το οξύτατο φιλολογικότου αισθητήριο Ο συσχετισμός των δύο λογοτεχνών αν και φαινομενικά μοιάζει άτοπος στην πραγματικότητα είναι καθόλα νόμιμος καθώς στοι-χειοθετείται τόσο από εγγενείς δομικές αναλογίες του έργου τους αλλά και από πλήθος εξωκειμενικών αναφορών (χάριν οικονομίας θα περιοριστώστη μελέτη μόνο των εξωλογοτεχνικών τεκμηρίων)Η είσοδος του Knut Hamsun στην Ελλάδα εντάσσεται σε μια γενική στροφή που σημειώθηκε στο μεσοπόλεμο προς τις λογοτεχνίες των βόρειωνχωρών Ήδη από την αυγή του 20ου αιώνα το χαμσουνικό έργο συστήνεται στο ελληνικό κοινό με πρώτη τη μετάφραση του μυθιστορήματος Βι-κτώρια από τον Δ Χατζόπουλο στο περιοδικό Διόνυσος ενώ το 1903 ακολουθεί και η μετάφραση του Πάνα από τον Π Νιρβάνα στα ΠαναθήναιαΩστόσο γύρω στη δεκαετία του rsquo20 σημειώνεται μια μεταφραστική έξαρση έργων του Hamsun και από τότε το όνομά του θα συνδεθεί άρρηκτα μεεκείνο του πλέον συστηματικού μεταφραστή του Βάσου Δασκαλάκη laquoΟ Χάμσουν κοντά στο προσωπικό του έτυχε νrsquo αποχτήσει κι ένα πρόσθετοθέλγητρο στη γλώσσα μας αυτό του μεταφραστή τουraquo και παρακάτω laquoκι όσοι τον παρακολούθησαν από κοντά έχουν να πουν πως μέσα στο με-ταφρασμένο Χάμσουν έβαλε όχι λίγο από τον εαυτό του από το λεχτικό του οίστροraquo θα γράψει ο Κοτζιούλας για τη μεταφραστική δουλειά του Δα-σκαλάκη Η περίπτωση όμως της πρόσληψης του Νορβηγού συγγραφέα και ποιητή παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω της έντασης με τηνοποία έγινε αποδεκτό το έργο του αλλά και της ιδεολογικής φόρτισης με την οποία αυτό περιβλήθηκε Η θερμή υποδοχή του έδωσε μια πληθώραμυθιστορημάτων και ποιημάτων με το ενδιαφέρον των Ελλήνων συγγραφέων να ξεπερνά το λογοτεχνικό κείμενο και να κατευθύνεται ακόμη καιστη βιογραφία του Νορβηγού Έτσι οι περιπέτειες του Hamsun πρόσφεραν ένα νέο πεδίο θεματικής όπου πλέον ο ίδιος από το διακείμενο τωνελληνικών μυθιστορημάτων γίνεται ο ήρωάς τους Το έργο του μετατράπηκε σε αντικείμενο λατρείας ενώ οι περιπλανώμενοι κοινωνικά ανένταχτοιήρωές του που με τη φιλοσοφία και τον τρόπο ζωής τους απαξιώνουν τα καθιερωμένα κοινωνικά πρότυπα συναντούν τους ιδεολογικούς πόθουςτων εδώ συγγραφέων και ποιητών διαμορφώνοντας μια παράδοση laquoαλητογραφίαςraquo όπως θα την ονομάσει ειρωνικά ο Αιμίλιος Χουρμούζιος Από τα κριτικά κείμενα των δεκαετιών rsquo20 και rsquo30 όταν τα βιβλία του Hamsun διαβάζονταν με πάθος ξεχωρίζει εκείνο του Κοτζιούλα διότι είναι τομόνο που συλλαμβάνει και μεταφέρει τη χαμσουνική μανία της εποχής του Το κείμενο φέρει τον τίτλο laquoΗ αγάπη του φίλου μουraquo και δημοσιεύεταιτο Μάρτιο του 1933 στη Νέα Εστία Θέμα του είναι η αγάπη που έτρεφε για τον Hamsun ένας φίλος του συγγραφέα μια αγάπη που του γέννησεκαι την επιθυμία να ταξιδέψει στη Νορβηγία προκειμένου να συναντήσει το πρότυπό του Τελικά το ταξίδι ματαιώνεται οριστικά από τον αιφνίδιοθάνατο του ήρωα Προφανώς ο ανώνυμος αυτός φίλος του Κοτζιούλα είναι ο Μίνος Ζώτος ο οποίος πέθανε λίγους μήνες πριν τη δημοσίευσητου κειμένου τον Δεκέμβριο του 1932 ενώ η τελευταία του συλλογή γραμμένη την ίδια χρονιά και δημοσιευμένη μετά το θάνατο του ποιητή φέρειτον τίτλο Σουρντίνα παραπέμποντας έτσι στο μυθιστόρημα του Hamsun Ένας αλήτης παίζει με σουρντίνα Ο Κοτζιούλας χαρακτηρίζει το κείμενο αυτό διήγημα παρά το γεγονός ότι δεν παρουσιάζει κάποια ιδιαίτερη πλοκή ούτε και μεγάλο βαθμό λογο-τεχνικότητας Η ανωνυμία του ήρωα και η επιμονή του συγγραφέα στην παρουσίαση της ιδιαίτερης σχέσης που ανέπτυξε ο φίλος του με το έργοτου Hamsun λειτουργούν στην ουσία ως προφάσεις προκειμένου να γίνει λόγος για τις υπερβολικές διαστάσεις που πήρε η πρόσληψη του Νορ-βηγού στην Ελλάδα Υπό αυτή την οπτική έχουμε μπροστά μας όχι ένα διήγημα αλλά ένα λογοτεχνίζον δοκίμιο στο οποίο ο Κοτζιούλας μεουδέτερο τόνο και τρόπο αντικειμενικό παρουσιάζει την υποδοχή του Hamsun τη στιγμή που αυτή βρισκόταν ακόμη σε εξέλιξη laquoΌσο για μέναήμουν σε θέση να του παραβλέπω αρκετές αδυναμίες κι άλλωστε τόβρισκα ευχάριστο να γίνεται λόγος για τέτοια ζητήματα Ο φίλος μου ήτανένας άνθρωπος που πιο πολύ απrsquo όλα χρειαζόταν συμπάθεια και δεν ήμουν εγώ που θα τούδειχνα αυστηρότηταraquo γράφει στην αρχή του κειμένουκαι με τη φράση του αυτή αποστασιοποιείται από τον χαμσουνόπληκτο ήρωά του Αυτή είναι και η ιδιαίτερη αξία του κειμένου Τη στιγμή που επι-κρατούσε ένας λογοτεχνικός αναβρασμός γύρω από το όνομα του Hamsun ο Κοτζιούλας κατορθώνει να παραμείνει νηφάλιος και να δημιουργήσειτην ιστορία του ανώνυμου φίλου του ο οποίος εντέλει αντιπροσωπεύει μια ολόκληρη γενιά Παρότι και ο ίδιος ο ποιητής δέχθηκε επιδράσεις απόαυτόν δεν φαίνεται να συμμερίζεται την υπερβολή με την οποία αγαπήθηκε το έργο του Νορβηγού από τους Έλληνες λογοτέχνες η οποία επέφερεκαι την αλλοίωση της ιδιαιτερότητάς τους Ο Κοτζιούλας δεν θα ξεχάσει ποτέ τον laquoλογοτεχνικό του φίλοraquo ακόμη κι όταν το άστρο του Χάμσουν έδυε στον ελληνικό ουρανό Από τη δεκαετίατου rsquo40 και μετά οι Έλληνες λογοτέχνες αποποιήθηκαν της μεσοπολεμικής αγάπης που έτρεφαν για το έργο του Νορβηγού Αυτή η αποστασιο-ποίηση είναι το αποτέλεσμα της στάσης που εκείνος κράτησε κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο όταν τάχθηκε υπέρ των Γερμανών γράφοντας μά-λιστα άρθρα υπέρ του Χίτλερ στον οποίο και αφιέρωσε το Νόμπελ που του απονεμήθηκε Χαρακτηριστική είναι η στάση που κράτησε και σrsquo αυτήτην περίπτωση ο Κοτζιούλας Η ιδεολογική τοποθέτηση του Νορβηγού συγγραφέα παρά το γεγονός ότι έπληξε την εικόνα που ο ποιητής είχε δια-μορφώσει γιrsquo αυτόν δεν κατόρθωσε να κλονίσει και την πίστη του στην αξία του χαμσουνικού έργου Αν και ο ίδιος φαίνεται να μην μπορεί να συγ-χωρήσει τον Χάμσουν γιrsquo αυτή του την επιλογή (να σημειωθεί πως ο Κοτζιούλας συμμετείχε ενεργά στην αντίσταση κατά των Γερμανών) προσπαθείωστόσο να τη δικαιολογήσει και αποκαλώντας τον laquoξεκούτηraquo φαίνεται να την αποδίδει σε άνοια λόγω των γηρατειών Συνέχεια δίπλα

Γιώργος Κοτζιούλας και Κνουτ Χάμσουν

Μια λανθάνουσα επίδραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 6

Έκφραση 7

laquoΜέτρησα τα χρόνια μου και συνειδητοποίησα ότι μου υπολείπεται λιγότερος χρόνοςζωής απrsquo ότι έχω ζήσει έως τώραhellipΑισθάνομαι όπως εκείνο το παιδάκι που κέρδισε μιασακούλα καραμέλες τις πρώτες τις καταβρόχθισε με λαιμαργία αλλά όταν παρατήρησε ότιτου απέμεναν λίγες άρχισε να τις γεύεται με βαθιά απόλαυσηΔεν έχω πια χρόνο για ατέρ-μονες συγκεντρώσεις όπου συζητούνται καταστατικά νόρμες διαδικασίες και εσωτερικοίκανονισμοί γνωρίζοντας ότι δε θα καταλήξει κανείς πουθενά Δεν έχω πια χρόνο για ναανέχομαι παράλογους ανθρώπους που παρά τη χρονολογική τους ηλικία δεν έχουν μεγα-λώσειΔεν έχω πια χρόνο για να λογομαχώ με μετριότητεςΔε θέλω να βρίσκομαι σε συγκεντρώσεις όπου παρελαύνουν παραφουσκωμένοι εγωισμοίΔεν ανέχομαι τους χειριστικούς και τους καιροσκόπουςΜε ενοχλεί ο φθόνος και όσοι προσπαθούν να υποτιμήσουν τους ικανότερους για να οι-κειοποιηθούν τη θέση τους το ταλέντο τους και τα επιτεύγματα τουςΜισώ να είμαι μάρτυρας των ελαττωμάτων που γεννά η μάχη για ένα μεγαλοπρεπέςαξίωμα Οι άνθρωποι δεν συζητούν πια για το περιεχόμενοhellip μετά βίας για την επικεφα-λίδα Ο χρόνος μου είναι λίγος για να συζητώ για τους τίτλους τις επικεφαλίδεςΘέλω την ουσία η ψυχή μου βιάζεταιhellipΜου μένουν λίγες καραμέλες στη σακούλαhellipΘέλω να ζήσω δίπλα σε πρόσωπα με ανθρώπινη υπόστασηΠου μπορούν να γελούν μετα λάθη τουςΠου δεν επαίρονται για το θρίαμβό τουςΠου δε θεωρούν τον εαυτό τουςεκλεκτό πριν από την ώρα τουςΠου δεν αποφεύγουν τις ευθύνες τουςΠου υπερασπίζονται την ανθρώπινη αξιοπρέπειαΚαι που το μόνο που επιθυμούν είναι να βαδίζουν μαζί με την αλήθεια και την ειλικρίνειαΤο ουσιώδες είναι αυτό που αξίζει τον κόπο στη ζωήΘέλω να περιτριγυρίζομαι από πρό-σωπα που ξέρουν να αγγίζουν την καρδιά των ανθρώπωνhellipΆνθρωποι τους οποίους τα σκληρά χτυπήματα της ζωής τους δίδαξαν πως μεγαλώνει κα-νείς με απαλά αγγίγματα στην ψυχήΝαι βιάζομαι αλλά μόνο για να ζήσω με την ένταση που μόνο η ωριμότητα μπορεί να σουχαρίσειΣκοπεύω να μην πάει χαμένη καμιά από τις καραμέλες που μου απομένουνhellipΕίμαι σίγουρος ότι ορισμένες θα είναι πιο νόστιμες απrsquoόσες έχω ήδη φάειΣκοπός μου είναι να φτάσω ως το τέλος ικανοποιημένος και σε ειρήνη με τη συνείδησήμου και τους αγαπημένους μουhellipraquo

Mario de Andrade

(Ποιητή συγγραφέα δοκιμιογράφο και

μουσικολόγο από τη Βραζιλία)

Δεν παύουν οι αναστεναγμοί και οι λοιπές καρηβαρίεςΈρχονται όμως στιγμές που ακούς από μακριά τη θάλασσα να φλοισβίζεικαι το ρυάκι πιο κοντά αυτό να κελαρύζειrsquoπου μυρίζεις την αγγελικούλα που μαζί με τον ίασμοασάλευτα σου συστήνουν την επελαύνουσα μυρωδάτη άνοιξηrsquoκαι βλέπεις ολούθε γύρω σου τα πετεινά του ουρανού ανέμελα να τσιρίζουν και να πεταρίζουνΠαρεισφρέοντας λοιπόν σε αυτό το παραδείσιο περιβόλι μελοιπούς εκδρομείςυποστηριζόμενος από τα πλεξιγκλάς προ-ϊόντα του πολιτισμού σουνοιώθεις πως αυτές οι έγνοιες και αυτοί οι καημοί είναι πραγματικά λιποβαρείςΚαι η ζωή δικαιωμένη επιτέλους ξαναβρίσκει τις σωστές τηςδιαστάσεις

O Γιώργος Κοτζιούλας δεν νόσησε ποτέαπό τον laquoχαμσουνικό πυρετόraquo Τα ποι-ήματά του δεν είναι μια ακόμη προ-σθήκη στον μακρύ κατάλογο τηςlaquoαλητογραφίαςraquo Ενώ οι λογοτέχνεςτου μεσοπολέμου δημιουργούσαν σω-ρηδόν ήρωες του κοινωνικού περιθω-ρίου ndash κακέκτυπα των έργων τουΧάμσουν ndash ο Γιώργος Κοτζιούλας χάρηστο στέρεο φιλολογικό και κριτικό τουυπόβαθρο εντόπισε και ανέδειξε τοπλέον αντιπροσωπευτικό στοιχείο τηςχαμσουνικής γραφής εκείνο που οισύγχρονοί του ποιητές και πεζογράφοιπαρέβλεψαν και άφησαν να πέσει στοπεριθώριο Ο Κνουτ Χάμσουν και μαζίμrsquoαυτόν και ο Γ Κοτζιούλας ανέδειξανμε απόλυτο τρόπο την παντοδυναμίατου έρωτα σε όλες του τις εκφάνσειςΚαι οι δύο κατόρθωσαν να συνδυάσουντον αφόρητο κυνισμό που λιμνάζει στηνεπιφάνεια των πραγμάτων με έναν βα-θύτερο και ουσιαστικότερο ιδεαλισμόπου όμως κινείται στη σφαίρα του ανέ-φικτου laquoΕγώ κατόρθωσα να διαβάσωόλον τον Χάμσουν απrsquo τον οποίον είμαικαταγοητευμένος Αυτός είναι και κανέ-νας άλλος Μόνο οι έρωτες των βιβλίωντου Χάμσουν είναι πραγματικοί και με-γάλοιraquo γράφει σε επιστολή στο φίλοτου Μίνο Ζώτο στις 25 Μαΐου 1929 Αυτό όμως που πραγματικά διακρίνειτην περίπτωση του Γιώργου Κοτζιούλαείναι η ελευθερία με την οποία συνομί-λησε με το έργο του Χάμσουν Η επί-δραση δεν είναι πρόδηλη αλλάλανθάνει κάτω από το προσωπικό ύφοςτου ποιητή Και όλα αυτά μαζί είναι στοι-χεία μιας υγειούς και δημιουργικήςπρόσληψης που τόσο έλειψε από τηνυποδοχή του Χάμσουν στην Ελλάδα

Βασιλική Κουμπούρα μεταπτυχιακή

φοιτήτρια Νεοελληνικής λογοτεχνίας

του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Γιώργος Κοτζιούλας

και Κνουτ Χάμσουν

Ποίηση

Κυριακή στην εξοχήΦοβέριζες πως η φυγή σου θα εντυπωσιάσεικι η έξοδος σου από την κανονικότητα θα ξαφνιάσειοι άνθρωποι έλεγες καιρό πολύ με τις αιτίες της θα απασχολούντανκι η απόφαση σου αυτή εύκολα δεν θα λησμονούνταν

Και όταν έφυγες για λίγο είναι αλήθειακάποιοι σημείωσαν την απουσία σου και ρώτησαν για τηνυγεία σουόχι όμως αναζητώντας τα πως και τα γιατί μιας αταξίαςαλλά κυρίως γιατί δεν έβρισκαν στο χρόνο που τους άφησεςτους νέους προμηθευτές της δικής τους εντροπίας

Ν Μπιλανάκης-Ψυχίατρος

Μαθήματα σεμνότητας

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 7

Έκφραση 8

Τα χρόνια του Φιδιού-ΛιπεσάνορεςΣτις 8 Αυγούστου 2016 θα παρουσιαστεί το θε-ατρικό έργο Τα χρόνια του Φιδιού-Λιπεσάνορεςτου Δημήτρη Βαρβαρήγου σε σκηνοθεσία Κα-τερίνας Μαντέλη Όταν τα καράβια των Ελλή-νων λόγω άπνοιας παρέμεναν στην Αυλίδα ομάντης Κάλχας καθώς έδινε το χρησμό είδε έναφίδι να ανεβαίνει πάνω σε ένα δέντρο και νατρώει 10 πουλάκια μέσα στη φωλιά τους Προ-μάντευσε πως ο τρωικός πόλεμος θα διαρκέσει10 χρόνια Αυτά λοιπόν είναι laquoτα χρόνια του φι-διούraquo που κατέστησαν τις γυναίκες laquoΛιπεσάνο-ρες γυναίκες παρούσες που όμως πάντοτετους λείπανε οι άντρεςraquo Το εξαίρετο και αντιπο-λεμικό έργο του Δ Βαρβαρήγου επιβεβαιώνει τοαλύτρωτο δράμα του ανθρώπου που ακόμα καιστον Άδη μέσα από βίαιο θάνατο οι ψυχές δενελευθερώνονται και πονάνε από τις μνήμεςΠέντε γυναίκες -σκιές του Άδη microε άυλα πρό-σωπα σ ένα παιχνίδι ψυχών- έρχονται να microαςμιλήσουν για τους άνοους άντρες που κάνουνδώρο στους νέους τον πόλεμο γιατί ζηλεύουντη νιότη τους Πέντε γυναίκες microε καταγωγή απότην Ανατολή microε τη φιλοσοφική της φωνή και τηναισθητική της φωνές laquoδιαχρονικής προσφυ-γιάςraquo στους απερχόμενους και επερχόμενους αι-ώνες του έρωτα του πολέμου και του σύμμαχουχάρου γυναίκες που μιλούν για ερωτικό πάθοςμητρότητα καρτερία νοσταλγία ειρήνης χαράφιλία καθημερινό χρέος αφοσίωση ιδανικά πα-θήματα και πάθη φόβο θανάτου προσφυγιάσκλαβιά εκδίκηση περιφρόνηση έλεος και λύ-τρωση Γυναίκες λιπεσάνορες που η ζωή τουςσπαταλήθηκε όμοια microε άλλων γυναικών ανά τουςαιώνες και παραμένουν σε laquoανάλογες αντιστοι-χίεςraquo σήμερα Παίζουν Εκάβη η συντοπίτισσαμας Γεωργία Ζώη Ανδρομάχη Ελίζα ΣολωμουΚασσάνδρα Ντομένικα Ρέγκου Βρισηίδα Ορ-νέλα Λούτη Τρωαδίτισσα Αρετή Κοκκίνου

Ο Μάγος του ΟζΣτις 9 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παιδική πα-ράσταση laquoΟ Μάγος του Οζraquo από τη θεατρικήομάδα Έκφραση Ιωαννίνων σε σκηνοθεσία ΧΧρήστου Η Δώρα είναι ένα κορίτσι που περνάτη ζωή της στη φάρμα των θείων της Η ζωή κυ-λάει τόσο μονότονα που αισθάνεται πλήξη καιονειρεύεται να ζήσει φανταστικές περιπέτειες Ηευχή της να γνωρίσει τον κόσμο και να απολαύ-σει την περιπέτεια πραγματοποιείται όταν έναςδυνατός άνεμος τη μεταφέρει στη μαγική Χώρατου Οζ Εκεί θα συναντήσει το Σκιάχτρο το Λα-μαρινόκαρδο και το Δειλό Λιοντάρι κι όλοι μαζίθα ξεκινήσουν ένα συναρπαστικό ταξίδι για ναφτάσουν στη Χρυσαφένια πολιτεία στον περί-φημο Μάγο Οζ που μπορεί να πραγματοποι-

ήσει όλες τις επιθυμίες τους Το Σκιάχτρο επιθυ-μεί να αποκτήσει μυαλό ο Λαμαρινόκαρδος λα-χταρά να βρει μια καρδιάhellip καρδένια ενώ τοΔειλό Λιοντάρι θέλει να γίνει θαρραλέο Κάπως έτσι εκτυλίσσεται μια ιστορία ενότηταςκαι συμμετοχής κοινών στόχων που βγάζουνστο φως ότι καλύτερο έχει ο καθένας μέσα τουκαι ξεκινά ένα ταξίδι στην αυτογνωσία και τη δύ-ναμη της θέλησης

Ο ματωμένος ΓάμοςΣτις 10 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράστασηlaquoΟ ματωμένος Γάμοςraquo του Λόρκα από τονθίασο Έκφραση σε σκηνοθεσία Χ Χρήστου Σεένα ισπανικό χωριό ζωντανεύει μια παλιά βεν-τέτα ανάμεσα σε δύο οικογένειες και βαραίνει τηζωή της Μάνας και του Γιου της Η Νύφη που οΓιος διάλεξε να κάνει γυναίκα του ήταν κάποτεαρραβωνιασμένη με το Λεονάρδο ένα νεαρόαπό την αντίπαλη οικογένεια Το ερωτικό πάθοςπου ένωνε το Λεονάρδο με τη Νύφη ξαναφουν-τώνει Η Νύφη αμέσως μετά το γάμο φεύγειμαζί του εγκαταλείποντας τον άνδρα της Απόεδώ και πέρα η μοίρα κινεί τα νήματα της ζωήςτους Η οικογένεια του Γαμπρού με την καθοδή-γηση της Μάνας καταδιώκει τους ερωτευμένουςστο δάσος Ο Γαμπρός βρίσκει το Λεονάρδο καιμονομαχεί μαζί του Όταν ο θάνατος με τημορφή ζητιάνας και το ολόγιομο φεγγάρι τριγυρ-νούν στο δάσος οι δύο αντίζηλοι πέφτουν νε-κροί χτυπημένοι ο ένας από το χέρι του άλλου

ΠλούτοςΣτις 11 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράστασηlaquoΠλούτοςraquo του Αριστοφάνη από το θεατρικό ερ-γαστήρι Λαμπιόνι Θεσσαλονίκης της ΑννίταςΓκαϊτατζή Η κοινωνική αδικία η χρεωκοπία τωναξιών η φτώχεια οι συκοφάντες οι κλέφτες οιτοκογλύφοι οι θεομπαίχτες οι καταχραστέςείναι η εικόνα της Αθήνας το 388 πΧ Ο Αρι-στοφάνης γράφει τον laquoΠΛΟΥΤΟraquo ώστε να μοι-ραστεί με τους σύγχρονους του τονπροβληματισμό του για τη άδικη κατανομή τουπλούτου και την έκρηξη της διαφθοράς Η κρίσητης εποχής όχι μόνο η οικονομική αλλά και ηηθική αναδύει το αίτημα μιας δίκαιης πολιτείαςπου χαρίζει σε όλους τους ενάρετους πολίτεςπλούτο και ευημερία Ένα άλλο όνειρο μια ου-τοπία μοιράζεται ο Αριστοφάνης με τους συμπο-λίτες του και εναρμονιζόμενοι με την εποχήμας δηλώνουμε (αναρωτιόμαστε) οποιαδήποτεομοιότης του έργου με το σήμερα είναι εντελώςσυμπτωματική

Γλυκιά και αλησμόνητη ΙωνίαΣτις 12 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράσταση

laquoΓλυκιά και αλησμόνητη Ιωνίαraquo Θα παρουσια-στούν τραγούδια χοροί και θεατρικά δρώμεναμε αναφορά στη Ρωμανία και στην κοσμοπολί-τικη Σμύρνη1Η Ρωμανία (επάρθεν) επέρασεν

ανθεί και φέρει κι άλλον

2Ταξίδι στην Ιωνική γη ειδικότερα

στην κοσμοπολίτικη Σμύρνη

Οι Έλληνες πρόσφυγες εξ Ιωνίας (ΠόντοςΣμύρνη) διασώζουν και διατηρούν ήθη και έθιμαμέσα από τραγούδι χορό και θεατρικά δρώ-μεναΘα είναι κοντά μας ο Μορφωτικός Πολιτιστικόςσυλλόγος Ποντίων Ροδίτης Σερβίων Κοζάνηςμε πρόεδρο την κυρία Μαρία Κεχαγιά και χορο-διδάσκαλο τον κ Σπύρο Αφεντουλίδη Ο σύλλο-γος διαθέτει δική του κομπανία με νταούλιακεμεντζέ (ποντιακή λύρα) και αγγείο Τραγουδάκαι παίζει λύρα η Κατερίνα Μιχαηλίδου Θα πα-ρουσιαστεί το θεατρικό δρώμενο Μωμόγεροι Τοδρώμενο που έχει τις ρίζες του στη Διονυσιακήλατρεία παρουσιάζει την αναγέννηση τηςφύσης και έχει σκοπό σάτιρας Η αναγέννησησυμβολίζεται με τη νύφη η οποία φλερτάρει μετο νεαρό ενώ ο ηλικιωμένος την κυνηγά να τηνπάρει πίσω σε μία παραλλαγή του μύθου τηςΠερσεφόνης Τελικά νικά ο νεαρός που φέρνειτην αναγέννησηΕπίσης θα έχουμε κοντά μας τον ΜορφωτικόΠολιτιστικό σύλλογο Σμυρναίων ΜικρασιατώνΒαθύλακκου Θεσσαλονίκης με πρόεδρο την κΑθηνά Ρουμελιώτη και χοροδιδάσκαλο τον κΕυάγγελο Παπάζογλου Ο σύλλογος διαθέτειδική του κομπανία με σαντούρι τουμπερλέκι καιούτι Τραγουδά ο Χρήστος Χαλκιάς ΚαθηγητήςΒυζαντινής μουσικής Θα παρουσιαστεί το θεα-τρικό δρώμενο laquoΚαφέ Αμάνraquo

laquoΜια φορά κι έναν καιρό στην παλιά

Σμύρνη μέσα σε ένα καφέ αμάν με μανέ-

δες και σαντουροβιόλιαraquo

Ταξίδι στην ιωνική γη και πιο ειδικά στην κοσμο-πολίτικη Σμύρνη μέσα από την αναβίωση ενόςlaquoΚαφέ Αμάνraquo (μουσικό ταβερνείο της εποχής)με αναπαραστάσεις χορούς και ιστορική αφή-γηση που αφορούν τη μουσική ζωή των Σμυρ-νιών μετά τα μέσα του 19ου αιώνος τουςαμανέδες την απαρχή του ρεμπέτικου τιςεστουδιαντίνες και το μεταπροσφυγικό μικρα-σιάτικο τραγούδιΩρα έναρξης παραστάσεων 2100Είσοδοςελεύθερη Καλή Αντάμωση

Ρίτα Μυστακοπούλου Νάστου

10ο Φεστιβάλ Αράχθειου Θεάτρου Τζουμέρκων

Αφιερωμένο στους πρόσφυγες

Στις 7 Αυγούστου 2016 έχουμε την χαρά και την τιμή να έχουμε κοντάμας την περίφημη Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού για μια μουσική συ-

ναυλία με τραγούδια γνωστών Ελλήνων δημιουργών (Θεοδωράκης Χατζη-δάκης Μουζάκης Σαββόπουλος Κατσαρός κα) που αγαπήσαμε καιτραγουδήσαμε Η μπάντα απαρτίζεται από 45 ένστολους καταξιωμένουςμουσικούς με μαέστρο τον Πλωτάρχη κ Γ Τσιλιμπάρη ΠΝ και υπεύθυνο τονΠλοίαρχο κ Α Μιχέλη ΠΝ διευθυντή του γραφείου δημοσίων σχέσεων τουΠολεμικού Ναυτικού Τη μπάντα πλαισιώνουν οι τραγουδιστές Ανδρέας Κα-ραούλης-Τενόρος Ιρσίλη Μπενέτου Σταύρος Σαλαμπασόπουλος-Τενόροςκαι Ευδοκία Μωυσίδου- ΣοπράνοΘέλουμε να ευχαριστήσουμε το Πολεμικό μας Ναυτικό και ιδιαίτερα τον Αρ-χηγό του ΠΝ Αντιναύαρχο κ Γ Γιακουμάκη ΠΝ που ανταποκρίθηκε στο αί-

τημά μας ώστε η μπάντα του Πολεμικού μας Ναυτικού να βρεθεί κοντά μαςΣκοπός της συναυλίας είναι να γνωρίσουν οι κάτοικοι της περιοχής απόκοντά την μπάντα του ΠΝ και να απολαύσουν μία υψηλού επιπέδου μουσικήσυναυλία Η μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού δημιουργήθηκε το 1875 Ηπρώτη δημόσια εμφάνιση της μπάντας πραγματοποιήθηκε την 25η Μαρτίουτου έτους 1890 κατά την παρέλαση της Εθνικής Εορτής Η Μουσική του Πο-λεμικού Ναυτικού έχει αντιπροσωπεύσει την πατρίδα μας πάρα πολλέςφορές στο εξωτερικό Είναι η μόνη Μπάντα που είχε συμμετοχή και στις δύοΟλυμπιάδες που πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μας Το 1896 συμμετείχεστις τελετές Έναρξης και Λήξης και το 2004 στην τελετή Έναρξης των Ολυμ-πιακών Αγώνων

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 8

Έκφραση 9

Ο ΑντριάνΖογκράφι ηλικίας είκοσι δύο ετών εγκαταλείπει τη χώρα του για πρώτη φορά το Δεκέμβριο του 1906 Μπαρκάρει στην Κωνστάντσα για την Αλεξάνδρεια της ΑιγύπτουΗ ημερομηνία αυτή έχει ιδιαίτερο βάρος στην ύπαρξή του Μέχρι τις παραμονές του Μεγάλου Πολέμου ο νεαρός μας ιδεαλιστής θα είναι εραστής της Μεσογείου Η Ρουμανία και η Μπραϊλα όπου η μητέρα του μοχθεί μες στην αγωνία δεν θα τον ξαναδούν παρά μόνο μετά απrsquo όσο καιρό θέλουν τα χελιδόνια να μεγαλώσουν τα μικρά τουςΣτις σελίδες που ακολουθούν ο Αντριάν διηγείται ο ίδιος τις κυριότερες σκηνές από την παραμυθένια μεσογειακή του εμπειρία

ΠΑΝΑΪΤ ΙΣΤΡΑΤΙ

Οι φίλοι μου ισχυρίζονται πως έχω τη στόφα συγγραφέα και θα ήθελαν να δοκιμάσω να γράψω κάτι άλλο από άρθρα Μπορεί όμως κανείς ναείναι συγγραφέας χωρίς επινοητικό πνεύμα Αυτή είναι η δική μου περίπτωση Είμαι ανίκανος να φανταστώ μιαν ιστορία την οποία δεν έχωζήσει στα βασικά της έστω σημείαΕχθές φεύγοντας από τη Μπραϊλα μου είπανε πάλι- Απίθανα πράγματα θα δεις Κοίταξε λοιπόν να σκαρώσεις κανένα αφήγημα καμιά νουβέλαΟι συμβουλές αυτές μου ραγίζουν την καρδιά Δεν θέλω τίποτε περισσότερο από το να μπορέσω να γράψω ωραία αφηγήματα ή και κάποιομυθιστόρημα γιατί η ψυχή μου είναι ένα καζάνι που βράζει Όμως όποτε επιχείρησα να γράψω κάποιο διήγημα τίποτε αξιόλογο δε βγήκε απότην πένα μου Το μυαλό μου σταματάει τη στιγμή ακριβώς που πιάνω να κάνω το σκαρίφημα και της πιο μικρής ιστορίας Και η απογοήτευσημου παγώνει την καρδιά Οπότε αυτή τη φορά προτίθεμαι να σημειώσω έτσι απλά κάποια περιστατικά από τη ζωή μουΑπόψε στις 12 Δεκεμβρίου 1906 η ευκαιρία είναι μοναδική δραπετεύω από τη χώρα μου Φεύγω για την Αίγυπτο Σαν ψέμα μου φαίνεται Θαείναι το ωραιότερο αφήγημα των ονείρων μουΠαιδί στο σχολείο έμενα εκστατικός μπροστά στις βιβλικές εικόνες που αναπαριστούσαν φαραώ αιγυπτιακούς ναούς και φοίνικες Στεναχω-ριόμουν λοιπόν που δεν ήμουν χελιδόνι να πεταχτώ πάνω από τη Μεσόγειο ανάμεσα στο μπλε τrsquoουρανού και της θάλασσαςΝα γιατί είμαι ανυπότακτος σε κάθε είδους μεθοδευμένο σκοπό όπως αυτός της μητέρας μου που ήθελε να με κάνει έναν φιλήσυχο πολίτητης Μπραΐλα Θεέ μου τί πιο ολέθριο από το να έχεις τον αστράγαλό σου αλυσοδεμένο στο λιθόστρωτο ενός μέρους κακόμοιρου που μπορείνα το βρέχει ο Δούναβης μα που ο ορίζοντάς του είναι πάντα ο ίδιος όπου δεν σου τυχαίνει τίποτε το υπέροχο όπου μια ολόκληρη ύπαρξηθρυμματίζεται όπως στη φυλακή Ενώ η γη έχει τόσο πλούτο σε διαφορετικές ομορφιές και η ψυχή μας τόση δίψα για θάμβοςΜεσόγειοςhellip Νομίζω πως θα λιποθυμήσω εκείνο το επόμενο πρωί όπου τα μάτια μου ξάφνου θα βουτήξουν στο εκθαμβωτικό της απέραντοΚοντεύει μεσάνυχτα Δεκαπέντε βαθμοί υπό του μηδενός Ο βοριάς φυσά με μανία και οι ριπές του χιονιού τυφλώνουν τους φτωχούς ναύτεςπου καταπιάνονται με τις ετοιμασίες της αναχώρησης Το ΌριανΕξπρές μόλις αφίχθη με δύο ώρες καθυστέρηση Ο μηχανικός θυμωμένοςοπωσδήποτε μπλόκαρε τόσο απότομα τους τροχούς που έκανε την αμαξοστοιχία να ουρλιάξει με κάθε της σιδερικό ldquoΟρίστε πάρτε το σκυ-λοτροφείο σας κι αφήστε με να πάω στη γυναίκα μουrdquoΠερίπου μια ντουζίνα φαντάσματα κρυμμένα εξολοκλήρου μέσα στις γούνες τους βγήκαν από τα φιλόξενα διαμερίσματα του τραίνου για ναχωθούν πενήντα βήματα πιο πέρα μες στις φιλόξενες καμπίνες του πλοίου Είναι άνθρωποι πολύ πλούσιοι που έρχονται από πολύ μακρυάαπό το Παρίσι από το Λονδίνο Εξοργισμένοι λόγω της καθυστέρησης βλαστημούσαν τις στέπες του Μπαραγκάν όπου κόντεψαν να περάσουνολόκληρη τη νύχτα και να χάσουν το βαπόρι μας για την Ανατολή Φαίνεται μάλιστα πως εκστόμισαν και βρισιές στις γλώσσες τους που προ-ορίζονταν για τη χώρα μου κάτι που με αφήνει απολύτως αδιάφορο αλλά που μου φαίνεται και αστείο μαζί διότι οι κύριοι αυτοί φαντάζονταιότι τώρα δα θα σηκώσουμε άγκυρα και αύριο το μεσημέρι δώδεκα νταν θα τους αφήσουμε στην ΚωνσταντινούποληΚάθε άλλο Μπορεί ο άγριος χειμώνας να είναι ο εχθρός των τραίνων αλλά δεν παύει να lsquoναι ο εχθρός και των μοντέρνων καραβιών όπως τωνδικών μας που καίνε μαζούτ και που με το φοβερό αυτό κρύο δεν μπορούν να προμηθευτούν τα καύσιμά τους Το μαύρο υγρό έχει γίνει πάγοςΟι αντλίες αδυνατούν να γεμίσουν τις δεξαμενές του πλοίουΑυτό το γνωρίζουν ήδη μες στα σαλόνια και ανησυχούν Ένας αξιωματικός πηγαίνει κάθε τρεις και λίγο να καθησυχάσει αυτόν τον απαιτητικόκόσμο ενώ στη γέφυρα οι διαταγές αντηχούν όλο και πιο νευρικές και οι ναύτες τρέχουν πανικόβλητοιΤί θλιβερό που είναι όλο αυτό Βλέπω τους μεν μέσα στα πολυτελή σαλόνια να κάθονται αναπαυτικά και να διαβάζουν τις εφημερίδες τουςΒλέπω τους δε μαστιγωμένους από το βοριά με τα μάτια τους να τρέχουν δάκρυα τα χέρια ξυλιασμένα από το κρύο να μην ξέρουν τί ναπρωτοκάνουν Κι αναλογίζομαι πόσο μεγάλη αδικία βασιλεύει στη ζωή Ποιός ξέρει άν κι από τους μεν κι από τους δε ο καθένας βρίσκεται δι-καίως στη θέση του Μα ακόμη κι αν όντως είναι έτσι και πάλι είναι θλιβερό διότι αυτοί που παλεύουν εκεί έξω δεν είναι σκυλιά αλλά άνθρωποιπου υποφέρουν με την ανθρώπινη καρδιά τους Ότι κι αν είναι εκείνος ο ναύτης εκεί ευφυής ή χαζός ζει μια ζωή πολύ σκληρή κι ο νους μουδεν το χωράει πώς μπορεί κανείς να μένει αδιάφορος μπροστά σrsquoαυτή τη μοίρα Ιδού το ερώτημά μου Και αυτό θα ξαναρωτούσα πάλι άναύριο αντιστρέφονταν οι ρόλοι Εντέλει όλα τα δόγματα κι όλες οι θεωρίες με τις ασαφείς τους ερμηνείες μου φαίνονται στείρα Άν η καρδιάτου ανθρώπου είναι τόσο σκληρή μπροστά στον πόνο του άλλου πάει ελπίδα δεν υπάρχει Τίποτα δεν μπορούν να αλλάξουν οι θεωρίες Το μόνο που θα φέρουν στον κόσμο είναι μία κατrsquoεπίφαση δικαιοσύνη αλλά όχι τη δικαιοσύνη Αυτήν περιβεβλημένη με οίκτο μόνο οι θρησκείεςήταν ενδεδειγμένες να την κάνουν να βασιλέψει ανάμεσα στους ανθρώπους Οι θρησκείες όμως έχουνε χρεωκοπήσει Και δεν ανασταίνονταιοι νεκροί Κατεβαίνω συχνά να ζεσταθώ στο εστιατόριο της τρίτης θέσης και ξανανεβαίνω να δω αν τελείωσαν το γέμισμα της δεξαμενήςΘέλω να δω το καράβι να αναχωρεί να απομακρύνεται να το καταπίνουν τα σκοτάδια της Μαύρης Θάλασσας Ύστερα θα πάω να πλαγιάσωΤώρα είναι δύο το πρωί Όλοι σχεδόν οι επιβάτες κοιμούνται Μόνο ένας κάποιος Ρουμάνος από τη δεύτερη θέση δρασκελίζει το σαλόνι καιπότε πότε βγαίνει να ρωτήσει τον πρώτο ναύτη που βρίσκει μπροστά του― Τί θα γίνει επιτέλους Θα τελειώνουμε καμιά φορά μrsquoαυτό το μαζούτΈνας γεροδεμένος άνδρας του απαντά― Μα αυτό κύριε δεν είναι πια μαζούτ έχει γίνει γιαούρτι Κομμάτια-κομμάτια έρχεταιΚαι το βουβό βλέμμα του άνδρα συμπληρώνει ldquoΣας ενοχλεί αυτό κύριε Τί να πώ κι εγώrdquoΝαι τί να πεί κι εκείνος που έχει γεμίσει όλος πίσσα που έχει μουδιάσει απrsquoτο κρύοΘαύμασα την απάντηση την ακλόνητη στάση αυτού του φίλου Στη θέση του εγώ δεν θα μπορούσα να είμαι τόσογενναίος Είναι φανερό πωςη ψυχή των ανθρώπων αυτών είναι σκληραγωγημένη Έρχονται από τόσο πολύ πιο μακριά απrsquoόσο εκείνοι απrsquo το Παρίσι και το ΛονδίνοΑχ πώς θά lsquoθελαναrsquoχω τη δύναμη για νrsquoαναγκάσω τους ανθρώπους να lsquoναι δίκαιοιΤο Δακία έφυγε από το λιμάνι σαν πειρατής Ούτε που το κατάλαβα Βρισκόμουν στο εστιατόριο ακούγοντας απορροφημένος τις οδυνηρέςεξομολογήσεις ενός δυστυχισμένου πατέρα του οποίου έγινα φίλος όταν ένα πλουμμrsquoέκανε να πιστέψω πως χάθηκε η γης κάτω απrsquo τα πόδιαμας Τρέξαμε αμέσως έξω Το βαπόρι έβγαινε ολοταχώς στο πέλαγος μέσα σε μια θάλασσα αφηνιασμένη Πίσω μας η Κωνστάντσα ίσα πουμας μαρτυρούσε την εγκατάλειψή της με μερικά φωτεινά σημεία που τρεμόσβηναν μέσα σrsquo ένα μαύρο κατράμι

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

laquoΜουσσάraquo του Παναϊτ Ιστράτι (1934)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 9

Έκφραση 10

Εμείς όμως διεισδύαμε σrsquoένα σκοτάδι ακόμη πιο τρομακτικό Μεγαλοδύναμε πώς μπορεί να δείχνουμε τέτοια εμπιστοσύνη στα στοιχειάΠόση γνώση έχουν κατακτήσει οι άνθρωποι ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν με τόση τόλμη την μπαμπεσιά των ωκεανών Μανούλαμου Θα ήθελες να μείνω για πάντα κολλημένος στα φουστάνια σου αλλά κοίταξε εδώ ένα τόσο δα βηματάκι έξω από τη φωλιά μου κι αμέ-σως η ύψιστη ύπαρξη ανυψώνει στα μάτια μου μιαν ακρούλα από το πέπλο που κρύβει τη φοβερή της μαγεία Άν ήξερες τί χαρά ευγνωμω-σύνης πλημμυρίζει αυτή τη στιγμή την καρδιά μου σαν σκέφτομαι εκείνον τον άνθρωπο εκεί που πάνω στη γέφυρα μεριμνά για τη ζωή μουΧάρη σrsquoαυτόν στη δική του γνώση αύριο το μεσημέρι θα είμαι στην πρωτεύουσα των σουλτάνων όπου ποτέ συγγενής των συγγενών σουδεν έχει πατήσει το πόδι του Ύστερα ο Πειραιάς του πατέρα μου η Σμύρνη και τέλος σε μια βδομάδα από τώρα η Αίγυπτος των ονείρωνμουΘα ζήσω ένα παραμύθι ονειρικό εγώ ο πένης που με γέννησε μια πλύστρα που δεν έχω καν διαβατήριο ούτε και με τί να πληρώσω οκτώημέρες ελευθερίας Η ψυχή μου θα δονείται από χίλιες δυο ευγενείς συγκινήσεις που ποτέ δεν θα είχε γνωρίσει μαραζώνοντας στη ΜπραϊλαΔεν είναι αυτή μια πρώτη μεγάλη κατάκτηση του πνεύματός μου που διψά για το άγνωστοΕίναι αδύνατον να σταθεί κανείς εκεί έξω Τεράστιες ποσότητες νερού λούζουν το κατάστρωμα Το κρύο σου τρυπά το κόκκαλο Ύστεραπαρά την έξαψη που με κατέχει πρέπει να κοιτάξω να κοιμηθώ και λιγάκι ώστε να μην είμαι κατάκοπος αύριο το πρωί όταν θα μπαίνουμεστο ΒόσποροΚάποιοι φίλοι ναύτες προθυμοποιήθηκαν να μου παραχωρήσουν το κρεβάτι τους για να ξαπλώσω όσο εκείνοι θα έχουν βάρδια μια που ητρίτη θέση είναι σε άθλια κατάσταση καθώς οι άνθρωποι έχουν αρχίσει ήδη να ξερνοβολούν Πήρα μαζί μου και τον καημένο γέρο πατέρατον οποίον μόλις γνώρισα και τον αγαπώ για το κουράγιο του μες στην κακοτυχίαΕίναι ένας Εβραίος γύρω στα εξήντα βαφέας κτιρίων όπως κι εγώ Λέγεται Μορίτζ αλλά θέλει να τον φωνάζωΜουσσά παρατσούκλι πουτου έβγαλαν οι Άραβες όταν ήταν παιδί και ακολουθούσε τον πατέρα του πλανόδιο ωρολογοποιό στα χωριά της Μικράς Ασίας απrsquoόπουκρατά μια τρυφερή ανάμνησηΚαημένε Μουσσά Ξαπλωμένοι στα κρεβάτια μας που ήταν το ένα επάνω απrsquo τrsquo άλλο ανάμεσα σε ναύτες που ροχαλίζουν συνεχίζει να μουεξηγεί τους λόγους αυτού του ταξιδιού στην Αίγυπτο που μόνο χαρά δεν είναι για κείνον Πηγαίνει με την ελπίδα να μεταπείσει και να επα-ναφέρει στο ποίμνιο τη μία από τις κόρες του οδηγημένη στην ακολασία από έναν προστάτη κι εγκατεστημένη στην Αλεξάνδρεια επιδώκονταςνα κάνει περιουσίαΟ Μουσσά αφηγείται κι ανακατεύει αστεϊσμούς και δάκρυα Λέει ότι η Σάρα είναι το ωραιότερο παιδί τουbull αλλά τόσο ξεροκέφαλη που εκεί-νος δεν έχει καμία ψευδαίσθηση σχετικά με τα επακόλουθα της επιχείρησής της― Ποιός ξέρει κραυγάζει Θέλω να την ξεμπλέξω απrsquo αυτόν τον τύπο αλλά εκείνη είναι ικανή να αντιστρέψει τους ρόλους και να με κάνειεμένα τον ίδιο πατέρα-προαγωγό Τί λες καλέ μου Αντριάν Θα lsquoθελες να με βοηθήσεις στην περίπτωση αυτή Είσαι νέος και ανδρείος Τηςαρέσει αυτό Κάνε ότι μπορείς για να τσιμπηθεί μαζί σου (Να ορίστε κάνω κιόλας τον προξενητή) Σου τη δίνω γυναίκα σου Κι άν σε τρώνεοι σκέψεις για τις αιγυπτιακές περιπέτειές της σαν γυρίσουμε πίσω την αφήνεις και διαλέγεις κάποια άλλη από τις κόρες μου Ολόκληροχαρέμι έχω στο σπίτιΤέσσερις έχει Και τρεις γιούς οι μόνοι που φέρνουνε ψωμί στο σπίτι Και ο ίδιος του δουλεύει αλλά εννέα στόματα είναι αυτά Για νακαλύψει τα έξοδα ετούτου του ταξειδιού χρειάστηκε να αποτανθεί στη θεία πρόνοια της Ισραηλίτικης Κοινότητας η οποία του πρόσφερεκάτι ίσα ίσα για να πληρώσει το πηγαινέλα μαζί με τη διατροφή του Αλλά τίποτα για το ενδεχόμενο ταξίδι της κόρης του Βέβαια εκείνηισχυρίζεται πως έχει στην ιδιοκτησία της ένα ldquoωραίο μπαρrdquo στην Αλεξάνδρεια όπου συχνάζουνε πολλοί αξιωματικοί του ναυτικού― Θα το πουλήσουμε το μπαρ αποφασίζει ο Μουσσά με πατρική πυγμή και θα πάμε όλοι μαζί εσύ εκείνη κι εγώ στο Κάϊρο όπου έχω ένανφίλο μου παλιό που θα lsquoθελα να ξαναδώ κι έπειτα θα επιστρέψουμε στη Ρουμανία Θέλεις ΑντριάνΕίμαι αναγκασμένος να του απαντήσω καταφατικά για να μην τον δυσαρεστήσω Όμως ακόμη κι αν το σχέδιό του πραγματοποιηθεί έτσιόπως το θέλει δεν έχω καμία όρεξη να ξαναδώ μέσα σrsquo ένα μήνα το σιβηρικό Βουκουρέστι που κλόνησε την υγεία μουbull πόσο μάλλον ναπαντρευτώ μιάν ανυπόληπτη γυναίκα Όχι Θέλω να περάσω όλο το χειμώνα στην ΑίγυπτοΓια τα υπόλοιπα αποφασίζει ο Μιχαήλ όχι εγώ Στο εξής θα του είμαι υπάκουος σαν αρνί Εκείνος έχει μια καλή θέση στο ξενοδοχείο Roy-alduCaire και θα μπορέσει να με βάλει κι εμένα εκεί με τη σειρά μου Και τέρμα οι παράτολμες ενέργειες Δεν μου έχουν βγει σε καλό Πάνταεκείνος είχε δίκιο Αυτή τη φορά δεν θέλω να τον αποχωριστώ Θα ζήσουμε μαζί μια ωραία μεσογειακή ζωή Τον άτιμοhellip Με τιμώρησεσκληρά φεύγοντας μόνος του για την Αίγυπτο αλλά την άξιζα την τιμωρία αυτή Έπρεπε να το έχω καταλάβει μια και καλή ότι ο σπουδαίοςαυτός φίλος είναι καλύτερος οδηγός και να του αφήσω το πηδάλιο Στη Ρουμανία θα τραβούσε το πράγμα Είχα τη μάνα μου που με γλίτωνεαπό τα ζόρια Στο εξωτερικό τέλος Κάθε απειθαρχία μπορούσε να μου κοστίσει φρικτή απομόνωση την απόλυτη δυστυχία Με τα ρουμάνικακαι τα ελληνικά μου δεν θα μπορούσα να κάνω και πολλά ενώ ο Μιχαήλ που κατέχει πολλές σπουδαίες γλώσσες πάντα θα τα καταφέρνειΤί χαρά όταν με δει σε λίγο να εμφανίζομαι ξαφνικά μπροστά του από το πουθενά Καλέ μου Μιχαήλhellip Αδελφέ μουhellipΦτάσαμε στην Κωνσταντινούπολη με δύο ώρες μοναχά καθυστέρηση Κι η όψη του κόσμου μοιάζει εντελώς αλλιώτικη είναι να μην το πιστεύεικανείς Μέσα σε δώδεκα ώρες διαδρομής με το βαπόρι περνάς από το φρικτό χειμώνα στη γλυκύτερη άνοιξη Εδώ είναι μήνας Μάϊος Χλο-εροί λόφοι που καθρεφτίζονται μες στη θάλασσα του Βοσπόρου μεγαλοπρεπή λίμνη που τη διασχίζουν προς κάθε κατεύθυνση ολόκληρηστρατιά από μηχανοκίνητα επιβατηγά πλοία καϊκια λέμβους και βάρκες Όλη η ζωή απλώνεται μες στο δρόμο εκεί δουλεύουν εκεί τρώνεεκεί κοιμούνται εκεί διασκεδάζουν μερικές φορές πλάϊ στη βρώμα των σκύλων Τα καφενεία έξω σφύζουν από Τούρκους που παίζουνγκιουλμπαχάρ καπνίζουν ναργιλέ ονειροπολούν Η δυστυχία είναι μεγάλη στην πρωτεύουσα του Αμπντούλ-Χαμίντ Δέκα βαρκάρηδες ήαχθοφόροι κονταροχτυπιούνται για τον ίδιο ταξιδιώτη Είναι ρακένδυτοι τρέφονται με τον αέραΑλλά εκείνο που μrsquo έκανε να αναλογισθώ τη Σταμπούλ των σουλτάνων που θανάτωσαν τόσους από τους βογιάρους μας είναι τα χιλιάδεςκατακόκκινα φέσια και τα πολυάριθμα τζαμιά με τους υπεροπτικούς μιναρέδες Πριν από εκατό χρόνια ο θρόνος της χώρας μου νοικιαζότανακόμη με πλειστηριασμό σrsquo αυτήν εδώ την πόλη που στο άκουσμά της και μόνο έτρεμαν οι υποτελείς της και όπου σήμερα μπορώ να κάνωπερίπατο χωρίς κανένα φόβο Πάει τέλειωσε ο τρόμος που προκαλούσε η εμφάνιση έστω και λίγων φεσιών μες στα χωριά μαςΠώς μπόρεσαν αυτοί οι άνθρωποι κι έκαναν τόσες ωμότητες Μου φαίνονται τόσο μειλίχιοι τόσο καρτερικοί Βλέποντάς τους έτσι απαθείςθα έλεγε κανείς πως είναι ανίκανοι να σηκώσουν εκείνα τα βαριά γιαταγάνια που σκόρπισαν τον τρόμο μέχρι τις πόρτες της Βιέννης ΟΜουσσά κουβεντιάζει μαζί τους με οικειότητα καθώς η τουρκική είναι η τρίτη μητρική του γλώσσα μετά τη ρουμανική και τη γίντιςΕ λοιπόν μου αρέσουν αυτοί οι άνθρωποι Δεν ξέρω αν υπήρξαν μόνο βάναυσοι κατά την περίοδο της πολεμικής τους δόξας αλλά η ldquoπαρούσαφιλοσοφίαrdquo τους όπως λέει και ο Μουσσά μου αρέσει Δεν δίνουν καμιά σημασία στον αγώνα του βιοπορισμού και δεν σκοτώνονται για τιςυλικές ανέσεις Η ξεγνοιασιά τους είναι πολύ πιο πολύτιμη και το αισθάνομαι Είναι ικανοί να κάθονται με τις ώρες στον ήλιο να θαυμάζουντις φυσικές καλλονές και να κάνουν μπουρμπουλήθρες μrsquoένα μισοσβησμένο τσιμπούκι Δεν τους βλέπω να ζηλεύουν την τύχη που έχουν σταμοντέρνα εργοστάσια τα κοπάδια εργατών σύμφωνα με τη λογική των οποίων προφανώς ο ήλιος δημιουργήθηκε για να ζεσταίνει τις γάτεςΌχι Πρώτα ο ήλιος και για τους ανθρώπους και ύστερα ο άρτος ο επιούσιος και τα κολάραΓια να μπορέσω να βγω από το πλοίο και να πάω να δω τη Σταμπούλ ελλείψει διαβατηρίου ένα κασκέτο ναυτικό μου έλυσε το πρόβλημα αμέ-σως Ο Τούρκος αστυνομικός στον έλεγχο το κατάλαβε αλλά μου απάντησε με χαμόγελο Ήξερε ότι δεν πήγαινα να κλέψω την Αγιά ΣοφιάΣουλατσάραμε σαν χαζοπούλια κοροϊδεύοντας τους τουρίστες που έτρεχαν σαν παλαβοί μην τυχόν και χάσουν τίποτα από ότι τους υπε-δείκνυε ο τουριστικός οδηγός Μπέντεκερ Φάγαμε ένα ωραίο πιλάφ ρύζι ανακατωμένο με κομμάτια αρνίσιου κρέατος κεμπάπ το ίδιο κρέαςκι αυτό αλλά στη σούβλα και ήπιαμε μερικά ποτηράκια ρακί

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 10

Έκφραση 11

Κάμποσα ποτηράκια θα ήταν σίγουρα διότι μεθύσαμε Κι αυτό μας γέννησε την επιθυμία νrsquo αγοράσουμε φέσια Έτσι ντυμένος παράταιραο Μουσσά δεν ξεχώριζε πια από τους Τούρκους με τη γαμψή του μύτη με τα μαύρα του τα μάτια και τα φρύδια με το κυρτό του πηγούνιΤου έκανα παρέα σε όλα και θέλησα ανόητα να του κάνω τον μάγκα ακόμη και στον ναργιλέ σε πείσμα όλων των προειδοποιήσεών του Άνωκάτω έγινε το στομάχι μου Τα έβγαλα όλαbull και πιλάφ και κεμπάμπ και ρακί Επιστρέψαμε με το δεύτερο σφύριγμα του πλοίου για να πάμενα πλαγιάσουμε κατευθείανΑν στην Κωνσταντινούπολη ήτανε άνοιξη στον Πειραιά και στη Σμύρνη ήταν ένα ήπιο καλοκαίρι Κάνει πολλή ζέστη αλλά όχι αποπνικτικήΜακάριοι θνητοί που δεν έχουν παρά μόνο την έγνοια της κοιλιάς τους (αλλά και πάλι) που δεν γνωρίζουν την ανάγκη να φοράει κανείςμπότες και γούνες και νrsquo ανάβει θέρμανση μέρα και νύχτα έξι μήνες από τους δώδεκα Μακάριοι πάνω απrsquoόλα που δεν γνωρίζουν τί σημαίνεινα γυρεύεις το ψωμί σου στους μείον είκοσι όταν προτιμάς καλύτερα να μείνεις νηστικός ακόμη και τρεις ολόκληρες μέρες στη σειρά παράνα πηγαινοέρχεσαι άσκοπα με κατατρυπημένα παπούτσια και να επιστρέφεις το βράδυ πεινασμένος και παγωμένοςΝαι δεν τρέφονται καλά το γράφει στο πρόσωπό τους Αυτό φαίνεται κι από τις άγριες μάχες στις οποίες ρίχνονται με την άφιξη των κα-ραβιών προκειμένου να βάλουν το χέρι τους πάνω σε κάποια βαλίτσα για να κερδίσουνε καμιά δεκάρα Αυτός ο αγώνας όμως είναι παντούσχεδόν η μοίρα κάθε απόκληρου την οποία αλλού την κάνει ακόμη πιο σκληρή το κρύο αυτός ο τρομερός εχθρός του ανθρώπου πουφέρνει αρρώστιες βάσανα ανημπόριες θανάτους και για το οποίο δεν έχουν ιδέα οι κάτοικοι αυτοί της Μεσογείου Από τις δυο δαγκωματιέςπου δηλητηριάζουν την ανθρώπινη ζωή αυτές της πείνας και του κρύου ετούτοι γνωρίζουνε μόνο την πρώτη Πολύ μεγάλο πράγμα είναιαυτό Μεγάλη ευτυχία Το εκτιμούμε ο Μουσσά κι εγώ με την καρδιά γεμάτη ευγνωμωσύνη Πετάξαμε τις μάλλινες κάλτσες μας και τα μισάαπό τα ελεεινά μας παλιόρουχα Μεταμορφωνόμαστε με ξεκούμπωτο σακάκι με καπέλο ως το αυτί με τσιγάρο στην άκρη των χειλιών μεπνεύμα ράθυμο ακολουθώντας το παράδειγμα όλων αυτών των Ελλήνων των Τούρκων των Εβραίων των Αρμεναίων που τραγανίζουνστραγάλια και λικνίζονται στον ήλιο Τους θρέφει η θάλασσα Τους ζεσταίνει ο γενναιόδωρος ουρανός Μπορεί να μην είναι πάντα αυτό αρ-κετό αλλά κι από τους ανθρώπους δεν μπορεί να περιμένει κανείς περισσότερα Ούτε κι από το Θεό τουςΜου αρέσει ο Μουσσά κάθε μέρα και περισσότερο Δεν είναι τυχαίος άνθρωπος Βέβαια δεν έχει διαβάσει πολύ στη ζωή του αλλά έχειπνεύμα ανοιχτό στα πάντα Είναι λεπτός άνθρωπος ευαίσθητος Η κατανόησή του φτάνει σε λεπτές αποχρώσεις της σκέψης Και τραγουδάμε ωραία φωνή ολόκληρα κομμάτια από όπερες και οπερέτες στα ιταλικά Ο καπετάνιος του Δακία τον άκουσε κάποιο βράδυ και τον συνε-χάρη Εκείνος τον ευχαρίστησε ευγενικά και σκέφτηκε αμέσως τα βάσανά του― Καπετάνιε άν τυχόν κάτσει η βάρκα μου στην Αλεξάνδρεια θα είχατε την καλοσύνη να με ρυμουλκήσετε ως την Κωνστάντσα― Ευχαρίστως φίλε μου Ελάτε μόνο να μου το πείτεΣτον Πειραιά ήμασταν φρόνιμοι Ξοδευτήκαμε ίσα για μια γρήγορη βόλτα με τον ηλεκτρικό ως την Αθήνα Αλλά στη Σμύρνη η ομορφιάστις αυλές στις προβλήτες στις προσόψεις στα σπίτια κατά μήκος του υπέροχου κόλπου μας πήρε το νου και ξοδέψαμε οι δυο μας γύρωστα δέκα φράγκα Τα πάντα εδώ είναι από μάρμαρο Και τί πολυτελείς ναργιλέδες πραγματικοί μιναρέδεςΜεθαύριο έκτη ημέρα του ταξιδιού θα είμαστε στην Αλεξάνδρεια Τί θα κάνω άραγε εκεί κάτω Θα βρω δουλειά Διότι όλη κι όλη μου η πε-ριουσία είναι μια στερλίναΗ καρδιά μου σφίγγεται σαν σκέφτομαι το βασανιστήριο της πείνας την έλλειψη στέγης Ενθαρρύνουμε ο ένας τον άλλον ο Μουσσά κιεγώ όταν το φάντασμα των μαύρων ημερών εμφανίζεται στη σκέψη μας Δίνουμε αμοιβαία υπόσχεση πως όποιος από τους δυο μας σταθείπιο τυχερός θα βοηθήσει τον άλλον Και θα παρηγοριόμαστε πάντα υπολογίζοντας στην επιείκεια τrsquoουρανού Ο Μουσσά προσθέτει― Κι ύστερα είναι και το μπαρ της Σάραςhellip Αν πηγαίνει καλά θα της επιτρέψω να το δουλέψει κι αυτό το χειμώνα Θα το στολίσουμε μάλισταμε μια τοιχογραφία σε στυλ μπαρόκ και θα μας πληρώσει γιrsquoαυτό με μια γερή αμοιβή Το θέμα είναι να την τραβήξουμε την καημένη από ταχέρια αυτού του ξεδιάντροπου που της παίρνει τα χρήματα και τα δίνει στο τζόγοΦαίνεται πως ldquoαυτός ο ξεδιάντροποςrdquo είναι ένας πολύ όμορφος νέος άνδρας κι ένας απαράμιλλος ζαχαροπλάστης Όποτε θέλει ldquoκάνει μιαβουτιάrdquo για τρεις μέρες σrsquo ένα ldquoεργαστήριοrdquo και ldquoξαναβγαίνει στην επιφάνειαrdquo με δέκα στερλίνες στην τσέπη Έλα όμως που δεν το θέλεικαι πολύ συχνά Τις απεχθάνεται τις ldquoβουτιέςrdquo αυτές Τον λένε Τιτέλ Και στον Τιτέλ αρέσει περισσότερο να ldquoβουτάειrdquo το ταμείο του μπαρπαρά (να βουτάει) μέσα στις ζύμες του ζαχαροπλαστείουΤώρα αφήσαμε το Αρχιπέλαγος και τα αμέτρητα μοναχικά του νησιά πλούσια σε ποίηση χρώματα ήλιο όπου δεν θα μπορούσα όμως ναζήσω για πολύ Τώρα πλέουμε στrsquo ανοιχτά της Μεσογείου Μόλις περάσαμε την ΚρήτηΗ θάλασσα είναι λάδι σαν μια ήσυχη λίμνη Κάτω από τις σόλες μας νιώθουμε και τις παραμικρές δονήσεις που μεταδίδουν οι μηχανές στοσώμα του καραβιού Και μόλις σήμερα αντιλαμβάνομαι όλη την ομορφιά του Δακία Δεν είναι ότι επιβάλλεται με το μέγεθος ή με την πολυ-τέλειά του αλλά δίπλα στα άλλα τρία βαπόρια που κάνουν την ίδια διαδρομή είναι σχεδόν μοναδικό στη Μεσόγειο για την ολόλευκη γραμμήτου Είναι ένας κύκνος Ιδού το πλεονέκτημα της καύσης του μαζούτ σε σχέση με το κάρβουνο διότι η ποσότητα αιθάλης που εκπέμπουντα φουγάρα καθιστά αδύνατη την εφαρμογή της λευκής μπογιάς σε ολόκληρο το πλοίο Τα φουγάρα του Δακία όμωςείναι σαν να καπνίζουνπίπα Και αν κατεβείτε στο λεβητοστάσιο δεν θα δείτε τίποτα από τη σκληρή προσπάθεια μιας ντουζίνας μαύρων ανδρών να κουβαλάνε τό-νους κάρβουνο στα στόμια της φωτιάς όπου τα φτυάρια δεν σταματούν ούτε λεπτό να ταϊζουν τις εστίες Τίποτα Τρεις άνδρες πεντακάθαροιμrsquo ένα κομμάτι στουπί στο χέρι περιφέρονται μπροστά στους λέβητες παρατηρούν τα μανόμετρα και ρυθμίζουν τις στρόφιγγες που εκτο-ξεύουν το μαζούτ μrsquo έναν θόρυβο εκκωφαντικόΑυτή η πρόοδος της τεχνικής καύσης στα καράβια καθώς και ο ήλιος που σήμερα ακτινοβολεί επιτρέπουν στις κυρίες της πρώτης θέσηςνα λευκοστολιστούν από την κεφαλή ως τον αστράγαλο χωρίς το φόβο μήπως λερωθούν Παγκάκια και κιγλιδώματα είναι πεντακάθαραόπως τα αντικείμενα ενός σαλονιού Επίσης το θέαμα που προσφέρει αυτή τη στιγμή το ψηλότερο κατάστρωμα είναι από τα πιο γοητευτικάΚαι γεννάει στην ψυχή μου συναισθήματα αντιφατικάΒέβαια όλοι αυτοί οι φρεσκοξυρισμένοι κύριοι ντυμένοι με το ωραιότερο ταξιδιωτικό τους κοστούμιbull όλες αυτές οι ωραίες γυναίκες γοη-τευτικές μέσα στα φορέματά τους από πέπλα όπου το λευκό κυριαρχεί όπου ένα σπάνιο κόκκινο ένα μπλε ένα πράσινο σου τρυπούν τηνκαρδιά με την ένταση του ζωηρού χρώματος κάτω από έναν εκθαμβωτικό ουρανόbull ύστερα το πανηγύρι που περιβάλλει το βαπόρι μας τοοποίο ακολουθείται από ένα σύννεφο γλάρων και χάνεται μέσα στη απεραντοσύνη της θάλασσας ― ναι όλο αυτό το θέαμα με μαγεύει Μουαρέσει το ωραίο η γυναίκα η έντονη ζωή Δεν ζηλεύω τον κόσμο αυτόν και την ευτυχία του αλλά δεν πιστεύω επίσης ότι κι ο δικός μου οκόσμος με την αθλιότητά του πρέπει να είναι παράδειγμα ζωής Εάν ήταν στο χέρι μου να διαλέξω θα προτιμούσα την ευμάρεια παρά τηνφτώχεια μουΩστόσο δεν μπορώ να διανοηθώ την ευτυχία μιας πολυτελούς ζωής στη μέση μιας καθολικής σχεδόν φρικαλεότητας που βασιλεύει σήμεραστη γη και που είναι η απόλυτη συνθήκη για την ευτυχία μιας μειονότητας Εάν αυτό ήταν το αντίτιμο για τη δική μου οικονομική άνεση ετότε θα προτιμούσα τη φτώχεια μου Θα άφηνα συνειδητά να μου φύγει από τα χέρια ο χρυσός δίσκος πάνω στον οποίο θα μου πρόσφεραντην ευτυχία μου δίπλα στη δυστυχία του άλλου Να έτσι ακριβώς τη βλέπω τη ζωή Αν άλλαζα ποτέ γνώμη για το θέμα αυτό τότε θα ήμουνένα ελεεινό ανθρωπάκι Να μrsquo έλεγαν προδότη και να με κρεμούσανΣτην περίπτωσή μου λοιπόν πρόκειται περισσότερο για μια μυστικιστική λατρεία της εντιμότητας παρά για κοινωνική θεωρία Αυτή επιτρέπειτην προσωπική ευτυχία μέσα στη γενική δυστυχία Η άλλη όχι Ποτέ Αμαρτία ψυχής Μόνο ένας τρόπος υπάρχει τελικά να είναι κανείςτίμιος να έχει τη συνείδησή του απαλλαγμένη από κάθε υποκρισία να μπορεί να κοιτάξει οποιονδήποτε ευθέως μες στα μάτια και να τουπει ldquoΔεν σου χρωστάω τίποτα Πήγαινε εν λαώ αδελφέ μου Κι αν μάλιστα επιθυμείς κι αυτό το μαύρο ψωμί που έχω στο τραπέζι μου επάνωπάρτο Μα την ψυχή μου μην την αγγίξειςrdquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 11

Έκφραση 12

Τελευταία νύχτα του ταξιδιού Και τί νύχτα Σαν αυτές που τα καλοκαίρια τον Αύγουστο στα χωριά μας μαζευόμαστε στην αυλή γύρω απόένα μαγκάλι για να ψήσουμε ρόκες χλωρού καλαμποκιού και νrsquoακούσουμε τα τζιτζίκιαΕίμαι μαζί με τον Μουσσά στην πρύμνη του καραβιού όπου η προπέλα στροβιλίζει τα νερά με μιαν ευχάριστη ρυθμική κίνηση και δημιουργείμια λωρίδα αφρού που απομακρύνεται γοργά αναβράζουσα――― ξεμακραίνει και χάνεται στο άπειρο κάτω από το φεγγαρόφωςΕίναι αργά Σχεδόν κανείς πια στη γέφυρα του περιπάτου Οι ναύτες φίλοι μάς έφεραν εδώ αρκετά περισσεύματα από την κουζίνα τα οποίακαταβροχθίσαμε με μεγάλη όρεξη Τί τύχη για εμάς να έχουμε αυτούς τους καλούς συντρόφους Σε όλο το ταξίδι μας τάϊζαν έτσι δωρεάνή σχεδόν δωρεάν (Στις ενδιάμεσες στάσεις τους κερνούσαμε κανένα ποτήρι όλο κι όλο) Δίχως αυτήν την απρόβλεπτη υποστήριξη κι οΜουσσά και εγώ δεν θα lsquoχαμε τρύπια δεκάρα στην τσέπη μας σαν φτάναμε στην Αλεξάνδρεια Διότι είναι αδύνατον να περάσει κανείς από όλααυτά τα ωραία λιμάνια και να μην κατέβει να τα επισκεφθεί για να ξεμουδιάσει λιγάκι ή ακόμη και να διασκεδάσει καμιά φορά με κάθε κόστοςεκτός πια κι άν είναι υπερβολικά οικονόμος Τώρα θα ήθελα να μείνω σιωπηλός ακίνητος Δεν θα lsquoθελα καμία ομιλία να ταράξει την ησυχίατων μοναδικών αυτών στιγμών στη ζωή μου Είμαι γεμάτος καλοσύνη ευγνωμοσύνη ελπίδα και θα μου ήταν τόσο ευχάριστο να μείνω έτσι ξα-πλωμένος στη γέφυρα μες στο σκοτάδι χωρίς νrsquoαρθρώσω λέξη νrsquoατενίζω το φεγγάρι και νrsquoαφουγκράζομαι την αναταραχή της ΜεσογείουΑλλά νά ο Μουσσά είναι απόψε πιο δυστυχισμένος από ποτέ Αφηγείται με φωνή σβησμένη το οικογενειακό του δράμα αιτία του οποίου είναιη ΣάραΔεν είναι ότι πρόκειται για άνθρωπο ευσεβή με την έννοια του θρησκόληπτου ή που δίνει μεγάλη σημασία στη γνώμη των άλλων Αλλά η ζωήτου έχει δηλητηριαστεί από την περιπέτεια της κόρης αυτής Κανένα από τα παιδιά του δεν μπορεί να παντρευτεί Η ντροπή της Σάρας τουςέπληξε όλους ― ldquoΈχετε μια πόρνη στην οικογένειαrdquo τους φωνάζουν Πόσο οδυνηρό πρέπει να είναι αυτό για έναν πατέρα Να δουλεύει σανσκλάβος για να μεγαλώσει οκτώ παιδιά και να καταλήξει εδώΕκτός αυτού ο Μουσσά κυριεύεται ξαφνικά από κακά προαισθήματα Δεν ξέρει κατά πόσο να πιστέψει αυτή την ιστορία με το μπαρ― Εάν έχει μπαρ συλλογίζεται γιατί εδώ και δυο χρόνια που είναι στην Αίγυπτο δεν την είδαμε να στέλνει ποτέ ένα φράγκο στην οικογένειάτης ένα δώρο στις αδελφές της που ξέρει ότι είναι φτωχές Όχι Ακόμη και πόρνη μία Εβραία η οποία κερδίζει χρήματα η οποία ισχυρίζεταιότι φτιάχνει περιουσία δεν μπορεί να μένει τόσο αδιάφορη στα βάσανα των δικών της Θεέ μου κι αν λέει ψέματα Αν ζει στη δυστυχία Τότεχάθηκα Τότε η γυναίκα μου θα βγει αληθινή που μου έλεγε ότι είμαι ένας τρελόγερος κι ότι θα μπλέξω από μόνος μου σrsquoαυτή τη χώρα συμ-φορών για τους Εβραίους Αλλά τί να κάνω Τη λατρεύω τη Σάρα Είναι το πιο όμορφο και το πιο έξυπνο από τα παιδιά μου η μεγαλύτερη καρ-διά Αχ θα τον σκοτώσω αυτόν τον άτιμο που ξελόγιασε και λέρωσε την ψυχή του σπιτιού μουΑχ καημένε καημένε μου Μουσσάhellip Μουσσάhellip Δεν πρόκειται να τον εγκαταλείψω Θα κάνω ότι περνάει από το χέρι μου Αν χρειαστεί λοιπόνε θα θυσιάσω για ένα διάστημα και τον Μιχαήλ Φτάνουμε Η Αλεξάνδρεια διαγράφεται στον ορίζοντα ολοκάθαρα Ξεχωρίζουμε τους φοίνικες τους μιναρέδες τα σπίτια με τις ταράτσεςΣτο καράβι οι σνομπ άνδρες και γυναίκες έχουν κιόλας καλύψει το κεφάλι τους με τη λοφειοφόρο τους κάσκα αυτή των περιηγητών στιςθερμές χώρες Τί ανοησία Όλος ο κόσμος φοράει γυαλιά ενάντια στο τροπικό φως Αλλά ενάντια και στην ασθένεια των οφθαλμών απrsquoότιφαίνεται

laquo Πλοῖα raquoΠὼς τὰ καράβια εἶναι σώματαδὲν ἤξεραπὼς τὸ καράβι εἶναι μέληΝὰ ταξιδεύει τὸ δεξὶ νὰ βρεῖτrsquo ἀριστερό του χέρι

Ἰ Μόραλης

2016 Έτος Γιάννη ΜόραληἘρωτικὸἐπιτύμβιοΟἱ μνῆμες ἔχουν μαῦρεςσκεπασμένες κνῆμεςἐκμαγεῖα στὸ ντουλάπιγύψινη ἁφὴ καὶ πικραμένηκι ὅμως φῶςποὺ τυραννάει τὰ δάχτυλατὶς κόχεςμιὰ ἀπουσία γρηγοροῦσαμιὰ μορφὴ στὰ σπλάχναΠοτὲ μὴν πεῖςlaquoλιτάνευση ἐκμαγείωνμιὰ φορὰ τὸ χρόνοraquoὍσο τὰ κόκκαλα ἀντιστέκονταινὰ τοὺς κοιτᾶς εὐλαβικὰὅσους ἀγάπησανγίνονται μάτια καὶ θωροῦν σὰν ἀπομένουν ἀπrsquo τὰ πρόσωπαμόνο φωτογραφίες

Τα ποιήματα ανήκουν στηνποιητική συλλογή Μαθητείαεκδ ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ ΕΥΘΥΝΗΑθήνα 2013

Επιμέλεια Αναστασία Κόκκινου

Η Μπουμπουλίνα Νικάκη είναι κριτικός θεάτρου μεταφρά-στρια (βραβευμένη το 2008 για τη μετάφραση του ldquoΤο μακρύταξίδι της άμμουrdquo του Πιερ Πάολο Παζολίνι μέλος των Ελλη-νικών Επιτροπών του Διεθνούς Κέντρου Θεατρικής Μετά-φρασης και του MAison Drsquo Europe et drsquo orient στο Παρίσι

Ο Μουσσά (1934) του ΠαναϊτΙστράτι (πρώτη μετάφραση copy στα ελληνικά) στην εναρκτήρια εκδήλωση του κύκλου Άγνωστος Ελληνισμός στη Στέγη Γραμμάτων amp Τεχνών - Αθήνα 2010εισήγηση για το συγγραφέα και μετάφραση Μπουμπουλίνα Νικάκη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 12

Έκφραση 13

ΧοροστάσιΌπως χορεύει η Ήπειρος και σιγοπερπατάει Γιάννη μου το μαντήλι σου σε μένα το πετάειΚαι μια κοντούλα λεμονιά ζυγώνει στην αυλήμου μη με μαραίνει η ξενιτειά και παίρνει τοφιλί μου

Αναστασία ΚόκκινουΣπάρτη 22 - 6 - 2012

Γόρδιος δεσμός

Δε δοκίμασε καν να τον λύσειούτε και πρόσεξε το μειδίαμα στα χείλη των ντόπιωνόταν πήρε βαθιάν ανάσα και ύφος αγέρωχομε το σπαθί του διαπέρασε το μύθοχρειαζόταν υλικό για το δικό τουανοίγοντας καινούργιους τρόπους

Μόνον οι ντόπιοι ήξεραν πως καιρό τώραεπινοούσαν χίλια δυό τεχνάσματα να συγκαλύπτουν τη φθορά του χρόνουπόλος έλξης και πηγή εσόδων ο γόρδιος δεσμός είχε σαπίσειας τον έκοβε λοιπόν να ησυχάσουνπιο βολικός αυτός ο τρόπος

και ο μύθοςhellip μύθος

Μοναξιά η έσχατηΜετακινούσε διαρκώς τα όριατων αντοχών τουκαι των άλλων -για να λέμε την αλήθειαΠότε κρυφά στα όνειρά τουκαι πότε φανερά-να τον ακούνε και να παίρνουν θάρροςοι φόβοι του και οι άλλοιΜέχρι που τα ξεπέρασε-τα όριά τουΣτην τελευταία απελπισίααρνήθηκενα δώσει τ΄όνομά του-την είπε μοναξιάαπαρηγόρητηΜοναξιά η εσχάτηΚαι αποσύρθηκεστα δώματα του επέκεινανα ξαποστάσει-στις δάφνες του είπανΕκείνος πήρε αγκαλιά τη μοναξιά του-κι έγειρε

Δημήτρης Πετρόπουλος -ηθοποιός

ΑδιαφορίαΠριν κάμποσα χρόνια πριν την εισβολή της τεχνολογίας και του πλούτουοι κοινωνίες ήταν συμπαγείς Οι άνθρωποι είχαν την ανάγκη ο ένας τονάλλο Υπήρχε αλληλεγγύη και συμμετοχή στα κοινά Τα καφενεία γινότανμικρές Βουλές όπου συζητούσαν τα προβλήματα αντάλλασαν απόψειςμετέφεραν πληροφορίες έπερναν αποφάσεις για το κοινό καλό Η ει-σβολή της τεχνολογίας (τηλεόραση αυτοκίνητο) και του πλούτου έσπα-σαν τη συμπαγή κοινωνία οι άνθρωποι απομωνόνταν και ο καθ΄έναςέπερνε την υπόθεση στα χέρια του για το δικό του συμφέρονΣήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης όλο και περισσότεροι άν-θρωποι αποστασιοποιούνται από τα Κοινά Τούτο φαίνεται από τις εκλο-γικές αναμετρήσεις που τα ποσοστά αποχής όλο και αυξάνουν Η ολοένααυξανόμενη αποχή και αδιαφορία των πολιτών με τα κοινά φαίνεται ναείναι σχεδιασμένη με απότερο σκοπό οι κυβερνήσεις να νέμονται τηνεξουσία μέσα σε μια παθογόνο κοινωνίαΕυτυχώς μέσα από τις διασπασμένες κοινωνίες υπάρχουν άνθρωποιπου ενδιαφέρονται και αγωνίζονται να κρατήσουν τη συνοχή της κοινω-νίας μέσα από Πολιτιστικούς φορείς Συλλόγους Ενεργών Πολιτών Πολι-τών Παρέμβαση και άλλων μορφών Η προσπάθειά τους είναι δύσκοληκαι επίμονη γιατί συναντούν τον τοίχο της αδιαφορίας Δεν πτοούνται καιαντιπαλεύουν τα εμπόδια Αυτοί οι άνθρωποι αυτοί οι φορείς θέλουν νακρατήσουν την κοινωνία συμπαγή και να αποτελέσουν τον φάρο για τομέλλον των επόμενων γεννεώνΑπτό παράδειγμα της αδιαφορίας είναι το παρακάτω κείμενοΗ αδιαφορία των πολιτών για τα κοινά είναι εχθρός της προόδου και τουπολιτισμού Στην αρχαία εποχήοι αδιάφοροι πολίτες θεωρούνταν κατώ-τεροι άνθρωποι μέσα στην κοινωνία Ήταν άγραφος νόμος που έγινεπίστη και απόκτησε διαχρονικό κύροςΟ Γκράτσι είχε πει πως laquo28 αδιάφοροι και 3 κακοί κάνουν 31 κακούςraquoΟ Γερνμανός κληρικός Μάρτιν Νιμέλ κρατούμενος σε στρατόπεδο συγ-κέντρωσης την εποχή του Ναζισμού αγανακτισμένος και μετανιωμένοςγια τη δική του αδιαφορία πάνω στα προβλήματα της εποχής του διατύ-πωσε τις παρακάτω σκέψειςlaquoΣτην αρχή οι Ναζί ήλθαν και συλλάβανε τους κομμουνιστές Δεν μίλησαδεν ήμουν κομμουνιστήςΈπειτα πιάσανε τους σοσιαλδημοκράτες Δεν μίλησα ούτε σοσιαλδημο-κράτης ήμουναΜετά από λίγο ήλθε η σειρά των συνδικάτων Δεν με αφορούσε Δεν είχαεκλεγεί σε συνδικάτοΑργότερα πιάσανε τους Εβραίους Σώπασα ούτε Εβραίος ήμουναΣτο τέλος ήρθαν να πάρουν εμένα Μα δεν υπήρχε κανείς να φωνάξειraquo

ΠΑΝΕΛΗΣ ΝΙΚΟΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 13

Έκφραση 14

1 Τρώτε συνειδητά Και μόνο όταν είστε σίγουροι ότι πραγματικά πεινάτεhellip Μην αφήνετετο άγχος ή την συνήθεια της καθημερινότητας να σας παρασύρειhellip Κλείστε την τηλεόρασηή τον υπολογιστή και απολαύστε το γεύμα σαςhellip2 Ξεκινήστε την ημέρα σας με ένα πρωινό πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και φυσικά σάκ-χαρα που θα σας δώσει ενέργεια και καλύτερη διάθεση για αρκετές ώρες3 Κάντε ένα διάλειμμα για κίνηση Βγείτε μια βόλτα και απολαύστε 15-20 λεπτά περπάτημαή βρείτε μια δραστηριότητα που σας ευχαριστεί και προσκαλέστε έναν φίλο4 Μειώστε τις μερίδες ndash Αυξήστε την συχνότητα των γευμάτων ndash Προσέξτε την σύστασηhellipΚατά μέσο όρο τα σημερινά σπιτικά φαγητά έχουν 63 περισσότερες θερμίδες απrsquo ότιείχαν 10 χρόνια πρινhellip5 Φροντίστε να ενυδατώνεται σωστά καθημερινά τον οργανισμό σαςhellip Έχει ανάγκη απόαρκετό νερό για να λειτουργεί κανονικά

6 Προσοχή στο χρώμαhellip Τρώτε πολλά λαχανικά και φρούτα έντονου χρώματος κεράσια μούρα ρόδια σταφύλια καρότοσπανάκι σαλάτα ντομάτες πιπεριέςhellip Όσο πιο βαθύ το χρώμα τουςhellip τόσο μεγαλύτερη η ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιώνπου περιέχουνhellip7 Αντί των λιπαρών άσπρων και κίτρινων τυριών που καταναλώνατε έως τώρα προτιμήστε κάποια με χαμηλή περιεκτικότηταλίπους αλλά εξίσου γευστικά πχ τυρί Cottage κατίκι Δομοκού άσπρο τυρί χαμηλών λιπαρών ανθότυρο μυζήθρα κλπ8 Τα μυρωδικά στο φαγητό όπως η δάφνη το γαρίφαλο και η κανέλα πέρα από τις γευστικές έχουν και άλλες επιδράσειςhellipΤα αιθέρια έλαιά τους που απελευθερώνονται κατά το μαγείρεμα έχουν αντιοξειδωτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες 9 Ο ΕΠΑΡΚΗΣ ΥΠΝΟΣ είναι ζωτικής σημασίας για το ανοσοποιητικό μας σύστημαhellip Μερικοί διαβιβαστές υπεύθυνοι για τονύπνο ασκούν μία διεγερτική δράση ακόμη και στους διαβιβαστές του ανοσοποιητικού10 Για όλους όσους ξεφύγατε από το πρόγραμμα σας τις προηγούμενες ημέρεςhellip μην τιμωρείτε τον εαυτό σας φτάνονταςσε υπερβολές και εξαντλητικές δίαιτεςhellip Απλά ακολουθήστε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο και καταναλώστε αρκετά υγρά

10 Συμβουλές

για μια

καλύτερη

ζωή

Θεπαπείααπό τηφύσηΗ αλόη

Επουλώνει πληγές τραύματα και εγκαύματα γρήγορα σε ανθρώπους και ζώα Γιrsquo αυτό το λόγο και χρησιμοποιείτε για την επούλωσηουλών μετά από εγχειρήσεις με επάλειψη gel αλόης αλλά και προληπτικά σε έγκυες για να μην αφήσουν σημάδια ραγάδες μετά τηνεγκυμοσύνη Επίσης είναι ιδανική για την περιποίηση και την πρόληψη δημιουργίας ουλών στην ακμή Η αλόη σταματάει την ουλί-τιδα μέσα σε 1 εβδομάδα όταν χρησιμοποιείτε σε οδοντόκρεμα διορθώνει προβλήματα στα ούλα και προλαμβάνει της ασθένεια πε-ριοδοντίτιδα ειδικά με οδοντόκρεμα που εκτός από αλόη περιέχει και πρόποληΈχει αντιαλλεργιογόνο δράση βοηθώντας τον οργανισμό να απορροφά καλύτερα τις ουσίες που μας προκαλούν αλλεργίες Επίσης ηαλόη είναι υποαλλεργική για το 99999 των ανθρώπων Η αλόη βελτιώνει το άσθμα μετά από συνεχή λήψη 6 μηνών αν και τα απο-τελέσματα αρχίζουν να φαίνονται ακόμα και από τον πρώτο μήνα με αντίστοιχη μείωση των εισπνεόμενων φαρμάκωνΈχει ευεργετική δράση στο έντερο Θαυματουργή στην κολίτιδα και τη δυσκοιλιότητα φουσκώματα και μυκητιάσεις Για προχωρη-μένη δυσκοιλιότητα διαλύστε 300 ml χυμού αλόης σε περίπου ένα λίτρο νερό και πιείτε το ανά διαστήματα μέσα σε μια ημέρα καιγια 3 ημέρες τουλάχιστοΕίναι η καλύτερη φίλη των φαρμάκων Βοηθάει τα φάρμακα να λειτουργήσουν καλύτερα και δεν έχει καμία παρενέργεια ούτε αλλη-λεπιδράσεις με αυτάΜειώνει το ζάχαρο στους διαβητικούς Ειδικά στον γεροντικό διαβήτη (τύπου ΙΙ) τα αποτελέσματα είναι θαυματουργά και φαίνονταισε 20 ημέρες εώς 2 μήνες Σε αυτή την περίπτωση ξεκινάτε την αλόη μαζί με τα φάρμακα αλλά όσο το ζάχαρο κατεβαίνει

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 14

Έκφραση 15

σε συνεννόηση με το γιατρό σας μειώνετε σταδιακά τα φάρμακαΜειώνει την χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια μέσα σε λίγες εβδομάδες χρήσης του χυμού Επίσης μειώνει την πίεση σε περίπτωσηυπέρτασηςΣταματάει την τριχόπτωση που προέρχεται από άγχος με το σαμπουάν αλόης και το ειδικό σπρέι αλόης με βότανα σαν μάσκα πουδεν ξεβγάζεταιΘεραπεύει το έλκος στομάχου και τις γαστροπεπτικές διαταραχές ακόμα και χωρίς τη χρήση φαρμάκων Προστατεύει το στομάχιαπό φάρμακα που το επιβαρύνουν και βοηθάει τη χώνεψη Ηρεμεί ξινίλες ρεψίματα και διάφορες διαταραχές Επίσης σταματά τηνγαστροοισοφαγική παλινδρόμησηΟ χυμός της Αλόης μπορεί να πίνεται καθημερινά και ισόβια σε μικρές ποσότητες 60- 100ml καθημερινά σε 2 ή 3 δόσεις Στις μισέςποσότητες είναι ο ιδανικός χυμός για τα παιδιά Μπορεί να διαλυθεί σε νερό ή χυμό ή χλιαρό τσάιΗ αλόη σκοτώνει το μύκητα που δημιουργεί την κολπίτιδα στα γυναικεία γεννητικά όργανα Επίσης είναι ευεργετική στιςουρολοιμώ-ξεις ακόμα και αν αυτές είναι χρόνιεςΕίναι ο απόλυτος σύμμαχος στην καθημερινή υγιεινή των ευαίσθητων περιοχώνΟ χυμός της αλόης πρέπει να καταναλώνεται συστηματικά από τους καπνιστές Είναι απαραίτητη η χρήσηAloeVeraLeaf της σε αυτήτην περίπτωση Βοηθάει τον οργανισμό μέσα από τα τριχοειδή να καθαρίσει τα εκατοντάδες δηλητήρια που κολλάνε στους πνεύμο-νες και πρέπει να απομακρυνθούν άμεσα από τον οργανισμό Προλαμβάνει τις καρκινογενέσεις που δημιουργούνται στον οργανισμόαπό τις ουσίες του τσιγάρου όπως η φορμαλδεΰδη το βενζόλιο και το μονοξείδιο του άνθρακαΟ χυμός της αλόης χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θεραπεία των αιμορροΐδων και του πόνου ή του κνησμού που αυτές δημι-ουργούν Με τη χρήση του χυμού του σπρέι άμεσης δράσης και της κρέμας με πρόπολη θεραπεύονται διάφορες δερματοπάθειεςόπως δερματίτιδα έκζεμα ή ψωρίαση Ειδικά για την ψωρίαση η Αλόη αποτελεί μία από τις πιο σίγουρες θεραπείες Υποχωρεί μέχρικαι 95 μέσα σε 2 -8 μήνες Τα αποτελέσματα όμως φαίνονται από το πρώτο 20ήμεροΜέσα από αυτή τη δράση της η αλόη θεραπεύει όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα Είναι ασθένειες που τις δημιουργεί ο ίδιος ο οργανι-σμός λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού Ο χυμός αλόης είναι άριστος σύμμαχος κατά τη διάρκεια μικρής ή μακράς δίαιταςπαρέχει πολύ σημαντικά ζωτικά συστατικά και βοηθάει τον μεταβολισμόΜελέτη του 1997 από το πανεπιστήμιο του Texas δείχνει ότι η αλόη μακραίνει τη ζωή και μικραίνει τη συχνότητα ασθενειώνΟ χυμόςτης αλόης πίνεται προληπτικά ακόμα και αν δεν υπάρχει κάποια ασθένεια 2-3 φορές τη μέρα από 30 ml είναι αρκετά για να ζήσετετις ιδιαίτερες ιδιότητες τηςΗ αλόη είναι μια σημαντική ελπίδα για το μέλλον σε εποχές που θα έρθουν και επιδημίες που θα λάβουν χώρα και τα κλασικά φάρ-μακα θα αποτύχουν

Πηγή Περιοδικό laquoΥγεία και ευεξίαraquo του Αρτινού εκδότη Αλέξανδου Λαλάκου

Ζωές πλασμάτων που δε ζουν σε ένα παράλληλο

σύμπαν αλλά συγχρόνως με εμάς Ζωές ζωντα-

νών οργανισμών που χαίρονται λυπούνται αισθά-

νονται έχουν θέληση για τη ζωή όπως ακριβώς

εμείς τα ανώτερα θηλαστικά οι Άνθρωποι

Εμείς οι άνθρωποι που έχουμε ανώτερη νοημοσύνη

μπορούμε να έχουμε τα ζώα είτε στην υπηρεσία μας

είτε στα σπίτια μας είτε στα κτήματά μας Οι άνθρω-

ποι είμαστε εκείνοι που κινούμε τα νήματα που φροντίζουμε για όλα τα υπόλοιπα ζώα

Αυτή η γωνιά θα προσπαθήσει να σας ενημερώνει για όλα τα τεκταινόμενα σε επίπεδο του Δήμου μας Να σας κρατάει σε επαφή με τα

συμβάντα που αφορούν τους φίλους μας τα Ζώα Δεν έχουν φωνή να μιλήσουν Δεν έχουν λόγο να εκφραστούν Το laquoΦιλοζωικό Σωμα-

τείο Άρταςraquo έχει ως στόχο τη συνεχή σας πληροφόρηση σε ότι αφορά το κομμάτι που πραγματεύεται

Όσα γνωρίζουμε εμείς επιθυμούμε να τα μεταφέρουμε και σε εσάς Ότι σχετικό με τα φιλοζωικά υποπίπτει στην αντίληψη σας θα σας

παρακαλούσαμε να μας το μεταφέρετε

laquoΟ πολιτισμός ενός λαού κρίνεται από τον τρόπο που συμπεριφέρεται στα ζώαraquo είπε ο μεγάλος Mahatma Ghandi

Εμείς λοιπόν θα αναφερόμαστε σε αυτές τις συμπεριφορές είτε αυτές είναι για κάτι καλό που συμβάλει στην ευζωία των ζώων ή στην

υιοθεσία τους είτε αυτό είναι κάτι κακό όπως η εγκατάλειψη η κακοποίηση ο βασανισμός

Πάντοτε τεκμηριωμένα σωστά βάσει των νέων νόμων που έχουν ψηφιστεί και σε συνεχή ενημέρωση και επικοινωνία με την αρμόδια

Υπηρεσία του Δήμου Αρταίων για τα ζητήματα που αναφύονται καθημερινά

Καλή μας αρχή λοιπόν Φιλοζωικό Σωματείο Άρτας

ΖωέςΖώων

Μια φορά και ένα κόσμημα

χειροποίητα κοσμηματα

Fb page Μια φορά και ένα κόσμημα

Βάσια Αττική τηλ 6988740710

(Απόφοιτη ΑΤΕΙ Πληροφορικης Άρτας)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 15

Έκφραση 16

Ηγυναίκα του Λωτ γύρισε και κοίταξε πίσω την ώρα της μεγάληςφυγής πληρώνοντας την ανυπακοή της στο Θεό και στον Λωτ

ενώ το μόνο που θέλησε ήταν να κρατήσει κάτι από τη μνήμη τηςπρογενέστερης ζωής της Τιμωρήθηκε κι έγινε στήλη άλατος για τοελάχιστο αυτό νεύμαπρος το παρελθόν τηςΗ Βεροιώτισσα Σοφία Καλογερίδου στις ιστορίες της συλλογήςτης laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo γεννάειμνήμεςμνήμες της προγενέστερης ζωής τηςαυτοβιογραφικά τηςστοιχείαξεθυμασμένες αναμνήσεις προσωπικές εμπειρίες και ντο-κουμέντα σιωπές και εξομολογήσεις ιστορίες συγγενών της λυ-τρωτικές ιστορίες απλών και καθημερινών ανθρώπων της γενέθλιαςγη της εσωτερικές διαδρομέςδιάφορες οπτικές γωνίες καταβύθισηστο χρόνο μικρή και μεγάλη ιστορία ιστορία και μυθοπλασία μνήμηκαι λήθη μια σειρά οπισθοδρομήσειςιστορίες παλιές και νέες πραγματικές και φανταστικές ιστορικά γεγονότα μνήμεςτης Μακε-δονικής γης της Βέροιας και του Μετόχι Προδρόμου της Ημαθίας Μια καταβύθιση στις σκοτεινές και φωτεινές πλευρές της πόλης τηςτου χωριού της και των ανθρώπων της Προνομιακές οι θέσεις τηςοξυδερκούς συγγραφέωςΣοφίας Καλογερίδου που στο μερικό βλέ-πει το σύνολο στο κομμάτι το όλο Επιχειρεί να παίξει με μνήμεςεπίμονες και λυτρωτικές είναι ένας νυγμός για το θλιβερό παρελ-θόν και το αγριεμένο σήμερα χωρίς να τιμωρηθεί και να γίνει στήληάλατος αλλά να επιβραβευτεί από τους απαιτητικούς αναγνώστεςτης καλής λογοτεχνίας διότι laquoχύνειraquo στους κοχλίες των αυτιών τωναναγνωστών όχι μόνο την προσωπική και οικογενειακή της ιστο-ρία αλλά και την ιστορία της Βέροιας Αυτός είναι ο ιδανικός τρόποςγια να μπορέσει κανείς να δώσει σάρκα και οστά σε μια πόλη καιαυτό το πετυχαίνει με τρόπο μνημειώδη η ίδια η συγγραφέας Αυτόδίνει απάντηση σε όσους αναρωτιούνται αν μπορεί μια πόλη ή έναχωριό να βιογραφηθεί όπως μια προσωπικότητα Μια βιογραφίαπόλης και μια αυτοβιογραφία που αντί να αναμασήσει με γλυκεράαισθήματα το απώτατο παρελθόν επιτρέποντας στη νοσταλγία νασαρώσει το πεδίο προτιμά να ζωγραφίσει με λαμπερά χρώματατην ιστορική κοινωνική και πολιτική σκευή τουΜε λαμπερά χρώ-ματα αλλά μακριά από εξιδανικεύσεις και αγιοποιήσειςΓιατί κανέναςσυγγραφέας και πολύ περισσότερο η Σοφία Καλογερίδου δεν είναιούτε παραγωγός ανακουφιστικών μύθων ούτε αγιογράφοςhellipΜια εξωτερική πρόκληση θα αφυπνίσει τις κοιμισμένες διαθέσεις καιαναμνήσεις της όπως συμβαίνει με τα ηφαίστειαhellipΌμως η Σοφία Καλογερίδου θα βρεθεί μπροστά σε μικροϊστορίεςκαι μεγαλοϊστορίες μεγάλης υπαρξιακής έντασης σκηνές που απο-καλύπτουν σχεδόν ψιθυριστά χωρίς τίποτα τομεγαλόφωνο το βαθύ ανθρώπινο δράμαΤότε που ζούσαμε hellip Σε χρόνια σέρτικα θυμω-μέναhellip Σαλοίκεκέδες οργανοπαίχτες γκαϊτα-τζήδες δεξιοτέχνες του κλαρίνου Πόντιοι τηςΒέροιας πνιγμένοι στον Αλιάκμονα ταΠιέριατο Βέρμιο βλαχογειτονιές της ΒέροιαςοΠρομηθέας- η δυτική συνοικία της ΒέροιαςΛαδόμυλοι της Βέροιαςη καραβέροια η Εληάτο σάλι του Αλιάκμοναθεές των τάπερταπερ-τζούδες κουνελοπνίχτες ο Τσονγκλασέ δηλω-σίες της Μακρονήσου ο Γράμμος και το ΒίτσιΜάυδες Παοτζήδες Σουμπερίτες Πουλικοί ηΜαρή και η Χαμαϊδή απόμαχοι καιμοναχικοίτραύματα του εμφυλίου εξιλεωτικέςπρακτικές χωρίς λύτρωση και από τη βαρβαρό-τητα ως την τρέλαγκαζοτενεκέδες με χρήματαστον απόπατο πάνω από το βόθρο γούνεςμινκ γυναίκες που γαυγίζουν γυναίκες που πε-ριμένουν τον άνδρα της ζωής τους δεκαοκτώολόκληρα χρόνια το πρώτο φιλί που ήταν το hellip

νεκροφίλημα ροδάκινα κράνα ρίγανη τσίπουρο ντουντουρμά-δες ρεβανί πεϊνερλί μαρμελάδες κεράσι φράουλακαιροδάκινοτζιρνίκια χαψίες (γάβροι) η Παναγία Εικοσιφοίνισσα καιπολλά άλλα Το διαβατήριο της συγγραφέως για τη διάσχιση του χρόνου καιτην προσπάθειά της για την κατάκτηση της μνήμης είναι το κάθετης διήγημα της συλλογής όχι το θεήλατο αλλά το καμωμένο μεγήινα υλικά το χειροποίητο που σπείρεται βλασταίνει και ανθίζειhellip Η Σοφία Καλογερίδου πρέπει όμως να γνωρίζει αυτό που λέει ομεγάλος Νορβηγός συγγραφέας Καρλ ΟύβεΚνάουσγκορντ laquoΗμνήμη δεν είναι αξιόπιστο μέγεθος μέσα στη ζωή Και δεν είναι εξαι-τίας του απλού γεγονότος ότι δεν βάζει ποτέ ως προτεραιότητά τηςτην αλήθεια Δεν είναι ποτέ η αναζήτηση της αλήθειας που καθορίζειεάν η μνήμη θα επαναφέρει ένα γεγονός με ακρίβεια ή όχιΗ αιτίαείναι το προσωπικό συμφέρον Η μνήμη είναι ύπουλη και χρησιμο-ποιεί τεχνάσματα αλλά όχι με τρόπο επιθετικό ή μοχθηρόΤο αντί-θετο κάνει ότι μπορεί για να κρατάει τον κάτοχότης ικανοποιημένοraquo Εικοσιεπτά διηγήματα μινιατούρεςΕικοσιεπτά διηγήματα μπονσάιΕικοσιεπτά διηγήματα με συντομία πυκνότητα αμεσότητα καικοφτή σαφήνειαΔεν μιλάμε για μινιμαλισμό αλλά για δωρικότητα Μικρή φόρμα Από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη μέχρι τον ΓιώργοΙωάννου η μικρή φόρμα ανέδειξε μάστορες στη της γλώσσας καιτου ύφους και χάρισε ανεπανάληπτες σελίδες στην ελληνική λο-γοτεχνίαΣε αυτή την γραμμή εντάσσεται και η συλλογή της Βεροι-ώτισσας ΣοφίαςΚαλογερίδου Γλώσσα ζωντανή δουλεμένη λιτή άμεση τρυφερή με λεπτές ποι-ητικές αποχρώσεις που εμπεριέχει ένα λεξιλογικό θησαυρό Λέξειςαπλές επιδέξια πλεγμένες αλλά και με ένα πνεύμα καθολικόπουπαράγει έναν ύμνο στη ζωή Οι τόποι μνήμης παραμένουν τόποι περισυλλογής υπόμνησηςανάμνησης και μαθημάτων για το μέλλον Το παρελθόν τόπων καιανθρώπων συνεχίζει να ζει στο παρόν διαμορφώνοντας και επη-ρεάζοντας τις ζωές τωνσημερινών ανθρώπωνΟι ιστορίες θέλουν απλώς να λέγονται Οι ιστορίες θέλουν πάντααπλώς να ειπωθούν Υπάρχει πάντα μια ιστορία που θέλει να ειπω-θεί Το μόνο που μπορεί ένας συγγραφέας να εμπιστευθεί είναι αυτάτα κύματα της παλίρροιας που σκάνε μέσα του την ιστορία δηλαδήπου θέλει να ειπωθεί Εσύ Σοφία Καλογερίδου αυτό έκανες εμπι-στεύτηκες την ίδια την πράξη της γραφής Και δεν ξέρω πόσο σε

αντάμειψε αλλά τις ιστορίες σου τις είπες Καιαυτό που έχτισες είναι διαχρονικό Εύχομαι μεόλη μου την καρδιά όσοι χειριστούν από εδώκαι πέρα την προώθηση της συλλογής των διη-γημάτων σου να τους δώσουν την ευκαιρία ναδιαβαστούν ώστε αυτό να επιβεβαιωθείΣπουδαίο βιβλίοΗ Σοφία Καλογερίδου γεννήθηκε το 1969 στηΒέροια όπου ζειΣπούδασε Ηλεκτρολόγος μη-χανικός στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκηςκαι τελείωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμασπουδών laquoΔημιουργική Γραφήraquo στο Πανεπι-στήμιο Δυτικής Μακεδονίας Είναι καθηγήτριαΠληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαί-δευσηΈχει διακριθεί σε εφτά διαγωνισμούς ενώ διηγήματά της περιέχονται σε τέσσεριςσυλλογικές εκδόσειςΑυτό είναι το πρώτο της βι-βλίο

Κώστας Τραχανάς

ΣΚαλογερίδου Διηγήματα

laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo Εκδόσεις Παράξενες Μέρες 2016 σελ 109

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 16

Έκφραση 17

Μrsquo αυτόν τον τίτλο που προκαλεί ερωτηματικά βάφτισε το πρώτο της βιβλίο μετά από δια-κρίσεις της σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις ηΒεροιώτισσα συγγραφέας Σοφία Καλογερίδου (φωτο)

Και επειδή ο τίτλος είναι συνήθως σημείο αναφοράς ενός βιβλίου ο συγκεκριμένος τίτλος μπορείνα λειτουργήσει για άλλους ελκυστικά με τη γοητεία που προκαλεί το παράξενο και για άλλουςαπωθητικά με την υποψία του ακατανόητουΗ Καλογερίδου διακινδύνευσε να συμβεί το δεύτερο επιμένοντας στον τίτλο έχοντας επίγνωσητης αξίας του βιβλίου της αλλά και γιατί είναι και η ίδια ίσως laquo ανυπότακτηraquo όπως ανυπότακτεςονομάζει τις ιστορίες του βιβλίου της και τους ήρωές του που επίμονα ζητούσαν να παραβιάσουντην καταπακτή της μνήμης και να βγουν στο φωςzogia-vivlio-kafe-sofia-kalogeridouΕίκοσι εφτά μικρά διηγήματα εκδόσεις Παράξενες Μέρες που ξεκινούν από το ελάχιστο τηςμισής σελίδας για να απλωθούν σε περισσότερες αλλά ποτέ πολλές σελίδες προκαλούν την ίδιααίσθηση με τα έργα μικρής φόρμας στην Τέχνη Η ουσία στο μικρό και λίγοΤο βιβλίο της είναι ένα βιβλίο μνήμης laquoΑφιερωμένο στη μάνα μου Μαρία και τη γιαγιά μου Σοφίαπου εγκαταβιώνουν στη μνήμη μουraquo γράφειΌμως η μνήμη όχημα που την οδηγεί στο χθες λειτουργεί και αντίστροφα φωτίζοντας συμπερι-φορές σημερινές ζωγραφίζοντας έτσι την ανθρωπογεωγραφία των τελευταίων πενήντα χρόνων

Οι ήρωές της που κινούνται στο χώρο της Μακεδονίας και συγκεκριμένα γύρω από τη Βέροια στα χωριά του Αλιάκμονα ndash laquoΤα παι-δικά καλοκαίρια τα πέρασα στο μικροσκοπικό χωριό μου το Μετόχι Ημαθίας και αν και νιώθω πολίτης του κόσμου τα χώματα τουτόπου αυτού με συγκινούν ιδιαίτεραraquo- είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που περνούν από δίπλα μας χωρίς να τους προσέχουμεή το αντίθετο τους προσέχουμε γιατί είναι πολύ διαφορετικοί καθώς ξεφεύγουν από το κοινωνικό statusΣυνήθως οι ήρωες των βιβλίων πλάθονται από τους συγγραφείς τους με έντονα χαρίσματα ή ελαττώματα ώστε να είναι ελκυστικοίγια τον αναγνώστη και να μπορεί να πλεχθεί γύρω τους ο μύθοςΟι περισσότεροι ήρωες της Καλογερίδου παρόλο που δεν διαθέτουν ούτε το χάρισμα ούτε το ελάττωμα σε μεγάλο βαθμό υψώνουντο μπόι τους με σημαία τη γνησιότητά τους διεκδικώντας κι αυτοί τη θέση τους στη γραφή

Πορτρέτα της καθημερινότητας με γρήγορες και εύστοχες πινελιές αποτυπώνουν εξωτερικά και κυρίως εσωτερικά χαρακτηρι-στικά με μια δύναμη που ξαφνιάζει Νέοι γέροι παιδιά όλες οι ηλικίες έχουν τη θέση τους σrsquo αυτό το βιβλίοΟ Τσονγκλασέ που δίνει και το όνομά του στο βιβλίο ήρωας μόνο μισής σελίδας δεσπόζει ανάμεσα στα πορτρέτα με την τραγικό-τητά του καθώς εμείς οι άλλοι δεν μπορούμε να μπούμε στο δικό του παράξενο κόσμο τόσο διαφορετικό από το δικό μας τονεκλογικευμένο χλευάζοντάς τονΗ Βουλάρα η Τσαπατσουλιστάν η τρελή που γάβγιζε ο Σίμος ο κεκές η laquoχήραraquo ερωμένη ο laquoδηλωσίαςraquo θείος ο άστεγος Νο 134ο κ Δημητράκης στο γηροκομείο η μικρή τσιγγάνα στο ναζιστικό στρατόπεδοhellip Κι όλοι αυτοί και άλλοι να σχηματίζουν ένα πολύ-χρωμο ψηφιδωτό με τη μοναξιά τους τα χαμένα όνειρα και τους αγώνες τους αλλά και με το πάθος τους για τη ζωή το γέλιο καιτο κλάμα τους τα σωστά και τα λάθη τουςΌλοι όμως καθαγιάζονται μέσα από τις συνθήκες που τους οδήγησαν στις πράξεις τους αφού η δημιουργός τους πάντα πίσω απότο laquoέτσιraquo ψάχνει το laquoγιατίraquoΟι ήρωές της είναι τόσο ζωντανοί ώστε κάποιοι απrsquo αυτούς θα άντεχαν και σε μια θεατρική ή σπονδυλωτή κινηματογραφική δια-σκευή δημιουργώντας ένα παράλληλο σύμπανΜια τοιχογραφία των απλών καθημερινών ανθρώπων φτιαγμένη από τα χρώματα της αλήθειας και της έμπνευσηςH αφήγηση της πολλές φορές χρησιμοποιεί το πρώτο πρόσωπο προσδίδοντας μια ιδιαίτερη αμεσότητα καθώς ο αφηγητής ο ση-μερινός Έλληνας βλέπει μέσα από το παράθυρο της μνήμης την ποντιακή του οικογένεια με τον αυθορμητισμό της τη γενναιοδωρίατα πείσματα και τις παραξενιές της που έπλασε αυτόν νοσταλγικό παρατηρητή του χθες αλλά δυστυχώς και άπραγο παρατηρητήτου σήμεραΌταν η αφήγηση μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπη μπορεί να φαίνεται πως αντανακλά αφηγήσεις άλλων περνά όμως από το ίδιοφίλτρο της ματιάς της πεζογράφου που την αφομοιώνει με την πρωτοπρόσωπη έτσι ώστε να μην ξεχωρίζεις πού ξεκινούν τα αυ-τοβιογραφικά στοιχεία και πού τελειώνουνΟ διάλογος όπου χρησιμοποιείται κερδίζει τον αναγνώστη καθώς κυλά με φυσικότητα χτίζοντας στέρεα τους χαρακτήρεςΟ λόγος της πυκνός δυνατός με αυστηρή επιλογή εκείνων των λέξεων που έχουν τη μεγαλύτερη εμβέλεια και είναι πιο κοντά σταπρόσωπα τον τόπο και την εποχή

Εκδόσεις Παράξενες ΜέρεςΤο τραγικό προβάλλει ανάγλυφα χωρίς τον παραμικρό μελοδραματισμό αλλά και χωρίς η ατμόσφαιρα ποτέ να βαραίνει αφούμια σπάνια αίσθηση χιούμορ διατρέχει όλο το βιβλίοΗ ίδια γράφει στον πρόλογο του βιβλίου της laquoΌταν έγραφα το βιβλίο έκλαψα και γέλασα Αν νιώσετε τον παλμό και την ανάσατου θα ήθελα να αφεθείτε στο συναίσθημά τουraquoΚαι έτσι πραγματικά συμβαίνει Αφήνεσαι στο συναίσθημά του αλλά και διακρίνεις με καθαρή ματιά μια νέα ταλαντούχα συγγραφέαμε δικό της προσωπικό ύφος και με μια πρωτότυπη συναρπαστική γραφήΗ Καλογερίδου λοιπόν μrsquo αυτό το πρώτο της βιβλίο δεν απέδειξε μόνο πως ξέρει να αφηγείται κερδίζοντας τον αναγνώστη Απέ-δειξε πολύ περισσότερο πως αγαπάει τον άνθρωπο πως τον ξέρει καλά και τον τιμά με τη γραφή της

Γράφει Η Δήμητρα Σμυρνή -Φιλόλογος

Σοφία καλογερίδου ldquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάrdquo

Ένα βιβλίο μνήμης που οδηγεί στο χτες Από τις εκδόσεις Παράξενες μέρες 2016

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 17

Έκφραση 18

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΚοινωνική Συνεταιριστική ΕπιχείρησηΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία που ανοίγει σε μια παράξενη εποχήΈνα καταφύγιο για τους νέους συγγραφείς που θέλουν να ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμοΈνα βλέμμα σrsquo αυτό που γίνεται εκεί έξω αυτό που συμβαίνει τώρα σε κάθε πόλη σε όλη τη χώρα σε όλο τον πλανήτηΣrsquo αυτό το σπίτι υπάρχει μια θέση για σημαντικά βιβλία που έλαμψαν στην εποχή τους και πρέπει να τα ξαναγνωρίσουμεΟι Παράξενες Μέρες είναι ένας ελληνικός εκδοτικός οίκος ανοιχτός στα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό Ελ-ληνικός επειδή ξεκινάμε από εδώ και ψάχνουμε πρώτα το δικό μας παρελθόν προσπαθούμε να διακρίνουμε το δικό μαςμέλλον αλλά το βλέμμα μας αγκαλιάζει όλο τον κόσμο Ακόμη περισσότερο αγαπάμε το διαφορετικό και πολεμάμε οτι-δήποτε σκοτεινιάζει ακόμη περισσότερο τις παράξενες μέρες μαςΈνας εκδοτικός οίκος που ανα-ζητάει συγγραφείς που έχουν κάτι σημαντικό να αφηγηθούν Θα διαβάσουμε με προσοχήκάθε κείμενο και θα αποφασίσουμε την έκδοσή του αν μας ενδιαφέρει ως αναγνώστες Αυτό και τίποτε άλλο θα είναι τοκριτήριό μας Τα βιβλία μας θα έχουν προσιτή τιμή και θα τα διαδίδουμε με ένα απλό δελτίο τύπου χωρίς προκάτ κριτικέςκαι ψεύτικα στολίδια Το ζήτημα για μας είναι να εκφράσουμε το σήμερα Αν το καταφέρουμε αυτό δεν έχουμε ανάγκητα κόλπα του μάνατζμεντ Εδώ μιλάμε για βιβλία Μιλάμε γιrsquo αυτό που αγαπάμε Μιλάμε για το σήμεραΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ

Ένας εκδοτικός οίκος που εκμεταλλεύεται την αγωνία και τα όνειρα των νέων συγγραφέωνΈνας εκδοτικός οίκος που laquoπουλάειraquo προκαταβολικά το βιβλίο στον ίδιο τον συγγραφέαΈνας εκδοτικός οίκος που διαπλέκεται με κυκλώματα προώθησης laquoδημιουργώνraquo που ξεκινούν από την πιο απλή μορφήlaquoτου γνωστού μας παιδιούraquo και φτάνoυν μέχρι τα εξειδικευμένα συστήματα προώθησης και καθιέρωσης συγγραφέων μετη μέθοδο του (διαφημιστικού) σωλήναΈνας εκδοτικός οίκος που προτάσσει τις ανάγκες του management από την αγάπη για τη γραφή και τα βιβλίαΠαράξενες μέρες για εκδόσειςΜπορεί να είναι παράξενες οι μέρες Και πότε δεν ήταν Αλλά και τώρα και πάντα έχουμε ανάγκη τα βιβλίαΓια να αντέ-

ξουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ομορφύνουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ονειρευτούμε έναν καλύτεροΜε ποιον τρόποΠρο-σφέροντας αυτό που αξίζει να διαβάσετεΕίμαστε εδώ και σας περιμένουμε Συγγραφείς με ταλέντο και εμμονές (μπορείκαι με το χάρισμα) παράξενοι γραφιάδες μανιακοί αναγνώστες και απλοί βιβλιοφάγοιΕίμαστε εδώ για να σας φέρουμεκοντά Και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε περισσότερο στη ζωήΜπορεί να επιβιώσει κάποιος έτσιΠοιος ξέρει Αλλάαξίζει τον κόπο να δοκιμάσουμε

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία

ΟΠολιτιστικός Σύλλογος Παραδο-σιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo δρα-

στηριοποιείται στο βόρειο τμήμα τηςΛέσβου και από το 2012 έχει επεκτείνειτις δραστηριότητές του και στηνΑθήνα ιδρύοντας το πρώτο του - αυ-τόνομο- παράρτημα στο Νέο ΗράκλειοΑττικής Βασικός άξονας των δραστη-ριοτήτων του Παραρτήματος είναι ηεκμάθηση παραδοσιακών χορών απόόλη την Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα λει-τουργούν και τμήματα μοντέρνουχορού γυμναστικής εκμάθησης παρα-δοσιακών οργάνων και τραγουδιούκαθώς και τμήμα θεάτρου Υπεύθυνοςτων χορευτικών τμημάτων είναι ο Γρη-γόρης Γρηγορίου με καταγωγή απότον Μόλυβο της Λέσβου Με σύμβολότου το κάστρο της Μήθυμνας ο laquoΜό-λυβοςraquo έχει ως στόχο την προστασίακαι τη διάδοση της πλούσιας κληρονο-μιάς του τόπου μας Η προσέγγιση τηςπαράδοσης μέσα από το χορό τη μου-

σική το τραγούδι και τα δρώμενα είναι για τα μέλη του ο ορίζοντας εκείνος μέσα από τον οποίο θεραπεύουν αρνητικές όψεις του σύγχρονουπολιτισμού δρώντας συλλογικά και με πνεύμα εθελοντισμού Στις 10 Αυγούστου 2016 το Παράρτημα θα δώσει και φέτος το καθιερωμένοραντεβού του και θα ανταμώσει τον μητρικό Σύλλογο στο Κάστρο του Μολύβου στη Λέσβο στο 16ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Μή-θυμνας ενώ το φθινόπωρο στις 15 Σεπτεμβρίου στο Ν Ηράκλειο Αττικής θα παρουσιάσει χορούς από όλη την Ελλάδα στα laquoΗράκλεια2016raquo Ας ανταμώνουμε πάντα με χορούς και τραγούδια

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδοσιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσα από το χορό

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 18

Έκφραση 19

Αναζητώντας την Άρτα

Γυρίζω από πλατεία σε πλατεία Κάθομαι σεκάποιο παγκάκι για λίγο κι απέ σε κάποιο laquoκαφέ raquoΔεν υπάρχουν πια εκείνα τα παραδο-σιακά καφενεία με τα στρογγυλά τσίγκινατραπεζάκια άλλα με το ξεβαμμένο πράσινο ήτο μπλε Μερικά τους σκουριασμένα έναγύρωΚοιτάζω τις πόρτες μία ndash μία σα νάναι να θυ-μηθώ ένα άνοιγμα που πίσω του περίμενε ηhellipνα μου δώσει τάχα την άλγεβραΣτην έκτη σελίδα ψιθυρίζει Ναι εκεί υπάρχει με μολύβι Σ` αγαπώ Στη στροφή της ανηφόρας για τα προσφυ-

γικά σηκώνω μια πέτρα να βρω από κάτω ανκάποια από τις πατημασιές του χρόνου ξέ-φυγε από την ισοπεδωτική μανία της ασφάλ-τουΆδικα ψάχνεις λέει Καιρό που μετακόμισαναπό τα μάτια ndashπλημμυρίζανε κάθε τόσο πουφοβήθηκαν- στην καρδιά κι από κει ndashούτεπου τις χώραγε-κόνεψαν σε μια ξεχασμένηάκρια του νου κι έρχονται απρόσκλητες λευ-κοντυμένες οπτασίες στο φεγγαρόφωτο τουΜάηΚάθομαι να πιω ένα ούζο Γύρω ndashτριγύρω

άγνωστα πρόσωπα Νέοι οι περισσότεροιΜε τα σκισμένα ndash ξεβαμμένα τζιν σακουλια-σμένα στα γόνατα και τα μπράτσα γεμάτατατουάζ σαν κατάδικοι που δραπέτευσαναπό κάποιο κάτεργοΓυρίζω τρέχοντας πίσω να θυμηθώ Αφηνιά-

ζει ο νους Στου Σκαντάλη- είχε πει Περίμενέμε θα ρθώ με τηhellipτάχα να σου φέρω τη με-τάφραση του Λυσία Να κοιτάξεις στο τέλος-Είστε ξένος -με ρωτάει η ευγενική περιέρ-

γεια του μοναχικού πελάτη πρωινού όπως κιεγώ από το διπλανό τραπέζιΝαι λέω ξένος Περαστικός για την ΆρταΜε κοιτάζει περίεργα Μα είστε στην Άρτα ndash

λέει Εδώ είναι η Άρτα-Α λέτε για την πλατεία Τα κτήρια Την οδό

Σκουφά Το ουζερί του Κακαβά η πλατείαΚιλκίς Αυτά ναι είναι εδώ Όμως τα άλλαhellip- Τα άλλα Μήπως ψάχνετε για την Παναγίατην Παρηγορίτισσα Καλέ μου Αρτινέ Όχι δεν ψάχνω την Πανα-γία την ΠαρηγορίτισσαΑυτή ούτε που ξέρω ποια είναι Ψάχνω γιατην Παριορίτσα για το Μονοπλιό Για την Κασοπίτρα -----------Δυο τραπεζάκια πιο κει ένας γεροπαλαιός

μετράει χάντρες στο κεχριμπάρι του και νοι-ώθω πως έχει στήσει αφτί Με κοχεύει κιόλαςμε μισόκλειστα μάτια-Αυτά δεν υπάρχουν πια-επεμβαίνει Κερνάςένα τσίπουρο να σου πω που θα τα βρειςΣηκώνεται κι έρχεται δίπλα μου Ανασηκώ-

νει το κασκέτο του και σκύβει δίπλα στ `αφτίμου Μέσα στη ψυχή σου-λέειΜόνο εκεί

5-6-16Σταύρος Ιντζεγιάννης-συγγραφέας-

ποιητής -δημοσιογράφος-ένας Αρτινόςνέος hellip87 ετών που ζει στην Πάτρα

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο Μας βάλαν σε μια βάρκαΚαι δυνατή βροχή Μου δώσαν δυο κουπιάΜε σύραν δουλεμπόροι μας είπαν δρόμο τώρα Το Αιγαίο να διαβώ Χτυπάτε για στεριά

Το κύμα μεγαλώνει αδειάζαμε με βάρδιεςΚαι τρέμει το σκαρί με χίλιες προσευχέςΝερό στην βάρκα μπαίνει περνούσαν και οι ώρες Γιατί είμαστε αρκετοί Μα πουθενά ακτές

Κλαίμε όλοι την Συρία Κλαίμε όλοι την Συρία Και την κεντρική Ασία και όλα τα μικρά παιδάκιαΚλαίμε τους αδικημένους κλαίμε μάνες πατεράδεςΤου Αιγαίου τους πνιγμένους Και τα΄αβάπτιστα μωράκια

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο σαν ήρθε η άλλη μέραΈνα κύμα σαν βουνό έβλεπα μόνο ουρανόΜας έκοψε στην μέση χαθήκαν οι συντρόφοιΤην βάρκα μας στα δυο και κλάμα ως τον θεό

Μας μάζεψαν οι ναύτες με πήγαν στην ΕλλάδαΣε πλοίο φορτηγό τα σύνορα κλειστάΤι απογίναν οι άλλοι την νύχτα δεν κοιμάμαιΔεν ξέρω να σας πω Τι γίναν τα παιδιά

Στέλιος Τσίκος επιγραφές - ποιητής στιχουργός

Οδημόσιος έπαι-νος η αναγνώ-

ριση και η ανάδειξηηθικών αξιών στιςμέρες μας είναι τοαπαραίτητο ανά-χωμα πολιτισμούστην ανθρώπινη πο-ρεία μαςΑκέραιοι άνθρωποι ανάμεσά μας κόντρα στο κυνήγι του πλούτου τη φρίκητης βίας και την αναλγησία της ατομικής επιβίωσης και υπεροχής προτά-σουν το ανάστημά τουςΑραιά μεν αλλά η αρετή καταφέρνει να γλιστράει και στις μέρες μας με αληθι-νές λέξεις και μεγάλους συμβολισμούς όταν στην πράξη ξεπερνά τα προ-φανή και απλώνει διακριτικά τις ανθρώπινες ευαισθησίεςΔεν διδάσκεται και δεν κωδικοποιείται η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη Κουβα-λιέται μέσα μας και οριοθετεί τη ζωή μας Δεν αντέχεται όλος αυτός ο πόνοςπου βιώνει σήμερα η γενιά μας χωρίς τους Σαμαρείτες μαςΈνας σύγχρονος Σαμαρείτης ήταν και ο οδηγός του Υπεραστικού ΚΤΕΛΆρτας με το λεωφορείο Νο 44 Υπέργηρος συνταξιούχος στις 30052016 πουέκανε τη διαδρομή για το χωριό του λησμόνησε το τσαντάκι του κατεβαίνον-τας δίπλα στο κάθισμα με την μηνιάτικη σύνταξη μέσα βιβλιάρια του και άλλαπολύτιμα προσωπικά είδηΟ τίμιος οδηγός και αφού περιπλανήθηκε σε άλλα δρομολόγια το τσαντάκιαναζήτησε τον επιβάτη για να παραδώσει αυτούσιο το περιεχόμενό του Ηπράξη της ανεύρεσης και της επιστροφής αποκτά ιδιαίτερη δυναμική καιηθικό έρεισμα και από το γεγονός ότι όχι μόνο δεν δέχθηκε ένα συμβολικό φι-λοδώρημα αλλά είπε ο εξαίρετος οδηγός ότι ήταν ευτυχής στιγμή για τον ίδιονα μοιραστεί την χαρά με τον απαρηγόρητο-ευτυχώς για λίγο- συνταξιούχοΗ ζωή του καθενός μας λοιπόν είναι ότι δίνουμε και οι μικρές αυτές ιστορίεςθέλουμε να επαναλαμβάνονται για να κρατά ο κόσμος και την ομορφιά τουΟ έντιμος και ευγενικός πολίτης ξέρει να αφήνει καλό και μεγάλο ίχνος στηνπερπατησιά του γιατί ακούει δυνατά τη φωνή της συνείδησής του Σε ευχαρι-στούμε θερμά οδηγέ Στέλιο και ο μπάρμπα Κώστας θα σε περιμένει στομικρό καφενεδάκι του χωριού του για ένα καφέ βαρύ γλυκό και πολύ κουβένταόπως παλιά

Ο ανηψιός του ΤΑΚΗΣ ΝΤΑΛΑΣ

Ένας άλλος κόσμος

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 19

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 6

laquoΕίμασταν απλοϊκοί κι ευλαβικοί με μιαν απολησμονημένη μέσα στα μάτια μας καταχνιά του 19ου αιώνα κληρονομιά πατρική

Ποίηση κοινωνική επανάσταση έρωτας μπερδεύονταν στο μυαλό μας έκαναν την περπατησιά μας ζαλισμένη και σαν υπνοβα-

τικήraquo

Με αυτή τη διαπίστωση ndash απολογισμό μιας εποχής ο Τερζάκης κατορθώνει να δώσει το στίγμα της πρώτης μεσοπολεμικής δεκαετίας και μεαφορμή την περίπτωση της Πολυδούρη ανάγεται στο laquoματωμένο λυρισμόraquo μιας ολόκληρης γενιάς που τελικά laquoέπεσε θερισμένη κι αναπο-

λόγητη στο σύνορο της χίμαιραςraquo Ανάλογη μοίρα θα γνωρίσει και η ποίηση του Γιώργου Κοτζιούλα ενός επαρχιώτη ποιητή ο οποίος αν και δη-μιουργούσε παράλληλα με τους νέους της γενιάς του rsquo30 πορεύθηκε εμμονικά προσκείμενος στο αισθητικό δόγμα της γενιάς του rsquo20 που ήθελετην τέχνη να γίνεται ζωή και την ζωή τέχνη Μέσα στον αισιόδοξο αέρα που έπνεε απrsquoτα νησιά του Αιγαίου η ορεσείβια ποίησή του έμοιαζε να ηχείπαράφωνα και όπως ήταν φυσικό πέρασε στην αφάνεια Τα κριτικά κείμενα που γράφτηκαν γιrsquo αυτόν εμφανίζουν σημαντικές ελλείψεις καθώς ακολουθούν κοινότοπες ερμηνευτικές γραμμές που εμποδίζουνμια βαθύτερη κατανόηση του έργου του Ο στείρος βιογραφισμός έπληξε σημαντικά τον λογοτέχνη Κοτζιούλα αναδεικνύοντας περισσότερο τη βιογραφία σε βάρος της ποίησής του καιδιαμόρφωσε την εικόνα ενός αγνού επαρχιώτη που θα ολοκληρώσει τις σπουδές του έπειτα από πολλές δυσκολίες ενώ ο δρόμος για την τέχνηθα είναι γεμάτος πόνους και κόπο Όσο κι αν οι πληροφορίες αυτές ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα δεν παύουν να στρέφουν το ενδιαφέροναπό το έργο στη ζωή του ποιητή Μια άλλη κορεσμένη οπτική προσέγγισης της ποίησής του πηγάζει από την μονομερή αναζήτηση συνδετικώνκρίκων με το δημοτικό τραγούδι και τη λαϊκή παράδοση Η Λιλίκα Νάκου θα γράψει για το έργο του laquoΉταν τραγούδια που πήγαζαν από μια αγνήβασανισμένη κι ελληνική ψυχήraquo Η διαπίστωση αυτή προβάλλει τον ποιητή ως φορέα και εκφραστή λόγω καταγωγής μιας συλλογικής λαϊκήςσυνείδησης ενώ αφαιρεί από το έργο του κάθε λόγιο στοιχείο Αποτέλεσμα της στάσης που κράτησε η κριτική απέναντι στον ηπειρώτη ποιητήήταν αφενός να αποσιωπηθεί η λόγια πλευρά του ndash ο Κοτζιούλας υπήρξε μεταφραστής δοκιμιογράφος και κριτικός σε εφημερίδες ndash και αφετέρουνα μείνει στην αφάνεια κάθε στοιχείο που τον συνδέει τόσο με την σύγχρονή του ελληνική όσο και με την ευρωπαϊκή λογοτεχνία Χαρακτηριστικόπαράδειγμα αποτελεί η laquoσυνομιλίαraquo του με το έργο του σκανδιναβού συγγραφέα Knut Hamsun η οποία αποδεικνύει και το οξύτατο φιλολογικότου αισθητήριο Ο συσχετισμός των δύο λογοτεχνών αν και φαινομενικά μοιάζει άτοπος στην πραγματικότητα είναι καθόλα νόμιμος καθώς στοι-χειοθετείται τόσο από εγγενείς δομικές αναλογίες του έργου τους αλλά και από πλήθος εξωκειμενικών αναφορών (χάριν οικονομίας θα περιοριστώστη μελέτη μόνο των εξωλογοτεχνικών τεκμηρίων)Η είσοδος του Knut Hamsun στην Ελλάδα εντάσσεται σε μια γενική στροφή που σημειώθηκε στο μεσοπόλεμο προς τις λογοτεχνίες των βόρειωνχωρών Ήδη από την αυγή του 20ου αιώνα το χαμσουνικό έργο συστήνεται στο ελληνικό κοινό με πρώτη τη μετάφραση του μυθιστορήματος Βι-κτώρια από τον Δ Χατζόπουλο στο περιοδικό Διόνυσος ενώ το 1903 ακολουθεί και η μετάφραση του Πάνα από τον Π Νιρβάνα στα ΠαναθήναιαΩστόσο γύρω στη δεκαετία του rsquo20 σημειώνεται μια μεταφραστική έξαρση έργων του Hamsun και από τότε το όνομά του θα συνδεθεί άρρηκτα μεεκείνο του πλέον συστηματικού μεταφραστή του Βάσου Δασκαλάκη laquoΟ Χάμσουν κοντά στο προσωπικό του έτυχε νrsquo αποχτήσει κι ένα πρόσθετοθέλγητρο στη γλώσσα μας αυτό του μεταφραστή τουraquo και παρακάτω laquoκι όσοι τον παρακολούθησαν από κοντά έχουν να πουν πως μέσα στο με-ταφρασμένο Χάμσουν έβαλε όχι λίγο από τον εαυτό του από το λεχτικό του οίστροraquo θα γράψει ο Κοτζιούλας για τη μεταφραστική δουλειά του Δα-σκαλάκη Η περίπτωση όμως της πρόσληψης του Νορβηγού συγγραφέα και ποιητή παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω της έντασης με τηνοποία έγινε αποδεκτό το έργο του αλλά και της ιδεολογικής φόρτισης με την οποία αυτό περιβλήθηκε Η θερμή υποδοχή του έδωσε μια πληθώραμυθιστορημάτων και ποιημάτων με το ενδιαφέρον των Ελλήνων συγγραφέων να ξεπερνά το λογοτεχνικό κείμενο και να κατευθύνεται ακόμη καιστη βιογραφία του Νορβηγού Έτσι οι περιπέτειες του Hamsun πρόσφεραν ένα νέο πεδίο θεματικής όπου πλέον ο ίδιος από το διακείμενο τωνελληνικών μυθιστορημάτων γίνεται ο ήρωάς τους Το έργο του μετατράπηκε σε αντικείμενο λατρείας ενώ οι περιπλανώμενοι κοινωνικά ανένταχτοιήρωές του που με τη φιλοσοφία και τον τρόπο ζωής τους απαξιώνουν τα καθιερωμένα κοινωνικά πρότυπα συναντούν τους ιδεολογικούς πόθουςτων εδώ συγγραφέων και ποιητών διαμορφώνοντας μια παράδοση laquoαλητογραφίαςraquo όπως θα την ονομάσει ειρωνικά ο Αιμίλιος Χουρμούζιος Από τα κριτικά κείμενα των δεκαετιών rsquo20 και rsquo30 όταν τα βιβλία του Hamsun διαβάζονταν με πάθος ξεχωρίζει εκείνο του Κοτζιούλα διότι είναι τομόνο που συλλαμβάνει και μεταφέρει τη χαμσουνική μανία της εποχής του Το κείμενο φέρει τον τίτλο laquoΗ αγάπη του φίλου μουraquo και δημοσιεύεταιτο Μάρτιο του 1933 στη Νέα Εστία Θέμα του είναι η αγάπη που έτρεφε για τον Hamsun ένας φίλος του συγγραφέα μια αγάπη που του γέννησεκαι την επιθυμία να ταξιδέψει στη Νορβηγία προκειμένου να συναντήσει το πρότυπό του Τελικά το ταξίδι ματαιώνεται οριστικά από τον αιφνίδιοθάνατο του ήρωα Προφανώς ο ανώνυμος αυτός φίλος του Κοτζιούλα είναι ο Μίνος Ζώτος ο οποίος πέθανε λίγους μήνες πριν τη δημοσίευσητου κειμένου τον Δεκέμβριο του 1932 ενώ η τελευταία του συλλογή γραμμένη την ίδια χρονιά και δημοσιευμένη μετά το θάνατο του ποιητή φέρειτον τίτλο Σουρντίνα παραπέμποντας έτσι στο μυθιστόρημα του Hamsun Ένας αλήτης παίζει με σουρντίνα Ο Κοτζιούλας χαρακτηρίζει το κείμενο αυτό διήγημα παρά το γεγονός ότι δεν παρουσιάζει κάποια ιδιαίτερη πλοκή ούτε και μεγάλο βαθμό λογο-τεχνικότητας Η ανωνυμία του ήρωα και η επιμονή του συγγραφέα στην παρουσίαση της ιδιαίτερης σχέσης που ανέπτυξε ο φίλος του με το έργοτου Hamsun λειτουργούν στην ουσία ως προφάσεις προκειμένου να γίνει λόγος για τις υπερβολικές διαστάσεις που πήρε η πρόσληψη του Νορ-βηγού στην Ελλάδα Υπό αυτή την οπτική έχουμε μπροστά μας όχι ένα διήγημα αλλά ένα λογοτεχνίζον δοκίμιο στο οποίο ο Κοτζιούλας μεουδέτερο τόνο και τρόπο αντικειμενικό παρουσιάζει την υποδοχή του Hamsun τη στιγμή που αυτή βρισκόταν ακόμη σε εξέλιξη laquoΌσο για μέναήμουν σε θέση να του παραβλέπω αρκετές αδυναμίες κι άλλωστε τόβρισκα ευχάριστο να γίνεται λόγος για τέτοια ζητήματα Ο φίλος μου ήτανένας άνθρωπος που πιο πολύ απrsquo όλα χρειαζόταν συμπάθεια και δεν ήμουν εγώ που θα τούδειχνα αυστηρότηταraquo γράφει στην αρχή του κειμένουκαι με τη φράση του αυτή αποστασιοποιείται από τον χαμσουνόπληκτο ήρωά του Αυτή είναι και η ιδιαίτερη αξία του κειμένου Τη στιγμή που επι-κρατούσε ένας λογοτεχνικός αναβρασμός γύρω από το όνομα του Hamsun ο Κοτζιούλας κατορθώνει να παραμείνει νηφάλιος και να δημιουργήσειτην ιστορία του ανώνυμου φίλου του ο οποίος εντέλει αντιπροσωπεύει μια ολόκληρη γενιά Παρότι και ο ίδιος ο ποιητής δέχθηκε επιδράσεις απόαυτόν δεν φαίνεται να συμμερίζεται την υπερβολή με την οποία αγαπήθηκε το έργο του Νορβηγού από τους Έλληνες λογοτέχνες η οποία επέφερεκαι την αλλοίωση της ιδιαιτερότητάς τους Ο Κοτζιούλας δεν θα ξεχάσει ποτέ τον laquoλογοτεχνικό του φίλοraquo ακόμη κι όταν το άστρο του Χάμσουν έδυε στον ελληνικό ουρανό Από τη δεκαετίατου rsquo40 και μετά οι Έλληνες λογοτέχνες αποποιήθηκαν της μεσοπολεμικής αγάπης που έτρεφαν για το έργο του Νορβηγού Αυτή η αποστασιο-ποίηση είναι το αποτέλεσμα της στάσης που εκείνος κράτησε κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο όταν τάχθηκε υπέρ των Γερμανών γράφοντας μά-λιστα άρθρα υπέρ του Χίτλερ στον οποίο και αφιέρωσε το Νόμπελ που του απονεμήθηκε Χαρακτηριστική είναι η στάση που κράτησε και σrsquo αυτήτην περίπτωση ο Κοτζιούλας Η ιδεολογική τοποθέτηση του Νορβηγού συγγραφέα παρά το γεγονός ότι έπληξε την εικόνα που ο ποιητής είχε δια-μορφώσει γιrsquo αυτόν δεν κατόρθωσε να κλονίσει και την πίστη του στην αξία του χαμσουνικού έργου Αν και ο ίδιος φαίνεται να μην μπορεί να συγ-χωρήσει τον Χάμσουν γιrsquo αυτή του την επιλογή (να σημειωθεί πως ο Κοτζιούλας συμμετείχε ενεργά στην αντίσταση κατά των Γερμανών) προσπαθείωστόσο να τη δικαιολογήσει και αποκαλώντας τον laquoξεκούτηraquo φαίνεται να την αποδίδει σε άνοια λόγω των γηρατειών Συνέχεια δίπλα

Γιώργος Κοτζιούλας και Κνουτ Χάμσουν

Μια λανθάνουσα επίδραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 6

Έκφραση 7

laquoΜέτρησα τα χρόνια μου και συνειδητοποίησα ότι μου υπολείπεται λιγότερος χρόνοςζωής απrsquo ότι έχω ζήσει έως τώραhellipΑισθάνομαι όπως εκείνο το παιδάκι που κέρδισε μιασακούλα καραμέλες τις πρώτες τις καταβρόχθισε με λαιμαργία αλλά όταν παρατήρησε ότιτου απέμεναν λίγες άρχισε να τις γεύεται με βαθιά απόλαυσηΔεν έχω πια χρόνο για ατέρ-μονες συγκεντρώσεις όπου συζητούνται καταστατικά νόρμες διαδικασίες και εσωτερικοίκανονισμοί γνωρίζοντας ότι δε θα καταλήξει κανείς πουθενά Δεν έχω πια χρόνο για ναανέχομαι παράλογους ανθρώπους που παρά τη χρονολογική τους ηλικία δεν έχουν μεγα-λώσειΔεν έχω πια χρόνο για να λογομαχώ με μετριότητεςΔε θέλω να βρίσκομαι σε συγκεντρώσεις όπου παρελαύνουν παραφουσκωμένοι εγωισμοίΔεν ανέχομαι τους χειριστικούς και τους καιροσκόπουςΜε ενοχλεί ο φθόνος και όσοι προσπαθούν να υποτιμήσουν τους ικανότερους για να οι-κειοποιηθούν τη θέση τους το ταλέντο τους και τα επιτεύγματα τουςΜισώ να είμαι μάρτυρας των ελαττωμάτων που γεννά η μάχη για ένα μεγαλοπρεπέςαξίωμα Οι άνθρωποι δεν συζητούν πια για το περιεχόμενοhellip μετά βίας για την επικεφα-λίδα Ο χρόνος μου είναι λίγος για να συζητώ για τους τίτλους τις επικεφαλίδεςΘέλω την ουσία η ψυχή μου βιάζεταιhellipΜου μένουν λίγες καραμέλες στη σακούλαhellipΘέλω να ζήσω δίπλα σε πρόσωπα με ανθρώπινη υπόστασηΠου μπορούν να γελούν μετα λάθη τουςΠου δεν επαίρονται για το θρίαμβό τουςΠου δε θεωρούν τον εαυτό τουςεκλεκτό πριν από την ώρα τουςΠου δεν αποφεύγουν τις ευθύνες τουςΠου υπερασπίζονται την ανθρώπινη αξιοπρέπειαΚαι που το μόνο που επιθυμούν είναι να βαδίζουν μαζί με την αλήθεια και την ειλικρίνειαΤο ουσιώδες είναι αυτό που αξίζει τον κόπο στη ζωήΘέλω να περιτριγυρίζομαι από πρό-σωπα που ξέρουν να αγγίζουν την καρδιά των ανθρώπωνhellipΆνθρωποι τους οποίους τα σκληρά χτυπήματα της ζωής τους δίδαξαν πως μεγαλώνει κα-νείς με απαλά αγγίγματα στην ψυχήΝαι βιάζομαι αλλά μόνο για να ζήσω με την ένταση που μόνο η ωριμότητα μπορεί να σουχαρίσειΣκοπεύω να μην πάει χαμένη καμιά από τις καραμέλες που μου απομένουνhellipΕίμαι σίγουρος ότι ορισμένες θα είναι πιο νόστιμες απrsquoόσες έχω ήδη φάειΣκοπός μου είναι να φτάσω ως το τέλος ικανοποιημένος και σε ειρήνη με τη συνείδησήμου και τους αγαπημένους μουhellipraquo

Mario de Andrade

(Ποιητή συγγραφέα δοκιμιογράφο και

μουσικολόγο από τη Βραζιλία)

Δεν παύουν οι αναστεναγμοί και οι λοιπές καρηβαρίεςΈρχονται όμως στιγμές που ακούς από μακριά τη θάλασσα να φλοισβίζεικαι το ρυάκι πιο κοντά αυτό να κελαρύζειrsquoπου μυρίζεις την αγγελικούλα που μαζί με τον ίασμοασάλευτα σου συστήνουν την επελαύνουσα μυρωδάτη άνοιξηrsquoκαι βλέπεις ολούθε γύρω σου τα πετεινά του ουρανού ανέμελα να τσιρίζουν και να πεταρίζουνΠαρεισφρέοντας λοιπόν σε αυτό το παραδείσιο περιβόλι μελοιπούς εκδρομείςυποστηριζόμενος από τα πλεξιγκλάς προ-ϊόντα του πολιτισμού σουνοιώθεις πως αυτές οι έγνοιες και αυτοί οι καημοί είναι πραγματικά λιποβαρείςΚαι η ζωή δικαιωμένη επιτέλους ξαναβρίσκει τις σωστές τηςδιαστάσεις

O Γιώργος Κοτζιούλας δεν νόσησε ποτέαπό τον laquoχαμσουνικό πυρετόraquo Τα ποι-ήματά του δεν είναι μια ακόμη προ-σθήκη στον μακρύ κατάλογο τηςlaquoαλητογραφίαςraquo Ενώ οι λογοτέχνεςτου μεσοπολέμου δημιουργούσαν σω-ρηδόν ήρωες του κοινωνικού περιθω-ρίου ndash κακέκτυπα των έργων τουΧάμσουν ndash ο Γιώργος Κοτζιούλας χάρηστο στέρεο φιλολογικό και κριτικό τουυπόβαθρο εντόπισε και ανέδειξε τοπλέον αντιπροσωπευτικό στοιχείο τηςχαμσουνικής γραφής εκείνο που οισύγχρονοί του ποιητές και πεζογράφοιπαρέβλεψαν και άφησαν να πέσει στοπεριθώριο Ο Κνουτ Χάμσουν και μαζίμrsquoαυτόν και ο Γ Κοτζιούλας ανέδειξανμε απόλυτο τρόπο την παντοδυναμίατου έρωτα σε όλες του τις εκφάνσειςΚαι οι δύο κατόρθωσαν να συνδυάσουντον αφόρητο κυνισμό που λιμνάζει στηνεπιφάνεια των πραγμάτων με έναν βα-θύτερο και ουσιαστικότερο ιδεαλισμόπου όμως κινείται στη σφαίρα του ανέ-φικτου laquoΕγώ κατόρθωσα να διαβάσωόλον τον Χάμσουν απrsquo τον οποίον είμαικαταγοητευμένος Αυτός είναι και κανέ-νας άλλος Μόνο οι έρωτες των βιβλίωντου Χάμσουν είναι πραγματικοί και με-γάλοιraquo γράφει σε επιστολή στο φίλοτου Μίνο Ζώτο στις 25 Μαΐου 1929 Αυτό όμως που πραγματικά διακρίνειτην περίπτωση του Γιώργου Κοτζιούλαείναι η ελευθερία με την οποία συνομί-λησε με το έργο του Χάμσουν Η επί-δραση δεν είναι πρόδηλη αλλάλανθάνει κάτω από το προσωπικό ύφοςτου ποιητή Και όλα αυτά μαζί είναι στοι-χεία μιας υγειούς και δημιουργικήςπρόσληψης που τόσο έλειψε από τηνυποδοχή του Χάμσουν στην Ελλάδα

Βασιλική Κουμπούρα μεταπτυχιακή

φοιτήτρια Νεοελληνικής λογοτεχνίας

του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Γιώργος Κοτζιούλας

και Κνουτ Χάμσουν

Ποίηση

Κυριακή στην εξοχήΦοβέριζες πως η φυγή σου θα εντυπωσιάσεικι η έξοδος σου από την κανονικότητα θα ξαφνιάσειοι άνθρωποι έλεγες καιρό πολύ με τις αιτίες της θα απασχολούντανκι η απόφαση σου αυτή εύκολα δεν θα λησμονούνταν

Και όταν έφυγες για λίγο είναι αλήθειακάποιοι σημείωσαν την απουσία σου και ρώτησαν για τηνυγεία σουόχι όμως αναζητώντας τα πως και τα γιατί μιας αταξίαςαλλά κυρίως γιατί δεν έβρισκαν στο χρόνο που τους άφησεςτους νέους προμηθευτές της δικής τους εντροπίας

Ν Μπιλανάκης-Ψυχίατρος

Μαθήματα σεμνότητας

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 7

Έκφραση 8

Τα χρόνια του Φιδιού-ΛιπεσάνορεςΣτις 8 Αυγούστου 2016 θα παρουσιαστεί το θε-ατρικό έργο Τα χρόνια του Φιδιού-Λιπεσάνορεςτου Δημήτρη Βαρβαρήγου σε σκηνοθεσία Κα-τερίνας Μαντέλη Όταν τα καράβια των Ελλή-νων λόγω άπνοιας παρέμεναν στην Αυλίδα ομάντης Κάλχας καθώς έδινε το χρησμό είδε έναφίδι να ανεβαίνει πάνω σε ένα δέντρο και νατρώει 10 πουλάκια μέσα στη φωλιά τους Προ-μάντευσε πως ο τρωικός πόλεμος θα διαρκέσει10 χρόνια Αυτά λοιπόν είναι laquoτα χρόνια του φι-διούraquo που κατέστησαν τις γυναίκες laquoΛιπεσάνο-ρες γυναίκες παρούσες που όμως πάντοτετους λείπανε οι άντρεςraquo Το εξαίρετο και αντιπο-λεμικό έργο του Δ Βαρβαρήγου επιβεβαιώνει τοαλύτρωτο δράμα του ανθρώπου που ακόμα καιστον Άδη μέσα από βίαιο θάνατο οι ψυχές δενελευθερώνονται και πονάνε από τις μνήμεςΠέντε γυναίκες -σκιές του Άδη microε άυλα πρό-σωπα σ ένα παιχνίδι ψυχών- έρχονται να microαςμιλήσουν για τους άνοους άντρες που κάνουνδώρο στους νέους τον πόλεμο γιατί ζηλεύουντη νιότη τους Πέντε γυναίκες microε καταγωγή απότην Ανατολή microε τη φιλοσοφική της φωνή και τηναισθητική της φωνές laquoδιαχρονικής προσφυ-γιάςraquo στους απερχόμενους και επερχόμενους αι-ώνες του έρωτα του πολέμου και του σύμμαχουχάρου γυναίκες που μιλούν για ερωτικό πάθοςμητρότητα καρτερία νοσταλγία ειρήνης χαράφιλία καθημερινό χρέος αφοσίωση ιδανικά πα-θήματα και πάθη φόβο θανάτου προσφυγιάσκλαβιά εκδίκηση περιφρόνηση έλεος και λύ-τρωση Γυναίκες λιπεσάνορες που η ζωή τουςσπαταλήθηκε όμοια microε άλλων γυναικών ανά τουςαιώνες και παραμένουν σε laquoανάλογες αντιστοι-χίεςraquo σήμερα Παίζουν Εκάβη η συντοπίτισσαμας Γεωργία Ζώη Ανδρομάχη Ελίζα ΣολωμουΚασσάνδρα Ντομένικα Ρέγκου Βρισηίδα Ορ-νέλα Λούτη Τρωαδίτισσα Αρετή Κοκκίνου

Ο Μάγος του ΟζΣτις 9 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παιδική πα-ράσταση laquoΟ Μάγος του Οζraquo από τη θεατρικήομάδα Έκφραση Ιωαννίνων σε σκηνοθεσία ΧΧρήστου Η Δώρα είναι ένα κορίτσι που περνάτη ζωή της στη φάρμα των θείων της Η ζωή κυ-λάει τόσο μονότονα που αισθάνεται πλήξη καιονειρεύεται να ζήσει φανταστικές περιπέτειες Ηευχή της να γνωρίσει τον κόσμο και να απολαύ-σει την περιπέτεια πραγματοποιείται όταν έναςδυνατός άνεμος τη μεταφέρει στη μαγική Χώρατου Οζ Εκεί θα συναντήσει το Σκιάχτρο το Λα-μαρινόκαρδο και το Δειλό Λιοντάρι κι όλοι μαζίθα ξεκινήσουν ένα συναρπαστικό ταξίδι για ναφτάσουν στη Χρυσαφένια πολιτεία στον περί-φημο Μάγο Οζ που μπορεί να πραγματοποι-

ήσει όλες τις επιθυμίες τους Το Σκιάχτρο επιθυ-μεί να αποκτήσει μυαλό ο Λαμαρινόκαρδος λα-χταρά να βρει μια καρδιάhellip καρδένια ενώ τοΔειλό Λιοντάρι θέλει να γίνει θαρραλέο Κάπως έτσι εκτυλίσσεται μια ιστορία ενότηταςκαι συμμετοχής κοινών στόχων που βγάζουνστο φως ότι καλύτερο έχει ο καθένας μέσα τουκαι ξεκινά ένα ταξίδι στην αυτογνωσία και τη δύ-ναμη της θέλησης

Ο ματωμένος ΓάμοςΣτις 10 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράστασηlaquoΟ ματωμένος Γάμοςraquo του Λόρκα από τονθίασο Έκφραση σε σκηνοθεσία Χ Χρήστου Σεένα ισπανικό χωριό ζωντανεύει μια παλιά βεν-τέτα ανάμεσα σε δύο οικογένειες και βαραίνει τηζωή της Μάνας και του Γιου της Η Νύφη που οΓιος διάλεξε να κάνει γυναίκα του ήταν κάποτεαρραβωνιασμένη με το Λεονάρδο ένα νεαρόαπό την αντίπαλη οικογένεια Το ερωτικό πάθοςπου ένωνε το Λεονάρδο με τη Νύφη ξαναφουν-τώνει Η Νύφη αμέσως μετά το γάμο φεύγειμαζί του εγκαταλείποντας τον άνδρα της Απόεδώ και πέρα η μοίρα κινεί τα νήματα της ζωήςτους Η οικογένεια του Γαμπρού με την καθοδή-γηση της Μάνας καταδιώκει τους ερωτευμένουςστο δάσος Ο Γαμπρός βρίσκει το Λεονάρδο καιμονομαχεί μαζί του Όταν ο θάνατος με τημορφή ζητιάνας και το ολόγιομο φεγγάρι τριγυρ-νούν στο δάσος οι δύο αντίζηλοι πέφτουν νε-κροί χτυπημένοι ο ένας από το χέρι του άλλου

ΠλούτοςΣτις 11 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράστασηlaquoΠλούτοςraquo του Αριστοφάνη από το θεατρικό ερ-γαστήρι Λαμπιόνι Θεσσαλονίκης της ΑννίταςΓκαϊτατζή Η κοινωνική αδικία η χρεωκοπία τωναξιών η φτώχεια οι συκοφάντες οι κλέφτες οιτοκογλύφοι οι θεομπαίχτες οι καταχραστέςείναι η εικόνα της Αθήνας το 388 πΧ Ο Αρι-στοφάνης γράφει τον laquoΠΛΟΥΤΟraquo ώστε να μοι-ραστεί με τους σύγχρονους του τονπροβληματισμό του για τη άδικη κατανομή τουπλούτου και την έκρηξη της διαφθοράς Η κρίσητης εποχής όχι μόνο η οικονομική αλλά και ηηθική αναδύει το αίτημα μιας δίκαιης πολιτείαςπου χαρίζει σε όλους τους ενάρετους πολίτεςπλούτο και ευημερία Ένα άλλο όνειρο μια ου-τοπία μοιράζεται ο Αριστοφάνης με τους συμπο-λίτες του και εναρμονιζόμενοι με την εποχήμας δηλώνουμε (αναρωτιόμαστε) οποιαδήποτεομοιότης του έργου με το σήμερα είναι εντελώςσυμπτωματική

Γλυκιά και αλησμόνητη ΙωνίαΣτις 12 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράσταση

laquoΓλυκιά και αλησμόνητη Ιωνίαraquo Θα παρουσια-στούν τραγούδια χοροί και θεατρικά δρώμεναμε αναφορά στη Ρωμανία και στην κοσμοπολί-τικη Σμύρνη1Η Ρωμανία (επάρθεν) επέρασεν

ανθεί και φέρει κι άλλον

2Ταξίδι στην Ιωνική γη ειδικότερα

στην κοσμοπολίτικη Σμύρνη

Οι Έλληνες πρόσφυγες εξ Ιωνίας (ΠόντοςΣμύρνη) διασώζουν και διατηρούν ήθη και έθιμαμέσα από τραγούδι χορό και θεατρικά δρώ-μεναΘα είναι κοντά μας ο Μορφωτικός Πολιτιστικόςσυλλόγος Ποντίων Ροδίτης Σερβίων Κοζάνηςμε πρόεδρο την κυρία Μαρία Κεχαγιά και χορο-διδάσκαλο τον κ Σπύρο Αφεντουλίδη Ο σύλλο-γος διαθέτει δική του κομπανία με νταούλιακεμεντζέ (ποντιακή λύρα) και αγγείο Τραγουδάκαι παίζει λύρα η Κατερίνα Μιχαηλίδου Θα πα-ρουσιαστεί το θεατρικό δρώμενο Μωμόγεροι Τοδρώμενο που έχει τις ρίζες του στη Διονυσιακήλατρεία παρουσιάζει την αναγέννηση τηςφύσης και έχει σκοπό σάτιρας Η αναγέννησησυμβολίζεται με τη νύφη η οποία φλερτάρει μετο νεαρό ενώ ο ηλικιωμένος την κυνηγά να τηνπάρει πίσω σε μία παραλλαγή του μύθου τηςΠερσεφόνης Τελικά νικά ο νεαρός που φέρνειτην αναγέννησηΕπίσης θα έχουμε κοντά μας τον ΜορφωτικόΠολιτιστικό σύλλογο Σμυρναίων ΜικρασιατώνΒαθύλακκου Θεσσαλονίκης με πρόεδρο την κΑθηνά Ρουμελιώτη και χοροδιδάσκαλο τον κΕυάγγελο Παπάζογλου Ο σύλλογος διαθέτειδική του κομπανία με σαντούρι τουμπερλέκι καιούτι Τραγουδά ο Χρήστος Χαλκιάς ΚαθηγητήςΒυζαντινής μουσικής Θα παρουσιαστεί το θεα-τρικό δρώμενο laquoΚαφέ Αμάνraquo

laquoΜια φορά κι έναν καιρό στην παλιά

Σμύρνη μέσα σε ένα καφέ αμάν με μανέ-

δες και σαντουροβιόλιαraquo

Ταξίδι στην ιωνική γη και πιο ειδικά στην κοσμο-πολίτικη Σμύρνη μέσα από την αναβίωση ενόςlaquoΚαφέ Αμάνraquo (μουσικό ταβερνείο της εποχής)με αναπαραστάσεις χορούς και ιστορική αφή-γηση που αφορούν τη μουσική ζωή των Σμυρ-νιών μετά τα μέσα του 19ου αιώνος τουςαμανέδες την απαρχή του ρεμπέτικου τιςεστουδιαντίνες και το μεταπροσφυγικό μικρα-σιάτικο τραγούδιΩρα έναρξης παραστάσεων 2100Είσοδοςελεύθερη Καλή Αντάμωση

Ρίτα Μυστακοπούλου Νάστου

10ο Φεστιβάλ Αράχθειου Θεάτρου Τζουμέρκων

Αφιερωμένο στους πρόσφυγες

Στις 7 Αυγούστου 2016 έχουμε την χαρά και την τιμή να έχουμε κοντάμας την περίφημη Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού για μια μουσική συ-

ναυλία με τραγούδια γνωστών Ελλήνων δημιουργών (Θεοδωράκης Χατζη-δάκης Μουζάκης Σαββόπουλος Κατσαρός κα) που αγαπήσαμε καιτραγουδήσαμε Η μπάντα απαρτίζεται από 45 ένστολους καταξιωμένουςμουσικούς με μαέστρο τον Πλωτάρχη κ Γ Τσιλιμπάρη ΠΝ και υπεύθυνο τονΠλοίαρχο κ Α Μιχέλη ΠΝ διευθυντή του γραφείου δημοσίων σχέσεων τουΠολεμικού Ναυτικού Τη μπάντα πλαισιώνουν οι τραγουδιστές Ανδρέας Κα-ραούλης-Τενόρος Ιρσίλη Μπενέτου Σταύρος Σαλαμπασόπουλος-Τενόροςκαι Ευδοκία Μωυσίδου- ΣοπράνοΘέλουμε να ευχαριστήσουμε το Πολεμικό μας Ναυτικό και ιδιαίτερα τον Αρ-χηγό του ΠΝ Αντιναύαρχο κ Γ Γιακουμάκη ΠΝ που ανταποκρίθηκε στο αί-

τημά μας ώστε η μπάντα του Πολεμικού μας Ναυτικού να βρεθεί κοντά μαςΣκοπός της συναυλίας είναι να γνωρίσουν οι κάτοικοι της περιοχής απόκοντά την μπάντα του ΠΝ και να απολαύσουν μία υψηλού επιπέδου μουσικήσυναυλία Η μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού δημιουργήθηκε το 1875 Ηπρώτη δημόσια εμφάνιση της μπάντας πραγματοποιήθηκε την 25η Μαρτίουτου έτους 1890 κατά την παρέλαση της Εθνικής Εορτής Η Μουσική του Πο-λεμικού Ναυτικού έχει αντιπροσωπεύσει την πατρίδα μας πάρα πολλέςφορές στο εξωτερικό Είναι η μόνη Μπάντα που είχε συμμετοχή και στις δύοΟλυμπιάδες που πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μας Το 1896 συμμετείχεστις τελετές Έναρξης και Λήξης και το 2004 στην τελετή Έναρξης των Ολυμ-πιακών Αγώνων

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 8

Έκφραση 9

Ο ΑντριάνΖογκράφι ηλικίας είκοσι δύο ετών εγκαταλείπει τη χώρα του για πρώτη φορά το Δεκέμβριο του 1906 Μπαρκάρει στην Κωνστάντσα για την Αλεξάνδρεια της ΑιγύπτουΗ ημερομηνία αυτή έχει ιδιαίτερο βάρος στην ύπαρξή του Μέχρι τις παραμονές του Μεγάλου Πολέμου ο νεαρός μας ιδεαλιστής θα είναι εραστής της Μεσογείου Η Ρουμανία και η Μπραϊλα όπου η μητέρα του μοχθεί μες στην αγωνία δεν θα τον ξαναδούν παρά μόνο μετά απrsquo όσο καιρό θέλουν τα χελιδόνια να μεγαλώσουν τα μικρά τουςΣτις σελίδες που ακολουθούν ο Αντριάν διηγείται ο ίδιος τις κυριότερες σκηνές από την παραμυθένια μεσογειακή του εμπειρία

ΠΑΝΑΪΤ ΙΣΤΡΑΤΙ

Οι φίλοι μου ισχυρίζονται πως έχω τη στόφα συγγραφέα και θα ήθελαν να δοκιμάσω να γράψω κάτι άλλο από άρθρα Μπορεί όμως κανείς ναείναι συγγραφέας χωρίς επινοητικό πνεύμα Αυτή είναι η δική μου περίπτωση Είμαι ανίκανος να φανταστώ μιαν ιστορία την οποία δεν έχωζήσει στα βασικά της έστω σημείαΕχθές φεύγοντας από τη Μπραϊλα μου είπανε πάλι- Απίθανα πράγματα θα δεις Κοίταξε λοιπόν να σκαρώσεις κανένα αφήγημα καμιά νουβέλαΟι συμβουλές αυτές μου ραγίζουν την καρδιά Δεν θέλω τίποτε περισσότερο από το να μπορέσω να γράψω ωραία αφηγήματα ή και κάποιομυθιστόρημα γιατί η ψυχή μου είναι ένα καζάνι που βράζει Όμως όποτε επιχείρησα να γράψω κάποιο διήγημα τίποτε αξιόλογο δε βγήκε απότην πένα μου Το μυαλό μου σταματάει τη στιγμή ακριβώς που πιάνω να κάνω το σκαρίφημα και της πιο μικρής ιστορίας Και η απογοήτευσημου παγώνει την καρδιά Οπότε αυτή τη φορά προτίθεμαι να σημειώσω έτσι απλά κάποια περιστατικά από τη ζωή μουΑπόψε στις 12 Δεκεμβρίου 1906 η ευκαιρία είναι μοναδική δραπετεύω από τη χώρα μου Φεύγω για την Αίγυπτο Σαν ψέμα μου φαίνεται Θαείναι το ωραιότερο αφήγημα των ονείρων μουΠαιδί στο σχολείο έμενα εκστατικός μπροστά στις βιβλικές εικόνες που αναπαριστούσαν φαραώ αιγυπτιακούς ναούς και φοίνικες Στεναχω-ριόμουν λοιπόν που δεν ήμουν χελιδόνι να πεταχτώ πάνω από τη Μεσόγειο ανάμεσα στο μπλε τrsquoουρανού και της θάλασσαςΝα γιατί είμαι ανυπότακτος σε κάθε είδους μεθοδευμένο σκοπό όπως αυτός της μητέρας μου που ήθελε να με κάνει έναν φιλήσυχο πολίτητης Μπραΐλα Θεέ μου τί πιο ολέθριο από το να έχεις τον αστράγαλό σου αλυσοδεμένο στο λιθόστρωτο ενός μέρους κακόμοιρου που μπορείνα το βρέχει ο Δούναβης μα που ο ορίζοντάς του είναι πάντα ο ίδιος όπου δεν σου τυχαίνει τίποτε το υπέροχο όπου μια ολόκληρη ύπαρξηθρυμματίζεται όπως στη φυλακή Ενώ η γη έχει τόσο πλούτο σε διαφορετικές ομορφιές και η ψυχή μας τόση δίψα για θάμβοςΜεσόγειοςhellip Νομίζω πως θα λιποθυμήσω εκείνο το επόμενο πρωί όπου τα μάτια μου ξάφνου θα βουτήξουν στο εκθαμβωτικό της απέραντοΚοντεύει μεσάνυχτα Δεκαπέντε βαθμοί υπό του μηδενός Ο βοριάς φυσά με μανία και οι ριπές του χιονιού τυφλώνουν τους φτωχούς ναύτεςπου καταπιάνονται με τις ετοιμασίες της αναχώρησης Το ΌριανΕξπρές μόλις αφίχθη με δύο ώρες καθυστέρηση Ο μηχανικός θυμωμένοςοπωσδήποτε μπλόκαρε τόσο απότομα τους τροχούς που έκανε την αμαξοστοιχία να ουρλιάξει με κάθε της σιδερικό ldquoΟρίστε πάρτε το σκυ-λοτροφείο σας κι αφήστε με να πάω στη γυναίκα μουrdquoΠερίπου μια ντουζίνα φαντάσματα κρυμμένα εξολοκλήρου μέσα στις γούνες τους βγήκαν από τα φιλόξενα διαμερίσματα του τραίνου για ναχωθούν πενήντα βήματα πιο πέρα μες στις φιλόξενες καμπίνες του πλοίου Είναι άνθρωποι πολύ πλούσιοι που έρχονται από πολύ μακρυάαπό το Παρίσι από το Λονδίνο Εξοργισμένοι λόγω της καθυστέρησης βλαστημούσαν τις στέπες του Μπαραγκάν όπου κόντεψαν να περάσουνολόκληρη τη νύχτα και να χάσουν το βαπόρι μας για την Ανατολή Φαίνεται μάλιστα πως εκστόμισαν και βρισιές στις γλώσσες τους που προ-ορίζονταν για τη χώρα μου κάτι που με αφήνει απολύτως αδιάφορο αλλά που μου φαίνεται και αστείο μαζί διότι οι κύριοι αυτοί φαντάζονταιότι τώρα δα θα σηκώσουμε άγκυρα και αύριο το μεσημέρι δώδεκα νταν θα τους αφήσουμε στην ΚωνσταντινούποληΚάθε άλλο Μπορεί ο άγριος χειμώνας να είναι ο εχθρός των τραίνων αλλά δεν παύει να lsquoναι ο εχθρός και των μοντέρνων καραβιών όπως τωνδικών μας που καίνε μαζούτ και που με το φοβερό αυτό κρύο δεν μπορούν να προμηθευτούν τα καύσιμά τους Το μαύρο υγρό έχει γίνει πάγοςΟι αντλίες αδυνατούν να γεμίσουν τις δεξαμενές του πλοίουΑυτό το γνωρίζουν ήδη μες στα σαλόνια και ανησυχούν Ένας αξιωματικός πηγαίνει κάθε τρεις και λίγο να καθησυχάσει αυτόν τον απαιτητικόκόσμο ενώ στη γέφυρα οι διαταγές αντηχούν όλο και πιο νευρικές και οι ναύτες τρέχουν πανικόβλητοιΤί θλιβερό που είναι όλο αυτό Βλέπω τους μεν μέσα στα πολυτελή σαλόνια να κάθονται αναπαυτικά και να διαβάζουν τις εφημερίδες τουςΒλέπω τους δε μαστιγωμένους από το βοριά με τα μάτια τους να τρέχουν δάκρυα τα χέρια ξυλιασμένα από το κρύο να μην ξέρουν τί ναπρωτοκάνουν Κι αναλογίζομαι πόσο μεγάλη αδικία βασιλεύει στη ζωή Ποιός ξέρει άν κι από τους μεν κι από τους δε ο καθένας βρίσκεται δι-καίως στη θέση του Μα ακόμη κι αν όντως είναι έτσι και πάλι είναι θλιβερό διότι αυτοί που παλεύουν εκεί έξω δεν είναι σκυλιά αλλά άνθρωποιπου υποφέρουν με την ανθρώπινη καρδιά τους Ότι κι αν είναι εκείνος ο ναύτης εκεί ευφυής ή χαζός ζει μια ζωή πολύ σκληρή κι ο νους μουδεν το χωράει πώς μπορεί κανείς να μένει αδιάφορος μπροστά σrsquoαυτή τη μοίρα Ιδού το ερώτημά μου Και αυτό θα ξαναρωτούσα πάλι άναύριο αντιστρέφονταν οι ρόλοι Εντέλει όλα τα δόγματα κι όλες οι θεωρίες με τις ασαφείς τους ερμηνείες μου φαίνονται στείρα Άν η καρδιάτου ανθρώπου είναι τόσο σκληρή μπροστά στον πόνο του άλλου πάει ελπίδα δεν υπάρχει Τίποτα δεν μπορούν να αλλάξουν οι θεωρίες Το μόνο που θα φέρουν στον κόσμο είναι μία κατrsquoεπίφαση δικαιοσύνη αλλά όχι τη δικαιοσύνη Αυτήν περιβεβλημένη με οίκτο μόνο οι θρησκείεςήταν ενδεδειγμένες να την κάνουν να βασιλέψει ανάμεσα στους ανθρώπους Οι θρησκείες όμως έχουνε χρεωκοπήσει Και δεν ανασταίνονταιοι νεκροί Κατεβαίνω συχνά να ζεσταθώ στο εστιατόριο της τρίτης θέσης και ξανανεβαίνω να δω αν τελείωσαν το γέμισμα της δεξαμενήςΘέλω να δω το καράβι να αναχωρεί να απομακρύνεται να το καταπίνουν τα σκοτάδια της Μαύρης Θάλασσας Ύστερα θα πάω να πλαγιάσωΤώρα είναι δύο το πρωί Όλοι σχεδόν οι επιβάτες κοιμούνται Μόνο ένας κάποιος Ρουμάνος από τη δεύτερη θέση δρασκελίζει το σαλόνι καιπότε πότε βγαίνει να ρωτήσει τον πρώτο ναύτη που βρίσκει μπροστά του― Τί θα γίνει επιτέλους Θα τελειώνουμε καμιά φορά μrsquoαυτό το μαζούτΈνας γεροδεμένος άνδρας του απαντά― Μα αυτό κύριε δεν είναι πια μαζούτ έχει γίνει γιαούρτι Κομμάτια-κομμάτια έρχεταιΚαι το βουβό βλέμμα του άνδρα συμπληρώνει ldquoΣας ενοχλεί αυτό κύριε Τί να πώ κι εγώrdquoΝαι τί να πεί κι εκείνος που έχει γεμίσει όλος πίσσα που έχει μουδιάσει απrsquoτο κρύοΘαύμασα την απάντηση την ακλόνητη στάση αυτού του φίλου Στη θέση του εγώ δεν θα μπορούσα να είμαι τόσογενναίος Είναι φανερό πωςη ψυχή των ανθρώπων αυτών είναι σκληραγωγημένη Έρχονται από τόσο πολύ πιο μακριά απrsquoόσο εκείνοι απrsquo το Παρίσι και το ΛονδίνοΑχ πώς θά lsquoθελαναrsquoχω τη δύναμη για νrsquoαναγκάσω τους ανθρώπους να lsquoναι δίκαιοιΤο Δακία έφυγε από το λιμάνι σαν πειρατής Ούτε που το κατάλαβα Βρισκόμουν στο εστιατόριο ακούγοντας απορροφημένος τις οδυνηρέςεξομολογήσεις ενός δυστυχισμένου πατέρα του οποίου έγινα φίλος όταν ένα πλουμμrsquoέκανε να πιστέψω πως χάθηκε η γης κάτω απrsquo τα πόδιαμας Τρέξαμε αμέσως έξω Το βαπόρι έβγαινε ολοταχώς στο πέλαγος μέσα σε μια θάλασσα αφηνιασμένη Πίσω μας η Κωνστάντσα ίσα πουμας μαρτυρούσε την εγκατάλειψή της με μερικά φωτεινά σημεία που τρεμόσβηναν μέσα σrsquo ένα μαύρο κατράμι

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

laquoΜουσσάraquo του Παναϊτ Ιστράτι (1934)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 9

Έκφραση 10

Εμείς όμως διεισδύαμε σrsquoένα σκοτάδι ακόμη πιο τρομακτικό Μεγαλοδύναμε πώς μπορεί να δείχνουμε τέτοια εμπιστοσύνη στα στοιχειάΠόση γνώση έχουν κατακτήσει οι άνθρωποι ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν με τόση τόλμη την μπαμπεσιά των ωκεανών Μανούλαμου Θα ήθελες να μείνω για πάντα κολλημένος στα φουστάνια σου αλλά κοίταξε εδώ ένα τόσο δα βηματάκι έξω από τη φωλιά μου κι αμέ-σως η ύψιστη ύπαρξη ανυψώνει στα μάτια μου μιαν ακρούλα από το πέπλο που κρύβει τη φοβερή της μαγεία Άν ήξερες τί χαρά ευγνωμω-σύνης πλημμυρίζει αυτή τη στιγμή την καρδιά μου σαν σκέφτομαι εκείνον τον άνθρωπο εκεί που πάνω στη γέφυρα μεριμνά για τη ζωή μουΧάρη σrsquoαυτόν στη δική του γνώση αύριο το μεσημέρι θα είμαι στην πρωτεύουσα των σουλτάνων όπου ποτέ συγγενής των συγγενών σουδεν έχει πατήσει το πόδι του Ύστερα ο Πειραιάς του πατέρα μου η Σμύρνη και τέλος σε μια βδομάδα από τώρα η Αίγυπτος των ονείρωνμουΘα ζήσω ένα παραμύθι ονειρικό εγώ ο πένης που με γέννησε μια πλύστρα που δεν έχω καν διαβατήριο ούτε και με τί να πληρώσω οκτώημέρες ελευθερίας Η ψυχή μου θα δονείται από χίλιες δυο ευγενείς συγκινήσεις που ποτέ δεν θα είχε γνωρίσει μαραζώνοντας στη ΜπραϊλαΔεν είναι αυτή μια πρώτη μεγάλη κατάκτηση του πνεύματός μου που διψά για το άγνωστοΕίναι αδύνατον να σταθεί κανείς εκεί έξω Τεράστιες ποσότητες νερού λούζουν το κατάστρωμα Το κρύο σου τρυπά το κόκκαλο Ύστεραπαρά την έξαψη που με κατέχει πρέπει να κοιτάξω να κοιμηθώ και λιγάκι ώστε να μην είμαι κατάκοπος αύριο το πρωί όταν θα μπαίνουμεστο ΒόσποροΚάποιοι φίλοι ναύτες προθυμοποιήθηκαν να μου παραχωρήσουν το κρεβάτι τους για να ξαπλώσω όσο εκείνοι θα έχουν βάρδια μια που ητρίτη θέση είναι σε άθλια κατάσταση καθώς οι άνθρωποι έχουν αρχίσει ήδη να ξερνοβολούν Πήρα μαζί μου και τον καημένο γέρο πατέρατον οποίον μόλις γνώρισα και τον αγαπώ για το κουράγιο του μες στην κακοτυχίαΕίναι ένας Εβραίος γύρω στα εξήντα βαφέας κτιρίων όπως κι εγώ Λέγεται Μορίτζ αλλά θέλει να τον φωνάζωΜουσσά παρατσούκλι πουτου έβγαλαν οι Άραβες όταν ήταν παιδί και ακολουθούσε τον πατέρα του πλανόδιο ωρολογοποιό στα χωριά της Μικράς Ασίας απrsquoόπουκρατά μια τρυφερή ανάμνησηΚαημένε Μουσσά Ξαπλωμένοι στα κρεβάτια μας που ήταν το ένα επάνω απrsquo τrsquo άλλο ανάμεσα σε ναύτες που ροχαλίζουν συνεχίζει να μουεξηγεί τους λόγους αυτού του ταξιδιού στην Αίγυπτο που μόνο χαρά δεν είναι για κείνον Πηγαίνει με την ελπίδα να μεταπείσει και να επα-ναφέρει στο ποίμνιο τη μία από τις κόρες του οδηγημένη στην ακολασία από έναν προστάτη κι εγκατεστημένη στην Αλεξάνδρεια επιδώκονταςνα κάνει περιουσίαΟ Μουσσά αφηγείται κι ανακατεύει αστεϊσμούς και δάκρυα Λέει ότι η Σάρα είναι το ωραιότερο παιδί τουbull αλλά τόσο ξεροκέφαλη που εκεί-νος δεν έχει καμία ψευδαίσθηση σχετικά με τα επακόλουθα της επιχείρησής της― Ποιός ξέρει κραυγάζει Θέλω να την ξεμπλέξω απrsquo αυτόν τον τύπο αλλά εκείνη είναι ικανή να αντιστρέψει τους ρόλους και να με κάνειεμένα τον ίδιο πατέρα-προαγωγό Τί λες καλέ μου Αντριάν Θα lsquoθελες να με βοηθήσεις στην περίπτωση αυτή Είσαι νέος και ανδρείος Τηςαρέσει αυτό Κάνε ότι μπορείς για να τσιμπηθεί μαζί σου (Να ορίστε κάνω κιόλας τον προξενητή) Σου τη δίνω γυναίκα σου Κι άν σε τρώνεοι σκέψεις για τις αιγυπτιακές περιπέτειές της σαν γυρίσουμε πίσω την αφήνεις και διαλέγεις κάποια άλλη από τις κόρες μου Ολόκληροχαρέμι έχω στο σπίτιΤέσσερις έχει Και τρεις γιούς οι μόνοι που φέρνουνε ψωμί στο σπίτι Και ο ίδιος του δουλεύει αλλά εννέα στόματα είναι αυτά Για νακαλύψει τα έξοδα ετούτου του ταξειδιού χρειάστηκε να αποτανθεί στη θεία πρόνοια της Ισραηλίτικης Κοινότητας η οποία του πρόσφερεκάτι ίσα ίσα για να πληρώσει το πηγαινέλα μαζί με τη διατροφή του Αλλά τίποτα για το ενδεχόμενο ταξίδι της κόρης του Βέβαια εκείνηισχυρίζεται πως έχει στην ιδιοκτησία της ένα ldquoωραίο μπαρrdquo στην Αλεξάνδρεια όπου συχνάζουνε πολλοί αξιωματικοί του ναυτικού― Θα το πουλήσουμε το μπαρ αποφασίζει ο Μουσσά με πατρική πυγμή και θα πάμε όλοι μαζί εσύ εκείνη κι εγώ στο Κάϊρο όπου έχω ένανφίλο μου παλιό που θα lsquoθελα να ξαναδώ κι έπειτα θα επιστρέψουμε στη Ρουμανία Θέλεις ΑντριάνΕίμαι αναγκασμένος να του απαντήσω καταφατικά για να μην τον δυσαρεστήσω Όμως ακόμη κι αν το σχέδιό του πραγματοποιηθεί έτσιόπως το θέλει δεν έχω καμία όρεξη να ξαναδώ μέσα σrsquo ένα μήνα το σιβηρικό Βουκουρέστι που κλόνησε την υγεία μουbull πόσο μάλλον ναπαντρευτώ μιάν ανυπόληπτη γυναίκα Όχι Θέλω να περάσω όλο το χειμώνα στην ΑίγυπτοΓια τα υπόλοιπα αποφασίζει ο Μιχαήλ όχι εγώ Στο εξής θα του είμαι υπάκουος σαν αρνί Εκείνος έχει μια καλή θέση στο ξενοδοχείο Roy-alduCaire και θα μπορέσει να με βάλει κι εμένα εκεί με τη σειρά μου Και τέρμα οι παράτολμες ενέργειες Δεν μου έχουν βγει σε καλό Πάνταεκείνος είχε δίκιο Αυτή τη φορά δεν θέλω να τον αποχωριστώ Θα ζήσουμε μαζί μια ωραία μεσογειακή ζωή Τον άτιμοhellip Με τιμώρησεσκληρά φεύγοντας μόνος του για την Αίγυπτο αλλά την άξιζα την τιμωρία αυτή Έπρεπε να το έχω καταλάβει μια και καλή ότι ο σπουδαίοςαυτός φίλος είναι καλύτερος οδηγός και να του αφήσω το πηδάλιο Στη Ρουμανία θα τραβούσε το πράγμα Είχα τη μάνα μου που με γλίτωνεαπό τα ζόρια Στο εξωτερικό τέλος Κάθε απειθαρχία μπορούσε να μου κοστίσει φρικτή απομόνωση την απόλυτη δυστυχία Με τα ρουμάνικακαι τα ελληνικά μου δεν θα μπορούσα να κάνω και πολλά ενώ ο Μιχαήλ που κατέχει πολλές σπουδαίες γλώσσες πάντα θα τα καταφέρνειΤί χαρά όταν με δει σε λίγο να εμφανίζομαι ξαφνικά μπροστά του από το πουθενά Καλέ μου Μιχαήλhellip Αδελφέ μουhellipΦτάσαμε στην Κωνσταντινούπολη με δύο ώρες μοναχά καθυστέρηση Κι η όψη του κόσμου μοιάζει εντελώς αλλιώτικη είναι να μην το πιστεύεικανείς Μέσα σε δώδεκα ώρες διαδρομής με το βαπόρι περνάς από το φρικτό χειμώνα στη γλυκύτερη άνοιξη Εδώ είναι μήνας Μάϊος Χλο-εροί λόφοι που καθρεφτίζονται μες στη θάλασσα του Βοσπόρου μεγαλοπρεπή λίμνη που τη διασχίζουν προς κάθε κατεύθυνση ολόκληρηστρατιά από μηχανοκίνητα επιβατηγά πλοία καϊκια λέμβους και βάρκες Όλη η ζωή απλώνεται μες στο δρόμο εκεί δουλεύουν εκεί τρώνεεκεί κοιμούνται εκεί διασκεδάζουν μερικές φορές πλάϊ στη βρώμα των σκύλων Τα καφενεία έξω σφύζουν από Τούρκους που παίζουνγκιουλμπαχάρ καπνίζουν ναργιλέ ονειροπολούν Η δυστυχία είναι μεγάλη στην πρωτεύουσα του Αμπντούλ-Χαμίντ Δέκα βαρκάρηδες ήαχθοφόροι κονταροχτυπιούνται για τον ίδιο ταξιδιώτη Είναι ρακένδυτοι τρέφονται με τον αέραΑλλά εκείνο που μrsquo έκανε να αναλογισθώ τη Σταμπούλ των σουλτάνων που θανάτωσαν τόσους από τους βογιάρους μας είναι τα χιλιάδεςκατακόκκινα φέσια και τα πολυάριθμα τζαμιά με τους υπεροπτικούς μιναρέδες Πριν από εκατό χρόνια ο θρόνος της χώρας μου νοικιαζότανακόμη με πλειστηριασμό σrsquo αυτήν εδώ την πόλη που στο άκουσμά της και μόνο έτρεμαν οι υποτελείς της και όπου σήμερα μπορώ να κάνωπερίπατο χωρίς κανένα φόβο Πάει τέλειωσε ο τρόμος που προκαλούσε η εμφάνιση έστω και λίγων φεσιών μες στα χωριά μαςΠώς μπόρεσαν αυτοί οι άνθρωποι κι έκαναν τόσες ωμότητες Μου φαίνονται τόσο μειλίχιοι τόσο καρτερικοί Βλέποντάς τους έτσι απαθείςθα έλεγε κανείς πως είναι ανίκανοι να σηκώσουν εκείνα τα βαριά γιαταγάνια που σκόρπισαν τον τρόμο μέχρι τις πόρτες της Βιέννης ΟΜουσσά κουβεντιάζει μαζί τους με οικειότητα καθώς η τουρκική είναι η τρίτη μητρική του γλώσσα μετά τη ρουμανική και τη γίντιςΕ λοιπόν μου αρέσουν αυτοί οι άνθρωποι Δεν ξέρω αν υπήρξαν μόνο βάναυσοι κατά την περίοδο της πολεμικής τους δόξας αλλά η ldquoπαρούσαφιλοσοφίαrdquo τους όπως λέει και ο Μουσσά μου αρέσει Δεν δίνουν καμιά σημασία στον αγώνα του βιοπορισμού και δεν σκοτώνονται για τιςυλικές ανέσεις Η ξεγνοιασιά τους είναι πολύ πιο πολύτιμη και το αισθάνομαι Είναι ικανοί να κάθονται με τις ώρες στον ήλιο να θαυμάζουντις φυσικές καλλονές και να κάνουν μπουρμπουλήθρες μrsquoένα μισοσβησμένο τσιμπούκι Δεν τους βλέπω να ζηλεύουν την τύχη που έχουν σταμοντέρνα εργοστάσια τα κοπάδια εργατών σύμφωνα με τη λογική των οποίων προφανώς ο ήλιος δημιουργήθηκε για να ζεσταίνει τις γάτεςΌχι Πρώτα ο ήλιος και για τους ανθρώπους και ύστερα ο άρτος ο επιούσιος και τα κολάραΓια να μπορέσω να βγω από το πλοίο και να πάω να δω τη Σταμπούλ ελλείψει διαβατηρίου ένα κασκέτο ναυτικό μου έλυσε το πρόβλημα αμέ-σως Ο Τούρκος αστυνομικός στον έλεγχο το κατάλαβε αλλά μου απάντησε με χαμόγελο Ήξερε ότι δεν πήγαινα να κλέψω την Αγιά ΣοφιάΣουλατσάραμε σαν χαζοπούλια κοροϊδεύοντας τους τουρίστες που έτρεχαν σαν παλαβοί μην τυχόν και χάσουν τίποτα από ότι τους υπε-δείκνυε ο τουριστικός οδηγός Μπέντεκερ Φάγαμε ένα ωραίο πιλάφ ρύζι ανακατωμένο με κομμάτια αρνίσιου κρέατος κεμπάπ το ίδιο κρέαςκι αυτό αλλά στη σούβλα και ήπιαμε μερικά ποτηράκια ρακί

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 10

Έκφραση 11

Κάμποσα ποτηράκια θα ήταν σίγουρα διότι μεθύσαμε Κι αυτό μας γέννησε την επιθυμία νrsquo αγοράσουμε φέσια Έτσι ντυμένος παράταιραο Μουσσά δεν ξεχώριζε πια από τους Τούρκους με τη γαμψή του μύτη με τα μαύρα του τα μάτια και τα φρύδια με το κυρτό του πηγούνιΤου έκανα παρέα σε όλα και θέλησα ανόητα να του κάνω τον μάγκα ακόμη και στον ναργιλέ σε πείσμα όλων των προειδοποιήσεών του Άνωκάτω έγινε το στομάχι μου Τα έβγαλα όλαbull και πιλάφ και κεμπάμπ και ρακί Επιστρέψαμε με το δεύτερο σφύριγμα του πλοίου για να πάμενα πλαγιάσουμε κατευθείανΑν στην Κωνσταντινούπολη ήτανε άνοιξη στον Πειραιά και στη Σμύρνη ήταν ένα ήπιο καλοκαίρι Κάνει πολλή ζέστη αλλά όχι αποπνικτικήΜακάριοι θνητοί που δεν έχουν παρά μόνο την έγνοια της κοιλιάς τους (αλλά και πάλι) που δεν γνωρίζουν την ανάγκη να φοράει κανείςμπότες και γούνες και νrsquo ανάβει θέρμανση μέρα και νύχτα έξι μήνες από τους δώδεκα Μακάριοι πάνω απrsquoόλα που δεν γνωρίζουν τί σημαίνεινα γυρεύεις το ψωμί σου στους μείον είκοσι όταν προτιμάς καλύτερα να μείνεις νηστικός ακόμη και τρεις ολόκληρες μέρες στη σειρά παράνα πηγαινοέρχεσαι άσκοπα με κατατρυπημένα παπούτσια και να επιστρέφεις το βράδυ πεινασμένος και παγωμένοςΝαι δεν τρέφονται καλά το γράφει στο πρόσωπό τους Αυτό φαίνεται κι από τις άγριες μάχες στις οποίες ρίχνονται με την άφιξη των κα-ραβιών προκειμένου να βάλουν το χέρι τους πάνω σε κάποια βαλίτσα για να κερδίσουνε καμιά δεκάρα Αυτός ο αγώνας όμως είναι παντούσχεδόν η μοίρα κάθε απόκληρου την οποία αλλού την κάνει ακόμη πιο σκληρή το κρύο αυτός ο τρομερός εχθρός του ανθρώπου πουφέρνει αρρώστιες βάσανα ανημπόριες θανάτους και για το οποίο δεν έχουν ιδέα οι κάτοικοι αυτοί της Μεσογείου Από τις δυο δαγκωματιέςπου δηλητηριάζουν την ανθρώπινη ζωή αυτές της πείνας και του κρύου ετούτοι γνωρίζουνε μόνο την πρώτη Πολύ μεγάλο πράγμα είναιαυτό Μεγάλη ευτυχία Το εκτιμούμε ο Μουσσά κι εγώ με την καρδιά γεμάτη ευγνωμωσύνη Πετάξαμε τις μάλλινες κάλτσες μας και τα μισάαπό τα ελεεινά μας παλιόρουχα Μεταμορφωνόμαστε με ξεκούμπωτο σακάκι με καπέλο ως το αυτί με τσιγάρο στην άκρη των χειλιών μεπνεύμα ράθυμο ακολουθώντας το παράδειγμα όλων αυτών των Ελλήνων των Τούρκων των Εβραίων των Αρμεναίων που τραγανίζουνστραγάλια και λικνίζονται στον ήλιο Τους θρέφει η θάλασσα Τους ζεσταίνει ο γενναιόδωρος ουρανός Μπορεί να μην είναι πάντα αυτό αρ-κετό αλλά κι από τους ανθρώπους δεν μπορεί να περιμένει κανείς περισσότερα Ούτε κι από το Θεό τουςΜου αρέσει ο Μουσσά κάθε μέρα και περισσότερο Δεν είναι τυχαίος άνθρωπος Βέβαια δεν έχει διαβάσει πολύ στη ζωή του αλλά έχειπνεύμα ανοιχτό στα πάντα Είναι λεπτός άνθρωπος ευαίσθητος Η κατανόησή του φτάνει σε λεπτές αποχρώσεις της σκέψης Και τραγουδάμε ωραία φωνή ολόκληρα κομμάτια από όπερες και οπερέτες στα ιταλικά Ο καπετάνιος του Δακία τον άκουσε κάποιο βράδυ και τον συνε-χάρη Εκείνος τον ευχαρίστησε ευγενικά και σκέφτηκε αμέσως τα βάσανά του― Καπετάνιε άν τυχόν κάτσει η βάρκα μου στην Αλεξάνδρεια θα είχατε την καλοσύνη να με ρυμουλκήσετε ως την Κωνστάντσα― Ευχαρίστως φίλε μου Ελάτε μόνο να μου το πείτεΣτον Πειραιά ήμασταν φρόνιμοι Ξοδευτήκαμε ίσα για μια γρήγορη βόλτα με τον ηλεκτρικό ως την Αθήνα Αλλά στη Σμύρνη η ομορφιάστις αυλές στις προβλήτες στις προσόψεις στα σπίτια κατά μήκος του υπέροχου κόλπου μας πήρε το νου και ξοδέψαμε οι δυο μας γύρωστα δέκα φράγκα Τα πάντα εδώ είναι από μάρμαρο Και τί πολυτελείς ναργιλέδες πραγματικοί μιναρέδεςΜεθαύριο έκτη ημέρα του ταξιδιού θα είμαστε στην Αλεξάνδρεια Τί θα κάνω άραγε εκεί κάτω Θα βρω δουλειά Διότι όλη κι όλη μου η πε-ριουσία είναι μια στερλίναΗ καρδιά μου σφίγγεται σαν σκέφτομαι το βασανιστήριο της πείνας την έλλειψη στέγης Ενθαρρύνουμε ο ένας τον άλλον ο Μουσσά κιεγώ όταν το φάντασμα των μαύρων ημερών εμφανίζεται στη σκέψη μας Δίνουμε αμοιβαία υπόσχεση πως όποιος από τους δυο μας σταθείπιο τυχερός θα βοηθήσει τον άλλον Και θα παρηγοριόμαστε πάντα υπολογίζοντας στην επιείκεια τrsquoουρανού Ο Μουσσά προσθέτει― Κι ύστερα είναι και το μπαρ της Σάραςhellip Αν πηγαίνει καλά θα της επιτρέψω να το δουλέψει κι αυτό το χειμώνα Θα το στολίσουμε μάλισταμε μια τοιχογραφία σε στυλ μπαρόκ και θα μας πληρώσει γιrsquoαυτό με μια γερή αμοιβή Το θέμα είναι να την τραβήξουμε την καημένη από ταχέρια αυτού του ξεδιάντροπου που της παίρνει τα χρήματα και τα δίνει στο τζόγοΦαίνεται πως ldquoαυτός ο ξεδιάντροποςrdquo είναι ένας πολύ όμορφος νέος άνδρας κι ένας απαράμιλλος ζαχαροπλάστης Όποτε θέλει ldquoκάνει μιαβουτιάrdquo για τρεις μέρες σrsquo ένα ldquoεργαστήριοrdquo και ldquoξαναβγαίνει στην επιφάνειαrdquo με δέκα στερλίνες στην τσέπη Έλα όμως που δεν το θέλεικαι πολύ συχνά Τις απεχθάνεται τις ldquoβουτιέςrdquo αυτές Τον λένε Τιτέλ Και στον Τιτέλ αρέσει περισσότερο να ldquoβουτάειrdquo το ταμείο του μπαρπαρά (να βουτάει) μέσα στις ζύμες του ζαχαροπλαστείουΤώρα αφήσαμε το Αρχιπέλαγος και τα αμέτρητα μοναχικά του νησιά πλούσια σε ποίηση χρώματα ήλιο όπου δεν θα μπορούσα όμως ναζήσω για πολύ Τώρα πλέουμε στrsquo ανοιχτά της Μεσογείου Μόλις περάσαμε την ΚρήτηΗ θάλασσα είναι λάδι σαν μια ήσυχη λίμνη Κάτω από τις σόλες μας νιώθουμε και τις παραμικρές δονήσεις που μεταδίδουν οι μηχανές στοσώμα του καραβιού Και μόλις σήμερα αντιλαμβάνομαι όλη την ομορφιά του Δακία Δεν είναι ότι επιβάλλεται με το μέγεθος ή με την πολυ-τέλειά του αλλά δίπλα στα άλλα τρία βαπόρια που κάνουν την ίδια διαδρομή είναι σχεδόν μοναδικό στη Μεσόγειο για την ολόλευκη γραμμήτου Είναι ένας κύκνος Ιδού το πλεονέκτημα της καύσης του μαζούτ σε σχέση με το κάρβουνο διότι η ποσότητα αιθάλης που εκπέμπουντα φουγάρα καθιστά αδύνατη την εφαρμογή της λευκής μπογιάς σε ολόκληρο το πλοίο Τα φουγάρα του Δακία όμωςείναι σαν να καπνίζουνπίπα Και αν κατεβείτε στο λεβητοστάσιο δεν θα δείτε τίποτα από τη σκληρή προσπάθεια μιας ντουζίνας μαύρων ανδρών να κουβαλάνε τό-νους κάρβουνο στα στόμια της φωτιάς όπου τα φτυάρια δεν σταματούν ούτε λεπτό να ταϊζουν τις εστίες Τίποτα Τρεις άνδρες πεντακάθαροιμrsquo ένα κομμάτι στουπί στο χέρι περιφέρονται μπροστά στους λέβητες παρατηρούν τα μανόμετρα και ρυθμίζουν τις στρόφιγγες που εκτο-ξεύουν το μαζούτ μrsquo έναν θόρυβο εκκωφαντικόΑυτή η πρόοδος της τεχνικής καύσης στα καράβια καθώς και ο ήλιος που σήμερα ακτινοβολεί επιτρέπουν στις κυρίες της πρώτης θέσηςνα λευκοστολιστούν από την κεφαλή ως τον αστράγαλο χωρίς το φόβο μήπως λερωθούν Παγκάκια και κιγλιδώματα είναι πεντακάθαραόπως τα αντικείμενα ενός σαλονιού Επίσης το θέαμα που προσφέρει αυτή τη στιγμή το ψηλότερο κατάστρωμα είναι από τα πιο γοητευτικάΚαι γεννάει στην ψυχή μου συναισθήματα αντιφατικάΒέβαια όλοι αυτοί οι φρεσκοξυρισμένοι κύριοι ντυμένοι με το ωραιότερο ταξιδιωτικό τους κοστούμιbull όλες αυτές οι ωραίες γυναίκες γοη-τευτικές μέσα στα φορέματά τους από πέπλα όπου το λευκό κυριαρχεί όπου ένα σπάνιο κόκκινο ένα μπλε ένα πράσινο σου τρυπούν τηνκαρδιά με την ένταση του ζωηρού χρώματος κάτω από έναν εκθαμβωτικό ουρανόbull ύστερα το πανηγύρι που περιβάλλει το βαπόρι μας τοοποίο ακολουθείται από ένα σύννεφο γλάρων και χάνεται μέσα στη απεραντοσύνη της θάλασσας ― ναι όλο αυτό το θέαμα με μαγεύει Μουαρέσει το ωραίο η γυναίκα η έντονη ζωή Δεν ζηλεύω τον κόσμο αυτόν και την ευτυχία του αλλά δεν πιστεύω επίσης ότι κι ο δικός μου οκόσμος με την αθλιότητά του πρέπει να είναι παράδειγμα ζωής Εάν ήταν στο χέρι μου να διαλέξω θα προτιμούσα την ευμάρεια παρά τηνφτώχεια μουΩστόσο δεν μπορώ να διανοηθώ την ευτυχία μιας πολυτελούς ζωής στη μέση μιας καθολικής σχεδόν φρικαλεότητας που βασιλεύει σήμεραστη γη και που είναι η απόλυτη συνθήκη για την ευτυχία μιας μειονότητας Εάν αυτό ήταν το αντίτιμο για τη δική μου οικονομική άνεση ετότε θα προτιμούσα τη φτώχεια μου Θα άφηνα συνειδητά να μου φύγει από τα χέρια ο χρυσός δίσκος πάνω στον οποίο θα μου πρόσφεραντην ευτυχία μου δίπλα στη δυστυχία του άλλου Να έτσι ακριβώς τη βλέπω τη ζωή Αν άλλαζα ποτέ γνώμη για το θέμα αυτό τότε θα ήμουνένα ελεεινό ανθρωπάκι Να μrsquo έλεγαν προδότη και να με κρεμούσανΣτην περίπτωσή μου λοιπόν πρόκειται περισσότερο για μια μυστικιστική λατρεία της εντιμότητας παρά για κοινωνική θεωρία Αυτή επιτρέπειτην προσωπική ευτυχία μέσα στη γενική δυστυχία Η άλλη όχι Ποτέ Αμαρτία ψυχής Μόνο ένας τρόπος υπάρχει τελικά να είναι κανείςτίμιος να έχει τη συνείδησή του απαλλαγμένη από κάθε υποκρισία να μπορεί να κοιτάξει οποιονδήποτε ευθέως μες στα μάτια και να τουπει ldquoΔεν σου χρωστάω τίποτα Πήγαινε εν λαώ αδελφέ μου Κι αν μάλιστα επιθυμείς κι αυτό το μαύρο ψωμί που έχω στο τραπέζι μου επάνωπάρτο Μα την ψυχή μου μην την αγγίξειςrdquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 11

Έκφραση 12

Τελευταία νύχτα του ταξιδιού Και τί νύχτα Σαν αυτές που τα καλοκαίρια τον Αύγουστο στα χωριά μας μαζευόμαστε στην αυλή γύρω απόένα μαγκάλι για να ψήσουμε ρόκες χλωρού καλαμποκιού και νrsquoακούσουμε τα τζιτζίκιαΕίμαι μαζί με τον Μουσσά στην πρύμνη του καραβιού όπου η προπέλα στροβιλίζει τα νερά με μιαν ευχάριστη ρυθμική κίνηση και δημιουργείμια λωρίδα αφρού που απομακρύνεται γοργά αναβράζουσα――― ξεμακραίνει και χάνεται στο άπειρο κάτω από το φεγγαρόφωςΕίναι αργά Σχεδόν κανείς πια στη γέφυρα του περιπάτου Οι ναύτες φίλοι μάς έφεραν εδώ αρκετά περισσεύματα από την κουζίνα τα οποίακαταβροχθίσαμε με μεγάλη όρεξη Τί τύχη για εμάς να έχουμε αυτούς τους καλούς συντρόφους Σε όλο το ταξίδι μας τάϊζαν έτσι δωρεάνή σχεδόν δωρεάν (Στις ενδιάμεσες στάσεις τους κερνούσαμε κανένα ποτήρι όλο κι όλο) Δίχως αυτήν την απρόβλεπτη υποστήριξη κι οΜουσσά και εγώ δεν θα lsquoχαμε τρύπια δεκάρα στην τσέπη μας σαν φτάναμε στην Αλεξάνδρεια Διότι είναι αδύνατον να περάσει κανείς από όλααυτά τα ωραία λιμάνια και να μην κατέβει να τα επισκεφθεί για να ξεμουδιάσει λιγάκι ή ακόμη και να διασκεδάσει καμιά φορά με κάθε κόστοςεκτός πια κι άν είναι υπερβολικά οικονόμος Τώρα θα ήθελα να μείνω σιωπηλός ακίνητος Δεν θα lsquoθελα καμία ομιλία να ταράξει την ησυχίατων μοναδικών αυτών στιγμών στη ζωή μου Είμαι γεμάτος καλοσύνη ευγνωμοσύνη ελπίδα και θα μου ήταν τόσο ευχάριστο να μείνω έτσι ξα-πλωμένος στη γέφυρα μες στο σκοτάδι χωρίς νrsquoαρθρώσω λέξη νrsquoατενίζω το φεγγάρι και νrsquoαφουγκράζομαι την αναταραχή της ΜεσογείουΑλλά νά ο Μουσσά είναι απόψε πιο δυστυχισμένος από ποτέ Αφηγείται με φωνή σβησμένη το οικογενειακό του δράμα αιτία του οποίου είναιη ΣάραΔεν είναι ότι πρόκειται για άνθρωπο ευσεβή με την έννοια του θρησκόληπτου ή που δίνει μεγάλη σημασία στη γνώμη των άλλων Αλλά η ζωήτου έχει δηλητηριαστεί από την περιπέτεια της κόρης αυτής Κανένα από τα παιδιά του δεν μπορεί να παντρευτεί Η ντροπή της Σάρας τουςέπληξε όλους ― ldquoΈχετε μια πόρνη στην οικογένειαrdquo τους φωνάζουν Πόσο οδυνηρό πρέπει να είναι αυτό για έναν πατέρα Να δουλεύει σανσκλάβος για να μεγαλώσει οκτώ παιδιά και να καταλήξει εδώΕκτός αυτού ο Μουσσά κυριεύεται ξαφνικά από κακά προαισθήματα Δεν ξέρει κατά πόσο να πιστέψει αυτή την ιστορία με το μπαρ― Εάν έχει μπαρ συλλογίζεται γιατί εδώ και δυο χρόνια που είναι στην Αίγυπτο δεν την είδαμε να στέλνει ποτέ ένα φράγκο στην οικογένειάτης ένα δώρο στις αδελφές της που ξέρει ότι είναι φτωχές Όχι Ακόμη και πόρνη μία Εβραία η οποία κερδίζει χρήματα η οποία ισχυρίζεταιότι φτιάχνει περιουσία δεν μπορεί να μένει τόσο αδιάφορη στα βάσανα των δικών της Θεέ μου κι αν λέει ψέματα Αν ζει στη δυστυχία Τότεχάθηκα Τότε η γυναίκα μου θα βγει αληθινή που μου έλεγε ότι είμαι ένας τρελόγερος κι ότι θα μπλέξω από μόνος μου σrsquoαυτή τη χώρα συμ-φορών για τους Εβραίους Αλλά τί να κάνω Τη λατρεύω τη Σάρα Είναι το πιο όμορφο και το πιο έξυπνο από τα παιδιά μου η μεγαλύτερη καρ-διά Αχ θα τον σκοτώσω αυτόν τον άτιμο που ξελόγιασε και λέρωσε την ψυχή του σπιτιού μουΑχ καημένε καημένε μου Μουσσάhellip Μουσσάhellip Δεν πρόκειται να τον εγκαταλείψω Θα κάνω ότι περνάει από το χέρι μου Αν χρειαστεί λοιπόνε θα θυσιάσω για ένα διάστημα και τον Μιχαήλ Φτάνουμε Η Αλεξάνδρεια διαγράφεται στον ορίζοντα ολοκάθαρα Ξεχωρίζουμε τους φοίνικες τους μιναρέδες τα σπίτια με τις ταράτσεςΣτο καράβι οι σνομπ άνδρες και γυναίκες έχουν κιόλας καλύψει το κεφάλι τους με τη λοφειοφόρο τους κάσκα αυτή των περιηγητών στιςθερμές χώρες Τί ανοησία Όλος ο κόσμος φοράει γυαλιά ενάντια στο τροπικό φως Αλλά ενάντια και στην ασθένεια των οφθαλμών απrsquoότιφαίνεται

laquo Πλοῖα raquoΠὼς τὰ καράβια εἶναι σώματαδὲν ἤξεραπὼς τὸ καράβι εἶναι μέληΝὰ ταξιδεύει τὸ δεξὶ νὰ βρεῖτrsquo ἀριστερό του χέρι

Ἰ Μόραλης

2016 Έτος Γιάννη ΜόραληἘρωτικὸἐπιτύμβιοΟἱ μνῆμες ἔχουν μαῦρεςσκεπασμένες κνῆμεςἐκμαγεῖα στὸ ντουλάπιγύψινη ἁφὴ καὶ πικραμένηκι ὅμως φῶςποὺ τυραννάει τὰ δάχτυλατὶς κόχεςμιὰ ἀπουσία γρηγοροῦσαμιὰ μορφὴ στὰ σπλάχναΠοτὲ μὴν πεῖςlaquoλιτάνευση ἐκμαγείωνμιὰ φορὰ τὸ χρόνοraquoὍσο τὰ κόκκαλα ἀντιστέκονταινὰ τοὺς κοιτᾶς εὐλαβικὰὅσους ἀγάπησανγίνονται μάτια καὶ θωροῦν σὰν ἀπομένουν ἀπrsquo τὰ πρόσωπαμόνο φωτογραφίες

Τα ποιήματα ανήκουν στηνποιητική συλλογή Μαθητείαεκδ ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ ΕΥΘΥΝΗΑθήνα 2013

Επιμέλεια Αναστασία Κόκκινου

Η Μπουμπουλίνα Νικάκη είναι κριτικός θεάτρου μεταφρά-στρια (βραβευμένη το 2008 για τη μετάφραση του ldquoΤο μακρύταξίδι της άμμουrdquo του Πιερ Πάολο Παζολίνι μέλος των Ελλη-νικών Επιτροπών του Διεθνούς Κέντρου Θεατρικής Μετά-φρασης και του MAison Drsquo Europe et drsquo orient στο Παρίσι

Ο Μουσσά (1934) του ΠαναϊτΙστράτι (πρώτη μετάφραση copy στα ελληνικά) στην εναρκτήρια εκδήλωση του κύκλου Άγνωστος Ελληνισμός στη Στέγη Γραμμάτων amp Τεχνών - Αθήνα 2010εισήγηση για το συγγραφέα και μετάφραση Μπουμπουλίνα Νικάκη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 12

Έκφραση 13

ΧοροστάσιΌπως χορεύει η Ήπειρος και σιγοπερπατάει Γιάννη μου το μαντήλι σου σε μένα το πετάειΚαι μια κοντούλα λεμονιά ζυγώνει στην αυλήμου μη με μαραίνει η ξενιτειά και παίρνει τοφιλί μου

Αναστασία ΚόκκινουΣπάρτη 22 - 6 - 2012

Γόρδιος δεσμός

Δε δοκίμασε καν να τον λύσειούτε και πρόσεξε το μειδίαμα στα χείλη των ντόπιωνόταν πήρε βαθιάν ανάσα και ύφος αγέρωχομε το σπαθί του διαπέρασε το μύθοχρειαζόταν υλικό για το δικό τουανοίγοντας καινούργιους τρόπους

Μόνον οι ντόπιοι ήξεραν πως καιρό τώραεπινοούσαν χίλια δυό τεχνάσματα να συγκαλύπτουν τη φθορά του χρόνουπόλος έλξης και πηγή εσόδων ο γόρδιος δεσμός είχε σαπίσειας τον έκοβε λοιπόν να ησυχάσουνπιο βολικός αυτός ο τρόπος

και ο μύθοςhellip μύθος

Μοναξιά η έσχατηΜετακινούσε διαρκώς τα όριατων αντοχών τουκαι των άλλων -για να λέμε την αλήθειαΠότε κρυφά στα όνειρά τουκαι πότε φανερά-να τον ακούνε και να παίρνουν θάρροςοι φόβοι του και οι άλλοιΜέχρι που τα ξεπέρασε-τα όριά τουΣτην τελευταία απελπισίααρνήθηκενα δώσει τ΄όνομά του-την είπε μοναξιάαπαρηγόρητηΜοναξιά η εσχάτηΚαι αποσύρθηκεστα δώματα του επέκεινανα ξαποστάσει-στις δάφνες του είπανΕκείνος πήρε αγκαλιά τη μοναξιά του-κι έγειρε

Δημήτρης Πετρόπουλος -ηθοποιός

ΑδιαφορίαΠριν κάμποσα χρόνια πριν την εισβολή της τεχνολογίας και του πλούτουοι κοινωνίες ήταν συμπαγείς Οι άνθρωποι είχαν την ανάγκη ο ένας τονάλλο Υπήρχε αλληλεγγύη και συμμετοχή στα κοινά Τα καφενεία γινότανμικρές Βουλές όπου συζητούσαν τα προβλήματα αντάλλασαν απόψειςμετέφεραν πληροφορίες έπερναν αποφάσεις για το κοινό καλό Η ει-σβολή της τεχνολογίας (τηλεόραση αυτοκίνητο) και του πλούτου έσπα-σαν τη συμπαγή κοινωνία οι άνθρωποι απομωνόνταν και ο καθ΄έναςέπερνε την υπόθεση στα χέρια του για το δικό του συμφέρονΣήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης όλο και περισσότεροι άν-θρωποι αποστασιοποιούνται από τα Κοινά Τούτο φαίνεται από τις εκλο-γικές αναμετρήσεις που τα ποσοστά αποχής όλο και αυξάνουν Η ολοένααυξανόμενη αποχή και αδιαφορία των πολιτών με τα κοινά φαίνεται ναείναι σχεδιασμένη με απότερο σκοπό οι κυβερνήσεις να νέμονται τηνεξουσία μέσα σε μια παθογόνο κοινωνίαΕυτυχώς μέσα από τις διασπασμένες κοινωνίες υπάρχουν άνθρωποιπου ενδιαφέρονται και αγωνίζονται να κρατήσουν τη συνοχή της κοινω-νίας μέσα από Πολιτιστικούς φορείς Συλλόγους Ενεργών Πολιτών Πολι-τών Παρέμβαση και άλλων μορφών Η προσπάθειά τους είναι δύσκοληκαι επίμονη γιατί συναντούν τον τοίχο της αδιαφορίας Δεν πτοούνται καιαντιπαλεύουν τα εμπόδια Αυτοί οι άνθρωποι αυτοί οι φορείς θέλουν νακρατήσουν την κοινωνία συμπαγή και να αποτελέσουν τον φάρο για τομέλλον των επόμενων γεννεώνΑπτό παράδειγμα της αδιαφορίας είναι το παρακάτω κείμενοΗ αδιαφορία των πολιτών για τα κοινά είναι εχθρός της προόδου και τουπολιτισμού Στην αρχαία εποχήοι αδιάφοροι πολίτες θεωρούνταν κατώ-τεροι άνθρωποι μέσα στην κοινωνία Ήταν άγραφος νόμος που έγινεπίστη και απόκτησε διαχρονικό κύροςΟ Γκράτσι είχε πει πως laquo28 αδιάφοροι και 3 κακοί κάνουν 31 κακούςraquoΟ Γερνμανός κληρικός Μάρτιν Νιμέλ κρατούμενος σε στρατόπεδο συγ-κέντρωσης την εποχή του Ναζισμού αγανακτισμένος και μετανιωμένοςγια τη δική του αδιαφορία πάνω στα προβλήματα της εποχής του διατύ-πωσε τις παρακάτω σκέψειςlaquoΣτην αρχή οι Ναζί ήλθαν και συλλάβανε τους κομμουνιστές Δεν μίλησαδεν ήμουν κομμουνιστήςΈπειτα πιάσανε τους σοσιαλδημοκράτες Δεν μίλησα ούτε σοσιαλδημο-κράτης ήμουναΜετά από λίγο ήλθε η σειρά των συνδικάτων Δεν με αφορούσε Δεν είχαεκλεγεί σε συνδικάτοΑργότερα πιάσανε τους Εβραίους Σώπασα ούτε Εβραίος ήμουναΣτο τέλος ήρθαν να πάρουν εμένα Μα δεν υπήρχε κανείς να φωνάξειraquo

ΠΑΝΕΛΗΣ ΝΙΚΟΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 13

Έκφραση 14

1 Τρώτε συνειδητά Και μόνο όταν είστε σίγουροι ότι πραγματικά πεινάτεhellip Μην αφήνετετο άγχος ή την συνήθεια της καθημερινότητας να σας παρασύρειhellip Κλείστε την τηλεόρασηή τον υπολογιστή και απολαύστε το γεύμα σαςhellip2 Ξεκινήστε την ημέρα σας με ένα πρωινό πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και φυσικά σάκ-χαρα που θα σας δώσει ενέργεια και καλύτερη διάθεση για αρκετές ώρες3 Κάντε ένα διάλειμμα για κίνηση Βγείτε μια βόλτα και απολαύστε 15-20 λεπτά περπάτημαή βρείτε μια δραστηριότητα που σας ευχαριστεί και προσκαλέστε έναν φίλο4 Μειώστε τις μερίδες ndash Αυξήστε την συχνότητα των γευμάτων ndash Προσέξτε την σύστασηhellipΚατά μέσο όρο τα σημερινά σπιτικά φαγητά έχουν 63 περισσότερες θερμίδες απrsquo ότιείχαν 10 χρόνια πρινhellip5 Φροντίστε να ενυδατώνεται σωστά καθημερινά τον οργανισμό σαςhellip Έχει ανάγκη απόαρκετό νερό για να λειτουργεί κανονικά

6 Προσοχή στο χρώμαhellip Τρώτε πολλά λαχανικά και φρούτα έντονου χρώματος κεράσια μούρα ρόδια σταφύλια καρότοσπανάκι σαλάτα ντομάτες πιπεριέςhellip Όσο πιο βαθύ το χρώμα τουςhellip τόσο μεγαλύτερη η ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιώνπου περιέχουνhellip7 Αντί των λιπαρών άσπρων και κίτρινων τυριών που καταναλώνατε έως τώρα προτιμήστε κάποια με χαμηλή περιεκτικότηταλίπους αλλά εξίσου γευστικά πχ τυρί Cottage κατίκι Δομοκού άσπρο τυρί χαμηλών λιπαρών ανθότυρο μυζήθρα κλπ8 Τα μυρωδικά στο φαγητό όπως η δάφνη το γαρίφαλο και η κανέλα πέρα από τις γευστικές έχουν και άλλες επιδράσειςhellipΤα αιθέρια έλαιά τους που απελευθερώνονται κατά το μαγείρεμα έχουν αντιοξειδωτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες 9 Ο ΕΠΑΡΚΗΣ ΥΠΝΟΣ είναι ζωτικής σημασίας για το ανοσοποιητικό μας σύστημαhellip Μερικοί διαβιβαστές υπεύθυνοι για τονύπνο ασκούν μία διεγερτική δράση ακόμη και στους διαβιβαστές του ανοσοποιητικού10 Για όλους όσους ξεφύγατε από το πρόγραμμα σας τις προηγούμενες ημέρεςhellip μην τιμωρείτε τον εαυτό σας φτάνονταςσε υπερβολές και εξαντλητικές δίαιτεςhellip Απλά ακολουθήστε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο και καταναλώστε αρκετά υγρά

10 Συμβουλές

για μια

καλύτερη

ζωή

Θεπαπείααπό τηφύσηΗ αλόη

Επουλώνει πληγές τραύματα και εγκαύματα γρήγορα σε ανθρώπους και ζώα Γιrsquo αυτό το λόγο και χρησιμοποιείτε για την επούλωσηουλών μετά από εγχειρήσεις με επάλειψη gel αλόης αλλά και προληπτικά σε έγκυες για να μην αφήσουν σημάδια ραγάδες μετά τηνεγκυμοσύνη Επίσης είναι ιδανική για την περιποίηση και την πρόληψη δημιουργίας ουλών στην ακμή Η αλόη σταματάει την ουλί-τιδα μέσα σε 1 εβδομάδα όταν χρησιμοποιείτε σε οδοντόκρεμα διορθώνει προβλήματα στα ούλα και προλαμβάνει της ασθένεια πε-ριοδοντίτιδα ειδικά με οδοντόκρεμα που εκτός από αλόη περιέχει και πρόποληΈχει αντιαλλεργιογόνο δράση βοηθώντας τον οργανισμό να απορροφά καλύτερα τις ουσίες που μας προκαλούν αλλεργίες Επίσης ηαλόη είναι υποαλλεργική για το 99999 των ανθρώπων Η αλόη βελτιώνει το άσθμα μετά από συνεχή λήψη 6 μηνών αν και τα απο-τελέσματα αρχίζουν να φαίνονται ακόμα και από τον πρώτο μήνα με αντίστοιχη μείωση των εισπνεόμενων φαρμάκωνΈχει ευεργετική δράση στο έντερο Θαυματουργή στην κολίτιδα και τη δυσκοιλιότητα φουσκώματα και μυκητιάσεις Για προχωρη-μένη δυσκοιλιότητα διαλύστε 300 ml χυμού αλόης σε περίπου ένα λίτρο νερό και πιείτε το ανά διαστήματα μέσα σε μια ημέρα καιγια 3 ημέρες τουλάχιστοΕίναι η καλύτερη φίλη των φαρμάκων Βοηθάει τα φάρμακα να λειτουργήσουν καλύτερα και δεν έχει καμία παρενέργεια ούτε αλλη-λεπιδράσεις με αυτάΜειώνει το ζάχαρο στους διαβητικούς Ειδικά στον γεροντικό διαβήτη (τύπου ΙΙ) τα αποτελέσματα είναι θαυματουργά και φαίνονταισε 20 ημέρες εώς 2 μήνες Σε αυτή την περίπτωση ξεκινάτε την αλόη μαζί με τα φάρμακα αλλά όσο το ζάχαρο κατεβαίνει

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 14

Έκφραση 15

σε συνεννόηση με το γιατρό σας μειώνετε σταδιακά τα φάρμακαΜειώνει την χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια μέσα σε λίγες εβδομάδες χρήσης του χυμού Επίσης μειώνει την πίεση σε περίπτωσηυπέρτασηςΣταματάει την τριχόπτωση που προέρχεται από άγχος με το σαμπουάν αλόης και το ειδικό σπρέι αλόης με βότανα σαν μάσκα πουδεν ξεβγάζεταιΘεραπεύει το έλκος στομάχου και τις γαστροπεπτικές διαταραχές ακόμα και χωρίς τη χρήση φαρμάκων Προστατεύει το στομάχιαπό φάρμακα που το επιβαρύνουν και βοηθάει τη χώνεψη Ηρεμεί ξινίλες ρεψίματα και διάφορες διαταραχές Επίσης σταματά τηνγαστροοισοφαγική παλινδρόμησηΟ χυμός της Αλόης μπορεί να πίνεται καθημερινά και ισόβια σε μικρές ποσότητες 60- 100ml καθημερινά σε 2 ή 3 δόσεις Στις μισέςποσότητες είναι ο ιδανικός χυμός για τα παιδιά Μπορεί να διαλυθεί σε νερό ή χυμό ή χλιαρό τσάιΗ αλόη σκοτώνει το μύκητα που δημιουργεί την κολπίτιδα στα γυναικεία γεννητικά όργανα Επίσης είναι ευεργετική στιςουρολοιμώ-ξεις ακόμα και αν αυτές είναι χρόνιεςΕίναι ο απόλυτος σύμμαχος στην καθημερινή υγιεινή των ευαίσθητων περιοχώνΟ χυμός της αλόης πρέπει να καταναλώνεται συστηματικά από τους καπνιστές Είναι απαραίτητη η χρήσηAloeVeraLeaf της σε αυτήτην περίπτωση Βοηθάει τον οργανισμό μέσα από τα τριχοειδή να καθαρίσει τα εκατοντάδες δηλητήρια που κολλάνε στους πνεύμο-νες και πρέπει να απομακρυνθούν άμεσα από τον οργανισμό Προλαμβάνει τις καρκινογενέσεις που δημιουργούνται στον οργανισμόαπό τις ουσίες του τσιγάρου όπως η φορμαλδεΰδη το βενζόλιο και το μονοξείδιο του άνθρακαΟ χυμός της αλόης χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θεραπεία των αιμορροΐδων και του πόνου ή του κνησμού που αυτές δημι-ουργούν Με τη χρήση του χυμού του σπρέι άμεσης δράσης και της κρέμας με πρόπολη θεραπεύονται διάφορες δερματοπάθειεςόπως δερματίτιδα έκζεμα ή ψωρίαση Ειδικά για την ψωρίαση η Αλόη αποτελεί μία από τις πιο σίγουρες θεραπείες Υποχωρεί μέχρικαι 95 μέσα σε 2 -8 μήνες Τα αποτελέσματα όμως φαίνονται από το πρώτο 20ήμεροΜέσα από αυτή τη δράση της η αλόη θεραπεύει όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα Είναι ασθένειες που τις δημιουργεί ο ίδιος ο οργανι-σμός λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού Ο χυμός αλόης είναι άριστος σύμμαχος κατά τη διάρκεια μικρής ή μακράς δίαιταςπαρέχει πολύ σημαντικά ζωτικά συστατικά και βοηθάει τον μεταβολισμόΜελέτη του 1997 από το πανεπιστήμιο του Texas δείχνει ότι η αλόη μακραίνει τη ζωή και μικραίνει τη συχνότητα ασθενειώνΟ χυμόςτης αλόης πίνεται προληπτικά ακόμα και αν δεν υπάρχει κάποια ασθένεια 2-3 φορές τη μέρα από 30 ml είναι αρκετά για να ζήσετετις ιδιαίτερες ιδιότητες τηςΗ αλόη είναι μια σημαντική ελπίδα για το μέλλον σε εποχές που θα έρθουν και επιδημίες που θα λάβουν χώρα και τα κλασικά φάρ-μακα θα αποτύχουν

Πηγή Περιοδικό laquoΥγεία και ευεξίαraquo του Αρτινού εκδότη Αλέξανδου Λαλάκου

Ζωές πλασμάτων που δε ζουν σε ένα παράλληλο

σύμπαν αλλά συγχρόνως με εμάς Ζωές ζωντα-

νών οργανισμών που χαίρονται λυπούνται αισθά-

νονται έχουν θέληση για τη ζωή όπως ακριβώς

εμείς τα ανώτερα θηλαστικά οι Άνθρωποι

Εμείς οι άνθρωποι που έχουμε ανώτερη νοημοσύνη

μπορούμε να έχουμε τα ζώα είτε στην υπηρεσία μας

είτε στα σπίτια μας είτε στα κτήματά μας Οι άνθρω-

ποι είμαστε εκείνοι που κινούμε τα νήματα που φροντίζουμε για όλα τα υπόλοιπα ζώα

Αυτή η γωνιά θα προσπαθήσει να σας ενημερώνει για όλα τα τεκταινόμενα σε επίπεδο του Δήμου μας Να σας κρατάει σε επαφή με τα

συμβάντα που αφορούν τους φίλους μας τα Ζώα Δεν έχουν φωνή να μιλήσουν Δεν έχουν λόγο να εκφραστούν Το laquoΦιλοζωικό Σωμα-

τείο Άρταςraquo έχει ως στόχο τη συνεχή σας πληροφόρηση σε ότι αφορά το κομμάτι που πραγματεύεται

Όσα γνωρίζουμε εμείς επιθυμούμε να τα μεταφέρουμε και σε εσάς Ότι σχετικό με τα φιλοζωικά υποπίπτει στην αντίληψη σας θα σας

παρακαλούσαμε να μας το μεταφέρετε

laquoΟ πολιτισμός ενός λαού κρίνεται από τον τρόπο που συμπεριφέρεται στα ζώαraquo είπε ο μεγάλος Mahatma Ghandi

Εμείς λοιπόν θα αναφερόμαστε σε αυτές τις συμπεριφορές είτε αυτές είναι για κάτι καλό που συμβάλει στην ευζωία των ζώων ή στην

υιοθεσία τους είτε αυτό είναι κάτι κακό όπως η εγκατάλειψη η κακοποίηση ο βασανισμός

Πάντοτε τεκμηριωμένα σωστά βάσει των νέων νόμων που έχουν ψηφιστεί και σε συνεχή ενημέρωση και επικοινωνία με την αρμόδια

Υπηρεσία του Δήμου Αρταίων για τα ζητήματα που αναφύονται καθημερινά

Καλή μας αρχή λοιπόν Φιλοζωικό Σωματείο Άρτας

ΖωέςΖώων

Μια φορά και ένα κόσμημα

χειροποίητα κοσμηματα

Fb page Μια φορά και ένα κόσμημα

Βάσια Αττική τηλ 6988740710

(Απόφοιτη ΑΤΕΙ Πληροφορικης Άρτας)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 15

Έκφραση 16

Ηγυναίκα του Λωτ γύρισε και κοίταξε πίσω την ώρα της μεγάληςφυγής πληρώνοντας την ανυπακοή της στο Θεό και στον Λωτ

ενώ το μόνο που θέλησε ήταν να κρατήσει κάτι από τη μνήμη τηςπρογενέστερης ζωής της Τιμωρήθηκε κι έγινε στήλη άλατος για τοελάχιστο αυτό νεύμαπρος το παρελθόν τηςΗ Βεροιώτισσα Σοφία Καλογερίδου στις ιστορίες της συλλογήςτης laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo γεννάειμνήμεςμνήμες της προγενέστερης ζωής τηςαυτοβιογραφικά τηςστοιχείαξεθυμασμένες αναμνήσεις προσωπικές εμπειρίες και ντο-κουμέντα σιωπές και εξομολογήσεις ιστορίες συγγενών της λυ-τρωτικές ιστορίες απλών και καθημερινών ανθρώπων της γενέθλιαςγη της εσωτερικές διαδρομέςδιάφορες οπτικές γωνίες καταβύθισηστο χρόνο μικρή και μεγάλη ιστορία ιστορία και μυθοπλασία μνήμηκαι λήθη μια σειρά οπισθοδρομήσειςιστορίες παλιές και νέες πραγματικές και φανταστικές ιστορικά γεγονότα μνήμεςτης Μακε-δονικής γης της Βέροιας και του Μετόχι Προδρόμου της Ημαθίας Μια καταβύθιση στις σκοτεινές και φωτεινές πλευρές της πόλης τηςτου χωριού της και των ανθρώπων της Προνομιακές οι θέσεις τηςοξυδερκούς συγγραφέωςΣοφίας Καλογερίδου που στο μερικό βλέ-πει το σύνολο στο κομμάτι το όλο Επιχειρεί να παίξει με μνήμεςεπίμονες και λυτρωτικές είναι ένας νυγμός για το θλιβερό παρελ-θόν και το αγριεμένο σήμερα χωρίς να τιμωρηθεί και να γίνει στήληάλατος αλλά να επιβραβευτεί από τους απαιτητικούς αναγνώστεςτης καλής λογοτεχνίας διότι laquoχύνειraquo στους κοχλίες των αυτιών τωναναγνωστών όχι μόνο την προσωπική και οικογενειακή της ιστο-ρία αλλά και την ιστορία της Βέροιας Αυτός είναι ο ιδανικός τρόποςγια να μπορέσει κανείς να δώσει σάρκα και οστά σε μια πόλη καιαυτό το πετυχαίνει με τρόπο μνημειώδη η ίδια η συγγραφέας Αυτόδίνει απάντηση σε όσους αναρωτιούνται αν μπορεί μια πόλη ή έναχωριό να βιογραφηθεί όπως μια προσωπικότητα Μια βιογραφίαπόλης και μια αυτοβιογραφία που αντί να αναμασήσει με γλυκεράαισθήματα το απώτατο παρελθόν επιτρέποντας στη νοσταλγία νασαρώσει το πεδίο προτιμά να ζωγραφίσει με λαμπερά χρώματατην ιστορική κοινωνική και πολιτική σκευή τουΜε λαμπερά χρώ-ματα αλλά μακριά από εξιδανικεύσεις και αγιοποιήσειςΓιατί κανέναςσυγγραφέας και πολύ περισσότερο η Σοφία Καλογερίδου δεν είναιούτε παραγωγός ανακουφιστικών μύθων ούτε αγιογράφοςhellipΜια εξωτερική πρόκληση θα αφυπνίσει τις κοιμισμένες διαθέσεις καιαναμνήσεις της όπως συμβαίνει με τα ηφαίστειαhellipΌμως η Σοφία Καλογερίδου θα βρεθεί μπροστά σε μικροϊστορίεςκαι μεγαλοϊστορίες μεγάλης υπαρξιακής έντασης σκηνές που απο-καλύπτουν σχεδόν ψιθυριστά χωρίς τίποτα τομεγαλόφωνο το βαθύ ανθρώπινο δράμαΤότε που ζούσαμε hellip Σε χρόνια σέρτικα θυμω-μέναhellip Σαλοίκεκέδες οργανοπαίχτες γκαϊτα-τζήδες δεξιοτέχνες του κλαρίνου Πόντιοι τηςΒέροιας πνιγμένοι στον Αλιάκμονα ταΠιέριατο Βέρμιο βλαχογειτονιές της ΒέροιαςοΠρομηθέας- η δυτική συνοικία της ΒέροιαςΛαδόμυλοι της Βέροιαςη καραβέροια η Εληάτο σάλι του Αλιάκμοναθεές των τάπερταπερ-τζούδες κουνελοπνίχτες ο Τσονγκλασέ δηλω-σίες της Μακρονήσου ο Γράμμος και το ΒίτσιΜάυδες Παοτζήδες Σουμπερίτες Πουλικοί ηΜαρή και η Χαμαϊδή απόμαχοι καιμοναχικοίτραύματα του εμφυλίου εξιλεωτικέςπρακτικές χωρίς λύτρωση και από τη βαρβαρό-τητα ως την τρέλαγκαζοτενεκέδες με χρήματαστον απόπατο πάνω από το βόθρο γούνεςμινκ γυναίκες που γαυγίζουν γυναίκες που πε-ριμένουν τον άνδρα της ζωής τους δεκαοκτώολόκληρα χρόνια το πρώτο φιλί που ήταν το hellip

νεκροφίλημα ροδάκινα κράνα ρίγανη τσίπουρο ντουντουρμά-δες ρεβανί πεϊνερλί μαρμελάδες κεράσι φράουλακαιροδάκινοτζιρνίκια χαψίες (γάβροι) η Παναγία Εικοσιφοίνισσα καιπολλά άλλα Το διαβατήριο της συγγραφέως για τη διάσχιση του χρόνου καιτην προσπάθειά της για την κατάκτηση της μνήμης είναι το κάθετης διήγημα της συλλογής όχι το θεήλατο αλλά το καμωμένο μεγήινα υλικά το χειροποίητο που σπείρεται βλασταίνει και ανθίζειhellip Η Σοφία Καλογερίδου πρέπει όμως να γνωρίζει αυτό που λέει ομεγάλος Νορβηγός συγγραφέας Καρλ ΟύβεΚνάουσγκορντ laquoΗμνήμη δεν είναι αξιόπιστο μέγεθος μέσα στη ζωή Και δεν είναι εξαι-τίας του απλού γεγονότος ότι δεν βάζει ποτέ ως προτεραιότητά τηςτην αλήθεια Δεν είναι ποτέ η αναζήτηση της αλήθειας που καθορίζειεάν η μνήμη θα επαναφέρει ένα γεγονός με ακρίβεια ή όχιΗ αιτίαείναι το προσωπικό συμφέρον Η μνήμη είναι ύπουλη και χρησιμο-ποιεί τεχνάσματα αλλά όχι με τρόπο επιθετικό ή μοχθηρόΤο αντί-θετο κάνει ότι μπορεί για να κρατάει τον κάτοχότης ικανοποιημένοraquo Εικοσιεπτά διηγήματα μινιατούρεςΕικοσιεπτά διηγήματα μπονσάιΕικοσιεπτά διηγήματα με συντομία πυκνότητα αμεσότητα καικοφτή σαφήνειαΔεν μιλάμε για μινιμαλισμό αλλά για δωρικότητα Μικρή φόρμα Από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη μέχρι τον ΓιώργοΙωάννου η μικρή φόρμα ανέδειξε μάστορες στη της γλώσσας καιτου ύφους και χάρισε ανεπανάληπτες σελίδες στην ελληνική λο-γοτεχνίαΣε αυτή την γραμμή εντάσσεται και η συλλογή της Βεροι-ώτισσας ΣοφίαςΚαλογερίδου Γλώσσα ζωντανή δουλεμένη λιτή άμεση τρυφερή με λεπτές ποι-ητικές αποχρώσεις που εμπεριέχει ένα λεξιλογικό θησαυρό Λέξειςαπλές επιδέξια πλεγμένες αλλά και με ένα πνεύμα καθολικόπουπαράγει έναν ύμνο στη ζωή Οι τόποι μνήμης παραμένουν τόποι περισυλλογής υπόμνησηςανάμνησης και μαθημάτων για το μέλλον Το παρελθόν τόπων καιανθρώπων συνεχίζει να ζει στο παρόν διαμορφώνοντας και επη-ρεάζοντας τις ζωές τωνσημερινών ανθρώπωνΟι ιστορίες θέλουν απλώς να λέγονται Οι ιστορίες θέλουν πάντααπλώς να ειπωθούν Υπάρχει πάντα μια ιστορία που θέλει να ειπω-θεί Το μόνο που μπορεί ένας συγγραφέας να εμπιστευθεί είναι αυτάτα κύματα της παλίρροιας που σκάνε μέσα του την ιστορία δηλαδήπου θέλει να ειπωθεί Εσύ Σοφία Καλογερίδου αυτό έκανες εμπι-στεύτηκες την ίδια την πράξη της γραφής Και δεν ξέρω πόσο σε

αντάμειψε αλλά τις ιστορίες σου τις είπες Καιαυτό που έχτισες είναι διαχρονικό Εύχομαι μεόλη μου την καρδιά όσοι χειριστούν από εδώκαι πέρα την προώθηση της συλλογής των διη-γημάτων σου να τους δώσουν την ευκαιρία ναδιαβαστούν ώστε αυτό να επιβεβαιωθείΣπουδαίο βιβλίοΗ Σοφία Καλογερίδου γεννήθηκε το 1969 στηΒέροια όπου ζειΣπούδασε Ηλεκτρολόγος μη-χανικός στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκηςκαι τελείωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμασπουδών laquoΔημιουργική Γραφήraquo στο Πανεπι-στήμιο Δυτικής Μακεδονίας Είναι καθηγήτριαΠληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαί-δευσηΈχει διακριθεί σε εφτά διαγωνισμούς ενώ διηγήματά της περιέχονται σε τέσσεριςσυλλογικές εκδόσειςΑυτό είναι το πρώτο της βι-βλίο

Κώστας Τραχανάς

ΣΚαλογερίδου Διηγήματα

laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo Εκδόσεις Παράξενες Μέρες 2016 σελ 109

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 16

Έκφραση 17

Μrsquo αυτόν τον τίτλο που προκαλεί ερωτηματικά βάφτισε το πρώτο της βιβλίο μετά από δια-κρίσεις της σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις ηΒεροιώτισσα συγγραφέας Σοφία Καλογερίδου (φωτο)

Και επειδή ο τίτλος είναι συνήθως σημείο αναφοράς ενός βιβλίου ο συγκεκριμένος τίτλος μπορείνα λειτουργήσει για άλλους ελκυστικά με τη γοητεία που προκαλεί το παράξενο και για άλλουςαπωθητικά με την υποψία του ακατανόητουΗ Καλογερίδου διακινδύνευσε να συμβεί το δεύτερο επιμένοντας στον τίτλο έχοντας επίγνωσητης αξίας του βιβλίου της αλλά και γιατί είναι και η ίδια ίσως laquo ανυπότακτηraquo όπως ανυπότακτεςονομάζει τις ιστορίες του βιβλίου της και τους ήρωές του που επίμονα ζητούσαν να παραβιάσουντην καταπακτή της μνήμης και να βγουν στο φωςzogia-vivlio-kafe-sofia-kalogeridouΕίκοσι εφτά μικρά διηγήματα εκδόσεις Παράξενες Μέρες που ξεκινούν από το ελάχιστο τηςμισής σελίδας για να απλωθούν σε περισσότερες αλλά ποτέ πολλές σελίδες προκαλούν την ίδιααίσθηση με τα έργα μικρής φόρμας στην Τέχνη Η ουσία στο μικρό και λίγοΤο βιβλίο της είναι ένα βιβλίο μνήμης laquoΑφιερωμένο στη μάνα μου Μαρία και τη γιαγιά μου Σοφίαπου εγκαταβιώνουν στη μνήμη μουraquo γράφειΌμως η μνήμη όχημα που την οδηγεί στο χθες λειτουργεί και αντίστροφα φωτίζοντας συμπερι-φορές σημερινές ζωγραφίζοντας έτσι την ανθρωπογεωγραφία των τελευταίων πενήντα χρόνων

Οι ήρωές της που κινούνται στο χώρο της Μακεδονίας και συγκεκριμένα γύρω από τη Βέροια στα χωριά του Αλιάκμονα ndash laquoΤα παι-δικά καλοκαίρια τα πέρασα στο μικροσκοπικό χωριό μου το Μετόχι Ημαθίας και αν και νιώθω πολίτης του κόσμου τα χώματα τουτόπου αυτού με συγκινούν ιδιαίτεραraquo- είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που περνούν από δίπλα μας χωρίς να τους προσέχουμεή το αντίθετο τους προσέχουμε γιατί είναι πολύ διαφορετικοί καθώς ξεφεύγουν από το κοινωνικό statusΣυνήθως οι ήρωες των βιβλίων πλάθονται από τους συγγραφείς τους με έντονα χαρίσματα ή ελαττώματα ώστε να είναι ελκυστικοίγια τον αναγνώστη και να μπορεί να πλεχθεί γύρω τους ο μύθοςΟι περισσότεροι ήρωες της Καλογερίδου παρόλο που δεν διαθέτουν ούτε το χάρισμα ούτε το ελάττωμα σε μεγάλο βαθμό υψώνουντο μπόι τους με σημαία τη γνησιότητά τους διεκδικώντας κι αυτοί τη θέση τους στη γραφή

Πορτρέτα της καθημερινότητας με γρήγορες και εύστοχες πινελιές αποτυπώνουν εξωτερικά και κυρίως εσωτερικά χαρακτηρι-στικά με μια δύναμη που ξαφνιάζει Νέοι γέροι παιδιά όλες οι ηλικίες έχουν τη θέση τους σrsquo αυτό το βιβλίοΟ Τσονγκλασέ που δίνει και το όνομά του στο βιβλίο ήρωας μόνο μισής σελίδας δεσπόζει ανάμεσα στα πορτρέτα με την τραγικό-τητά του καθώς εμείς οι άλλοι δεν μπορούμε να μπούμε στο δικό του παράξενο κόσμο τόσο διαφορετικό από το δικό μας τονεκλογικευμένο χλευάζοντάς τονΗ Βουλάρα η Τσαπατσουλιστάν η τρελή που γάβγιζε ο Σίμος ο κεκές η laquoχήραraquo ερωμένη ο laquoδηλωσίαςraquo θείος ο άστεγος Νο 134ο κ Δημητράκης στο γηροκομείο η μικρή τσιγγάνα στο ναζιστικό στρατόπεδοhellip Κι όλοι αυτοί και άλλοι να σχηματίζουν ένα πολύ-χρωμο ψηφιδωτό με τη μοναξιά τους τα χαμένα όνειρα και τους αγώνες τους αλλά και με το πάθος τους για τη ζωή το γέλιο καιτο κλάμα τους τα σωστά και τα λάθη τουςΌλοι όμως καθαγιάζονται μέσα από τις συνθήκες που τους οδήγησαν στις πράξεις τους αφού η δημιουργός τους πάντα πίσω απότο laquoέτσιraquo ψάχνει το laquoγιατίraquoΟι ήρωές της είναι τόσο ζωντανοί ώστε κάποιοι απrsquo αυτούς θα άντεχαν και σε μια θεατρική ή σπονδυλωτή κινηματογραφική δια-σκευή δημιουργώντας ένα παράλληλο σύμπανΜια τοιχογραφία των απλών καθημερινών ανθρώπων φτιαγμένη από τα χρώματα της αλήθειας και της έμπνευσηςH αφήγηση της πολλές φορές χρησιμοποιεί το πρώτο πρόσωπο προσδίδοντας μια ιδιαίτερη αμεσότητα καθώς ο αφηγητής ο ση-μερινός Έλληνας βλέπει μέσα από το παράθυρο της μνήμης την ποντιακή του οικογένεια με τον αυθορμητισμό της τη γενναιοδωρίατα πείσματα και τις παραξενιές της που έπλασε αυτόν νοσταλγικό παρατηρητή του χθες αλλά δυστυχώς και άπραγο παρατηρητήτου σήμεραΌταν η αφήγηση μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπη μπορεί να φαίνεται πως αντανακλά αφηγήσεις άλλων περνά όμως από το ίδιοφίλτρο της ματιάς της πεζογράφου που την αφομοιώνει με την πρωτοπρόσωπη έτσι ώστε να μην ξεχωρίζεις πού ξεκινούν τα αυ-τοβιογραφικά στοιχεία και πού τελειώνουνΟ διάλογος όπου χρησιμοποιείται κερδίζει τον αναγνώστη καθώς κυλά με φυσικότητα χτίζοντας στέρεα τους χαρακτήρεςΟ λόγος της πυκνός δυνατός με αυστηρή επιλογή εκείνων των λέξεων που έχουν τη μεγαλύτερη εμβέλεια και είναι πιο κοντά σταπρόσωπα τον τόπο και την εποχή

Εκδόσεις Παράξενες ΜέρεςΤο τραγικό προβάλλει ανάγλυφα χωρίς τον παραμικρό μελοδραματισμό αλλά και χωρίς η ατμόσφαιρα ποτέ να βαραίνει αφούμια σπάνια αίσθηση χιούμορ διατρέχει όλο το βιβλίοΗ ίδια γράφει στον πρόλογο του βιβλίου της laquoΌταν έγραφα το βιβλίο έκλαψα και γέλασα Αν νιώσετε τον παλμό και την ανάσατου θα ήθελα να αφεθείτε στο συναίσθημά τουraquoΚαι έτσι πραγματικά συμβαίνει Αφήνεσαι στο συναίσθημά του αλλά και διακρίνεις με καθαρή ματιά μια νέα ταλαντούχα συγγραφέαμε δικό της προσωπικό ύφος και με μια πρωτότυπη συναρπαστική γραφήΗ Καλογερίδου λοιπόν μrsquo αυτό το πρώτο της βιβλίο δεν απέδειξε μόνο πως ξέρει να αφηγείται κερδίζοντας τον αναγνώστη Απέ-δειξε πολύ περισσότερο πως αγαπάει τον άνθρωπο πως τον ξέρει καλά και τον τιμά με τη γραφή της

Γράφει Η Δήμητρα Σμυρνή -Φιλόλογος

Σοφία καλογερίδου ldquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάrdquo

Ένα βιβλίο μνήμης που οδηγεί στο χτες Από τις εκδόσεις Παράξενες μέρες 2016

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 17

Έκφραση 18

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΚοινωνική Συνεταιριστική ΕπιχείρησηΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία που ανοίγει σε μια παράξενη εποχήΈνα καταφύγιο για τους νέους συγγραφείς που θέλουν να ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμοΈνα βλέμμα σrsquo αυτό που γίνεται εκεί έξω αυτό που συμβαίνει τώρα σε κάθε πόλη σε όλη τη χώρα σε όλο τον πλανήτηΣrsquo αυτό το σπίτι υπάρχει μια θέση για σημαντικά βιβλία που έλαμψαν στην εποχή τους και πρέπει να τα ξαναγνωρίσουμεΟι Παράξενες Μέρες είναι ένας ελληνικός εκδοτικός οίκος ανοιχτός στα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό Ελ-ληνικός επειδή ξεκινάμε από εδώ και ψάχνουμε πρώτα το δικό μας παρελθόν προσπαθούμε να διακρίνουμε το δικό μαςμέλλον αλλά το βλέμμα μας αγκαλιάζει όλο τον κόσμο Ακόμη περισσότερο αγαπάμε το διαφορετικό και πολεμάμε οτι-δήποτε σκοτεινιάζει ακόμη περισσότερο τις παράξενες μέρες μαςΈνας εκδοτικός οίκος που ανα-ζητάει συγγραφείς που έχουν κάτι σημαντικό να αφηγηθούν Θα διαβάσουμε με προσοχήκάθε κείμενο και θα αποφασίσουμε την έκδοσή του αν μας ενδιαφέρει ως αναγνώστες Αυτό και τίποτε άλλο θα είναι τοκριτήριό μας Τα βιβλία μας θα έχουν προσιτή τιμή και θα τα διαδίδουμε με ένα απλό δελτίο τύπου χωρίς προκάτ κριτικέςκαι ψεύτικα στολίδια Το ζήτημα για μας είναι να εκφράσουμε το σήμερα Αν το καταφέρουμε αυτό δεν έχουμε ανάγκητα κόλπα του μάνατζμεντ Εδώ μιλάμε για βιβλία Μιλάμε γιrsquo αυτό που αγαπάμε Μιλάμε για το σήμεραΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ

Ένας εκδοτικός οίκος που εκμεταλλεύεται την αγωνία και τα όνειρα των νέων συγγραφέωνΈνας εκδοτικός οίκος που laquoπουλάειraquo προκαταβολικά το βιβλίο στον ίδιο τον συγγραφέαΈνας εκδοτικός οίκος που διαπλέκεται με κυκλώματα προώθησης laquoδημιουργώνraquo που ξεκινούν από την πιο απλή μορφήlaquoτου γνωστού μας παιδιούraquo και φτάνoυν μέχρι τα εξειδικευμένα συστήματα προώθησης και καθιέρωσης συγγραφέων μετη μέθοδο του (διαφημιστικού) σωλήναΈνας εκδοτικός οίκος που προτάσσει τις ανάγκες του management από την αγάπη για τη γραφή και τα βιβλίαΠαράξενες μέρες για εκδόσειςΜπορεί να είναι παράξενες οι μέρες Και πότε δεν ήταν Αλλά και τώρα και πάντα έχουμε ανάγκη τα βιβλίαΓια να αντέ-

ξουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ομορφύνουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ονειρευτούμε έναν καλύτεροΜε ποιον τρόποΠρο-σφέροντας αυτό που αξίζει να διαβάσετεΕίμαστε εδώ και σας περιμένουμε Συγγραφείς με ταλέντο και εμμονές (μπορείκαι με το χάρισμα) παράξενοι γραφιάδες μανιακοί αναγνώστες και απλοί βιβλιοφάγοιΕίμαστε εδώ για να σας φέρουμεκοντά Και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε περισσότερο στη ζωήΜπορεί να επιβιώσει κάποιος έτσιΠοιος ξέρει Αλλάαξίζει τον κόπο να δοκιμάσουμε

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία

ΟΠολιτιστικός Σύλλογος Παραδο-σιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo δρα-

στηριοποιείται στο βόρειο τμήμα τηςΛέσβου και από το 2012 έχει επεκτείνειτις δραστηριότητές του και στηνΑθήνα ιδρύοντας το πρώτο του - αυ-τόνομο- παράρτημα στο Νέο ΗράκλειοΑττικής Βασικός άξονας των δραστη-ριοτήτων του Παραρτήματος είναι ηεκμάθηση παραδοσιακών χορών απόόλη την Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα λει-τουργούν και τμήματα μοντέρνουχορού γυμναστικής εκμάθησης παρα-δοσιακών οργάνων και τραγουδιούκαθώς και τμήμα θεάτρου Υπεύθυνοςτων χορευτικών τμημάτων είναι ο Γρη-γόρης Γρηγορίου με καταγωγή απότον Μόλυβο της Λέσβου Με σύμβολότου το κάστρο της Μήθυμνας ο laquoΜό-λυβοςraquo έχει ως στόχο την προστασίακαι τη διάδοση της πλούσιας κληρονο-μιάς του τόπου μας Η προσέγγιση τηςπαράδοσης μέσα από το χορό τη μου-

σική το τραγούδι και τα δρώμενα είναι για τα μέλη του ο ορίζοντας εκείνος μέσα από τον οποίο θεραπεύουν αρνητικές όψεις του σύγχρονουπολιτισμού δρώντας συλλογικά και με πνεύμα εθελοντισμού Στις 10 Αυγούστου 2016 το Παράρτημα θα δώσει και φέτος το καθιερωμένοραντεβού του και θα ανταμώσει τον μητρικό Σύλλογο στο Κάστρο του Μολύβου στη Λέσβο στο 16ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Μή-θυμνας ενώ το φθινόπωρο στις 15 Σεπτεμβρίου στο Ν Ηράκλειο Αττικής θα παρουσιάσει χορούς από όλη την Ελλάδα στα laquoΗράκλεια2016raquo Ας ανταμώνουμε πάντα με χορούς και τραγούδια

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδοσιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσα από το χορό

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 18

Έκφραση 19

Αναζητώντας την Άρτα

Γυρίζω από πλατεία σε πλατεία Κάθομαι σεκάποιο παγκάκι για λίγο κι απέ σε κάποιο laquoκαφέ raquoΔεν υπάρχουν πια εκείνα τα παραδο-σιακά καφενεία με τα στρογγυλά τσίγκινατραπεζάκια άλλα με το ξεβαμμένο πράσινο ήτο μπλε Μερικά τους σκουριασμένα έναγύρωΚοιτάζω τις πόρτες μία ndash μία σα νάναι να θυ-μηθώ ένα άνοιγμα που πίσω του περίμενε ηhellipνα μου δώσει τάχα την άλγεβραΣτην έκτη σελίδα ψιθυρίζει Ναι εκεί υπάρχει με μολύβι Σ` αγαπώ Στη στροφή της ανηφόρας για τα προσφυ-

γικά σηκώνω μια πέτρα να βρω από κάτω ανκάποια από τις πατημασιές του χρόνου ξέ-φυγε από την ισοπεδωτική μανία της ασφάλ-τουΆδικα ψάχνεις λέει Καιρό που μετακόμισαναπό τα μάτια ndashπλημμυρίζανε κάθε τόσο πουφοβήθηκαν- στην καρδιά κι από κει ndashούτεπου τις χώραγε-κόνεψαν σε μια ξεχασμένηάκρια του νου κι έρχονται απρόσκλητες λευ-κοντυμένες οπτασίες στο φεγγαρόφωτο τουΜάηΚάθομαι να πιω ένα ούζο Γύρω ndashτριγύρω

άγνωστα πρόσωπα Νέοι οι περισσότεροιΜε τα σκισμένα ndash ξεβαμμένα τζιν σακουλια-σμένα στα γόνατα και τα μπράτσα γεμάτατατουάζ σαν κατάδικοι που δραπέτευσαναπό κάποιο κάτεργοΓυρίζω τρέχοντας πίσω να θυμηθώ Αφηνιά-

ζει ο νους Στου Σκαντάλη- είχε πει Περίμενέμε θα ρθώ με τηhellipτάχα να σου φέρω τη με-τάφραση του Λυσία Να κοιτάξεις στο τέλος-Είστε ξένος -με ρωτάει η ευγενική περιέρ-

γεια του μοναχικού πελάτη πρωινού όπως κιεγώ από το διπλανό τραπέζιΝαι λέω ξένος Περαστικός για την ΆρταΜε κοιτάζει περίεργα Μα είστε στην Άρτα ndash

λέει Εδώ είναι η Άρτα-Α λέτε για την πλατεία Τα κτήρια Την οδό

Σκουφά Το ουζερί του Κακαβά η πλατείαΚιλκίς Αυτά ναι είναι εδώ Όμως τα άλλαhellip- Τα άλλα Μήπως ψάχνετε για την Παναγίατην Παρηγορίτισσα Καλέ μου Αρτινέ Όχι δεν ψάχνω την Πανα-γία την ΠαρηγορίτισσαΑυτή ούτε που ξέρω ποια είναι Ψάχνω γιατην Παριορίτσα για το Μονοπλιό Για την Κασοπίτρα -----------Δυο τραπεζάκια πιο κει ένας γεροπαλαιός

μετράει χάντρες στο κεχριμπάρι του και νοι-ώθω πως έχει στήσει αφτί Με κοχεύει κιόλαςμε μισόκλειστα μάτια-Αυτά δεν υπάρχουν πια-επεμβαίνει Κερνάςένα τσίπουρο να σου πω που θα τα βρειςΣηκώνεται κι έρχεται δίπλα μου Ανασηκώ-

νει το κασκέτο του και σκύβει δίπλα στ `αφτίμου Μέσα στη ψυχή σου-λέειΜόνο εκεί

5-6-16Σταύρος Ιντζεγιάννης-συγγραφέας-

ποιητής -δημοσιογράφος-ένας Αρτινόςνέος hellip87 ετών που ζει στην Πάτρα

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο Μας βάλαν σε μια βάρκαΚαι δυνατή βροχή Μου δώσαν δυο κουπιάΜε σύραν δουλεμπόροι μας είπαν δρόμο τώρα Το Αιγαίο να διαβώ Χτυπάτε για στεριά

Το κύμα μεγαλώνει αδειάζαμε με βάρδιεςΚαι τρέμει το σκαρί με χίλιες προσευχέςΝερό στην βάρκα μπαίνει περνούσαν και οι ώρες Γιατί είμαστε αρκετοί Μα πουθενά ακτές

Κλαίμε όλοι την Συρία Κλαίμε όλοι την Συρία Και την κεντρική Ασία και όλα τα μικρά παιδάκιαΚλαίμε τους αδικημένους κλαίμε μάνες πατεράδεςΤου Αιγαίου τους πνιγμένους Και τα΄αβάπτιστα μωράκια

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο σαν ήρθε η άλλη μέραΈνα κύμα σαν βουνό έβλεπα μόνο ουρανόΜας έκοψε στην μέση χαθήκαν οι συντρόφοιΤην βάρκα μας στα δυο και κλάμα ως τον θεό

Μας μάζεψαν οι ναύτες με πήγαν στην ΕλλάδαΣε πλοίο φορτηγό τα σύνορα κλειστάΤι απογίναν οι άλλοι την νύχτα δεν κοιμάμαιΔεν ξέρω να σας πω Τι γίναν τα παιδιά

Στέλιος Τσίκος επιγραφές - ποιητής στιχουργός

Οδημόσιος έπαι-νος η αναγνώ-

ριση και η ανάδειξηηθικών αξιών στιςμέρες μας είναι τοαπαραίτητο ανά-χωμα πολιτισμούστην ανθρώπινη πο-ρεία μαςΑκέραιοι άνθρωποι ανάμεσά μας κόντρα στο κυνήγι του πλούτου τη φρίκητης βίας και την αναλγησία της ατομικής επιβίωσης και υπεροχής προτά-σουν το ανάστημά τουςΑραιά μεν αλλά η αρετή καταφέρνει να γλιστράει και στις μέρες μας με αληθι-νές λέξεις και μεγάλους συμβολισμούς όταν στην πράξη ξεπερνά τα προ-φανή και απλώνει διακριτικά τις ανθρώπινες ευαισθησίεςΔεν διδάσκεται και δεν κωδικοποιείται η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη Κουβα-λιέται μέσα μας και οριοθετεί τη ζωή μας Δεν αντέχεται όλος αυτός ο πόνοςπου βιώνει σήμερα η γενιά μας χωρίς τους Σαμαρείτες μαςΈνας σύγχρονος Σαμαρείτης ήταν και ο οδηγός του Υπεραστικού ΚΤΕΛΆρτας με το λεωφορείο Νο 44 Υπέργηρος συνταξιούχος στις 30052016 πουέκανε τη διαδρομή για το χωριό του λησμόνησε το τσαντάκι του κατεβαίνον-τας δίπλα στο κάθισμα με την μηνιάτικη σύνταξη μέσα βιβλιάρια του και άλλαπολύτιμα προσωπικά είδηΟ τίμιος οδηγός και αφού περιπλανήθηκε σε άλλα δρομολόγια το τσαντάκιαναζήτησε τον επιβάτη για να παραδώσει αυτούσιο το περιεχόμενό του Ηπράξη της ανεύρεσης και της επιστροφής αποκτά ιδιαίτερη δυναμική καιηθικό έρεισμα και από το γεγονός ότι όχι μόνο δεν δέχθηκε ένα συμβολικό φι-λοδώρημα αλλά είπε ο εξαίρετος οδηγός ότι ήταν ευτυχής στιγμή για τον ίδιονα μοιραστεί την χαρά με τον απαρηγόρητο-ευτυχώς για λίγο- συνταξιούχοΗ ζωή του καθενός μας λοιπόν είναι ότι δίνουμε και οι μικρές αυτές ιστορίεςθέλουμε να επαναλαμβάνονται για να κρατά ο κόσμος και την ομορφιά τουΟ έντιμος και ευγενικός πολίτης ξέρει να αφήνει καλό και μεγάλο ίχνος στηνπερπατησιά του γιατί ακούει δυνατά τη φωνή της συνείδησής του Σε ευχαρι-στούμε θερμά οδηγέ Στέλιο και ο μπάρμπα Κώστας θα σε περιμένει στομικρό καφενεδάκι του χωριού του για ένα καφέ βαρύ γλυκό και πολύ κουβένταόπως παλιά

Ο ανηψιός του ΤΑΚΗΣ ΝΤΑΛΑΣ

Ένας άλλος κόσμος

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 19

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 7

laquoΜέτρησα τα χρόνια μου και συνειδητοποίησα ότι μου υπολείπεται λιγότερος χρόνοςζωής απrsquo ότι έχω ζήσει έως τώραhellipΑισθάνομαι όπως εκείνο το παιδάκι που κέρδισε μιασακούλα καραμέλες τις πρώτες τις καταβρόχθισε με λαιμαργία αλλά όταν παρατήρησε ότιτου απέμεναν λίγες άρχισε να τις γεύεται με βαθιά απόλαυσηΔεν έχω πια χρόνο για ατέρ-μονες συγκεντρώσεις όπου συζητούνται καταστατικά νόρμες διαδικασίες και εσωτερικοίκανονισμοί γνωρίζοντας ότι δε θα καταλήξει κανείς πουθενά Δεν έχω πια χρόνο για ναανέχομαι παράλογους ανθρώπους που παρά τη χρονολογική τους ηλικία δεν έχουν μεγα-λώσειΔεν έχω πια χρόνο για να λογομαχώ με μετριότητεςΔε θέλω να βρίσκομαι σε συγκεντρώσεις όπου παρελαύνουν παραφουσκωμένοι εγωισμοίΔεν ανέχομαι τους χειριστικούς και τους καιροσκόπουςΜε ενοχλεί ο φθόνος και όσοι προσπαθούν να υποτιμήσουν τους ικανότερους για να οι-κειοποιηθούν τη θέση τους το ταλέντο τους και τα επιτεύγματα τουςΜισώ να είμαι μάρτυρας των ελαττωμάτων που γεννά η μάχη για ένα μεγαλοπρεπέςαξίωμα Οι άνθρωποι δεν συζητούν πια για το περιεχόμενοhellip μετά βίας για την επικεφα-λίδα Ο χρόνος μου είναι λίγος για να συζητώ για τους τίτλους τις επικεφαλίδεςΘέλω την ουσία η ψυχή μου βιάζεταιhellipΜου μένουν λίγες καραμέλες στη σακούλαhellipΘέλω να ζήσω δίπλα σε πρόσωπα με ανθρώπινη υπόστασηΠου μπορούν να γελούν μετα λάθη τουςΠου δεν επαίρονται για το θρίαμβό τουςΠου δε θεωρούν τον εαυτό τουςεκλεκτό πριν από την ώρα τουςΠου δεν αποφεύγουν τις ευθύνες τουςΠου υπερασπίζονται την ανθρώπινη αξιοπρέπειαΚαι που το μόνο που επιθυμούν είναι να βαδίζουν μαζί με την αλήθεια και την ειλικρίνειαΤο ουσιώδες είναι αυτό που αξίζει τον κόπο στη ζωήΘέλω να περιτριγυρίζομαι από πρό-σωπα που ξέρουν να αγγίζουν την καρδιά των ανθρώπωνhellipΆνθρωποι τους οποίους τα σκληρά χτυπήματα της ζωής τους δίδαξαν πως μεγαλώνει κα-νείς με απαλά αγγίγματα στην ψυχήΝαι βιάζομαι αλλά μόνο για να ζήσω με την ένταση που μόνο η ωριμότητα μπορεί να σουχαρίσειΣκοπεύω να μην πάει χαμένη καμιά από τις καραμέλες που μου απομένουνhellipΕίμαι σίγουρος ότι ορισμένες θα είναι πιο νόστιμες απrsquoόσες έχω ήδη φάειΣκοπός μου είναι να φτάσω ως το τέλος ικανοποιημένος και σε ειρήνη με τη συνείδησήμου και τους αγαπημένους μουhellipraquo

Mario de Andrade

(Ποιητή συγγραφέα δοκιμιογράφο και

μουσικολόγο από τη Βραζιλία)

Δεν παύουν οι αναστεναγμοί και οι λοιπές καρηβαρίεςΈρχονται όμως στιγμές που ακούς από μακριά τη θάλασσα να φλοισβίζεικαι το ρυάκι πιο κοντά αυτό να κελαρύζειrsquoπου μυρίζεις την αγγελικούλα που μαζί με τον ίασμοασάλευτα σου συστήνουν την επελαύνουσα μυρωδάτη άνοιξηrsquoκαι βλέπεις ολούθε γύρω σου τα πετεινά του ουρανού ανέμελα να τσιρίζουν και να πεταρίζουνΠαρεισφρέοντας λοιπόν σε αυτό το παραδείσιο περιβόλι μελοιπούς εκδρομείςυποστηριζόμενος από τα πλεξιγκλάς προ-ϊόντα του πολιτισμού σουνοιώθεις πως αυτές οι έγνοιες και αυτοί οι καημοί είναι πραγματικά λιποβαρείςΚαι η ζωή δικαιωμένη επιτέλους ξαναβρίσκει τις σωστές τηςδιαστάσεις

O Γιώργος Κοτζιούλας δεν νόσησε ποτέαπό τον laquoχαμσουνικό πυρετόraquo Τα ποι-ήματά του δεν είναι μια ακόμη προ-σθήκη στον μακρύ κατάλογο τηςlaquoαλητογραφίαςraquo Ενώ οι λογοτέχνεςτου μεσοπολέμου δημιουργούσαν σω-ρηδόν ήρωες του κοινωνικού περιθω-ρίου ndash κακέκτυπα των έργων τουΧάμσουν ndash ο Γιώργος Κοτζιούλας χάρηστο στέρεο φιλολογικό και κριτικό τουυπόβαθρο εντόπισε και ανέδειξε τοπλέον αντιπροσωπευτικό στοιχείο τηςχαμσουνικής γραφής εκείνο που οισύγχρονοί του ποιητές και πεζογράφοιπαρέβλεψαν και άφησαν να πέσει στοπεριθώριο Ο Κνουτ Χάμσουν και μαζίμrsquoαυτόν και ο Γ Κοτζιούλας ανέδειξανμε απόλυτο τρόπο την παντοδυναμίατου έρωτα σε όλες του τις εκφάνσειςΚαι οι δύο κατόρθωσαν να συνδυάσουντον αφόρητο κυνισμό που λιμνάζει στηνεπιφάνεια των πραγμάτων με έναν βα-θύτερο και ουσιαστικότερο ιδεαλισμόπου όμως κινείται στη σφαίρα του ανέ-φικτου laquoΕγώ κατόρθωσα να διαβάσωόλον τον Χάμσουν απrsquo τον οποίον είμαικαταγοητευμένος Αυτός είναι και κανέ-νας άλλος Μόνο οι έρωτες των βιβλίωντου Χάμσουν είναι πραγματικοί και με-γάλοιraquo γράφει σε επιστολή στο φίλοτου Μίνο Ζώτο στις 25 Μαΐου 1929 Αυτό όμως που πραγματικά διακρίνειτην περίπτωση του Γιώργου Κοτζιούλαείναι η ελευθερία με την οποία συνομί-λησε με το έργο του Χάμσουν Η επί-δραση δεν είναι πρόδηλη αλλάλανθάνει κάτω από το προσωπικό ύφοςτου ποιητή Και όλα αυτά μαζί είναι στοι-χεία μιας υγειούς και δημιουργικήςπρόσληψης που τόσο έλειψε από τηνυποδοχή του Χάμσουν στην Ελλάδα

Βασιλική Κουμπούρα μεταπτυχιακή

φοιτήτρια Νεοελληνικής λογοτεχνίας

του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Γιώργος Κοτζιούλας

και Κνουτ Χάμσουν

Ποίηση

Κυριακή στην εξοχήΦοβέριζες πως η φυγή σου θα εντυπωσιάσεικι η έξοδος σου από την κανονικότητα θα ξαφνιάσειοι άνθρωποι έλεγες καιρό πολύ με τις αιτίες της θα απασχολούντανκι η απόφαση σου αυτή εύκολα δεν θα λησμονούνταν

Και όταν έφυγες για λίγο είναι αλήθειακάποιοι σημείωσαν την απουσία σου και ρώτησαν για τηνυγεία σουόχι όμως αναζητώντας τα πως και τα γιατί μιας αταξίαςαλλά κυρίως γιατί δεν έβρισκαν στο χρόνο που τους άφησεςτους νέους προμηθευτές της δικής τους εντροπίας

Ν Μπιλανάκης-Ψυχίατρος

Μαθήματα σεμνότητας

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 7

Έκφραση 8

Τα χρόνια του Φιδιού-ΛιπεσάνορεςΣτις 8 Αυγούστου 2016 θα παρουσιαστεί το θε-ατρικό έργο Τα χρόνια του Φιδιού-Λιπεσάνορεςτου Δημήτρη Βαρβαρήγου σε σκηνοθεσία Κα-τερίνας Μαντέλη Όταν τα καράβια των Ελλή-νων λόγω άπνοιας παρέμεναν στην Αυλίδα ομάντης Κάλχας καθώς έδινε το χρησμό είδε έναφίδι να ανεβαίνει πάνω σε ένα δέντρο και νατρώει 10 πουλάκια μέσα στη φωλιά τους Προ-μάντευσε πως ο τρωικός πόλεμος θα διαρκέσει10 χρόνια Αυτά λοιπόν είναι laquoτα χρόνια του φι-διούraquo που κατέστησαν τις γυναίκες laquoΛιπεσάνο-ρες γυναίκες παρούσες που όμως πάντοτετους λείπανε οι άντρεςraquo Το εξαίρετο και αντιπο-λεμικό έργο του Δ Βαρβαρήγου επιβεβαιώνει τοαλύτρωτο δράμα του ανθρώπου που ακόμα καιστον Άδη μέσα από βίαιο θάνατο οι ψυχές δενελευθερώνονται και πονάνε από τις μνήμεςΠέντε γυναίκες -σκιές του Άδη microε άυλα πρό-σωπα σ ένα παιχνίδι ψυχών- έρχονται να microαςμιλήσουν για τους άνοους άντρες που κάνουνδώρο στους νέους τον πόλεμο γιατί ζηλεύουντη νιότη τους Πέντε γυναίκες microε καταγωγή απότην Ανατολή microε τη φιλοσοφική της φωνή και τηναισθητική της φωνές laquoδιαχρονικής προσφυ-γιάςraquo στους απερχόμενους και επερχόμενους αι-ώνες του έρωτα του πολέμου και του σύμμαχουχάρου γυναίκες που μιλούν για ερωτικό πάθοςμητρότητα καρτερία νοσταλγία ειρήνης χαράφιλία καθημερινό χρέος αφοσίωση ιδανικά πα-θήματα και πάθη φόβο θανάτου προσφυγιάσκλαβιά εκδίκηση περιφρόνηση έλεος και λύ-τρωση Γυναίκες λιπεσάνορες που η ζωή τουςσπαταλήθηκε όμοια microε άλλων γυναικών ανά τουςαιώνες και παραμένουν σε laquoανάλογες αντιστοι-χίεςraquo σήμερα Παίζουν Εκάβη η συντοπίτισσαμας Γεωργία Ζώη Ανδρομάχη Ελίζα ΣολωμουΚασσάνδρα Ντομένικα Ρέγκου Βρισηίδα Ορ-νέλα Λούτη Τρωαδίτισσα Αρετή Κοκκίνου

Ο Μάγος του ΟζΣτις 9 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παιδική πα-ράσταση laquoΟ Μάγος του Οζraquo από τη θεατρικήομάδα Έκφραση Ιωαννίνων σε σκηνοθεσία ΧΧρήστου Η Δώρα είναι ένα κορίτσι που περνάτη ζωή της στη φάρμα των θείων της Η ζωή κυ-λάει τόσο μονότονα που αισθάνεται πλήξη καιονειρεύεται να ζήσει φανταστικές περιπέτειες Ηευχή της να γνωρίσει τον κόσμο και να απολαύ-σει την περιπέτεια πραγματοποιείται όταν έναςδυνατός άνεμος τη μεταφέρει στη μαγική Χώρατου Οζ Εκεί θα συναντήσει το Σκιάχτρο το Λα-μαρινόκαρδο και το Δειλό Λιοντάρι κι όλοι μαζίθα ξεκινήσουν ένα συναρπαστικό ταξίδι για ναφτάσουν στη Χρυσαφένια πολιτεία στον περί-φημο Μάγο Οζ που μπορεί να πραγματοποι-

ήσει όλες τις επιθυμίες τους Το Σκιάχτρο επιθυ-μεί να αποκτήσει μυαλό ο Λαμαρινόκαρδος λα-χταρά να βρει μια καρδιάhellip καρδένια ενώ τοΔειλό Λιοντάρι θέλει να γίνει θαρραλέο Κάπως έτσι εκτυλίσσεται μια ιστορία ενότηταςκαι συμμετοχής κοινών στόχων που βγάζουνστο φως ότι καλύτερο έχει ο καθένας μέσα τουκαι ξεκινά ένα ταξίδι στην αυτογνωσία και τη δύ-ναμη της θέλησης

Ο ματωμένος ΓάμοςΣτις 10 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράστασηlaquoΟ ματωμένος Γάμοςraquo του Λόρκα από τονθίασο Έκφραση σε σκηνοθεσία Χ Χρήστου Σεένα ισπανικό χωριό ζωντανεύει μια παλιά βεν-τέτα ανάμεσα σε δύο οικογένειες και βαραίνει τηζωή της Μάνας και του Γιου της Η Νύφη που οΓιος διάλεξε να κάνει γυναίκα του ήταν κάποτεαρραβωνιασμένη με το Λεονάρδο ένα νεαρόαπό την αντίπαλη οικογένεια Το ερωτικό πάθοςπου ένωνε το Λεονάρδο με τη Νύφη ξαναφουν-τώνει Η Νύφη αμέσως μετά το γάμο φεύγειμαζί του εγκαταλείποντας τον άνδρα της Απόεδώ και πέρα η μοίρα κινεί τα νήματα της ζωήςτους Η οικογένεια του Γαμπρού με την καθοδή-γηση της Μάνας καταδιώκει τους ερωτευμένουςστο δάσος Ο Γαμπρός βρίσκει το Λεονάρδο καιμονομαχεί μαζί του Όταν ο θάνατος με τημορφή ζητιάνας και το ολόγιομο φεγγάρι τριγυρ-νούν στο δάσος οι δύο αντίζηλοι πέφτουν νε-κροί χτυπημένοι ο ένας από το χέρι του άλλου

ΠλούτοςΣτις 11 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράστασηlaquoΠλούτοςraquo του Αριστοφάνη από το θεατρικό ερ-γαστήρι Λαμπιόνι Θεσσαλονίκης της ΑννίταςΓκαϊτατζή Η κοινωνική αδικία η χρεωκοπία τωναξιών η φτώχεια οι συκοφάντες οι κλέφτες οιτοκογλύφοι οι θεομπαίχτες οι καταχραστέςείναι η εικόνα της Αθήνας το 388 πΧ Ο Αρι-στοφάνης γράφει τον laquoΠΛΟΥΤΟraquo ώστε να μοι-ραστεί με τους σύγχρονους του τονπροβληματισμό του για τη άδικη κατανομή τουπλούτου και την έκρηξη της διαφθοράς Η κρίσητης εποχής όχι μόνο η οικονομική αλλά και ηηθική αναδύει το αίτημα μιας δίκαιης πολιτείαςπου χαρίζει σε όλους τους ενάρετους πολίτεςπλούτο και ευημερία Ένα άλλο όνειρο μια ου-τοπία μοιράζεται ο Αριστοφάνης με τους συμπο-λίτες του και εναρμονιζόμενοι με την εποχήμας δηλώνουμε (αναρωτιόμαστε) οποιαδήποτεομοιότης του έργου με το σήμερα είναι εντελώςσυμπτωματική

Γλυκιά και αλησμόνητη ΙωνίαΣτις 12 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράσταση

laquoΓλυκιά και αλησμόνητη Ιωνίαraquo Θα παρουσια-στούν τραγούδια χοροί και θεατρικά δρώμεναμε αναφορά στη Ρωμανία και στην κοσμοπολί-τικη Σμύρνη1Η Ρωμανία (επάρθεν) επέρασεν

ανθεί και φέρει κι άλλον

2Ταξίδι στην Ιωνική γη ειδικότερα

στην κοσμοπολίτικη Σμύρνη

Οι Έλληνες πρόσφυγες εξ Ιωνίας (ΠόντοςΣμύρνη) διασώζουν και διατηρούν ήθη και έθιμαμέσα από τραγούδι χορό και θεατρικά δρώ-μεναΘα είναι κοντά μας ο Μορφωτικός Πολιτιστικόςσυλλόγος Ποντίων Ροδίτης Σερβίων Κοζάνηςμε πρόεδρο την κυρία Μαρία Κεχαγιά και χορο-διδάσκαλο τον κ Σπύρο Αφεντουλίδη Ο σύλλο-γος διαθέτει δική του κομπανία με νταούλιακεμεντζέ (ποντιακή λύρα) και αγγείο Τραγουδάκαι παίζει λύρα η Κατερίνα Μιχαηλίδου Θα πα-ρουσιαστεί το θεατρικό δρώμενο Μωμόγεροι Τοδρώμενο που έχει τις ρίζες του στη Διονυσιακήλατρεία παρουσιάζει την αναγέννηση τηςφύσης και έχει σκοπό σάτιρας Η αναγέννησησυμβολίζεται με τη νύφη η οποία φλερτάρει μετο νεαρό ενώ ο ηλικιωμένος την κυνηγά να τηνπάρει πίσω σε μία παραλλαγή του μύθου τηςΠερσεφόνης Τελικά νικά ο νεαρός που φέρνειτην αναγέννησηΕπίσης θα έχουμε κοντά μας τον ΜορφωτικόΠολιτιστικό σύλλογο Σμυρναίων ΜικρασιατώνΒαθύλακκου Θεσσαλονίκης με πρόεδρο την κΑθηνά Ρουμελιώτη και χοροδιδάσκαλο τον κΕυάγγελο Παπάζογλου Ο σύλλογος διαθέτειδική του κομπανία με σαντούρι τουμπερλέκι καιούτι Τραγουδά ο Χρήστος Χαλκιάς ΚαθηγητήςΒυζαντινής μουσικής Θα παρουσιαστεί το θεα-τρικό δρώμενο laquoΚαφέ Αμάνraquo

laquoΜια φορά κι έναν καιρό στην παλιά

Σμύρνη μέσα σε ένα καφέ αμάν με μανέ-

δες και σαντουροβιόλιαraquo

Ταξίδι στην ιωνική γη και πιο ειδικά στην κοσμο-πολίτικη Σμύρνη μέσα από την αναβίωση ενόςlaquoΚαφέ Αμάνraquo (μουσικό ταβερνείο της εποχής)με αναπαραστάσεις χορούς και ιστορική αφή-γηση που αφορούν τη μουσική ζωή των Σμυρ-νιών μετά τα μέσα του 19ου αιώνος τουςαμανέδες την απαρχή του ρεμπέτικου τιςεστουδιαντίνες και το μεταπροσφυγικό μικρα-σιάτικο τραγούδιΩρα έναρξης παραστάσεων 2100Είσοδοςελεύθερη Καλή Αντάμωση

Ρίτα Μυστακοπούλου Νάστου

10ο Φεστιβάλ Αράχθειου Θεάτρου Τζουμέρκων

Αφιερωμένο στους πρόσφυγες

Στις 7 Αυγούστου 2016 έχουμε την χαρά και την τιμή να έχουμε κοντάμας την περίφημη Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού για μια μουσική συ-

ναυλία με τραγούδια γνωστών Ελλήνων δημιουργών (Θεοδωράκης Χατζη-δάκης Μουζάκης Σαββόπουλος Κατσαρός κα) που αγαπήσαμε καιτραγουδήσαμε Η μπάντα απαρτίζεται από 45 ένστολους καταξιωμένουςμουσικούς με μαέστρο τον Πλωτάρχη κ Γ Τσιλιμπάρη ΠΝ και υπεύθυνο τονΠλοίαρχο κ Α Μιχέλη ΠΝ διευθυντή του γραφείου δημοσίων σχέσεων τουΠολεμικού Ναυτικού Τη μπάντα πλαισιώνουν οι τραγουδιστές Ανδρέας Κα-ραούλης-Τενόρος Ιρσίλη Μπενέτου Σταύρος Σαλαμπασόπουλος-Τενόροςκαι Ευδοκία Μωυσίδου- ΣοπράνοΘέλουμε να ευχαριστήσουμε το Πολεμικό μας Ναυτικό και ιδιαίτερα τον Αρ-χηγό του ΠΝ Αντιναύαρχο κ Γ Γιακουμάκη ΠΝ που ανταποκρίθηκε στο αί-

τημά μας ώστε η μπάντα του Πολεμικού μας Ναυτικού να βρεθεί κοντά μαςΣκοπός της συναυλίας είναι να γνωρίσουν οι κάτοικοι της περιοχής απόκοντά την μπάντα του ΠΝ και να απολαύσουν μία υψηλού επιπέδου μουσικήσυναυλία Η μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού δημιουργήθηκε το 1875 Ηπρώτη δημόσια εμφάνιση της μπάντας πραγματοποιήθηκε την 25η Μαρτίουτου έτους 1890 κατά την παρέλαση της Εθνικής Εορτής Η Μουσική του Πο-λεμικού Ναυτικού έχει αντιπροσωπεύσει την πατρίδα μας πάρα πολλέςφορές στο εξωτερικό Είναι η μόνη Μπάντα που είχε συμμετοχή και στις δύοΟλυμπιάδες που πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μας Το 1896 συμμετείχεστις τελετές Έναρξης και Λήξης και το 2004 στην τελετή Έναρξης των Ολυμ-πιακών Αγώνων

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 8

Έκφραση 9

Ο ΑντριάνΖογκράφι ηλικίας είκοσι δύο ετών εγκαταλείπει τη χώρα του για πρώτη φορά το Δεκέμβριο του 1906 Μπαρκάρει στην Κωνστάντσα για την Αλεξάνδρεια της ΑιγύπτουΗ ημερομηνία αυτή έχει ιδιαίτερο βάρος στην ύπαρξή του Μέχρι τις παραμονές του Μεγάλου Πολέμου ο νεαρός μας ιδεαλιστής θα είναι εραστής της Μεσογείου Η Ρουμανία και η Μπραϊλα όπου η μητέρα του μοχθεί μες στην αγωνία δεν θα τον ξαναδούν παρά μόνο μετά απrsquo όσο καιρό θέλουν τα χελιδόνια να μεγαλώσουν τα μικρά τουςΣτις σελίδες που ακολουθούν ο Αντριάν διηγείται ο ίδιος τις κυριότερες σκηνές από την παραμυθένια μεσογειακή του εμπειρία

ΠΑΝΑΪΤ ΙΣΤΡΑΤΙ

Οι φίλοι μου ισχυρίζονται πως έχω τη στόφα συγγραφέα και θα ήθελαν να δοκιμάσω να γράψω κάτι άλλο από άρθρα Μπορεί όμως κανείς ναείναι συγγραφέας χωρίς επινοητικό πνεύμα Αυτή είναι η δική μου περίπτωση Είμαι ανίκανος να φανταστώ μιαν ιστορία την οποία δεν έχωζήσει στα βασικά της έστω σημείαΕχθές φεύγοντας από τη Μπραϊλα μου είπανε πάλι- Απίθανα πράγματα θα δεις Κοίταξε λοιπόν να σκαρώσεις κανένα αφήγημα καμιά νουβέλαΟι συμβουλές αυτές μου ραγίζουν την καρδιά Δεν θέλω τίποτε περισσότερο από το να μπορέσω να γράψω ωραία αφηγήματα ή και κάποιομυθιστόρημα γιατί η ψυχή μου είναι ένα καζάνι που βράζει Όμως όποτε επιχείρησα να γράψω κάποιο διήγημα τίποτε αξιόλογο δε βγήκε απότην πένα μου Το μυαλό μου σταματάει τη στιγμή ακριβώς που πιάνω να κάνω το σκαρίφημα και της πιο μικρής ιστορίας Και η απογοήτευσημου παγώνει την καρδιά Οπότε αυτή τη φορά προτίθεμαι να σημειώσω έτσι απλά κάποια περιστατικά από τη ζωή μουΑπόψε στις 12 Δεκεμβρίου 1906 η ευκαιρία είναι μοναδική δραπετεύω από τη χώρα μου Φεύγω για την Αίγυπτο Σαν ψέμα μου φαίνεται Θαείναι το ωραιότερο αφήγημα των ονείρων μουΠαιδί στο σχολείο έμενα εκστατικός μπροστά στις βιβλικές εικόνες που αναπαριστούσαν φαραώ αιγυπτιακούς ναούς και φοίνικες Στεναχω-ριόμουν λοιπόν που δεν ήμουν χελιδόνι να πεταχτώ πάνω από τη Μεσόγειο ανάμεσα στο μπλε τrsquoουρανού και της θάλασσαςΝα γιατί είμαι ανυπότακτος σε κάθε είδους μεθοδευμένο σκοπό όπως αυτός της μητέρας μου που ήθελε να με κάνει έναν φιλήσυχο πολίτητης Μπραΐλα Θεέ μου τί πιο ολέθριο από το να έχεις τον αστράγαλό σου αλυσοδεμένο στο λιθόστρωτο ενός μέρους κακόμοιρου που μπορείνα το βρέχει ο Δούναβης μα που ο ορίζοντάς του είναι πάντα ο ίδιος όπου δεν σου τυχαίνει τίποτε το υπέροχο όπου μια ολόκληρη ύπαρξηθρυμματίζεται όπως στη φυλακή Ενώ η γη έχει τόσο πλούτο σε διαφορετικές ομορφιές και η ψυχή μας τόση δίψα για θάμβοςΜεσόγειοςhellip Νομίζω πως θα λιποθυμήσω εκείνο το επόμενο πρωί όπου τα μάτια μου ξάφνου θα βουτήξουν στο εκθαμβωτικό της απέραντοΚοντεύει μεσάνυχτα Δεκαπέντε βαθμοί υπό του μηδενός Ο βοριάς φυσά με μανία και οι ριπές του χιονιού τυφλώνουν τους φτωχούς ναύτεςπου καταπιάνονται με τις ετοιμασίες της αναχώρησης Το ΌριανΕξπρές μόλις αφίχθη με δύο ώρες καθυστέρηση Ο μηχανικός θυμωμένοςοπωσδήποτε μπλόκαρε τόσο απότομα τους τροχούς που έκανε την αμαξοστοιχία να ουρλιάξει με κάθε της σιδερικό ldquoΟρίστε πάρτε το σκυ-λοτροφείο σας κι αφήστε με να πάω στη γυναίκα μουrdquoΠερίπου μια ντουζίνα φαντάσματα κρυμμένα εξολοκλήρου μέσα στις γούνες τους βγήκαν από τα φιλόξενα διαμερίσματα του τραίνου για ναχωθούν πενήντα βήματα πιο πέρα μες στις φιλόξενες καμπίνες του πλοίου Είναι άνθρωποι πολύ πλούσιοι που έρχονται από πολύ μακρυάαπό το Παρίσι από το Λονδίνο Εξοργισμένοι λόγω της καθυστέρησης βλαστημούσαν τις στέπες του Μπαραγκάν όπου κόντεψαν να περάσουνολόκληρη τη νύχτα και να χάσουν το βαπόρι μας για την Ανατολή Φαίνεται μάλιστα πως εκστόμισαν και βρισιές στις γλώσσες τους που προ-ορίζονταν για τη χώρα μου κάτι που με αφήνει απολύτως αδιάφορο αλλά που μου φαίνεται και αστείο μαζί διότι οι κύριοι αυτοί φαντάζονταιότι τώρα δα θα σηκώσουμε άγκυρα και αύριο το μεσημέρι δώδεκα νταν θα τους αφήσουμε στην ΚωνσταντινούποληΚάθε άλλο Μπορεί ο άγριος χειμώνας να είναι ο εχθρός των τραίνων αλλά δεν παύει να lsquoναι ο εχθρός και των μοντέρνων καραβιών όπως τωνδικών μας που καίνε μαζούτ και που με το φοβερό αυτό κρύο δεν μπορούν να προμηθευτούν τα καύσιμά τους Το μαύρο υγρό έχει γίνει πάγοςΟι αντλίες αδυνατούν να γεμίσουν τις δεξαμενές του πλοίουΑυτό το γνωρίζουν ήδη μες στα σαλόνια και ανησυχούν Ένας αξιωματικός πηγαίνει κάθε τρεις και λίγο να καθησυχάσει αυτόν τον απαιτητικόκόσμο ενώ στη γέφυρα οι διαταγές αντηχούν όλο και πιο νευρικές και οι ναύτες τρέχουν πανικόβλητοιΤί θλιβερό που είναι όλο αυτό Βλέπω τους μεν μέσα στα πολυτελή σαλόνια να κάθονται αναπαυτικά και να διαβάζουν τις εφημερίδες τουςΒλέπω τους δε μαστιγωμένους από το βοριά με τα μάτια τους να τρέχουν δάκρυα τα χέρια ξυλιασμένα από το κρύο να μην ξέρουν τί ναπρωτοκάνουν Κι αναλογίζομαι πόσο μεγάλη αδικία βασιλεύει στη ζωή Ποιός ξέρει άν κι από τους μεν κι από τους δε ο καθένας βρίσκεται δι-καίως στη θέση του Μα ακόμη κι αν όντως είναι έτσι και πάλι είναι θλιβερό διότι αυτοί που παλεύουν εκεί έξω δεν είναι σκυλιά αλλά άνθρωποιπου υποφέρουν με την ανθρώπινη καρδιά τους Ότι κι αν είναι εκείνος ο ναύτης εκεί ευφυής ή χαζός ζει μια ζωή πολύ σκληρή κι ο νους μουδεν το χωράει πώς μπορεί κανείς να μένει αδιάφορος μπροστά σrsquoαυτή τη μοίρα Ιδού το ερώτημά μου Και αυτό θα ξαναρωτούσα πάλι άναύριο αντιστρέφονταν οι ρόλοι Εντέλει όλα τα δόγματα κι όλες οι θεωρίες με τις ασαφείς τους ερμηνείες μου φαίνονται στείρα Άν η καρδιάτου ανθρώπου είναι τόσο σκληρή μπροστά στον πόνο του άλλου πάει ελπίδα δεν υπάρχει Τίποτα δεν μπορούν να αλλάξουν οι θεωρίες Το μόνο που θα φέρουν στον κόσμο είναι μία κατrsquoεπίφαση δικαιοσύνη αλλά όχι τη δικαιοσύνη Αυτήν περιβεβλημένη με οίκτο μόνο οι θρησκείεςήταν ενδεδειγμένες να την κάνουν να βασιλέψει ανάμεσα στους ανθρώπους Οι θρησκείες όμως έχουνε χρεωκοπήσει Και δεν ανασταίνονταιοι νεκροί Κατεβαίνω συχνά να ζεσταθώ στο εστιατόριο της τρίτης θέσης και ξανανεβαίνω να δω αν τελείωσαν το γέμισμα της δεξαμενήςΘέλω να δω το καράβι να αναχωρεί να απομακρύνεται να το καταπίνουν τα σκοτάδια της Μαύρης Θάλασσας Ύστερα θα πάω να πλαγιάσωΤώρα είναι δύο το πρωί Όλοι σχεδόν οι επιβάτες κοιμούνται Μόνο ένας κάποιος Ρουμάνος από τη δεύτερη θέση δρασκελίζει το σαλόνι καιπότε πότε βγαίνει να ρωτήσει τον πρώτο ναύτη που βρίσκει μπροστά του― Τί θα γίνει επιτέλους Θα τελειώνουμε καμιά φορά μrsquoαυτό το μαζούτΈνας γεροδεμένος άνδρας του απαντά― Μα αυτό κύριε δεν είναι πια μαζούτ έχει γίνει γιαούρτι Κομμάτια-κομμάτια έρχεταιΚαι το βουβό βλέμμα του άνδρα συμπληρώνει ldquoΣας ενοχλεί αυτό κύριε Τί να πώ κι εγώrdquoΝαι τί να πεί κι εκείνος που έχει γεμίσει όλος πίσσα που έχει μουδιάσει απrsquoτο κρύοΘαύμασα την απάντηση την ακλόνητη στάση αυτού του φίλου Στη θέση του εγώ δεν θα μπορούσα να είμαι τόσογενναίος Είναι φανερό πωςη ψυχή των ανθρώπων αυτών είναι σκληραγωγημένη Έρχονται από τόσο πολύ πιο μακριά απrsquoόσο εκείνοι απrsquo το Παρίσι και το ΛονδίνοΑχ πώς θά lsquoθελαναrsquoχω τη δύναμη για νrsquoαναγκάσω τους ανθρώπους να lsquoναι δίκαιοιΤο Δακία έφυγε από το λιμάνι σαν πειρατής Ούτε που το κατάλαβα Βρισκόμουν στο εστιατόριο ακούγοντας απορροφημένος τις οδυνηρέςεξομολογήσεις ενός δυστυχισμένου πατέρα του οποίου έγινα φίλος όταν ένα πλουμμrsquoέκανε να πιστέψω πως χάθηκε η γης κάτω απrsquo τα πόδιαμας Τρέξαμε αμέσως έξω Το βαπόρι έβγαινε ολοταχώς στο πέλαγος μέσα σε μια θάλασσα αφηνιασμένη Πίσω μας η Κωνστάντσα ίσα πουμας μαρτυρούσε την εγκατάλειψή της με μερικά φωτεινά σημεία που τρεμόσβηναν μέσα σrsquo ένα μαύρο κατράμι

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

laquoΜουσσάraquo του Παναϊτ Ιστράτι (1934)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 9

Έκφραση 10

Εμείς όμως διεισδύαμε σrsquoένα σκοτάδι ακόμη πιο τρομακτικό Μεγαλοδύναμε πώς μπορεί να δείχνουμε τέτοια εμπιστοσύνη στα στοιχειάΠόση γνώση έχουν κατακτήσει οι άνθρωποι ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν με τόση τόλμη την μπαμπεσιά των ωκεανών Μανούλαμου Θα ήθελες να μείνω για πάντα κολλημένος στα φουστάνια σου αλλά κοίταξε εδώ ένα τόσο δα βηματάκι έξω από τη φωλιά μου κι αμέ-σως η ύψιστη ύπαρξη ανυψώνει στα μάτια μου μιαν ακρούλα από το πέπλο που κρύβει τη φοβερή της μαγεία Άν ήξερες τί χαρά ευγνωμω-σύνης πλημμυρίζει αυτή τη στιγμή την καρδιά μου σαν σκέφτομαι εκείνον τον άνθρωπο εκεί που πάνω στη γέφυρα μεριμνά για τη ζωή μουΧάρη σrsquoαυτόν στη δική του γνώση αύριο το μεσημέρι θα είμαι στην πρωτεύουσα των σουλτάνων όπου ποτέ συγγενής των συγγενών σουδεν έχει πατήσει το πόδι του Ύστερα ο Πειραιάς του πατέρα μου η Σμύρνη και τέλος σε μια βδομάδα από τώρα η Αίγυπτος των ονείρωνμουΘα ζήσω ένα παραμύθι ονειρικό εγώ ο πένης που με γέννησε μια πλύστρα που δεν έχω καν διαβατήριο ούτε και με τί να πληρώσω οκτώημέρες ελευθερίας Η ψυχή μου θα δονείται από χίλιες δυο ευγενείς συγκινήσεις που ποτέ δεν θα είχε γνωρίσει μαραζώνοντας στη ΜπραϊλαΔεν είναι αυτή μια πρώτη μεγάλη κατάκτηση του πνεύματός μου που διψά για το άγνωστοΕίναι αδύνατον να σταθεί κανείς εκεί έξω Τεράστιες ποσότητες νερού λούζουν το κατάστρωμα Το κρύο σου τρυπά το κόκκαλο Ύστεραπαρά την έξαψη που με κατέχει πρέπει να κοιτάξω να κοιμηθώ και λιγάκι ώστε να μην είμαι κατάκοπος αύριο το πρωί όταν θα μπαίνουμεστο ΒόσποροΚάποιοι φίλοι ναύτες προθυμοποιήθηκαν να μου παραχωρήσουν το κρεβάτι τους για να ξαπλώσω όσο εκείνοι θα έχουν βάρδια μια που ητρίτη θέση είναι σε άθλια κατάσταση καθώς οι άνθρωποι έχουν αρχίσει ήδη να ξερνοβολούν Πήρα μαζί μου και τον καημένο γέρο πατέρατον οποίον μόλις γνώρισα και τον αγαπώ για το κουράγιο του μες στην κακοτυχίαΕίναι ένας Εβραίος γύρω στα εξήντα βαφέας κτιρίων όπως κι εγώ Λέγεται Μορίτζ αλλά θέλει να τον φωνάζωΜουσσά παρατσούκλι πουτου έβγαλαν οι Άραβες όταν ήταν παιδί και ακολουθούσε τον πατέρα του πλανόδιο ωρολογοποιό στα χωριά της Μικράς Ασίας απrsquoόπουκρατά μια τρυφερή ανάμνησηΚαημένε Μουσσά Ξαπλωμένοι στα κρεβάτια μας που ήταν το ένα επάνω απrsquo τrsquo άλλο ανάμεσα σε ναύτες που ροχαλίζουν συνεχίζει να μουεξηγεί τους λόγους αυτού του ταξιδιού στην Αίγυπτο που μόνο χαρά δεν είναι για κείνον Πηγαίνει με την ελπίδα να μεταπείσει και να επα-ναφέρει στο ποίμνιο τη μία από τις κόρες του οδηγημένη στην ακολασία από έναν προστάτη κι εγκατεστημένη στην Αλεξάνδρεια επιδώκονταςνα κάνει περιουσίαΟ Μουσσά αφηγείται κι ανακατεύει αστεϊσμούς και δάκρυα Λέει ότι η Σάρα είναι το ωραιότερο παιδί τουbull αλλά τόσο ξεροκέφαλη που εκεί-νος δεν έχει καμία ψευδαίσθηση σχετικά με τα επακόλουθα της επιχείρησής της― Ποιός ξέρει κραυγάζει Θέλω να την ξεμπλέξω απrsquo αυτόν τον τύπο αλλά εκείνη είναι ικανή να αντιστρέψει τους ρόλους και να με κάνειεμένα τον ίδιο πατέρα-προαγωγό Τί λες καλέ μου Αντριάν Θα lsquoθελες να με βοηθήσεις στην περίπτωση αυτή Είσαι νέος και ανδρείος Τηςαρέσει αυτό Κάνε ότι μπορείς για να τσιμπηθεί μαζί σου (Να ορίστε κάνω κιόλας τον προξενητή) Σου τη δίνω γυναίκα σου Κι άν σε τρώνεοι σκέψεις για τις αιγυπτιακές περιπέτειές της σαν γυρίσουμε πίσω την αφήνεις και διαλέγεις κάποια άλλη από τις κόρες μου Ολόκληροχαρέμι έχω στο σπίτιΤέσσερις έχει Και τρεις γιούς οι μόνοι που φέρνουνε ψωμί στο σπίτι Και ο ίδιος του δουλεύει αλλά εννέα στόματα είναι αυτά Για νακαλύψει τα έξοδα ετούτου του ταξειδιού χρειάστηκε να αποτανθεί στη θεία πρόνοια της Ισραηλίτικης Κοινότητας η οποία του πρόσφερεκάτι ίσα ίσα για να πληρώσει το πηγαινέλα μαζί με τη διατροφή του Αλλά τίποτα για το ενδεχόμενο ταξίδι της κόρης του Βέβαια εκείνηισχυρίζεται πως έχει στην ιδιοκτησία της ένα ldquoωραίο μπαρrdquo στην Αλεξάνδρεια όπου συχνάζουνε πολλοί αξιωματικοί του ναυτικού― Θα το πουλήσουμε το μπαρ αποφασίζει ο Μουσσά με πατρική πυγμή και θα πάμε όλοι μαζί εσύ εκείνη κι εγώ στο Κάϊρο όπου έχω ένανφίλο μου παλιό που θα lsquoθελα να ξαναδώ κι έπειτα θα επιστρέψουμε στη Ρουμανία Θέλεις ΑντριάνΕίμαι αναγκασμένος να του απαντήσω καταφατικά για να μην τον δυσαρεστήσω Όμως ακόμη κι αν το σχέδιό του πραγματοποιηθεί έτσιόπως το θέλει δεν έχω καμία όρεξη να ξαναδώ μέσα σrsquo ένα μήνα το σιβηρικό Βουκουρέστι που κλόνησε την υγεία μουbull πόσο μάλλον ναπαντρευτώ μιάν ανυπόληπτη γυναίκα Όχι Θέλω να περάσω όλο το χειμώνα στην ΑίγυπτοΓια τα υπόλοιπα αποφασίζει ο Μιχαήλ όχι εγώ Στο εξής θα του είμαι υπάκουος σαν αρνί Εκείνος έχει μια καλή θέση στο ξενοδοχείο Roy-alduCaire και θα μπορέσει να με βάλει κι εμένα εκεί με τη σειρά μου Και τέρμα οι παράτολμες ενέργειες Δεν μου έχουν βγει σε καλό Πάνταεκείνος είχε δίκιο Αυτή τη φορά δεν θέλω να τον αποχωριστώ Θα ζήσουμε μαζί μια ωραία μεσογειακή ζωή Τον άτιμοhellip Με τιμώρησεσκληρά φεύγοντας μόνος του για την Αίγυπτο αλλά την άξιζα την τιμωρία αυτή Έπρεπε να το έχω καταλάβει μια και καλή ότι ο σπουδαίοςαυτός φίλος είναι καλύτερος οδηγός και να του αφήσω το πηδάλιο Στη Ρουμανία θα τραβούσε το πράγμα Είχα τη μάνα μου που με γλίτωνεαπό τα ζόρια Στο εξωτερικό τέλος Κάθε απειθαρχία μπορούσε να μου κοστίσει φρικτή απομόνωση την απόλυτη δυστυχία Με τα ρουμάνικακαι τα ελληνικά μου δεν θα μπορούσα να κάνω και πολλά ενώ ο Μιχαήλ που κατέχει πολλές σπουδαίες γλώσσες πάντα θα τα καταφέρνειΤί χαρά όταν με δει σε λίγο να εμφανίζομαι ξαφνικά μπροστά του από το πουθενά Καλέ μου Μιχαήλhellip Αδελφέ μουhellipΦτάσαμε στην Κωνσταντινούπολη με δύο ώρες μοναχά καθυστέρηση Κι η όψη του κόσμου μοιάζει εντελώς αλλιώτικη είναι να μην το πιστεύεικανείς Μέσα σε δώδεκα ώρες διαδρομής με το βαπόρι περνάς από το φρικτό χειμώνα στη γλυκύτερη άνοιξη Εδώ είναι μήνας Μάϊος Χλο-εροί λόφοι που καθρεφτίζονται μες στη θάλασσα του Βοσπόρου μεγαλοπρεπή λίμνη που τη διασχίζουν προς κάθε κατεύθυνση ολόκληρηστρατιά από μηχανοκίνητα επιβατηγά πλοία καϊκια λέμβους και βάρκες Όλη η ζωή απλώνεται μες στο δρόμο εκεί δουλεύουν εκεί τρώνεεκεί κοιμούνται εκεί διασκεδάζουν μερικές φορές πλάϊ στη βρώμα των σκύλων Τα καφενεία έξω σφύζουν από Τούρκους που παίζουνγκιουλμπαχάρ καπνίζουν ναργιλέ ονειροπολούν Η δυστυχία είναι μεγάλη στην πρωτεύουσα του Αμπντούλ-Χαμίντ Δέκα βαρκάρηδες ήαχθοφόροι κονταροχτυπιούνται για τον ίδιο ταξιδιώτη Είναι ρακένδυτοι τρέφονται με τον αέραΑλλά εκείνο που μrsquo έκανε να αναλογισθώ τη Σταμπούλ των σουλτάνων που θανάτωσαν τόσους από τους βογιάρους μας είναι τα χιλιάδεςκατακόκκινα φέσια και τα πολυάριθμα τζαμιά με τους υπεροπτικούς μιναρέδες Πριν από εκατό χρόνια ο θρόνος της χώρας μου νοικιαζότανακόμη με πλειστηριασμό σrsquo αυτήν εδώ την πόλη που στο άκουσμά της και μόνο έτρεμαν οι υποτελείς της και όπου σήμερα μπορώ να κάνωπερίπατο χωρίς κανένα φόβο Πάει τέλειωσε ο τρόμος που προκαλούσε η εμφάνιση έστω και λίγων φεσιών μες στα χωριά μαςΠώς μπόρεσαν αυτοί οι άνθρωποι κι έκαναν τόσες ωμότητες Μου φαίνονται τόσο μειλίχιοι τόσο καρτερικοί Βλέποντάς τους έτσι απαθείςθα έλεγε κανείς πως είναι ανίκανοι να σηκώσουν εκείνα τα βαριά γιαταγάνια που σκόρπισαν τον τρόμο μέχρι τις πόρτες της Βιέννης ΟΜουσσά κουβεντιάζει μαζί τους με οικειότητα καθώς η τουρκική είναι η τρίτη μητρική του γλώσσα μετά τη ρουμανική και τη γίντιςΕ λοιπόν μου αρέσουν αυτοί οι άνθρωποι Δεν ξέρω αν υπήρξαν μόνο βάναυσοι κατά την περίοδο της πολεμικής τους δόξας αλλά η ldquoπαρούσαφιλοσοφίαrdquo τους όπως λέει και ο Μουσσά μου αρέσει Δεν δίνουν καμιά σημασία στον αγώνα του βιοπορισμού και δεν σκοτώνονται για τιςυλικές ανέσεις Η ξεγνοιασιά τους είναι πολύ πιο πολύτιμη και το αισθάνομαι Είναι ικανοί να κάθονται με τις ώρες στον ήλιο να θαυμάζουντις φυσικές καλλονές και να κάνουν μπουρμπουλήθρες μrsquoένα μισοσβησμένο τσιμπούκι Δεν τους βλέπω να ζηλεύουν την τύχη που έχουν σταμοντέρνα εργοστάσια τα κοπάδια εργατών σύμφωνα με τη λογική των οποίων προφανώς ο ήλιος δημιουργήθηκε για να ζεσταίνει τις γάτεςΌχι Πρώτα ο ήλιος και για τους ανθρώπους και ύστερα ο άρτος ο επιούσιος και τα κολάραΓια να μπορέσω να βγω από το πλοίο και να πάω να δω τη Σταμπούλ ελλείψει διαβατηρίου ένα κασκέτο ναυτικό μου έλυσε το πρόβλημα αμέ-σως Ο Τούρκος αστυνομικός στον έλεγχο το κατάλαβε αλλά μου απάντησε με χαμόγελο Ήξερε ότι δεν πήγαινα να κλέψω την Αγιά ΣοφιάΣουλατσάραμε σαν χαζοπούλια κοροϊδεύοντας τους τουρίστες που έτρεχαν σαν παλαβοί μην τυχόν και χάσουν τίποτα από ότι τους υπε-δείκνυε ο τουριστικός οδηγός Μπέντεκερ Φάγαμε ένα ωραίο πιλάφ ρύζι ανακατωμένο με κομμάτια αρνίσιου κρέατος κεμπάπ το ίδιο κρέαςκι αυτό αλλά στη σούβλα και ήπιαμε μερικά ποτηράκια ρακί

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 10

Έκφραση 11

Κάμποσα ποτηράκια θα ήταν σίγουρα διότι μεθύσαμε Κι αυτό μας γέννησε την επιθυμία νrsquo αγοράσουμε φέσια Έτσι ντυμένος παράταιραο Μουσσά δεν ξεχώριζε πια από τους Τούρκους με τη γαμψή του μύτη με τα μαύρα του τα μάτια και τα φρύδια με το κυρτό του πηγούνιΤου έκανα παρέα σε όλα και θέλησα ανόητα να του κάνω τον μάγκα ακόμη και στον ναργιλέ σε πείσμα όλων των προειδοποιήσεών του Άνωκάτω έγινε το στομάχι μου Τα έβγαλα όλαbull και πιλάφ και κεμπάμπ και ρακί Επιστρέψαμε με το δεύτερο σφύριγμα του πλοίου για να πάμενα πλαγιάσουμε κατευθείανΑν στην Κωνσταντινούπολη ήτανε άνοιξη στον Πειραιά και στη Σμύρνη ήταν ένα ήπιο καλοκαίρι Κάνει πολλή ζέστη αλλά όχι αποπνικτικήΜακάριοι θνητοί που δεν έχουν παρά μόνο την έγνοια της κοιλιάς τους (αλλά και πάλι) που δεν γνωρίζουν την ανάγκη να φοράει κανείςμπότες και γούνες και νrsquo ανάβει θέρμανση μέρα και νύχτα έξι μήνες από τους δώδεκα Μακάριοι πάνω απrsquoόλα που δεν γνωρίζουν τί σημαίνεινα γυρεύεις το ψωμί σου στους μείον είκοσι όταν προτιμάς καλύτερα να μείνεις νηστικός ακόμη και τρεις ολόκληρες μέρες στη σειρά παράνα πηγαινοέρχεσαι άσκοπα με κατατρυπημένα παπούτσια και να επιστρέφεις το βράδυ πεινασμένος και παγωμένοςΝαι δεν τρέφονται καλά το γράφει στο πρόσωπό τους Αυτό φαίνεται κι από τις άγριες μάχες στις οποίες ρίχνονται με την άφιξη των κα-ραβιών προκειμένου να βάλουν το χέρι τους πάνω σε κάποια βαλίτσα για να κερδίσουνε καμιά δεκάρα Αυτός ο αγώνας όμως είναι παντούσχεδόν η μοίρα κάθε απόκληρου την οποία αλλού την κάνει ακόμη πιο σκληρή το κρύο αυτός ο τρομερός εχθρός του ανθρώπου πουφέρνει αρρώστιες βάσανα ανημπόριες θανάτους και για το οποίο δεν έχουν ιδέα οι κάτοικοι αυτοί της Μεσογείου Από τις δυο δαγκωματιέςπου δηλητηριάζουν την ανθρώπινη ζωή αυτές της πείνας και του κρύου ετούτοι γνωρίζουνε μόνο την πρώτη Πολύ μεγάλο πράγμα είναιαυτό Μεγάλη ευτυχία Το εκτιμούμε ο Μουσσά κι εγώ με την καρδιά γεμάτη ευγνωμωσύνη Πετάξαμε τις μάλλινες κάλτσες μας και τα μισάαπό τα ελεεινά μας παλιόρουχα Μεταμορφωνόμαστε με ξεκούμπωτο σακάκι με καπέλο ως το αυτί με τσιγάρο στην άκρη των χειλιών μεπνεύμα ράθυμο ακολουθώντας το παράδειγμα όλων αυτών των Ελλήνων των Τούρκων των Εβραίων των Αρμεναίων που τραγανίζουνστραγάλια και λικνίζονται στον ήλιο Τους θρέφει η θάλασσα Τους ζεσταίνει ο γενναιόδωρος ουρανός Μπορεί να μην είναι πάντα αυτό αρ-κετό αλλά κι από τους ανθρώπους δεν μπορεί να περιμένει κανείς περισσότερα Ούτε κι από το Θεό τουςΜου αρέσει ο Μουσσά κάθε μέρα και περισσότερο Δεν είναι τυχαίος άνθρωπος Βέβαια δεν έχει διαβάσει πολύ στη ζωή του αλλά έχειπνεύμα ανοιχτό στα πάντα Είναι λεπτός άνθρωπος ευαίσθητος Η κατανόησή του φτάνει σε λεπτές αποχρώσεις της σκέψης Και τραγουδάμε ωραία φωνή ολόκληρα κομμάτια από όπερες και οπερέτες στα ιταλικά Ο καπετάνιος του Δακία τον άκουσε κάποιο βράδυ και τον συνε-χάρη Εκείνος τον ευχαρίστησε ευγενικά και σκέφτηκε αμέσως τα βάσανά του― Καπετάνιε άν τυχόν κάτσει η βάρκα μου στην Αλεξάνδρεια θα είχατε την καλοσύνη να με ρυμουλκήσετε ως την Κωνστάντσα― Ευχαρίστως φίλε μου Ελάτε μόνο να μου το πείτεΣτον Πειραιά ήμασταν φρόνιμοι Ξοδευτήκαμε ίσα για μια γρήγορη βόλτα με τον ηλεκτρικό ως την Αθήνα Αλλά στη Σμύρνη η ομορφιάστις αυλές στις προβλήτες στις προσόψεις στα σπίτια κατά μήκος του υπέροχου κόλπου μας πήρε το νου και ξοδέψαμε οι δυο μας γύρωστα δέκα φράγκα Τα πάντα εδώ είναι από μάρμαρο Και τί πολυτελείς ναργιλέδες πραγματικοί μιναρέδεςΜεθαύριο έκτη ημέρα του ταξιδιού θα είμαστε στην Αλεξάνδρεια Τί θα κάνω άραγε εκεί κάτω Θα βρω δουλειά Διότι όλη κι όλη μου η πε-ριουσία είναι μια στερλίναΗ καρδιά μου σφίγγεται σαν σκέφτομαι το βασανιστήριο της πείνας την έλλειψη στέγης Ενθαρρύνουμε ο ένας τον άλλον ο Μουσσά κιεγώ όταν το φάντασμα των μαύρων ημερών εμφανίζεται στη σκέψη μας Δίνουμε αμοιβαία υπόσχεση πως όποιος από τους δυο μας σταθείπιο τυχερός θα βοηθήσει τον άλλον Και θα παρηγοριόμαστε πάντα υπολογίζοντας στην επιείκεια τrsquoουρανού Ο Μουσσά προσθέτει― Κι ύστερα είναι και το μπαρ της Σάραςhellip Αν πηγαίνει καλά θα της επιτρέψω να το δουλέψει κι αυτό το χειμώνα Θα το στολίσουμε μάλισταμε μια τοιχογραφία σε στυλ μπαρόκ και θα μας πληρώσει γιrsquoαυτό με μια γερή αμοιβή Το θέμα είναι να την τραβήξουμε την καημένη από ταχέρια αυτού του ξεδιάντροπου που της παίρνει τα χρήματα και τα δίνει στο τζόγοΦαίνεται πως ldquoαυτός ο ξεδιάντροποςrdquo είναι ένας πολύ όμορφος νέος άνδρας κι ένας απαράμιλλος ζαχαροπλάστης Όποτε θέλει ldquoκάνει μιαβουτιάrdquo για τρεις μέρες σrsquo ένα ldquoεργαστήριοrdquo και ldquoξαναβγαίνει στην επιφάνειαrdquo με δέκα στερλίνες στην τσέπη Έλα όμως που δεν το θέλεικαι πολύ συχνά Τις απεχθάνεται τις ldquoβουτιέςrdquo αυτές Τον λένε Τιτέλ Και στον Τιτέλ αρέσει περισσότερο να ldquoβουτάειrdquo το ταμείο του μπαρπαρά (να βουτάει) μέσα στις ζύμες του ζαχαροπλαστείουΤώρα αφήσαμε το Αρχιπέλαγος και τα αμέτρητα μοναχικά του νησιά πλούσια σε ποίηση χρώματα ήλιο όπου δεν θα μπορούσα όμως ναζήσω για πολύ Τώρα πλέουμε στrsquo ανοιχτά της Μεσογείου Μόλις περάσαμε την ΚρήτηΗ θάλασσα είναι λάδι σαν μια ήσυχη λίμνη Κάτω από τις σόλες μας νιώθουμε και τις παραμικρές δονήσεις που μεταδίδουν οι μηχανές στοσώμα του καραβιού Και μόλις σήμερα αντιλαμβάνομαι όλη την ομορφιά του Δακία Δεν είναι ότι επιβάλλεται με το μέγεθος ή με την πολυ-τέλειά του αλλά δίπλα στα άλλα τρία βαπόρια που κάνουν την ίδια διαδρομή είναι σχεδόν μοναδικό στη Μεσόγειο για την ολόλευκη γραμμήτου Είναι ένας κύκνος Ιδού το πλεονέκτημα της καύσης του μαζούτ σε σχέση με το κάρβουνο διότι η ποσότητα αιθάλης που εκπέμπουντα φουγάρα καθιστά αδύνατη την εφαρμογή της λευκής μπογιάς σε ολόκληρο το πλοίο Τα φουγάρα του Δακία όμωςείναι σαν να καπνίζουνπίπα Και αν κατεβείτε στο λεβητοστάσιο δεν θα δείτε τίποτα από τη σκληρή προσπάθεια μιας ντουζίνας μαύρων ανδρών να κουβαλάνε τό-νους κάρβουνο στα στόμια της φωτιάς όπου τα φτυάρια δεν σταματούν ούτε λεπτό να ταϊζουν τις εστίες Τίποτα Τρεις άνδρες πεντακάθαροιμrsquo ένα κομμάτι στουπί στο χέρι περιφέρονται μπροστά στους λέβητες παρατηρούν τα μανόμετρα και ρυθμίζουν τις στρόφιγγες που εκτο-ξεύουν το μαζούτ μrsquo έναν θόρυβο εκκωφαντικόΑυτή η πρόοδος της τεχνικής καύσης στα καράβια καθώς και ο ήλιος που σήμερα ακτινοβολεί επιτρέπουν στις κυρίες της πρώτης θέσηςνα λευκοστολιστούν από την κεφαλή ως τον αστράγαλο χωρίς το φόβο μήπως λερωθούν Παγκάκια και κιγλιδώματα είναι πεντακάθαραόπως τα αντικείμενα ενός σαλονιού Επίσης το θέαμα που προσφέρει αυτή τη στιγμή το ψηλότερο κατάστρωμα είναι από τα πιο γοητευτικάΚαι γεννάει στην ψυχή μου συναισθήματα αντιφατικάΒέβαια όλοι αυτοί οι φρεσκοξυρισμένοι κύριοι ντυμένοι με το ωραιότερο ταξιδιωτικό τους κοστούμιbull όλες αυτές οι ωραίες γυναίκες γοη-τευτικές μέσα στα φορέματά τους από πέπλα όπου το λευκό κυριαρχεί όπου ένα σπάνιο κόκκινο ένα μπλε ένα πράσινο σου τρυπούν τηνκαρδιά με την ένταση του ζωηρού χρώματος κάτω από έναν εκθαμβωτικό ουρανόbull ύστερα το πανηγύρι που περιβάλλει το βαπόρι μας τοοποίο ακολουθείται από ένα σύννεφο γλάρων και χάνεται μέσα στη απεραντοσύνη της θάλασσας ― ναι όλο αυτό το θέαμα με μαγεύει Μουαρέσει το ωραίο η γυναίκα η έντονη ζωή Δεν ζηλεύω τον κόσμο αυτόν και την ευτυχία του αλλά δεν πιστεύω επίσης ότι κι ο δικός μου οκόσμος με την αθλιότητά του πρέπει να είναι παράδειγμα ζωής Εάν ήταν στο χέρι μου να διαλέξω θα προτιμούσα την ευμάρεια παρά τηνφτώχεια μουΩστόσο δεν μπορώ να διανοηθώ την ευτυχία μιας πολυτελούς ζωής στη μέση μιας καθολικής σχεδόν φρικαλεότητας που βασιλεύει σήμεραστη γη και που είναι η απόλυτη συνθήκη για την ευτυχία μιας μειονότητας Εάν αυτό ήταν το αντίτιμο για τη δική μου οικονομική άνεση ετότε θα προτιμούσα τη φτώχεια μου Θα άφηνα συνειδητά να μου φύγει από τα χέρια ο χρυσός δίσκος πάνω στον οποίο θα μου πρόσφεραντην ευτυχία μου δίπλα στη δυστυχία του άλλου Να έτσι ακριβώς τη βλέπω τη ζωή Αν άλλαζα ποτέ γνώμη για το θέμα αυτό τότε θα ήμουνένα ελεεινό ανθρωπάκι Να μrsquo έλεγαν προδότη και να με κρεμούσανΣτην περίπτωσή μου λοιπόν πρόκειται περισσότερο για μια μυστικιστική λατρεία της εντιμότητας παρά για κοινωνική θεωρία Αυτή επιτρέπειτην προσωπική ευτυχία μέσα στη γενική δυστυχία Η άλλη όχι Ποτέ Αμαρτία ψυχής Μόνο ένας τρόπος υπάρχει τελικά να είναι κανείςτίμιος να έχει τη συνείδησή του απαλλαγμένη από κάθε υποκρισία να μπορεί να κοιτάξει οποιονδήποτε ευθέως μες στα μάτια και να τουπει ldquoΔεν σου χρωστάω τίποτα Πήγαινε εν λαώ αδελφέ μου Κι αν μάλιστα επιθυμείς κι αυτό το μαύρο ψωμί που έχω στο τραπέζι μου επάνωπάρτο Μα την ψυχή μου μην την αγγίξειςrdquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 11

Έκφραση 12

Τελευταία νύχτα του ταξιδιού Και τί νύχτα Σαν αυτές που τα καλοκαίρια τον Αύγουστο στα χωριά μας μαζευόμαστε στην αυλή γύρω απόένα μαγκάλι για να ψήσουμε ρόκες χλωρού καλαμποκιού και νrsquoακούσουμε τα τζιτζίκιαΕίμαι μαζί με τον Μουσσά στην πρύμνη του καραβιού όπου η προπέλα στροβιλίζει τα νερά με μιαν ευχάριστη ρυθμική κίνηση και δημιουργείμια λωρίδα αφρού που απομακρύνεται γοργά αναβράζουσα――― ξεμακραίνει και χάνεται στο άπειρο κάτω από το φεγγαρόφωςΕίναι αργά Σχεδόν κανείς πια στη γέφυρα του περιπάτου Οι ναύτες φίλοι μάς έφεραν εδώ αρκετά περισσεύματα από την κουζίνα τα οποίακαταβροχθίσαμε με μεγάλη όρεξη Τί τύχη για εμάς να έχουμε αυτούς τους καλούς συντρόφους Σε όλο το ταξίδι μας τάϊζαν έτσι δωρεάνή σχεδόν δωρεάν (Στις ενδιάμεσες στάσεις τους κερνούσαμε κανένα ποτήρι όλο κι όλο) Δίχως αυτήν την απρόβλεπτη υποστήριξη κι οΜουσσά και εγώ δεν θα lsquoχαμε τρύπια δεκάρα στην τσέπη μας σαν φτάναμε στην Αλεξάνδρεια Διότι είναι αδύνατον να περάσει κανείς από όλααυτά τα ωραία λιμάνια και να μην κατέβει να τα επισκεφθεί για να ξεμουδιάσει λιγάκι ή ακόμη και να διασκεδάσει καμιά φορά με κάθε κόστοςεκτός πια κι άν είναι υπερβολικά οικονόμος Τώρα θα ήθελα να μείνω σιωπηλός ακίνητος Δεν θα lsquoθελα καμία ομιλία να ταράξει την ησυχίατων μοναδικών αυτών στιγμών στη ζωή μου Είμαι γεμάτος καλοσύνη ευγνωμοσύνη ελπίδα και θα μου ήταν τόσο ευχάριστο να μείνω έτσι ξα-πλωμένος στη γέφυρα μες στο σκοτάδι χωρίς νrsquoαρθρώσω λέξη νrsquoατενίζω το φεγγάρι και νrsquoαφουγκράζομαι την αναταραχή της ΜεσογείουΑλλά νά ο Μουσσά είναι απόψε πιο δυστυχισμένος από ποτέ Αφηγείται με φωνή σβησμένη το οικογενειακό του δράμα αιτία του οποίου είναιη ΣάραΔεν είναι ότι πρόκειται για άνθρωπο ευσεβή με την έννοια του θρησκόληπτου ή που δίνει μεγάλη σημασία στη γνώμη των άλλων Αλλά η ζωήτου έχει δηλητηριαστεί από την περιπέτεια της κόρης αυτής Κανένα από τα παιδιά του δεν μπορεί να παντρευτεί Η ντροπή της Σάρας τουςέπληξε όλους ― ldquoΈχετε μια πόρνη στην οικογένειαrdquo τους φωνάζουν Πόσο οδυνηρό πρέπει να είναι αυτό για έναν πατέρα Να δουλεύει σανσκλάβος για να μεγαλώσει οκτώ παιδιά και να καταλήξει εδώΕκτός αυτού ο Μουσσά κυριεύεται ξαφνικά από κακά προαισθήματα Δεν ξέρει κατά πόσο να πιστέψει αυτή την ιστορία με το μπαρ― Εάν έχει μπαρ συλλογίζεται γιατί εδώ και δυο χρόνια που είναι στην Αίγυπτο δεν την είδαμε να στέλνει ποτέ ένα φράγκο στην οικογένειάτης ένα δώρο στις αδελφές της που ξέρει ότι είναι φτωχές Όχι Ακόμη και πόρνη μία Εβραία η οποία κερδίζει χρήματα η οποία ισχυρίζεταιότι φτιάχνει περιουσία δεν μπορεί να μένει τόσο αδιάφορη στα βάσανα των δικών της Θεέ μου κι αν λέει ψέματα Αν ζει στη δυστυχία Τότεχάθηκα Τότε η γυναίκα μου θα βγει αληθινή που μου έλεγε ότι είμαι ένας τρελόγερος κι ότι θα μπλέξω από μόνος μου σrsquoαυτή τη χώρα συμ-φορών για τους Εβραίους Αλλά τί να κάνω Τη λατρεύω τη Σάρα Είναι το πιο όμορφο και το πιο έξυπνο από τα παιδιά μου η μεγαλύτερη καρ-διά Αχ θα τον σκοτώσω αυτόν τον άτιμο που ξελόγιασε και λέρωσε την ψυχή του σπιτιού μουΑχ καημένε καημένε μου Μουσσάhellip Μουσσάhellip Δεν πρόκειται να τον εγκαταλείψω Θα κάνω ότι περνάει από το χέρι μου Αν χρειαστεί λοιπόνε θα θυσιάσω για ένα διάστημα και τον Μιχαήλ Φτάνουμε Η Αλεξάνδρεια διαγράφεται στον ορίζοντα ολοκάθαρα Ξεχωρίζουμε τους φοίνικες τους μιναρέδες τα σπίτια με τις ταράτσεςΣτο καράβι οι σνομπ άνδρες και γυναίκες έχουν κιόλας καλύψει το κεφάλι τους με τη λοφειοφόρο τους κάσκα αυτή των περιηγητών στιςθερμές χώρες Τί ανοησία Όλος ο κόσμος φοράει γυαλιά ενάντια στο τροπικό φως Αλλά ενάντια και στην ασθένεια των οφθαλμών απrsquoότιφαίνεται

laquo Πλοῖα raquoΠὼς τὰ καράβια εἶναι σώματαδὲν ἤξεραπὼς τὸ καράβι εἶναι μέληΝὰ ταξιδεύει τὸ δεξὶ νὰ βρεῖτrsquo ἀριστερό του χέρι

Ἰ Μόραλης

2016 Έτος Γιάννη ΜόραληἘρωτικὸἐπιτύμβιοΟἱ μνῆμες ἔχουν μαῦρεςσκεπασμένες κνῆμεςἐκμαγεῖα στὸ ντουλάπιγύψινη ἁφὴ καὶ πικραμένηκι ὅμως φῶςποὺ τυραννάει τὰ δάχτυλατὶς κόχεςμιὰ ἀπουσία γρηγοροῦσαμιὰ μορφὴ στὰ σπλάχναΠοτὲ μὴν πεῖςlaquoλιτάνευση ἐκμαγείωνμιὰ φορὰ τὸ χρόνοraquoὍσο τὰ κόκκαλα ἀντιστέκονταινὰ τοὺς κοιτᾶς εὐλαβικὰὅσους ἀγάπησανγίνονται μάτια καὶ θωροῦν σὰν ἀπομένουν ἀπrsquo τὰ πρόσωπαμόνο φωτογραφίες

Τα ποιήματα ανήκουν στηνποιητική συλλογή Μαθητείαεκδ ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ ΕΥΘΥΝΗΑθήνα 2013

Επιμέλεια Αναστασία Κόκκινου

Η Μπουμπουλίνα Νικάκη είναι κριτικός θεάτρου μεταφρά-στρια (βραβευμένη το 2008 για τη μετάφραση του ldquoΤο μακρύταξίδι της άμμουrdquo του Πιερ Πάολο Παζολίνι μέλος των Ελλη-νικών Επιτροπών του Διεθνούς Κέντρου Θεατρικής Μετά-φρασης και του MAison Drsquo Europe et drsquo orient στο Παρίσι

Ο Μουσσά (1934) του ΠαναϊτΙστράτι (πρώτη μετάφραση copy στα ελληνικά) στην εναρκτήρια εκδήλωση του κύκλου Άγνωστος Ελληνισμός στη Στέγη Γραμμάτων amp Τεχνών - Αθήνα 2010εισήγηση για το συγγραφέα και μετάφραση Μπουμπουλίνα Νικάκη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 12

Έκφραση 13

ΧοροστάσιΌπως χορεύει η Ήπειρος και σιγοπερπατάει Γιάννη μου το μαντήλι σου σε μένα το πετάειΚαι μια κοντούλα λεμονιά ζυγώνει στην αυλήμου μη με μαραίνει η ξενιτειά και παίρνει τοφιλί μου

Αναστασία ΚόκκινουΣπάρτη 22 - 6 - 2012

Γόρδιος δεσμός

Δε δοκίμασε καν να τον λύσειούτε και πρόσεξε το μειδίαμα στα χείλη των ντόπιωνόταν πήρε βαθιάν ανάσα και ύφος αγέρωχομε το σπαθί του διαπέρασε το μύθοχρειαζόταν υλικό για το δικό τουανοίγοντας καινούργιους τρόπους

Μόνον οι ντόπιοι ήξεραν πως καιρό τώραεπινοούσαν χίλια δυό τεχνάσματα να συγκαλύπτουν τη φθορά του χρόνουπόλος έλξης και πηγή εσόδων ο γόρδιος δεσμός είχε σαπίσειας τον έκοβε λοιπόν να ησυχάσουνπιο βολικός αυτός ο τρόπος

και ο μύθοςhellip μύθος

Μοναξιά η έσχατηΜετακινούσε διαρκώς τα όριατων αντοχών τουκαι των άλλων -για να λέμε την αλήθειαΠότε κρυφά στα όνειρά τουκαι πότε φανερά-να τον ακούνε και να παίρνουν θάρροςοι φόβοι του και οι άλλοιΜέχρι που τα ξεπέρασε-τα όριά τουΣτην τελευταία απελπισίααρνήθηκενα δώσει τ΄όνομά του-την είπε μοναξιάαπαρηγόρητηΜοναξιά η εσχάτηΚαι αποσύρθηκεστα δώματα του επέκεινανα ξαποστάσει-στις δάφνες του είπανΕκείνος πήρε αγκαλιά τη μοναξιά του-κι έγειρε

Δημήτρης Πετρόπουλος -ηθοποιός

ΑδιαφορίαΠριν κάμποσα χρόνια πριν την εισβολή της τεχνολογίας και του πλούτουοι κοινωνίες ήταν συμπαγείς Οι άνθρωποι είχαν την ανάγκη ο ένας τονάλλο Υπήρχε αλληλεγγύη και συμμετοχή στα κοινά Τα καφενεία γινότανμικρές Βουλές όπου συζητούσαν τα προβλήματα αντάλλασαν απόψειςμετέφεραν πληροφορίες έπερναν αποφάσεις για το κοινό καλό Η ει-σβολή της τεχνολογίας (τηλεόραση αυτοκίνητο) και του πλούτου έσπα-σαν τη συμπαγή κοινωνία οι άνθρωποι απομωνόνταν και ο καθ΄έναςέπερνε την υπόθεση στα χέρια του για το δικό του συμφέρονΣήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης όλο και περισσότεροι άν-θρωποι αποστασιοποιούνται από τα Κοινά Τούτο φαίνεται από τις εκλο-γικές αναμετρήσεις που τα ποσοστά αποχής όλο και αυξάνουν Η ολοένααυξανόμενη αποχή και αδιαφορία των πολιτών με τα κοινά φαίνεται ναείναι σχεδιασμένη με απότερο σκοπό οι κυβερνήσεις να νέμονται τηνεξουσία μέσα σε μια παθογόνο κοινωνίαΕυτυχώς μέσα από τις διασπασμένες κοινωνίες υπάρχουν άνθρωποιπου ενδιαφέρονται και αγωνίζονται να κρατήσουν τη συνοχή της κοινω-νίας μέσα από Πολιτιστικούς φορείς Συλλόγους Ενεργών Πολιτών Πολι-τών Παρέμβαση και άλλων μορφών Η προσπάθειά τους είναι δύσκοληκαι επίμονη γιατί συναντούν τον τοίχο της αδιαφορίας Δεν πτοούνται καιαντιπαλεύουν τα εμπόδια Αυτοί οι άνθρωποι αυτοί οι φορείς θέλουν νακρατήσουν την κοινωνία συμπαγή και να αποτελέσουν τον φάρο για τομέλλον των επόμενων γεννεώνΑπτό παράδειγμα της αδιαφορίας είναι το παρακάτω κείμενοΗ αδιαφορία των πολιτών για τα κοινά είναι εχθρός της προόδου και τουπολιτισμού Στην αρχαία εποχήοι αδιάφοροι πολίτες θεωρούνταν κατώ-τεροι άνθρωποι μέσα στην κοινωνία Ήταν άγραφος νόμος που έγινεπίστη και απόκτησε διαχρονικό κύροςΟ Γκράτσι είχε πει πως laquo28 αδιάφοροι και 3 κακοί κάνουν 31 κακούςraquoΟ Γερνμανός κληρικός Μάρτιν Νιμέλ κρατούμενος σε στρατόπεδο συγ-κέντρωσης την εποχή του Ναζισμού αγανακτισμένος και μετανιωμένοςγια τη δική του αδιαφορία πάνω στα προβλήματα της εποχής του διατύ-πωσε τις παρακάτω σκέψειςlaquoΣτην αρχή οι Ναζί ήλθαν και συλλάβανε τους κομμουνιστές Δεν μίλησαδεν ήμουν κομμουνιστήςΈπειτα πιάσανε τους σοσιαλδημοκράτες Δεν μίλησα ούτε σοσιαλδημο-κράτης ήμουναΜετά από λίγο ήλθε η σειρά των συνδικάτων Δεν με αφορούσε Δεν είχαεκλεγεί σε συνδικάτοΑργότερα πιάσανε τους Εβραίους Σώπασα ούτε Εβραίος ήμουναΣτο τέλος ήρθαν να πάρουν εμένα Μα δεν υπήρχε κανείς να φωνάξειraquo

ΠΑΝΕΛΗΣ ΝΙΚΟΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 13

Έκφραση 14

1 Τρώτε συνειδητά Και μόνο όταν είστε σίγουροι ότι πραγματικά πεινάτεhellip Μην αφήνετετο άγχος ή την συνήθεια της καθημερινότητας να σας παρασύρειhellip Κλείστε την τηλεόρασηή τον υπολογιστή και απολαύστε το γεύμα σαςhellip2 Ξεκινήστε την ημέρα σας με ένα πρωινό πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και φυσικά σάκ-χαρα που θα σας δώσει ενέργεια και καλύτερη διάθεση για αρκετές ώρες3 Κάντε ένα διάλειμμα για κίνηση Βγείτε μια βόλτα και απολαύστε 15-20 λεπτά περπάτημαή βρείτε μια δραστηριότητα που σας ευχαριστεί και προσκαλέστε έναν φίλο4 Μειώστε τις μερίδες ndash Αυξήστε την συχνότητα των γευμάτων ndash Προσέξτε την σύστασηhellipΚατά μέσο όρο τα σημερινά σπιτικά φαγητά έχουν 63 περισσότερες θερμίδες απrsquo ότιείχαν 10 χρόνια πρινhellip5 Φροντίστε να ενυδατώνεται σωστά καθημερινά τον οργανισμό σαςhellip Έχει ανάγκη απόαρκετό νερό για να λειτουργεί κανονικά

6 Προσοχή στο χρώμαhellip Τρώτε πολλά λαχανικά και φρούτα έντονου χρώματος κεράσια μούρα ρόδια σταφύλια καρότοσπανάκι σαλάτα ντομάτες πιπεριέςhellip Όσο πιο βαθύ το χρώμα τουςhellip τόσο μεγαλύτερη η ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιώνπου περιέχουνhellip7 Αντί των λιπαρών άσπρων και κίτρινων τυριών που καταναλώνατε έως τώρα προτιμήστε κάποια με χαμηλή περιεκτικότηταλίπους αλλά εξίσου γευστικά πχ τυρί Cottage κατίκι Δομοκού άσπρο τυρί χαμηλών λιπαρών ανθότυρο μυζήθρα κλπ8 Τα μυρωδικά στο φαγητό όπως η δάφνη το γαρίφαλο και η κανέλα πέρα από τις γευστικές έχουν και άλλες επιδράσειςhellipΤα αιθέρια έλαιά τους που απελευθερώνονται κατά το μαγείρεμα έχουν αντιοξειδωτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες 9 Ο ΕΠΑΡΚΗΣ ΥΠΝΟΣ είναι ζωτικής σημασίας για το ανοσοποιητικό μας σύστημαhellip Μερικοί διαβιβαστές υπεύθυνοι για τονύπνο ασκούν μία διεγερτική δράση ακόμη και στους διαβιβαστές του ανοσοποιητικού10 Για όλους όσους ξεφύγατε από το πρόγραμμα σας τις προηγούμενες ημέρεςhellip μην τιμωρείτε τον εαυτό σας φτάνονταςσε υπερβολές και εξαντλητικές δίαιτεςhellip Απλά ακολουθήστε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο και καταναλώστε αρκετά υγρά

10 Συμβουλές

για μια

καλύτερη

ζωή

Θεπαπείααπό τηφύσηΗ αλόη

Επουλώνει πληγές τραύματα και εγκαύματα γρήγορα σε ανθρώπους και ζώα Γιrsquo αυτό το λόγο και χρησιμοποιείτε για την επούλωσηουλών μετά από εγχειρήσεις με επάλειψη gel αλόης αλλά και προληπτικά σε έγκυες για να μην αφήσουν σημάδια ραγάδες μετά τηνεγκυμοσύνη Επίσης είναι ιδανική για την περιποίηση και την πρόληψη δημιουργίας ουλών στην ακμή Η αλόη σταματάει την ουλί-τιδα μέσα σε 1 εβδομάδα όταν χρησιμοποιείτε σε οδοντόκρεμα διορθώνει προβλήματα στα ούλα και προλαμβάνει της ασθένεια πε-ριοδοντίτιδα ειδικά με οδοντόκρεμα που εκτός από αλόη περιέχει και πρόποληΈχει αντιαλλεργιογόνο δράση βοηθώντας τον οργανισμό να απορροφά καλύτερα τις ουσίες που μας προκαλούν αλλεργίες Επίσης ηαλόη είναι υποαλλεργική για το 99999 των ανθρώπων Η αλόη βελτιώνει το άσθμα μετά από συνεχή λήψη 6 μηνών αν και τα απο-τελέσματα αρχίζουν να φαίνονται ακόμα και από τον πρώτο μήνα με αντίστοιχη μείωση των εισπνεόμενων φαρμάκωνΈχει ευεργετική δράση στο έντερο Θαυματουργή στην κολίτιδα και τη δυσκοιλιότητα φουσκώματα και μυκητιάσεις Για προχωρη-μένη δυσκοιλιότητα διαλύστε 300 ml χυμού αλόης σε περίπου ένα λίτρο νερό και πιείτε το ανά διαστήματα μέσα σε μια ημέρα καιγια 3 ημέρες τουλάχιστοΕίναι η καλύτερη φίλη των φαρμάκων Βοηθάει τα φάρμακα να λειτουργήσουν καλύτερα και δεν έχει καμία παρενέργεια ούτε αλλη-λεπιδράσεις με αυτάΜειώνει το ζάχαρο στους διαβητικούς Ειδικά στον γεροντικό διαβήτη (τύπου ΙΙ) τα αποτελέσματα είναι θαυματουργά και φαίνονταισε 20 ημέρες εώς 2 μήνες Σε αυτή την περίπτωση ξεκινάτε την αλόη μαζί με τα φάρμακα αλλά όσο το ζάχαρο κατεβαίνει

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 14

Έκφραση 15

σε συνεννόηση με το γιατρό σας μειώνετε σταδιακά τα φάρμακαΜειώνει την χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια μέσα σε λίγες εβδομάδες χρήσης του χυμού Επίσης μειώνει την πίεση σε περίπτωσηυπέρτασηςΣταματάει την τριχόπτωση που προέρχεται από άγχος με το σαμπουάν αλόης και το ειδικό σπρέι αλόης με βότανα σαν μάσκα πουδεν ξεβγάζεταιΘεραπεύει το έλκος στομάχου και τις γαστροπεπτικές διαταραχές ακόμα και χωρίς τη χρήση φαρμάκων Προστατεύει το στομάχιαπό φάρμακα που το επιβαρύνουν και βοηθάει τη χώνεψη Ηρεμεί ξινίλες ρεψίματα και διάφορες διαταραχές Επίσης σταματά τηνγαστροοισοφαγική παλινδρόμησηΟ χυμός της Αλόης μπορεί να πίνεται καθημερινά και ισόβια σε μικρές ποσότητες 60- 100ml καθημερινά σε 2 ή 3 δόσεις Στις μισέςποσότητες είναι ο ιδανικός χυμός για τα παιδιά Μπορεί να διαλυθεί σε νερό ή χυμό ή χλιαρό τσάιΗ αλόη σκοτώνει το μύκητα που δημιουργεί την κολπίτιδα στα γυναικεία γεννητικά όργανα Επίσης είναι ευεργετική στιςουρολοιμώ-ξεις ακόμα και αν αυτές είναι χρόνιεςΕίναι ο απόλυτος σύμμαχος στην καθημερινή υγιεινή των ευαίσθητων περιοχώνΟ χυμός της αλόης πρέπει να καταναλώνεται συστηματικά από τους καπνιστές Είναι απαραίτητη η χρήσηAloeVeraLeaf της σε αυτήτην περίπτωση Βοηθάει τον οργανισμό μέσα από τα τριχοειδή να καθαρίσει τα εκατοντάδες δηλητήρια που κολλάνε στους πνεύμο-νες και πρέπει να απομακρυνθούν άμεσα από τον οργανισμό Προλαμβάνει τις καρκινογενέσεις που δημιουργούνται στον οργανισμόαπό τις ουσίες του τσιγάρου όπως η φορμαλδεΰδη το βενζόλιο και το μονοξείδιο του άνθρακαΟ χυμός της αλόης χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θεραπεία των αιμορροΐδων και του πόνου ή του κνησμού που αυτές δημι-ουργούν Με τη χρήση του χυμού του σπρέι άμεσης δράσης και της κρέμας με πρόπολη θεραπεύονται διάφορες δερματοπάθειεςόπως δερματίτιδα έκζεμα ή ψωρίαση Ειδικά για την ψωρίαση η Αλόη αποτελεί μία από τις πιο σίγουρες θεραπείες Υποχωρεί μέχρικαι 95 μέσα σε 2 -8 μήνες Τα αποτελέσματα όμως φαίνονται από το πρώτο 20ήμεροΜέσα από αυτή τη δράση της η αλόη θεραπεύει όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα Είναι ασθένειες που τις δημιουργεί ο ίδιος ο οργανι-σμός λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού Ο χυμός αλόης είναι άριστος σύμμαχος κατά τη διάρκεια μικρής ή μακράς δίαιταςπαρέχει πολύ σημαντικά ζωτικά συστατικά και βοηθάει τον μεταβολισμόΜελέτη του 1997 από το πανεπιστήμιο του Texas δείχνει ότι η αλόη μακραίνει τη ζωή και μικραίνει τη συχνότητα ασθενειώνΟ χυμόςτης αλόης πίνεται προληπτικά ακόμα και αν δεν υπάρχει κάποια ασθένεια 2-3 φορές τη μέρα από 30 ml είναι αρκετά για να ζήσετετις ιδιαίτερες ιδιότητες τηςΗ αλόη είναι μια σημαντική ελπίδα για το μέλλον σε εποχές που θα έρθουν και επιδημίες που θα λάβουν χώρα και τα κλασικά φάρ-μακα θα αποτύχουν

Πηγή Περιοδικό laquoΥγεία και ευεξίαraquo του Αρτινού εκδότη Αλέξανδου Λαλάκου

Ζωές πλασμάτων που δε ζουν σε ένα παράλληλο

σύμπαν αλλά συγχρόνως με εμάς Ζωές ζωντα-

νών οργανισμών που χαίρονται λυπούνται αισθά-

νονται έχουν θέληση για τη ζωή όπως ακριβώς

εμείς τα ανώτερα θηλαστικά οι Άνθρωποι

Εμείς οι άνθρωποι που έχουμε ανώτερη νοημοσύνη

μπορούμε να έχουμε τα ζώα είτε στην υπηρεσία μας

είτε στα σπίτια μας είτε στα κτήματά μας Οι άνθρω-

ποι είμαστε εκείνοι που κινούμε τα νήματα που φροντίζουμε για όλα τα υπόλοιπα ζώα

Αυτή η γωνιά θα προσπαθήσει να σας ενημερώνει για όλα τα τεκταινόμενα σε επίπεδο του Δήμου μας Να σας κρατάει σε επαφή με τα

συμβάντα που αφορούν τους φίλους μας τα Ζώα Δεν έχουν φωνή να μιλήσουν Δεν έχουν λόγο να εκφραστούν Το laquoΦιλοζωικό Σωμα-

τείο Άρταςraquo έχει ως στόχο τη συνεχή σας πληροφόρηση σε ότι αφορά το κομμάτι που πραγματεύεται

Όσα γνωρίζουμε εμείς επιθυμούμε να τα μεταφέρουμε και σε εσάς Ότι σχετικό με τα φιλοζωικά υποπίπτει στην αντίληψη σας θα σας

παρακαλούσαμε να μας το μεταφέρετε

laquoΟ πολιτισμός ενός λαού κρίνεται από τον τρόπο που συμπεριφέρεται στα ζώαraquo είπε ο μεγάλος Mahatma Ghandi

Εμείς λοιπόν θα αναφερόμαστε σε αυτές τις συμπεριφορές είτε αυτές είναι για κάτι καλό που συμβάλει στην ευζωία των ζώων ή στην

υιοθεσία τους είτε αυτό είναι κάτι κακό όπως η εγκατάλειψη η κακοποίηση ο βασανισμός

Πάντοτε τεκμηριωμένα σωστά βάσει των νέων νόμων που έχουν ψηφιστεί και σε συνεχή ενημέρωση και επικοινωνία με την αρμόδια

Υπηρεσία του Δήμου Αρταίων για τα ζητήματα που αναφύονται καθημερινά

Καλή μας αρχή λοιπόν Φιλοζωικό Σωματείο Άρτας

ΖωέςΖώων

Μια φορά και ένα κόσμημα

χειροποίητα κοσμηματα

Fb page Μια φορά και ένα κόσμημα

Βάσια Αττική τηλ 6988740710

(Απόφοιτη ΑΤΕΙ Πληροφορικης Άρτας)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 15

Έκφραση 16

Ηγυναίκα του Λωτ γύρισε και κοίταξε πίσω την ώρα της μεγάληςφυγής πληρώνοντας την ανυπακοή της στο Θεό και στον Λωτ

ενώ το μόνο που θέλησε ήταν να κρατήσει κάτι από τη μνήμη τηςπρογενέστερης ζωής της Τιμωρήθηκε κι έγινε στήλη άλατος για τοελάχιστο αυτό νεύμαπρος το παρελθόν τηςΗ Βεροιώτισσα Σοφία Καλογερίδου στις ιστορίες της συλλογήςτης laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo γεννάειμνήμεςμνήμες της προγενέστερης ζωής τηςαυτοβιογραφικά τηςστοιχείαξεθυμασμένες αναμνήσεις προσωπικές εμπειρίες και ντο-κουμέντα σιωπές και εξομολογήσεις ιστορίες συγγενών της λυ-τρωτικές ιστορίες απλών και καθημερινών ανθρώπων της γενέθλιαςγη της εσωτερικές διαδρομέςδιάφορες οπτικές γωνίες καταβύθισηστο χρόνο μικρή και μεγάλη ιστορία ιστορία και μυθοπλασία μνήμηκαι λήθη μια σειρά οπισθοδρομήσειςιστορίες παλιές και νέες πραγματικές και φανταστικές ιστορικά γεγονότα μνήμεςτης Μακε-δονικής γης της Βέροιας και του Μετόχι Προδρόμου της Ημαθίας Μια καταβύθιση στις σκοτεινές και φωτεινές πλευρές της πόλης τηςτου χωριού της και των ανθρώπων της Προνομιακές οι θέσεις τηςοξυδερκούς συγγραφέωςΣοφίας Καλογερίδου που στο μερικό βλέ-πει το σύνολο στο κομμάτι το όλο Επιχειρεί να παίξει με μνήμεςεπίμονες και λυτρωτικές είναι ένας νυγμός για το θλιβερό παρελ-θόν και το αγριεμένο σήμερα χωρίς να τιμωρηθεί και να γίνει στήληάλατος αλλά να επιβραβευτεί από τους απαιτητικούς αναγνώστεςτης καλής λογοτεχνίας διότι laquoχύνειraquo στους κοχλίες των αυτιών τωναναγνωστών όχι μόνο την προσωπική και οικογενειακή της ιστο-ρία αλλά και την ιστορία της Βέροιας Αυτός είναι ο ιδανικός τρόποςγια να μπορέσει κανείς να δώσει σάρκα και οστά σε μια πόλη καιαυτό το πετυχαίνει με τρόπο μνημειώδη η ίδια η συγγραφέας Αυτόδίνει απάντηση σε όσους αναρωτιούνται αν μπορεί μια πόλη ή έναχωριό να βιογραφηθεί όπως μια προσωπικότητα Μια βιογραφίαπόλης και μια αυτοβιογραφία που αντί να αναμασήσει με γλυκεράαισθήματα το απώτατο παρελθόν επιτρέποντας στη νοσταλγία νασαρώσει το πεδίο προτιμά να ζωγραφίσει με λαμπερά χρώματατην ιστορική κοινωνική και πολιτική σκευή τουΜε λαμπερά χρώ-ματα αλλά μακριά από εξιδανικεύσεις και αγιοποιήσειςΓιατί κανέναςσυγγραφέας και πολύ περισσότερο η Σοφία Καλογερίδου δεν είναιούτε παραγωγός ανακουφιστικών μύθων ούτε αγιογράφοςhellipΜια εξωτερική πρόκληση θα αφυπνίσει τις κοιμισμένες διαθέσεις καιαναμνήσεις της όπως συμβαίνει με τα ηφαίστειαhellipΌμως η Σοφία Καλογερίδου θα βρεθεί μπροστά σε μικροϊστορίεςκαι μεγαλοϊστορίες μεγάλης υπαρξιακής έντασης σκηνές που απο-καλύπτουν σχεδόν ψιθυριστά χωρίς τίποτα τομεγαλόφωνο το βαθύ ανθρώπινο δράμαΤότε που ζούσαμε hellip Σε χρόνια σέρτικα θυμω-μέναhellip Σαλοίκεκέδες οργανοπαίχτες γκαϊτα-τζήδες δεξιοτέχνες του κλαρίνου Πόντιοι τηςΒέροιας πνιγμένοι στον Αλιάκμονα ταΠιέριατο Βέρμιο βλαχογειτονιές της ΒέροιαςοΠρομηθέας- η δυτική συνοικία της ΒέροιαςΛαδόμυλοι της Βέροιαςη καραβέροια η Εληάτο σάλι του Αλιάκμοναθεές των τάπερταπερ-τζούδες κουνελοπνίχτες ο Τσονγκλασέ δηλω-σίες της Μακρονήσου ο Γράμμος και το ΒίτσιΜάυδες Παοτζήδες Σουμπερίτες Πουλικοί ηΜαρή και η Χαμαϊδή απόμαχοι καιμοναχικοίτραύματα του εμφυλίου εξιλεωτικέςπρακτικές χωρίς λύτρωση και από τη βαρβαρό-τητα ως την τρέλαγκαζοτενεκέδες με χρήματαστον απόπατο πάνω από το βόθρο γούνεςμινκ γυναίκες που γαυγίζουν γυναίκες που πε-ριμένουν τον άνδρα της ζωής τους δεκαοκτώολόκληρα χρόνια το πρώτο φιλί που ήταν το hellip

νεκροφίλημα ροδάκινα κράνα ρίγανη τσίπουρο ντουντουρμά-δες ρεβανί πεϊνερλί μαρμελάδες κεράσι φράουλακαιροδάκινοτζιρνίκια χαψίες (γάβροι) η Παναγία Εικοσιφοίνισσα καιπολλά άλλα Το διαβατήριο της συγγραφέως για τη διάσχιση του χρόνου καιτην προσπάθειά της για την κατάκτηση της μνήμης είναι το κάθετης διήγημα της συλλογής όχι το θεήλατο αλλά το καμωμένο μεγήινα υλικά το χειροποίητο που σπείρεται βλασταίνει και ανθίζειhellip Η Σοφία Καλογερίδου πρέπει όμως να γνωρίζει αυτό που λέει ομεγάλος Νορβηγός συγγραφέας Καρλ ΟύβεΚνάουσγκορντ laquoΗμνήμη δεν είναι αξιόπιστο μέγεθος μέσα στη ζωή Και δεν είναι εξαι-τίας του απλού γεγονότος ότι δεν βάζει ποτέ ως προτεραιότητά τηςτην αλήθεια Δεν είναι ποτέ η αναζήτηση της αλήθειας που καθορίζειεάν η μνήμη θα επαναφέρει ένα γεγονός με ακρίβεια ή όχιΗ αιτίαείναι το προσωπικό συμφέρον Η μνήμη είναι ύπουλη και χρησιμο-ποιεί τεχνάσματα αλλά όχι με τρόπο επιθετικό ή μοχθηρόΤο αντί-θετο κάνει ότι μπορεί για να κρατάει τον κάτοχότης ικανοποιημένοraquo Εικοσιεπτά διηγήματα μινιατούρεςΕικοσιεπτά διηγήματα μπονσάιΕικοσιεπτά διηγήματα με συντομία πυκνότητα αμεσότητα καικοφτή σαφήνειαΔεν μιλάμε για μινιμαλισμό αλλά για δωρικότητα Μικρή φόρμα Από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη μέχρι τον ΓιώργοΙωάννου η μικρή φόρμα ανέδειξε μάστορες στη της γλώσσας καιτου ύφους και χάρισε ανεπανάληπτες σελίδες στην ελληνική λο-γοτεχνίαΣε αυτή την γραμμή εντάσσεται και η συλλογή της Βεροι-ώτισσας ΣοφίαςΚαλογερίδου Γλώσσα ζωντανή δουλεμένη λιτή άμεση τρυφερή με λεπτές ποι-ητικές αποχρώσεις που εμπεριέχει ένα λεξιλογικό θησαυρό Λέξειςαπλές επιδέξια πλεγμένες αλλά και με ένα πνεύμα καθολικόπουπαράγει έναν ύμνο στη ζωή Οι τόποι μνήμης παραμένουν τόποι περισυλλογής υπόμνησηςανάμνησης και μαθημάτων για το μέλλον Το παρελθόν τόπων καιανθρώπων συνεχίζει να ζει στο παρόν διαμορφώνοντας και επη-ρεάζοντας τις ζωές τωνσημερινών ανθρώπωνΟι ιστορίες θέλουν απλώς να λέγονται Οι ιστορίες θέλουν πάντααπλώς να ειπωθούν Υπάρχει πάντα μια ιστορία που θέλει να ειπω-θεί Το μόνο που μπορεί ένας συγγραφέας να εμπιστευθεί είναι αυτάτα κύματα της παλίρροιας που σκάνε μέσα του την ιστορία δηλαδήπου θέλει να ειπωθεί Εσύ Σοφία Καλογερίδου αυτό έκανες εμπι-στεύτηκες την ίδια την πράξη της γραφής Και δεν ξέρω πόσο σε

αντάμειψε αλλά τις ιστορίες σου τις είπες Καιαυτό που έχτισες είναι διαχρονικό Εύχομαι μεόλη μου την καρδιά όσοι χειριστούν από εδώκαι πέρα την προώθηση της συλλογής των διη-γημάτων σου να τους δώσουν την ευκαιρία ναδιαβαστούν ώστε αυτό να επιβεβαιωθείΣπουδαίο βιβλίοΗ Σοφία Καλογερίδου γεννήθηκε το 1969 στηΒέροια όπου ζειΣπούδασε Ηλεκτρολόγος μη-χανικός στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκηςκαι τελείωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμασπουδών laquoΔημιουργική Γραφήraquo στο Πανεπι-στήμιο Δυτικής Μακεδονίας Είναι καθηγήτριαΠληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαί-δευσηΈχει διακριθεί σε εφτά διαγωνισμούς ενώ διηγήματά της περιέχονται σε τέσσεριςσυλλογικές εκδόσειςΑυτό είναι το πρώτο της βι-βλίο

Κώστας Τραχανάς

ΣΚαλογερίδου Διηγήματα

laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo Εκδόσεις Παράξενες Μέρες 2016 σελ 109

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 16

Έκφραση 17

Μrsquo αυτόν τον τίτλο που προκαλεί ερωτηματικά βάφτισε το πρώτο της βιβλίο μετά από δια-κρίσεις της σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις ηΒεροιώτισσα συγγραφέας Σοφία Καλογερίδου (φωτο)

Και επειδή ο τίτλος είναι συνήθως σημείο αναφοράς ενός βιβλίου ο συγκεκριμένος τίτλος μπορείνα λειτουργήσει για άλλους ελκυστικά με τη γοητεία που προκαλεί το παράξενο και για άλλουςαπωθητικά με την υποψία του ακατανόητουΗ Καλογερίδου διακινδύνευσε να συμβεί το δεύτερο επιμένοντας στον τίτλο έχοντας επίγνωσητης αξίας του βιβλίου της αλλά και γιατί είναι και η ίδια ίσως laquo ανυπότακτηraquo όπως ανυπότακτεςονομάζει τις ιστορίες του βιβλίου της και τους ήρωές του που επίμονα ζητούσαν να παραβιάσουντην καταπακτή της μνήμης και να βγουν στο φωςzogia-vivlio-kafe-sofia-kalogeridouΕίκοσι εφτά μικρά διηγήματα εκδόσεις Παράξενες Μέρες που ξεκινούν από το ελάχιστο τηςμισής σελίδας για να απλωθούν σε περισσότερες αλλά ποτέ πολλές σελίδες προκαλούν την ίδιααίσθηση με τα έργα μικρής φόρμας στην Τέχνη Η ουσία στο μικρό και λίγοΤο βιβλίο της είναι ένα βιβλίο μνήμης laquoΑφιερωμένο στη μάνα μου Μαρία και τη γιαγιά μου Σοφίαπου εγκαταβιώνουν στη μνήμη μουraquo γράφειΌμως η μνήμη όχημα που την οδηγεί στο χθες λειτουργεί και αντίστροφα φωτίζοντας συμπερι-φορές σημερινές ζωγραφίζοντας έτσι την ανθρωπογεωγραφία των τελευταίων πενήντα χρόνων

Οι ήρωές της που κινούνται στο χώρο της Μακεδονίας και συγκεκριμένα γύρω από τη Βέροια στα χωριά του Αλιάκμονα ndash laquoΤα παι-δικά καλοκαίρια τα πέρασα στο μικροσκοπικό χωριό μου το Μετόχι Ημαθίας και αν και νιώθω πολίτης του κόσμου τα χώματα τουτόπου αυτού με συγκινούν ιδιαίτεραraquo- είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που περνούν από δίπλα μας χωρίς να τους προσέχουμεή το αντίθετο τους προσέχουμε γιατί είναι πολύ διαφορετικοί καθώς ξεφεύγουν από το κοινωνικό statusΣυνήθως οι ήρωες των βιβλίων πλάθονται από τους συγγραφείς τους με έντονα χαρίσματα ή ελαττώματα ώστε να είναι ελκυστικοίγια τον αναγνώστη και να μπορεί να πλεχθεί γύρω τους ο μύθοςΟι περισσότεροι ήρωες της Καλογερίδου παρόλο που δεν διαθέτουν ούτε το χάρισμα ούτε το ελάττωμα σε μεγάλο βαθμό υψώνουντο μπόι τους με σημαία τη γνησιότητά τους διεκδικώντας κι αυτοί τη θέση τους στη γραφή

Πορτρέτα της καθημερινότητας με γρήγορες και εύστοχες πινελιές αποτυπώνουν εξωτερικά και κυρίως εσωτερικά χαρακτηρι-στικά με μια δύναμη που ξαφνιάζει Νέοι γέροι παιδιά όλες οι ηλικίες έχουν τη θέση τους σrsquo αυτό το βιβλίοΟ Τσονγκλασέ που δίνει και το όνομά του στο βιβλίο ήρωας μόνο μισής σελίδας δεσπόζει ανάμεσα στα πορτρέτα με την τραγικό-τητά του καθώς εμείς οι άλλοι δεν μπορούμε να μπούμε στο δικό του παράξενο κόσμο τόσο διαφορετικό από το δικό μας τονεκλογικευμένο χλευάζοντάς τονΗ Βουλάρα η Τσαπατσουλιστάν η τρελή που γάβγιζε ο Σίμος ο κεκές η laquoχήραraquo ερωμένη ο laquoδηλωσίαςraquo θείος ο άστεγος Νο 134ο κ Δημητράκης στο γηροκομείο η μικρή τσιγγάνα στο ναζιστικό στρατόπεδοhellip Κι όλοι αυτοί και άλλοι να σχηματίζουν ένα πολύ-χρωμο ψηφιδωτό με τη μοναξιά τους τα χαμένα όνειρα και τους αγώνες τους αλλά και με το πάθος τους για τη ζωή το γέλιο καιτο κλάμα τους τα σωστά και τα λάθη τουςΌλοι όμως καθαγιάζονται μέσα από τις συνθήκες που τους οδήγησαν στις πράξεις τους αφού η δημιουργός τους πάντα πίσω απότο laquoέτσιraquo ψάχνει το laquoγιατίraquoΟι ήρωές της είναι τόσο ζωντανοί ώστε κάποιοι απrsquo αυτούς θα άντεχαν και σε μια θεατρική ή σπονδυλωτή κινηματογραφική δια-σκευή δημιουργώντας ένα παράλληλο σύμπανΜια τοιχογραφία των απλών καθημερινών ανθρώπων φτιαγμένη από τα χρώματα της αλήθειας και της έμπνευσηςH αφήγηση της πολλές φορές χρησιμοποιεί το πρώτο πρόσωπο προσδίδοντας μια ιδιαίτερη αμεσότητα καθώς ο αφηγητής ο ση-μερινός Έλληνας βλέπει μέσα από το παράθυρο της μνήμης την ποντιακή του οικογένεια με τον αυθορμητισμό της τη γενναιοδωρίατα πείσματα και τις παραξενιές της που έπλασε αυτόν νοσταλγικό παρατηρητή του χθες αλλά δυστυχώς και άπραγο παρατηρητήτου σήμεραΌταν η αφήγηση μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπη μπορεί να φαίνεται πως αντανακλά αφηγήσεις άλλων περνά όμως από το ίδιοφίλτρο της ματιάς της πεζογράφου που την αφομοιώνει με την πρωτοπρόσωπη έτσι ώστε να μην ξεχωρίζεις πού ξεκινούν τα αυ-τοβιογραφικά στοιχεία και πού τελειώνουνΟ διάλογος όπου χρησιμοποιείται κερδίζει τον αναγνώστη καθώς κυλά με φυσικότητα χτίζοντας στέρεα τους χαρακτήρεςΟ λόγος της πυκνός δυνατός με αυστηρή επιλογή εκείνων των λέξεων που έχουν τη μεγαλύτερη εμβέλεια και είναι πιο κοντά σταπρόσωπα τον τόπο και την εποχή

Εκδόσεις Παράξενες ΜέρεςΤο τραγικό προβάλλει ανάγλυφα χωρίς τον παραμικρό μελοδραματισμό αλλά και χωρίς η ατμόσφαιρα ποτέ να βαραίνει αφούμια σπάνια αίσθηση χιούμορ διατρέχει όλο το βιβλίοΗ ίδια γράφει στον πρόλογο του βιβλίου της laquoΌταν έγραφα το βιβλίο έκλαψα και γέλασα Αν νιώσετε τον παλμό και την ανάσατου θα ήθελα να αφεθείτε στο συναίσθημά τουraquoΚαι έτσι πραγματικά συμβαίνει Αφήνεσαι στο συναίσθημά του αλλά και διακρίνεις με καθαρή ματιά μια νέα ταλαντούχα συγγραφέαμε δικό της προσωπικό ύφος και με μια πρωτότυπη συναρπαστική γραφήΗ Καλογερίδου λοιπόν μrsquo αυτό το πρώτο της βιβλίο δεν απέδειξε μόνο πως ξέρει να αφηγείται κερδίζοντας τον αναγνώστη Απέ-δειξε πολύ περισσότερο πως αγαπάει τον άνθρωπο πως τον ξέρει καλά και τον τιμά με τη γραφή της

Γράφει Η Δήμητρα Σμυρνή -Φιλόλογος

Σοφία καλογερίδου ldquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάrdquo

Ένα βιβλίο μνήμης που οδηγεί στο χτες Από τις εκδόσεις Παράξενες μέρες 2016

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 17

Έκφραση 18

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΚοινωνική Συνεταιριστική ΕπιχείρησηΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία που ανοίγει σε μια παράξενη εποχήΈνα καταφύγιο για τους νέους συγγραφείς που θέλουν να ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμοΈνα βλέμμα σrsquo αυτό που γίνεται εκεί έξω αυτό που συμβαίνει τώρα σε κάθε πόλη σε όλη τη χώρα σε όλο τον πλανήτηΣrsquo αυτό το σπίτι υπάρχει μια θέση για σημαντικά βιβλία που έλαμψαν στην εποχή τους και πρέπει να τα ξαναγνωρίσουμεΟι Παράξενες Μέρες είναι ένας ελληνικός εκδοτικός οίκος ανοιχτός στα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό Ελ-ληνικός επειδή ξεκινάμε από εδώ και ψάχνουμε πρώτα το δικό μας παρελθόν προσπαθούμε να διακρίνουμε το δικό μαςμέλλον αλλά το βλέμμα μας αγκαλιάζει όλο τον κόσμο Ακόμη περισσότερο αγαπάμε το διαφορετικό και πολεμάμε οτι-δήποτε σκοτεινιάζει ακόμη περισσότερο τις παράξενες μέρες μαςΈνας εκδοτικός οίκος που ανα-ζητάει συγγραφείς που έχουν κάτι σημαντικό να αφηγηθούν Θα διαβάσουμε με προσοχήκάθε κείμενο και θα αποφασίσουμε την έκδοσή του αν μας ενδιαφέρει ως αναγνώστες Αυτό και τίποτε άλλο θα είναι τοκριτήριό μας Τα βιβλία μας θα έχουν προσιτή τιμή και θα τα διαδίδουμε με ένα απλό δελτίο τύπου χωρίς προκάτ κριτικέςκαι ψεύτικα στολίδια Το ζήτημα για μας είναι να εκφράσουμε το σήμερα Αν το καταφέρουμε αυτό δεν έχουμε ανάγκητα κόλπα του μάνατζμεντ Εδώ μιλάμε για βιβλία Μιλάμε γιrsquo αυτό που αγαπάμε Μιλάμε για το σήμεραΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ

Ένας εκδοτικός οίκος που εκμεταλλεύεται την αγωνία και τα όνειρα των νέων συγγραφέωνΈνας εκδοτικός οίκος που laquoπουλάειraquo προκαταβολικά το βιβλίο στον ίδιο τον συγγραφέαΈνας εκδοτικός οίκος που διαπλέκεται με κυκλώματα προώθησης laquoδημιουργώνraquo που ξεκινούν από την πιο απλή μορφήlaquoτου γνωστού μας παιδιούraquo και φτάνoυν μέχρι τα εξειδικευμένα συστήματα προώθησης και καθιέρωσης συγγραφέων μετη μέθοδο του (διαφημιστικού) σωλήναΈνας εκδοτικός οίκος που προτάσσει τις ανάγκες του management από την αγάπη για τη γραφή και τα βιβλίαΠαράξενες μέρες για εκδόσειςΜπορεί να είναι παράξενες οι μέρες Και πότε δεν ήταν Αλλά και τώρα και πάντα έχουμε ανάγκη τα βιβλίαΓια να αντέ-

ξουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ομορφύνουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ονειρευτούμε έναν καλύτεροΜε ποιον τρόποΠρο-σφέροντας αυτό που αξίζει να διαβάσετεΕίμαστε εδώ και σας περιμένουμε Συγγραφείς με ταλέντο και εμμονές (μπορείκαι με το χάρισμα) παράξενοι γραφιάδες μανιακοί αναγνώστες και απλοί βιβλιοφάγοιΕίμαστε εδώ για να σας φέρουμεκοντά Και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε περισσότερο στη ζωήΜπορεί να επιβιώσει κάποιος έτσιΠοιος ξέρει Αλλάαξίζει τον κόπο να δοκιμάσουμε

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία

ΟΠολιτιστικός Σύλλογος Παραδο-σιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo δρα-

στηριοποιείται στο βόρειο τμήμα τηςΛέσβου και από το 2012 έχει επεκτείνειτις δραστηριότητές του και στηνΑθήνα ιδρύοντας το πρώτο του - αυ-τόνομο- παράρτημα στο Νέο ΗράκλειοΑττικής Βασικός άξονας των δραστη-ριοτήτων του Παραρτήματος είναι ηεκμάθηση παραδοσιακών χορών απόόλη την Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα λει-τουργούν και τμήματα μοντέρνουχορού γυμναστικής εκμάθησης παρα-δοσιακών οργάνων και τραγουδιούκαθώς και τμήμα θεάτρου Υπεύθυνοςτων χορευτικών τμημάτων είναι ο Γρη-γόρης Γρηγορίου με καταγωγή απότον Μόλυβο της Λέσβου Με σύμβολότου το κάστρο της Μήθυμνας ο laquoΜό-λυβοςraquo έχει ως στόχο την προστασίακαι τη διάδοση της πλούσιας κληρονο-μιάς του τόπου μας Η προσέγγιση τηςπαράδοσης μέσα από το χορό τη μου-

σική το τραγούδι και τα δρώμενα είναι για τα μέλη του ο ορίζοντας εκείνος μέσα από τον οποίο θεραπεύουν αρνητικές όψεις του σύγχρονουπολιτισμού δρώντας συλλογικά και με πνεύμα εθελοντισμού Στις 10 Αυγούστου 2016 το Παράρτημα θα δώσει και φέτος το καθιερωμένοραντεβού του και θα ανταμώσει τον μητρικό Σύλλογο στο Κάστρο του Μολύβου στη Λέσβο στο 16ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Μή-θυμνας ενώ το φθινόπωρο στις 15 Σεπτεμβρίου στο Ν Ηράκλειο Αττικής θα παρουσιάσει χορούς από όλη την Ελλάδα στα laquoΗράκλεια2016raquo Ας ανταμώνουμε πάντα με χορούς και τραγούδια

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδοσιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσα από το χορό

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 18

Έκφραση 19

Αναζητώντας την Άρτα

Γυρίζω από πλατεία σε πλατεία Κάθομαι σεκάποιο παγκάκι για λίγο κι απέ σε κάποιο laquoκαφέ raquoΔεν υπάρχουν πια εκείνα τα παραδο-σιακά καφενεία με τα στρογγυλά τσίγκινατραπεζάκια άλλα με το ξεβαμμένο πράσινο ήτο μπλε Μερικά τους σκουριασμένα έναγύρωΚοιτάζω τις πόρτες μία ndash μία σα νάναι να θυ-μηθώ ένα άνοιγμα που πίσω του περίμενε ηhellipνα μου δώσει τάχα την άλγεβραΣτην έκτη σελίδα ψιθυρίζει Ναι εκεί υπάρχει με μολύβι Σ` αγαπώ Στη στροφή της ανηφόρας για τα προσφυ-

γικά σηκώνω μια πέτρα να βρω από κάτω ανκάποια από τις πατημασιές του χρόνου ξέ-φυγε από την ισοπεδωτική μανία της ασφάλ-τουΆδικα ψάχνεις λέει Καιρό που μετακόμισαναπό τα μάτια ndashπλημμυρίζανε κάθε τόσο πουφοβήθηκαν- στην καρδιά κι από κει ndashούτεπου τις χώραγε-κόνεψαν σε μια ξεχασμένηάκρια του νου κι έρχονται απρόσκλητες λευ-κοντυμένες οπτασίες στο φεγγαρόφωτο τουΜάηΚάθομαι να πιω ένα ούζο Γύρω ndashτριγύρω

άγνωστα πρόσωπα Νέοι οι περισσότεροιΜε τα σκισμένα ndash ξεβαμμένα τζιν σακουλια-σμένα στα γόνατα και τα μπράτσα γεμάτατατουάζ σαν κατάδικοι που δραπέτευσαναπό κάποιο κάτεργοΓυρίζω τρέχοντας πίσω να θυμηθώ Αφηνιά-

ζει ο νους Στου Σκαντάλη- είχε πει Περίμενέμε θα ρθώ με τηhellipτάχα να σου φέρω τη με-τάφραση του Λυσία Να κοιτάξεις στο τέλος-Είστε ξένος -με ρωτάει η ευγενική περιέρ-

γεια του μοναχικού πελάτη πρωινού όπως κιεγώ από το διπλανό τραπέζιΝαι λέω ξένος Περαστικός για την ΆρταΜε κοιτάζει περίεργα Μα είστε στην Άρτα ndash

λέει Εδώ είναι η Άρτα-Α λέτε για την πλατεία Τα κτήρια Την οδό

Σκουφά Το ουζερί του Κακαβά η πλατείαΚιλκίς Αυτά ναι είναι εδώ Όμως τα άλλαhellip- Τα άλλα Μήπως ψάχνετε για την Παναγίατην Παρηγορίτισσα Καλέ μου Αρτινέ Όχι δεν ψάχνω την Πανα-γία την ΠαρηγορίτισσαΑυτή ούτε που ξέρω ποια είναι Ψάχνω γιατην Παριορίτσα για το Μονοπλιό Για την Κασοπίτρα -----------Δυο τραπεζάκια πιο κει ένας γεροπαλαιός

μετράει χάντρες στο κεχριμπάρι του και νοι-ώθω πως έχει στήσει αφτί Με κοχεύει κιόλαςμε μισόκλειστα μάτια-Αυτά δεν υπάρχουν πια-επεμβαίνει Κερνάςένα τσίπουρο να σου πω που θα τα βρειςΣηκώνεται κι έρχεται δίπλα μου Ανασηκώ-

νει το κασκέτο του και σκύβει δίπλα στ `αφτίμου Μέσα στη ψυχή σου-λέειΜόνο εκεί

5-6-16Σταύρος Ιντζεγιάννης-συγγραφέας-

ποιητής -δημοσιογράφος-ένας Αρτινόςνέος hellip87 ετών που ζει στην Πάτρα

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο Μας βάλαν σε μια βάρκαΚαι δυνατή βροχή Μου δώσαν δυο κουπιάΜε σύραν δουλεμπόροι μας είπαν δρόμο τώρα Το Αιγαίο να διαβώ Χτυπάτε για στεριά

Το κύμα μεγαλώνει αδειάζαμε με βάρδιεςΚαι τρέμει το σκαρί με χίλιες προσευχέςΝερό στην βάρκα μπαίνει περνούσαν και οι ώρες Γιατί είμαστε αρκετοί Μα πουθενά ακτές

Κλαίμε όλοι την Συρία Κλαίμε όλοι την Συρία Και την κεντρική Ασία και όλα τα μικρά παιδάκιαΚλαίμε τους αδικημένους κλαίμε μάνες πατεράδεςΤου Αιγαίου τους πνιγμένους Και τα΄αβάπτιστα μωράκια

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο σαν ήρθε η άλλη μέραΈνα κύμα σαν βουνό έβλεπα μόνο ουρανόΜας έκοψε στην μέση χαθήκαν οι συντρόφοιΤην βάρκα μας στα δυο και κλάμα ως τον θεό

Μας μάζεψαν οι ναύτες με πήγαν στην ΕλλάδαΣε πλοίο φορτηγό τα σύνορα κλειστάΤι απογίναν οι άλλοι την νύχτα δεν κοιμάμαιΔεν ξέρω να σας πω Τι γίναν τα παιδιά

Στέλιος Τσίκος επιγραφές - ποιητής στιχουργός

Οδημόσιος έπαι-νος η αναγνώ-

ριση και η ανάδειξηηθικών αξιών στιςμέρες μας είναι τοαπαραίτητο ανά-χωμα πολιτισμούστην ανθρώπινη πο-ρεία μαςΑκέραιοι άνθρωποι ανάμεσά μας κόντρα στο κυνήγι του πλούτου τη φρίκητης βίας και την αναλγησία της ατομικής επιβίωσης και υπεροχής προτά-σουν το ανάστημά τουςΑραιά μεν αλλά η αρετή καταφέρνει να γλιστράει και στις μέρες μας με αληθι-νές λέξεις και μεγάλους συμβολισμούς όταν στην πράξη ξεπερνά τα προ-φανή και απλώνει διακριτικά τις ανθρώπινες ευαισθησίεςΔεν διδάσκεται και δεν κωδικοποιείται η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη Κουβα-λιέται μέσα μας και οριοθετεί τη ζωή μας Δεν αντέχεται όλος αυτός ο πόνοςπου βιώνει σήμερα η γενιά μας χωρίς τους Σαμαρείτες μαςΈνας σύγχρονος Σαμαρείτης ήταν και ο οδηγός του Υπεραστικού ΚΤΕΛΆρτας με το λεωφορείο Νο 44 Υπέργηρος συνταξιούχος στις 30052016 πουέκανε τη διαδρομή για το χωριό του λησμόνησε το τσαντάκι του κατεβαίνον-τας δίπλα στο κάθισμα με την μηνιάτικη σύνταξη μέσα βιβλιάρια του και άλλαπολύτιμα προσωπικά είδηΟ τίμιος οδηγός και αφού περιπλανήθηκε σε άλλα δρομολόγια το τσαντάκιαναζήτησε τον επιβάτη για να παραδώσει αυτούσιο το περιεχόμενό του Ηπράξη της ανεύρεσης και της επιστροφής αποκτά ιδιαίτερη δυναμική καιηθικό έρεισμα και από το γεγονός ότι όχι μόνο δεν δέχθηκε ένα συμβολικό φι-λοδώρημα αλλά είπε ο εξαίρετος οδηγός ότι ήταν ευτυχής στιγμή για τον ίδιονα μοιραστεί την χαρά με τον απαρηγόρητο-ευτυχώς για λίγο- συνταξιούχοΗ ζωή του καθενός μας λοιπόν είναι ότι δίνουμε και οι μικρές αυτές ιστορίεςθέλουμε να επαναλαμβάνονται για να κρατά ο κόσμος και την ομορφιά τουΟ έντιμος και ευγενικός πολίτης ξέρει να αφήνει καλό και μεγάλο ίχνος στηνπερπατησιά του γιατί ακούει δυνατά τη φωνή της συνείδησής του Σε ευχαρι-στούμε θερμά οδηγέ Στέλιο και ο μπάρμπα Κώστας θα σε περιμένει στομικρό καφενεδάκι του χωριού του για ένα καφέ βαρύ γλυκό και πολύ κουβένταόπως παλιά

Ο ανηψιός του ΤΑΚΗΣ ΝΤΑΛΑΣ

Ένας άλλος κόσμος

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 19

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 8

Τα χρόνια του Φιδιού-ΛιπεσάνορεςΣτις 8 Αυγούστου 2016 θα παρουσιαστεί το θε-ατρικό έργο Τα χρόνια του Φιδιού-Λιπεσάνορεςτου Δημήτρη Βαρβαρήγου σε σκηνοθεσία Κα-τερίνας Μαντέλη Όταν τα καράβια των Ελλή-νων λόγω άπνοιας παρέμεναν στην Αυλίδα ομάντης Κάλχας καθώς έδινε το χρησμό είδε έναφίδι να ανεβαίνει πάνω σε ένα δέντρο και νατρώει 10 πουλάκια μέσα στη φωλιά τους Προ-μάντευσε πως ο τρωικός πόλεμος θα διαρκέσει10 χρόνια Αυτά λοιπόν είναι laquoτα χρόνια του φι-διούraquo που κατέστησαν τις γυναίκες laquoΛιπεσάνο-ρες γυναίκες παρούσες που όμως πάντοτετους λείπανε οι άντρεςraquo Το εξαίρετο και αντιπο-λεμικό έργο του Δ Βαρβαρήγου επιβεβαιώνει τοαλύτρωτο δράμα του ανθρώπου που ακόμα καιστον Άδη μέσα από βίαιο θάνατο οι ψυχές δενελευθερώνονται και πονάνε από τις μνήμεςΠέντε γυναίκες -σκιές του Άδη microε άυλα πρό-σωπα σ ένα παιχνίδι ψυχών- έρχονται να microαςμιλήσουν για τους άνοους άντρες που κάνουνδώρο στους νέους τον πόλεμο γιατί ζηλεύουντη νιότη τους Πέντε γυναίκες microε καταγωγή απότην Ανατολή microε τη φιλοσοφική της φωνή και τηναισθητική της φωνές laquoδιαχρονικής προσφυ-γιάςraquo στους απερχόμενους και επερχόμενους αι-ώνες του έρωτα του πολέμου και του σύμμαχουχάρου γυναίκες που μιλούν για ερωτικό πάθοςμητρότητα καρτερία νοσταλγία ειρήνης χαράφιλία καθημερινό χρέος αφοσίωση ιδανικά πα-θήματα και πάθη φόβο θανάτου προσφυγιάσκλαβιά εκδίκηση περιφρόνηση έλεος και λύ-τρωση Γυναίκες λιπεσάνορες που η ζωή τουςσπαταλήθηκε όμοια microε άλλων γυναικών ανά τουςαιώνες και παραμένουν σε laquoανάλογες αντιστοι-χίεςraquo σήμερα Παίζουν Εκάβη η συντοπίτισσαμας Γεωργία Ζώη Ανδρομάχη Ελίζα ΣολωμουΚασσάνδρα Ντομένικα Ρέγκου Βρισηίδα Ορ-νέλα Λούτη Τρωαδίτισσα Αρετή Κοκκίνου

Ο Μάγος του ΟζΣτις 9 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παιδική πα-ράσταση laquoΟ Μάγος του Οζraquo από τη θεατρικήομάδα Έκφραση Ιωαννίνων σε σκηνοθεσία ΧΧρήστου Η Δώρα είναι ένα κορίτσι που περνάτη ζωή της στη φάρμα των θείων της Η ζωή κυ-λάει τόσο μονότονα που αισθάνεται πλήξη καιονειρεύεται να ζήσει φανταστικές περιπέτειες Ηευχή της να γνωρίσει τον κόσμο και να απολαύ-σει την περιπέτεια πραγματοποιείται όταν έναςδυνατός άνεμος τη μεταφέρει στη μαγική Χώρατου Οζ Εκεί θα συναντήσει το Σκιάχτρο το Λα-μαρινόκαρδο και το Δειλό Λιοντάρι κι όλοι μαζίθα ξεκινήσουν ένα συναρπαστικό ταξίδι για ναφτάσουν στη Χρυσαφένια πολιτεία στον περί-φημο Μάγο Οζ που μπορεί να πραγματοποι-

ήσει όλες τις επιθυμίες τους Το Σκιάχτρο επιθυ-μεί να αποκτήσει μυαλό ο Λαμαρινόκαρδος λα-χταρά να βρει μια καρδιάhellip καρδένια ενώ τοΔειλό Λιοντάρι θέλει να γίνει θαρραλέο Κάπως έτσι εκτυλίσσεται μια ιστορία ενότηταςκαι συμμετοχής κοινών στόχων που βγάζουνστο φως ότι καλύτερο έχει ο καθένας μέσα τουκαι ξεκινά ένα ταξίδι στην αυτογνωσία και τη δύ-ναμη της θέλησης

Ο ματωμένος ΓάμοςΣτις 10 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράστασηlaquoΟ ματωμένος Γάμοςraquo του Λόρκα από τονθίασο Έκφραση σε σκηνοθεσία Χ Χρήστου Σεένα ισπανικό χωριό ζωντανεύει μια παλιά βεν-τέτα ανάμεσα σε δύο οικογένειες και βαραίνει τηζωή της Μάνας και του Γιου της Η Νύφη που οΓιος διάλεξε να κάνει γυναίκα του ήταν κάποτεαρραβωνιασμένη με το Λεονάρδο ένα νεαρόαπό την αντίπαλη οικογένεια Το ερωτικό πάθοςπου ένωνε το Λεονάρδο με τη Νύφη ξαναφουν-τώνει Η Νύφη αμέσως μετά το γάμο φεύγειμαζί του εγκαταλείποντας τον άνδρα της Απόεδώ και πέρα η μοίρα κινεί τα νήματα της ζωήςτους Η οικογένεια του Γαμπρού με την καθοδή-γηση της Μάνας καταδιώκει τους ερωτευμένουςστο δάσος Ο Γαμπρός βρίσκει το Λεονάρδο καιμονομαχεί μαζί του Όταν ο θάνατος με τημορφή ζητιάνας και το ολόγιομο φεγγάρι τριγυρ-νούν στο δάσος οι δύο αντίζηλοι πέφτουν νε-κροί χτυπημένοι ο ένας από το χέρι του άλλου

ΠλούτοςΣτις 11 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράστασηlaquoΠλούτοςraquo του Αριστοφάνη από το θεατρικό ερ-γαστήρι Λαμπιόνι Θεσσαλονίκης της ΑννίταςΓκαϊτατζή Η κοινωνική αδικία η χρεωκοπία τωναξιών η φτώχεια οι συκοφάντες οι κλέφτες οιτοκογλύφοι οι θεομπαίχτες οι καταχραστέςείναι η εικόνα της Αθήνας το 388 πΧ Ο Αρι-στοφάνης γράφει τον laquoΠΛΟΥΤΟraquo ώστε να μοι-ραστεί με τους σύγχρονους του τονπροβληματισμό του για τη άδικη κατανομή τουπλούτου και την έκρηξη της διαφθοράς Η κρίσητης εποχής όχι μόνο η οικονομική αλλά και ηηθική αναδύει το αίτημα μιας δίκαιης πολιτείαςπου χαρίζει σε όλους τους ενάρετους πολίτεςπλούτο και ευημερία Ένα άλλο όνειρο μια ου-τοπία μοιράζεται ο Αριστοφάνης με τους συμπο-λίτες του και εναρμονιζόμενοι με την εποχήμας δηλώνουμε (αναρωτιόμαστε) οποιαδήποτεομοιότης του έργου με το σήμερα είναι εντελώςσυμπτωματική

Γλυκιά και αλησμόνητη ΙωνίαΣτις 12 Αυγούστου 2016 θα δοθεί η παράσταση

laquoΓλυκιά και αλησμόνητη Ιωνίαraquo Θα παρουσια-στούν τραγούδια χοροί και θεατρικά δρώμεναμε αναφορά στη Ρωμανία και στην κοσμοπολί-τικη Σμύρνη1Η Ρωμανία (επάρθεν) επέρασεν

ανθεί και φέρει κι άλλον

2Ταξίδι στην Ιωνική γη ειδικότερα

στην κοσμοπολίτικη Σμύρνη

Οι Έλληνες πρόσφυγες εξ Ιωνίας (ΠόντοςΣμύρνη) διασώζουν και διατηρούν ήθη και έθιμαμέσα από τραγούδι χορό και θεατρικά δρώ-μεναΘα είναι κοντά μας ο Μορφωτικός Πολιτιστικόςσυλλόγος Ποντίων Ροδίτης Σερβίων Κοζάνηςμε πρόεδρο την κυρία Μαρία Κεχαγιά και χορο-διδάσκαλο τον κ Σπύρο Αφεντουλίδη Ο σύλλο-γος διαθέτει δική του κομπανία με νταούλιακεμεντζέ (ποντιακή λύρα) και αγγείο Τραγουδάκαι παίζει λύρα η Κατερίνα Μιχαηλίδου Θα πα-ρουσιαστεί το θεατρικό δρώμενο Μωμόγεροι Τοδρώμενο που έχει τις ρίζες του στη Διονυσιακήλατρεία παρουσιάζει την αναγέννηση τηςφύσης και έχει σκοπό σάτιρας Η αναγέννησησυμβολίζεται με τη νύφη η οποία φλερτάρει μετο νεαρό ενώ ο ηλικιωμένος την κυνηγά να τηνπάρει πίσω σε μία παραλλαγή του μύθου τηςΠερσεφόνης Τελικά νικά ο νεαρός που φέρνειτην αναγέννησηΕπίσης θα έχουμε κοντά μας τον ΜορφωτικόΠολιτιστικό σύλλογο Σμυρναίων ΜικρασιατώνΒαθύλακκου Θεσσαλονίκης με πρόεδρο την κΑθηνά Ρουμελιώτη και χοροδιδάσκαλο τον κΕυάγγελο Παπάζογλου Ο σύλλογος διαθέτειδική του κομπανία με σαντούρι τουμπερλέκι καιούτι Τραγουδά ο Χρήστος Χαλκιάς ΚαθηγητήςΒυζαντινής μουσικής Θα παρουσιαστεί το θεα-τρικό δρώμενο laquoΚαφέ Αμάνraquo

laquoΜια φορά κι έναν καιρό στην παλιά

Σμύρνη μέσα σε ένα καφέ αμάν με μανέ-

δες και σαντουροβιόλιαraquo

Ταξίδι στην ιωνική γη και πιο ειδικά στην κοσμο-πολίτικη Σμύρνη μέσα από την αναβίωση ενόςlaquoΚαφέ Αμάνraquo (μουσικό ταβερνείο της εποχής)με αναπαραστάσεις χορούς και ιστορική αφή-γηση που αφορούν τη μουσική ζωή των Σμυρ-νιών μετά τα μέσα του 19ου αιώνος τουςαμανέδες την απαρχή του ρεμπέτικου τιςεστουδιαντίνες και το μεταπροσφυγικό μικρα-σιάτικο τραγούδιΩρα έναρξης παραστάσεων 2100Είσοδοςελεύθερη Καλή Αντάμωση

Ρίτα Μυστακοπούλου Νάστου

10ο Φεστιβάλ Αράχθειου Θεάτρου Τζουμέρκων

Αφιερωμένο στους πρόσφυγες

Στις 7 Αυγούστου 2016 έχουμε την χαρά και την τιμή να έχουμε κοντάμας την περίφημη Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού για μια μουσική συ-

ναυλία με τραγούδια γνωστών Ελλήνων δημιουργών (Θεοδωράκης Χατζη-δάκης Μουζάκης Σαββόπουλος Κατσαρός κα) που αγαπήσαμε καιτραγουδήσαμε Η μπάντα απαρτίζεται από 45 ένστολους καταξιωμένουςμουσικούς με μαέστρο τον Πλωτάρχη κ Γ Τσιλιμπάρη ΠΝ και υπεύθυνο τονΠλοίαρχο κ Α Μιχέλη ΠΝ διευθυντή του γραφείου δημοσίων σχέσεων τουΠολεμικού Ναυτικού Τη μπάντα πλαισιώνουν οι τραγουδιστές Ανδρέας Κα-ραούλης-Τενόρος Ιρσίλη Μπενέτου Σταύρος Σαλαμπασόπουλος-Τενόροςκαι Ευδοκία Μωυσίδου- ΣοπράνοΘέλουμε να ευχαριστήσουμε το Πολεμικό μας Ναυτικό και ιδιαίτερα τον Αρ-χηγό του ΠΝ Αντιναύαρχο κ Γ Γιακουμάκη ΠΝ που ανταποκρίθηκε στο αί-

τημά μας ώστε η μπάντα του Πολεμικού μας Ναυτικού να βρεθεί κοντά μαςΣκοπός της συναυλίας είναι να γνωρίσουν οι κάτοικοι της περιοχής απόκοντά την μπάντα του ΠΝ και να απολαύσουν μία υψηλού επιπέδου μουσικήσυναυλία Η μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού δημιουργήθηκε το 1875 Ηπρώτη δημόσια εμφάνιση της μπάντας πραγματοποιήθηκε την 25η Μαρτίουτου έτους 1890 κατά την παρέλαση της Εθνικής Εορτής Η Μουσική του Πο-λεμικού Ναυτικού έχει αντιπροσωπεύσει την πατρίδα μας πάρα πολλέςφορές στο εξωτερικό Είναι η μόνη Μπάντα που είχε συμμετοχή και στις δύοΟλυμπιάδες που πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μας Το 1896 συμμετείχεστις τελετές Έναρξης και Λήξης και το 2004 στην τελετή Έναρξης των Ολυμ-πιακών Αγώνων

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 8

Έκφραση 9

Ο ΑντριάνΖογκράφι ηλικίας είκοσι δύο ετών εγκαταλείπει τη χώρα του για πρώτη φορά το Δεκέμβριο του 1906 Μπαρκάρει στην Κωνστάντσα για την Αλεξάνδρεια της ΑιγύπτουΗ ημερομηνία αυτή έχει ιδιαίτερο βάρος στην ύπαρξή του Μέχρι τις παραμονές του Μεγάλου Πολέμου ο νεαρός μας ιδεαλιστής θα είναι εραστής της Μεσογείου Η Ρουμανία και η Μπραϊλα όπου η μητέρα του μοχθεί μες στην αγωνία δεν θα τον ξαναδούν παρά μόνο μετά απrsquo όσο καιρό θέλουν τα χελιδόνια να μεγαλώσουν τα μικρά τουςΣτις σελίδες που ακολουθούν ο Αντριάν διηγείται ο ίδιος τις κυριότερες σκηνές από την παραμυθένια μεσογειακή του εμπειρία

ΠΑΝΑΪΤ ΙΣΤΡΑΤΙ

Οι φίλοι μου ισχυρίζονται πως έχω τη στόφα συγγραφέα και θα ήθελαν να δοκιμάσω να γράψω κάτι άλλο από άρθρα Μπορεί όμως κανείς ναείναι συγγραφέας χωρίς επινοητικό πνεύμα Αυτή είναι η δική μου περίπτωση Είμαι ανίκανος να φανταστώ μιαν ιστορία την οποία δεν έχωζήσει στα βασικά της έστω σημείαΕχθές φεύγοντας από τη Μπραϊλα μου είπανε πάλι- Απίθανα πράγματα θα δεις Κοίταξε λοιπόν να σκαρώσεις κανένα αφήγημα καμιά νουβέλαΟι συμβουλές αυτές μου ραγίζουν την καρδιά Δεν θέλω τίποτε περισσότερο από το να μπορέσω να γράψω ωραία αφηγήματα ή και κάποιομυθιστόρημα γιατί η ψυχή μου είναι ένα καζάνι που βράζει Όμως όποτε επιχείρησα να γράψω κάποιο διήγημα τίποτε αξιόλογο δε βγήκε απότην πένα μου Το μυαλό μου σταματάει τη στιγμή ακριβώς που πιάνω να κάνω το σκαρίφημα και της πιο μικρής ιστορίας Και η απογοήτευσημου παγώνει την καρδιά Οπότε αυτή τη φορά προτίθεμαι να σημειώσω έτσι απλά κάποια περιστατικά από τη ζωή μουΑπόψε στις 12 Δεκεμβρίου 1906 η ευκαιρία είναι μοναδική δραπετεύω από τη χώρα μου Φεύγω για την Αίγυπτο Σαν ψέμα μου φαίνεται Θαείναι το ωραιότερο αφήγημα των ονείρων μουΠαιδί στο σχολείο έμενα εκστατικός μπροστά στις βιβλικές εικόνες που αναπαριστούσαν φαραώ αιγυπτιακούς ναούς και φοίνικες Στεναχω-ριόμουν λοιπόν που δεν ήμουν χελιδόνι να πεταχτώ πάνω από τη Μεσόγειο ανάμεσα στο μπλε τrsquoουρανού και της θάλασσαςΝα γιατί είμαι ανυπότακτος σε κάθε είδους μεθοδευμένο σκοπό όπως αυτός της μητέρας μου που ήθελε να με κάνει έναν φιλήσυχο πολίτητης Μπραΐλα Θεέ μου τί πιο ολέθριο από το να έχεις τον αστράγαλό σου αλυσοδεμένο στο λιθόστρωτο ενός μέρους κακόμοιρου που μπορείνα το βρέχει ο Δούναβης μα που ο ορίζοντάς του είναι πάντα ο ίδιος όπου δεν σου τυχαίνει τίποτε το υπέροχο όπου μια ολόκληρη ύπαρξηθρυμματίζεται όπως στη φυλακή Ενώ η γη έχει τόσο πλούτο σε διαφορετικές ομορφιές και η ψυχή μας τόση δίψα για θάμβοςΜεσόγειοςhellip Νομίζω πως θα λιποθυμήσω εκείνο το επόμενο πρωί όπου τα μάτια μου ξάφνου θα βουτήξουν στο εκθαμβωτικό της απέραντοΚοντεύει μεσάνυχτα Δεκαπέντε βαθμοί υπό του μηδενός Ο βοριάς φυσά με μανία και οι ριπές του χιονιού τυφλώνουν τους φτωχούς ναύτεςπου καταπιάνονται με τις ετοιμασίες της αναχώρησης Το ΌριανΕξπρές μόλις αφίχθη με δύο ώρες καθυστέρηση Ο μηχανικός θυμωμένοςοπωσδήποτε μπλόκαρε τόσο απότομα τους τροχούς που έκανε την αμαξοστοιχία να ουρλιάξει με κάθε της σιδερικό ldquoΟρίστε πάρτε το σκυ-λοτροφείο σας κι αφήστε με να πάω στη γυναίκα μουrdquoΠερίπου μια ντουζίνα φαντάσματα κρυμμένα εξολοκλήρου μέσα στις γούνες τους βγήκαν από τα φιλόξενα διαμερίσματα του τραίνου για ναχωθούν πενήντα βήματα πιο πέρα μες στις φιλόξενες καμπίνες του πλοίου Είναι άνθρωποι πολύ πλούσιοι που έρχονται από πολύ μακρυάαπό το Παρίσι από το Λονδίνο Εξοργισμένοι λόγω της καθυστέρησης βλαστημούσαν τις στέπες του Μπαραγκάν όπου κόντεψαν να περάσουνολόκληρη τη νύχτα και να χάσουν το βαπόρι μας για την Ανατολή Φαίνεται μάλιστα πως εκστόμισαν και βρισιές στις γλώσσες τους που προ-ορίζονταν για τη χώρα μου κάτι που με αφήνει απολύτως αδιάφορο αλλά που μου φαίνεται και αστείο μαζί διότι οι κύριοι αυτοί φαντάζονταιότι τώρα δα θα σηκώσουμε άγκυρα και αύριο το μεσημέρι δώδεκα νταν θα τους αφήσουμε στην ΚωνσταντινούποληΚάθε άλλο Μπορεί ο άγριος χειμώνας να είναι ο εχθρός των τραίνων αλλά δεν παύει να lsquoναι ο εχθρός και των μοντέρνων καραβιών όπως τωνδικών μας που καίνε μαζούτ και που με το φοβερό αυτό κρύο δεν μπορούν να προμηθευτούν τα καύσιμά τους Το μαύρο υγρό έχει γίνει πάγοςΟι αντλίες αδυνατούν να γεμίσουν τις δεξαμενές του πλοίουΑυτό το γνωρίζουν ήδη μες στα σαλόνια και ανησυχούν Ένας αξιωματικός πηγαίνει κάθε τρεις και λίγο να καθησυχάσει αυτόν τον απαιτητικόκόσμο ενώ στη γέφυρα οι διαταγές αντηχούν όλο και πιο νευρικές και οι ναύτες τρέχουν πανικόβλητοιΤί θλιβερό που είναι όλο αυτό Βλέπω τους μεν μέσα στα πολυτελή σαλόνια να κάθονται αναπαυτικά και να διαβάζουν τις εφημερίδες τουςΒλέπω τους δε μαστιγωμένους από το βοριά με τα μάτια τους να τρέχουν δάκρυα τα χέρια ξυλιασμένα από το κρύο να μην ξέρουν τί ναπρωτοκάνουν Κι αναλογίζομαι πόσο μεγάλη αδικία βασιλεύει στη ζωή Ποιός ξέρει άν κι από τους μεν κι από τους δε ο καθένας βρίσκεται δι-καίως στη θέση του Μα ακόμη κι αν όντως είναι έτσι και πάλι είναι θλιβερό διότι αυτοί που παλεύουν εκεί έξω δεν είναι σκυλιά αλλά άνθρωποιπου υποφέρουν με την ανθρώπινη καρδιά τους Ότι κι αν είναι εκείνος ο ναύτης εκεί ευφυής ή χαζός ζει μια ζωή πολύ σκληρή κι ο νους μουδεν το χωράει πώς μπορεί κανείς να μένει αδιάφορος μπροστά σrsquoαυτή τη μοίρα Ιδού το ερώτημά μου Και αυτό θα ξαναρωτούσα πάλι άναύριο αντιστρέφονταν οι ρόλοι Εντέλει όλα τα δόγματα κι όλες οι θεωρίες με τις ασαφείς τους ερμηνείες μου φαίνονται στείρα Άν η καρδιάτου ανθρώπου είναι τόσο σκληρή μπροστά στον πόνο του άλλου πάει ελπίδα δεν υπάρχει Τίποτα δεν μπορούν να αλλάξουν οι θεωρίες Το μόνο που θα φέρουν στον κόσμο είναι μία κατrsquoεπίφαση δικαιοσύνη αλλά όχι τη δικαιοσύνη Αυτήν περιβεβλημένη με οίκτο μόνο οι θρησκείεςήταν ενδεδειγμένες να την κάνουν να βασιλέψει ανάμεσα στους ανθρώπους Οι θρησκείες όμως έχουνε χρεωκοπήσει Και δεν ανασταίνονταιοι νεκροί Κατεβαίνω συχνά να ζεσταθώ στο εστιατόριο της τρίτης θέσης και ξανανεβαίνω να δω αν τελείωσαν το γέμισμα της δεξαμενήςΘέλω να δω το καράβι να αναχωρεί να απομακρύνεται να το καταπίνουν τα σκοτάδια της Μαύρης Θάλασσας Ύστερα θα πάω να πλαγιάσωΤώρα είναι δύο το πρωί Όλοι σχεδόν οι επιβάτες κοιμούνται Μόνο ένας κάποιος Ρουμάνος από τη δεύτερη θέση δρασκελίζει το σαλόνι καιπότε πότε βγαίνει να ρωτήσει τον πρώτο ναύτη που βρίσκει μπροστά του― Τί θα γίνει επιτέλους Θα τελειώνουμε καμιά φορά μrsquoαυτό το μαζούτΈνας γεροδεμένος άνδρας του απαντά― Μα αυτό κύριε δεν είναι πια μαζούτ έχει γίνει γιαούρτι Κομμάτια-κομμάτια έρχεταιΚαι το βουβό βλέμμα του άνδρα συμπληρώνει ldquoΣας ενοχλεί αυτό κύριε Τί να πώ κι εγώrdquoΝαι τί να πεί κι εκείνος που έχει γεμίσει όλος πίσσα που έχει μουδιάσει απrsquoτο κρύοΘαύμασα την απάντηση την ακλόνητη στάση αυτού του φίλου Στη θέση του εγώ δεν θα μπορούσα να είμαι τόσογενναίος Είναι φανερό πωςη ψυχή των ανθρώπων αυτών είναι σκληραγωγημένη Έρχονται από τόσο πολύ πιο μακριά απrsquoόσο εκείνοι απrsquo το Παρίσι και το ΛονδίνοΑχ πώς θά lsquoθελαναrsquoχω τη δύναμη για νrsquoαναγκάσω τους ανθρώπους να lsquoναι δίκαιοιΤο Δακία έφυγε από το λιμάνι σαν πειρατής Ούτε που το κατάλαβα Βρισκόμουν στο εστιατόριο ακούγοντας απορροφημένος τις οδυνηρέςεξομολογήσεις ενός δυστυχισμένου πατέρα του οποίου έγινα φίλος όταν ένα πλουμμrsquoέκανε να πιστέψω πως χάθηκε η γης κάτω απrsquo τα πόδιαμας Τρέξαμε αμέσως έξω Το βαπόρι έβγαινε ολοταχώς στο πέλαγος μέσα σε μια θάλασσα αφηνιασμένη Πίσω μας η Κωνστάντσα ίσα πουμας μαρτυρούσε την εγκατάλειψή της με μερικά φωτεινά σημεία που τρεμόσβηναν μέσα σrsquo ένα μαύρο κατράμι

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

laquoΜουσσάraquo του Παναϊτ Ιστράτι (1934)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 9

Έκφραση 10

Εμείς όμως διεισδύαμε σrsquoένα σκοτάδι ακόμη πιο τρομακτικό Μεγαλοδύναμε πώς μπορεί να δείχνουμε τέτοια εμπιστοσύνη στα στοιχειάΠόση γνώση έχουν κατακτήσει οι άνθρωποι ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν με τόση τόλμη την μπαμπεσιά των ωκεανών Μανούλαμου Θα ήθελες να μείνω για πάντα κολλημένος στα φουστάνια σου αλλά κοίταξε εδώ ένα τόσο δα βηματάκι έξω από τη φωλιά μου κι αμέ-σως η ύψιστη ύπαρξη ανυψώνει στα μάτια μου μιαν ακρούλα από το πέπλο που κρύβει τη φοβερή της μαγεία Άν ήξερες τί χαρά ευγνωμω-σύνης πλημμυρίζει αυτή τη στιγμή την καρδιά μου σαν σκέφτομαι εκείνον τον άνθρωπο εκεί που πάνω στη γέφυρα μεριμνά για τη ζωή μουΧάρη σrsquoαυτόν στη δική του γνώση αύριο το μεσημέρι θα είμαι στην πρωτεύουσα των σουλτάνων όπου ποτέ συγγενής των συγγενών σουδεν έχει πατήσει το πόδι του Ύστερα ο Πειραιάς του πατέρα μου η Σμύρνη και τέλος σε μια βδομάδα από τώρα η Αίγυπτος των ονείρωνμουΘα ζήσω ένα παραμύθι ονειρικό εγώ ο πένης που με γέννησε μια πλύστρα που δεν έχω καν διαβατήριο ούτε και με τί να πληρώσω οκτώημέρες ελευθερίας Η ψυχή μου θα δονείται από χίλιες δυο ευγενείς συγκινήσεις που ποτέ δεν θα είχε γνωρίσει μαραζώνοντας στη ΜπραϊλαΔεν είναι αυτή μια πρώτη μεγάλη κατάκτηση του πνεύματός μου που διψά για το άγνωστοΕίναι αδύνατον να σταθεί κανείς εκεί έξω Τεράστιες ποσότητες νερού λούζουν το κατάστρωμα Το κρύο σου τρυπά το κόκκαλο Ύστεραπαρά την έξαψη που με κατέχει πρέπει να κοιτάξω να κοιμηθώ και λιγάκι ώστε να μην είμαι κατάκοπος αύριο το πρωί όταν θα μπαίνουμεστο ΒόσποροΚάποιοι φίλοι ναύτες προθυμοποιήθηκαν να μου παραχωρήσουν το κρεβάτι τους για να ξαπλώσω όσο εκείνοι θα έχουν βάρδια μια που ητρίτη θέση είναι σε άθλια κατάσταση καθώς οι άνθρωποι έχουν αρχίσει ήδη να ξερνοβολούν Πήρα μαζί μου και τον καημένο γέρο πατέρατον οποίον μόλις γνώρισα και τον αγαπώ για το κουράγιο του μες στην κακοτυχίαΕίναι ένας Εβραίος γύρω στα εξήντα βαφέας κτιρίων όπως κι εγώ Λέγεται Μορίτζ αλλά θέλει να τον φωνάζωΜουσσά παρατσούκλι πουτου έβγαλαν οι Άραβες όταν ήταν παιδί και ακολουθούσε τον πατέρα του πλανόδιο ωρολογοποιό στα χωριά της Μικράς Ασίας απrsquoόπουκρατά μια τρυφερή ανάμνησηΚαημένε Μουσσά Ξαπλωμένοι στα κρεβάτια μας που ήταν το ένα επάνω απrsquo τrsquo άλλο ανάμεσα σε ναύτες που ροχαλίζουν συνεχίζει να μουεξηγεί τους λόγους αυτού του ταξιδιού στην Αίγυπτο που μόνο χαρά δεν είναι για κείνον Πηγαίνει με την ελπίδα να μεταπείσει και να επα-ναφέρει στο ποίμνιο τη μία από τις κόρες του οδηγημένη στην ακολασία από έναν προστάτη κι εγκατεστημένη στην Αλεξάνδρεια επιδώκονταςνα κάνει περιουσίαΟ Μουσσά αφηγείται κι ανακατεύει αστεϊσμούς και δάκρυα Λέει ότι η Σάρα είναι το ωραιότερο παιδί τουbull αλλά τόσο ξεροκέφαλη που εκεί-νος δεν έχει καμία ψευδαίσθηση σχετικά με τα επακόλουθα της επιχείρησής της― Ποιός ξέρει κραυγάζει Θέλω να την ξεμπλέξω απrsquo αυτόν τον τύπο αλλά εκείνη είναι ικανή να αντιστρέψει τους ρόλους και να με κάνειεμένα τον ίδιο πατέρα-προαγωγό Τί λες καλέ μου Αντριάν Θα lsquoθελες να με βοηθήσεις στην περίπτωση αυτή Είσαι νέος και ανδρείος Τηςαρέσει αυτό Κάνε ότι μπορείς για να τσιμπηθεί μαζί σου (Να ορίστε κάνω κιόλας τον προξενητή) Σου τη δίνω γυναίκα σου Κι άν σε τρώνεοι σκέψεις για τις αιγυπτιακές περιπέτειές της σαν γυρίσουμε πίσω την αφήνεις και διαλέγεις κάποια άλλη από τις κόρες μου Ολόκληροχαρέμι έχω στο σπίτιΤέσσερις έχει Και τρεις γιούς οι μόνοι που φέρνουνε ψωμί στο σπίτι Και ο ίδιος του δουλεύει αλλά εννέα στόματα είναι αυτά Για νακαλύψει τα έξοδα ετούτου του ταξειδιού χρειάστηκε να αποτανθεί στη θεία πρόνοια της Ισραηλίτικης Κοινότητας η οποία του πρόσφερεκάτι ίσα ίσα για να πληρώσει το πηγαινέλα μαζί με τη διατροφή του Αλλά τίποτα για το ενδεχόμενο ταξίδι της κόρης του Βέβαια εκείνηισχυρίζεται πως έχει στην ιδιοκτησία της ένα ldquoωραίο μπαρrdquo στην Αλεξάνδρεια όπου συχνάζουνε πολλοί αξιωματικοί του ναυτικού― Θα το πουλήσουμε το μπαρ αποφασίζει ο Μουσσά με πατρική πυγμή και θα πάμε όλοι μαζί εσύ εκείνη κι εγώ στο Κάϊρο όπου έχω ένανφίλο μου παλιό που θα lsquoθελα να ξαναδώ κι έπειτα θα επιστρέψουμε στη Ρουμανία Θέλεις ΑντριάνΕίμαι αναγκασμένος να του απαντήσω καταφατικά για να μην τον δυσαρεστήσω Όμως ακόμη κι αν το σχέδιό του πραγματοποιηθεί έτσιόπως το θέλει δεν έχω καμία όρεξη να ξαναδώ μέσα σrsquo ένα μήνα το σιβηρικό Βουκουρέστι που κλόνησε την υγεία μουbull πόσο μάλλον ναπαντρευτώ μιάν ανυπόληπτη γυναίκα Όχι Θέλω να περάσω όλο το χειμώνα στην ΑίγυπτοΓια τα υπόλοιπα αποφασίζει ο Μιχαήλ όχι εγώ Στο εξής θα του είμαι υπάκουος σαν αρνί Εκείνος έχει μια καλή θέση στο ξενοδοχείο Roy-alduCaire και θα μπορέσει να με βάλει κι εμένα εκεί με τη σειρά μου Και τέρμα οι παράτολμες ενέργειες Δεν μου έχουν βγει σε καλό Πάνταεκείνος είχε δίκιο Αυτή τη φορά δεν θέλω να τον αποχωριστώ Θα ζήσουμε μαζί μια ωραία μεσογειακή ζωή Τον άτιμοhellip Με τιμώρησεσκληρά φεύγοντας μόνος του για την Αίγυπτο αλλά την άξιζα την τιμωρία αυτή Έπρεπε να το έχω καταλάβει μια και καλή ότι ο σπουδαίοςαυτός φίλος είναι καλύτερος οδηγός και να του αφήσω το πηδάλιο Στη Ρουμανία θα τραβούσε το πράγμα Είχα τη μάνα μου που με γλίτωνεαπό τα ζόρια Στο εξωτερικό τέλος Κάθε απειθαρχία μπορούσε να μου κοστίσει φρικτή απομόνωση την απόλυτη δυστυχία Με τα ρουμάνικακαι τα ελληνικά μου δεν θα μπορούσα να κάνω και πολλά ενώ ο Μιχαήλ που κατέχει πολλές σπουδαίες γλώσσες πάντα θα τα καταφέρνειΤί χαρά όταν με δει σε λίγο να εμφανίζομαι ξαφνικά μπροστά του από το πουθενά Καλέ μου Μιχαήλhellip Αδελφέ μουhellipΦτάσαμε στην Κωνσταντινούπολη με δύο ώρες μοναχά καθυστέρηση Κι η όψη του κόσμου μοιάζει εντελώς αλλιώτικη είναι να μην το πιστεύεικανείς Μέσα σε δώδεκα ώρες διαδρομής με το βαπόρι περνάς από το φρικτό χειμώνα στη γλυκύτερη άνοιξη Εδώ είναι μήνας Μάϊος Χλο-εροί λόφοι που καθρεφτίζονται μες στη θάλασσα του Βοσπόρου μεγαλοπρεπή λίμνη που τη διασχίζουν προς κάθε κατεύθυνση ολόκληρηστρατιά από μηχανοκίνητα επιβατηγά πλοία καϊκια λέμβους και βάρκες Όλη η ζωή απλώνεται μες στο δρόμο εκεί δουλεύουν εκεί τρώνεεκεί κοιμούνται εκεί διασκεδάζουν μερικές φορές πλάϊ στη βρώμα των σκύλων Τα καφενεία έξω σφύζουν από Τούρκους που παίζουνγκιουλμπαχάρ καπνίζουν ναργιλέ ονειροπολούν Η δυστυχία είναι μεγάλη στην πρωτεύουσα του Αμπντούλ-Χαμίντ Δέκα βαρκάρηδες ήαχθοφόροι κονταροχτυπιούνται για τον ίδιο ταξιδιώτη Είναι ρακένδυτοι τρέφονται με τον αέραΑλλά εκείνο που μrsquo έκανε να αναλογισθώ τη Σταμπούλ των σουλτάνων που θανάτωσαν τόσους από τους βογιάρους μας είναι τα χιλιάδεςκατακόκκινα φέσια και τα πολυάριθμα τζαμιά με τους υπεροπτικούς μιναρέδες Πριν από εκατό χρόνια ο θρόνος της χώρας μου νοικιαζότανακόμη με πλειστηριασμό σrsquo αυτήν εδώ την πόλη που στο άκουσμά της και μόνο έτρεμαν οι υποτελείς της και όπου σήμερα μπορώ να κάνωπερίπατο χωρίς κανένα φόβο Πάει τέλειωσε ο τρόμος που προκαλούσε η εμφάνιση έστω και λίγων φεσιών μες στα χωριά μαςΠώς μπόρεσαν αυτοί οι άνθρωποι κι έκαναν τόσες ωμότητες Μου φαίνονται τόσο μειλίχιοι τόσο καρτερικοί Βλέποντάς τους έτσι απαθείςθα έλεγε κανείς πως είναι ανίκανοι να σηκώσουν εκείνα τα βαριά γιαταγάνια που σκόρπισαν τον τρόμο μέχρι τις πόρτες της Βιέννης ΟΜουσσά κουβεντιάζει μαζί τους με οικειότητα καθώς η τουρκική είναι η τρίτη μητρική του γλώσσα μετά τη ρουμανική και τη γίντιςΕ λοιπόν μου αρέσουν αυτοί οι άνθρωποι Δεν ξέρω αν υπήρξαν μόνο βάναυσοι κατά την περίοδο της πολεμικής τους δόξας αλλά η ldquoπαρούσαφιλοσοφίαrdquo τους όπως λέει και ο Μουσσά μου αρέσει Δεν δίνουν καμιά σημασία στον αγώνα του βιοπορισμού και δεν σκοτώνονται για τιςυλικές ανέσεις Η ξεγνοιασιά τους είναι πολύ πιο πολύτιμη και το αισθάνομαι Είναι ικανοί να κάθονται με τις ώρες στον ήλιο να θαυμάζουντις φυσικές καλλονές και να κάνουν μπουρμπουλήθρες μrsquoένα μισοσβησμένο τσιμπούκι Δεν τους βλέπω να ζηλεύουν την τύχη που έχουν σταμοντέρνα εργοστάσια τα κοπάδια εργατών σύμφωνα με τη λογική των οποίων προφανώς ο ήλιος δημιουργήθηκε για να ζεσταίνει τις γάτεςΌχι Πρώτα ο ήλιος και για τους ανθρώπους και ύστερα ο άρτος ο επιούσιος και τα κολάραΓια να μπορέσω να βγω από το πλοίο και να πάω να δω τη Σταμπούλ ελλείψει διαβατηρίου ένα κασκέτο ναυτικό μου έλυσε το πρόβλημα αμέ-σως Ο Τούρκος αστυνομικός στον έλεγχο το κατάλαβε αλλά μου απάντησε με χαμόγελο Ήξερε ότι δεν πήγαινα να κλέψω την Αγιά ΣοφιάΣουλατσάραμε σαν χαζοπούλια κοροϊδεύοντας τους τουρίστες που έτρεχαν σαν παλαβοί μην τυχόν και χάσουν τίποτα από ότι τους υπε-δείκνυε ο τουριστικός οδηγός Μπέντεκερ Φάγαμε ένα ωραίο πιλάφ ρύζι ανακατωμένο με κομμάτια αρνίσιου κρέατος κεμπάπ το ίδιο κρέαςκι αυτό αλλά στη σούβλα και ήπιαμε μερικά ποτηράκια ρακί

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 10

Έκφραση 11

Κάμποσα ποτηράκια θα ήταν σίγουρα διότι μεθύσαμε Κι αυτό μας γέννησε την επιθυμία νrsquo αγοράσουμε φέσια Έτσι ντυμένος παράταιραο Μουσσά δεν ξεχώριζε πια από τους Τούρκους με τη γαμψή του μύτη με τα μαύρα του τα μάτια και τα φρύδια με το κυρτό του πηγούνιΤου έκανα παρέα σε όλα και θέλησα ανόητα να του κάνω τον μάγκα ακόμη και στον ναργιλέ σε πείσμα όλων των προειδοποιήσεών του Άνωκάτω έγινε το στομάχι μου Τα έβγαλα όλαbull και πιλάφ και κεμπάμπ και ρακί Επιστρέψαμε με το δεύτερο σφύριγμα του πλοίου για να πάμενα πλαγιάσουμε κατευθείανΑν στην Κωνσταντινούπολη ήτανε άνοιξη στον Πειραιά και στη Σμύρνη ήταν ένα ήπιο καλοκαίρι Κάνει πολλή ζέστη αλλά όχι αποπνικτικήΜακάριοι θνητοί που δεν έχουν παρά μόνο την έγνοια της κοιλιάς τους (αλλά και πάλι) που δεν γνωρίζουν την ανάγκη να φοράει κανείςμπότες και γούνες και νrsquo ανάβει θέρμανση μέρα και νύχτα έξι μήνες από τους δώδεκα Μακάριοι πάνω απrsquoόλα που δεν γνωρίζουν τί σημαίνεινα γυρεύεις το ψωμί σου στους μείον είκοσι όταν προτιμάς καλύτερα να μείνεις νηστικός ακόμη και τρεις ολόκληρες μέρες στη σειρά παράνα πηγαινοέρχεσαι άσκοπα με κατατρυπημένα παπούτσια και να επιστρέφεις το βράδυ πεινασμένος και παγωμένοςΝαι δεν τρέφονται καλά το γράφει στο πρόσωπό τους Αυτό φαίνεται κι από τις άγριες μάχες στις οποίες ρίχνονται με την άφιξη των κα-ραβιών προκειμένου να βάλουν το χέρι τους πάνω σε κάποια βαλίτσα για να κερδίσουνε καμιά δεκάρα Αυτός ο αγώνας όμως είναι παντούσχεδόν η μοίρα κάθε απόκληρου την οποία αλλού την κάνει ακόμη πιο σκληρή το κρύο αυτός ο τρομερός εχθρός του ανθρώπου πουφέρνει αρρώστιες βάσανα ανημπόριες θανάτους και για το οποίο δεν έχουν ιδέα οι κάτοικοι αυτοί της Μεσογείου Από τις δυο δαγκωματιέςπου δηλητηριάζουν την ανθρώπινη ζωή αυτές της πείνας και του κρύου ετούτοι γνωρίζουνε μόνο την πρώτη Πολύ μεγάλο πράγμα είναιαυτό Μεγάλη ευτυχία Το εκτιμούμε ο Μουσσά κι εγώ με την καρδιά γεμάτη ευγνωμωσύνη Πετάξαμε τις μάλλινες κάλτσες μας και τα μισάαπό τα ελεεινά μας παλιόρουχα Μεταμορφωνόμαστε με ξεκούμπωτο σακάκι με καπέλο ως το αυτί με τσιγάρο στην άκρη των χειλιών μεπνεύμα ράθυμο ακολουθώντας το παράδειγμα όλων αυτών των Ελλήνων των Τούρκων των Εβραίων των Αρμεναίων που τραγανίζουνστραγάλια και λικνίζονται στον ήλιο Τους θρέφει η θάλασσα Τους ζεσταίνει ο γενναιόδωρος ουρανός Μπορεί να μην είναι πάντα αυτό αρ-κετό αλλά κι από τους ανθρώπους δεν μπορεί να περιμένει κανείς περισσότερα Ούτε κι από το Θεό τουςΜου αρέσει ο Μουσσά κάθε μέρα και περισσότερο Δεν είναι τυχαίος άνθρωπος Βέβαια δεν έχει διαβάσει πολύ στη ζωή του αλλά έχειπνεύμα ανοιχτό στα πάντα Είναι λεπτός άνθρωπος ευαίσθητος Η κατανόησή του φτάνει σε λεπτές αποχρώσεις της σκέψης Και τραγουδάμε ωραία φωνή ολόκληρα κομμάτια από όπερες και οπερέτες στα ιταλικά Ο καπετάνιος του Δακία τον άκουσε κάποιο βράδυ και τον συνε-χάρη Εκείνος τον ευχαρίστησε ευγενικά και σκέφτηκε αμέσως τα βάσανά του― Καπετάνιε άν τυχόν κάτσει η βάρκα μου στην Αλεξάνδρεια θα είχατε την καλοσύνη να με ρυμουλκήσετε ως την Κωνστάντσα― Ευχαρίστως φίλε μου Ελάτε μόνο να μου το πείτεΣτον Πειραιά ήμασταν φρόνιμοι Ξοδευτήκαμε ίσα για μια γρήγορη βόλτα με τον ηλεκτρικό ως την Αθήνα Αλλά στη Σμύρνη η ομορφιάστις αυλές στις προβλήτες στις προσόψεις στα σπίτια κατά μήκος του υπέροχου κόλπου μας πήρε το νου και ξοδέψαμε οι δυο μας γύρωστα δέκα φράγκα Τα πάντα εδώ είναι από μάρμαρο Και τί πολυτελείς ναργιλέδες πραγματικοί μιναρέδεςΜεθαύριο έκτη ημέρα του ταξιδιού θα είμαστε στην Αλεξάνδρεια Τί θα κάνω άραγε εκεί κάτω Θα βρω δουλειά Διότι όλη κι όλη μου η πε-ριουσία είναι μια στερλίναΗ καρδιά μου σφίγγεται σαν σκέφτομαι το βασανιστήριο της πείνας την έλλειψη στέγης Ενθαρρύνουμε ο ένας τον άλλον ο Μουσσά κιεγώ όταν το φάντασμα των μαύρων ημερών εμφανίζεται στη σκέψη μας Δίνουμε αμοιβαία υπόσχεση πως όποιος από τους δυο μας σταθείπιο τυχερός θα βοηθήσει τον άλλον Και θα παρηγοριόμαστε πάντα υπολογίζοντας στην επιείκεια τrsquoουρανού Ο Μουσσά προσθέτει― Κι ύστερα είναι και το μπαρ της Σάραςhellip Αν πηγαίνει καλά θα της επιτρέψω να το δουλέψει κι αυτό το χειμώνα Θα το στολίσουμε μάλισταμε μια τοιχογραφία σε στυλ μπαρόκ και θα μας πληρώσει γιrsquoαυτό με μια γερή αμοιβή Το θέμα είναι να την τραβήξουμε την καημένη από ταχέρια αυτού του ξεδιάντροπου που της παίρνει τα χρήματα και τα δίνει στο τζόγοΦαίνεται πως ldquoαυτός ο ξεδιάντροποςrdquo είναι ένας πολύ όμορφος νέος άνδρας κι ένας απαράμιλλος ζαχαροπλάστης Όποτε θέλει ldquoκάνει μιαβουτιάrdquo για τρεις μέρες σrsquo ένα ldquoεργαστήριοrdquo και ldquoξαναβγαίνει στην επιφάνειαrdquo με δέκα στερλίνες στην τσέπη Έλα όμως που δεν το θέλεικαι πολύ συχνά Τις απεχθάνεται τις ldquoβουτιέςrdquo αυτές Τον λένε Τιτέλ Και στον Τιτέλ αρέσει περισσότερο να ldquoβουτάειrdquo το ταμείο του μπαρπαρά (να βουτάει) μέσα στις ζύμες του ζαχαροπλαστείουΤώρα αφήσαμε το Αρχιπέλαγος και τα αμέτρητα μοναχικά του νησιά πλούσια σε ποίηση χρώματα ήλιο όπου δεν θα μπορούσα όμως ναζήσω για πολύ Τώρα πλέουμε στrsquo ανοιχτά της Μεσογείου Μόλις περάσαμε την ΚρήτηΗ θάλασσα είναι λάδι σαν μια ήσυχη λίμνη Κάτω από τις σόλες μας νιώθουμε και τις παραμικρές δονήσεις που μεταδίδουν οι μηχανές στοσώμα του καραβιού Και μόλις σήμερα αντιλαμβάνομαι όλη την ομορφιά του Δακία Δεν είναι ότι επιβάλλεται με το μέγεθος ή με την πολυ-τέλειά του αλλά δίπλα στα άλλα τρία βαπόρια που κάνουν την ίδια διαδρομή είναι σχεδόν μοναδικό στη Μεσόγειο για την ολόλευκη γραμμήτου Είναι ένας κύκνος Ιδού το πλεονέκτημα της καύσης του μαζούτ σε σχέση με το κάρβουνο διότι η ποσότητα αιθάλης που εκπέμπουντα φουγάρα καθιστά αδύνατη την εφαρμογή της λευκής μπογιάς σε ολόκληρο το πλοίο Τα φουγάρα του Δακία όμωςείναι σαν να καπνίζουνπίπα Και αν κατεβείτε στο λεβητοστάσιο δεν θα δείτε τίποτα από τη σκληρή προσπάθεια μιας ντουζίνας μαύρων ανδρών να κουβαλάνε τό-νους κάρβουνο στα στόμια της φωτιάς όπου τα φτυάρια δεν σταματούν ούτε λεπτό να ταϊζουν τις εστίες Τίποτα Τρεις άνδρες πεντακάθαροιμrsquo ένα κομμάτι στουπί στο χέρι περιφέρονται μπροστά στους λέβητες παρατηρούν τα μανόμετρα και ρυθμίζουν τις στρόφιγγες που εκτο-ξεύουν το μαζούτ μrsquo έναν θόρυβο εκκωφαντικόΑυτή η πρόοδος της τεχνικής καύσης στα καράβια καθώς και ο ήλιος που σήμερα ακτινοβολεί επιτρέπουν στις κυρίες της πρώτης θέσηςνα λευκοστολιστούν από την κεφαλή ως τον αστράγαλο χωρίς το φόβο μήπως λερωθούν Παγκάκια και κιγλιδώματα είναι πεντακάθαραόπως τα αντικείμενα ενός σαλονιού Επίσης το θέαμα που προσφέρει αυτή τη στιγμή το ψηλότερο κατάστρωμα είναι από τα πιο γοητευτικάΚαι γεννάει στην ψυχή μου συναισθήματα αντιφατικάΒέβαια όλοι αυτοί οι φρεσκοξυρισμένοι κύριοι ντυμένοι με το ωραιότερο ταξιδιωτικό τους κοστούμιbull όλες αυτές οι ωραίες γυναίκες γοη-τευτικές μέσα στα φορέματά τους από πέπλα όπου το λευκό κυριαρχεί όπου ένα σπάνιο κόκκινο ένα μπλε ένα πράσινο σου τρυπούν τηνκαρδιά με την ένταση του ζωηρού χρώματος κάτω από έναν εκθαμβωτικό ουρανόbull ύστερα το πανηγύρι που περιβάλλει το βαπόρι μας τοοποίο ακολουθείται από ένα σύννεφο γλάρων και χάνεται μέσα στη απεραντοσύνη της θάλασσας ― ναι όλο αυτό το θέαμα με μαγεύει Μουαρέσει το ωραίο η γυναίκα η έντονη ζωή Δεν ζηλεύω τον κόσμο αυτόν και την ευτυχία του αλλά δεν πιστεύω επίσης ότι κι ο δικός μου οκόσμος με την αθλιότητά του πρέπει να είναι παράδειγμα ζωής Εάν ήταν στο χέρι μου να διαλέξω θα προτιμούσα την ευμάρεια παρά τηνφτώχεια μουΩστόσο δεν μπορώ να διανοηθώ την ευτυχία μιας πολυτελούς ζωής στη μέση μιας καθολικής σχεδόν φρικαλεότητας που βασιλεύει σήμεραστη γη και που είναι η απόλυτη συνθήκη για την ευτυχία μιας μειονότητας Εάν αυτό ήταν το αντίτιμο για τη δική μου οικονομική άνεση ετότε θα προτιμούσα τη φτώχεια μου Θα άφηνα συνειδητά να μου φύγει από τα χέρια ο χρυσός δίσκος πάνω στον οποίο θα μου πρόσφεραντην ευτυχία μου δίπλα στη δυστυχία του άλλου Να έτσι ακριβώς τη βλέπω τη ζωή Αν άλλαζα ποτέ γνώμη για το θέμα αυτό τότε θα ήμουνένα ελεεινό ανθρωπάκι Να μrsquo έλεγαν προδότη και να με κρεμούσανΣτην περίπτωσή μου λοιπόν πρόκειται περισσότερο για μια μυστικιστική λατρεία της εντιμότητας παρά για κοινωνική θεωρία Αυτή επιτρέπειτην προσωπική ευτυχία μέσα στη γενική δυστυχία Η άλλη όχι Ποτέ Αμαρτία ψυχής Μόνο ένας τρόπος υπάρχει τελικά να είναι κανείςτίμιος να έχει τη συνείδησή του απαλλαγμένη από κάθε υποκρισία να μπορεί να κοιτάξει οποιονδήποτε ευθέως μες στα μάτια και να τουπει ldquoΔεν σου χρωστάω τίποτα Πήγαινε εν λαώ αδελφέ μου Κι αν μάλιστα επιθυμείς κι αυτό το μαύρο ψωμί που έχω στο τραπέζι μου επάνωπάρτο Μα την ψυχή μου μην την αγγίξειςrdquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 11

Έκφραση 12

Τελευταία νύχτα του ταξιδιού Και τί νύχτα Σαν αυτές που τα καλοκαίρια τον Αύγουστο στα χωριά μας μαζευόμαστε στην αυλή γύρω απόένα μαγκάλι για να ψήσουμε ρόκες χλωρού καλαμποκιού και νrsquoακούσουμε τα τζιτζίκιαΕίμαι μαζί με τον Μουσσά στην πρύμνη του καραβιού όπου η προπέλα στροβιλίζει τα νερά με μιαν ευχάριστη ρυθμική κίνηση και δημιουργείμια λωρίδα αφρού που απομακρύνεται γοργά αναβράζουσα――― ξεμακραίνει και χάνεται στο άπειρο κάτω από το φεγγαρόφωςΕίναι αργά Σχεδόν κανείς πια στη γέφυρα του περιπάτου Οι ναύτες φίλοι μάς έφεραν εδώ αρκετά περισσεύματα από την κουζίνα τα οποίακαταβροχθίσαμε με μεγάλη όρεξη Τί τύχη για εμάς να έχουμε αυτούς τους καλούς συντρόφους Σε όλο το ταξίδι μας τάϊζαν έτσι δωρεάνή σχεδόν δωρεάν (Στις ενδιάμεσες στάσεις τους κερνούσαμε κανένα ποτήρι όλο κι όλο) Δίχως αυτήν την απρόβλεπτη υποστήριξη κι οΜουσσά και εγώ δεν θα lsquoχαμε τρύπια δεκάρα στην τσέπη μας σαν φτάναμε στην Αλεξάνδρεια Διότι είναι αδύνατον να περάσει κανείς από όλααυτά τα ωραία λιμάνια και να μην κατέβει να τα επισκεφθεί για να ξεμουδιάσει λιγάκι ή ακόμη και να διασκεδάσει καμιά φορά με κάθε κόστοςεκτός πια κι άν είναι υπερβολικά οικονόμος Τώρα θα ήθελα να μείνω σιωπηλός ακίνητος Δεν θα lsquoθελα καμία ομιλία να ταράξει την ησυχίατων μοναδικών αυτών στιγμών στη ζωή μου Είμαι γεμάτος καλοσύνη ευγνωμοσύνη ελπίδα και θα μου ήταν τόσο ευχάριστο να μείνω έτσι ξα-πλωμένος στη γέφυρα μες στο σκοτάδι χωρίς νrsquoαρθρώσω λέξη νrsquoατενίζω το φεγγάρι και νrsquoαφουγκράζομαι την αναταραχή της ΜεσογείουΑλλά νά ο Μουσσά είναι απόψε πιο δυστυχισμένος από ποτέ Αφηγείται με φωνή σβησμένη το οικογενειακό του δράμα αιτία του οποίου είναιη ΣάραΔεν είναι ότι πρόκειται για άνθρωπο ευσεβή με την έννοια του θρησκόληπτου ή που δίνει μεγάλη σημασία στη γνώμη των άλλων Αλλά η ζωήτου έχει δηλητηριαστεί από την περιπέτεια της κόρης αυτής Κανένα από τα παιδιά του δεν μπορεί να παντρευτεί Η ντροπή της Σάρας τουςέπληξε όλους ― ldquoΈχετε μια πόρνη στην οικογένειαrdquo τους φωνάζουν Πόσο οδυνηρό πρέπει να είναι αυτό για έναν πατέρα Να δουλεύει σανσκλάβος για να μεγαλώσει οκτώ παιδιά και να καταλήξει εδώΕκτός αυτού ο Μουσσά κυριεύεται ξαφνικά από κακά προαισθήματα Δεν ξέρει κατά πόσο να πιστέψει αυτή την ιστορία με το μπαρ― Εάν έχει μπαρ συλλογίζεται γιατί εδώ και δυο χρόνια που είναι στην Αίγυπτο δεν την είδαμε να στέλνει ποτέ ένα φράγκο στην οικογένειάτης ένα δώρο στις αδελφές της που ξέρει ότι είναι φτωχές Όχι Ακόμη και πόρνη μία Εβραία η οποία κερδίζει χρήματα η οποία ισχυρίζεταιότι φτιάχνει περιουσία δεν μπορεί να μένει τόσο αδιάφορη στα βάσανα των δικών της Θεέ μου κι αν λέει ψέματα Αν ζει στη δυστυχία Τότεχάθηκα Τότε η γυναίκα μου θα βγει αληθινή που μου έλεγε ότι είμαι ένας τρελόγερος κι ότι θα μπλέξω από μόνος μου σrsquoαυτή τη χώρα συμ-φορών για τους Εβραίους Αλλά τί να κάνω Τη λατρεύω τη Σάρα Είναι το πιο όμορφο και το πιο έξυπνο από τα παιδιά μου η μεγαλύτερη καρ-διά Αχ θα τον σκοτώσω αυτόν τον άτιμο που ξελόγιασε και λέρωσε την ψυχή του σπιτιού μουΑχ καημένε καημένε μου Μουσσάhellip Μουσσάhellip Δεν πρόκειται να τον εγκαταλείψω Θα κάνω ότι περνάει από το χέρι μου Αν χρειαστεί λοιπόνε θα θυσιάσω για ένα διάστημα και τον Μιχαήλ Φτάνουμε Η Αλεξάνδρεια διαγράφεται στον ορίζοντα ολοκάθαρα Ξεχωρίζουμε τους φοίνικες τους μιναρέδες τα σπίτια με τις ταράτσεςΣτο καράβι οι σνομπ άνδρες και γυναίκες έχουν κιόλας καλύψει το κεφάλι τους με τη λοφειοφόρο τους κάσκα αυτή των περιηγητών στιςθερμές χώρες Τί ανοησία Όλος ο κόσμος φοράει γυαλιά ενάντια στο τροπικό φως Αλλά ενάντια και στην ασθένεια των οφθαλμών απrsquoότιφαίνεται

laquo Πλοῖα raquoΠὼς τὰ καράβια εἶναι σώματαδὲν ἤξεραπὼς τὸ καράβι εἶναι μέληΝὰ ταξιδεύει τὸ δεξὶ νὰ βρεῖτrsquo ἀριστερό του χέρι

Ἰ Μόραλης

2016 Έτος Γιάννη ΜόραληἘρωτικὸἐπιτύμβιοΟἱ μνῆμες ἔχουν μαῦρεςσκεπασμένες κνῆμεςἐκμαγεῖα στὸ ντουλάπιγύψινη ἁφὴ καὶ πικραμένηκι ὅμως φῶςποὺ τυραννάει τὰ δάχτυλατὶς κόχεςμιὰ ἀπουσία γρηγοροῦσαμιὰ μορφὴ στὰ σπλάχναΠοτὲ μὴν πεῖςlaquoλιτάνευση ἐκμαγείωνμιὰ φορὰ τὸ χρόνοraquoὍσο τὰ κόκκαλα ἀντιστέκονταινὰ τοὺς κοιτᾶς εὐλαβικὰὅσους ἀγάπησανγίνονται μάτια καὶ θωροῦν σὰν ἀπομένουν ἀπrsquo τὰ πρόσωπαμόνο φωτογραφίες

Τα ποιήματα ανήκουν στηνποιητική συλλογή Μαθητείαεκδ ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ ΕΥΘΥΝΗΑθήνα 2013

Επιμέλεια Αναστασία Κόκκινου

Η Μπουμπουλίνα Νικάκη είναι κριτικός θεάτρου μεταφρά-στρια (βραβευμένη το 2008 για τη μετάφραση του ldquoΤο μακρύταξίδι της άμμουrdquo του Πιερ Πάολο Παζολίνι μέλος των Ελλη-νικών Επιτροπών του Διεθνούς Κέντρου Θεατρικής Μετά-φρασης και του MAison Drsquo Europe et drsquo orient στο Παρίσι

Ο Μουσσά (1934) του ΠαναϊτΙστράτι (πρώτη μετάφραση copy στα ελληνικά) στην εναρκτήρια εκδήλωση του κύκλου Άγνωστος Ελληνισμός στη Στέγη Γραμμάτων amp Τεχνών - Αθήνα 2010εισήγηση για το συγγραφέα και μετάφραση Μπουμπουλίνα Νικάκη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 12

Έκφραση 13

ΧοροστάσιΌπως χορεύει η Ήπειρος και σιγοπερπατάει Γιάννη μου το μαντήλι σου σε μένα το πετάειΚαι μια κοντούλα λεμονιά ζυγώνει στην αυλήμου μη με μαραίνει η ξενιτειά και παίρνει τοφιλί μου

Αναστασία ΚόκκινουΣπάρτη 22 - 6 - 2012

Γόρδιος δεσμός

Δε δοκίμασε καν να τον λύσειούτε και πρόσεξε το μειδίαμα στα χείλη των ντόπιωνόταν πήρε βαθιάν ανάσα και ύφος αγέρωχομε το σπαθί του διαπέρασε το μύθοχρειαζόταν υλικό για το δικό τουανοίγοντας καινούργιους τρόπους

Μόνον οι ντόπιοι ήξεραν πως καιρό τώραεπινοούσαν χίλια δυό τεχνάσματα να συγκαλύπτουν τη φθορά του χρόνουπόλος έλξης και πηγή εσόδων ο γόρδιος δεσμός είχε σαπίσειας τον έκοβε λοιπόν να ησυχάσουνπιο βολικός αυτός ο τρόπος

και ο μύθοςhellip μύθος

Μοναξιά η έσχατηΜετακινούσε διαρκώς τα όριατων αντοχών τουκαι των άλλων -για να λέμε την αλήθειαΠότε κρυφά στα όνειρά τουκαι πότε φανερά-να τον ακούνε και να παίρνουν θάρροςοι φόβοι του και οι άλλοιΜέχρι που τα ξεπέρασε-τα όριά τουΣτην τελευταία απελπισίααρνήθηκενα δώσει τ΄όνομά του-την είπε μοναξιάαπαρηγόρητηΜοναξιά η εσχάτηΚαι αποσύρθηκεστα δώματα του επέκεινανα ξαποστάσει-στις δάφνες του είπανΕκείνος πήρε αγκαλιά τη μοναξιά του-κι έγειρε

Δημήτρης Πετρόπουλος -ηθοποιός

ΑδιαφορίαΠριν κάμποσα χρόνια πριν την εισβολή της τεχνολογίας και του πλούτουοι κοινωνίες ήταν συμπαγείς Οι άνθρωποι είχαν την ανάγκη ο ένας τονάλλο Υπήρχε αλληλεγγύη και συμμετοχή στα κοινά Τα καφενεία γινότανμικρές Βουλές όπου συζητούσαν τα προβλήματα αντάλλασαν απόψειςμετέφεραν πληροφορίες έπερναν αποφάσεις για το κοινό καλό Η ει-σβολή της τεχνολογίας (τηλεόραση αυτοκίνητο) και του πλούτου έσπα-σαν τη συμπαγή κοινωνία οι άνθρωποι απομωνόνταν και ο καθ΄έναςέπερνε την υπόθεση στα χέρια του για το δικό του συμφέρονΣήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης όλο και περισσότεροι άν-θρωποι αποστασιοποιούνται από τα Κοινά Τούτο φαίνεται από τις εκλο-γικές αναμετρήσεις που τα ποσοστά αποχής όλο και αυξάνουν Η ολοένααυξανόμενη αποχή και αδιαφορία των πολιτών με τα κοινά φαίνεται ναείναι σχεδιασμένη με απότερο σκοπό οι κυβερνήσεις να νέμονται τηνεξουσία μέσα σε μια παθογόνο κοινωνίαΕυτυχώς μέσα από τις διασπασμένες κοινωνίες υπάρχουν άνθρωποιπου ενδιαφέρονται και αγωνίζονται να κρατήσουν τη συνοχή της κοινω-νίας μέσα από Πολιτιστικούς φορείς Συλλόγους Ενεργών Πολιτών Πολι-τών Παρέμβαση και άλλων μορφών Η προσπάθειά τους είναι δύσκοληκαι επίμονη γιατί συναντούν τον τοίχο της αδιαφορίας Δεν πτοούνται καιαντιπαλεύουν τα εμπόδια Αυτοί οι άνθρωποι αυτοί οι φορείς θέλουν νακρατήσουν την κοινωνία συμπαγή και να αποτελέσουν τον φάρο για τομέλλον των επόμενων γεννεώνΑπτό παράδειγμα της αδιαφορίας είναι το παρακάτω κείμενοΗ αδιαφορία των πολιτών για τα κοινά είναι εχθρός της προόδου και τουπολιτισμού Στην αρχαία εποχήοι αδιάφοροι πολίτες θεωρούνταν κατώ-τεροι άνθρωποι μέσα στην κοινωνία Ήταν άγραφος νόμος που έγινεπίστη και απόκτησε διαχρονικό κύροςΟ Γκράτσι είχε πει πως laquo28 αδιάφοροι και 3 κακοί κάνουν 31 κακούςraquoΟ Γερνμανός κληρικός Μάρτιν Νιμέλ κρατούμενος σε στρατόπεδο συγ-κέντρωσης την εποχή του Ναζισμού αγανακτισμένος και μετανιωμένοςγια τη δική του αδιαφορία πάνω στα προβλήματα της εποχής του διατύ-πωσε τις παρακάτω σκέψειςlaquoΣτην αρχή οι Ναζί ήλθαν και συλλάβανε τους κομμουνιστές Δεν μίλησαδεν ήμουν κομμουνιστήςΈπειτα πιάσανε τους σοσιαλδημοκράτες Δεν μίλησα ούτε σοσιαλδημο-κράτης ήμουναΜετά από λίγο ήλθε η σειρά των συνδικάτων Δεν με αφορούσε Δεν είχαεκλεγεί σε συνδικάτοΑργότερα πιάσανε τους Εβραίους Σώπασα ούτε Εβραίος ήμουναΣτο τέλος ήρθαν να πάρουν εμένα Μα δεν υπήρχε κανείς να φωνάξειraquo

ΠΑΝΕΛΗΣ ΝΙΚΟΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 13

Έκφραση 14

1 Τρώτε συνειδητά Και μόνο όταν είστε σίγουροι ότι πραγματικά πεινάτεhellip Μην αφήνετετο άγχος ή την συνήθεια της καθημερινότητας να σας παρασύρειhellip Κλείστε την τηλεόρασηή τον υπολογιστή και απολαύστε το γεύμα σαςhellip2 Ξεκινήστε την ημέρα σας με ένα πρωινό πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και φυσικά σάκ-χαρα που θα σας δώσει ενέργεια και καλύτερη διάθεση για αρκετές ώρες3 Κάντε ένα διάλειμμα για κίνηση Βγείτε μια βόλτα και απολαύστε 15-20 λεπτά περπάτημαή βρείτε μια δραστηριότητα που σας ευχαριστεί και προσκαλέστε έναν φίλο4 Μειώστε τις μερίδες ndash Αυξήστε την συχνότητα των γευμάτων ndash Προσέξτε την σύστασηhellipΚατά μέσο όρο τα σημερινά σπιτικά φαγητά έχουν 63 περισσότερες θερμίδες απrsquo ότιείχαν 10 χρόνια πρινhellip5 Φροντίστε να ενυδατώνεται σωστά καθημερινά τον οργανισμό σαςhellip Έχει ανάγκη απόαρκετό νερό για να λειτουργεί κανονικά

6 Προσοχή στο χρώμαhellip Τρώτε πολλά λαχανικά και φρούτα έντονου χρώματος κεράσια μούρα ρόδια σταφύλια καρότοσπανάκι σαλάτα ντομάτες πιπεριέςhellip Όσο πιο βαθύ το χρώμα τουςhellip τόσο μεγαλύτερη η ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιώνπου περιέχουνhellip7 Αντί των λιπαρών άσπρων και κίτρινων τυριών που καταναλώνατε έως τώρα προτιμήστε κάποια με χαμηλή περιεκτικότηταλίπους αλλά εξίσου γευστικά πχ τυρί Cottage κατίκι Δομοκού άσπρο τυρί χαμηλών λιπαρών ανθότυρο μυζήθρα κλπ8 Τα μυρωδικά στο φαγητό όπως η δάφνη το γαρίφαλο και η κανέλα πέρα από τις γευστικές έχουν και άλλες επιδράσειςhellipΤα αιθέρια έλαιά τους που απελευθερώνονται κατά το μαγείρεμα έχουν αντιοξειδωτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες 9 Ο ΕΠΑΡΚΗΣ ΥΠΝΟΣ είναι ζωτικής σημασίας για το ανοσοποιητικό μας σύστημαhellip Μερικοί διαβιβαστές υπεύθυνοι για τονύπνο ασκούν μία διεγερτική δράση ακόμη και στους διαβιβαστές του ανοσοποιητικού10 Για όλους όσους ξεφύγατε από το πρόγραμμα σας τις προηγούμενες ημέρεςhellip μην τιμωρείτε τον εαυτό σας φτάνονταςσε υπερβολές και εξαντλητικές δίαιτεςhellip Απλά ακολουθήστε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο και καταναλώστε αρκετά υγρά

10 Συμβουλές

για μια

καλύτερη

ζωή

Θεπαπείααπό τηφύσηΗ αλόη

Επουλώνει πληγές τραύματα και εγκαύματα γρήγορα σε ανθρώπους και ζώα Γιrsquo αυτό το λόγο και χρησιμοποιείτε για την επούλωσηουλών μετά από εγχειρήσεις με επάλειψη gel αλόης αλλά και προληπτικά σε έγκυες για να μην αφήσουν σημάδια ραγάδες μετά τηνεγκυμοσύνη Επίσης είναι ιδανική για την περιποίηση και την πρόληψη δημιουργίας ουλών στην ακμή Η αλόη σταματάει την ουλί-τιδα μέσα σε 1 εβδομάδα όταν χρησιμοποιείτε σε οδοντόκρεμα διορθώνει προβλήματα στα ούλα και προλαμβάνει της ασθένεια πε-ριοδοντίτιδα ειδικά με οδοντόκρεμα που εκτός από αλόη περιέχει και πρόποληΈχει αντιαλλεργιογόνο δράση βοηθώντας τον οργανισμό να απορροφά καλύτερα τις ουσίες που μας προκαλούν αλλεργίες Επίσης ηαλόη είναι υποαλλεργική για το 99999 των ανθρώπων Η αλόη βελτιώνει το άσθμα μετά από συνεχή λήψη 6 μηνών αν και τα απο-τελέσματα αρχίζουν να φαίνονται ακόμα και από τον πρώτο μήνα με αντίστοιχη μείωση των εισπνεόμενων φαρμάκωνΈχει ευεργετική δράση στο έντερο Θαυματουργή στην κολίτιδα και τη δυσκοιλιότητα φουσκώματα και μυκητιάσεις Για προχωρη-μένη δυσκοιλιότητα διαλύστε 300 ml χυμού αλόης σε περίπου ένα λίτρο νερό και πιείτε το ανά διαστήματα μέσα σε μια ημέρα καιγια 3 ημέρες τουλάχιστοΕίναι η καλύτερη φίλη των φαρμάκων Βοηθάει τα φάρμακα να λειτουργήσουν καλύτερα και δεν έχει καμία παρενέργεια ούτε αλλη-λεπιδράσεις με αυτάΜειώνει το ζάχαρο στους διαβητικούς Ειδικά στον γεροντικό διαβήτη (τύπου ΙΙ) τα αποτελέσματα είναι θαυματουργά και φαίνονταισε 20 ημέρες εώς 2 μήνες Σε αυτή την περίπτωση ξεκινάτε την αλόη μαζί με τα φάρμακα αλλά όσο το ζάχαρο κατεβαίνει

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 14

Έκφραση 15

σε συνεννόηση με το γιατρό σας μειώνετε σταδιακά τα φάρμακαΜειώνει την χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια μέσα σε λίγες εβδομάδες χρήσης του χυμού Επίσης μειώνει την πίεση σε περίπτωσηυπέρτασηςΣταματάει την τριχόπτωση που προέρχεται από άγχος με το σαμπουάν αλόης και το ειδικό σπρέι αλόης με βότανα σαν μάσκα πουδεν ξεβγάζεταιΘεραπεύει το έλκος στομάχου και τις γαστροπεπτικές διαταραχές ακόμα και χωρίς τη χρήση φαρμάκων Προστατεύει το στομάχιαπό φάρμακα που το επιβαρύνουν και βοηθάει τη χώνεψη Ηρεμεί ξινίλες ρεψίματα και διάφορες διαταραχές Επίσης σταματά τηνγαστροοισοφαγική παλινδρόμησηΟ χυμός της Αλόης μπορεί να πίνεται καθημερινά και ισόβια σε μικρές ποσότητες 60- 100ml καθημερινά σε 2 ή 3 δόσεις Στις μισέςποσότητες είναι ο ιδανικός χυμός για τα παιδιά Μπορεί να διαλυθεί σε νερό ή χυμό ή χλιαρό τσάιΗ αλόη σκοτώνει το μύκητα που δημιουργεί την κολπίτιδα στα γυναικεία γεννητικά όργανα Επίσης είναι ευεργετική στιςουρολοιμώ-ξεις ακόμα και αν αυτές είναι χρόνιεςΕίναι ο απόλυτος σύμμαχος στην καθημερινή υγιεινή των ευαίσθητων περιοχώνΟ χυμός της αλόης πρέπει να καταναλώνεται συστηματικά από τους καπνιστές Είναι απαραίτητη η χρήσηAloeVeraLeaf της σε αυτήτην περίπτωση Βοηθάει τον οργανισμό μέσα από τα τριχοειδή να καθαρίσει τα εκατοντάδες δηλητήρια που κολλάνε στους πνεύμο-νες και πρέπει να απομακρυνθούν άμεσα από τον οργανισμό Προλαμβάνει τις καρκινογενέσεις που δημιουργούνται στον οργανισμόαπό τις ουσίες του τσιγάρου όπως η φορμαλδεΰδη το βενζόλιο και το μονοξείδιο του άνθρακαΟ χυμός της αλόης χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θεραπεία των αιμορροΐδων και του πόνου ή του κνησμού που αυτές δημι-ουργούν Με τη χρήση του χυμού του σπρέι άμεσης δράσης και της κρέμας με πρόπολη θεραπεύονται διάφορες δερματοπάθειεςόπως δερματίτιδα έκζεμα ή ψωρίαση Ειδικά για την ψωρίαση η Αλόη αποτελεί μία από τις πιο σίγουρες θεραπείες Υποχωρεί μέχρικαι 95 μέσα σε 2 -8 μήνες Τα αποτελέσματα όμως φαίνονται από το πρώτο 20ήμεροΜέσα από αυτή τη δράση της η αλόη θεραπεύει όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα Είναι ασθένειες που τις δημιουργεί ο ίδιος ο οργανι-σμός λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού Ο χυμός αλόης είναι άριστος σύμμαχος κατά τη διάρκεια μικρής ή μακράς δίαιταςπαρέχει πολύ σημαντικά ζωτικά συστατικά και βοηθάει τον μεταβολισμόΜελέτη του 1997 από το πανεπιστήμιο του Texas δείχνει ότι η αλόη μακραίνει τη ζωή και μικραίνει τη συχνότητα ασθενειώνΟ χυμόςτης αλόης πίνεται προληπτικά ακόμα και αν δεν υπάρχει κάποια ασθένεια 2-3 φορές τη μέρα από 30 ml είναι αρκετά για να ζήσετετις ιδιαίτερες ιδιότητες τηςΗ αλόη είναι μια σημαντική ελπίδα για το μέλλον σε εποχές που θα έρθουν και επιδημίες που θα λάβουν χώρα και τα κλασικά φάρ-μακα θα αποτύχουν

Πηγή Περιοδικό laquoΥγεία και ευεξίαraquo του Αρτινού εκδότη Αλέξανδου Λαλάκου

Ζωές πλασμάτων που δε ζουν σε ένα παράλληλο

σύμπαν αλλά συγχρόνως με εμάς Ζωές ζωντα-

νών οργανισμών που χαίρονται λυπούνται αισθά-

νονται έχουν θέληση για τη ζωή όπως ακριβώς

εμείς τα ανώτερα θηλαστικά οι Άνθρωποι

Εμείς οι άνθρωποι που έχουμε ανώτερη νοημοσύνη

μπορούμε να έχουμε τα ζώα είτε στην υπηρεσία μας

είτε στα σπίτια μας είτε στα κτήματά μας Οι άνθρω-

ποι είμαστε εκείνοι που κινούμε τα νήματα που φροντίζουμε για όλα τα υπόλοιπα ζώα

Αυτή η γωνιά θα προσπαθήσει να σας ενημερώνει για όλα τα τεκταινόμενα σε επίπεδο του Δήμου μας Να σας κρατάει σε επαφή με τα

συμβάντα που αφορούν τους φίλους μας τα Ζώα Δεν έχουν φωνή να μιλήσουν Δεν έχουν λόγο να εκφραστούν Το laquoΦιλοζωικό Σωμα-

τείο Άρταςraquo έχει ως στόχο τη συνεχή σας πληροφόρηση σε ότι αφορά το κομμάτι που πραγματεύεται

Όσα γνωρίζουμε εμείς επιθυμούμε να τα μεταφέρουμε και σε εσάς Ότι σχετικό με τα φιλοζωικά υποπίπτει στην αντίληψη σας θα σας

παρακαλούσαμε να μας το μεταφέρετε

laquoΟ πολιτισμός ενός λαού κρίνεται από τον τρόπο που συμπεριφέρεται στα ζώαraquo είπε ο μεγάλος Mahatma Ghandi

Εμείς λοιπόν θα αναφερόμαστε σε αυτές τις συμπεριφορές είτε αυτές είναι για κάτι καλό που συμβάλει στην ευζωία των ζώων ή στην

υιοθεσία τους είτε αυτό είναι κάτι κακό όπως η εγκατάλειψη η κακοποίηση ο βασανισμός

Πάντοτε τεκμηριωμένα σωστά βάσει των νέων νόμων που έχουν ψηφιστεί και σε συνεχή ενημέρωση και επικοινωνία με την αρμόδια

Υπηρεσία του Δήμου Αρταίων για τα ζητήματα που αναφύονται καθημερινά

Καλή μας αρχή λοιπόν Φιλοζωικό Σωματείο Άρτας

ΖωέςΖώων

Μια φορά και ένα κόσμημα

χειροποίητα κοσμηματα

Fb page Μια φορά και ένα κόσμημα

Βάσια Αττική τηλ 6988740710

(Απόφοιτη ΑΤΕΙ Πληροφορικης Άρτας)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 15

Έκφραση 16

Ηγυναίκα του Λωτ γύρισε και κοίταξε πίσω την ώρα της μεγάληςφυγής πληρώνοντας την ανυπακοή της στο Θεό και στον Λωτ

ενώ το μόνο που θέλησε ήταν να κρατήσει κάτι από τη μνήμη τηςπρογενέστερης ζωής της Τιμωρήθηκε κι έγινε στήλη άλατος για τοελάχιστο αυτό νεύμαπρος το παρελθόν τηςΗ Βεροιώτισσα Σοφία Καλογερίδου στις ιστορίες της συλλογήςτης laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo γεννάειμνήμεςμνήμες της προγενέστερης ζωής τηςαυτοβιογραφικά τηςστοιχείαξεθυμασμένες αναμνήσεις προσωπικές εμπειρίες και ντο-κουμέντα σιωπές και εξομολογήσεις ιστορίες συγγενών της λυ-τρωτικές ιστορίες απλών και καθημερινών ανθρώπων της γενέθλιαςγη της εσωτερικές διαδρομέςδιάφορες οπτικές γωνίες καταβύθισηστο χρόνο μικρή και μεγάλη ιστορία ιστορία και μυθοπλασία μνήμηκαι λήθη μια σειρά οπισθοδρομήσειςιστορίες παλιές και νέες πραγματικές και φανταστικές ιστορικά γεγονότα μνήμεςτης Μακε-δονικής γης της Βέροιας και του Μετόχι Προδρόμου της Ημαθίας Μια καταβύθιση στις σκοτεινές και φωτεινές πλευρές της πόλης τηςτου χωριού της και των ανθρώπων της Προνομιακές οι θέσεις τηςοξυδερκούς συγγραφέωςΣοφίας Καλογερίδου που στο μερικό βλέ-πει το σύνολο στο κομμάτι το όλο Επιχειρεί να παίξει με μνήμεςεπίμονες και λυτρωτικές είναι ένας νυγμός για το θλιβερό παρελ-θόν και το αγριεμένο σήμερα χωρίς να τιμωρηθεί και να γίνει στήληάλατος αλλά να επιβραβευτεί από τους απαιτητικούς αναγνώστεςτης καλής λογοτεχνίας διότι laquoχύνειraquo στους κοχλίες των αυτιών τωναναγνωστών όχι μόνο την προσωπική και οικογενειακή της ιστο-ρία αλλά και την ιστορία της Βέροιας Αυτός είναι ο ιδανικός τρόποςγια να μπορέσει κανείς να δώσει σάρκα και οστά σε μια πόλη καιαυτό το πετυχαίνει με τρόπο μνημειώδη η ίδια η συγγραφέας Αυτόδίνει απάντηση σε όσους αναρωτιούνται αν μπορεί μια πόλη ή έναχωριό να βιογραφηθεί όπως μια προσωπικότητα Μια βιογραφίαπόλης και μια αυτοβιογραφία που αντί να αναμασήσει με γλυκεράαισθήματα το απώτατο παρελθόν επιτρέποντας στη νοσταλγία νασαρώσει το πεδίο προτιμά να ζωγραφίσει με λαμπερά χρώματατην ιστορική κοινωνική και πολιτική σκευή τουΜε λαμπερά χρώ-ματα αλλά μακριά από εξιδανικεύσεις και αγιοποιήσειςΓιατί κανέναςσυγγραφέας και πολύ περισσότερο η Σοφία Καλογερίδου δεν είναιούτε παραγωγός ανακουφιστικών μύθων ούτε αγιογράφοςhellipΜια εξωτερική πρόκληση θα αφυπνίσει τις κοιμισμένες διαθέσεις καιαναμνήσεις της όπως συμβαίνει με τα ηφαίστειαhellipΌμως η Σοφία Καλογερίδου θα βρεθεί μπροστά σε μικροϊστορίεςκαι μεγαλοϊστορίες μεγάλης υπαρξιακής έντασης σκηνές που απο-καλύπτουν σχεδόν ψιθυριστά χωρίς τίποτα τομεγαλόφωνο το βαθύ ανθρώπινο δράμαΤότε που ζούσαμε hellip Σε χρόνια σέρτικα θυμω-μέναhellip Σαλοίκεκέδες οργανοπαίχτες γκαϊτα-τζήδες δεξιοτέχνες του κλαρίνου Πόντιοι τηςΒέροιας πνιγμένοι στον Αλιάκμονα ταΠιέριατο Βέρμιο βλαχογειτονιές της ΒέροιαςοΠρομηθέας- η δυτική συνοικία της ΒέροιαςΛαδόμυλοι της Βέροιαςη καραβέροια η Εληάτο σάλι του Αλιάκμοναθεές των τάπερταπερ-τζούδες κουνελοπνίχτες ο Τσονγκλασέ δηλω-σίες της Μακρονήσου ο Γράμμος και το ΒίτσιΜάυδες Παοτζήδες Σουμπερίτες Πουλικοί ηΜαρή και η Χαμαϊδή απόμαχοι καιμοναχικοίτραύματα του εμφυλίου εξιλεωτικέςπρακτικές χωρίς λύτρωση και από τη βαρβαρό-τητα ως την τρέλαγκαζοτενεκέδες με χρήματαστον απόπατο πάνω από το βόθρο γούνεςμινκ γυναίκες που γαυγίζουν γυναίκες που πε-ριμένουν τον άνδρα της ζωής τους δεκαοκτώολόκληρα χρόνια το πρώτο φιλί που ήταν το hellip

νεκροφίλημα ροδάκινα κράνα ρίγανη τσίπουρο ντουντουρμά-δες ρεβανί πεϊνερλί μαρμελάδες κεράσι φράουλακαιροδάκινοτζιρνίκια χαψίες (γάβροι) η Παναγία Εικοσιφοίνισσα καιπολλά άλλα Το διαβατήριο της συγγραφέως για τη διάσχιση του χρόνου καιτην προσπάθειά της για την κατάκτηση της μνήμης είναι το κάθετης διήγημα της συλλογής όχι το θεήλατο αλλά το καμωμένο μεγήινα υλικά το χειροποίητο που σπείρεται βλασταίνει και ανθίζειhellip Η Σοφία Καλογερίδου πρέπει όμως να γνωρίζει αυτό που λέει ομεγάλος Νορβηγός συγγραφέας Καρλ ΟύβεΚνάουσγκορντ laquoΗμνήμη δεν είναι αξιόπιστο μέγεθος μέσα στη ζωή Και δεν είναι εξαι-τίας του απλού γεγονότος ότι δεν βάζει ποτέ ως προτεραιότητά τηςτην αλήθεια Δεν είναι ποτέ η αναζήτηση της αλήθειας που καθορίζειεάν η μνήμη θα επαναφέρει ένα γεγονός με ακρίβεια ή όχιΗ αιτίαείναι το προσωπικό συμφέρον Η μνήμη είναι ύπουλη και χρησιμο-ποιεί τεχνάσματα αλλά όχι με τρόπο επιθετικό ή μοχθηρόΤο αντί-θετο κάνει ότι μπορεί για να κρατάει τον κάτοχότης ικανοποιημένοraquo Εικοσιεπτά διηγήματα μινιατούρεςΕικοσιεπτά διηγήματα μπονσάιΕικοσιεπτά διηγήματα με συντομία πυκνότητα αμεσότητα καικοφτή σαφήνειαΔεν μιλάμε για μινιμαλισμό αλλά για δωρικότητα Μικρή φόρμα Από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη μέχρι τον ΓιώργοΙωάννου η μικρή φόρμα ανέδειξε μάστορες στη της γλώσσας καιτου ύφους και χάρισε ανεπανάληπτες σελίδες στην ελληνική λο-γοτεχνίαΣε αυτή την γραμμή εντάσσεται και η συλλογή της Βεροι-ώτισσας ΣοφίαςΚαλογερίδου Γλώσσα ζωντανή δουλεμένη λιτή άμεση τρυφερή με λεπτές ποι-ητικές αποχρώσεις που εμπεριέχει ένα λεξιλογικό θησαυρό Λέξειςαπλές επιδέξια πλεγμένες αλλά και με ένα πνεύμα καθολικόπουπαράγει έναν ύμνο στη ζωή Οι τόποι μνήμης παραμένουν τόποι περισυλλογής υπόμνησηςανάμνησης και μαθημάτων για το μέλλον Το παρελθόν τόπων καιανθρώπων συνεχίζει να ζει στο παρόν διαμορφώνοντας και επη-ρεάζοντας τις ζωές τωνσημερινών ανθρώπωνΟι ιστορίες θέλουν απλώς να λέγονται Οι ιστορίες θέλουν πάντααπλώς να ειπωθούν Υπάρχει πάντα μια ιστορία που θέλει να ειπω-θεί Το μόνο που μπορεί ένας συγγραφέας να εμπιστευθεί είναι αυτάτα κύματα της παλίρροιας που σκάνε μέσα του την ιστορία δηλαδήπου θέλει να ειπωθεί Εσύ Σοφία Καλογερίδου αυτό έκανες εμπι-στεύτηκες την ίδια την πράξη της γραφής Και δεν ξέρω πόσο σε

αντάμειψε αλλά τις ιστορίες σου τις είπες Καιαυτό που έχτισες είναι διαχρονικό Εύχομαι μεόλη μου την καρδιά όσοι χειριστούν από εδώκαι πέρα την προώθηση της συλλογής των διη-γημάτων σου να τους δώσουν την ευκαιρία ναδιαβαστούν ώστε αυτό να επιβεβαιωθείΣπουδαίο βιβλίοΗ Σοφία Καλογερίδου γεννήθηκε το 1969 στηΒέροια όπου ζειΣπούδασε Ηλεκτρολόγος μη-χανικός στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκηςκαι τελείωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμασπουδών laquoΔημιουργική Γραφήraquo στο Πανεπι-στήμιο Δυτικής Μακεδονίας Είναι καθηγήτριαΠληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαί-δευσηΈχει διακριθεί σε εφτά διαγωνισμούς ενώ διηγήματά της περιέχονται σε τέσσεριςσυλλογικές εκδόσειςΑυτό είναι το πρώτο της βι-βλίο

Κώστας Τραχανάς

ΣΚαλογερίδου Διηγήματα

laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo Εκδόσεις Παράξενες Μέρες 2016 σελ 109

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 16

Έκφραση 17

Μrsquo αυτόν τον τίτλο που προκαλεί ερωτηματικά βάφτισε το πρώτο της βιβλίο μετά από δια-κρίσεις της σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις ηΒεροιώτισσα συγγραφέας Σοφία Καλογερίδου (φωτο)

Και επειδή ο τίτλος είναι συνήθως σημείο αναφοράς ενός βιβλίου ο συγκεκριμένος τίτλος μπορείνα λειτουργήσει για άλλους ελκυστικά με τη γοητεία που προκαλεί το παράξενο και για άλλουςαπωθητικά με την υποψία του ακατανόητουΗ Καλογερίδου διακινδύνευσε να συμβεί το δεύτερο επιμένοντας στον τίτλο έχοντας επίγνωσητης αξίας του βιβλίου της αλλά και γιατί είναι και η ίδια ίσως laquo ανυπότακτηraquo όπως ανυπότακτεςονομάζει τις ιστορίες του βιβλίου της και τους ήρωές του που επίμονα ζητούσαν να παραβιάσουντην καταπακτή της μνήμης και να βγουν στο φωςzogia-vivlio-kafe-sofia-kalogeridouΕίκοσι εφτά μικρά διηγήματα εκδόσεις Παράξενες Μέρες που ξεκινούν από το ελάχιστο τηςμισής σελίδας για να απλωθούν σε περισσότερες αλλά ποτέ πολλές σελίδες προκαλούν την ίδιααίσθηση με τα έργα μικρής φόρμας στην Τέχνη Η ουσία στο μικρό και λίγοΤο βιβλίο της είναι ένα βιβλίο μνήμης laquoΑφιερωμένο στη μάνα μου Μαρία και τη γιαγιά μου Σοφίαπου εγκαταβιώνουν στη μνήμη μουraquo γράφειΌμως η μνήμη όχημα που την οδηγεί στο χθες λειτουργεί και αντίστροφα φωτίζοντας συμπερι-φορές σημερινές ζωγραφίζοντας έτσι την ανθρωπογεωγραφία των τελευταίων πενήντα χρόνων

Οι ήρωές της που κινούνται στο χώρο της Μακεδονίας και συγκεκριμένα γύρω από τη Βέροια στα χωριά του Αλιάκμονα ndash laquoΤα παι-δικά καλοκαίρια τα πέρασα στο μικροσκοπικό χωριό μου το Μετόχι Ημαθίας και αν και νιώθω πολίτης του κόσμου τα χώματα τουτόπου αυτού με συγκινούν ιδιαίτεραraquo- είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που περνούν από δίπλα μας χωρίς να τους προσέχουμεή το αντίθετο τους προσέχουμε γιατί είναι πολύ διαφορετικοί καθώς ξεφεύγουν από το κοινωνικό statusΣυνήθως οι ήρωες των βιβλίων πλάθονται από τους συγγραφείς τους με έντονα χαρίσματα ή ελαττώματα ώστε να είναι ελκυστικοίγια τον αναγνώστη και να μπορεί να πλεχθεί γύρω τους ο μύθοςΟι περισσότεροι ήρωες της Καλογερίδου παρόλο που δεν διαθέτουν ούτε το χάρισμα ούτε το ελάττωμα σε μεγάλο βαθμό υψώνουντο μπόι τους με σημαία τη γνησιότητά τους διεκδικώντας κι αυτοί τη θέση τους στη γραφή

Πορτρέτα της καθημερινότητας με γρήγορες και εύστοχες πινελιές αποτυπώνουν εξωτερικά και κυρίως εσωτερικά χαρακτηρι-στικά με μια δύναμη που ξαφνιάζει Νέοι γέροι παιδιά όλες οι ηλικίες έχουν τη θέση τους σrsquo αυτό το βιβλίοΟ Τσονγκλασέ που δίνει και το όνομά του στο βιβλίο ήρωας μόνο μισής σελίδας δεσπόζει ανάμεσα στα πορτρέτα με την τραγικό-τητά του καθώς εμείς οι άλλοι δεν μπορούμε να μπούμε στο δικό του παράξενο κόσμο τόσο διαφορετικό από το δικό μας τονεκλογικευμένο χλευάζοντάς τονΗ Βουλάρα η Τσαπατσουλιστάν η τρελή που γάβγιζε ο Σίμος ο κεκές η laquoχήραraquo ερωμένη ο laquoδηλωσίαςraquo θείος ο άστεγος Νο 134ο κ Δημητράκης στο γηροκομείο η μικρή τσιγγάνα στο ναζιστικό στρατόπεδοhellip Κι όλοι αυτοί και άλλοι να σχηματίζουν ένα πολύ-χρωμο ψηφιδωτό με τη μοναξιά τους τα χαμένα όνειρα και τους αγώνες τους αλλά και με το πάθος τους για τη ζωή το γέλιο καιτο κλάμα τους τα σωστά και τα λάθη τουςΌλοι όμως καθαγιάζονται μέσα από τις συνθήκες που τους οδήγησαν στις πράξεις τους αφού η δημιουργός τους πάντα πίσω απότο laquoέτσιraquo ψάχνει το laquoγιατίraquoΟι ήρωές της είναι τόσο ζωντανοί ώστε κάποιοι απrsquo αυτούς θα άντεχαν και σε μια θεατρική ή σπονδυλωτή κινηματογραφική δια-σκευή δημιουργώντας ένα παράλληλο σύμπανΜια τοιχογραφία των απλών καθημερινών ανθρώπων φτιαγμένη από τα χρώματα της αλήθειας και της έμπνευσηςH αφήγηση της πολλές φορές χρησιμοποιεί το πρώτο πρόσωπο προσδίδοντας μια ιδιαίτερη αμεσότητα καθώς ο αφηγητής ο ση-μερινός Έλληνας βλέπει μέσα από το παράθυρο της μνήμης την ποντιακή του οικογένεια με τον αυθορμητισμό της τη γενναιοδωρίατα πείσματα και τις παραξενιές της που έπλασε αυτόν νοσταλγικό παρατηρητή του χθες αλλά δυστυχώς και άπραγο παρατηρητήτου σήμεραΌταν η αφήγηση μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπη μπορεί να φαίνεται πως αντανακλά αφηγήσεις άλλων περνά όμως από το ίδιοφίλτρο της ματιάς της πεζογράφου που την αφομοιώνει με την πρωτοπρόσωπη έτσι ώστε να μην ξεχωρίζεις πού ξεκινούν τα αυ-τοβιογραφικά στοιχεία και πού τελειώνουνΟ διάλογος όπου χρησιμοποιείται κερδίζει τον αναγνώστη καθώς κυλά με φυσικότητα χτίζοντας στέρεα τους χαρακτήρεςΟ λόγος της πυκνός δυνατός με αυστηρή επιλογή εκείνων των λέξεων που έχουν τη μεγαλύτερη εμβέλεια και είναι πιο κοντά σταπρόσωπα τον τόπο και την εποχή

Εκδόσεις Παράξενες ΜέρεςΤο τραγικό προβάλλει ανάγλυφα χωρίς τον παραμικρό μελοδραματισμό αλλά και χωρίς η ατμόσφαιρα ποτέ να βαραίνει αφούμια σπάνια αίσθηση χιούμορ διατρέχει όλο το βιβλίοΗ ίδια γράφει στον πρόλογο του βιβλίου της laquoΌταν έγραφα το βιβλίο έκλαψα και γέλασα Αν νιώσετε τον παλμό και την ανάσατου θα ήθελα να αφεθείτε στο συναίσθημά τουraquoΚαι έτσι πραγματικά συμβαίνει Αφήνεσαι στο συναίσθημά του αλλά και διακρίνεις με καθαρή ματιά μια νέα ταλαντούχα συγγραφέαμε δικό της προσωπικό ύφος και με μια πρωτότυπη συναρπαστική γραφήΗ Καλογερίδου λοιπόν μrsquo αυτό το πρώτο της βιβλίο δεν απέδειξε μόνο πως ξέρει να αφηγείται κερδίζοντας τον αναγνώστη Απέ-δειξε πολύ περισσότερο πως αγαπάει τον άνθρωπο πως τον ξέρει καλά και τον τιμά με τη γραφή της

Γράφει Η Δήμητρα Σμυρνή -Φιλόλογος

Σοφία καλογερίδου ldquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάrdquo

Ένα βιβλίο μνήμης που οδηγεί στο χτες Από τις εκδόσεις Παράξενες μέρες 2016

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 17

Έκφραση 18

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΚοινωνική Συνεταιριστική ΕπιχείρησηΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία που ανοίγει σε μια παράξενη εποχήΈνα καταφύγιο για τους νέους συγγραφείς που θέλουν να ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμοΈνα βλέμμα σrsquo αυτό που γίνεται εκεί έξω αυτό που συμβαίνει τώρα σε κάθε πόλη σε όλη τη χώρα σε όλο τον πλανήτηΣrsquo αυτό το σπίτι υπάρχει μια θέση για σημαντικά βιβλία που έλαμψαν στην εποχή τους και πρέπει να τα ξαναγνωρίσουμεΟι Παράξενες Μέρες είναι ένας ελληνικός εκδοτικός οίκος ανοιχτός στα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό Ελ-ληνικός επειδή ξεκινάμε από εδώ και ψάχνουμε πρώτα το δικό μας παρελθόν προσπαθούμε να διακρίνουμε το δικό μαςμέλλον αλλά το βλέμμα μας αγκαλιάζει όλο τον κόσμο Ακόμη περισσότερο αγαπάμε το διαφορετικό και πολεμάμε οτι-δήποτε σκοτεινιάζει ακόμη περισσότερο τις παράξενες μέρες μαςΈνας εκδοτικός οίκος που ανα-ζητάει συγγραφείς που έχουν κάτι σημαντικό να αφηγηθούν Θα διαβάσουμε με προσοχήκάθε κείμενο και θα αποφασίσουμε την έκδοσή του αν μας ενδιαφέρει ως αναγνώστες Αυτό και τίποτε άλλο θα είναι τοκριτήριό μας Τα βιβλία μας θα έχουν προσιτή τιμή και θα τα διαδίδουμε με ένα απλό δελτίο τύπου χωρίς προκάτ κριτικέςκαι ψεύτικα στολίδια Το ζήτημα για μας είναι να εκφράσουμε το σήμερα Αν το καταφέρουμε αυτό δεν έχουμε ανάγκητα κόλπα του μάνατζμεντ Εδώ μιλάμε για βιβλία Μιλάμε γιrsquo αυτό που αγαπάμε Μιλάμε για το σήμεραΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ

Ένας εκδοτικός οίκος που εκμεταλλεύεται την αγωνία και τα όνειρα των νέων συγγραφέωνΈνας εκδοτικός οίκος που laquoπουλάειraquo προκαταβολικά το βιβλίο στον ίδιο τον συγγραφέαΈνας εκδοτικός οίκος που διαπλέκεται με κυκλώματα προώθησης laquoδημιουργώνraquo που ξεκινούν από την πιο απλή μορφήlaquoτου γνωστού μας παιδιούraquo και φτάνoυν μέχρι τα εξειδικευμένα συστήματα προώθησης και καθιέρωσης συγγραφέων μετη μέθοδο του (διαφημιστικού) σωλήναΈνας εκδοτικός οίκος που προτάσσει τις ανάγκες του management από την αγάπη για τη γραφή και τα βιβλίαΠαράξενες μέρες για εκδόσειςΜπορεί να είναι παράξενες οι μέρες Και πότε δεν ήταν Αλλά και τώρα και πάντα έχουμε ανάγκη τα βιβλίαΓια να αντέ-

ξουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ομορφύνουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ονειρευτούμε έναν καλύτεροΜε ποιον τρόποΠρο-σφέροντας αυτό που αξίζει να διαβάσετεΕίμαστε εδώ και σας περιμένουμε Συγγραφείς με ταλέντο και εμμονές (μπορείκαι με το χάρισμα) παράξενοι γραφιάδες μανιακοί αναγνώστες και απλοί βιβλιοφάγοιΕίμαστε εδώ για να σας φέρουμεκοντά Και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε περισσότερο στη ζωήΜπορεί να επιβιώσει κάποιος έτσιΠοιος ξέρει Αλλάαξίζει τον κόπο να δοκιμάσουμε

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία

ΟΠολιτιστικός Σύλλογος Παραδο-σιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo δρα-

στηριοποιείται στο βόρειο τμήμα τηςΛέσβου και από το 2012 έχει επεκτείνειτις δραστηριότητές του και στηνΑθήνα ιδρύοντας το πρώτο του - αυ-τόνομο- παράρτημα στο Νέο ΗράκλειοΑττικής Βασικός άξονας των δραστη-ριοτήτων του Παραρτήματος είναι ηεκμάθηση παραδοσιακών χορών απόόλη την Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα λει-τουργούν και τμήματα μοντέρνουχορού γυμναστικής εκμάθησης παρα-δοσιακών οργάνων και τραγουδιούκαθώς και τμήμα θεάτρου Υπεύθυνοςτων χορευτικών τμημάτων είναι ο Γρη-γόρης Γρηγορίου με καταγωγή απότον Μόλυβο της Λέσβου Με σύμβολότου το κάστρο της Μήθυμνας ο laquoΜό-λυβοςraquo έχει ως στόχο την προστασίακαι τη διάδοση της πλούσιας κληρονο-μιάς του τόπου μας Η προσέγγιση τηςπαράδοσης μέσα από το χορό τη μου-

σική το τραγούδι και τα δρώμενα είναι για τα μέλη του ο ορίζοντας εκείνος μέσα από τον οποίο θεραπεύουν αρνητικές όψεις του σύγχρονουπολιτισμού δρώντας συλλογικά και με πνεύμα εθελοντισμού Στις 10 Αυγούστου 2016 το Παράρτημα θα δώσει και φέτος το καθιερωμένοραντεβού του και θα ανταμώσει τον μητρικό Σύλλογο στο Κάστρο του Μολύβου στη Λέσβο στο 16ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Μή-θυμνας ενώ το φθινόπωρο στις 15 Σεπτεμβρίου στο Ν Ηράκλειο Αττικής θα παρουσιάσει χορούς από όλη την Ελλάδα στα laquoΗράκλεια2016raquo Ας ανταμώνουμε πάντα με χορούς και τραγούδια

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδοσιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσα από το χορό

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 18

Έκφραση 19

Αναζητώντας την Άρτα

Γυρίζω από πλατεία σε πλατεία Κάθομαι σεκάποιο παγκάκι για λίγο κι απέ σε κάποιο laquoκαφέ raquoΔεν υπάρχουν πια εκείνα τα παραδο-σιακά καφενεία με τα στρογγυλά τσίγκινατραπεζάκια άλλα με το ξεβαμμένο πράσινο ήτο μπλε Μερικά τους σκουριασμένα έναγύρωΚοιτάζω τις πόρτες μία ndash μία σα νάναι να θυ-μηθώ ένα άνοιγμα που πίσω του περίμενε ηhellipνα μου δώσει τάχα την άλγεβραΣτην έκτη σελίδα ψιθυρίζει Ναι εκεί υπάρχει με μολύβι Σ` αγαπώ Στη στροφή της ανηφόρας για τα προσφυ-

γικά σηκώνω μια πέτρα να βρω από κάτω ανκάποια από τις πατημασιές του χρόνου ξέ-φυγε από την ισοπεδωτική μανία της ασφάλ-τουΆδικα ψάχνεις λέει Καιρό που μετακόμισαναπό τα μάτια ndashπλημμυρίζανε κάθε τόσο πουφοβήθηκαν- στην καρδιά κι από κει ndashούτεπου τις χώραγε-κόνεψαν σε μια ξεχασμένηάκρια του νου κι έρχονται απρόσκλητες λευ-κοντυμένες οπτασίες στο φεγγαρόφωτο τουΜάηΚάθομαι να πιω ένα ούζο Γύρω ndashτριγύρω

άγνωστα πρόσωπα Νέοι οι περισσότεροιΜε τα σκισμένα ndash ξεβαμμένα τζιν σακουλια-σμένα στα γόνατα και τα μπράτσα γεμάτατατουάζ σαν κατάδικοι που δραπέτευσαναπό κάποιο κάτεργοΓυρίζω τρέχοντας πίσω να θυμηθώ Αφηνιά-

ζει ο νους Στου Σκαντάλη- είχε πει Περίμενέμε θα ρθώ με τηhellipτάχα να σου φέρω τη με-τάφραση του Λυσία Να κοιτάξεις στο τέλος-Είστε ξένος -με ρωτάει η ευγενική περιέρ-

γεια του μοναχικού πελάτη πρωινού όπως κιεγώ από το διπλανό τραπέζιΝαι λέω ξένος Περαστικός για την ΆρταΜε κοιτάζει περίεργα Μα είστε στην Άρτα ndash

λέει Εδώ είναι η Άρτα-Α λέτε για την πλατεία Τα κτήρια Την οδό

Σκουφά Το ουζερί του Κακαβά η πλατείαΚιλκίς Αυτά ναι είναι εδώ Όμως τα άλλαhellip- Τα άλλα Μήπως ψάχνετε για την Παναγίατην Παρηγορίτισσα Καλέ μου Αρτινέ Όχι δεν ψάχνω την Πανα-γία την ΠαρηγορίτισσαΑυτή ούτε που ξέρω ποια είναι Ψάχνω γιατην Παριορίτσα για το Μονοπλιό Για την Κασοπίτρα -----------Δυο τραπεζάκια πιο κει ένας γεροπαλαιός

μετράει χάντρες στο κεχριμπάρι του και νοι-ώθω πως έχει στήσει αφτί Με κοχεύει κιόλαςμε μισόκλειστα μάτια-Αυτά δεν υπάρχουν πια-επεμβαίνει Κερνάςένα τσίπουρο να σου πω που θα τα βρειςΣηκώνεται κι έρχεται δίπλα μου Ανασηκώ-

νει το κασκέτο του και σκύβει δίπλα στ `αφτίμου Μέσα στη ψυχή σου-λέειΜόνο εκεί

5-6-16Σταύρος Ιντζεγιάννης-συγγραφέας-

ποιητής -δημοσιογράφος-ένας Αρτινόςνέος hellip87 ετών που ζει στην Πάτρα

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο Μας βάλαν σε μια βάρκαΚαι δυνατή βροχή Μου δώσαν δυο κουπιάΜε σύραν δουλεμπόροι μας είπαν δρόμο τώρα Το Αιγαίο να διαβώ Χτυπάτε για στεριά

Το κύμα μεγαλώνει αδειάζαμε με βάρδιεςΚαι τρέμει το σκαρί με χίλιες προσευχέςΝερό στην βάρκα μπαίνει περνούσαν και οι ώρες Γιατί είμαστε αρκετοί Μα πουθενά ακτές

Κλαίμε όλοι την Συρία Κλαίμε όλοι την Συρία Και την κεντρική Ασία και όλα τα μικρά παιδάκιαΚλαίμε τους αδικημένους κλαίμε μάνες πατεράδεςΤου Αιγαίου τους πνιγμένους Και τα΄αβάπτιστα μωράκια

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο σαν ήρθε η άλλη μέραΈνα κύμα σαν βουνό έβλεπα μόνο ουρανόΜας έκοψε στην μέση χαθήκαν οι συντρόφοιΤην βάρκα μας στα δυο και κλάμα ως τον θεό

Μας μάζεψαν οι ναύτες με πήγαν στην ΕλλάδαΣε πλοίο φορτηγό τα σύνορα κλειστάΤι απογίναν οι άλλοι την νύχτα δεν κοιμάμαιΔεν ξέρω να σας πω Τι γίναν τα παιδιά

Στέλιος Τσίκος επιγραφές - ποιητής στιχουργός

Οδημόσιος έπαι-νος η αναγνώ-

ριση και η ανάδειξηηθικών αξιών στιςμέρες μας είναι τοαπαραίτητο ανά-χωμα πολιτισμούστην ανθρώπινη πο-ρεία μαςΑκέραιοι άνθρωποι ανάμεσά μας κόντρα στο κυνήγι του πλούτου τη φρίκητης βίας και την αναλγησία της ατομικής επιβίωσης και υπεροχής προτά-σουν το ανάστημά τουςΑραιά μεν αλλά η αρετή καταφέρνει να γλιστράει και στις μέρες μας με αληθι-νές λέξεις και μεγάλους συμβολισμούς όταν στην πράξη ξεπερνά τα προ-φανή και απλώνει διακριτικά τις ανθρώπινες ευαισθησίεςΔεν διδάσκεται και δεν κωδικοποιείται η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη Κουβα-λιέται μέσα μας και οριοθετεί τη ζωή μας Δεν αντέχεται όλος αυτός ο πόνοςπου βιώνει σήμερα η γενιά μας χωρίς τους Σαμαρείτες μαςΈνας σύγχρονος Σαμαρείτης ήταν και ο οδηγός του Υπεραστικού ΚΤΕΛΆρτας με το λεωφορείο Νο 44 Υπέργηρος συνταξιούχος στις 30052016 πουέκανε τη διαδρομή για το χωριό του λησμόνησε το τσαντάκι του κατεβαίνον-τας δίπλα στο κάθισμα με την μηνιάτικη σύνταξη μέσα βιβλιάρια του και άλλαπολύτιμα προσωπικά είδηΟ τίμιος οδηγός και αφού περιπλανήθηκε σε άλλα δρομολόγια το τσαντάκιαναζήτησε τον επιβάτη για να παραδώσει αυτούσιο το περιεχόμενό του Ηπράξη της ανεύρεσης και της επιστροφής αποκτά ιδιαίτερη δυναμική καιηθικό έρεισμα και από το γεγονός ότι όχι μόνο δεν δέχθηκε ένα συμβολικό φι-λοδώρημα αλλά είπε ο εξαίρετος οδηγός ότι ήταν ευτυχής στιγμή για τον ίδιονα μοιραστεί την χαρά με τον απαρηγόρητο-ευτυχώς για λίγο- συνταξιούχοΗ ζωή του καθενός μας λοιπόν είναι ότι δίνουμε και οι μικρές αυτές ιστορίεςθέλουμε να επαναλαμβάνονται για να κρατά ο κόσμος και την ομορφιά τουΟ έντιμος και ευγενικός πολίτης ξέρει να αφήνει καλό και μεγάλο ίχνος στηνπερπατησιά του γιατί ακούει δυνατά τη φωνή της συνείδησής του Σε ευχαρι-στούμε θερμά οδηγέ Στέλιο και ο μπάρμπα Κώστας θα σε περιμένει στομικρό καφενεδάκι του χωριού του για ένα καφέ βαρύ γλυκό και πολύ κουβένταόπως παλιά

Ο ανηψιός του ΤΑΚΗΣ ΝΤΑΛΑΣ

Ένας άλλος κόσμος

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 19

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 9

Ο ΑντριάνΖογκράφι ηλικίας είκοσι δύο ετών εγκαταλείπει τη χώρα του για πρώτη φορά το Δεκέμβριο του 1906 Μπαρκάρει στην Κωνστάντσα για την Αλεξάνδρεια της ΑιγύπτουΗ ημερομηνία αυτή έχει ιδιαίτερο βάρος στην ύπαρξή του Μέχρι τις παραμονές του Μεγάλου Πολέμου ο νεαρός μας ιδεαλιστής θα είναι εραστής της Μεσογείου Η Ρουμανία και η Μπραϊλα όπου η μητέρα του μοχθεί μες στην αγωνία δεν θα τον ξαναδούν παρά μόνο μετά απrsquo όσο καιρό θέλουν τα χελιδόνια να μεγαλώσουν τα μικρά τουςΣτις σελίδες που ακολουθούν ο Αντριάν διηγείται ο ίδιος τις κυριότερες σκηνές από την παραμυθένια μεσογειακή του εμπειρία

ΠΑΝΑΪΤ ΙΣΤΡΑΤΙ

Οι φίλοι μου ισχυρίζονται πως έχω τη στόφα συγγραφέα και θα ήθελαν να δοκιμάσω να γράψω κάτι άλλο από άρθρα Μπορεί όμως κανείς ναείναι συγγραφέας χωρίς επινοητικό πνεύμα Αυτή είναι η δική μου περίπτωση Είμαι ανίκανος να φανταστώ μιαν ιστορία την οποία δεν έχωζήσει στα βασικά της έστω σημείαΕχθές φεύγοντας από τη Μπραϊλα μου είπανε πάλι- Απίθανα πράγματα θα δεις Κοίταξε λοιπόν να σκαρώσεις κανένα αφήγημα καμιά νουβέλαΟι συμβουλές αυτές μου ραγίζουν την καρδιά Δεν θέλω τίποτε περισσότερο από το να μπορέσω να γράψω ωραία αφηγήματα ή και κάποιομυθιστόρημα γιατί η ψυχή μου είναι ένα καζάνι που βράζει Όμως όποτε επιχείρησα να γράψω κάποιο διήγημα τίποτε αξιόλογο δε βγήκε απότην πένα μου Το μυαλό μου σταματάει τη στιγμή ακριβώς που πιάνω να κάνω το σκαρίφημα και της πιο μικρής ιστορίας Και η απογοήτευσημου παγώνει την καρδιά Οπότε αυτή τη φορά προτίθεμαι να σημειώσω έτσι απλά κάποια περιστατικά από τη ζωή μουΑπόψε στις 12 Δεκεμβρίου 1906 η ευκαιρία είναι μοναδική δραπετεύω από τη χώρα μου Φεύγω για την Αίγυπτο Σαν ψέμα μου φαίνεται Θαείναι το ωραιότερο αφήγημα των ονείρων μουΠαιδί στο σχολείο έμενα εκστατικός μπροστά στις βιβλικές εικόνες που αναπαριστούσαν φαραώ αιγυπτιακούς ναούς και φοίνικες Στεναχω-ριόμουν λοιπόν που δεν ήμουν χελιδόνι να πεταχτώ πάνω από τη Μεσόγειο ανάμεσα στο μπλε τrsquoουρανού και της θάλασσαςΝα γιατί είμαι ανυπότακτος σε κάθε είδους μεθοδευμένο σκοπό όπως αυτός της μητέρας μου που ήθελε να με κάνει έναν φιλήσυχο πολίτητης Μπραΐλα Θεέ μου τί πιο ολέθριο από το να έχεις τον αστράγαλό σου αλυσοδεμένο στο λιθόστρωτο ενός μέρους κακόμοιρου που μπορείνα το βρέχει ο Δούναβης μα που ο ορίζοντάς του είναι πάντα ο ίδιος όπου δεν σου τυχαίνει τίποτε το υπέροχο όπου μια ολόκληρη ύπαρξηθρυμματίζεται όπως στη φυλακή Ενώ η γη έχει τόσο πλούτο σε διαφορετικές ομορφιές και η ψυχή μας τόση δίψα για θάμβοςΜεσόγειοςhellip Νομίζω πως θα λιποθυμήσω εκείνο το επόμενο πρωί όπου τα μάτια μου ξάφνου θα βουτήξουν στο εκθαμβωτικό της απέραντοΚοντεύει μεσάνυχτα Δεκαπέντε βαθμοί υπό του μηδενός Ο βοριάς φυσά με μανία και οι ριπές του χιονιού τυφλώνουν τους φτωχούς ναύτεςπου καταπιάνονται με τις ετοιμασίες της αναχώρησης Το ΌριανΕξπρές μόλις αφίχθη με δύο ώρες καθυστέρηση Ο μηχανικός θυμωμένοςοπωσδήποτε μπλόκαρε τόσο απότομα τους τροχούς που έκανε την αμαξοστοιχία να ουρλιάξει με κάθε της σιδερικό ldquoΟρίστε πάρτε το σκυ-λοτροφείο σας κι αφήστε με να πάω στη γυναίκα μουrdquoΠερίπου μια ντουζίνα φαντάσματα κρυμμένα εξολοκλήρου μέσα στις γούνες τους βγήκαν από τα φιλόξενα διαμερίσματα του τραίνου για ναχωθούν πενήντα βήματα πιο πέρα μες στις φιλόξενες καμπίνες του πλοίου Είναι άνθρωποι πολύ πλούσιοι που έρχονται από πολύ μακρυάαπό το Παρίσι από το Λονδίνο Εξοργισμένοι λόγω της καθυστέρησης βλαστημούσαν τις στέπες του Μπαραγκάν όπου κόντεψαν να περάσουνολόκληρη τη νύχτα και να χάσουν το βαπόρι μας για την Ανατολή Φαίνεται μάλιστα πως εκστόμισαν και βρισιές στις γλώσσες τους που προ-ορίζονταν για τη χώρα μου κάτι που με αφήνει απολύτως αδιάφορο αλλά που μου φαίνεται και αστείο μαζί διότι οι κύριοι αυτοί φαντάζονταιότι τώρα δα θα σηκώσουμε άγκυρα και αύριο το μεσημέρι δώδεκα νταν θα τους αφήσουμε στην ΚωνσταντινούποληΚάθε άλλο Μπορεί ο άγριος χειμώνας να είναι ο εχθρός των τραίνων αλλά δεν παύει να lsquoναι ο εχθρός και των μοντέρνων καραβιών όπως τωνδικών μας που καίνε μαζούτ και που με το φοβερό αυτό κρύο δεν μπορούν να προμηθευτούν τα καύσιμά τους Το μαύρο υγρό έχει γίνει πάγοςΟι αντλίες αδυνατούν να γεμίσουν τις δεξαμενές του πλοίουΑυτό το γνωρίζουν ήδη μες στα σαλόνια και ανησυχούν Ένας αξιωματικός πηγαίνει κάθε τρεις και λίγο να καθησυχάσει αυτόν τον απαιτητικόκόσμο ενώ στη γέφυρα οι διαταγές αντηχούν όλο και πιο νευρικές και οι ναύτες τρέχουν πανικόβλητοιΤί θλιβερό που είναι όλο αυτό Βλέπω τους μεν μέσα στα πολυτελή σαλόνια να κάθονται αναπαυτικά και να διαβάζουν τις εφημερίδες τουςΒλέπω τους δε μαστιγωμένους από το βοριά με τα μάτια τους να τρέχουν δάκρυα τα χέρια ξυλιασμένα από το κρύο να μην ξέρουν τί ναπρωτοκάνουν Κι αναλογίζομαι πόσο μεγάλη αδικία βασιλεύει στη ζωή Ποιός ξέρει άν κι από τους μεν κι από τους δε ο καθένας βρίσκεται δι-καίως στη θέση του Μα ακόμη κι αν όντως είναι έτσι και πάλι είναι θλιβερό διότι αυτοί που παλεύουν εκεί έξω δεν είναι σκυλιά αλλά άνθρωποιπου υποφέρουν με την ανθρώπινη καρδιά τους Ότι κι αν είναι εκείνος ο ναύτης εκεί ευφυής ή χαζός ζει μια ζωή πολύ σκληρή κι ο νους μουδεν το χωράει πώς μπορεί κανείς να μένει αδιάφορος μπροστά σrsquoαυτή τη μοίρα Ιδού το ερώτημά μου Και αυτό θα ξαναρωτούσα πάλι άναύριο αντιστρέφονταν οι ρόλοι Εντέλει όλα τα δόγματα κι όλες οι θεωρίες με τις ασαφείς τους ερμηνείες μου φαίνονται στείρα Άν η καρδιάτου ανθρώπου είναι τόσο σκληρή μπροστά στον πόνο του άλλου πάει ελπίδα δεν υπάρχει Τίποτα δεν μπορούν να αλλάξουν οι θεωρίες Το μόνο που θα φέρουν στον κόσμο είναι μία κατrsquoεπίφαση δικαιοσύνη αλλά όχι τη δικαιοσύνη Αυτήν περιβεβλημένη με οίκτο μόνο οι θρησκείεςήταν ενδεδειγμένες να την κάνουν να βασιλέψει ανάμεσα στους ανθρώπους Οι θρησκείες όμως έχουνε χρεωκοπήσει Και δεν ανασταίνονταιοι νεκροί Κατεβαίνω συχνά να ζεσταθώ στο εστιατόριο της τρίτης θέσης και ξανανεβαίνω να δω αν τελείωσαν το γέμισμα της δεξαμενήςΘέλω να δω το καράβι να αναχωρεί να απομακρύνεται να το καταπίνουν τα σκοτάδια της Μαύρης Θάλασσας Ύστερα θα πάω να πλαγιάσωΤώρα είναι δύο το πρωί Όλοι σχεδόν οι επιβάτες κοιμούνται Μόνο ένας κάποιος Ρουμάνος από τη δεύτερη θέση δρασκελίζει το σαλόνι καιπότε πότε βγαίνει να ρωτήσει τον πρώτο ναύτη που βρίσκει μπροστά του― Τί θα γίνει επιτέλους Θα τελειώνουμε καμιά φορά μrsquoαυτό το μαζούτΈνας γεροδεμένος άνδρας του απαντά― Μα αυτό κύριε δεν είναι πια μαζούτ έχει γίνει γιαούρτι Κομμάτια-κομμάτια έρχεταιΚαι το βουβό βλέμμα του άνδρα συμπληρώνει ldquoΣας ενοχλεί αυτό κύριε Τί να πώ κι εγώrdquoΝαι τί να πεί κι εκείνος που έχει γεμίσει όλος πίσσα που έχει μουδιάσει απrsquoτο κρύοΘαύμασα την απάντηση την ακλόνητη στάση αυτού του φίλου Στη θέση του εγώ δεν θα μπορούσα να είμαι τόσογενναίος Είναι φανερό πωςη ψυχή των ανθρώπων αυτών είναι σκληραγωγημένη Έρχονται από τόσο πολύ πιο μακριά απrsquoόσο εκείνοι απrsquo το Παρίσι και το ΛονδίνοΑχ πώς θά lsquoθελαναrsquoχω τη δύναμη για νrsquoαναγκάσω τους ανθρώπους να lsquoναι δίκαιοιΤο Δακία έφυγε από το λιμάνι σαν πειρατής Ούτε που το κατάλαβα Βρισκόμουν στο εστιατόριο ακούγοντας απορροφημένος τις οδυνηρέςεξομολογήσεις ενός δυστυχισμένου πατέρα του οποίου έγινα φίλος όταν ένα πλουμμrsquoέκανε να πιστέψω πως χάθηκε η γης κάτω απrsquo τα πόδιαμας Τρέξαμε αμέσως έξω Το βαπόρι έβγαινε ολοταχώς στο πέλαγος μέσα σε μια θάλασσα αφηνιασμένη Πίσω μας η Κωνστάντσα ίσα πουμας μαρτυρούσε την εγκατάλειψή της με μερικά φωτεινά σημεία που τρεμόσβηναν μέσα σrsquo ένα μαύρο κατράμι

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

laquoΜουσσάraquo του Παναϊτ Ιστράτι (1934)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 9

Έκφραση 10

Εμείς όμως διεισδύαμε σrsquoένα σκοτάδι ακόμη πιο τρομακτικό Μεγαλοδύναμε πώς μπορεί να δείχνουμε τέτοια εμπιστοσύνη στα στοιχειάΠόση γνώση έχουν κατακτήσει οι άνθρωποι ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν με τόση τόλμη την μπαμπεσιά των ωκεανών Μανούλαμου Θα ήθελες να μείνω για πάντα κολλημένος στα φουστάνια σου αλλά κοίταξε εδώ ένα τόσο δα βηματάκι έξω από τη φωλιά μου κι αμέ-σως η ύψιστη ύπαρξη ανυψώνει στα μάτια μου μιαν ακρούλα από το πέπλο που κρύβει τη φοβερή της μαγεία Άν ήξερες τί χαρά ευγνωμω-σύνης πλημμυρίζει αυτή τη στιγμή την καρδιά μου σαν σκέφτομαι εκείνον τον άνθρωπο εκεί που πάνω στη γέφυρα μεριμνά για τη ζωή μουΧάρη σrsquoαυτόν στη δική του γνώση αύριο το μεσημέρι θα είμαι στην πρωτεύουσα των σουλτάνων όπου ποτέ συγγενής των συγγενών σουδεν έχει πατήσει το πόδι του Ύστερα ο Πειραιάς του πατέρα μου η Σμύρνη και τέλος σε μια βδομάδα από τώρα η Αίγυπτος των ονείρωνμουΘα ζήσω ένα παραμύθι ονειρικό εγώ ο πένης που με γέννησε μια πλύστρα που δεν έχω καν διαβατήριο ούτε και με τί να πληρώσω οκτώημέρες ελευθερίας Η ψυχή μου θα δονείται από χίλιες δυο ευγενείς συγκινήσεις που ποτέ δεν θα είχε γνωρίσει μαραζώνοντας στη ΜπραϊλαΔεν είναι αυτή μια πρώτη μεγάλη κατάκτηση του πνεύματός μου που διψά για το άγνωστοΕίναι αδύνατον να σταθεί κανείς εκεί έξω Τεράστιες ποσότητες νερού λούζουν το κατάστρωμα Το κρύο σου τρυπά το κόκκαλο Ύστεραπαρά την έξαψη που με κατέχει πρέπει να κοιτάξω να κοιμηθώ και λιγάκι ώστε να μην είμαι κατάκοπος αύριο το πρωί όταν θα μπαίνουμεστο ΒόσποροΚάποιοι φίλοι ναύτες προθυμοποιήθηκαν να μου παραχωρήσουν το κρεβάτι τους για να ξαπλώσω όσο εκείνοι θα έχουν βάρδια μια που ητρίτη θέση είναι σε άθλια κατάσταση καθώς οι άνθρωποι έχουν αρχίσει ήδη να ξερνοβολούν Πήρα μαζί μου και τον καημένο γέρο πατέρατον οποίον μόλις γνώρισα και τον αγαπώ για το κουράγιο του μες στην κακοτυχίαΕίναι ένας Εβραίος γύρω στα εξήντα βαφέας κτιρίων όπως κι εγώ Λέγεται Μορίτζ αλλά θέλει να τον φωνάζωΜουσσά παρατσούκλι πουτου έβγαλαν οι Άραβες όταν ήταν παιδί και ακολουθούσε τον πατέρα του πλανόδιο ωρολογοποιό στα χωριά της Μικράς Ασίας απrsquoόπουκρατά μια τρυφερή ανάμνησηΚαημένε Μουσσά Ξαπλωμένοι στα κρεβάτια μας που ήταν το ένα επάνω απrsquo τrsquo άλλο ανάμεσα σε ναύτες που ροχαλίζουν συνεχίζει να μουεξηγεί τους λόγους αυτού του ταξιδιού στην Αίγυπτο που μόνο χαρά δεν είναι για κείνον Πηγαίνει με την ελπίδα να μεταπείσει και να επα-ναφέρει στο ποίμνιο τη μία από τις κόρες του οδηγημένη στην ακολασία από έναν προστάτη κι εγκατεστημένη στην Αλεξάνδρεια επιδώκονταςνα κάνει περιουσίαΟ Μουσσά αφηγείται κι ανακατεύει αστεϊσμούς και δάκρυα Λέει ότι η Σάρα είναι το ωραιότερο παιδί τουbull αλλά τόσο ξεροκέφαλη που εκεί-νος δεν έχει καμία ψευδαίσθηση σχετικά με τα επακόλουθα της επιχείρησής της― Ποιός ξέρει κραυγάζει Θέλω να την ξεμπλέξω απrsquo αυτόν τον τύπο αλλά εκείνη είναι ικανή να αντιστρέψει τους ρόλους και να με κάνειεμένα τον ίδιο πατέρα-προαγωγό Τί λες καλέ μου Αντριάν Θα lsquoθελες να με βοηθήσεις στην περίπτωση αυτή Είσαι νέος και ανδρείος Τηςαρέσει αυτό Κάνε ότι μπορείς για να τσιμπηθεί μαζί σου (Να ορίστε κάνω κιόλας τον προξενητή) Σου τη δίνω γυναίκα σου Κι άν σε τρώνεοι σκέψεις για τις αιγυπτιακές περιπέτειές της σαν γυρίσουμε πίσω την αφήνεις και διαλέγεις κάποια άλλη από τις κόρες μου Ολόκληροχαρέμι έχω στο σπίτιΤέσσερις έχει Και τρεις γιούς οι μόνοι που φέρνουνε ψωμί στο σπίτι Και ο ίδιος του δουλεύει αλλά εννέα στόματα είναι αυτά Για νακαλύψει τα έξοδα ετούτου του ταξειδιού χρειάστηκε να αποτανθεί στη θεία πρόνοια της Ισραηλίτικης Κοινότητας η οποία του πρόσφερεκάτι ίσα ίσα για να πληρώσει το πηγαινέλα μαζί με τη διατροφή του Αλλά τίποτα για το ενδεχόμενο ταξίδι της κόρης του Βέβαια εκείνηισχυρίζεται πως έχει στην ιδιοκτησία της ένα ldquoωραίο μπαρrdquo στην Αλεξάνδρεια όπου συχνάζουνε πολλοί αξιωματικοί του ναυτικού― Θα το πουλήσουμε το μπαρ αποφασίζει ο Μουσσά με πατρική πυγμή και θα πάμε όλοι μαζί εσύ εκείνη κι εγώ στο Κάϊρο όπου έχω ένανφίλο μου παλιό που θα lsquoθελα να ξαναδώ κι έπειτα θα επιστρέψουμε στη Ρουμανία Θέλεις ΑντριάνΕίμαι αναγκασμένος να του απαντήσω καταφατικά για να μην τον δυσαρεστήσω Όμως ακόμη κι αν το σχέδιό του πραγματοποιηθεί έτσιόπως το θέλει δεν έχω καμία όρεξη να ξαναδώ μέσα σrsquo ένα μήνα το σιβηρικό Βουκουρέστι που κλόνησε την υγεία μουbull πόσο μάλλον ναπαντρευτώ μιάν ανυπόληπτη γυναίκα Όχι Θέλω να περάσω όλο το χειμώνα στην ΑίγυπτοΓια τα υπόλοιπα αποφασίζει ο Μιχαήλ όχι εγώ Στο εξής θα του είμαι υπάκουος σαν αρνί Εκείνος έχει μια καλή θέση στο ξενοδοχείο Roy-alduCaire και θα μπορέσει να με βάλει κι εμένα εκεί με τη σειρά μου Και τέρμα οι παράτολμες ενέργειες Δεν μου έχουν βγει σε καλό Πάνταεκείνος είχε δίκιο Αυτή τη φορά δεν θέλω να τον αποχωριστώ Θα ζήσουμε μαζί μια ωραία μεσογειακή ζωή Τον άτιμοhellip Με τιμώρησεσκληρά φεύγοντας μόνος του για την Αίγυπτο αλλά την άξιζα την τιμωρία αυτή Έπρεπε να το έχω καταλάβει μια και καλή ότι ο σπουδαίοςαυτός φίλος είναι καλύτερος οδηγός και να του αφήσω το πηδάλιο Στη Ρουμανία θα τραβούσε το πράγμα Είχα τη μάνα μου που με γλίτωνεαπό τα ζόρια Στο εξωτερικό τέλος Κάθε απειθαρχία μπορούσε να μου κοστίσει φρικτή απομόνωση την απόλυτη δυστυχία Με τα ρουμάνικακαι τα ελληνικά μου δεν θα μπορούσα να κάνω και πολλά ενώ ο Μιχαήλ που κατέχει πολλές σπουδαίες γλώσσες πάντα θα τα καταφέρνειΤί χαρά όταν με δει σε λίγο να εμφανίζομαι ξαφνικά μπροστά του από το πουθενά Καλέ μου Μιχαήλhellip Αδελφέ μουhellipΦτάσαμε στην Κωνσταντινούπολη με δύο ώρες μοναχά καθυστέρηση Κι η όψη του κόσμου μοιάζει εντελώς αλλιώτικη είναι να μην το πιστεύεικανείς Μέσα σε δώδεκα ώρες διαδρομής με το βαπόρι περνάς από το φρικτό χειμώνα στη γλυκύτερη άνοιξη Εδώ είναι μήνας Μάϊος Χλο-εροί λόφοι που καθρεφτίζονται μες στη θάλασσα του Βοσπόρου μεγαλοπρεπή λίμνη που τη διασχίζουν προς κάθε κατεύθυνση ολόκληρηστρατιά από μηχανοκίνητα επιβατηγά πλοία καϊκια λέμβους και βάρκες Όλη η ζωή απλώνεται μες στο δρόμο εκεί δουλεύουν εκεί τρώνεεκεί κοιμούνται εκεί διασκεδάζουν μερικές φορές πλάϊ στη βρώμα των σκύλων Τα καφενεία έξω σφύζουν από Τούρκους που παίζουνγκιουλμπαχάρ καπνίζουν ναργιλέ ονειροπολούν Η δυστυχία είναι μεγάλη στην πρωτεύουσα του Αμπντούλ-Χαμίντ Δέκα βαρκάρηδες ήαχθοφόροι κονταροχτυπιούνται για τον ίδιο ταξιδιώτη Είναι ρακένδυτοι τρέφονται με τον αέραΑλλά εκείνο που μrsquo έκανε να αναλογισθώ τη Σταμπούλ των σουλτάνων που θανάτωσαν τόσους από τους βογιάρους μας είναι τα χιλιάδεςκατακόκκινα φέσια και τα πολυάριθμα τζαμιά με τους υπεροπτικούς μιναρέδες Πριν από εκατό χρόνια ο θρόνος της χώρας μου νοικιαζότανακόμη με πλειστηριασμό σrsquo αυτήν εδώ την πόλη που στο άκουσμά της και μόνο έτρεμαν οι υποτελείς της και όπου σήμερα μπορώ να κάνωπερίπατο χωρίς κανένα φόβο Πάει τέλειωσε ο τρόμος που προκαλούσε η εμφάνιση έστω και λίγων φεσιών μες στα χωριά μαςΠώς μπόρεσαν αυτοί οι άνθρωποι κι έκαναν τόσες ωμότητες Μου φαίνονται τόσο μειλίχιοι τόσο καρτερικοί Βλέποντάς τους έτσι απαθείςθα έλεγε κανείς πως είναι ανίκανοι να σηκώσουν εκείνα τα βαριά γιαταγάνια που σκόρπισαν τον τρόμο μέχρι τις πόρτες της Βιέννης ΟΜουσσά κουβεντιάζει μαζί τους με οικειότητα καθώς η τουρκική είναι η τρίτη μητρική του γλώσσα μετά τη ρουμανική και τη γίντιςΕ λοιπόν μου αρέσουν αυτοί οι άνθρωποι Δεν ξέρω αν υπήρξαν μόνο βάναυσοι κατά την περίοδο της πολεμικής τους δόξας αλλά η ldquoπαρούσαφιλοσοφίαrdquo τους όπως λέει και ο Μουσσά μου αρέσει Δεν δίνουν καμιά σημασία στον αγώνα του βιοπορισμού και δεν σκοτώνονται για τιςυλικές ανέσεις Η ξεγνοιασιά τους είναι πολύ πιο πολύτιμη και το αισθάνομαι Είναι ικανοί να κάθονται με τις ώρες στον ήλιο να θαυμάζουντις φυσικές καλλονές και να κάνουν μπουρμπουλήθρες μrsquoένα μισοσβησμένο τσιμπούκι Δεν τους βλέπω να ζηλεύουν την τύχη που έχουν σταμοντέρνα εργοστάσια τα κοπάδια εργατών σύμφωνα με τη λογική των οποίων προφανώς ο ήλιος δημιουργήθηκε για να ζεσταίνει τις γάτεςΌχι Πρώτα ο ήλιος και για τους ανθρώπους και ύστερα ο άρτος ο επιούσιος και τα κολάραΓια να μπορέσω να βγω από το πλοίο και να πάω να δω τη Σταμπούλ ελλείψει διαβατηρίου ένα κασκέτο ναυτικό μου έλυσε το πρόβλημα αμέ-σως Ο Τούρκος αστυνομικός στον έλεγχο το κατάλαβε αλλά μου απάντησε με χαμόγελο Ήξερε ότι δεν πήγαινα να κλέψω την Αγιά ΣοφιάΣουλατσάραμε σαν χαζοπούλια κοροϊδεύοντας τους τουρίστες που έτρεχαν σαν παλαβοί μην τυχόν και χάσουν τίποτα από ότι τους υπε-δείκνυε ο τουριστικός οδηγός Μπέντεκερ Φάγαμε ένα ωραίο πιλάφ ρύζι ανακατωμένο με κομμάτια αρνίσιου κρέατος κεμπάπ το ίδιο κρέαςκι αυτό αλλά στη σούβλα και ήπιαμε μερικά ποτηράκια ρακί

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 10

Έκφραση 11

Κάμποσα ποτηράκια θα ήταν σίγουρα διότι μεθύσαμε Κι αυτό μας γέννησε την επιθυμία νrsquo αγοράσουμε φέσια Έτσι ντυμένος παράταιραο Μουσσά δεν ξεχώριζε πια από τους Τούρκους με τη γαμψή του μύτη με τα μαύρα του τα μάτια και τα φρύδια με το κυρτό του πηγούνιΤου έκανα παρέα σε όλα και θέλησα ανόητα να του κάνω τον μάγκα ακόμη και στον ναργιλέ σε πείσμα όλων των προειδοποιήσεών του Άνωκάτω έγινε το στομάχι μου Τα έβγαλα όλαbull και πιλάφ και κεμπάμπ και ρακί Επιστρέψαμε με το δεύτερο σφύριγμα του πλοίου για να πάμενα πλαγιάσουμε κατευθείανΑν στην Κωνσταντινούπολη ήτανε άνοιξη στον Πειραιά και στη Σμύρνη ήταν ένα ήπιο καλοκαίρι Κάνει πολλή ζέστη αλλά όχι αποπνικτικήΜακάριοι θνητοί που δεν έχουν παρά μόνο την έγνοια της κοιλιάς τους (αλλά και πάλι) που δεν γνωρίζουν την ανάγκη να φοράει κανείςμπότες και γούνες και νrsquo ανάβει θέρμανση μέρα και νύχτα έξι μήνες από τους δώδεκα Μακάριοι πάνω απrsquoόλα που δεν γνωρίζουν τί σημαίνεινα γυρεύεις το ψωμί σου στους μείον είκοσι όταν προτιμάς καλύτερα να μείνεις νηστικός ακόμη και τρεις ολόκληρες μέρες στη σειρά παράνα πηγαινοέρχεσαι άσκοπα με κατατρυπημένα παπούτσια και να επιστρέφεις το βράδυ πεινασμένος και παγωμένοςΝαι δεν τρέφονται καλά το γράφει στο πρόσωπό τους Αυτό φαίνεται κι από τις άγριες μάχες στις οποίες ρίχνονται με την άφιξη των κα-ραβιών προκειμένου να βάλουν το χέρι τους πάνω σε κάποια βαλίτσα για να κερδίσουνε καμιά δεκάρα Αυτός ο αγώνας όμως είναι παντούσχεδόν η μοίρα κάθε απόκληρου την οποία αλλού την κάνει ακόμη πιο σκληρή το κρύο αυτός ο τρομερός εχθρός του ανθρώπου πουφέρνει αρρώστιες βάσανα ανημπόριες θανάτους και για το οποίο δεν έχουν ιδέα οι κάτοικοι αυτοί της Μεσογείου Από τις δυο δαγκωματιέςπου δηλητηριάζουν την ανθρώπινη ζωή αυτές της πείνας και του κρύου ετούτοι γνωρίζουνε μόνο την πρώτη Πολύ μεγάλο πράγμα είναιαυτό Μεγάλη ευτυχία Το εκτιμούμε ο Μουσσά κι εγώ με την καρδιά γεμάτη ευγνωμωσύνη Πετάξαμε τις μάλλινες κάλτσες μας και τα μισάαπό τα ελεεινά μας παλιόρουχα Μεταμορφωνόμαστε με ξεκούμπωτο σακάκι με καπέλο ως το αυτί με τσιγάρο στην άκρη των χειλιών μεπνεύμα ράθυμο ακολουθώντας το παράδειγμα όλων αυτών των Ελλήνων των Τούρκων των Εβραίων των Αρμεναίων που τραγανίζουνστραγάλια και λικνίζονται στον ήλιο Τους θρέφει η θάλασσα Τους ζεσταίνει ο γενναιόδωρος ουρανός Μπορεί να μην είναι πάντα αυτό αρ-κετό αλλά κι από τους ανθρώπους δεν μπορεί να περιμένει κανείς περισσότερα Ούτε κι από το Θεό τουςΜου αρέσει ο Μουσσά κάθε μέρα και περισσότερο Δεν είναι τυχαίος άνθρωπος Βέβαια δεν έχει διαβάσει πολύ στη ζωή του αλλά έχειπνεύμα ανοιχτό στα πάντα Είναι λεπτός άνθρωπος ευαίσθητος Η κατανόησή του φτάνει σε λεπτές αποχρώσεις της σκέψης Και τραγουδάμε ωραία φωνή ολόκληρα κομμάτια από όπερες και οπερέτες στα ιταλικά Ο καπετάνιος του Δακία τον άκουσε κάποιο βράδυ και τον συνε-χάρη Εκείνος τον ευχαρίστησε ευγενικά και σκέφτηκε αμέσως τα βάσανά του― Καπετάνιε άν τυχόν κάτσει η βάρκα μου στην Αλεξάνδρεια θα είχατε την καλοσύνη να με ρυμουλκήσετε ως την Κωνστάντσα― Ευχαρίστως φίλε μου Ελάτε μόνο να μου το πείτεΣτον Πειραιά ήμασταν φρόνιμοι Ξοδευτήκαμε ίσα για μια γρήγορη βόλτα με τον ηλεκτρικό ως την Αθήνα Αλλά στη Σμύρνη η ομορφιάστις αυλές στις προβλήτες στις προσόψεις στα σπίτια κατά μήκος του υπέροχου κόλπου μας πήρε το νου και ξοδέψαμε οι δυο μας γύρωστα δέκα φράγκα Τα πάντα εδώ είναι από μάρμαρο Και τί πολυτελείς ναργιλέδες πραγματικοί μιναρέδεςΜεθαύριο έκτη ημέρα του ταξιδιού θα είμαστε στην Αλεξάνδρεια Τί θα κάνω άραγε εκεί κάτω Θα βρω δουλειά Διότι όλη κι όλη μου η πε-ριουσία είναι μια στερλίναΗ καρδιά μου σφίγγεται σαν σκέφτομαι το βασανιστήριο της πείνας την έλλειψη στέγης Ενθαρρύνουμε ο ένας τον άλλον ο Μουσσά κιεγώ όταν το φάντασμα των μαύρων ημερών εμφανίζεται στη σκέψη μας Δίνουμε αμοιβαία υπόσχεση πως όποιος από τους δυο μας σταθείπιο τυχερός θα βοηθήσει τον άλλον Και θα παρηγοριόμαστε πάντα υπολογίζοντας στην επιείκεια τrsquoουρανού Ο Μουσσά προσθέτει― Κι ύστερα είναι και το μπαρ της Σάραςhellip Αν πηγαίνει καλά θα της επιτρέψω να το δουλέψει κι αυτό το χειμώνα Θα το στολίσουμε μάλισταμε μια τοιχογραφία σε στυλ μπαρόκ και θα μας πληρώσει γιrsquoαυτό με μια γερή αμοιβή Το θέμα είναι να την τραβήξουμε την καημένη από ταχέρια αυτού του ξεδιάντροπου που της παίρνει τα χρήματα και τα δίνει στο τζόγοΦαίνεται πως ldquoαυτός ο ξεδιάντροποςrdquo είναι ένας πολύ όμορφος νέος άνδρας κι ένας απαράμιλλος ζαχαροπλάστης Όποτε θέλει ldquoκάνει μιαβουτιάrdquo για τρεις μέρες σrsquo ένα ldquoεργαστήριοrdquo και ldquoξαναβγαίνει στην επιφάνειαrdquo με δέκα στερλίνες στην τσέπη Έλα όμως που δεν το θέλεικαι πολύ συχνά Τις απεχθάνεται τις ldquoβουτιέςrdquo αυτές Τον λένε Τιτέλ Και στον Τιτέλ αρέσει περισσότερο να ldquoβουτάειrdquo το ταμείο του μπαρπαρά (να βουτάει) μέσα στις ζύμες του ζαχαροπλαστείουΤώρα αφήσαμε το Αρχιπέλαγος και τα αμέτρητα μοναχικά του νησιά πλούσια σε ποίηση χρώματα ήλιο όπου δεν θα μπορούσα όμως ναζήσω για πολύ Τώρα πλέουμε στrsquo ανοιχτά της Μεσογείου Μόλις περάσαμε την ΚρήτηΗ θάλασσα είναι λάδι σαν μια ήσυχη λίμνη Κάτω από τις σόλες μας νιώθουμε και τις παραμικρές δονήσεις που μεταδίδουν οι μηχανές στοσώμα του καραβιού Και μόλις σήμερα αντιλαμβάνομαι όλη την ομορφιά του Δακία Δεν είναι ότι επιβάλλεται με το μέγεθος ή με την πολυ-τέλειά του αλλά δίπλα στα άλλα τρία βαπόρια που κάνουν την ίδια διαδρομή είναι σχεδόν μοναδικό στη Μεσόγειο για την ολόλευκη γραμμήτου Είναι ένας κύκνος Ιδού το πλεονέκτημα της καύσης του μαζούτ σε σχέση με το κάρβουνο διότι η ποσότητα αιθάλης που εκπέμπουντα φουγάρα καθιστά αδύνατη την εφαρμογή της λευκής μπογιάς σε ολόκληρο το πλοίο Τα φουγάρα του Δακία όμωςείναι σαν να καπνίζουνπίπα Και αν κατεβείτε στο λεβητοστάσιο δεν θα δείτε τίποτα από τη σκληρή προσπάθεια μιας ντουζίνας μαύρων ανδρών να κουβαλάνε τό-νους κάρβουνο στα στόμια της φωτιάς όπου τα φτυάρια δεν σταματούν ούτε λεπτό να ταϊζουν τις εστίες Τίποτα Τρεις άνδρες πεντακάθαροιμrsquo ένα κομμάτι στουπί στο χέρι περιφέρονται μπροστά στους λέβητες παρατηρούν τα μανόμετρα και ρυθμίζουν τις στρόφιγγες που εκτο-ξεύουν το μαζούτ μrsquo έναν θόρυβο εκκωφαντικόΑυτή η πρόοδος της τεχνικής καύσης στα καράβια καθώς και ο ήλιος που σήμερα ακτινοβολεί επιτρέπουν στις κυρίες της πρώτης θέσηςνα λευκοστολιστούν από την κεφαλή ως τον αστράγαλο χωρίς το φόβο μήπως λερωθούν Παγκάκια και κιγλιδώματα είναι πεντακάθαραόπως τα αντικείμενα ενός σαλονιού Επίσης το θέαμα που προσφέρει αυτή τη στιγμή το ψηλότερο κατάστρωμα είναι από τα πιο γοητευτικάΚαι γεννάει στην ψυχή μου συναισθήματα αντιφατικάΒέβαια όλοι αυτοί οι φρεσκοξυρισμένοι κύριοι ντυμένοι με το ωραιότερο ταξιδιωτικό τους κοστούμιbull όλες αυτές οι ωραίες γυναίκες γοη-τευτικές μέσα στα φορέματά τους από πέπλα όπου το λευκό κυριαρχεί όπου ένα σπάνιο κόκκινο ένα μπλε ένα πράσινο σου τρυπούν τηνκαρδιά με την ένταση του ζωηρού χρώματος κάτω από έναν εκθαμβωτικό ουρανόbull ύστερα το πανηγύρι που περιβάλλει το βαπόρι μας τοοποίο ακολουθείται από ένα σύννεφο γλάρων και χάνεται μέσα στη απεραντοσύνη της θάλασσας ― ναι όλο αυτό το θέαμα με μαγεύει Μουαρέσει το ωραίο η γυναίκα η έντονη ζωή Δεν ζηλεύω τον κόσμο αυτόν και την ευτυχία του αλλά δεν πιστεύω επίσης ότι κι ο δικός μου οκόσμος με την αθλιότητά του πρέπει να είναι παράδειγμα ζωής Εάν ήταν στο χέρι μου να διαλέξω θα προτιμούσα την ευμάρεια παρά τηνφτώχεια μουΩστόσο δεν μπορώ να διανοηθώ την ευτυχία μιας πολυτελούς ζωής στη μέση μιας καθολικής σχεδόν φρικαλεότητας που βασιλεύει σήμεραστη γη και που είναι η απόλυτη συνθήκη για την ευτυχία μιας μειονότητας Εάν αυτό ήταν το αντίτιμο για τη δική μου οικονομική άνεση ετότε θα προτιμούσα τη φτώχεια μου Θα άφηνα συνειδητά να μου φύγει από τα χέρια ο χρυσός δίσκος πάνω στον οποίο θα μου πρόσφεραντην ευτυχία μου δίπλα στη δυστυχία του άλλου Να έτσι ακριβώς τη βλέπω τη ζωή Αν άλλαζα ποτέ γνώμη για το θέμα αυτό τότε θα ήμουνένα ελεεινό ανθρωπάκι Να μrsquo έλεγαν προδότη και να με κρεμούσανΣτην περίπτωσή μου λοιπόν πρόκειται περισσότερο για μια μυστικιστική λατρεία της εντιμότητας παρά για κοινωνική θεωρία Αυτή επιτρέπειτην προσωπική ευτυχία μέσα στη γενική δυστυχία Η άλλη όχι Ποτέ Αμαρτία ψυχής Μόνο ένας τρόπος υπάρχει τελικά να είναι κανείςτίμιος να έχει τη συνείδησή του απαλλαγμένη από κάθε υποκρισία να μπορεί να κοιτάξει οποιονδήποτε ευθέως μες στα μάτια και να τουπει ldquoΔεν σου χρωστάω τίποτα Πήγαινε εν λαώ αδελφέ μου Κι αν μάλιστα επιθυμείς κι αυτό το μαύρο ψωμί που έχω στο τραπέζι μου επάνωπάρτο Μα την ψυχή μου μην την αγγίξειςrdquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 11

Έκφραση 12

Τελευταία νύχτα του ταξιδιού Και τί νύχτα Σαν αυτές που τα καλοκαίρια τον Αύγουστο στα χωριά μας μαζευόμαστε στην αυλή γύρω απόένα μαγκάλι για να ψήσουμε ρόκες χλωρού καλαμποκιού και νrsquoακούσουμε τα τζιτζίκιαΕίμαι μαζί με τον Μουσσά στην πρύμνη του καραβιού όπου η προπέλα στροβιλίζει τα νερά με μιαν ευχάριστη ρυθμική κίνηση και δημιουργείμια λωρίδα αφρού που απομακρύνεται γοργά αναβράζουσα――― ξεμακραίνει και χάνεται στο άπειρο κάτω από το φεγγαρόφωςΕίναι αργά Σχεδόν κανείς πια στη γέφυρα του περιπάτου Οι ναύτες φίλοι μάς έφεραν εδώ αρκετά περισσεύματα από την κουζίνα τα οποίακαταβροχθίσαμε με μεγάλη όρεξη Τί τύχη για εμάς να έχουμε αυτούς τους καλούς συντρόφους Σε όλο το ταξίδι μας τάϊζαν έτσι δωρεάνή σχεδόν δωρεάν (Στις ενδιάμεσες στάσεις τους κερνούσαμε κανένα ποτήρι όλο κι όλο) Δίχως αυτήν την απρόβλεπτη υποστήριξη κι οΜουσσά και εγώ δεν θα lsquoχαμε τρύπια δεκάρα στην τσέπη μας σαν φτάναμε στην Αλεξάνδρεια Διότι είναι αδύνατον να περάσει κανείς από όλααυτά τα ωραία λιμάνια και να μην κατέβει να τα επισκεφθεί για να ξεμουδιάσει λιγάκι ή ακόμη και να διασκεδάσει καμιά φορά με κάθε κόστοςεκτός πια κι άν είναι υπερβολικά οικονόμος Τώρα θα ήθελα να μείνω σιωπηλός ακίνητος Δεν θα lsquoθελα καμία ομιλία να ταράξει την ησυχίατων μοναδικών αυτών στιγμών στη ζωή μου Είμαι γεμάτος καλοσύνη ευγνωμοσύνη ελπίδα και θα μου ήταν τόσο ευχάριστο να μείνω έτσι ξα-πλωμένος στη γέφυρα μες στο σκοτάδι χωρίς νrsquoαρθρώσω λέξη νrsquoατενίζω το φεγγάρι και νrsquoαφουγκράζομαι την αναταραχή της ΜεσογείουΑλλά νά ο Μουσσά είναι απόψε πιο δυστυχισμένος από ποτέ Αφηγείται με φωνή σβησμένη το οικογενειακό του δράμα αιτία του οποίου είναιη ΣάραΔεν είναι ότι πρόκειται για άνθρωπο ευσεβή με την έννοια του θρησκόληπτου ή που δίνει μεγάλη σημασία στη γνώμη των άλλων Αλλά η ζωήτου έχει δηλητηριαστεί από την περιπέτεια της κόρης αυτής Κανένα από τα παιδιά του δεν μπορεί να παντρευτεί Η ντροπή της Σάρας τουςέπληξε όλους ― ldquoΈχετε μια πόρνη στην οικογένειαrdquo τους φωνάζουν Πόσο οδυνηρό πρέπει να είναι αυτό για έναν πατέρα Να δουλεύει σανσκλάβος για να μεγαλώσει οκτώ παιδιά και να καταλήξει εδώΕκτός αυτού ο Μουσσά κυριεύεται ξαφνικά από κακά προαισθήματα Δεν ξέρει κατά πόσο να πιστέψει αυτή την ιστορία με το μπαρ― Εάν έχει μπαρ συλλογίζεται γιατί εδώ και δυο χρόνια που είναι στην Αίγυπτο δεν την είδαμε να στέλνει ποτέ ένα φράγκο στην οικογένειάτης ένα δώρο στις αδελφές της που ξέρει ότι είναι φτωχές Όχι Ακόμη και πόρνη μία Εβραία η οποία κερδίζει χρήματα η οποία ισχυρίζεταιότι φτιάχνει περιουσία δεν μπορεί να μένει τόσο αδιάφορη στα βάσανα των δικών της Θεέ μου κι αν λέει ψέματα Αν ζει στη δυστυχία Τότεχάθηκα Τότε η γυναίκα μου θα βγει αληθινή που μου έλεγε ότι είμαι ένας τρελόγερος κι ότι θα μπλέξω από μόνος μου σrsquoαυτή τη χώρα συμ-φορών για τους Εβραίους Αλλά τί να κάνω Τη λατρεύω τη Σάρα Είναι το πιο όμορφο και το πιο έξυπνο από τα παιδιά μου η μεγαλύτερη καρ-διά Αχ θα τον σκοτώσω αυτόν τον άτιμο που ξελόγιασε και λέρωσε την ψυχή του σπιτιού μουΑχ καημένε καημένε μου Μουσσάhellip Μουσσάhellip Δεν πρόκειται να τον εγκαταλείψω Θα κάνω ότι περνάει από το χέρι μου Αν χρειαστεί λοιπόνε θα θυσιάσω για ένα διάστημα και τον Μιχαήλ Φτάνουμε Η Αλεξάνδρεια διαγράφεται στον ορίζοντα ολοκάθαρα Ξεχωρίζουμε τους φοίνικες τους μιναρέδες τα σπίτια με τις ταράτσεςΣτο καράβι οι σνομπ άνδρες και γυναίκες έχουν κιόλας καλύψει το κεφάλι τους με τη λοφειοφόρο τους κάσκα αυτή των περιηγητών στιςθερμές χώρες Τί ανοησία Όλος ο κόσμος φοράει γυαλιά ενάντια στο τροπικό φως Αλλά ενάντια και στην ασθένεια των οφθαλμών απrsquoότιφαίνεται

laquo Πλοῖα raquoΠὼς τὰ καράβια εἶναι σώματαδὲν ἤξεραπὼς τὸ καράβι εἶναι μέληΝὰ ταξιδεύει τὸ δεξὶ νὰ βρεῖτrsquo ἀριστερό του χέρι

Ἰ Μόραλης

2016 Έτος Γιάννη ΜόραληἘρωτικὸἐπιτύμβιοΟἱ μνῆμες ἔχουν μαῦρεςσκεπασμένες κνῆμεςἐκμαγεῖα στὸ ντουλάπιγύψινη ἁφὴ καὶ πικραμένηκι ὅμως φῶςποὺ τυραννάει τὰ δάχτυλατὶς κόχεςμιὰ ἀπουσία γρηγοροῦσαμιὰ μορφὴ στὰ σπλάχναΠοτὲ μὴν πεῖςlaquoλιτάνευση ἐκμαγείωνμιὰ φορὰ τὸ χρόνοraquoὍσο τὰ κόκκαλα ἀντιστέκονταινὰ τοὺς κοιτᾶς εὐλαβικὰὅσους ἀγάπησανγίνονται μάτια καὶ θωροῦν σὰν ἀπομένουν ἀπrsquo τὰ πρόσωπαμόνο φωτογραφίες

Τα ποιήματα ανήκουν στηνποιητική συλλογή Μαθητείαεκδ ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ ΕΥΘΥΝΗΑθήνα 2013

Επιμέλεια Αναστασία Κόκκινου

Η Μπουμπουλίνα Νικάκη είναι κριτικός θεάτρου μεταφρά-στρια (βραβευμένη το 2008 για τη μετάφραση του ldquoΤο μακρύταξίδι της άμμουrdquo του Πιερ Πάολο Παζολίνι μέλος των Ελλη-νικών Επιτροπών του Διεθνούς Κέντρου Θεατρικής Μετά-φρασης και του MAison Drsquo Europe et drsquo orient στο Παρίσι

Ο Μουσσά (1934) του ΠαναϊτΙστράτι (πρώτη μετάφραση copy στα ελληνικά) στην εναρκτήρια εκδήλωση του κύκλου Άγνωστος Ελληνισμός στη Στέγη Γραμμάτων amp Τεχνών - Αθήνα 2010εισήγηση για το συγγραφέα και μετάφραση Μπουμπουλίνα Νικάκη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 12

Έκφραση 13

ΧοροστάσιΌπως χορεύει η Ήπειρος και σιγοπερπατάει Γιάννη μου το μαντήλι σου σε μένα το πετάειΚαι μια κοντούλα λεμονιά ζυγώνει στην αυλήμου μη με μαραίνει η ξενιτειά και παίρνει τοφιλί μου

Αναστασία ΚόκκινουΣπάρτη 22 - 6 - 2012

Γόρδιος δεσμός

Δε δοκίμασε καν να τον λύσειούτε και πρόσεξε το μειδίαμα στα χείλη των ντόπιωνόταν πήρε βαθιάν ανάσα και ύφος αγέρωχομε το σπαθί του διαπέρασε το μύθοχρειαζόταν υλικό για το δικό τουανοίγοντας καινούργιους τρόπους

Μόνον οι ντόπιοι ήξεραν πως καιρό τώραεπινοούσαν χίλια δυό τεχνάσματα να συγκαλύπτουν τη φθορά του χρόνουπόλος έλξης και πηγή εσόδων ο γόρδιος δεσμός είχε σαπίσειας τον έκοβε λοιπόν να ησυχάσουνπιο βολικός αυτός ο τρόπος

και ο μύθοςhellip μύθος

Μοναξιά η έσχατηΜετακινούσε διαρκώς τα όριατων αντοχών τουκαι των άλλων -για να λέμε την αλήθειαΠότε κρυφά στα όνειρά τουκαι πότε φανερά-να τον ακούνε και να παίρνουν θάρροςοι φόβοι του και οι άλλοιΜέχρι που τα ξεπέρασε-τα όριά τουΣτην τελευταία απελπισίααρνήθηκενα δώσει τ΄όνομά του-την είπε μοναξιάαπαρηγόρητηΜοναξιά η εσχάτηΚαι αποσύρθηκεστα δώματα του επέκεινανα ξαποστάσει-στις δάφνες του είπανΕκείνος πήρε αγκαλιά τη μοναξιά του-κι έγειρε

Δημήτρης Πετρόπουλος -ηθοποιός

ΑδιαφορίαΠριν κάμποσα χρόνια πριν την εισβολή της τεχνολογίας και του πλούτουοι κοινωνίες ήταν συμπαγείς Οι άνθρωποι είχαν την ανάγκη ο ένας τονάλλο Υπήρχε αλληλεγγύη και συμμετοχή στα κοινά Τα καφενεία γινότανμικρές Βουλές όπου συζητούσαν τα προβλήματα αντάλλασαν απόψειςμετέφεραν πληροφορίες έπερναν αποφάσεις για το κοινό καλό Η ει-σβολή της τεχνολογίας (τηλεόραση αυτοκίνητο) και του πλούτου έσπα-σαν τη συμπαγή κοινωνία οι άνθρωποι απομωνόνταν και ο καθ΄έναςέπερνε την υπόθεση στα χέρια του για το δικό του συμφέρονΣήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης όλο και περισσότεροι άν-θρωποι αποστασιοποιούνται από τα Κοινά Τούτο φαίνεται από τις εκλο-γικές αναμετρήσεις που τα ποσοστά αποχής όλο και αυξάνουν Η ολοένααυξανόμενη αποχή και αδιαφορία των πολιτών με τα κοινά φαίνεται ναείναι σχεδιασμένη με απότερο σκοπό οι κυβερνήσεις να νέμονται τηνεξουσία μέσα σε μια παθογόνο κοινωνίαΕυτυχώς μέσα από τις διασπασμένες κοινωνίες υπάρχουν άνθρωποιπου ενδιαφέρονται και αγωνίζονται να κρατήσουν τη συνοχή της κοινω-νίας μέσα από Πολιτιστικούς φορείς Συλλόγους Ενεργών Πολιτών Πολι-τών Παρέμβαση και άλλων μορφών Η προσπάθειά τους είναι δύσκοληκαι επίμονη γιατί συναντούν τον τοίχο της αδιαφορίας Δεν πτοούνται καιαντιπαλεύουν τα εμπόδια Αυτοί οι άνθρωποι αυτοί οι φορείς θέλουν νακρατήσουν την κοινωνία συμπαγή και να αποτελέσουν τον φάρο για τομέλλον των επόμενων γεννεώνΑπτό παράδειγμα της αδιαφορίας είναι το παρακάτω κείμενοΗ αδιαφορία των πολιτών για τα κοινά είναι εχθρός της προόδου και τουπολιτισμού Στην αρχαία εποχήοι αδιάφοροι πολίτες θεωρούνταν κατώ-τεροι άνθρωποι μέσα στην κοινωνία Ήταν άγραφος νόμος που έγινεπίστη και απόκτησε διαχρονικό κύροςΟ Γκράτσι είχε πει πως laquo28 αδιάφοροι και 3 κακοί κάνουν 31 κακούςraquoΟ Γερνμανός κληρικός Μάρτιν Νιμέλ κρατούμενος σε στρατόπεδο συγ-κέντρωσης την εποχή του Ναζισμού αγανακτισμένος και μετανιωμένοςγια τη δική του αδιαφορία πάνω στα προβλήματα της εποχής του διατύ-πωσε τις παρακάτω σκέψειςlaquoΣτην αρχή οι Ναζί ήλθαν και συλλάβανε τους κομμουνιστές Δεν μίλησαδεν ήμουν κομμουνιστήςΈπειτα πιάσανε τους σοσιαλδημοκράτες Δεν μίλησα ούτε σοσιαλδημο-κράτης ήμουναΜετά από λίγο ήλθε η σειρά των συνδικάτων Δεν με αφορούσε Δεν είχαεκλεγεί σε συνδικάτοΑργότερα πιάσανε τους Εβραίους Σώπασα ούτε Εβραίος ήμουναΣτο τέλος ήρθαν να πάρουν εμένα Μα δεν υπήρχε κανείς να φωνάξειraquo

ΠΑΝΕΛΗΣ ΝΙΚΟΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 13

Έκφραση 14

1 Τρώτε συνειδητά Και μόνο όταν είστε σίγουροι ότι πραγματικά πεινάτεhellip Μην αφήνετετο άγχος ή την συνήθεια της καθημερινότητας να σας παρασύρειhellip Κλείστε την τηλεόρασηή τον υπολογιστή και απολαύστε το γεύμα σαςhellip2 Ξεκινήστε την ημέρα σας με ένα πρωινό πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και φυσικά σάκ-χαρα που θα σας δώσει ενέργεια και καλύτερη διάθεση για αρκετές ώρες3 Κάντε ένα διάλειμμα για κίνηση Βγείτε μια βόλτα και απολαύστε 15-20 λεπτά περπάτημαή βρείτε μια δραστηριότητα που σας ευχαριστεί και προσκαλέστε έναν φίλο4 Μειώστε τις μερίδες ndash Αυξήστε την συχνότητα των γευμάτων ndash Προσέξτε την σύστασηhellipΚατά μέσο όρο τα σημερινά σπιτικά φαγητά έχουν 63 περισσότερες θερμίδες απrsquo ότιείχαν 10 χρόνια πρινhellip5 Φροντίστε να ενυδατώνεται σωστά καθημερινά τον οργανισμό σαςhellip Έχει ανάγκη απόαρκετό νερό για να λειτουργεί κανονικά

6 Προσοχή στο χρώμαhellip Τρώτε πολλά λαχανικά και φρούτα έντονου χρώματος κεράσια μούρα ρόδια σταφύλια καρότοσπανάκι σαλάτα ντομάτες πιπεριέςhellip Όσο πιο βαθύ το χρώμα τουςhellip τόσο μεγαλύτερη η ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιώνπου περιέχουνhellip7 Αντί των λιπαρών άσπρων και κίτρινων τυριών που καταναλώνατε έως τώρα προτιμήστε κάποια με χαμηλή περιεκτικότηταλίπους αλλά εξίσου γευστικά πχ τυρί Cottage κατίκι Δομοκού άσπρο τυρί χαμηλών λιπαρών ανθότυρο μυζήθρα κλπ8 Τα μυρωδικά στο φαγητό όπως η δάφνη το γαρίφαλο και η κανέλα πέρα από τις γευστικές έχουν και άλλες επιδράσειςhellipΤα αιθέρια έλαιά τους που απελευθερώνονται κατά το μαγείρεμα έχουν αντιοξειδωτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες 9 Ο ΕΠΑΡΚΗΣ ΥΠΝΟΣ είναι ζωτικής σημασίας για το ανοσοποιητικό μας σύστημαhellip Μερικοί διαβιβαστές υπεύθυνοι για τονύπνο ασκούν μία διεγερτική δράση ακόμη και στους διαβιβαστές του ανοσοποιητικού10 Για όλους όσους ξεφύγατε από το πρόγραμμα σας τις προηγούμενες ημέρεςhellip μην τιμωρείτε τον εαυτό σας φτάνονταςσε υπερβολές και εξαντλητικές δίαιτεςhellip Απλά ακολουθήστε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο και καταναλώστε αρκετά υγρά

10 Συμβουλές

για μια

καλύτερη

ζωή

Θεπαπείααπό τηφύσηΗ αλόη

Επουλώνει πληγές τραύματα και εγκαύματα γρήγορα σε ανθρώπους και ζώα Γιrsquo αυτό το λόγο και χρησιμοποιείτε για την επούλωσηουλών μετά από εγχειρήσεις με επάλειψη gel αλόης αλλά και προληπτικά σε έγκυες για να μην αφήσουν σημάδια ραγάδες μετά τηνεγκυμοσύνη Επίσης είναι ιδανική για την περιποίηση και την πρόληψη δημιουργίας ουλών στην ακμή Η αλόη σταματάει την ουλί-τιδα μέσα σε 1 εβδομάδα όταν χρησιμοποιείτε σε οδοντόκρεμα διορθώνει προβλήματα στα ούλα και προλαμβάνει της ασθένεια πε-ριοδοντίτιδα ειδικά με οδοντόκρεμα που εκτός από αλόη περιέχει και πρόποληΈχει αντιαλλεργιογόνο δράση βοηθώντας τον οργανισμό να απορροφά καλύτερα τις ουσίες που μας προκαλούν αλλεργίες Επίσης ηαλόη είναι υποαλλεργική για το 99999 των ανθρώπων Η αλόη βελτιώνει το άσθμα μετά από συνεχή λήψη 6 μηνών αν και τα απο-τελέσματα αρχίζουν να φαίνονται ακόμα και από τον πρώτο μήνα με αντίστοιχη μείωση των εισπνεόμενων φαρμάκωνΈχει ευεργετική δράση στο έντερο Θαυματουργή στην κολίτιδα και τη δυσκοιλιότητα φουσκώματα και μυκητιάσεις Για προχωρη-μένη δυσκοιλιότητα διαλύστε 300 ml χυμού αλόης σε περίπου ένα λίτρο νερό και πιείτε το ανά διαστήματα μέσα σε μια ημέρα καιγια 3 ημέρες τουλάχιστοΕίναι η καλύτερη φίλη των φαρμάκων Βοηθάει τα φάρμακα να λειτουργήσουν καλύτερα και δεν έχει καμία παρενέργεια ούτε αλλη-λεπιδράσεις με αυτάΜειώνει το ζάχαρο στους διαβητικούς Ειδικά στον γεροντικό διαβήτη (τύπου ΙΙ) τα αποτελέσματα είναι θαυματουργά και φαίνονταισε 20 ημέρες εώς 2 μήνες Σε αυτή την περίπτωση ξεκινάτε την αλόη μαζί με τα φάρμακα αλλά όσο το ζάχαρο κατεβαίνει

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 14

Έκφραση 15

σε συνεννόηση με το γιατρό σας μειώνετε σταδιακά τα φάρμακαΜειώνει την χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια μέσα σε λίγες εβδομάδες χρήσης του χυμού Επίσης μειώνει την πίεση σε περίπτωσηυπέρτασηςΣταματάει την τριχόπτωση που προέρχεται από άγχος με το σαμπουάν αλόης και το ειδικό σπρέι αλόης με βότανα σαν μάσκα πουδεν ξεβγάζεταιΘεραπεύει το έλκος στομάχου και τις γαστροπεπτικές διαταραχές ακόμα και χωρίς τη χρήση φαρμάκων Προστατεύει το στομάχιαπό φάρμακα που το επιβαρύνουν και βοηθάει τη χώνεψη Ηρεμεί ξινίλες ρεψίματα και διάφορες διαταραχές Επίσης σταματά τηνγαστροοισοφαγική παλινδρόμησηΟ χυμός της Αλόης μπορεί να πίνεται καθημερινά και ισόβια σε μικρές ποσότητες 60- 100ml καθημερινά σε 2 ή 3 δόσεις Στις μισέςποσότητες είναι ο ιδανικός χυμός για τα παιδιά Μπορεί να διαλυθεί σε νερό ή χυμό ή χλιαρό τσάιΗ αλόη σκοτώνει το μύκητα που δημιουργεί την κολπίτιδα στα γυναικεία γεννητικά όργανα Επίσης είναι ευεργετική στιςουρολοιμώ-ξεις ακόμα και αν αυτές είναι χρόνιεςΕίναι ο απόλυτος σύμμαχος στην καθημερινή υγιεινή των ευαίσθητων περιοχώνΟ χυμός της αλόης πρέπει να καταναλώνεται συστηματικά από τους καπνιστές Είναι απαραίτητη η χρήσηAloeVeraLeaf της σε αυτήτην περίπτωση Βοηθάει τον οργανισμό μέσα από τα τριχοειδή να καθαρίσει τα εκατοντάδες δηλητήρια που κολλάνε στους πνεύμο-νες και πρέπει να απομακρυνθούν άμεσα από τον οργανισμό Προλαμβάνει τις καρκινογενέσεις που δημιουργούνται στον οργανισμόαπό τις ουσίες του τσιγάρου όπως η φορμαλδεΰδη το βενζόλιο και το μονοξείδιο του άνθρακαΟ χυμός της αλόης χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θεραπεία των αιμορροΐδων και του πόνου ή του κνησμού που αυτές δημι-ουργούν Με τη χρήση του χυμού του σπρέι άμεσης δράσης και της κρέμας με πρόπολη θεραπεύονται διάφορες δερματοπάθειεςόπως δερματίτιδα έκζεμα ή ψωρίαση Ειδικά για την ψωρίαση η Αλόη αποτελεί μία από τις πιο σίγουρες θεραπείες Υποχωρεί μέχρικαι 95 μέσα σε 2 -8 μήνες Τα αποτελέσματα όμως φαίνονται από το πρώτο 20ήμεροΜέσα από αυτή τη δράση της η αλόη θεραπεύει όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα Είναι ασθένειες που τις δημιουργεί ο ίδιος ο οργανι-σμός λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού Ο χυμός αλόης είναι άριστος σύμμαχος κατά τη διάρκεια μικρής ή μακράς δίαιταςπαρέχει πολύ σημαντικά ζωτικά συστατικά και βοηθάει τον μεταβολισμόΜελέτη του 1997 από το πανεπιστήμιο του Texas δείχνει ότι η αλόη μακραίνει τη ζωή και μικραίνει τη συχνότητα ασθενειώνΟ χυμόςτης αλόης πίνεται προληπτικά ακόμα και αν δεν υπάρχει κάποια ασθένεια 2-3 φορές τη μέρα από 30 ml είναι αρκετά για να ζήσετετις ιδιαίτερες ιδιότητες τηςΗ αλόη είναι μια σημαντική ελπίδα για το μέλλον σε εποχές που θα έρθουν και επιδημίες που θα λάβουν χώρα και τα κλασικά φάρ-μακα θα αποτύχουν

Πηγή Περιοδικό laquoΥγεία και ευεξίαraquo του Αρτινού εκδότη Αλέξανδου Λαλάκου

Ζωές πλασμάτων που δε ζουν σε ένα παράλληλο

σύμπαν αλλά συγχρόνως με εμάς Ζωές ζωντα-

νών οργανισμών που χαίρονται λυπούνται αισθά-

νονται έχουν θέληση για τη ζωή όπως ακριβώς

εμείς τα ανώτερα θηλαστικά οι Άνθρωποι

Εμείς οι άνθρωποι που έχουμε ανώτερη νοημοσύνη

μπορούμε να έχουμε τα ζώα είτε στην υπηρεσία μας

είτε στα σπίτια μας είτε στα κτήματά μας Οι άνθρω-

ποι είμαστε εκείνοι που κινούμε τα νήματα που φροντίζουμε για όλα τα υπόλοιπα ζώα

Αυτή η γωνιά θα προσπαθήσει να σας ενημερώνει για όλα τα τεκταινόμενα σε επίπεδο του Δήμου μας Να σας κρατάει σε επαφή με τα

συμβάντα που αφορούν τους φίλους μας τα Ζώα Δεν έχουν φωνή να μιλήσουν Δεν έχουν λόγο να εκφραστούν Το laquoΦιλοζωικό Σωμα-

τείο Άρταςraquo έχει ως στόχο τη συνεχή σας πληροφόρηση σε ότι αφορά το κομμάτι που πραγματεύεται

Όσα γνωρίζουμε εμείς επιθυμούμε να τα μεταφέρουμε και σε εσάς Ότι σχετικό με τα φιλοζωικά υποπίπτει στην αντίληψη σας θα σας

παρακαλούσαμε να μας το μεταφέρετε

laquoΟ πολιτισμός ενός λαού κρίνεται από τον τρόπο που συμπεριφέρεται στα ζώαraquo είπε ο μεγάλος Mahatma Ghandi

Εμείς λοιπόν θα αναφερόμαστε σε αυτές τις συμπεριφορές είτε αυτές είναι για κάτι καλό που συμβάλει στην ευζωία των ζώων ή στην

υιοθεσία τους είτε αυτό είναι κάτι κακό όπως η εγκατάλειψη η κακοποίηση ο βασανισμός

Πάντοτε τεκμηριωμένα σωστά βάσει των νέων νόμων που έχουν ψηφιστεί και σε συνεχή ενημέρωση και επικοινωνία με την αρμόδια

Υπηρεσία του Δήμου Αρταίων για τα ζητήματα που αναφύονται καθημερινά

Καλή μας αρχή λοιπόν Φιλοζωικό Σωματείο Άρτας

ΖωέςΖώων

Μια φορά και ένα κόσμημα

χειροποίητα κοσμηματα

Fb page Μια φορά και ένα κόσμημα

Βάσια Αττική τηλ 6988740710

(Απόφοιτη ΑΤΕΙ Πληροφορικης Άρτας)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 15

Έκφραση 16

Ηγυναίκα του Λωτ γύρισε και κοίταξε πίσω την ώρα της μεγάληςφυγής πληρώνοντας την ανυπακοή της στο Θεό και στον Λωτ

ενώ το μόνο που θέλησε ήταν να κρατήσει κάτι από τη μνήμη τηςπρογενέστερης ζωής της Τιμωρήθηκε κι έγινε στήλη άλατος για τοελάχιστο αυτό νεύμαπρος το παρελθόν τηςΗ Βεροιώτισσα Σοφία Καλογερίδου στις ιστορίες της συλλογήςτης laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo γεννάειμνήμεςμνήμες της προγενέστερης ζωής τηςαυτοβιογραφικά τηςστοιχείαξεθυμασμένες αναμνήσεις προσωπικές εμπειρίες και ντο-κουμέντα σιωπές και εξομολογήσεις ιστορίες συγγενών της λυ-τρωτικές ιστορίες απλών και καθημερινών ανθρώπων της γενέθλιαςγη της εσωτερικές διαδρομέςδιάφορες οπτικές γωνίες καταβύθισηστο χρόνο μικρή και μεγάλη ιστορία ιστορία και μυθοπλασία μνήμηκαι λήθη μια σειρά οπισθοδρομήσειςιστορίες παλιές και νέες πραγματικές και φανταστικές ιστορικά γεγονότα μνήμεςτης Μακε-δονικής γης της Βέροιας και του Μετόχι Προδρόμου της Ημαθίας Μια καταβύθιση στις σκοτεινές και φωτεινές πλευρές της πόλης τηςτου χωριού της και των ανθρώπων της Προνομιακές οι θέσεις τηςοξυδερκούς συγγραφέωςΣοφίας Καλογερίδου που στο μερικό βλέ-πει το σύνολο στο κομμάτι το όλο Επιχειρεί να παίξει με μνήμεςεπίμονες και λυτρωτικές είναι ένας νυγμός για το θλιβερό παρελ-θόν και το αγριεμένο σήμερα χωρίς να τιμωρηθεί και να γίνει στήληάλατος αλλά να επιβραβευτεί από τους απαιτητικούς αναγνώστεςτης καλής λογοτεχνίας διότι laquoχύνειraquo στους κοχλίες των αυτιών τωναναγνωστών όχι μόνο την προσωπική και οικογενειακή της ιστο-ρία αλλά και την ιστορία της Βέροιας Αυτός είναι ο ιδανικός τρόποςγια να μπορέσει κανείς να δώσει σάρκα και οστά σε μια πόλη καιαυτό το πετυχαίνει με τρόπο μνημειώδη η ίδια η συγγραφέας Αυτόδίνει απάντηση σε όσους αναρωτιούνται αν μπορεί μια πόλη ή έναχωριό να βιογραφηθεί όπως μια προσωπικότητα Μια βιογραφίαπόλης και μια αυτοβιογραφία που αντί να αναμασήσει με γλυκεράαισθήματα το απώτατο παρελθόν επιτρέποντας στη νοσταλγία νασαρώσει το πεδίο προτιμά να ζωγραφίσει με λαμπερά χρώματατην ιστορική κοινωνική και πολιτική σκευή τουΜε λαμπερά χρώ-ματα αλλά μακριά από εξιδανικεύσεις και αγιοποιήσειςΓιατί κανέναςσυγγραφέας και πολύ περισσότερο η Σοφία Καλογερίδου δεν είναιούτε παραγωγός ανακουφιστικών μύθων ούτε αγιογράφοςhellipΜια εξωτερική πρόκληση θα αφυπνίσει τις κοιμισμένες διαθέσεις καιαναμνήσεις της όπως συμβαίνει με τα ηφαίστειαhellipΌμως η Σοφία Καλογερίδου θα βρεθεί μπροστά σε μικροϊστορίεςκαι μεγαλοϊστορίες μεγάλης υπαρξιακής έντασης σκηνές που απο-καλύπτουν σχεδόν ψιθυριστά χωρίς τίποτα τομεγαλόφωνο το βαθύ ανθρώπινο δράμαΤότε που ζούσαμε hellip Σε χρόνια σέρτικα θυμω-μέναhellip Σαλοίκεκέδες οργανοπαίχτες γκαϊτα-τζήδες δεξιοτέχνες του κλαρίνου Πόντιοι τηςΒέροιας πνιγμένοι στον Αλιάκμονα ταΠιέριατο Βέρμιο βλαχογειτονιές της ΒέροιαςοΠρομηθέας- η δυτική συνοικία της ΒέροιαςΛαδόμυλοι της Βέροιαςη καραβέροια η Εληάτο σάλι του Αλιάκμοναθεές των τάπερταπερ-τζούδες κουνελοπνίχτες ο Τσονγκλασέ δηλω-σίες της Μακρονήσου ο Γράμμος και το ΒίτσιΜάυδες Παοτζήδες Σουμπερίτες Πουλικοί ηΜαρή και η Χαμαϊδή απόμαχοι καιμοναχικοίτραύματα του εμφυλίου εξιλεωτικέςπρακτικές χωρίς λύτρωση και από τη βαρβαρό-τητα ως την τρέλαγκαζοτενεκέδες με χρήματαστον απόπατο πάνω από το βόθρο γούνεςμινκ γυναίκες που γαυγίζουν γυναίκες που πε-ριμένουν τον άνδρα της ζωής τους δεκαοκτώολόκληρα χρόνια το πρώτο φιλί που ήταν το hellip

νεκροφίλημα ροδάκινα κράνα ρίγανη τσίπουρο ντουντουρμά-δες ρεβανί πεϊνερλί μαρμελάδες κεράσι φράουλακαιροδάκινοτζιρνίκια χαψίες (γάβροι) η Παναγία Εικοσιφοίνισσα καιπολλά άλλα Το διαβατήριο της συγγραφέως για τη διάσχιση του χρόνου καιτην προσπάθειά της για την κατάκτηση της μνήμης είναι το κάθετης διήγημα της συλλογής όχι το θεήλατο αλλά το καμωμένο μεγήινα υλικά το χειροποίητο που σπείρεται βλασταίνει και ανθίζειhellip Η Σοφία Καλογερίδου πρέπει όμως να γνωρίζει αυτό που λέει ομεγάλος Νορβηγός συγγραφέας Καρλ ΟύβεΚνάουσγκορντ laquoΗμνήμη δεν είναι αξιόπιστο μέγεθος μέσα στη ζωή Και δεν είναι εξαι-τίας του απλού γεγονότος ότι δεν βάζει ποτέ ως προτεραιότητά τηςτην αλήθεια Δεν είναι ποτέ η αναζήτηση της αλήθειας που καθορίζειεάν η μνήμη θα επαναφέρει ένα γεγονός με ακρίβεια ή όχιΗ αιτίαείναι το προσωπικό συμφέρον Η μνήμη είναι ύπουλη και χρησιμο-ποιεί τεχνάσματα αλλά όχι με τρόπο επιθετικό ή μοχθηρόΤο αντί-θετο κάνει ότι μπορεί για να κρατάει τον κάτοχότης ικανοποιημένοraquo Εικοσιεπτά διηγήματα μινιατούρεςΕικοσιεπτά διηγήματα μπονσάιΕικοσιεπτά διηγήματα με συντομία πυκνότητα αμεσότητα καικοφτή σαφήνειαΔεν μιλάμε για μινιμαλισμό αλλά για δωρικότητα Μικρή φόρμα Από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη μέχρι τον ΓιώργοΙωάννου η μικρή φόρμα ανέδειξε μάστορες στη της γλώσσας καιτου ύφους και χάρισε ανεπανάληπτες σελίδες στην ελληνική λο-γοτεχνίαΣε αυτή την γραμμή εντάσσεται και η συλλογή της Βεροι-ώτισσας ΣοφίαςΚαλογερίδου Γλώσσα ζωντανή δουλεμένη λιτή άμεση τρυφερή με λεπτές ποι-ητικές αποχρώσεις που εμπεριέχει ένα λεξιλογικό θησαυρό Λέξειςαπλές επιδέξια πλεγμένες αλλά και με ένα πνεύμα καθολικόπουπαράγει έναν ύμνο στη ζωή Οι τόποι μνήμης παραμένουν τόποι περισυλλογής υπόμνησηςανάμνησης και μαθημάτων για το μέλλον Το παρελθόν τόπων καιανθρώπων συνεχίζει να ζει στο παρόν διαμορφώνοντας και επη-ρεάζοντας τις ζωές τωνσημερινών ανθρώπωνΟι ιστορίες θέλουν απλώς να λέγονται Οι ιστορίες θέλουν πάντααπλώς να ειπωθούν Υπάρχει πάντα μια ιστορία που θέλει να ειπω-θεί Το μόνο που μπορεί ένας συγγραφέας να εμπιστευθεί είναι αυτάτα κύματα της παλίρροιας που σκάνε μέσα του την ιστορία δηλαδήπου θέλει να ειπωθεί Εσύ Σοφία Καλογερίδου αυτό έκανες εμπι-στεύτηκες την ίδια την πράξη της γραφής Και δεν ξέρω πόσο σε

αντάμειψε αλλά τις ιστορίες σου τις είπες Καιαυτό που έχτισες είναι διαχρονικό Εύχομαι μεόλη μου την καρδιά όσοι χειριστούν από εδώκαι πέρα την προώθηση της συλλογής των διη-γημάτων σου να τους δώσουν την ευκαιρία ναδιαβαστούν ώστε αυτό να επιβεβαιωθείΣπουδαίο βιβλίοΗ Σοφία Καλογερίδου γεννήθηκε το 1969 στηΒέροια όπου ζειΣπούδασε Ηλεκτρολόγος μη-χανικός στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκηςκαι τελείωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμασπουδών laquoΔημιουργική Γραφήraquo στο Πανεπι-στήμιο Δυτικής Μακεδονίας Είναι καθηγήτριαΠληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαί-δευσηΈχει διακριθεί σε εφτά διαγωνισμούς ενώ διηγήματά της περιέχονται σε τέσσεριςσυλλογικές εκδόσειςΑυτό είναι το πρώτο της βι-βλίο

Κώστας Τραχανάς

ΣΚαλογερίδου Διηγήματα

laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo Εκδόσεις Παράξενες Μέρες 2016 σελ 109

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 16

Έκφραση 17

Μrsquo αυτόν τον τίτλο που προκαλεί ερωτηματικά βάφτισε το πρώτο της βιβλίο μετά από δια-κρίσεις της σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις ηΒεροιώτισσα συγγραφέας Σοφία Καλογερίδου (φωτο)

Και επειδή ο τίτλος είναι συνήθως σημείο αναφοράς ενός βιβλίου ο συγκεκριμένος τίτλος μπορείνα λειτουργήσει για άλλους ελκυστικά με τη γοητεία που προκαλεί το παράξενο και για άλλουςαπωθητικά με την υποψία του ακατανόητουΗ Καλογερίδου διακινδύνευσε να συμβεί το δεύτερο επιμένοντας στον τίτλο έχοντας επίγνωσητης αξίας του βιβλίου της αλλά και γιατί είναι και η ίδια ίσως laquo ανυπότακτηraquo όπως ανυπότακτεςονομάζει τις ιστορίες του βιβλίου της και τους ήρωές του που επίμονα ζητούσαν να παραβιάσουντην καταπακτή της μνήμης και να βγουν στο φωςzogia-vivlio-kafe-sofia-kalogeridouΕίκοσι εφτά μικρά διηγήματα εκδόσεις Παράξενες Μέρες που ξεκινούν από το ελάχιστο τηςμισής σελίδας για να απλωθούν σε περισσότερες αλλά ποτέ πολλές σελίδες προκαλούν την ίδιααίσθηση με τα έργα μικρής φόρμας στην Τέχνη Η ουσία στο μικρό και λίγοΤο βιβλίο της είναι ένα βιβλίο μνήμης laquoΑφιερωμένο στη μάνα μου Μαρία και τη γιαγιά μου Σοφίαπου εγκαταβιώνουν στη μνήμη μουraquo γράφειΌμως η μνήμη όχημα που την οδηγεί στο χθες λειτουργεί και αντίστροφα φωτίζοντας συμπερι-φορές σημερινές ζωγραφίζοντας έτσι την ανθρωπογεωγραφία των τελευταίων πενήντα χρόνων

Οι ήρωές της που κινούνται στο χώρο της Μακεδονίας και συγκεκριμένα γύρω από τη Βέροια στα χωριά του Αλιάκμονα ndash laquoΤα παι-δικά καλοκαίρια τα πέρασα στο μικροσκοπικό χωριό μου το Μετόχι Ημαθίας και αν και νιώθω πολίτης του κόσμου τα χώματα τουτόπου αυτού με συγκινούν ιδιαίτεραraquo- είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που περνούν από δίπλα μας χωρίς να τους προσέχουμεή το αντίθετο τους προσέχουμε γιατί είναι πολύ διαφορετικοί καθώς ξεφεύγουν από το κοινωνικό statusΣυνήθως οι ήρωες των βιβλίων πλάθονται από τους συγγραφείς τους με έντονα χαρίσματα ή ελαττώματα ώστε να είναι ελκυστικοίγια τον αναγνώστη και να μπορεί να πλεχθεί γύρω τους ο μύθοςΟι περισσότεροι ήρωες της Καλογερίδου παρόλο που δεν διαθέτουν ούτε το χάρισμα ούτε το ελάττωμα σε μεγάλο βαθμό υψώνουντο μπόι τους με σημαία τη γνησιότητά τους διεκδικώντας κι αυτοί τη θέση τους στη γραφή

Πορτρέτα της καθημερινότητας με γρήγορες και εύστοχες πινελιές αποτυπώνουν εξωτερικά και κυρίως εσωτερικά χαρακτηρι-στικά με μια δύναμη που ξαφνιάζει Νέοι γέροι παιδιά όλες οι ηλικίες έχουν τη θέση τους σrsquo αυτό το βιβλίοΟ Τσονγκλασέ που δίνει και το όνομά του στο βιβλίο ήρωας μόνο μισής σελίδας δεσπόζει ανάμεσα στα πορτρέτα με την τραγικό-τητά του καθώς εμείς οι άλλοι δεν μπορούμε να μπούμε στο δικό του παράξενο κόσμο τόσο διαφορετικό από το δικό μας τονεκλογικευμένο χλευάζοντάς τονΗ Βουλάρα η Τσαπατσουλιστάν η τρελή που γάβγιζε ο Σίμος ο κεκές η laquoχήραraquo ερωμένη ο laquoδηλωσίαςraquo θείος ο άστεγος Νο 134ο κ Δημητράκης στο γηροκομείο η μικρή τσιγγάνα στο ναζιστικό στρατόπεδοhellip Κι όλοι αυτοί και άλλοι να σχηματίζουν ένα πολύ-χρωμο ψηφιδωτό με τη μοναξιά τους τα χαμένα όνειρα και τους αγώνες τους αλλά και με το πάθος τους για τη ζωή το γέλιο καιτο κλάμα τους τα σωστά και τα λάθη τουςΌλοι όμως καθαγιάζονται μέσα από τις συνθήκες που τους οδήγησαν στις πράξεις τους αφού η δημιουργός τους πάντα πίσω απότο laquoέτσιraquo ψάχνει το laquoγιατίraquoΟι ήρωές της είναι τόσο ζωντανοί ώστε κάποιοι απrsquo αυτούς θα άντεχαν και σε μια θεατρική ή σπονδυλωτή κινηματογραφική δια-σκευή δημιουργώντας ένα παράλληλο σύμπανΜια τοιχογραφία των απλών καθημερινών ανθρώπων φτιαγμένη από τα χρώματα της αλήθειας και της έμπνευσηςH αφήγηση της πολλές φορές χρησιμοποιεί το πρώτο πρόσωπο προσδίδοντας μια ιδιαίτερη αμεσότητα καθώς ο αφηγητής ο ση-μερινός Έλληνας βλέπει μέσα από το παράθυρο της μνήμης την ποντιακή του οικογένεια με τον αυθορμητισμό της τη γενναιοδωρίατα πείσματα και τις παραξενιές της που έπλασε αυτόν νοσταλγικό παρατηρητή του χθες αλλά δυστυχώς και άπραγο παρατηρητήτου σήμεραΌταν η αφήγηση μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπη μπορεί να φαίνεται πως αντανακλά αφηγήσεις άλλων περνά όμως από το ίδιοφίλτρο της ματιάς της πεζογράφου που την αφομοιώνει με την πρωτοπρόσωπη έτσι ώστε να μην ξεχωρίζεις πού ξεκινούν τα αυ-τοβιογραφικά στοιχεία και πού τελειώνουνΟ διάλογος όπου χρησιμοποιείται κερδίζει τον αναγνώστη καθώς κυλά με φυσικότητα χτίζοντας στέρεα τους χαρακτήρεςΟ λόγος της πυκνός δυνατός με αυστηρή επιλογή εκείνων των λέξεων που έχουν τη μεγαλύτερη εμβέλεια και είναι πιο κοντά σταπρόσωπα τον τόπο και την εποχή

Εκδόσεις Παράξενες ΜέρεςΤο τραγικό προβάλλει ανάγλυφα χωρίς τον παραμικρό μελοδραματισμό αλλά και χωρίς η ατμόσφαιρα ποτέ να βαραίνει αφούμια σπάνια αίσθηση χιούμορ διατρέχει όλο το βιβλίοΗ ίδια γράφει στον πρόλογο του βιβλίου της laquoΌταν έγραφα το βιβλίο έκλαψα και γέλασα Αν νιώσετε τον παλμό και την ανάσατου θα ήθελα να αφεθείτε στο συναίσθημά τουraquoΚαι έτσι πραγματικά συμβαίνει Αφήνεσαι στο συναίσθημά του αλλά και διακρίνεις με καθαρή ματιά μια νέα ταλαντούχα συγγραφέαμε δικό της προσωπικό ύφος και με μια πρωτότυπη συναρπαστική γραφήΗ Καλογερίδου λοιπόν μrsquo αυτό το πρώτο της βιβλίο δεν απέδειξε μόνο πως ξέρει να αφηγείται κερδίζοντας τον αναγνώστη Απέ-δειξε πολύ περισσότερο πως αγαπάει τον άνθρωπο πως τον ξέρει καλά και τον τιμά με τη γραφή της

Γράφει Η Δήμητρα Σμυρνή -Φιλόλογος

Σοφία καλογερίδου ldquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάrdquo

Ένα βιβλίο μνήμης που οδηγεί στο χτες Από τις εκδόσεις Παράξενες μέρες 2016

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 17

Έκφραση 18

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΚοινωνική Συνεταιριστική ΕπιχείρησηΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία που ανοίγει σε μια παράξενη εποχήΈνα καταφύγιο για τους νέους συγγραφείς που θέλουν να ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμοΈνα βλέμμα σrsquo αυτό που γίνεται εκεί έξω αυτό που συμβαίνει τώρα σε κάθε πόλη σε όλη τη χώρα σε όλο τον πλανήτηΣrsquo αυτό το σπίτι υπάρχει μια θέση για σημαντικά βιβλία που έλαμψαν στην εποχή τους και πρέπει να τα ξαναγνωρίσουμεΟι Παράξενες Μέρες είναι ένας ελληνικός εκδοτικός οίκος ανοιχτός στα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό Ελ-ληνικός επειδή ξεκινάμε από εδώ και ψάχνουμε πρώτα το δικό μας παρελθόν προσπαθούμε να διακρίνουμε το δικό μαςμέλλον αλλά το βλέμμα μας αγκαλιάζει όλο τον κόσμο Ακόμη περισσότερο αγαπάμε το διαφορετικό και πολεμάμε οτι-δήποτε σκοτεινιάζει ακόμη περισσότερο τις παράξενες μέρες μαςΈνας εκδοτικός οίκος που ανα-ζητάει συγγραφείς που έχουν κάτι σημαντικό να αφηγηθούν Θα διαβάσουμε με προσοχήκάθε κείμενο και θα αποφασίσουμε την έκδοσή του αν μας ενδιαφέρει ως αναγνώστες Αυτό και τίποτε άλλο θα είναι τοκριτήριό μας Τα βιβλία μας θα έχουν προσιτή τιμή και θα τα διαδίδουμε με ένα απλό δελτίο τύπου χωρίς προκάτ κριτικέςκαι ψεύτικα στολίδια Το ζήτημα για μας είναι να εκφράσουμε το σήμερα Αν το καταφέρουμε αυτό δεν έχουμε ανάγκητα κόλπα του μάνατζμεντ Εδώ μιλάμε για βιβλία Μιλάμε γιrsquo αυτό που αγαπάμε Μιλάμε για το σήμεραΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ

Ένας εκδοτικός οίκος που εκμεταλλεύεται την αγωνία και τα όνειρα των νέων συγγραφέωνΈνας εκδοτικός οίκος που laquoπουλάειraquo προκαταβολικά το βιβλίο στον ίδιο τον συγγραφέαΈνας εκδοτικός οίκος που διαπλέκεται με κυκλώματα προώθησης laquoδημιουργώνraquo που ξεκινούν από την πιο απλή μορφήlaquoτου γνωστού μας παιδιούraquo και φτάνoυν μέχρι τα εξειδικευμένα συστήματα προώθησης και καθιέρωσης συγγραφέων μετη μέθοδο του (διαφημιστικού) σωλήναΈνας εκδοτικός οίκος που προτάσσει τις ανάγκες του management από την αγάπη για τη γραφή και τα βιβλίαΠαράξενες μέρες για εκδόσειςΜπορεί να είναι παράξενες οι μέρες Και πότε δεν ήταν Αλλά και τώρα και πάντα έχουμε ανάγκη τα βιβλίαΓια να αντέ-

ξουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ομορφύνουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ονειρευτούμε έναν καλύτεροΜε ποιον τρόποΠρο-σφέροντας αυτό που αξίζει να διαβάσετεΕίμαστε εδώ και σας περιμένουμε Συγγραφείς με ταλέντο και εμμονές (μπορείκαι με το χάρισμα) παράξενοι γραφιάδες μανιακοί αναγνώστες και απλοί βιβλιοφάγοιΕίμαστε εδώ για να σας φέρουμεκοντά Και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε περισσότερο στη ζωήΜπορεί να επιβιώσει κάποιος έτσιΠοιος ξέρει Αλλάαξίζει τον κόπο να δοκιμάσουμε

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία

ΟΠολιτιστικός Σύλλογος Παραδο-σιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo δρα-

στηριοποιείται στο βόρειο τμήμα τηςΛέσβου και από το 2012 έχει επεκτείνειτις δραστηριότητές του και στηνΑθήνα ιδρύοντας το πρώτο του - αυ-τόνομο- παράρτημα στο Νέο ΗράκλειοΑττικής Βασικός άξονας των δραστη-ριοτήτων του Παραρτήματος είναι ηεκμάθηση παραδοσιακών χορών απόόλη την Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα λει-τουργούν και τμήματα μοντέρνουχορού γυμναστικής εκμάθησης παρα-δοσιακών οργάνων και τραγουδιούκαθώς και τμήμα θεάτρου Υπεύθυνοςτων χορευτικών τμημάτων είναι ο Γρη-γόρης Γρηγορίου με καταγωγή απότον Μόλυβο της Λέσβου Με σύμβολότου το κάστρο της Μήθυμνας ο laquoΜό-λυβοςraquo έχει ως στόχο την προστασίακαι τη διάδοση της πλούσιας κληρονο-μιάς του τόπου μας Η προσέγγιση τηςπαράδοσης μέσα από το χορό τη μου-

σική το τραγούδι και τα δρώμενα είναι για τα μέλη του ο ορίζοντας εκείνος μέσα από τον οποίο θεραπεύουν αρνητικές όψεις του σύγχρονουπολιτισμού δρώντας συλλογικά και με πνεύμα εθελοντισμού Στις 10 Αυγούστου 2016 το Παράρτημα θα δώσει και φέτος το καθιερωμένοραντεβού του και θα ανταμώσει τον μητρικό Σύλλογο στο Κάστρο του Μολύβου στη Λέσβο στο 16ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Μή-θυμνας ενώ το φθινόπωρο στις 15 Σεπτεμβρίου στο Ν Ηράκλειο Αττικής θα παρουσιάσει χορούς από όλη την Ελλάδα στα laquoΗράκλεια2016raquo Ας ανταμώνουμε πάντα με χορούς και τραγούδια

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδοσιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσα από το χορό

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 18

Έκφραση 19

Αναζητώντας την Άρτα

Γυρίζω από πλατεία σε πλατεία Κάθομαι σεκάποιο παγκάκι για λίγο κι απέ σε κάποιο laquoκαφέ raquoΔεν υπάρχουν πια εκείνα τα παραδο-σιακά καφενεία με τα στρογγυλά τσίγκινατραπεζάκια άλλα με το ξεβαμμένο πράσινο ήτο μπλε Μερικά τους σκουριασμένα έναγύρωΚοιτάζω τις πόρτες μία ndash μία σα νάναι να θυ-μηθώ ένα άνοιγμα που πίσω του περίμενε ηhellipνα μου δώσει τάχα την άλγεβραΣτην έκτη σελίδα ψιθυρίζει Ναι εκεί υπάρχει με μολύβι Σ` αγαπώ Στη στροφή της ανηφόρας για τα προσφυ-

γικά σηκώνω μια πέτρα να βρω από κάτω ανκάποια από τις πατημασιές του χρόνου ξέ-φυγε από την ισοπεδωτική μανία της ασφάλ-τουΆδικα ψάχνεις λέει Καιρό που μετακόμισαναπό τα μάτια ndashπλημμυρίζανε κάθε τόσο πουφοβήθηκαν- στην καρδιά κι από κει ndashούτεπου τις χώραγε-κόνεψαν σε μια ξεχασμένηάκρια του νου κι έρχονται απρόσκλητες λευ-κοντυμένες οπτασίες στο φεγγαρόφωτο τουΜάηΚάθομαι να πιω ένα ούζο Γύρω ndashτριγύρω

άγνωστα πρόσωπα Νέοι οι περισσότεροιΜε τα σκισμένα ndash ξεβαμμένα τζιν σακουλια-σμένα στα γόνατα και τα μπράτσα γεμάτατατουάζ σαν κατάδικοι που δραπέτευσαναπό κάποιο κάτεργοΓυρίζω τρέχοντας πίσω να θυμηθώ Αφηνιά-

ζει ο νους Στου Σκαντάλη- είχε πει Περίμενέμε θα ρθώ με τηhellipτάχα να σου φέρω τη με-τάφραση του Λυσία Να κοιτάξεις στο τέλος-Είστε ξένος -με ρωτάει η ευγενική περιέρ-

γεια του μοναχικού πελάτη πρωινού όπως κιεγώ από το διπλανό τραπέζιΝαι λέω ξένος Περαστικός για την ΆρταΜε κοιτάζει περίεργα Μα είστε στην Άρτα ndash

λέει Εδώ είναι η Άρτα-Α λέτε για την πλατεία Τα κτήρια Την οδό

Σκουφά Το ουζερί του Κακαβά η πλατείαΚιλκίς Αυτά ναι είναι εδώ Όμως τα άλλαhellip- Τα άλλα Μήπως ψάχνετε για την Παναγίατην Παρηγορίτισσα Καλέ μου Αρτινέ Όχι δεν ψάχνω την Πανα-γία την ΠαρηγορίτισσαΑυτή ούτε που ξέρω ποια είναι Ψάχνω γιατην Παριορίτσα για το Μονοπλιό Για την Κασοπίτρα -----------Δυο τραπεζάκια πιο κει ένας γεροπαλαιός

μετράει χάντρες στο κεχριμπάρι του και νοι-ώθω πως έχει στήσει αφτί Με κοχεύει κιόλαςμε μισόκλειστα μάτια-Αυτά δεν υπάρχουν πια-επεμβαίνει Κερνάςένα τσίπουρο να σου πω που θα τα βρειςΣηκώνεται κι έρχεται δίπλα μου Ανασηκώ-

νει το κασκέτο του και σκύβει δίπλα στ `αφτίμου Μέσα στη ψυχή σου-λέειΜόνο εκεί

5-6-16Σταύρος Ιντζεγιάννης-συγγραφέας-

ποιητής -δημοσιογράφος-ένας Αρτινόςνέος hellip87 ετών που ζει στην Πάτρα

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο Μας βάλαν σε μια βάρκαΚαι δυνατή βροχή Μου δώσαν δυο κουπιάΜε σύραν δουλεμπόροι μας είπαν δρόμο τώρα Το Αιγαίο να διαβώ Χτυπάτε για στεριά

Το κύμα μεγαλώνει αδειάζαμε με βάρδιεςΚαι τρέμει το σκαρί με χίλιες προσευχέςΝερό στην βάρκα μπαίνει περνούσαν και οι ώρες Γιατί είμαστε αρκετοί Μα πουθενά ακτές

Κλαίμε όλοι την Συρία Κλαίμε όλοι την Συρία Και την κεντρική Ασία και όλα τα μικρά παιδάκιαΚλαίμε τους αδικημένους κλαίμε μάνες πατεράδεςΤου Αιγαίου τους πνιγμένους Και τα΄αβάπτιστα μωράκια

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο σαν ήρθε η άλλη μέραΈνα κύμα σαν βουνό έβλεπα μόνο ουρανόΜας έκοψε στην μέση χαθήκαν οι συντρόφοιΤην βάρκα μας στα δυο και κλάμα ως τον θεό

Μας μάζεψαν οι ναύτες με πήγαν στην ΕλλάδαΣε πλοίο φορτηγό τα σύνορα κλειστάΤι απογίναν οι άλλοι την νύχτα δεν κοιμάμαιΔεν ξέρω να σας πω Τι γίναν τα παιδιά

Στέλιος Τσίκος επιγραφές - ποιητής στιχουργός

Οδημόσιος έπαι-νος η αναγνώ-

ριση και η ανάδειξηηθικών αξιών στιςμέρες μας είναι τοαπαραίτητο ανά-χωμα πολιτισμούστην ανθρώπινη πο-ρεία μαςΑκέραιοι άνθρωποι ανάμεσά μας κόντρα στο κυνήγι του πλούτου τη φρίκητης βίας και την αναλγησία της ατομικής επιβίωσης και υπεροχής προτά-σουν το ανάστημά τουςΑραιά μεν αλλά η αρετή καταφέρνει να γλιστράει και στις μέρες μας με αληθι-νές λέξεις και μεγάλους συμβολισμούς όταν στην πράξη ξεπερνά τα προ-φανή και απλώνει διακριτικά τις ανθρώπινες ευαισθησίεςΔεν διδάσκεται και δεν κωδικοποιείται η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη Κουβα-λιέται μέσα μας και οριοθετεί τη ζωή μας Δεν αντέχεται όλος αυτός ο πόνοςπου βιώνει σήμερα η γενιά μας χωρίς τους Σαμαρείτες μαςΈνας σύγχρονος Σαμαρείτης ήταν και ο οδηγός του Υπεραστικού ΚΤΕΛΆρτας με το λεωφορείο Νο 44 Υπέργηρος συνταξιούχος στις 30052016 πουέκανε τη διαδρομή για το χωριό του λησμόνησε το τσαντάκι του κατεβαίνον-τας δίπλα στο κάθισμα με την μηνιάτικη σύνταξη μέσα βιβλιάρια του και άλλαπολύτιμα προσωπικά είδηΟ τίμιος οδηγός και αφού περιπλανήθηκε σε άλλα δρομολόγια το τσαντάκιαναζήτησε τον επιβάτη για να παραδώσει αυτούσιο το περιεχόμενό του Ηπράξη της ανεύρεσης και της επιστροφής αποκτά ιδιαίτερη δυναμική καιηθικό έρεισμα και από το γεγονός ότι όχι μόνο δεν δέχθηκε ένα συμβολικό φι-λοδώρημα αλλά είπε ο εξαίρετος οδηγός ότι ήταν ευτυχής στιγμή για τον ίδιονα μοιραστεί την χαρά με τον απαρηγόρητο-ευτυχώς για λίγο- συνταξιούχοΗ ζωή του καθενός μας λοιπόν είναι ότι δίνουμε και οι μικρές αυτές ιστορίεςθέλουμε να επαναλαμβάνονται για να κρατά ο κόσμος και την ομορφιά τουΟ έντιμος και ευγενικός πολίτης ξέρει να αφήνει καλό και μεγάλο ίχνος στηνπερπατησιά του γιατί ακούει δυνατά τη φωνή της συνείδησής του Σε ευχαρι-στούμε θερμά οδηγέ Στέλιο και ο μπάρμπα Κώστας θα σε περιμένει στομικρό καφενεδάκι του χωριού του για ένα καφέ βαρύ γλυκό και πολύ κουβένταόπως παλιά

Ο ανηψιός του ΤΑΚΗΣ ΝΤΑΛΑΣ

Ένας άλλος κόσμος

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 19

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 10

Εμείς όμως διεισδύαμε σrsquoένα σκοτάδι ακόμη πιο τρομακτικό Μεγαλοδύναμε πώς μπορεί να δείχνουμε τέτοια εμπιστοσύνη στα στοιχειάΠόση γνώση έχουν κατακτήσει οι άνθρωποι ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν με τόση τόλμη την μπαμπεσιά των ωκεανών Μανούλαμου Θα ήθελες να μείνω για πάντα κολλημένος στα φουστάνια σου αλλά κοίταξε εδώ ένα τόσο δα βηματάκι έξω από τη φωλιά μου κι αμέ-σως η ύψιστη ύπαρξη ανυψώνει στα μάτια μου μιαν ακρούλα από το πέπλο που κρύβει τη φοβερή της μαγεία Άν ήξερες τί χαρά ευγνωμω-σύνης πλημμυρίζει αυτή τη στιγμή την καρδιά μου σαν σκέφτομαι εκείνον τον άνθρωπο εκεί που πάνω στη γέφυρα μεριμνά για τη ζωή μουΧάρη σrsquoαυτόν στη δική του γνώση αύριο το μεσημέρι θα είμαι στην πρωτεύουσα των σουλτάνων όπου ποτέ συγγενής των συγγενών σουδεν έχει πατήσει το πόδι του Ύστερα ο Πειραιάς του πατέρα μου η Σμύρνη και τέλος σε μια βδομάδα από τώρα η Αίγυπτος των ονείρωνμουΘα ζήσω ένα παραμύθι ονειρικό εγώ ο πένης που με γέννησε μια πλύστρα που δεν έχω καν διαβατήριο ούτε και με τί να πληρώσω οκτώημέρες ελευθερίας Η ψυχή μου θα δονείται από χίλιες δυο ευγενείς συγκινήσεις που ποτέ δεν θα είχε γνωρίσει μαραζώνοντας στη ΜπραϊλαΔεν είναι αυτή μια πρώτη μεγάλη κατάκτηση του πνεύματός μου που διψά για το άγνωστοΕίναι αδύνατον να σταθεί κανείς εκεί έξω Τεράστιες ποσότητες νερού λούζουν το κατάστρωμα Το κρύο σου τρυπά το κόκκαλο Ύστεραπαρά την έξαψη που με κατέχει πρέπει να κοιτάξω να κοιμηθώ και λιγάκι ώστε να μην είμαι κατάκοπος αύριο το πρωί όταν θα μπαίνουμεστο ΒόσποροΚάποιοι φίλοι ναύτες προθυμοποιήθηκαν να μου παραχωρήσουν το κρεβάτι τους για να ξαπλώσω όσο εκείνοι θα έχουν βάρδια μια που ητρίτη θέση είναι σε άθλια κατάσταση καθώς οι άνθρωποι έχουν αρχίσει ήδη να ξερνοβολούν Πήρα μαζί μου και τον καημένο γέρο πατέρατον οποίον μόλις γνώρισα και τον αγαπώ για το κουράγιο του μες στην κακοτυχίαΕίναι ένας Εβραίος γύρω στα εξήντα βαφέας κτιρίων όπως κι εγώ Λέγεται Μορίτζ αλλά θέλει να τον φωνάζωΜουσσά παρατσούκλι πουτου έβγαλαν οι Άραβες όταν ήταν παιδί και ακολουθούσε τον πατέρα του πλανόδιο ωρολογοποιό στα χωριά της Μικράς Ασίας απrsquoόπουκρατά μια τρυφερή ανάμνησηΚαημένε Μουσσά Ξαπλωμένοι στα κρεβάτια μας που ήταν το ένα επάνω απrsquo τrsquo άλλο ανάμεσα σε ναύτες που ροχαλίζουν συνεχίζει να μουεξηγεί τους λόγους αυτού του ταξιδιού στην Αίγυπτο που μόνο χαρά δεν είναι για κείνον Πηγαίνει με την ελπίδα να μεταπείσει και να επα-ναφέρει στο ποίμνιο τη μία από τις κόρες του οδηγημένη στην ακολασία από έναν προστάτη κι εγκατεστημένη στην Αλεξάνδρεια επιδώκονταςνα κάνει περιουσίαΟ Μουσσά αφηγείται κι ανακατεύει αστεϊσμούς και δάκρυα Λέει ότι η Σάρα είναι το ωραιότερο παιδί τουbull αλλά τόσο ξεροκέφαλη που εκεί-νος δεν έχει καμία ψευδαίσθηση σχετικά με τα επακόλουθα της επιχείρησής της― Ποιός ξέρει κραυγάζει Θέλω να την ξεμπλέξω απrsquo αυτόν τον τύπο αλλά εκείνη είναι ικανή να αντιστρέψει τους ρόλους και να με κάνειεμένα τον ίδιο πατέρα-προαγωγό Τί λες καλέ μου Αντριάν Θα lsquoθελες να με βοηθήσεις στην περίπτωση αυτή Είσαι νέος και ανδρείος Τηςαρέσει αυτό Κάνε ότι μπορείς για να τσιμπηθεί μαζί σου (Να ορίστε κάνω κιόλας τον προξενητή) Σου τη δίνω γυναίκα σου Κι άν σε τρώνεοι σκέψεις για τις αιγυπτιακές περιπέτειές της σαν γυρίσουμε πίσω την αφήνεις και διαλέγεις κάποια άλλη από τις κόρες μου Ολόκληροχαρέμι έχω στο σπίτιΤέσσερις έχει Και τρεις γιούς οι μόνοι που φέρνουνε ψωμί στο σπίτι Και ο ίδιος του δουλεύει αλλά εννέα στόματα είναι αυτά Για νακαλύψει τα έξοδα ετούτου του ταξειδιού χρειάστηκε να αποτανθεί στη θεία πρόνοια της Ισραηλίτικης Κοινότητας η οποία του πρόσφερεκάτι ίσα ίσα για να πληρώσει το πηγαινέλα μαζί με τη διατροφή του Αλλά τίποτα για το ενδεχόμενο ταξίδι της κόρης του Βέβαια εκείνηισχυρίζεται πως έχει στην ιδιοκτησία της ένα ldquoωραίο μπαρrdquo στην Αλεξάνδρεια όπου συχνάζουνε πολλοί αξιωματικοί του ναυτικού― Θα το πουλήσουμε το μπαρ αποφασίζει ο Μουσσά με πατρική πυγμή και θα πάμε όλοι μαζί εσύ εκείνη κι εγώ στο Κάϊρο όπου έχω ένανφίλο μου παλιό που θα lsquoθελα να ξαναδώ κι έπειτα θα επιστρέψουμε στη Ρουμανία Θέλεις ΑντριάνΕίμαι αναγκασμένος να του απαντήσω καταφατικά για να μην τον δυσαρεστήσω Όμως ακόμη κι αν το σχέδιό του πραγματοποιηθεί έτσιόπως το θέλει δεν έχω καμία όρεξη να ξαναδώ μέσα σrsquo ένα μήνα το σιβηρικό Βουκουρέστι που κλόνησε την υγεία μουbull πόσο μάλλον ναπαντρευτώ μιάν ανυπόληπτη γυναίκα Όχι Θέλω να περάσω όλο το χειμώνα στην ΑίγυπτοΓια τα υπόλοιπα αποφασίζει ο Μιχαήλ όχι εγώ Στο εξής θα του είμαι υπάκουος σαν αρνί Εκείνος έχει μια καλή θέση στο ξενοδοχείο Roy-alduCaire και θα μπορέσει να με βάλει κι εμένα εκεί με τη σειρά μου Και τέρμα οι παράτολμες ενέργειες Δεν μου έχουν βγει σε καλό Πάνταεκείνος είχε δίκιο Αυτή τη φορά δεν θέλω να τον αποχωριστώ Θα ζήσουμε μαζί μια ωραία μεσογειακή ζωή Τον άτιμοhellip Με τιμώρησεσκληρά φεύγοντας μόνος του για την Αίγυπτο αλλά την άξιζα την τιμωρία αυτή Έπρεπε να το έχω καταλάβει μια και καλή ότι ο σπουδαίοςαυτός φίλος είναι καλύτερος οδηγός και να του αφήσω το πηδάλιο Στη Ρουμανία θα τραβούσε το πράγμα Είχα τη μάνα μου που με γλίτωνεαπό τα ζόρια Στο εξωτερικό τέλος Κάθε απειθαρχία μπορούσε να μου κοστίσει φρικτή απομόνωση την απόλυτη δυστυχία Με τα ρουμάνικακαι τα ελληνικά μου δεν θα μπορούσα να κάνω και πολλά ενώ ο Μιχαήλ που κατέχει πολλές σπουδαίες γλώσσες πάντα θα τα καταφέρνειΤί χαρά όταν με δει σε λίγο να εμφανίζομαι ξαφνικά μπροστά του από το πουθενά Καλέ μου Μιχαήλhellip Αδελφέ μουhellipΦτάσαμε στην Κωνσταντινούπολη με δύο ώρες μοναχά καθυστέρηση Κι η όψη του κόσμου μοιάζει εντελώς αλλιώτικη είναι να μην το πιστεύεικανείς Μέσα σε δώδεκα ώρες διαδρομής με το βαπόρι περνάς από το φρικτό χειμώνα στη γλυκύτερη άνοιξη Εδώ είναι μήνας Μάϊος Χλο-εροί λόφοι που καθρεφτίζονται μες στη θάλασσα του Βοσπόρου μεγαλοπρεπή λίμνη που τη διασχίζουν προς κάθε κατεύθυνση ολόκληρηστρατιά από μηχανοκίνητα επιβατηγά πλοία καϊκια λέμβους και βάρκες Όλη η ζωή απλώνεται μες στο δρόμο εκεί δουλεύουν εκεί τρώνεεκεί κοιμούνται εκεί διασκεδάζουν μερικές φορές πλάϊ στη βρώμα των σκύλων Τα καφενεία έξω σφύζουν από Τούρκους που παίζουνγκιουλμπαχάρ καπνίζουν ναργιλέ ονειροπολούν Η δυστυχία είναι μεγάλη στην πρωτεύουσα του Αμπντούλ-Χαμίντ Δέκα βαρκάρηδες ήαχθοφόροι κονταροχτυπιούνται για τον ίδιο ταξιδιώτη Είναι ρακένδυτοι τρέφονται με τον αέραΑλλά εκείνο που μrsquo έκανε να αναλογισθώ τη Σταμπούλ των σουλτάνων που θανάτωσαν τόσους από τους βογιάρους μας είναι τα χιλιάδεςκατακόκκινα φέσια και τα πολυάριθμα τζαμιά με τους υπεροπτικούς μιναρέδες Πριν από εκατό χρόνια ο θρόνος της χώρας μου νοικιαζότανακόμη με πλειστηριασμό σrsquo αυτήν εδώ την πόλη που στο άκουσμά της και μόνο έτρεμαν οι υποτελείς της και όπου σήμερα μπορώ να κάνωπερίπατο χωρίς κανένα φόβο Πάει τέλειωσε ο τρόμος που προκαλούσε η εμφάνιση έστω και λίγων φεσιών μες στα χωριά μαςΠώς μπόρεσαν αυτοί οι άνθρωποι κι έκαναν τόσες ωμότητες Μου φαίνονται τόσο μειλίχιοι τόσο καρτερικοί Βλέποντάς τους έτσι απαθείςθα έλεγε κανείς πως είναι ανίκανοι να σηκώσουν εκείνα τα βαριά γιαταγάνια που σκόρπισαν τον τρόμο μέχρι τις πόρτες της Βιέννης ΟΜουσσά κουβεντιάζει μαζί τους με οικειότητα καθώς η τουρκική είναι η τρίτη μητρική του γλώσσα μετά τη ρουμανική και τη γίντιςΕ λοιπόν μου αρέσουν αυτοί οι άνθρωποι Δεν ξέρω αν υπήρξαν μόνο βάναυσοι κατά την περίοδο της πολεμικής τους δόξας αλλά η ldquoπαρούσαφιλοσοφίαrdquo τους όπως λέει και ο Μουσσά μου αρέσει Δεν δίνουν καμιά σημασία στον αγώνα του βιοπορισμού και δεν σκοτώνονται για τιςυλικές ανέσεις Η ξεγνοιασιά τους είναι πολύ πιο πολύτιμη και το αισθάνομαι Είναι ικανοί να κάθονται με τις ώρες στον ήλιο να θαυμάζουντις φυσικές καλλονές και να κάνουν μπουρμπουλήθρες μrsquoένα μισοσβησμένο τσιμπούκι Δεν τους βλέπω να ζηλεύουν την τύχη που έχουν σταμοντέρνα εργοστάσια τα κοπάδια εργατών σύμφωνα με τη λογική των οποίων προφανώς ο ήλιος δημιουργήθηκε για να ζεσταίνει τις γάτεςΌχι Πρώτα ο ήλιος και για τους ανθρώπους και ύστερα ο άρτος ο επιούσιος και τα κολάραΓια να μπορέσω να βγω από το πλοίο και να πάω να δω τη Σταμπούλ ελλείψει διαβατηρίου ένα κασκέτο ναυτικό μου έλυσε το πρόβλημα αμέ-σως Ο Τούρκος αστυνομικός στον έλεγχο το κατάλαβε αλλά μου απάντησε με χαμόγελο Ήξερε ότι δεν πήγαινα να κλέψω την Αγιά ΣοφιάΣουλατσάραμε σαν χαζοπούλια κοροϊδεύοντας τους τουρίστες που έτρεχαν σαν παλαβοί μην τυχόν και χάσουν τίποτα από ότι τους υπε-δείκνυε ο τουριστικός οδηγός Μπέντεκερ Φάγαμε ένα ωραίο πιλάφ ρύζι ανακατωμένο με κομμάτια αρνίσιου κρέατος κεμπάπ το ίδιο κρέαςκι αυτό αλλά στη σούβλα και ήπιαμε μερικά ποτηράκια ρακί

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 10

Έκφραση 11

Κάμποσα ποτηράκια θα ήταν σίγουρα διότι μεθύσαμε Κι αυτό μας γέννησε την επιθυμία νrsquo αγοράσουμε φέσια Έτσι ντυμένος παράταιραο Μουσσά δεν ξεχώριζε πια από τους Τούρκους με τη γαμψή του μύτη με τα μαύρα του τα μάτια και τα φρύδια με το κυρτό του πηγούνιΤου έκανα παρέα σε όλα και θέλησα ανόητα να του κάνω τον μάγκα ακόμη και στον ναργιλέ σε πείσμα όλων των προειδοποιήσεών του Άνωκάτω έγινε το στομάχι μου Τα έβγαλα όλαbull και πιλάφ και κεμπάμπ και ρακί Επιστρέψαμε με το δεύτερο σφύριγμα του πλοίου για να πάμενα πλαγιάσουμε κατευθείανΑν στην Κωνσταντινούπολη ήτανε άνοιξη στον Πειραιά και στη Σμύρνη ήταν ένα ήπιο καλοκαίρι Κάνει πολλή ζέστη αλλά όχι αποπνικτικήΜακάριοι θνητοί που δεν έχουν παρά μόνο την έγνοια της κοιλιάς τους (αλλά και πάλι) που δεν γνωρίζουν την ανάγκη να φοράει κανείςμπότες και γούνες και νrsquo ανάβει θέρμανση μέρα και νύχτα έξι μήνες από τους δώδεκα Μακάριοι πάνω απrsquoόλα που δεν γνωρίζουν τί σημαίνεινα γυρεύεις το ψωμί σου στους μείον είκοσι όταν προτιμάς καλύτερα να μείνεις νηστικός ακόμη και τρεις ολόκληρες μέρες στη σειρά παράνα πηγαινοέρχεσαι άσκοπα με κατατρυπημένα παπούτσια και να επιστρέφεις το βράδυ πεινασμένος και παγωμένοςΝαι δεν τρέφονται καλά το γράφει στο πρόσωπό τους Αυτό φαίνεται κι από τις άγριες μάχες στις οποίες ρίχνονται με την άφιξη των κα-ραβιών προκειμένου να βάλουν το χέρι τους πάνω σε κάποια βαλίτσα για να κερδίσουνε καμιά δεκάρα Αυτός ο αγώνας όμως είναι παντούσχεδόν η μοίρα κάθε απόκληρου την οποία αλλού την κάνει ακόμη πιο σκληρή το κρύο αυτός ο τρομερός εχθρός του ανθρώπου πουφέρνει αρρώστιες βάσανα ανημπόριες θανάτους και για το οποίο δεν έχουν ιδέα οι κάτοικοι αυτοί της Μεσογείου Από τις δυο δαγκωματιέςπου δηλητηριάζουν την ανθρώπινη ζωή αυτές της πείνας και του κρύου ετούτοι γνωρίζουνε μόνο την πρώτη Πολύ μεγάλο πράγμα είναιαυτό Μεγάλη ευτυχία Το εκτιμούμε ο Μουσσά κι εγώ με την καρδιά γεμάτη ευγνωμωσύνη Πετάξαμε τις μάλλινες κάλτσες μας και τα μισάαπό τα ελεεινά μας παλιόρουχα Μεταμορφωνόμαστε με ξεκούμπωτο σακάκι με καπέλο ως το αυτί με τσιγάρο στην άκρη των χειλιών μεπνεύμα ράθυμο ακολουθώντας το παράδειγμα όλων αυτών των Ελλήνων των Τούρκων των Εβραίων των Αρμεναίων που τραγανίζουνστραγάλια και λικνίζονται στον ήλιο Τους θρέφει η θάλασσα Τους ζεσταίνει ο γενναιόδωρος ουρανός Μπορεί να μην είναι πάντα αυτό αρ-κετό αλλά κι από τους ανθρώπους δεν μπορεί να περιμένει κανείς περισσότερα Ούτε κι από το Θεό τουςΜου αρέσει ο Μουσσά κάθε μέρα και περισσότερο Δεν είναι τυχαίος άνθρωπος Βέβαια δεν έχει διαβάσει πολύ στη ζωή του αλλά έχειπνεύμα ανοιχτό στα πάντα Είναι λεπτός άνθρωπος ευαίσθητος Η κατανόησή του φτάνει σε λεπτές αποχρώσεις της σκέψης Και τραγουδάμε ωραία φωνή ολόκληρα κομμάτια από όπερες και οπερέτες στα ιταλικά Ο καπετάνιος του Δακία τον άκουσε κάποιο βράδυ και τον συνε-χάρη Εκείνος τον ευχαρίστησε ευγενικά και σκέφτηκε αμέσως τα βάσανά του― Καπετάνιε άν τυχόν κάτσει η βάρκα μου στην Αλεξάνδρεια θα είχατε την καλοσύνη να με ρυμουλκήσετε ως την Κωνστάντσα― Ευχαρίστως φίλε μου Ελάτε μόνο να μου το πείτεΣτον Πειραιά ήμασταν φρόνιμοι Ξοδευτήκαμε ίσα για μια γρήγορη βόλτα με τον ηλεκτρικό ως την Αθήνα Αλλά στη Σμύρνη η ομορφιάστις αυλές στις προβλήτες στις προσόψεις στα σπίτια κατά μήκος του υπέροχου κόλπου μας πήρε το νου και ξοδέψαμε οι δυο μας γύρωστα δέκα φράγκα Τα πάντα εδώ είναι από μάρμαρο Και τί πολυτελείς ναργιλέδες πραγματικοί μιναρέδεςΜεθαύριο έκτη ημέρα του ταξιδιού θα είμαστε στην Αλεξάνδρεια Τί θα κάνω άραγε εκεί κάτω Θα βρω δουλειά Διότι όλη κι όλη μου η πε-ριουσία είναι μια στερλίναΗ καρδιά μου σφίγγεται σαν σκέφτομαι το βασανιστήριο της πείνας την έλλειψη στέγης Ενθαρρύνουμε ο ένας τον άλλον ο Μουσσά κιεγώ όταν το φάντασμα των μαύρων ημερών εμφανίζεται στη σκέψη μας Δίνουμε αμοιβαία υπόσχεση πως όποιος από τους δυο μας σταθείπιο τυχερός θα βοηθήσει τον άλλον Και θα παρηγοριόμαστε πάντα υπολογίζοντας στην επιείκεια τrsquoουρανού Ο Μουσσά προσθέτει― Κι ύστερα είναι και το μπαρ της Σάραςhellip Αν πηγαίνει καλά θα της επιτρέψω να το δουλέψει κι αυτό το χειμώνα Θα το στολίσουμε μάλισταμε μια τοιχογραφία σε στυλ μπαρόκ και θα μας πληρώσει γιrsquoαυτό με μια γερή αμοιβή Το θέμα είναι να την τραβήξουμε την καημένη από ταχέρια αυτού του ξεδιάντροπου που της παίρνει τα χρήματα και τα δίνει στο τζόγοΦαίνεται πως ldquoαυτός ο ξεδιάντροποςrdquo είναι ένας πολύ όμορφος νέος άνδρας κι ένας απαράμιλλος ζαχαροπλάστης Όποτε θέλει ldquoκάνει μιαβουτιάrdquo για τρεις μέρες σrsquo ένα ldquoεργαστήριοrdquo και ldquoξαναβγαίνει στην επιφάνειαrdquo με δέκα στερλίνες στην τσέπη Έλα όμως που δεν το θέλεικαι πολύ συχνά Τις απεχθάνεται τις ldquoβουτιέςrdquo αυτές Τον λένε Τιτέλ Και στον Τιτέλ αρέσει περισσότερο να ldquoβουτάειrdquo το ταμείο του μπαρπαρά (να βουτάει) μέσα στις ζύμες του ζαχαροπλαστείουΤώρα αφήσαμε το Αρχιπέλαγος και τα αμέτρητα μοναχικά του νησιά πλούσια σε ποίηση χρώματα ήλιο όπου δεν θα μπορούσα όμως ναζήσω για πολύ Τώρα πλέουμε στrsquo ανοιχτά της Μεσογείου Μόλις περάσαμε την ΚρήτηΗ θάλασσα είναι λάδι σαν μια ήσυχη λίμνη Κάτω από τις σόλες μας νιώθουμε και τις παραμικρές δονήσεις που μεταδίδουν οι μηχανές στοσώμα του καραβιού Και μόλις σήμερα αντιλαμβάνομαι όλη την ομορφιά του Δακία Δεν είναι ότι επιβάλλεται με το μέγεθος ή με την πολυ-τέλειά του αλλά δίπλα στα άλλα τρία βαπόρια που κάνουν την ίδια διαδρομή είναι σχεδόν μοναδικό στη Μεσόγειο για την ολόλευκη γραμμήτου Είναι ένας κύκνος Ιδού το πλεονέκτημα της καύσης του μαζούτ σε σχέση με το κάρβουνο διότι η ποσότητα αιθάλης που εκπέμπουντα φουγάρα καθιστά αδύνατη την εφαρμογή της λευκής μπογιάς σε ολόκληρο το πλοίο Τα φουγάρα του Δακία όμωςείναι σαν να καπνίζουνπίπα Και αν κατεβείτε στο λεβητοστάσιο δεν θα δείτε τίποτα από τη σκληρή προσπάθεια μιας ντουζίνας μαύρων ανδρών να κουβαλάνε τό-νους κάρβουνο στα στόμια της φωτιάς όπου τα φτυάρια δεν σταματούν ούτε λεπτό να ταϊζουν τις εστίες Τίποτα Τρεις άνδρες πεντακάθαροιμrsquo ένα κομμάτι στουπί στο χέρι περιφέρονται μπροστά στους λέβητες παρατηρούν τα μανόμετρα και ρυθμίζουν τις στρόφιγγες που εκτο-ξεύουν το μαζούτ μrsquo έναν θόρυβο εκκωφαντικόΑυτή η πρόοδος της τεχνικής καύσης στα καράβια καθώς και ο ήλιος που σήμερα ακτινοβολεί επιτρέπουν στις κυρίες της πρώτης θέσηςνα λευκοστολιστούν από την κεφαλή ως τον αστράγαλο χωρίς το φόβο μήπως λερωθούν Παγκάκια και κιγλιδώματα είναι πεντακάθαραόπως τα αντικείμενα ενός σαλονιού Επίσης το θέαμα που προσφέρει αυτή τη στιγμή το ψηλότερο κατάστρωμα είναι από τα πιο γοητευτικάΚαι γεννάει στην ψυχή μου συναισθήματα αντιφατικάΒέβαια όλοι αυτοί οι φρεσκοξυρισμένοι κύριοι ντυμένοι με το ωραιότερο ταξιδιωτικό τους κοστούμιbull όλες αυτές οι ωραίες γυναίκες γοη-τευτικές μέσα στα φορέματά τους από πέπλα όπου το λευκό κυριαρχεί όπου ένα σπάνιο κόκκινο ένα μπλε ένα πράσινο σου τρυπούν τηνκαρδιά με την ένταση του ζωηρού χρώματος κάτω από έναν εκθαμβωτικό ουρανόbull ύστερα το πανηγύρι που περιβάλλει το βαπόρι μας τοοποίο ακολουθείται από ένα σύννεφο γλάρων και χάνεται μέσα στη απεραντοσύνη της θάλασσας ― ναι όλο αυτό το θέαμα με μαγεύει Μουαρέσει το ωραίο η γυναίκα η έντονη ζωή Δεν ζηλεύω τον κόσμο αυτόν και την ευτυχία του αλλά δεν πιστεύω επίσης ότι κι ο δικός μου οκόσμος με την αθλιότητά του πρέπει να είναι παράδειγμα ζωής Εάν ήταν στο χέρι μου να διαλέξω θα προτιμούσα την ευμάρεια παρά τηνφτώχεια μουΩστόσο δεν μπορώ να διανοηθώ την ευτυχία μιας πολυτελούς ζωής στη μέση μιας καθολικής σχεδόν φρικαλεότητας που βασιλεύει σήμεραστη γη και που είναι η απόλυτη συνθήκη για την ευτυχία μιας μειονότητας Εάν αυτό ήταν το αντίτιμο για τη δική μου οικονομική άνεση ετότε θα προτιμούσα τη φτώχεια μου Θα άφηνα συνειδητά να μου φύγει από τα χέρια ο χρυσός δίσκος πάνω στον οποίο θα μου πρόσφεραντην ευτυχία μου δίπλα στη δυστυχία του άλλου Να έτσι ακριβώς τη βλέπω τη ζωή Αν άλλαζα ποτέ γνώμη για το θέμα αυτό τότε θα ήμουνένα ελεεινό ανθρωπάκι Να μrsquo έλεγαν προδότη και να με κρεμούσανΣτην περίπτωσή μου λοιπόν πρόκειται περισσότερο για μια μυστικιστική λατρεία της εντιμότητας παρά για κοινωνική θεωρία Αυτή επιτρέπειτην προσωπική ευτυχία μέσα στη γενική δυστυχία Η άλλη όχι Ποτέ Αμαρτία ψυχής Μόνο ένας τρόπος υπάρχει τελικά να είναι κανείςτίμιος να έχει τη συνείδησή του απαλλαγμένη από κάθε υποκρισία να μπορεί να κοιτάξει οποιονδήποτε ευθέως μες στα μάτια και να τουπει ldquoΔεν σου χρωστάω τίποτα Πήγαινε εν λαώ αδελφέ μου Κι αν μάλιστα επιθυμείς κι αυτό το μαύρο ψωμί που έχω στο τραπέζι μου επάνωπάρτο Μα την ψυχή μου μην την αγγίξειςrdquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 11

Έκφραση 12

Τελευταία νύχτα του ταξιδιού Και τί νύχτα Σαν αυτές που τα καλοκαίρια τον Αύγουστο στα χωριά μας μαζευόμαστε στην αυλή γύρω απόένα μαγκάλι για να ψήσουμε ρόκες χλωρού καλαμποκιού και νrsquoακούσουμε τα τζιτζίκιαΕίμαι μαζί με τον Μουσσά στην πρύμνη του καραβιού όπου η προπέλα στροβιλίζει τα νερά με μιαν ευχάριστη ρυθμική κίνηση και δημιουργείμια λωρίδα αφρού που απομακρύνεται γοργά αναβράζουσα――― ξεμακραίνει και χάνεται στο άπειρο κάτω από το φεγγαρόφωςΕίναι αργά Σχεδόν κανείς πια στη γέφυρα του περιπάτου Οι ναύτες φίλοι μάς έφεραν εδώ αρκετά περισσεύματα από την κουζίνα τα οποίακαταβροχθίσαμε με μεγάλη όρεξη Τί τύχη για εμάς να έχουμε αυτούς τους καλούς συντρόφους Σε όλο το ταξίδι μας τάϊζαν έτσι δωρεάνή σχεδόν δωρεάν (Στις ενδιάμεσες στάσεις τους κερνούσαμε κανένα ποτήρι όλο κι όλο) Δίχως αυτήν την απρόβλεπτη υποστήριξη κι οΜουσσά και εγώ δεν θα lsquoχαμε τρύπια δεκάρα στην τσέπη μας σαν φτάναμε στην Αλεξάνδρεια Διότι είναι αδύνατον να περάσει κανείς από όλααυτά τα ωραία λιμάνια και να μην κατέβει να τα επισκεφθεί για να ξεμουδιάσει λιγάκι ή ακόμη και να διασκεδάσει καμιά φορά με κάθε κόστοςεκτός πια κι άν είναι υπερβολικά οικονόμος Τώρα θα ήθελα να μείνω σιωπηλός ακίνητος Δεν θα lsquoθελα καμία ομιλία να ταράξει την ησυχίατων μοναδικών αυτών στιγμών στη ζωή μου Είμαι γεμάτος καλοσύνη ευγνωμοσύνη ελπίδα και θα μου ήταν τόσο ευχάριστο να μείνω έτσι ξα-πλωμένος στη γέφυρα μες στο σκοτάδι χωρίς νrsquoαρθρώσω λέξη νrsquoατενίζω το φεγγάρι και νrsquoαφουγκράζομαι την αναταραχή της ΜεσογείουΑλλά νά ο Μουσσά είναι απόψε πιο δυστυχισμένος από ποτέ Αφηγείται με φωνή σβησμένη το οικογενειακό του δράμα αιτία του οποίου είναιη ΣάραΔεν είναι ότι πρόκειται για άνθρωπο ευσεβή με την έννοια του θρησκόληπτου ή που δίνει μεγάλη σημασία στη γνώμη των άλλων Αλλά η ζωήτου έχει δηλητηριαστεί από την περιπέτεια της κόρης αυτής Κανένα από τα παιδιά του δεν μπορεί να παντρευτεί Η ντροπή της Σάρας τουςέπληξε όλους ― ldquoΈχετε μια πόρνη στην οικογένειαrdquo τους φωνάζουν Πόσο οδυνηρό πρέπει να είναι αυτό για έναν πατέρα Να δουλεύει σανσκλάβος για να μεγαλώσει οκτώ παιδιά και να καταλήξει εδώΕκτός αυτού ο Μουσσά κυριεύεται ξαφνικά από κακά προαισθήματα Δεν ξέρει κατά πόσο να πιστέψει αυτή την ιστορία με το μπαρ― Εάν έχει μπαρ συλλογίζεται γιατί εδώ και δυο χρόνια που είναι στην Αίγυπτο δεν την είδαμε να στέλνει ποτέ ένα φράγκο στην οικογένειάτης ένα δώρο στις αδελφές της που ξέρει ότι είναι φτωχές Όχι Ακόμη και πόρνη μία Εβραία η οποία κερδίζει χρήματα η οποία ισχυρίζεταιότι φτιάχνει περιουσία δεν μπορεί να μένει τόσο αδιάφορη στα βάσανα των δικών της Θεέ μου κι αν λέει ψέματα Αν ζει στη δυστυχία Τότεχάθηκα Τότε η γυναίκα μου θα βγει αληθινή που μου έλεγε ότι είμαι ένας τρελόγερος κι ότι θα μπλέξω από μόνος μου σrsquoαυτή τη χώρα συμ-φορών για τους Εβραίους Αλλά τί να κάνω Τη λατρεύω τη Σάρα Είναι το πιο όμορφο και το πιο έξυπνο από τα παιδιά μου η μεγαλύτερη καρ-διά Αχ θα τον σκοτώσω αυτόν τον άτιμο που ξελόγιασε και λέρωσε την ψυχή του σπιτιού μουΑχ καημένε καημένε μου Μουσσάhellip Μουσσάhellip Δεν πρόκειται να τον εγκαταλείψω Θα κάνω ότι περνάει από το χέρι μου Αν χρειαστεί λοιπόνε θα θυσιάσω για ένα διάστημα και τον Μιχαήλ Φτάνουμε Η Αλεξάνδρεια διαγράφεται στον ορίζοντα ολοκάθαρα Ξεχωρίζουμε τους φοίνικες τους μιναρέδες τα σπίτια με τις ταράτσεςΣτο καράβι οι σνομπ άνδρες και γυναίκες έχουν κιόλας καλύψει το κεφάλι τους με τη λοφειοφόρο τους κάσκα αυτή των περιηγητών στιςθερμές χώρες Τί ανοησία Όλος ο κόσμος φοράει γυαλιά ενάντια στο τροπικό φως Αλλά ενάντια και στην ασθένεια των οφθαλμών απrsquoότιφαίνεται

laquo Πλοῖα raquoΠὼς τὰ καράβια εἶναι σώματαδὲν ἤξεραπὼς τὸ καράβι εἶναι μέληΝὰ ταξιδεύει τὸ δεξὶ νὰ βρεῖτrsquo ἀριστερό του χέρι

Ἰ Μόραλης

2016 Έτος Γιάννη ΜόραληἘρωτικὸἐπιτύμβιοΟἱ μνῆμες ἔχουν μαῦρεςσκεπασμένες κνῆμεςἐκμαγεῖα στὸ ντουλάπιγύψινη ἁφὴ καὶ πικραμένηκι ὅμως φῶςποὺ τυραννάει τὰ δάχτυλατὶς κόχεςμιὰ ἀπουσία γρηγοροῦσαμιὰ μορφὴ στὰ σπλάχναΠοτὲ μὴν πεῖςlaquoλιτάνευση ἐκμαγείωνμιὰ φορὰ τὸ χρόνοraquoὍσο τὰ κόκκαλα ἀντιστέκονταινὰ τοὺς κοιτᾶς εὐλαβικὰὅσους ἀγάπησανγίνονται μάτια καὶ θωροῦν σὰν ἀπομένουν ἀπrsquo τὰ πρόσωπαμόνο φωτογραφίες

Τα ποιήματα ανήκουν στηνποιητική συλλογή Μαθητείαεκδ ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ ΕΥΘΥΝΗΑθήνα 2013

Επιμέλεια Αναστασία Κόκκινου

Η Μπουμπουλίνα Νικάκη είναι κριτικός θεάτρου μεταφρά-στρια (βραβευμένη το 2008 για τη μετάφραση του ldquoΤο μακρύταξίδι της άμμουrdquo του Πιερ Πάολο Παζολίνι μέλος των Ελλη-νικών Επιτροπών του Διεθνούς Κέντρου Θεατρικής Μετά-φρασης και του MAison Drsquo Europe et drsquo orient στο Παρίσι

Ο Μουσσά (1934) του ΠαναϊτΙστράτι (πρώτη μετάφραση copy στα ελληνικά) στην εναρκτήρια εκδήλωση του κύκλου Άγνωστος Ελληνισμός στη Στέγη Γραμμάτων amp Τεχνών - Αθήνα 2010εισήγηση για το συγγραφέα και μετάφραση Μπουμπουλίνα Νικάκη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 12

Έκφραση 13

ΧοροστάσιΌπως χορεύει η Ήπειρος και σιγοπερπατάει Γιάννη μου το μαντήλι σου σε μένα το πετάειΚαι μια κοντούλα λεμονιά ζυγώνει στην αυλήμου μη με μαραίνει η ξενιτειά και παίρνει τοφιλί μου

Αναστασία ΚόκκινουΣπάρτη 22 - 6 - 2012

Γόρδιος δεσμός

Δε δοκίμασε καν να τον λύσειούτε και πρόσεξε το μειδίαμα στα χείλη των ντόπιωνόταν πήρε βαθιάν ανάσα και ύφος αγέρωχομε το σπαθί του διαπέρασε το μύθοχρειαζόταν υλικό για το δικό τουανοίγοντας καινούργιους τρόπους

Μόνον οι ντόπιοι ήξεραν πως καιρό τώραεπινοούσαν χίλια δυό τεχνάσματα να συγκαλύπτουν τη φθορά του χρόνουπόλος έλξης και πηγή εσόδων ο γόρδιος δεσμός είχε σαπίσειας τον έκοβε λοιπόν να ησυχάσουνπιο βολικός αυτός ο τρόπος

και ο μύθοςhellip μύθος

Μοναξιά η έσχατηΜετακινούσε διαρκώς τα όριατων αντοχών τουκαι των άλλων -για να λέμε την αλήθειαΠότε κρυφά στα όνειρά τουκαι πότε φανερά-να τον ακούνε και να παίρνουν θάρροςοι φόβοι του και οι άλλοιΜέχρι που τα ξεπέρασε-τα όριά τουΣτην τελευταία απελπισίααρνήθηκενα δώσει τ΄όνομά του-την είπε μοναξιάαπαρηγόρητηΜοναξιά η εσχάτηΚαι αποσύρθηκεστα δώματα του επέκεινανα ξαποστάσει-στις δάφνες του είπανΕκείνος πήρε αγκαλιά τη μοναξιά του-κι έγειρε

Δημήτρης Πετρόπουλος -ηθοποιός

ΑδιαφορίαΠριν κάμποσα χρόνια πριν την εισβολή της τεχνολογίας και του πλούτουοι κοινωνίες ήταν συμπαγείς Οι άνθρωποι είχαν την ανάγκη ο ένας τονάλλο Υπήρχε αλληλεγγύη και συμμετοχή στα κοινά Τα καφενεία γινότανμικρές Βουλές όπου συζητούσαν τα προβλήματα αντάλλασαν απόψειςμετέφεραν πληροφορίες έπερναν αποφάσεις για το κοινό καλό Η ει-σβολή της τεχνολογίας (τηλεόραση αυτοκίνητο) και του πλούτου έσπα-σαν τη συμπαγή κοινωνία οι άνθρωποι απομωνόνταν και ο καθ΄έναςέπερνε την υπόθεση στα χέρια του για το δικό του συμφέρονΣήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης όλο και περισσότεροι άν-θρωποι αποστασιοποιούνται από τα Κοινά Τούτο φαίνεται από τις εκλο-γικές αναμετρήσεις που τα ποσοστά αποχής όλο και αυξάνουν Η ολοένααυξανόμενη αποχή και αδιαφορία των πολιτών με τα κοινά φαίνεται ναείναι σχεδιασμένη με απότερο σκοπό οι κυβερνήσεις να νέμονται τηνεξουσία μέσα σε μια παθογόνο κοινωνίαΕυτυχώς μέσα από τις διασπασμένες κοινωνίες υπάρχουν άνθρωποιπου ενδιαφέρονται και αγωνίζονται να κρατήσουν τη συνοχή της κοινω-νίας μέσα από Πολιτιστικούς φορείς Συλλόγους Ενεργών Πολιτών Πολι-τών Παρέμβαση και άλλων μορφών Η προσπάθειά τους είναι δύσκοληκαι επίμονη γιατί συναντούν τον τοίχο της αδιαφορίας Δεν πτοούνται καιαντιπαλεύουν τα εμπόδια Αυτοί οι άνθρωποι αυτοί οι φορείς θέλουν νακρατήσουν την κοινωνία συμπαγή και να αποτελέσουν τον φάρο για τομέλλον των επόμενων γεννεώνΑπτό παράδειγμα της αδιαφορίας είναι το παρακάτω κείμενοΗ αδιαφορία των πολιτών για τα κοινά είναι εχθρός της προόδου και τουπολιτισμού Στην αρχαία εποχήοι αδιάφοροι πολίτες θεωρούνταν κατώ-τεροι άνθρωποι μέσα στην κοινωνία Ήταν άγραφος νόμος που έγινεπίστη και απόκτησε διαχρονικό κύροςΟ Γκράτσι είχε πει πως laquo28 αδιάφοροι και 3 κακοί κάνουν 31 κακούςraquoΟ Γερνμανός κληρικός Μάρτιν Νιμέλ κρατούμενος σε στρατόπεδο συγ-κέντρωσης την εποχή του Ναζισμού αγανακτισμένος και μετανιωμένοςγια τη δική του αδιαφορία πάνω στα προβλήματα της εποχής του διατύ-πωσε τις παρακάτω σκέψειςlaquoΣτην αρχή οι Ναζί ήλθαν και συλλάβανε τους κομμουνιστές Δεν μίλησαδεν ήμουν κομμουνιστήςΈπειτα πιάσανε τους σοσιαλδημοκράτες Δεν μίλησα ούτε σοσιαλδημο-κράτης ήμουναΜετά από λίγο ήλθε η σειρά των συνδικάτων Δεν με αφορούσε Δεν είχαεκλεγεί σε συνδικάτοΑργότερα πιάσανε τους Εβραίους Σώπασα ούτε Εβραίος ήμουναΣτο τέλος ήρθαν να πάρουν εμένα Μα δεν υπήρχε κανείς να φωνάξειraquo

ΠΑΝΕΛΗΣ ΝΙΚΟΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 13

Έκφραση 14

1 Τρώτε συνειδητά Και μόνο όταν είστε σίγουροι ότι πραγματικά πεινάτεhellip Μην αφήνετετο άγχος ή την συνήθεια της καθημερινότητας να σας παρασύρειhellip Κλείστε την τηλεόρασηή τον υπολογιστή και απολαύστε το γεύμα σαςhellip2 Ξεκινήστε την ημέρα σας με ένα πρωινό πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και φυσικά σάκ-χαρα που θα σας δώσει ενέργεια και καλύτερη διάθεση για αρκετές ώρες3 Κάντε ένα διάλειμμα για κίνηση Βγείτε μια βόλτα και απολαύστε 15-20 λεπτά περπάτημαή βρείτε μια δραστηριότητα που σας ευχαριστεί και προσκαλέστε έναν φίλο4 Μειώστε τις μερίδες ndash Αυξήστε την συχνότητα των γευμάτων ndash Προσέξτε την σύστασηhellipΚατά μέσο όρο τα σημερινά σπιτικά φαγητά έχουν 63 περισσότερες θερμίδες απrsquo ότιείχαν 10 χρόνια πρινhellip5 Φροντίστε να ενυδατώνεται σωστά καθημερινά τον οργανισμό σαςhellip Έχει ανάγκη απόαρκετό νερό για να λειτουργεί κανονικά

6 Προσοχή στο χρώμαhellip Τρώτε πολλά λαχανικά και φρούτα έντονου χρώματος κεράσια μούρα ρόδια σταφύλια καρότοσπανάκι σαλάτα ντομάτες πιπεριέςhellip Όσο πιο βαθύ το χρώμα τουςhellip τόσο μεγαλύτερη η ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιώνπου περιέχουνhellip7 Αντί των λιπαρών άσπρων και κίτρινων τυριών που καταναλώνατε έως τώρα προτιμήστε κάποια με χαμηλή περιεκτικότηταλίπους αλλά εξίσου γευστικά πχ τυρί Cottage κατίκι Δομοκού άσπρο τυρί χαμηλών λιπαρών ανθότυρο μυζήθρα κλπ8 Τα μυρωδικά στο φαγητό όπως η δάφνη το γαρίφαλο και η κανέλα πέρα από τις γευστικές έχουν και άλλες επιδράσειςhellipΤα αιθέρια έλαιά τους που απελευθερώνονται κατά το μαγείρεμα έχουν αντιοξειδωτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες 9 Ο ΕΠΑΡΚΗΣ ΥΠΝΟΣ είναι ζωτικής σημασίας για το ανοσοποιητικό μας σύστημαhellip Μερικοί διαβιβαστές υπεύθυνοι για τονύπνο ασκούν μία διεγερτική δράση ακόμη και στους διαβιβαστές του ανοσοποιητικού10 Για όλους όσους ξεφύγατε από το πρόγραμμα σας τις προηγούμενες ημέρεςhellip μην τιμωρείτε τον εαυτό σας φτάνονταςσε υπερβολές και εξαντλητικές δίαιτεςhellip Απλά ακολουθήστε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο και καταναλώστε αρκετά υγρά

10 Συμβουλές

για μια

καλύτερη

ζωή

Θεπαπείααπό τηφύσηΗ αλόη

Επουλώνει πληγές τραύματα και εγκαύματα γρήγορα σε ανθρώπους και ζώα Γιrsquo αυτό το λόγο και χρησιμοποιείτε για την επούλωσηουλών μετά από εγχειρήσεις με επάλειψη gel αλόης αλλά και προληπτικά σε έγκυες για να μην αφήσουν σημάδια ραγάδες μετά τηνεγκυμοσύνη Επίσης είναι ιδανική για την περιποίηση και την πρόληψη δημιουργίας ουλών στην ακμή Η αλόη σταματάει την ουλί-τιδα μέσα σε 1 εβδομάδα όταν χρησιμοποιείτε σε οδοντόκρεμα διορθώνει προβλήματα στα ούλα και προλαμβάνει της ασθένεια πε-ριοδοντίτιδα ειδικά με οδοντόκρεμα που εκτός από αλόη περιέχει και πρόποληΈχει αντιαλλεργιογόνο δράση βοηθώντας τον οργανισμό να απορροφά καλύτερα τις ουσίες που μας προκαλούν αλλεργίες Επίσης ηαλόη είναι υποαλλεργική για το 99999 των ανθρώπων Η αλόη βελτιώνει το άσθμα μετά από συνεχή λήψη 6 μηνών αν και τα απο-τελέσματα αρχίζουν να φαίνονται ακόμα και από τον πρώτο μήνα με αντίστοιχη μείωση των εισπνεόμενων φαρμάκωνΈχει ευεργετική δράση στο έντερο Θαυματουργή στην κολίτιδα και τη δυσκοιλιότητα φουσκώματα και μυκητιάσεις Για προχωρη-μένη δυσκοιλιότητα διαλύστε 300 ml χυμού αλόης σε περίπου ένα λίτρο νερό και πιείτε το ανά διαστήματα μέσα σε μια ημέρα καιγια 3 ημέρες τουλάχιστοΕίναι η καλύτερη φίλη των φαρμάκων Βοηθάει τα φάρμακα να λειτουργήσουν καλύτερα και δεν έχει καμία παρενέργεια ούτε αλλη-λεπιδράσεις με αυτάΜειώνει το ζάχαρο στους διαβητικούς Ειδικά στον γεροντικό διαβήτη (τύπου ΙΙ) τα αποτελέσματα είναι θαυματουργά και φαίνονταισε 20 ημέρες εώς 2 μήνες Σε αυτή την περίπτωση ξεκινάτε την αλόη μαζί με τα φάρμακα αλλά όσο το ζάχαρο κατεβαίνει

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 14

Έκφραση 15

σε συνεννόηση με το γιατρό σας μειώνετε σταδιακά τα φάρμακαΜειώνει την χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια μέσα σε λίγες εβδομάδες χρήσης του χυμού Επίσης μειώνει την πίεση σε περίπτωσηυπέρτασηςΣταματάει την τριχόπτωση που προέρχεται από άγχος με το σαμπουάν αλόης και το ειδικό σπρέι αλόης με βότανα σαν μάσκα πουδεν ξεβγάζεταιΘεραπεύει το έλκος στομάχου και τις γαστροπεπτικές διαταραχές ακόμα και χωρίς τη χρήση φαρμάκων Προστατεύει το στομάχιαπό φάρμακα που το επιβαρύνουν και βοηθάει τη χώνεψη Ηρεμεί ξινίλες ρεψίματα και διάφορες διαταραχές Επίσης σταματά τηνγαστροοισοφαγική παλινδρόμησηΟ χυμός της Αλόης μπορεί να πίνεται καθημερινά και ισόβια σε μικρές ποσότητες 60- 100ml καθημερινά σε 2 ή 3 δόσεις Στις μισέςποσότητες είναι ο ιδανικός χυμός για τα παιδιά Μπορεί να διαλυθεί σε νερό ή χυμό ή χλιαρό τσάιΗ αλόη σκοτώνει το μύκητα που δημιουργεί την κολπίτιδα στα γυναικεία γεννητικά όργανα Επίσης είναι ευεργετική στιςουρολοιμώ-ξεις ακόμα και αν αυτές είναι χρόνιεςΕίναι ο απόλυτος σύμμαχος στην καθημερινή υγιεινή των ευαίσθητων περιοχώνΟ χυμός της αλόης πρέπει να καταναλώνεται συστηματικά από τους καπνιστές Είναι απαραίτητη η χρήσηAloeVeraLeaf της σε αυτήτην περίπτωση Βοηθάει τον οργανισμό μέσα από τα τριχοειδή να καθαρίσει τα εκατοντάδες δηλητήρια που κολλάνε στους πνεύμο-νες και πρέπει να απομακρυνθούν άμεσα από τον οργανισμό Προλαμβάνει τις καρκινογενέσεις που δημιουργούνται στον οργανισμόαπό τις ουσίες του τσιγάρου όπως η φορμαλδεΰδη το βενζόλιο και το μονοξείδιο του άνθρακαΟ χυμός της αλόης χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θεραπεία των αιμορροΐδων και του πόνου ή του κνησμού που αυτές δημι-ουργούν Με τη χρήση του χυμού του σπρέι άμεσης δράσης και της κρέμας με πρόπολη θεραπεύονται διάφορες δερματοπάθειεςόπως δερματίτιδα έκζεμα ή ψωρίαση Ειδικά για την ψωρίαση η Αλόη αποτελεί μία από τις πιο σίγουρες θεραπείες Υποχωρεί μέχρικαι 95 μέσα σε 2 -8 μήνες Τα αποτελέσματα όμως φαίνονται από το πρώτο 20ήμεροΜέσα από αυτή τη δράση της η αλόη θεραπεύει όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα Είναι ασθένειες που τις δημιουργεί ο ίδιος ο οργανι-σμός λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού Ο χυμός αλόης είναι άριστος σύμμαχος κατά τη διάρκεια μικρής ή μακράς δίαιταςπαρέχει πολύ σημαντικά ζωτικά συστατικά και βοηθάει τον μεταβολισμόΜελέτη του 1997 από το πανεπιστήμιο του Texas δείχνει ότι η αλόη μακραίνει τη ζωή και μικραίνει τη συχνότητα ασθενειώνΟ χυμόςτης αλόης πίνεται προληπτικά ακόμα και αν δεν υπάρχει κάποια ασθένεια 2-3 φορές τη μέρα από 30 ml είναι αρκετά για να ζήσετετις ιδιαίτερες ιδιότητες τηςΗ αλόη είναι μια σημαντική ελπίδα για το μέλλον σε εποχές που θα έρθουν και επιδημίες που θα λάβουν χώρα και τα κλασικά φάρ-μακα θα αποτύχουν

Πηγή Περιοδικό laquoΥγεία και ευεξίαraquo του Αρτινού εκδότη Αλέξανδου Λαλάκου

Ζωές πλασμάτων που δε ζουν σε ένα παράλληλο

σύμπαν αλλά συγχρόνως με εμάς Ζωές ζωντα-

νών οργανισμών που χαίρονται λυπούνται αισθά-

νονται έχουν θέληση για τη ζωή όπως ακριβώς

εμείς τα ανώτερα θηλαστικά οι Άνθρωποι

Εμείς οι άνθρωποι που έχουμε ανώτερη νοημοσύνη

μπορούμε να έχουμε τα ζώα είτε στην υπηρεσία μας

είτε στα σπίτια μας είτε στα κτήματά μας Οι άνθρω-

ποι είμαστε εκείνοι που κινούμε τα νήματα που φροντίζουμε για όλα τα υπόλοιπα ζώα

Αυτή η γωνιά θα προσπαθήσει να σας ενημερώνει για όλα τα τεκταινόμενα σε επίπεδο του Δήμου μας Να σας κρατάει σε επαφή με τα

συμβάντα που αφορούν τους φίλους μας τα Ζώα Δεν έχουν φωνή να μιλήσουν Δεν έχουν λόγο να εκφραστούν Το laquoΦιλοζωικό Σωμα-

τείο Άρταςraquo έχει ως στόχο τη συνεχή σας πληροφόρηση σε ότι αφορά το κομμάτι που πραγματεύεται

Όσα γνωρίζουμε εμείς επιθυμούμε να τα μεταφέρουμε και σε εσάς Ότι σχετικό με τα φιλοζωικά υποπίπτει στην αντίληψη σας θα σας

παρακαλούσαμε να μας το μεταφέρετε

laquoΟ πολιτισμός ενός λαού κρίνεται από τον τρόπο που συμπεριφέρεται στα ζώαraquo είπε ο μεγάλος Mahatma Ghandi

Εμείς λοιπόν θα αναφερόμαστε σε αυτές τις συμπεριφορές είτε αυτές είναι για κάτι καλό που συμβάλει στην ευζωία των ζώων ή στην

υιοθεσία τους είτε αυτό είναι κάτι κακό όπως η εγκατάλειψη η κακοποίηση ο βασανισμός

Πάντοτε τεκμηριωμένα σωστά βάσει των νέων νόμων που έχουν ψηφιστεί και σε συνεχή ενημέρωση και επικοινωνία με την αρμόδια

Υπηρεσία του Δήμου Αρταίων για τα ζητήματα που αναφύονται καθημερινά

Καλή μας αρχή λοιπόν Φιλοζωικό Σωματείο Άρτας

ΖωέςΖώων

Μια φορά και ένα κόσμημα

χειροποίητα κοσμηματα

Fb page Μια φορά και ένα κόσμημα

Βάσια Αττική τηλ 6988740710

(Απόφοιτη ΑΤΕΙ Πληροφορικης Άρτας)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 15

Έκφραση 16

Ηγυναίκα του Λωτ γύρισε και κοίταξε πίσω την ώρα της μεγάληςφυγής πληρώνοντας την ανυπακοή της στο Θεό και στον Λωτ

ενώ το μόνο που θέλησε ήταν να κρατήσει κάτι από τη μνήμη τηςπρογενέστερης ζωής της Τιμωρήθηκε κι έγινε στήλη άλατος για τοελάχιστο αυτό νεύμαπρος το παρελθόν τηςΗ Βεροιώτισσα Σοφία Καλογερίδου στις ιστορίες της συλλογήςτης laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo γεννάειμνήμεςμνήμες της προγενέστερης ζωής τηςαυτοβιογραφικά τηςστοιχείαξεθυμασμένες αναμνήσεις προσωπικές εμπειρίες και ντο-κουμέντα σιωπές και εξομολογήσεις ιστορίες συγγενών της λυ-τρωτικές ιστορίες απλών και καθημερινών ανθρώπων της γενέθλιαςγη της εσωτερικές διαδρομέςδιάφορες οπτικές γωνίες καταβύθισηστο χρόνο μικρή και μεγάλη ιστορία ιστορία και μυθοπλασία μνήμηκαι λήθη μια σειρά οπισθοδρομήσειςιστορίες παλιές και νέες πραγματικές και φανταστικές ιστορικά γεγονότα μνήμεςτης Μακε-δονικής γης της Βέροιας και του Μετόχι Προδρόμου της Ημαθίας Μια καταβύθιση στις σκοτεινές και φωτεινές πλευρές της πόλης τηςτου χωριού της και των ανθρώπων της Προνομιακές οι θέσεις τηςοξυδερκούς συγγραφέωςΣοφίας Καλογερίδου που στο μερικό βλέ-πει το σύνολο στο κομμάτι το όλο Επιχειρεί να παίξει με μνήμεςεπίμονες και λυτρωτικές είναι ένας νυγμός για το θλιβερό παρελ-θόν και το αγριεμένο σήμερα χωρίς να τιμωρηθεί και να γίνει στήληάλατος αλλά να επιβραβευτεί από τους απαιτητικούς αναγνώστεςτης καλής λογοτεχνίας διότι laquoχύνειraquo στους κοχλίες των αυτιών τωναναγνωστών όχι μόνο την προσωπική και οικογενειακή της ιστο-ρία αλλά και την ιστορία της Βέροιας Αυτός είναι ο ιδανικός τρόποςγια να μπορέσει κανείς να δώσει σάρκα και οστά σε μια πόλη καιαυτό το πετυχαίνει με τρόπο μνημειώδη η ίδια η συγγραφέας Αυτόδίνει απάντηση σε όσους αναρωτιούνται αν μπορεί μια πόλη ή έναχωριό να βιογραφηθεί όπως μια προσωπικότητα Μια βιογραφίαπόλης και μια αυτοβιογραφία που αντί να αναμασήσει με γλυκεράαισθήματα το απώτατο παρελθόν επιτρέποντας στη νοσταλγία νασαρώσει το πεδίο προτιμά να ζωγραφίσει με λαμπερά χρώματατην ιστορική κοινωνική και πολιτική σκευή τουΜε λαμπερά χρώ-ματα αλλά μακριά από εξιδανικεύσεις και αγιοποιήσειςΓιατί κανέναςσυγγραφέας και πολύ περισσότερο η Σοφία Καλογερίδου δεν είναιούτε παραγωγός ανακουφιστικών μύθων ούτε αγιογράφοςhellipΜια εξωτερική πρόκληση θα αφυπνίσει τις κοιμισμένες διαθέσεις καιαναμνήσεις της όπως συμβαίνει με τα ηφαίστειαhellipΌμως η Σοφία Καλογερίδου θα βρεθεί μπροστά σε μικροϊστορίεςκαι μεγαλοϊστορίες μεγάλης υπαρξιακής έντασης σκηνές που απο-καλύπτουν σχεδόν ψιθυριστά χωρίς τίποτα τομεγαλόφωνο το βαθύ ανθρώπινο δράμαΤότε που ζούσαμε hellip Σε χρόνια σέρτικα θυμω-μέναhellip Σαλοίκεκέδες οργανοπαίχτες γκαϊτα-τζήδες δεξιοτέχνες του κλαρίνου Πόντιοι τηςΒέροιας πνιγμένοι στον Αλιάκμονα ταΠιέριατο Βέρμιο βλαχογειτονιές της ΒέροιαςοΠρομηθέας- η δυτική συνοικία της ΒέροιαςΛαδόμυλοι της Βέροιαςη καραβέροια η Εληάτο σάλι του Αλιάκμοναθεές των τάπερταπερ-τζούδες κουνελοπνίχτες ο Τσονγκλασέ δηλω-σίες της Μακρονήσου ο Γράμμος και το ΒίτσιΜάυδες Παοτζήδες Σουμπερίτες Πουλικοί ηΜαρή και η Χαμαϊδή απόμαχοι καιμοναχικοίτραύματα του εμφυλίου εξιλεωτικέςπρακτικές χωρίς λύτρωση και από τη βαρβαρό-τητα ως την τρέλαγκαζοτενεκέδες με χρήματαστον απόπατο πάνω από το βόθρο γούνεςμινκ γυναίκες που γαυγίζουν γυναίκες που πε-ριμένουν τον άνδρα της ζωής τους δεκαοκτώολόκληρα χρόνια το πρώτο φιλί που ήταν το hellip

νεκροφίλημα ροδάκινα κράνα ρίγανη τσίπουρο ντουντουρμά-δες ρεβανί πεϊνερλί μαρμελάδες κεράσι φράουλακαιροδάκινοτζιρνίκια χαψίες (γάβροι) η Παναγία Εικοσιφοίνισσα καιπολλά άλλα Το διαβατήριο της συγγραφέως για τη διάσχιση του χρόνου καιτην προσπάθειά της για την κατάκτηση της μνήμης είναι το κάθετης διήγημα της συλλογής όχι το θεήλατο αλλά το καμωμένο μεγήινα υλικά το χειροποίητο που σπείρεται βλασταίνει και ανθίζειhellip Η Σοφία Καλογερίδου πρέπει όμως να γνωρίζει αυτό που λέει ομεγάλος Νορβηγός συγγραφέας Καρλ ΟύβεΚνάουσγκορντ laquoΗμνήμη δεν είναι αξιόπιστο μέγεθος μέσα στη ζωή Και δεν είναι εξαι-τίας του απλού γεγονότος ότι δεν βάζει ποτέ ως προτεραιότητά τηςτην αλήθεια Δεν είναι ποτέ η αναζήτηση της αλήθειας που καθορίζειεάν η μνήμη θα επαναφέρει ένα γεγονός με ακρίβεια ή όχιΗ αιτίαείναι το προσωπικό συμφέρον Η μνήμη είναι ύπουλη και χρησιμο-ποιεί τεχνάσματα αλλά όχι με τρόπο επιθετικό ή μοχθηρόΤο αντί-θετο κάνει ότι μπορεί για να κρατάει τον κάτοχότης ικανοποιημένοraquo Εικοσιεπτά διηγήματα μινιατούρεςΕικοσιεπτά διηγήματα μπονσάιΕικοσιεπτά διηγήματα με συντομία πυκνότητα αμεσότητα καικοφτή σαφήνειαΔεν μιλάμε για μινιμαλισμό αλλά για δωρικότητα Μικρή φόρμα Από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη μέχρι τον ΓιώργοΙωάννου η μικρή φόρμα ανέδειξε μάστορες στη της γλώσσας καιτου ύφους και χάρισε ανεπανάληπτες σελίδες στην ελληνική λο-γοτεχνίαΣε αυτή την γραμμή εντάσσεται και η συλλογή της Βεροι-ώτισσας ΣοφίαςΚαλογερίδου Γλώσσα ζωντανή δουλεμένη λιτή άμεση τρυφερή με λεπτές ποι-ητικές αποχρώσεις που εμπεριέχει ένα λεξιλογικό θησαυρό Λέξειςαπλές επιδέξια πλεγμένες αλλά και με ένα πνεύμα καθολικόπουπαράγει έναν ύμνο στη ζωή Οι τόποι μνήμης παραμένουν τόποι περισυλλογής υπόμνησηςανάμνησης και μαθημάτων για το μέλλον Το παρελθόν τόπων καιανθρώπων συνεχίζει να ζει στο παρόν διαμορφώνοντας και επη-ρεάζοντας τις ζωές τωνσημερινών ανθρώπωνΟι ιστορίες θέλουν απλώς να λέγονται Οι ιστορίες θέλουν πάντααπλώς να ειπωθούν Υπάρχει πάντα μια ιστορία που θέλει να ειπω-θεί Το μόνο που μπορεί ένας συγγραφέας να εμπιστευθεί είναι αυτάτα κύματα της παλίρροιας που σκάνε μέσα του την ιστορία δηλαδήπου θέλει να ειπωθεί Εσύ Σοφία Καλογερίδου αυτό έκανες εμπι-στεύτηκες την ίδια την πράξη της γραφής Και δεν ξέρω πόσο σε

αντάμειψε αλλά τις ιστορίες σου τις είπες Καιαυτό που έχτισες είναι διαχρονικό Εύχομαι μεόλη μου την καρδιά όσοι χειριστούν από εδώκαι πέρα την προώθηση της συλλογής των διη-γημάτων σου να τους δώσουν την ευκαιρία ναδιαβαστούν ώστε αυτό να επιβεβαιωθείΣπουδαίο βιβλίοΗ Σοφία Καλογερίδου γεννήθηκε το 1969 στηΒέροια όπου ζειΣπούδασε Ηλεκτρολόγος μη-χανικός στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκηςκαι τελείωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμασπουδών laquoΔημιουργική Γραφήraquo στο Πανεπι-στήμιο Δυτικής Μακεδονίας Είναι καθηγήτριαΠληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαί-δευσηΈχει διακριθεί σε εφτά διαγωνισμούς ενώ διηγήματά της περιέχονται σε τέσσεριςσυλλογικές εκδόσειςΑυτό είναι το πρώτο της βι-βλίο

Κώστας Τραχανάς

ΣΚαλογερίδου Διηγήματα

laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo Εκδόσεις Παράξενες Μέρες 2016 σελ 109

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 16

Έκφραση 17

Μrsquo αυτόν τον τίτλο που προκαλεί ερωτηματικά βάφτισε το πρώτο της βιβλίο μετά από δια-κρίσεις της σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις ηΒεροιώτισσα συγγραφέας Σοφία Καλογερίδου (φωτο)

Και επειδή ο τίτλος είναι συνήθως σημείο αναφοράς ενός βιβλίου ο συγκεκριμένος τίτλος μπορείνα λειτουργήσει για άλλους ελκυστικά με τη γοητεία που προκαλεί το παράξενο και για άλλουςαπωθητικά με την υποψία του ακατανόητουΗ Καλογερίδου διακινδύνευσε να συμβεί το δεύτερο επιμένοντας στον τίτλο έχοντας επίγνωσητης αξίας του βιβλίου της αλλά και γιατί είναι και η ίδια ίσως laquo ανυπότακτηraquo όπως ανυπότακτεςονομάζει τις ιστορίες του βιβλίου της και τους ήρωές του που επίμονα ζητούσαν να παραβιάσουντην καταπακτή της μνήμης και να βγουν στο φωςzogia-vivlio-kafe-sofia-kalogeridouΕίκοσι εφτά μικρά διηγήματα εκδόσεις Παράξενες Μέρες που ξεκινούν από το ελάχιστο τηςμισής σελίδας για να απλωθούν σε περισσότερες αλλά ποτέ πολλές σελίδες προκαλούν την ίδιααίσθηση με τα έργα μικρής φόρμας στην Τέχνη Η ουσία στο μικρό και λίγοΤο βιβλίο της είναι ένα βιβλίο μνήμης laquoΑφιερωμένο στη μάνα μου Μαρία και τη γιαγιά μου Σοφίαπου εγκαταβιώνουν στη μνήμη μουraquo γράφειΌμως η μνήμη όχημα που την οδηγεί στο χθες λειτουργεί και αντίστροφα φωτίζοντας συμπερι-φορές σημερινές ζωγραφίζοντας έτσι την ανθρωπογεωγραφία των τελευταίων πενήντα χρόνων

Οι ήρωές της που κινούνται στο χώρο της Μακεδονίας και συγκεκριμένα γύρω από τη Βέροια στα χωριά του Αλιάκμονα ndash laquoΤα παι-δικά καλοκαίρια τα πέρασα στο μικροσκοπικό χωριό μου το Μετόχι Ημαθίας και αν και νιώθω πολίτης του κόσμου τα χώματα τουτόπου αυτού με συγκινούν ιδιαίτεραraquo- είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που περνούν από δίπλα μας χωρίς να τους προσέχουμεή το αντίθετο τους προσέχουμε γιατί είναι πολύ διαφορετικοί καθώς ξεφεύγουν από το κοινωνικό statusΣυνήθως οι ήρωες των βιβλίων πλάθονται από τους συγγραφείς τους με έντονα χαρίσματα ή ελαττώματα ώστε να είναι ελκυστικοίγια τον αναγνώστη και να μπορεί να πλεχθεί γύρω τους ο μύθοςΟι περισσότεροι ήρωες της Καλογερίδου παρόλο που δεν διαθέτουν ούτε το χάρισμα ούτε το ελάττωμα σε μεγάλο βαθμό υψώνουντο μπόι τους με σημαία τη γνησιότητά τους διεκδικώντας κι αυτοί τη θέση τους στη γραφή

Πορτρέτα της καθημερινότητας με γρήγορες και εύστοχες πινελιές αποτυπώνουν εξωτερικά και κυρίως εσωτερικά χαρακτηρι-στικά με μια δύναμη που ξαφνιάζει Νέοι γέροι παιδιά όλες οι ηλικίες έχουν τη θέση τους σrsquo αυτό το βιβλίοΟ Τσονγκλασέ που δίνει και το όνομά του στο βιβλίο ήρωας μόνο μισής σελίδας δεσπόζει ανάμεσα στα πορτρέτα με την τραγικό-τητά του καθώς εμείς οι άλλοι δεν μπορούμε να μπούμε στο δικό του παράξενο κόσμο τόσο διαφορετικό από το δικό μας τονεκλογικευμένο χλευάζοντάς τονΗ Βουλάρα η Τσαπατσουλιστάν η τρελή που γάβγιζε ο Σίμος ο κεκές η laquoχήραraquo ερωμένη ο laquoδηλωσίαςraquo θείος ο άστεγος Νο 134ο κ Δημητράκης στο γηροκομείο η μικρή τσιγγάνα στο ναζιστικό στρατόπεδοhellip Κι όλοι αυτοί και άλλοι να σχηματίζουν ένα πολύ-χρωμο ψηφιδωτό με τη μοναξιά τους τα χαμένα όνειρα και τους αγώνες τους αλλά και με το πάθος τους για τη ζωή το γέλιο καιτο κλάμα τους τα σωστά και τα λάθη τουςΌλοι όμως καθαγιάζονται μέσα από τις συνθήκες που τους οδήγησαν στις πράξεις τους αφού η δημιουργός τους πάντα πίσω απότο laquoέτσιraquo ψάχνει το laquoγιατίraquoΟι ήρωές της είναι τόσο ζωντανοί ώστε κάποιοι απrsquo αυτούς θα άντεχαν και σε μια θεατρική ή σπονδυλωτή κινηματογραφική δια-σκευή δημιουργώντας ένα παράλληλο σύμπανΜια τοιχογραφία των απλών καθημερινών ανθρώπων φτιαγμένη από τα χρώματα της αλήθειας και της έμπνευσηςH αφήγηση της πολλές φορές χρησιμοποιεί το πρώτο πρόσωπο προσδίδοντας μια ιδιαίτερη αμεσότητα καθώς ο αφηγητής ο ση-μερινός Έλληνας βλέπει μέσα από το παράθυρο της μνήμης την ποντιακή του οικογένεια με τον αυθορμητισμό της τη γενναιοδωρίατα πείσματα και τις παραξενιές της που έπλασε αυτόν νοσταλγικό παρατηρητή του χθες αλλά δυστυχώς και άπραγο παρατηρητήτου σήμεραΌταν η αφήγηση μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπη μπορεί να φαίνεται πως αντανακλά αφηγήσεις άλλων περνά όμως από το ίδιοφίλτρο της ματιάς της πεζογράφου που την αφομοιώνει με την πρωτοπρόσωπη έτσι ώστε να μην ξεχωρίζεις πού ξεκινούν τα αυ-τοβιογραφικά στοιχεία και πού τελειώνουνΟ διάλογος όπου χρησιμοποιείται κερδίζει τον αναγνώστη καθώς κυλά με φυσικότητα χτίζοντας στέρεα τους χαρακτήρεςΟ λόγος της πυκνός δυνατός με αυστηρή επιλογή εκείνων των λέξεων που έχουν τη μεγαλύτερη εμβέλεια και είναι πιο κοντά σταπρόσωπα τον τόπο και την εποχή

Εκδόσεις Παράξενες ΜέρεςΤο τραγικό προβάλλει ανάγλυφα χωρίς τον παραμικρό μελοδραματισμό αλλά και χωρίς η ατμόσφαιρα ποτέ να βαραίνει αφούμια σπάνια αίσθηση χιούμορ διατρέχει όλο το βιβλίοΗ ίδια γράφει στον πρόλογο του βιβλίου της laquoΌταν έγραφα το βιβλίο έκλαψα και γέλασα Αν νιώσετε τον παλμό και την ανάσατου θα ήθελα να αφεθείτε στο συναίσθημά τουraquoΚαι έτσι πραγματικά συμβαίνει Αφήνεσαι στο συναίσθημά του αλλά και διακρίνεις με καθαρή ματιά μια νέα ταλαντούχα συγγραφέαμε δικό της προσωπικό ύφος και με μια πρωτότυπη συναρπαστική γραφήΗ Καλογερίδου λοιπόν μrsquo αυτό το πρώτο της βιβλίο δεν απέδειξε μόνο πως ξέρει να αφηγείται κερδίζοντας τον αναγνώστη Απέ-δειξε πολύ περισσότερο πως αγαπάει τον άνθρωπο πως τον ξέρει καλά και τον τιμά με τη γραφή της

Γράφει Η Δήμητρα Σμυρνή -Φιλόλογος

Σοφία καλογερίδου ldquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάrdquo

Ένα βιβλίο μνήμης που οδηγεί στο χτες Από τις εκδόσεις Παράξενες μέρες 2016

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 17

Έκφραση 18

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΚοινωνική Συνεταιριστική ΕπιχείρησηΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία που ανοίγει σε μια παράξενη εποχήΈνα καταφύγιο για τους νέους συγγραφείς που θέλουν να ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμοΈνα βλέμμα σrsquo αυτό που γίνεται εκεί έξω αυτό που συμβαίνει τώρα σε κάθε πόλη σε όλη τη χώρα σε όλο τον πλανήτηΣrsquo αυτό το σπίτι υπάρχει μια θέση για σημαντικά βιβλία που έλαμψαν στην εποχή τους και πρέπει να τα ξαναγνωρίσουμεΟι Παράξενες Μέρες είναι ένας ελληνικός εκδοτικός οίκος ανοιχτός στα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό Ελ-ληνικός επειδή ξεκινάμε από εδώ και ψάχνουμε πρώτα το δικό μας παρελθόν προσπαθούμε να διακρίνουμε το δικό μαςμέλλον αλλά το βλέμμα μας αγκαλιάζει όλο τον κόσμο Ακόμη περισσότερο αγαπάμε το διαφορετικό και πολεμάμε οτι-δήποτε σκοτεινιάζει ακόμη περισσότερο τις παράξενες μέρες μαςΈνας εκδοτικός οίκος που ανα-ζητάει συγγραφείς που έχουν κάτι σημαντικό να αφηγηθούν Θα διαβάσουμε με προσοχήκάθε κείμενο και θα αποφασίσουμε την έκδοσή του αν μας ενδιαφέρει ως αναγνώστες Αυτό και τίποτε άλλο θα είναι τοκριτήριό μας Τα βιβλία μας θα έχουν προσιτή τιμή και θα τα διαδίδουμε με ένα απλό δελτίο τύπου χωρίς προκάτ κριτικέςκαι ψεύτικα στολίδια Το ζήτημα για μας είναι να εκφράσουμε το σήμερα Αν το καταφέρουμε αυτό δεν έχουμε ανάγκητα κόλπα του μάνατζμεντ Εδώ μιλάμε για βιβλία Μιλάμε γιrsquo αυτό που αγαπάμε Μιλάμε για το σήμεραΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ

Ένας εκδοτικός οίκος που εκμεταλλεύεται την αγωνία και τα όνειρα των νέων συγγραφέωνΈνας εκδοτικός οίκος που laquoπουλάειraquo προκαταβολικά το βιβλίο στον ίδιο τον συγγραφέαΈνας εκδοτικός οίκος που διαπλέκεται με κυκλώματα προώθησης laquoδημιουργώνraquo που ξεκινούν από την πιο απλή μορφήlaquoτου γνωστού μας παιδιούraquo και φτάνoυν μέχρι τα εξειδικευμένα συστήματα προώθησης και καθιέρωσης συγγραφέων μετη μέθοδο του (διαφημιστικού) σωλήναΈνας εκδοτικός οίκος που προτάσσει τις ανάγκες του management από την αγάπη για τη γραφή και τα βιβλίαΠαράξενες μέρες για εκδόσειςΜπορεί να είναι παράξενες οι μέρες Και πότε δεν ήταν Αλλά και τώρα και πάντα έχουμε ανάγκη τα βιβλίαΓια να αντέ-

ξουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ομορφύνουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ονειρευτούμε έναν καλύτεροΜε ποιον τρόποΠρο-σφέροντας αυτό που αξίζει να διαβάσετεΕίμαστε εδώ και σας περιμένουμε Συγγραφείς με ταλέντο και εμμονές (μπορείκαι με το χάρισμα) παράξενοι γραφιάδες μανιακοί αναγνώστες και απλοί βιβλιοφάγοιΕίμαστε εδώ για να σας φέρουμεκοντά Και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε περισσότερο στη ζωήΜπορεί να επιβιώσει κάποιος έτσιΠοιος ξέρει Αλλάαξίζει τον κόπο να δοκιμάσουμε

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία

ΟΠολιτιστικός Σύλλογος Παραδο-σιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo δρα-

στηριοποιείται στο βόρειο τμήμα τηςΛέσβου και από το 2012 έχει επεκτείνειτις δραστηριότητές του και στηνΑθήνα ιδρύοντας το πρώτο του - αυ-τόνομο- παράρτημα στο Νέο ΗράκλειοΑττικής Βασικός άξονας των δραστη-ριοτήτων του Παραρτήματος είναι ηεκμάθηση παραδοσιακών χορών απόόλη την Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα λει-τουργούν και τμήματα μοντέρνουχορού γυμναστικής εκμάθησης παρα-δοσιακών οργάνων και τραγουδιούκαθώς και τμήμα θεάτρου Υπεύθυνοςτων χορευτικών τμημάτων είναι ο Γρη-γόρης Γρηγορίου με καταγωγή απότον Μόλυβο της Λέσβου Με σύμβολότου το κάστρο της Μήθυμνας ο laquoΜό-λυβοςraquo έχει ως στόχο την προστασίακαι τη διάδοση της πλούσιας κληρονο-μιάς του τόπου μας Η προσέγγιση τηςπαράδοσης μέσα από το χορό τη μου-

σική το τραγούδι και τα δρώμενα είναι για τα μέλη του ο ορίζοντας εκείνος μέσα από τον οποίο θεραπεύουν αρνητικές όψεις του σύγχρονουπολιτισμού δρώντας συλλογικά και με πνεύμα εθελοντισμού Στις 10 Αυγούστου 2016 το Παράρτημα θα δώσει και φέτος το καθιερωμένοραντεβού του και θα ανταμώσει τον μητρικό Σύλλογο στο Κάστρο του Μολύβου στη Λέσβο στο 16ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Μή-θυμνας ενώ το φθινόπωρο στις 15 Σεπτεμβρίου στο Ν Ηράκλειο Αττικής θα παρουσιάσει χορούς από όλη την Ελλάδα στα laquoΗράκλεια2016raquo Ας ανταμώνουμε πάντα με χορούς και τραγούδια

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδοσιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσα από το χορό

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 18

Έκφραση 19

Αναζητώντας την Άρτα

Γυρίζω από πλατεία σε πλατεία Κάθομαι σεκάποιο παγκάκι για λίγο κι απέ σε κάποιο laquoκαφέ raquoΔεν υπάρχουν πια εκείνα τα παραδο-σιακά καφενεία με τα στρογγυλά τσίγκινατραπεζάκια άλλα με το ξεβαμμένο πράσινο ήτο μπλε Μερικά τους σκουριασμένα έναγύρωΚοιτάζω τις πόρτες μία ndash μία σα νάναι να θυ-μηθώ ένα άνοιγμα που πίσω του περίμενε ηhellipνα μου δώσει τάχα την άλγεβραΣτην έκτη σελίδα ψιθυρίζει Ναι εκεί υπάρχει με μολύβι Σ` αγαπώ Στη στροφή της ανηφόρας για τα προσφυ-

γικά σηκώνω μια πέτρα να βρω από κάτω ανκάποια από τις πατημασιές του χρόνου ξέ-φυγε από την ισοπεδωτική μανία της ασφάλ-τουΆδικα ψάχνεις λέει Καιρό που μετακόμισαναπό τα μάτια ndashπλημμυρίζανε κάθε τόσο πουφοβήθηκαν- στην καρδιά κι από κει ndashούτεπου τις χώραγε-κόνεψαν σε μια ξεχασμένηάκρια του νου κι έρχονται απρόσκλητες λευ-κοντυμένες οπτασίες στο φεγγαρόφωτο τουΜάηΚάθομαι να πιω ένα ούζο Γύρω ndashτριγύρω

άγνωστα πρόσωπα Νέοι οι περισσότεροιΜε τα σκισμένα ndash ξεβαμμένα τζιν σακουλια-σμένα στα γόνατα και τα μπράτσα γεμάτατατουάζ σαν κατάδικοι που δραπέτευσαναπό κάποιο κάτεργοΓυρίζω τρέχοντας πίσω να θυμηθώ Αφηνιά-

ζει ο νους Στου Σκαντάλη- είχε πει Περίμενέμε θα ρθώ με τηhellipτάχα να σου φέρω τη με-τάφραση του Λυσία Να κοιτάξεις στο τέλος-Είστε ξένος -με ρωτάει η ευγενική περιέρ-

γεια του μοναχικού πελάτη πρωινού όπως κιεγώ από το διπλανό τραπέζιΝαι λέω ξένος Περαστικός για την ΆρταΜε κοιτάζει περίεργα Μα είστε στην Άρτα ndash

λέει Εδώ είναι η Άρτα-Α λέτε για την πλατεία Τα κτήρια Την οδό

Σκουφά Το ουζερί του Κακαβά η πλατείαΚιλκίς Αυτά ναι είναι εδώ Όμως τα άλλαhellip- Τα άλλα Μήπως ψάχνετε για την Παναγίατην Παρηγορίτισσα Καλέ μου Αρτινέ Όχι δεν ψάχνω την Πανα-γία την ΠαρηγορίτισσαΑυτή ούτε που ξέρω ποια είναι Ψάχνω γιατην Παριορίτσα για το Μονοπλιό Για την Κασοπίτρα -----------Δυο τραπεζάκια πιο κει ένας γεροπαλαιός

μετράει χάντρες στο κεχριμπάρι του και νοι-ώθω πως έχει στήσει αφτί Με κοχεύει κιόλαςμε μισόκλειστα μάτια-Αυτά δεν υπάρχουν πια-επεμβαίνει Κερνάςένα τσίπουρο να σου πω που θα τα βρειςΣηκώνεται κι έρχεται δίπλα μου Ανασηκώ-

νει το κασκέτο του και σκύβει δίπλα στ `αφτίμου Μέσα στη ψυχή σου-λέειΜόνο εκεί

5-6-16Σταύρος Ιντζεγιάννης-συγγραφέας-

ποιητής -δημοσιογράφος-ένας Αρτινόςνέος hellip87 ετών που ζει στην Πάτρα

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο Μας βάλαν σε μια βάρκαΚαι δυνατή βροχή Μου δώσαν δυο κουπιάΜε σύραν δουλεμπόροι μας είπαν δρόμο τώρα Το Αιγαίο να διαβώ Χτυπάτε για στεριά

Το κύμα μεγαλώνει αδειάζαμε με βάρδιεςΚαι τρέμει το σκαρί με χίλιες προσευχέςΝερό στην βάρκα μπαίνει περνούσαν και οι ώρες Γιατί είμαστε αρκετοί Μα πουθενά ακτές

Κλαίμε όλοι την Συρία Κλαίμε όλοι την Συρία Και την κεντρική Ασία και όλα τα μικρά παιδάκιαΚλαίμε τους αδικημένους κλαίμε μάνες πατεράδεςΤου Αιγαίου τους πνιγμένους Και τα΄αβάπτιστα μωράκια

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο σαν ήρθε η άλλη μέραΈνα κύμα σαν βουνό έβλεπα μόνο ουρανόΜας έκοψε στην μέση χαθήκαν οι συντρόφοιΤην βάρκα μας στα δυο και κλάμα ως τον θεό

Μας μάζεψαν οι ναύτες με πήγαν στην ΕλλάδαΣε πλοίο φορτηγό τα σύνορα κλειστάΤι απογίναν οι άλλοι την νύχτα δεν κοιμάμαιΔεν ξέρω να σας πω Τι γίναν τα παιδιά

Στέλιος Τσίκος επιγραφές - ποιητής στιχουργός

Οδημόσιος έπαι-νος η αναγνώ-

ριση και η ανάδειξηηθικών αξιών στιςμέρες μας είναι τοαπαραίτητο ανά-χωμα πολιτισμούστην ανθρώπινη πο-ρεία μαςΑκέραιοι άνθρωποι ανάμεσά μας κόντρα στο κυνήγι του πλούτου τη φρίκητης βίας και την αναλγησία της ατομικής επιβίωσης και υπεροχής προτά-σουν το ανάστημά τουςΑραιά μεν αλλά η αρετή καταφέρνει να γλιστράει και στις μέρες μας με αληθι-νές λέξεις και μεγάλους συμβολισμούς όταν στην πράξη ξεπερνά τα προ-φανή και απλώνει διακριτικά τις ανθρώπινες ευαισθησίεςΔεν διδάσκεται και δεν κωδικοποιείται η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη Κουβα-λιέται μέσα μας και οριοθετεί τη ζωή μας Δεν αντέχεται όλος αυτός ο πόνοςπου βιώνει σήμερα η γενιά μας χωρίς τους Σαμαρείτες μαςΈνας σύγχρονος Σαμαρείτης ήταν και ο οδηγός του Υπεραστικού ΚΤΕΛΆρτας με το λεωφορείο Νο 44 Υπέργηρος συνταξιούχος στις 30052016 πουέκανε τη διαδρομή για το χωριό του λησμόνησε το τσαντάκι του κατεβαίνον-τας δίπλα στο κάθισμα με την μηνιάτικη σύνταξη μέσα βιβλιάρια του και άλλαπολύτιμα προσωπικά είδηΟ τίμιος οδηγός και αφού περιπλανήθηκε σε άλλα δρομολόγια το τσαντάκιαναζήτησε τον επιβάτη για να παραδώσει αυτούσιο το περιεχόμενό του Ηπράξη της ανεύρεσης και της επιστροφής αποκτά ιδιαίτερη δυναμική καιηθικό έρεισμα και από το γεγονός ότι όχι μόνο δεν δέχθηκε ένα συμβολικό φι-λοδώρημα αλλά είπε ο εξαίρετος οδηγός ότι ήταν ευτυχής στιγμή για τον ίδιονα μοιραστεί την χαρά με τον απαρηγόρητο-ευτυχώς για λίγο- συνταξιούχοΗ ζωή του καθενός μας λοιπόν είναι ότι δίνουμε και οι μικρές αυτές ιστορίεςθέλουμε να επαναλαμβάνονται για να κρατά ο κόσμος και την ομορφιά τουΟ έντιμος και ευγενικός πολίτης ξέρει να αφήνει καλό και μεγάλο ίχνος στηνπερπατησιά του γιατί ακούει δυνατά τη φωνή της συνείδησής του Σε ευχαρι-στούμε θερμά οδηγέ Στέλιο και ο μπάρμπα Κώστας θα σε περιμένει στομικρό καφενεδάκι του χωριού του για ένα καφέ βαρύ γλυκό και πολύ κουβένταόπως παλιά

Ο ανηψιός του ΤΑΚΗΣ ΝΤΑΛΑΣ

Ένας άλλος κόσμος

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 19

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 11

Κάμποσα ποτηράκια θα ήταν σίγουρα διότι μεθύσαμε Κι αυτό μας γέννησε την επιθυμία νrsquo αγοράσουμε φέσια Έτσι ντυμένος παράταιραο Μουσσά δεν ξεχώριζε πια από τους Τούρκους με τη γαμψή του μύτη με τα μαύρα του τα μάτια και τα φρύδια με το κυρτό του πηγούνιΤου έκανα παρέα σε όλα και θέλησα ανόητα να του κάνω τον μάγκα ακόμη και στον ναργιλέ σε πείσμα όλων των προειδοποιήσεών του Άνωκάτω έγινε το στομάχι μου Τα έβγαλα όλαbull και πιλάφ και κεμπάμπ και ρακί Επιστρέψαμε με το δεύτερο σφύριγμα του πλοίου για να πάμενα πλαγιάσουμε κατευθείανΑν στην Κωνσταντινούπολη ήτανε άνοιξη στον Πειραιά και στη Σμύρνη ήταν ένα ήπιο καλοκαίρι Κάνει πολλή ζέστη αλλά όχι αποπνικτικήΜακάριοι θνητοί που δεν έχουν παρά μόνο την έγνοια της κοιλιάς τους (αλλά και πάλι) που δεν γνωρίζουν την ανάγκη να φοράει κανείςμπότες και γούνες και νrsquo ανάβει θέρμανση μέρα και νύχτα έξι μήνες από τους δώδεκα Μακάριοι πάνω απrsquoόλα που δεν γνωρίζουν τί σημαίνεινα γυρεύεις το ψωμί σου στους μείον είκοσι όταν προτιμάς καλύτερα να μείνεις νηστικός ακόμη και τρεις ολόκληρες μέρες στη σειρά παράνα πηγαινοέρχεσαι άσκοπα με κατατρυπημένα παπούτσια και να επιστρέφεις το βράδυ πεινασμένος και παγωμένοςΝαι δεν τρέφονται καλά το γράφει στο πρόσωπό τους Αυτό φαίνεται κι από τις άγριες μάχες στις οποίες ρίχνονται με την άφιξη των κα-ραβιών προκειμένου να βάλουν το χέρι τους πάνω σε κάποια βαλίτσα για να κερδίσουνε καμιά δεκάρα Αυτός ο αγώνας όμως είναι παντούσχεδόν η μοίρα κάθε απόκληρου την οποία αλλού την κάνει ακόμη πιο σκληρή το κρύο αυτός ο τρομερός εχθρός του ανθρώπου πουφέρνει αρρώστιες βάσανα ανημπόριες θανάτους και για το οποίο δεν έχουν ιδέα οι κάτοικοι αυτοί της Μεσογείου Από τις δυο δαγκωματιέςπου δηλητηριάζουν την ανθρώπινη ζωή αυτές της πείνας και του κρύου ετούτοι γνωρίζουνε μόνο την πρώτη Πολύ μεγάλο πράγμα είναιαυτό Μεγάλη ευτυχία Το εκτιμούμε ο Μουσσά κι εγώ με την καρδιά γεμάτη ευγνωμωσύνη Πετάξαμε τις μάλλινες κάλτσες μας και τα μισάαπό τα ελεεινά μας παλιόρουχα Μεταμορφωνόμαστε με ξεκούμπωτο σακάκι με καπέλο ως το αυτί με τσιγάρο στην άκρη των χειλιών μεπνεύμα ράθυμο ακολουθώντας το παράδειγμα όλων αυτών των Ελλήνων των Τούρκων των Εβραίων των Αρμεναίων που τραγανίζουνστραγάλια και λικνίζονται στον ήλιο Τους θρέφει η θάλασσα Τους ζεσταίνει ο γενναιόδωρος ουρανός Μπορεί να μην είναι πάντα αυτό αρ-κετό αλλά κι από τους ανθρώπους δεν μπορεί να περιμένει κανείς περισσότερα Ούτε κι από το Θεό τουςΜου αρέσει ο Μουσσά κάθε μέρα και περισσότερο Δεν είναι τυχαίος άνθρωπος Βέβαια δεν έχει διαβάσει πολύ στη ζωή του αλλά έχειπνεύμα ανοιχτό στα πάντα Είναι λεπτός άνθρωπος ευαίσθητος Η κατανόησή του φτάνει σε λεπτές αποχρώσεις της σκέψης Και τραγουδάμε ωραία φωνή ολόκληρα κομμάτια από όπερες και οπερέτες στα ιταλικά Ο καπετάνιος του Δακία τον άκουσε κάποιο βράδυ και τον συνε-χάρη Εκείνος τον ευχαρίστησε ευγενικά και σκέφτηκε αμέσως τα βάσανά του― Καπετάνιε άν τυχόν κάτσει η βάρκα μου στην Αλεξάνδρεια θα είχατε την καλοσύνη να με ρυμουλκήσετε ως την Κωνστάντσα― Ευχαρίστως φίλε μου Ελάτε μόνο να μου το πείτεΣτον Πειραιά ήμασταν φρόνιμοι Ξοδευτήκαμε ίσα για μια γρήγορη βόλτα με τον ηλεκτρικό ως την Αθήνα Αλλά στη Σμύρνη η ομορφιάστις αυλές στις προβλήτες στις προσόψεις στα σπίτια κατά μήκος του υπέροχου κόλπου μας πήρε το νου και ξοδέψαμε οι δυο μας γύρωστα δέκα φράγκα Τα πάντα εδώ είναι από μάρμαρο Και τί πολυτελείς ναργιλέδες πραγματικοί μιναρέδεςΜεθαύριο έκτη ημέρα του ταξιδιού θα είμαστε στην Αλεξάνδρεια Τί θα κάνω άραγε εκεί κάτω Θα βρω δουλειά Διότι όλη κι όλη μου η πε-ριουσία είναι μια στερλίναΗ καρδιά μου σφίγγεται σαν σκέφτομαι το βασανιστήριο της πείνας την έλλειψη στέγης Ενθαρρύνουμε ο ένας τον άλλον ο Μουσσά κιεγώ όταν το φάντασμα των μαύρων ημερών εμφανίζεται στη σκέψη μας Δίνουμε αμοιβαία υπόσχεση πως όποιος από τους δυο μας σταθείπιο τυχερός θα βοηθήσει τον άλλον Και θα παρηγοριόμαστε πάντα υπολογίζοντας στην επιείκεια τrsquoουρανού Ο Μουσσά προσθέτει― Κι ύστερα είναι και το μπαρ της Σάραςhellip Αν πηγαίνει καλά θα της επιτρέψω να το δουλέψει κι αυτό το χειμώνα Θα το στολίσουμε μάλισταμε μια τοιχογραφία σε στυλ μπαρόκ και θα μας πληρώσει γιrsquoαυτό με μια γερή αμοιβή Το θέμα είναι να την τραβήξουμε την καημένη από ταχέρια αυτού του ξεδιάντροπου που της παίρνει τα χρήματα και τα δίνει στο τζόγοΦαίνεται πως ldquoαυτός ο ξεδιάντροποςrdquo είναι ένας πολύ όμορφος νέος άνδρας κι ένας απαράμιλλος ζαχαροπλάστης Όποτε θέλει ldquoκάνει μιαβουτιάrdquo για τρεις μέρες σrsquo ένα ldquoεργαστήριοrdquo και ldquoξαναβγαίνει στην επιφάνειαrdquo με δέκα στερλίνες στην τσέπη Έλα όμως που δεν το θέλεικαι πολύ συχνά Τις απεχθάνεται τις ldquoβουτιέςrdquo αυτές Τον λένε Τιτέλ Και στον Τιτέλ αρέσει περισσότερο να ldquoβουτάειrdquo το ταμείο του μπαρπαρά (να βουτάει) μέσα στις ζύμες του ζαχαροπλαστείουΤώρα αφήσαμε το Αρχιπέλαγος και τα αμέτρητα μοναχικά του νησιά πλούσια σε ποίηση χρώματα ήλιο όπου δεν θα μπορούσα όμως ναζήσω για πολύ Τώρα πλέουμε στrsquo ανοιχτά της Μεσογείου Μόλις περάσαμε την ΚρήτηΗ θάλασσα είναι λάδι σαν μια ήσυχη λίμνη Κάτω από τις σόλες μας νιώθουμε και τις παραμικρές δονήσεις που μεταδίδουν οι μηχανές στοσώμα του καραβιού Και μόλις σήμερα αντιλαμβάνομαι όλη την ομορφιά του Δακία Δεν είναι ότι επιβάλλεται με το μέγεθος ή με την πολυ-τέλειά του αλλά δίπλα στα άλλα τρία βαπόρια που κάνουν την ίδια διαδρομή είναι σχεδόν μοναδικό στη Μεσόγειο για την ολόλευκη γραμμήτου Είναι ένας κύκνος Ιδού το πλεονέκτημα της καύσης του μαζούτ σε σχέση με το κάρβουνο διότι η ποσότητα αιθάλης που εκπέμπουντα φουγάρα καθιστά αδύνατη την εφαρμογή της λευκής μπογιάς σε ολόκληρο το πλοίο Τα φουγάρα του Δακία όμωςείναι σαν να καπνίζουνπίπα Και αν κατεβείτε στο λεβητοστάσιο δεν θα δείτε τίποτα από τη σκληρή προσπάθεια μιας ντουζίνας μαύρων ανδρών να κουβαλάνε τό-νους κάρβουνο στα στόμια της φωτιάς όπου τα φτυάρια δεν σταματούν ούτε λεπτό να ταϊζουν τις εστίες Τίποτα Τρεις άνδρες πεντακάθαροιμrsquo ένα κομμάτι στουπί στο χέρι περιφέρονται μπροστά στους λέβητες παρατηρούν τα μανόμετρα και ρυθμίζουν τις στρόφιγγες που εκτο-ξεύουν το μαζούτ μrsquo έναν θόρυβο εκκωφαντικόΑυτή η πρόοδος της τεχνικής καύσης στα καράβια καθώς και ο ήλιος που σήμερα ακτινοβολεί επιτρέπουν στις κυρίες της πρώτης θέσηςνα λευκοστολιστούν από την κεφαλή ως τον αστράγαλο χωρίς το φόβο μήπως λερωθούν Παγκάκια και κιγλιδώματα είναι πεντακάθαραόπως τα αντικείμενα ενός σαλονιού Επίσης το θέαμα που προσφέρει αυτή τη στιγμή το ψηλότερο κατάστρωμα είναι από τα πιο γοητευτικάΚαι γεννάει στην ψυχή μου συναισθήματα αντιφατικάΒέβαια όλοι αυτοί οι φρεσκοξυρισμένοι κύριοι ντυμένοι με το ωραιότερο ταξιδιωτικό τους κοστούμιbull όλες αυτές οι ωραίες γυναίκες γοη-τευτικές μέσα στα φορέματά τους από πέπλα όπου το λευκό κυριαρχεί όπου ένα σπάνιο κόκκινο ένα μπλε ένα πράσινο σου τρυπούν τηνκαρδιά με την ένταση του ζωηρού χρώματος κάτω από έναν εκθαμβωτικό ουρανόbull ύστερα το πανηγύρι που περιβάλλει το βαπόρι μας τοοποίο ακολουθείται από ένα σύννεφο γλάρων και χάνεται μέσα στη απεραντοσύνη της θάλασσας ― ναι όλο αυτό το θέαμα με μαγεύει Μουαρέσει το ωραίο η γυναίκα η έντονη ζωή Δεν ζηλεύω τον κόσμο αυτόν και την ευτυχία του αλλά δεν πιστεύω επίσης ότι κι ο δικός μου οκόσμος με την αθλιότητά του πρέπει να είναι παράδειγμα ζωής Εάν ήταν στο χέρι μου να διαλέξω θα προτιμούσα την ευμάρεια παρά τηνφτώχεια μουΩστόσο δεν μπορώ να διανοηθώ την ευτυχία μιας πολυτελούς ζωής στη μέση μιας καθολικής σχεδόν φρικαλεότητας που βασιλεύει σήμεραστη γη και που είναι η απόλυτη συνθήκη για την ευτυχία μιας μειονότητας Εάν αυτό ήταν το αντίτιμο για τη δική μου οικονομική άνεση ετότε θα προτιμούσα τη φτώχεια μου Θα άφηνα συνειδητά να μου φύγει από τα χέρια ο χρυσός δίσκος πάνω στον οποίο θα μου πρόσφεραντην ευτυχία μου δίπλα στη δυστυχία του άλλου Να έτσι ακριβώς τη βλέπω τη ζωή Αν άλλαζα ποτέ γνώμη για το θέμα αυτό τότε θα ήμουνένα ελεεινό ανθρωπάκι Να μrsquo έλεγαν προδότη και να με κρεμούσανΣτην περίπτωσή μου λοιπόν πρόκειται περισσότερο για μια μυστικιστική λατρεία της εντιμότητας παρά για κοινωνική θεωρία Αυτή επιτρέπειτην προσωπική ευτυχία μέσα στη γενική δυστυχία Η άλλη όχι Ποτέ Αμαρτία ψυχής Μόνο ένας τρόπος υπάρχει τελικά να είναι κανείςτίμιος να έχει τη συνείδησή του απαλλαγμένη από κάθε υποκρισία να μπορεί να κοιτάξει οποιονδήποτε ευθέως μες στα μάτια και να τουπει ldquoΔεν σου χρωστάω τίποτα Πήγαινε εν λαώ αδελφέ μου Κι αν μάλιστα επιθυμείς κι αυτό το μαύρο ψωμί που έχω στο τραπέζι μου επάνωπάρτο Μα την ψυχή μου μην την αγγίξειςrdquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 11

Έκφραση 12

Τελευταία νύχτα του ταξιδιού Και τί νύχτα Σαν αυτές που τα καλοκαίρια τον Αύγουστο στα χωριά μας μαζευόμαστε στην αυλή γύρω απόένα μαγκάλι για να ψήσουμε ρόκες χλωρού καλαμποκιού και νrsquoακούσουμε τα τζιτζίκιαΕίμαι μαζί με τον Μουσσά στην πρύμνη του καραβιού όπου η προπέλα στροβιλίζει τα νερά με μιαν ευχάριστη ρυθμική κίνηση και δημιουργείμια λωρίδα αφρού που απομακρύνεται γοργά αναβράζουσα――― ξεμακραίνει και χάνεται στο άπειρο κάτω από το φεγγαρόφωςΕίναι αργά Σχεδόν κανείς πια στη γέφυρα του περιπάτου Οι ναύτες φίλοι μάς έφεραν εδώ αρκετά περισσεύματα από την κουζίνα τα οποίακαταβροχθίσαμε με μεγάλη όρεξη Τί τύχη για εμάς να έχουμε αυτούς τους καλούς συντρόφους Σε όλο το ταξίδι μας τάϊζαν έτσι δωρεάνή σχεδόν δωρεάν (Στις ενδιάμεσες στάσεις τους κερνούσαμε κανένα ποτήρι όλο κι όλο) Δίχως αυτήν την απρόβλεπτη υποστήριξη κι οΜουσσά και εγώ δεν θα lsquoχαμε τρύπια δεκάρα στην τσέπη μας σαν φτάναμε στην Αλεξάνδρεια Διότι είναι αδύνατον να περάσει κανείς από όλααυτά τα ωραία λιμάνια και να μην κατέβει να τα επισκεφθεί για να ξεμουδιάσει λιγάκι ή ακόμη και να διασκεδάσει καμιά φορά με κάθε κόστοςεκτός πια κι άν είναι υπερβολικά οικονόμος Τώρα θα ήθελα να μείνω σιωπηλός ακίνητος Δεν θα lsquoθελα καμία ομιλία να ταράξει την ησυχίατων μοναδικών αυτών στιγμών στη ζωή μου Είμαι γεμάτος καλοσύνη ευγνωμοσύνη ελπίδα και θα μου ήταν τόσο ευχάριστο να μείνω έτσι ξα-πλωμένος στη γέφυρα μες στο σκοτάδι χωρίς νrsquoαρθρώσω λέξη νrsquoατενίζω το φεγγάρι και νrsquoαφουγκράζομαι την αναταραχή της ΜεσογείουΑλλά νά ο Μουσσά είναι απόψε πιο δυστυχισμένος από ποτέ Αφηγείται με φωνή σβησμένη το οικογενειακό του δράμα αιτία του οποίου είναιη ΣάραΔεν είναι ότι πρόκειται για άνθρωπο ευσεβή με την έννοια του θρησκόληπτου ή που δίνει μεγάλη σημασία στη γνώμη των άλλων Αλλά η ζωήτου έχει δηλητηριαστεί από την περιπέτεια της κόρης αυτής Κανένα από τα παιδιά του δεν μπορεί να παντρευτεί Η ντροπή της Σάρας τουςέπληξε όλους ― ldquoΈχετε μια πόρνη στην οικογένειαrdquo τους φωνάζουν Πόσο οδυνηρό πρέπει να είναι αυτό για έναν πατέρα Να δουλεύει σανσκλάβος για να μεγαλώσει οκτώ παιδιά και να καταλήξει εδώΕκτός αυτού ο Μουσσά κυριεύεται ξαφνικά από κακά προαισθήματα Δεν ξέρει κατά πόσο να πιστέψει αυτή την ιστορία με το μπαρ― Εάν έχει μπαρ συλλογίζεται γιατί εδώ και δυο χρόνια που είναι στην Αίγυπτο δεν την είδαμε να στέλνει ποτέ ένα φράγκο στην οικογένειάτης ένα δώρο στις αδελφές της που ξέρει ότι είναι φτωχές Όχι Ακόμη και πόρνη μία Εβραία η οποία κερδίζει χρήματα η οποία ισχυρίζεταιότι φτιάχνει περιουσία δεν μπορεί να μένει τόσο αδιάφορη στα βάσανα των δικών της Θεέ μου κι αν λέει ψέματα Αν ζει στη δυστυχία Τότεχάθηκα Τότε η γυναίκα μου θα βγει αληθινή που μου έλεγε ότι είμαι ένας τρελόγερος κι ότι θα μπλέξω από μόνος μου σrsquoαυτή τη χώρα συμ-φορών για τους Εβραίους Αλλά τί να κάνω Τη λατρεύω τη Σάρα Είναι το πιο όμορφο και το πιο έξυπνο από τα παιδιά μου η μεγαλύτερη καρ-διά Αχ θα τον σκοτώσω αυτόν τον άτιμο που ξελόγιασε και λέρωσε την ψυχή του σπιτιού μουΑχ καημένε καημένε μου Μουσσάhellip Μουσσάhellip Δεν πρόκειται να τον εγκαταλείψω Θα κάνω ότι περνάει από το χέρι μου Αν χρειαστεί λοιπόνε θα θυσιάσω για ένα διάστημα και τον Μιχαήλ Φτάνουμε Η Αλεξάνδρεια διαγράφεται στον ορίζοντα ολοκάθαρα Ξεχωρίζουμε τους φοίνικες τους μιναρέδες τα σπίτια με τις ταράτσεςΣτο καράβι οι σνομπ άνδρες και γυναίκες έχουν κιόλας καλύψει το κεφάλι τους με τη λοφειοφόρο τους κάσκα αυτή των περιηγητών στιςθερμές χώρες Τί ανοησία Όλος ο κόσμος φοράει γυαλιά ενάντια στο τροπικό φως Αλλά ενάντια και στην ασθένεια των οφθαλμών απrsquoότιφαίνεται

laquo Πλοῖα raquoΠὼς τὰ καράβια εἶναι σώματαδὲν ἤξεραπὼς τὸ καράβι εἶναι μέληΝὰ ταξιδεύει τὸ δεξὶ νὰ βρεῖτrsquo ἀριστερό του χέρι

Ἰ Μόραλης

2016 Έτος Γιάννη ΜόραληἘρωτικὸἐπιτύμβιοΟἱ μνῆμες ἔχουν μαῦρεςσκεπασμένες κνῆμεςἐκμαγεῖα στὸ ντουλάπιγύψινη ἁφὴ καὶ πικραμένηκι ὅμως φῶςποὺ τυραννάει τὰ δάχτυλατὶς κόχεςμιὰ ἀπουσία γρηγοροῦσαμιὰ μορφὴ στὰ σπλάχναΠοτὲ μὴν πεῖςlaquoλιτάνευση ἐκμαγείωνμιὰ φορὰ τὸ χρόνοraquoὍσο τὰ κόκκαλα ἀντιστέκονταινὰ τοὺς κοιτᾶς εὐλαβικὰὅσους ἀγάπησανγίνονται μάτια καὶ θωροῦν σὰν ἀπομένουν ἀπrsquo τὰ πρόσωπαμόνο φωτογραφίες

Τα ποιήματα ανήκουν στηνποιητική συλλογή Μαθητείαεκδ ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ ΕΥΘΥΝΗΑθήνα 2013

Επιμέλεια Αναστασία Κόκκινου

Η Μπουμπουλίνα Νικάκη είναι κριτικός θεάτρου μεταφρά-στρια (βραβευμένη το 2008 για τη μετάφραση του ldquoΤο μακρύταξίδι της άμμουrdquo του Πιερ Πάολο Παζολίνι μέλος των Ελλη-νικών Επιτροπών του Διεθνούς Κέντρου Θεατρικής Μετά-φρασης και του MAison Drsquo Europe et drsquo orient στο Παρίσι

Ο Μουσσά (1934) του ΠαναϊτΙστράτι (πρώτη μετάφραση copy στα ελληνικά) στην εναρκτήρια εκδήλωση του κύκλου Άγνωστος Ελληνισμός στη Στέγη Γραμμάτων amp Τεχνών - Αθήνα 2010εισήγηση για το συγγραφέα και μετάφραση Μπουμπουλίνα Νικάκη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 12

Έκφραση 13

ΧοροστάσιΌπως χορεύει η Ήπειρος και σιγοπερπατάει Γιάννη μου το μαντήλι σου σε μένα το πετάειΚαι μια κοντούλα λεμονιά ζυγώνει στην αυλήμου μη με μαραίνει η ξενιτειά και παίρνει τοφιλί μου

Αναστασία ΚόκκινουΣπάρτη 22 - 6 - 2012

Γόρδιος δεσμός

Δε δοκίμασε καν να τον λύσειούτε και πρόσεξε το μειδίαμα στα χείλη των ντόπιωνόταν πήρε βαθιάν ανάσα και ύφος αγέρωχομε το σπαθί του διαπέρασε το μύθοχρειαζόταν υλικό για το δικό τουανοίγοντας καινούργιους τρόπους

Μόνον οι ντόπιοι ήξεραν πως καιρό τώραεπινοούσαν χίλια δυό τεχνάσματα να συγκαλύπτουν τη φθορά του χρόνουπόλος έλξης και πηγή εσόδων ο γόρδιος δεσμός είχε σαπίσειας τον έκοβε λοιπόν να ησυχάσουνπιο βολικός αυτός ο τρόπος

και ο μύθοςhellip μύθος

Μοναξιά η έσχατηΜετακινούσε διαρκώς τα όριατων αντοχών τουκαι των άλλων -για να λέμε την αλήθειαΠότε κρυφά στα όνειρά τουκαι πότε φανερά-να τον ακούνε και να παίρνουν θάρροςοι φόβοι του και οι άλλοιΜέχρι που τα ξεπέρασε-τα όριά τουΣτην τελευταία απελπισίααρνήθηκενα δώσει τ΄όνομά του-την είπε μοναξιάαπαρηγόρητηΜοναξιά η εσχάτηΚαι αποσύρθηκεστα δώματα του επέκεινανα ξαποστάσει-στις δάφνες του είπανΕκείνος πήρε αγκαλιά τη μοναξιά του-κι έγειρε

Δημήτρης Πετρόπουλος -ηθοποιός

ΑδιαφορίαΠριν κάμποσα χρόνια πριν την εισβολή της τεχνολογίας και του πλούτουοι κοινωνίες ήταν συμπαγείς Οι άνθρωποι είχαν την ανάγκη ο ένας τονάλλο Υπήρχε αλληλεγγύη και συμμετοχή στα κοινά Τα καφενεία γινότανμικρές Βουλές όπου συζητούσαν τα προβλήματα αντάλλασαν απόψειςμετέφεραν πληροφορίες έπερναν αποφάσεις για το κοινό καλό Η ει-σβολή της τεχνολογίας (τηλεόραση αυτοκίνητο) και του πλούτου έσπα-σαν τη συμπαγή κοινωνία οι άνθρωποι απομωνόνταν και ο καθ΄έναςέπερνε την υπόθεση στα χέρια του για το δικό του συμφέρονΣήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης όλο και περισσότεροι άν-θρωποι αποστασιοποιούνται από τα Κοινά Τούτο φαίνεται από τις εκλο-γικές αναμετρήσεις που τα ποσοστά αποχής όλο και αυξάνουν Η ολοένααυξανόμενη αποχή και αδιαφορία των πολιτών με τα κοινά φαίνεται ναείναι σχεδιασμένη με απότερο σκοπό οι κυβερνήσεις να νέμονται τηνεξουσία μέσα σε μια παθογόνο κοινωνίαΕυτυχώς μέσα από τις διασπασμένες κοινωνίες υπάρχουν άνθρωποιπου ενδιαφέρονται και αγωνίζονται να κρατήσουν τη συνοχή της κοινω-νίας μέσα από Πολιτιστικούς φορείς Συλλόγους Ενεργών Πολιτών Πολι-τών Παρέμβαση και άλλων μορφών Η προσπάθειά τους είναι δύσκοληκαι επίμονη γιατί συναντούν τον τοίχο της αδιαφορίας Δεν πτοούνται καιαντιπαλεύουν τα εμπόδια Αυτοί οι άνθρωποι αυτοί οι φορείς θέλουν νακρατήσουν την κοινωνία συμπαγή και να αποτελέσουν τον φάρο για τομέλλον των επόμενων γεννεώνΑπτό παράδειγμα της αδιαφορίας είναι το παρακάτω κείμενοΗ αδιαφορία των πολιτών για τα κοινά είναι εχθρός της προόδου και τουπολιτισμού Στην αρχαία εποχήοι αδιάφοροι πολίτες θεωρούνταν κατώ-τεροι άνθρωποι μέσα στην κοινωνία Ήταν άγραφος νόμος που έγινεπίστη και απόκτησε διαχρονικό κύροςΟ Γκράτσι είχε πει πως laquo28 αδιάφοροι και 3 κακοί κάνουν 31 κακούςraquoΟ Γερνμανός κληρικός Μάρτιν Νιμέλ κρατούμενος σε στρατόπεδο συγ-κέντρωσης την εποχή του Ναζισμού αγανακτισμένος και μετανιωμένοςγια τη δική του αδιαφορία πάνω στα προβλήματα της εποχής του διατύ-πωσε τις παρακάτω σκέψειςlaquoΣτην αρχή οι Ναζί ήλθαν και συλλάβανε τους κομμουνιστές Δεν μίλησαδεν ήμουν κομμουνιστήςΈπειτα πιάσανε τους σοσιαλδημοκράτες Δεν μίλησα ούτε σοσιαλδημο-κράτης ήμουναΜετά από λίγο ήλθε η σειρά των συνδικάτων Δεν με αφορούσε Δεν είχαεκλεγεί σε συνδικάτοΑργότερα πιάσανε τους Εβραίους Σώπασα ούτε Εβραίος ήμουναΣτο τέλος ήρθαν να πάρουν εμένα Μα δεν υπήρχε κανείς να φωνάξειraquo

ΠΑΝΕΛΗΣ ΝΙΚΟΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 13

Έκφραση 14

1 Τρώτε συνειδητά Και μόνο όταν είστε σίγουροι ότι πραγματικά πεινάτεhellip Μην αφήνετετο άγχος ή την συνήθεια της καθημερινότητας να σας παρασύρειhellip Κλείστε την τηλεόρασηή τον υπολογιστή και απολαύστε το γεύμα σαςhellip2 Ξεκινήστε την ημέρα σας με ένα πρωινό πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και φυσικά σάκ-χαρα που θα σας δώσει ενέργεια και καλύτερη διάθεση για αρκετές ώρες3 Κάντε ένα διάλειμμα για κίνηση Βγείτε μια βόλτα και απολαύστε 15-20 λεπτά περπάτημαή βρείτε μια δραστηριότητα που σας ευχαριστεί και προσκαλέστε έναν φίλο4 Μειώστε τις μερίδες ndash Αυξήστε την συχνότητα των γευμάτων ndash Προσέξτε την σύστασηhellipΚατά μέσο όρο τα σημερινά σπιτικά φαγητά έχουν 63 περισσότερες θερμίδες απrsquo ότιείχαν 10 χρόνια πρινhellip5 Φροντίστε να ενυδατώνεται σωστά καθημερινά τον οργανισμό σαςhellip Έχει ανάγκη απόαρκετό νερό για να λειτουργεί κανονικά

6 Προσοχή στο χρώμαhellip Τρώτε πολλά λαχανικά και φρούτα έντονου χρώματος κεράσια μούρα ρόδια σταφύλια καρότοσπανάκι σαλάτα ντομάτες πιπεριέςhellip Όσο πιο βαθύ το χρώμα τουςhellip τόσο μεγαλύτερη η ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιώνπου περιέχουνhellip7 Αντί των λιπαρών άσπρων και κίτρινων τυριών που καταναλώνατε έως τώρα προτιμήστε κάποια με χαμηλή περιεκτικότηταλίπους αλλά εξίσου γευστικά πχ τυρί Cottage κατίκι Δομοκού άσπρο τυρί χαμηλών λιπαρών ανθότυρο μυζήθρα κλπ8 Τα μυρωδικά στο φαγητό όπως η δάφνη το γαρίφαλο και η κανέλα πέρα από τις γευστικές έχουν και άλλες επιδράσειςhellipΤα αιθέρια έλαιά τους που απελευθερώνονται κατά το μαγείρεμα έχουν αντιοξειδωτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες 9 Ο ΕΠΑΡΚΗΣ ΥΠΝΟΣ είναι ζωτικής σημασίας για το ανοσοποιητικό μας σύστημαhellip Μερικοί διαβιβαστές υπεύθυνοι για τονύπνο ασκούν μία διεγερτική δράση ακόμη και στους διαβιβαστές του ανοσοποιητικού10 Για όλους όσους ξεφύγατε από το πρόγραμμα σας τις προηγούμενες ημέρεςhellip μην τιμωρείτε τον εαυτό σας φτάνονταςσε υπερβολές και εξαντλητικές δίαιτεςhellip Απλά ακολουθήστε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο και καταναλώστε αρκετά υγρά

10 Συμβουλές

για μια

καλύτερη

ζωή

Θεπαπείααπό τηφύσηΗ αλόη

Επουλώνει πληγές τραύματα και εγκαύματα γρήγορα σε ανθρώπους και ζώα Γιrsquo αυτό το λόγο και χρησιμοποιείτε για την επούλωσηουλών μετά από εγχειρήσεις με επάλειψη gel αλόης αλλά και προληπτικά σε έγκυες για να μην αφήσουν σημάδια ραγάδες μετά τηνεγκυμοσύνη Επίσης είναι ιδανική για την περιποίηση και την πρόληψη δημιουργίας ουλών στην ακμή Η αλόη σταματάει την ουλί-τιδα μέσα σε 1 εβδομάδα όταν χρησιμοποιείτε σε οδοντόκρεμα διορθώνει προβλήματα στα ούλα και προλαμβάνει της ασθένεια πε-ριοδοντίτιδα ειδικά με οδοντόκρεμα που εκτός από αλόη περιέχει και πρόποληΈχει αντιαλλεργιογόνο δράση βοηθώντας τον οργανισμό να απορροφά καλύτερα τις ουσίες που μας προκαλούν αλλεργίες Επίσης ηαλόη είναι υποαλλεργική για το 99999 των ανθρώπων Η αλόη βελτιώνει το άσθμα μετά από συνεχή λήψη 6 μηνών αν και τα απο-τελέσματα αρχίζουν να φαίνονται ακόμα και από τον πρώτο μήνα με αντίστοιχη μείωση των εισπνεόμενων φαρμάκωνΈχει ευεργετική δράση στο έντερο Θαυματουργή στην κολίτιδα και τη δυσκοιλιότητα φουσκώματα και μυκητιάσεις Για προχωρη-μένη δυσκοιλιότητα διαλύστε 300 ml χυμού αλόης σε περίπου ένα λίτρο νερό και πιείτε το ανά διαστήματα μέσα σε μια ημέρα καιγια 3 ημέρες τουλάχιστοΕίναι η καλύτερη φίλη των φαρμάκων Βοηθάει τα φάρμακα να λειτουργήσουν καλύτερα και δεν έχει καμία παρενέργεια ούτε αλλη-λεπιδράσεις με αυτάΜειώνει το ζάχαρο στους διαβητικούς Ειδικά στον γεροντικό διαβήτη (τύπου ΙΙ) τα αποτελέσματα είναι θαυματουργά και φαίνονταισε 20 ημέρες εώς 2 μήνες Σε αυτή την περίπτωση ξεκινάτε την αλόη μαζί με τα φάρμακα αλλά όσο το ζάχαρο κατεβαίνει

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 14

Έκφραση 15

σε συνεννόηση με το γιατρό σας μειώνετε σταδιακά τα φάρμακαΜειώνει την χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια μέσα σε λίγες εβδομάδες χρήσης του χυμού Επίσης μειώνει την πίεση σε περίπτωσηυπέρτασηςΣταματάει την τριχόπτωση που προέρχεται από άγχος με το σαμπουάν αλόης και το ειδικό σπρέι αλόης με βότανα σαν μάσκα πουδεν ξεβγάζεταιΘεραπεύει το έλκος στομάχου και τις γαστροπεπτικές διαταραχές ακόμα και χωρίς τη χρήση φαρμάκων Προστατεύει το στομάχιαπό φάρμακα που το επιβαρύνουν και βοηθάει τη χώνεψη Ηρεμεί ξινίλες ρεψίματα και διάφορες διαταραχές Επίσης σταματά τηνγαστροοισοφαγική παλινδρόμησηΟ χυμός της Αλόης μπορεί να πίνεται καθημερινά και ισόβια σε μικρές ποσότητες 60- 100ml καθημερινά σε 2 ή 3 δόσεις Στις μισέςποσότητες είναι ο ιδανικός χυμός για τα παιδιά Μπορεί να διαλυθεί σε νερό ή χυμό ή χλιαρό τσάιΗ αλόη σκοτώνει το μύκητα που δημιουργεί την κολπίτιδα στα γυναικεία γεννητικά όργανα Επίσης είναι ευεργετική στιςουρολοιμώ-ξεις ακόμα και αν αυτές είναι χρόνιεςΕίναι ο απόλυτος σύμμαχος στην καθημερινή υγιεινή των ευαίσθητων περιοχώνΟ χυμός της αλόης πρέπει να καταναλώνεται συστηματικά από τους καπνιστές Είναι απαραίτητη η χρήσηAloeVeraLeaf της σε αυτήτην περίπτωση Βοηθάει τον οργανισμό μέσα από τα τριχοειδή να καθαρίσει τα εκατοντάδες δηλητήρια που κολλάνε στους πνεύμο-νες και πρέπει να απομακρυνθούν άμεσα από τον οργανισμό Προλαμβάνει τις καρκινογενέσεις που δημιουργούνται στον οργανισμόαπό τις ουσίες του τσιγάρου όπως η φορμαλδεΰδη το βενζόλιο και το μονοξείδιο του άνθρακαΟ χυμός της αλόης χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θεραπεία των αιμορροΐδων και του πόνου ή του κνησμού που αυτές δημι-ουργούν Με τη χρήση του χυμού του σπρέι άμεσης δράσης και της κρέμας με πρόπολη θεραπεύονται διάφορες δερματοπάθειεςόπως δερματίτιδα έκζεμα ή ψωρίαση Ειδικά για την ψωρίαση η Αλόη αποτελεί μία από τις πιο σίγουρες θεραπείες Υποχωρεί μέχρικαι 95 μέσα σε 2 -8 μήνες Τα αποτελέσματα όμως φαίνονται από το πρώτο 20ήμεροΜέσα από αυτή τη δράση της η αλόη θεραπεύει όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα Είναι ασθένειες που τις δημιουργεί ο ίδιος ο οργανι-σμός λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού Ο χυμός αλόης είναι άριστος σύμμαχος κατά τη διάρκεια μικρής ή μακράς δίαιταςπαρέχει πολύ σημαντικά ζωτικά συστατικά και βοηθάει τον μεταβολισμόΜελέτη του 1997 από το πανεπιστήμιο του Texas δείχνει ότι η αλόη μακραίνει τη ζωή και μικραίνει τη συχνότητα ασθενειώνΟ χυμόςτης αλόης πίνεται προληπτικά ακόμα και αν δεν υπάρχει κάποια ασθένεια 2-3 φορές τη μέρα από 30 ml είναι αρκετά για να ζήσετετις ιδιαίτερες ιδιότητες τηςΗ αλόη είναι μια σημαντική ελπίδα για το μέλλον σε εποχές που θα έρθουν και επιδημίες που θα λάβουν χώρα και τα κλασικά φάρ-μακα θα αποτύχουν

Πηγή Περιοδικό laquoΥγεία και ευεξίαraquo του Αρτινού εκδότη Αλέξανδου Λαλάκου

Ζωές πλασμάτων που δε ζουν σε ένα παράλληλο

σύμπαν αλλά συγχρόνως με εμάς Ζωές ζωντα-

νών οργανισμών που χαίρονται λυπούνται αισθά-

νονται έχουν θέληση για τη ζωή όπως ακριβώς

εμείς τα ανώτερα θηλαστικά οι Άνθρωποι

Εμείς οι άνθρωποι που έχουμε ανώτερη νοημοσύνη

μπορούμε να έχουμε τα ζώα είτε στην υπηρεσία μας

είτε στα σπίτια μας είτε στα κτήματά μας Οι άνθρω-

ποι είμαστε εκείνοι που κινούμε τα νήματα που φροντίζουμε για όλα τα υπόλοιπα ζώα

Αυτή η γωνιά θα προσπαθήσει να σας ενημερώνει για όλα τα τεκταινόμενα σε επίπεδο του Δήμου μας Να σας κρατάει σε επαφή με τα

συμβάντα που αφορούν τους φίλους μας τα Ζώα Δεν έχουν φωνή να μιλήσουν Δεν έχουν λόγο να εκφραστούν Το laquoΦιλοζωικό Σωμα-

τείο Άρταςraquo έχει ως στόχο τη συνεχή σας πληροφόρηση σε ότι αφορά το κομμάτι που πραγματεύεται

Όσα γνωρίζουμε εμείς επιθυμούμε να τα μεταφέρουμε και σε εσάς Ότι σχετικό με τα φιλοζωικά υποπίπτει στην αντίληψη σας θα σας

παρακαλούσαμε να μας το μεταφέρετε

laquoΟ πολιτισμός ενός λαού κρίνεται από τον τρόπο που συμπεριφέρεται στα ζώαraquo είπε ο μεγάλος Mahatma Ghandi

Εμείς λοιπόν θα αναφερόμαστε σε αυτές τις συμπεριφορές είτε αυτές είναι για κάτι καλό που συμβάλει στην ευζωία των ζώων ή στην

υιοθεσία τους είτε αυτό είναι κάτι κακό όπως η εγκατάλειψη η κακοποίηση ο βασανισμός

Πάντοτε τεκμηριωμένα σωστά βάσει των νέων νόμων που έχουν ψηφιστεί και σε συνεχή ενημέρωση και επικοινωνία με την αρμόδια

Υπηρεσία του Δήμου Αρταίων για τα ζητήματα που αναφύονται καθημερινά

Καλή μας αρχή λοιπόν Φιλοζωικό Σωματείο Άρτας

ΖωέςΖώων

Μια φορά και ένα κόσμημα

χειροποίητα κοσμηματα

Fb page Μια φορά και ένα κόσμημα

Βάσια Αττική τηλ 6988740710

(Απόφοιτη ΑΤΕΙ Πληροφορικης Άρτας)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 15

Έκφραση 16

Ηγυναίκα του Λωτ γύρισε και κοίταξε πίσω την ώρα της μεγάληςφυγής πληρώνοντας την ανυπακοή της στο Θεό και στον Λωτ

ενώ το μόνο που θέλησε ήταν να κρατήσει κάτι από τη μνήμη τηςπρογενέστερης ζωής της Τιμωρήθηκε κι έγινε στήλη άλατος για τοελάχιστο αυτό νεύμαπρος το παρελθόν τηςΗ Βεροιώτισσα Σοφία Καλογερίδου στις ιστορίες της συλλογήςτης laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo γεννάειμνήμεςμνήμες της προγενέστερης ζωής τηςαυτοβιογραφικά τηςστοιχείαξεθυμασμένες αναμνήσεις προσωπικές εμπειρίες και ντο-κουμέντα σιωπές και εξομολογήσεις ιστορίες συγγενών της λυ-τρωτικές ιστορίες απλών και καθημερινών ανθρώπων της γενέθλιαςγη της εσωτερικές διαδρομέςδιάφορες οπτικές γωνίες καταβύθισηστο χρόνο μικρή και μεγάλη ιστορία ιστορία και μυθοπλασία μνήμηκαι λήθη μια σειρά οπισθοδρομήσειςιστορίες παλιές και νέες πραγματικές και φανταστικές ιστορικά γεγονότα μνήμεςτης Μακε-δονικής γης της Βέροιας και του Μετόχι Προδρόμου της Ημαθίας Μια καταβύθιση στις σκοτεινές και φωτεινές πλευρές της πόλης τηςτου χωριού της και των ανθρώπων της Προνομιακές οι θέσεις τηςοξυδερκούς συγγραφέωςΣοφίας Καλογερίδου που στο μερικό βλέ-πει το σύνολο στο κομμάτι το όλο Επιχειρεί να παίξει με μνήμεςεπίμονες και λυτρωτικές είναι ένας νυγμός για το θλιβερό παρελ-θόν και το αγριεμένο σήμερα χωρίς να τιμωρηθεί και να γίνει στήληάλατος αλλά να επιβραβευτεί από τους απαιτητικούς αναγνώστεςτης καλής λογοτεχνίας διότι laquoχύνειraquo στους κοχλίες των αυτιών τωναναγνωστών όχι μόνο την προσωπική και οικογενειακή της ιστο-ρία αλλά και την ιστορία της Βέροιας Αυτός είναι ο ιδανικός τρόποςγια να μπορέσει κανείς να δώσει σάρκα και οστά σε μια πόλη καιαυτό το πετυχαίνει με τρόπο μνημειώδη η ίδια η συγγραφέας Αυτόδίνει απάντηση σε όσους αναρωτιούνται αν μπορεί μια πόλη ή έναχωριό να βιογραφηθεί όπως μια προσωπικότητα Μια βιογραφίαπόλης και μια αυτοβιογραφία που αντί να αναμασήσει με γλυκεράαισθήματα το απώτατο παρελθόν επιτρέποντας στη νοσταλγία νασαρώσει το πεδίο προτιμά να ζωγραφίσει με λαμπερά χρώματατην ιστορική κοινωνική και πολιτική σκευή τουΜε λαμπερά χρώ-ματα αλλά μακριά από εξιδανικεύσεις και αγιοποιήσειςΓιατί κανέναςσυγγραφέας και πολύ περισσότερο η Σοφία Καλογερίδου δεν είναιούτε παραγωγός ανακουφιστικών μύθων ούτε αγιογράφοςhellipΜια εξωτερική πρόκληση θα αφυπνίσει τις κοιμισμένες διαθέσεις καιαναμνήσεις της όπως συμβαίνει με τα ηφαίστειαhellipΌμως η Σοφία Καλογερίδου θα βρεθεί μπροστά σε μικροϊστορίεςκαι μεγαλοϊστορίες μεγάλης υπαρξιακής έντασης σκηνές που απο-καλύπτουν σχεδόν ψιθυριστά χωρίς τίποτα τομεγαλόφωνο το βαθύ ανθρώπινο δράμαΤότε που ζούσαμε hellip Σε χρόνια σέρτικα θυμω-μέναhellip Σαλοίκεκέδες οργανοπαίχτες γκαϊτα-τζήδες δεξιοτέχνες του κλαρίνου Πόντιοι τηςΒέροιας πνιγμένοι στον Αλιάκμονα ταΠιέριατο Βέρμιο βλαχογειτονιές της ΒέροιαςοΠρομηθέας- η δυτική συνοικία της ΒέροιαςΛαδόμυλοι της Βέροιαςη καραβέροια η Εληάτο σάλι του Αλιάκμοναθεές των τάπερταπερ-τζούδες κουνελοπνίχτες ο Τσονγκλασέ δηλω-σίες της Μακρονήσου ο Γράμμος και το ΒίτσιΜάυδες Παοτζήδες Σουμπερίτες Πουλικοί ηΜαρή και η Χαμαϊδή απόμαχοι καιμοναχικοίτραύματα του εμφυλίου εξιλεωτικέςπρακτικές χωρίς λύτρωση και από τη βαρβαρό-τητα ως την τρέλαγκαζοτενεκέδες με χρήματαστον απόπατο πάνω από το βόθρο γούνεςμινκ γυναίκες που γαυγίζουν γυναίκες που πε-ριμένουν τον άνδρα της ζωής τους δεκαοκτώολόκληρα χρόνια το πρώτο φιλί που ήταν το hellip

νεκροφίλημα ροδάκινα κράνα ρίγανη τσίπουρο ντουντουρμά-δες ρεβανί πεϊνερλί μαρμελάδες κεράσι φράουλακαιροδάκινοτζιρνίκια χαψίες (γάβροι) η Παναγία Εικοσιφοίνισσα καιπολλά άλλα Το διαβατήριο της συγγραφέως για τη διάσχιση του χρόνου καιτην προσπάθειά της για την κατάκτηση της μνήμης είναι το κάθετης διήγημα της συλλογής όχι το θεήλατο αλλά το καμωμένο μεγήινα υλικά το χειροποίητο που σπείρεται βλασταίνει και ανθίζειhellip Η Σοφία Καλογερίδου πρέπει όμως να γνωρίζει αυτό που λέει ομεγάλος Νορβηγός συγγραφέας Καρλ ΟύβεΚνάουσγκορντ laquoΗμνήμη δεν είναι αξιόπιστο μέγεθος μέσα στη ζωή Και δεν είναι εξαι-τίας του απλού γεγονότος ότι δεν βάζει ποτέ ως προτεραιότητά τηςτην αλήθεια Δεν είναι ποτέ η αναζήτηση της αλήθειας που καθορίζειεάν η μνήμη θα επαναφέρει ένα γεγονός με ακρίβεια ή όχιΗ αιτίαείναι το προσωπικό συμφέρον Η μνήμη είναι ύπουλη και χρησιμο-ποιεί τεχνάσματα αλλά όχι με τρόπο επιθετικό ή μοχθηρόΤο αντί-θετο κάνει ότι μπορεί για να κρατάει τον κάτοχότης ικανοποιημένοraquo Εικοσιεπτά διηγήματα μινιατούρεςΕικοσιεπτά διηγήματα μπονσάιΕικοσιεπτά διηγήματα με συντομία πυκνότητα αμεσότητα καικοφτή σαφήνειαΔεν μιλάμε για μινιμαλισμό αλλά για δωρικότητα Μικρή φόρμα Από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη μέχρι τον ΓιώργοΙωάννου η μικρή φόρμα ανέδειξε μάστορες στη της γλώσσας καιτου ύφους και χάρισε ανεπανάληπτες σελίδες στην ελληνική λο-γοτεχνίαΣε αυτή την γραμμή εντάσσεται και η συλλογή της Βεροι-ώτισσας ΣοφίαςΚαλογερίδου Γλώσσα ζωντανή δουλεμένη λιτή άμεση τρυφερή με λεπτές ποι-ητικές αποχρώσεις που εμπεριέχει ένα λεξιλογικό θησαυρό Λέξειςαπλές επιδέξια πλεγμένες αλλά και με ένα πνεύμα καθολικόπουπαράγει έναν ύμνο στη ζωή Οι τόποι μνήμης παραμένουν τόποι περισυλλογής υπόμνησηςανάμνησης και μαθημάτων για το μέλλον Το παρελθόν τόπων καιανθρώπων συνεχίζει να ζει στο παρόν διαμορφώνοντας και επη-ρεάζοντας τις ζωές τωνσημερινών ανθρώπωνΟι ιστορίες θέλουν απλώς να λέγονται Οι ιστορίες θέλουν πάντααπλώς να ειπωθούν Υπάρχει πάντα μια ιστορία που θέλει να ειπω-θεί Το μόνο που μπορεί ένας συγγραφέας να εμπιστευθεί είναι αυτάτα κύματα της παλίρροιας που σκάνε μέσα του την ιστορία δηλαδήπου θέλει να ειπωθεί Εσύ Σοφία Καλογερίδου αυτό έκανες εμπι-στεύτηκες την ίδια την πράξη της γραφής Και δεν ξέρω πόσο σε

αντάμειψε αλλά τις ιστορίες σου τις είπες Καιαυτό που έχτισες είναι διαχρονικό Εύχομαι μεόλη μου την καρδιά όσοι χειριστούν από εδώκαι πέρα την προώθηση της συλλογής των διη-γημάτων σου να τους δώσουν την ευκαιρία ναδιαβαστούν ώστε αυτό να επιβεβαιωθείΣπουδαίο βιβλίοΗ Σοφία Καλογερίδου γεννήθηκε το 1969 στηΒέροια όπου ζειΣπούδασε Ηλεκτρολόγος μη-χανικός στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκηςκαι τελείωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμασπουδών laquoΔημιουργική Γραφήraquo στο Πανεπι-στήμιο Δυτικής Μακεδονίας Είναι καθηγήτριαΠληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαί-δευσηΈχει διακριθεί σε εφτά διαγωνισμούς ενώ διηγήματά της περιέχονται σε τέσσεριςσυλλογικές εκδόσειςΑυτό είναι το πρώτο της βι-βλίο

Κώστας Τραχανάς

ΣΚαλογερίδου Διηγήματα

laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo Εκδόσεις Παράξενες Μέρες 2016 σελ 109

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 16

Έκφραση 17

Μrsquo αυτόν τον τίτλο που προκαλεί ερωτηματικά βάφτισε το πρώτο της βιβλίο μετά από δια-κρίσεις της σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις ηΒεροιώτισσα συγγραφέας Σοφία Καλογερίδου (φωτο)

Και επειδή ο τίτλος είναι συνήθως σημείο αναφοράς ενός βιβλίου ο συγκεκριμένος τίτλος μπορείνα λειτουργήσει για άλλους ελκυστικά με τη γοητεία που προκαλεί το παράξενο και για άλλουςαπωθητικά με την υποψία του ακατανόητουΗ Καλογερίδου διακινδύνευσε να συμβεί το δεύτερο επιμένοντας στον τίτλο έχοντας επίγνωσητης αξίας του βιβλίου της αλλά και γιατί είναι και η ίδια ίσως laquo ανυπότακτηraquo όπως ανυπότακτεςονομάζει τις ιστορίες του βιβλίου της και τους ήρωές του που επίμονα ζητούσαν να παραβιάσουντην καταπακτή της μνήμης και να βγουν στο φωςzogia-vivlio-kafe-sofia-kalogeridouΕίκοσι εφτά μικρά διηγήματα εκδόσεις Παράξενες Μέρες που ξεκινούν από το ελάχιστο τηςμισής σελίδας για να απλωθούν σε περισσότερες αλλά ποτέ πολλές σελίδες προκαλούν την ίδιααίσθηση με τα έργα μικρής φόρμας στην Τέχνη Η ουσία στο μικρό και λίγοΤο βιβλίο της είναι ένα βιβλίο μνήμης laquoΑφιερωμένο στη μάνα μου Μαρία και τη γιαγιά μου Σοφίαπου εγκαταβιώνουν στη μνήμη μουraquo γράφειΌμως η μνήμη όχημα που την οδηγεί στο χθες λειτουργεί και αντίστροφα φωτίζοντας συμπερι-φορές σημερινές ζωγραφίζοντας έτσι την ανθρωπογεωγραφία των τελευταίων πενήντα χρόνων

Οι ήρωές της που κινούνται στο χώρο της Μακεδονίας και συγκεκριμένα γύρω από τη Βέροια στα χωριά του Αλιάκμονα ndash laquoΤα παι-δικά καλοκαίρια τα πέρασα στο μικροσκοπικό χωριό μου το Μετόχι Ημαθίας και αν και νιώθω πολίτης του κόσμου τα χώματα τουτόπου αυτού με συγκινούν ιδιαίτεραraquo- είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που περνούν από δίπλα μας χωρίς να τους προσέχουμεή το αντίθετο τους προσέχουμε γιατί είναι πολύ διαφορετικοί καθώς ξεφεύγουν από το κοινωνικό statusΣυνήθως οι ήρωες των βιβλίων πλάθονται από τους συγγραφείς τους με έντονα χαρίσματα ή ελαττώματα ώστε να είναι ελκυστικοίγια τον αναγνώστη και να μπορεί να πλεχθεί γύρω τους ο μύθοςΟι περισσότεροι ήρωες της Καλογερίδου παρόλο που δεν διαθέτουν ούτε το χάρισμα ούτε το ελάττωμα σε μεγάλο βαθμό υψώνουντο μπόι τους με σημαία τη γνησιότητά τους διεκδικώντας κι αυτοί τη θέση τους στη γραφή

Πορτρέτα της καθημερινότητας με γρήγορες και εύστοχες πινελιές αποτυπώνουν εξωτερικά και κυρίως εσωτερικά χαρακτηρι-στικά με μια δύναμη που ξαφνιάζει Νέοι γέροι παιδιά όλες οι ηλικίες έχουν τη θέση τους σrsquo αυτό το βιβλίοΟ Τσονγκλασέ που δίνει και το όνομά του στο βιβλίο ήρωας μόνο μισής σελίδας δεσπόζει ανάμεσα στα πορτρέτα με την τραγικό-τητά του καθώς εμείς οι άλλοι δεν μπορούμε να μπούμε στο δικό του παράξενο κόσμο τόσο διαφορετικό από το δικό μας τονεκλογικευμένο χλευάζοντάς τονΗ Βουλάρα η Τσαπατσουλιστάν η τρελή που γάβγιζε ο Σίμος ο κεκές η laquoχήραraquo ερωμένη ο laquoδηλωσίαςraquo θείος ο άστεγος Νο 134ο κ Δημητράκης στο γηροκομείο η μικρή τσιγγάνα στο ναζιστικό στρατόπεδοhellip Κι όλοι αυτοί και άλλοι να σχηματίζουν ένα πολύ-χρωμο ψηφιδωτό με τη μοναξιά τους τα χαμένα όνειρα και τους αγώνες τους αλλά και με το πάθος τους για τη ζωή το γέλιο καιτο κλάμα τους τα σωστά και τα λάθη τουςΌλοι όμως καθαγιάζονται μέσα από τις συνθήκες που τους οδήγησαν στις πράξεις τους αφού η δημιουργός τους πάντα πίσω απότο laquoέτσιraquo ψάχνει το laquoγιατίraquoΟι ήρωές της είναι τόσο ζωντανοί ώστε κάποιοι απrsquo αυτούς θα άντεχαν και σε μια θεατρική ή σπονδυλωτή κινηματογραφική δια-σκευή δημιουργώντας ένα παράλληλο σύμπανΜια τοιχογραφία των απλών καθημερινών ανθρώπων φτιαγμένη από τα χρώματα της αλήθειας και της έμπνευσηςH αφήγηση της πολλές φορές χρησιμοποιεί το πρώτο πρόσωπο προσδίδοντας μια ιδιαίτερη αμεσότητα καθώς ο αφηγητής ο ση-μερινός Έλληνας βλέπει μέσα από το παράθυρο της μνήμης την ποντιακή του οικογένεια με τον αυθορμητισμό της τη γενναιοδωρίατα πείσματα και τις παραξενιές της που έπλασε αυτόν νοσταλγικό παρατηρητή του χθες αλλά δυστυχώς και άπραγο παρατηρητήτου σήμεραΌταν η αφήγηση μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπη μπορεί να φαίνεται πως αντανακλά αφηγήσεις άλλων περνά όμως από το ίδιοφίλτρο της ματιάς της πεζογράφου που την αφομοιώνει με την πρωτοπρόσωπη έτσι ώστε να μην ξεχωρίζεις πού ξεκινούν τα αυ-τοβιογραφικά στοιχεία και πού τελειώνουνΟ διάλογος όπου χρησιμοποιείται κερδίζει τον αναγνώστη καθώς κυλά με φυσικότητα χτίζοντας στέρεα τους χαρακτήρεςΟ λόγος της πυκνός δυνατός με αυστηρή επιλογή εκείνων των λέξεων που έχουν τη μεγαλύτερη εμβέλεια και είναι πιο κοντά σταπρόσωπα τον τόπο και την εποχή

Εκδόσεις Παράξενες ΜέρεςΤο τραγικό προβάλλει ανάγλυφα χωρίς τον παραμικρό μελοδραματισμό αλλά και χωρίς η ατμόσφαιρα ποτέ να βαραίνει αφούμια σπάνια αίσθηση χιούμορ διατρέχει όλο το βιβλίοΗ ίδια γράφει στον πρόλογο του βιβλίου της laquoΌταν έγραφα το βιβλίο έκλαψα και γέλασα Αν νιώσετε τον παλμό και την ανάσατου θα ήθελα να αφεθείτε στο συναίσθημά τουraquoΚαι έτσι πραγματικά συμβαίνει Αφήνεσαι στο συναίσθημά του αλλά και διακρίνεις με καθαρή ματιά μια νέα ταλαντούχα συγγραφέαμε δικό της προσωπικό ύφος και με μια πρωτότυπη συναρπαστική γραφήΗ Καλογερίδου λοιπόν μrsquo αυτό το πρώτο της βιβλίο δεν απέδειξε μόνο πως ξέρει να αφηγείται κερδίζοντας τον αναγνώστη Απέ-δειξε πολύ περισσότερο πως αγαπάει τον άνθρωπο πως τον ξέρει καλά και τον τιμά με τη γραφή της

Γράφει Η Δήμητρα Σμυρνή -Φιλόλογος

Σοφία καλογερίδου ldquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάrdquo

Ένα βιβλίο μνήμης που οδηγεί στο χτες Από τις εκδόσεις Παράξενες μέρες 2016

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 17

Έκφραση 18

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΚοινωνική Συνεταιριστική ΕπιχείρησηΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία που ανοίγει σε μια παράξενη εποχήΈνα καταφύγιο για τους νέους συγγραφείς που θέλουν να ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμοΈνα βλέμμα σrsquo αυτό που γίνεται εκεί έξω αυτό που συμβαίνει τώρα σε κάθε πόλη σε όλη τη χώρα σε όλο τον πλανήτηΣrsquo αυτό το σπίτι υπάρχει μια θέση για σημαντικά βιβλία που έλαμψαν στην εποχή τους και πρέπει να τα ξαναγνωρίσουμεΟι Παράξενες Μέρες είναι ένας ελληνικός εκδοτικός οίκος ανοιχτός στα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό Ελ-ληνικός επειδή ξεκινάμε από εδώ και ψάχνουμε πρώτα το δικό μας παρελθόν προσπαθούμε να διακρίνουμε το δικό μαςμέλλον αλλά το βλέμμα μας αγκαλιάζει όλο τον κόσμο Ακόμη περισσότερο αγαπάμε το διαφορετικό και πολεμάμε οτι-δήποτε σκοτεινιάζει ακόμη περισσότερο τις παράξενες μέρες μαςΈνας εκδοτικός οίκος που ανα-ζητάει συγγραφείς που έχουν κάτι σημαντικό να αφηγηθούν Θα διαβάσουμε με προσοχήκάθε κείμενο και θα αποφασίσουμε την έκδοσή του αν μας ενδιαφέρει ως αναγνώστες Αυτό και τίποτε άλλο θα είναι τοκριτήριό μας Τα βιβλία μας θα έχουν προσιτή τιμή και θα τα διαδίδουμε με ένα απλό δελτίο τύπου χωρίς προκάτ κριτικέςκαι ψεύτικα στολίδια Το ζήτημα για μας είναι να εκφράσουμε το σήμερα Αν το καταφέρουμε αυτό δεν έχουμε ανάγκητα κόλπα του μάνατζμεντ Εδώ μιλάμε για βιβλία Μιλάμε γιrsquo αυτό που αγαπάμε Μιλάμε για το σήμεραΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ

Ένας εκδοτικός οίκος που εκμεταλλεύεται την αγωνία και τα όνειρα των νέων συγγραφέωνΈνας εκδοτικός οίκος που laquoπουλάειraquo προκαταβολικά το βιβλίο στον ίδιο τον συγγραφέαΈνας εκδοτικός οίκος που διαπλέκεται με κυκλώματα προώθησης laquoδημιουργώνraquo που ξεκινούν από την πιο απλή μορφήlaquoτου γνωστού μας παιδιούraquo και φτάνoυν μέχρι τα εξειδικευμένα συστήματα προώθησης και καθιέρωσης συγγραφέων μετη μέθοδο του (διαφημιστικού) σωλήναΈνας εκδοτικός οίκος που προτάσσει τις ανάγκες του management από την αγάπη για τη γραφή και τα βιβλίαΠαράξενες μέρες για εκδόσειςΜπορεί να είναι παράξενες οι μέρες Και πότε δεν ήταν Αλλά και τώρα και πάντα έχουμε ανάγκη τα βιβλίαΓια να αντέ-

ξουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ομορφύνουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ονειρευτούμε έναν καλύτεροΜε ποιον τρόποΠρο-σφέροντας αυτό που αξίζει να διαβάσετεΕίμαστε εδώ και σας περιμένουμε Συγγραφείς με ταλέντο και εμμονές (μπορείκαι με το χάρισμα) παράξενοι γραφιάδες μανιακοί αναγνώστες και απλοί βιβλιοφάγοιΕίμαστε εδώ για να σας φέρουμεκοντά Και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε περισσότερο στη ζωήΜπορεί να επιβιώσει κάποιος έτσιΠοιος ξέρει Αλλάαξίζει τον κόπο να δοκιμάσουμε

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία

ΟΠολιτιστικός Σύλλογος Παραδο-σιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo δρα-

στηριοποιείται στο βόρειο τμήμα τηςΛέσβου και από το 2012 έχει επεκτείνειτις δραστηριότητές του και στηνΑθήνα ιδρύοντας το πρώτο του - αυ-τόνομο- παράρτημα στο Νέο ΗράκλειοΑττικής Βασικός άξονας των δραστη-ριοτήτων του Παραρτήματος είναι ηεκμάθηση παραδοσιακών χορών απόόλη την Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα λει-τουργούν και τμήματα μοντέρνουχορού γυμναστικής εκμάθησης παρα-δοσιακών οργάνων και τραγουδιούκαθώς και τμήμα θεάτρου Υπεύθυνοςτων χορευτικών τμημάτων είναι ο Γρη-γόρης Γρηγορίου με καταγωγή απότον Μόλυβο της Λέσβου Με σύμβολότου το κάστρο της Μήθυμνας ο laquoΜό-λυβοςraquo έχει ως στόχο την προστασίακαι τη διάδοση της πλούσιας κληρονο-μιάς του τόπου μας Η προσέγγιση τηςπαράδοσης μέσα από το χορό τη μου-

σική το τραγούδι και τα δρώμενα είναι για τα μέλη του ο ορίζοντας εκείνος μέσα από τον οποίο θεραπεύουν αρνητικές όψεις του σύγχρονουπολιτισμού δρώντας συλλογικά και με πνεύμα εθελοντισμού Στις 10 Αυγούστου 2016 το Παράρτημα θα δώσει και φέτος το καθιερωμένοραντεβού του και θα ανταμώσει τον μητρικό Σύλλογο στο Κάστρο του Μολύβου στη Λέσβο στο 16ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Μή-θυμνας ενώ το φθινόπωρο στις 15 Σεπτεμβρίου στο Ν Ηράκλειο Αττικής θα παρουσιάσει χορούς από όλη την Ελλάδα στα laquoΗράκλεια2016raquo Ας ανταμώνουμε πάντα με χορούς και τραγούδια

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδοσιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσα από το χορό

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 18

Έκφραση 19

Αναζητώντας την Άρτα

Γυρίζω από πλατεία σε πλατεία Κάθομαι σεκάποιο παγκάκι για λίγο κι απέ σε κάποιο laquoκαφέ raquoΔεν υπάρχουν πια εκείνα τα παραδο-σιακά καφενεία με τα στρογγυλά τσίγκινατραπεζάκια άλλα με το ξεβαμμένο πράσινο ήτο μπλε Μερικά τους σκουριασμένα έναγύρωΚοιτάζω τις πόρτες μία ndash μία σα νάναι να θυ-μηθώ ένα άνοιγμα που πίσω του περίμενε ηhellipνα μου δώσει τάχα την άλγεβραΣτην έκτη σελίδα ψιθυρίζει Ναι εκεί υπάρχει με μολύβι Σ` αγαπώ Στη στροφή της ανηφόρας για τα προσφυ-

γικά σηκώνω μια πέτρα να βρω από κάτω ανκάποια από τις πατημασιές του χρόνου ξέ-φυγε από την ισοπεδωτική μανία της ασφάλ-τουΆδικα ψάχνεις λέει Καιρό που μετακόμισαναπό τα μάτια ndashπλημμυρίζανε κάθε τόσο πουφοβήθηκαν- στην καρδιά κι από κει ndashούτεπου τις χώραγε-κόνεψαν σε μια ξεχασμένηάκρια του νου κι έρχονται απρόσκλητες λευ-κοντυμένες οπτασίες στο φεγγαρόφωτο τουΜάηΚάθομαι να πιω ένα ούζο Γύρω ndashτριγύρω

άγνωστα πρόσωπα Νέοι οι περισσότεροιΜε τα σκισμένα ndash ξεβαμμένα τζιν σακουλια-σμένα στα γόνατα και τα μπράτσα γεμάτατατουάζ σαν κατάδικοι που δραπέτευσαναπό κάποιο κάτεργοΓυρίζω τρέχοντας πίσω να θυμηθώ Αφηνιά-

ζει ο νους Στου Σκαντάλη- είχε πει Περίμενέμε θα ρθώ με τηhellipτάχα να σου φέρω τη με-τάφραση του Λυσία Να κοιτάξεις στο τέλος-Είστε ξένος -με ρωτάει η ευγενική περιέρ-

γεια του μοναχικού πελάτη πρωινού όπως κιεγώ από το διπλανό τραπέζιΝαι λέω ξένος Περαστικός για την ΆρταΜε κοιτάζει περίεργα Μα είστε στην Άρτα ndash

λέει Εδώ είναι η Άρτα-Α λέτε για την πλατεία Τα κτήρια Την οδό

Σκουφά Το ουζερί του Κακαβά η πλατείαΚιλκίς Αυτά ναι είναι εδώ Όμως τα άλλαhellip- Τα άλλα Μήπως ψάχνετε για την Παναγίατην Παρηγορίτισσα Καλέ μου Αρτινέ Όχι δεν ψάχνω την Πανα-γία την ΠαρηγορίτισσαΑυτή ούτε που ξέρω ποια είναι Ψάχνω γιατην Παριορίτσα για το Μονοπλιό Για την Κασοπίτρα -----------Δυο τραπεζάκια πιο κει ένας γεροπαλαιός

μετράει χάντρες στο κεχριμπάρι του και νοι-ώθω πως έχει στήσει αφτί Με κοχεύει κιόλαςμε μισόκλειστα μάτια-Αυτά δεν υπάρχουν πια-επεμβαίνει Κερνάςένα τσίπουρο να σου πω που θα τα βρειςΣηκώνεται κι έρχεται δίπλα μου Ανασηκώ-

νει το κασκέτο του και σκύβει δίπλα στ `αφτίμου Μέσα στη ψυχή σου-λέειΜόνο εκεί

5-6-16Σταύρος Ιντζεγιάννης-συγγραφέας-

ποιητής -δημοσιογράφος-ένας Αρτινόςνέος hellip87 ετών που ζει στην Πάτρα

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο Μας βάλαν σε μια βάρκαΚαι δυνατή βροχή Μου δώσαν δυο κουπιάΜε σύραν δουλεμπόροι μας είπαν δρόμο τώρα Το Αιγαίο να διαβώ Χτυπάτε για στεριά

Το κύμα μεγαλώνει αδειάζαμε με βάρδιεςΚαι τρέμει το σκαρί με χίλιες προσευχέςΝερό στην βάρκα μπαίνει περνούσαν και οι ώρες Γιατί είμαστε αρκετοί Μα πουθενά ακτές

Κλαίμε όλοι την Συρία Κλαίμε όλοι την Συρία Και την κεντρική Ασία και όλα τα μικρά παιδάκιαΚλαίμε τους αδικημένους κλαίμε μάνες πατεράδεςΤου Αιγαίου τους πνιγμένους Και τα΄αβάπτιστα μωράκια

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο σαν ήρθε η άλλη μέραΈνα κύμα σαν βουνό έβλεπα μόνο ουρανόΜας έκοψε στην μέση χαθήκαν οι συντρόφοιΤην βάρκα μας στα δυο και κλάμα ως τον θεό

Μας μάζεψαν οι ναύτες με πήγαν στην ΕλλάδαΣε πλοίο φορτηγό τα σύνορα κλειστάΤι απογίναν οι άλλοι την νύχτα δεν κοιμάμαιΔεν ξέρω να σας πω Τι γίναν τα παιδιά

Στέλιος Τσίκος επιγραφές - ποιητής στιχουργός

Οδημόσιος έπαι-νος η αναγνώ-

ριση και η ανάδειξηηθικών αξιών στιςμέρες μας είναι τοαπαραίτητο ανά-χωμα πολιτισμούστην ανθρώπινη πο-ρεία μαςΑκέραιοι άνθρωποι ανάμεσά μας κόντρα στο κυνήγι του πλούτου τη φρίκητης βίας και την αναλγησία της ατομικής επιβίωσης και υπεροχής προτά-σουν το ανάστημά τουςΑραιά μεν αλλά η αρετή καταφέρνει να γλιστράει και στις μέρες μας με αληθι-νές λέξεις και μεγάλους συμβολισμούς όταν στην πράξη ξεπερνά τα προ-φανή και απλώνει διακριτικά τις ανθρώπινες ευαισθησίεςΔεν διδάσκεται και δεν κωδικοποιείται η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη Κουβα-λιέται μέσα μας και οριοθετεί τη ζωή μας Δεν αντέχεται όλος αυτός ο πόνοςπου βιώνει σήμερα η γενιά μας χωρίς τους Σαμαρείτες μαςΈνας σύγχρονος Σαμαρείτης ήταν και ο οδηγός του Υπεραστικού ΚΤΕΛΆρτας με το λεωφορείο Νο 44 Υπέργηρος συνταξιούχος στις 30052016 πουέκανε τη διαδρομή για το χωριό του λησμόνησε το τσαντάκι του κατεβαίνον-τας δίπλα στο κάθισμα με την μηνιάτικη σύνταξη μέσα βιβλιάρια του και άλλαπολύτιμα προσωπικά είδηΟ τίμιος οδηγός και αφού περιπλανήθηκε σε άλλα δρομολόγια το τσαντάκιαναζήτησε τον επιβάτη για να παραδώσει αυτούσιο το περιεχόμενό του Ηπράξη της ανεύρεσης και της επιστροφής αποκτά ιδιαίτερη δυναμική καιηθικό έρεισμα και από το γεγονός ότι όχι μόνο δεν δέχθηκε ένα συμβολικό φι-λοδώρημα αλλά είπε ο εξαίρετος οδηγός ότι ήταν ευτυχής στιγμή για τον ίδιονα μοιραστεί την χαρά με τον απαρηγόρητο-ευτυχώς για λίγο- συνταξιούχοΗ ζωή του καθενός μας λοιπόν είναι ότι δίνουμε και οι μικρές αυτές ιστορίεςθέλουμε να επαναλαμβάνονται για να κρατά ο κόσμος και την ομορφιά τουΟ έντιμος και ευγενικός πολίτης ξέρει να αφήνει καλό και μεγάλο ίχνος στηνπερπατησιά του γιατί ακούει δυνατά τη φωνή της συνείδησής του Σε ευχαρι-στούμε θερμά οδηγέ Στέλιο και ο μπάρμπα Κώστας θα σε περιμένει στομικρό καφενεδάκι του χωριού του για ένα καφέ βαρύ γλυκό και πολύ κουβένταόπως παλιά

Ο ανηψιός του ΤΑΚΗΣ ΝΤΑΛΑΣ

Ένας άλλος κόσμος

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 19

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 12

Τελευταία νύχτα του ταξιδιού Και τί νύχτα Σαν αυτές που τα καλοκαίρια τον Αύγουστο στα χωριά μας μαζευόμαστε στην αυλή γύρω απόένα μαγκάλι για να ψήσουμε ρόκες χλωρού καλαμποκιού και νrsquoακούσουμε τα τζιτζίκιαΕίμαι μαζί με τον Μουσσά στην πρύμνη του καραβιού όπου η προπέλα στροβιλίζει τα νερά με μιαν ευχάριστη ρυθμική κίνηση και δημιουργείμια λωρίδα αφρού που απομακρύνεται γοργά αναβράζουσα――― ξεμακραίνει και χάνεται στο άπειρο κάτω από το φεγγαρόφωςΕίναι αργά Σχεδόν κανείς πια στη γέφυρα του περιπάτου Οι ναύτες φίλοι μάς έφεραν εδώ αρκετά περισσεύματα από την κουζίνα τα οποίακαταβροχθίσαμε με μεγάλη όρεξη Τί τύχη για εμάς να έχουμε αυτούς τους καλούς συντρόφους Σε όλο το ταξίδι μας τάϊζαν έτσι δωρεάνή σχεδόν δωρεάν (Στις ενδιάμεσες στάσεις τους κερνούσαμε κανένα ποτήρι όλο κι όλο) Δίχως αυτήν την απρόβλεπτη υποστήριξη κι οΜουσσά και εγώ δεν θα lsquoχαμε τρύπια δεκάρα στην τσέπη μας σαν φτάναμε στην Αλεξάνδρεια Διότι είναι αδύνατον να περάσει κανείς από όλααυτά τα ωραία λιμάνια και να μην κατέβει να τα επισκεφθεί για να ξεμουδιάσει λιγάκι ή ακόμη και να διασκεδάσει καμιά φορά με κάθε κόστοςεκτός πια κι άν είναι υπερβολικά οικονόμος Τώρα θα ήθελα να μείνω σιωπηλός ακίνητος Δεν θα lsquoθελα καμία ομιλία να ταράξει την ησυχίατων μοναδικών αυτών στιγμών στη ζωή μου Είμαι γεμάτος καλοσύνη ευγνωμοσύνη ελπίδα και θα μου ήταν τόσο ευχάριστο να μείνω έτσι ξα-πλωμένος στη γέφυρα μες στο σκοτάδι χωρίς νrsquoαρθρώσω λέξη νrsquoατενίζω το φεγγάρι και νrsquoαφουγκράζομαι την αναταραχή της ΜεσογείουΑλλά νά ο Μουσσά είναι απόψε πιο δυστυχισμένος από ποτέ Αφηγείται με φωνή σβησμένη το οικογενειακό του δράμα αιτία του οποίου είναιη ΣάραΔεν είναι ότι πρόκειται για άνθρωπο ευσεβή με την έννοια του θρησκόληπτου ή που δίνει μεγάλη σημασία στη γνώμη των άλλων Αλλά η ζωήτου έχει δηλητηριαστεί από την περιπέτεια της κόρης αυτής Κανένα από τα παιδιά του δεν μπορεί να παντρευτεί Η ντροπή της Σάρας τουςέπληξε όλους ― ldquoΈχετε μια πόρνη στην οικογένειαrdquo τους φωνάζουν Πόσο οδυνηρό πρέπει να είναι αυτό για έναν πατέρα Να δουλεύει σανσκλάβος για να μεγαλώσει οκτώ παιδιά και να καταλήξει εδώΕκτός αυτού ο Μουσσά κυριεύεται ξαφνικά από κακά προαισθήματα Δεν ξέρει κατά πόσο να πιστέψει αυτή την ιστορία με το μπαρ― Εάν έχει μπαρ συλλογίζεται γιατί εδώ και δυο χρόνια που είναι στην Αίγυπτο δεν την είδαμε να στέλνει ποτέ ένα φράγκο στην οικογένειάτης ένα δώρο στις αδελφές της που ξέρει ότι είναι φτωχές Όχι Ακόμη και πόρνη μία Εβραία η οποία κερδίζει χρήματα η οποία ισχυρίζεταιότι φτιάχνει περιουσία δεν μπορεί να μένει τόσο αδιάφορη στα βάσανα των δικών της Θεέ μου κι αν λέει ψέματα Αν ζει στη δυστυχία Τότεχάθηκα Τότε η γυναίκα μου θα βγει αληθινή που μου έλεγε ότι είμαι ένας τρελόγερος κι ότι θα μπλέξω από μόνος μου σrsquoαυτή τη χώρα συμ-φορών για τους Εβραίους Αλλά τί να κάνω Τη λατρεύω τη Σάρα Είναι το πιο όμορφο και το πιο έξυπνο από τα παιδιά μου η μεγαλύτερη καρ-διά Αχ θα τον σκοτώσω αυτόν τον άτιμο που ξελόγιασε και λέρωσε την ψυχή του σπιτιού μουΑχ καημένε καημένε μου Μουσσάhellip Μουσσάhellip Δεν πρόκειται να τον εγκαταλείψω Θα κάνω ότι περνάει από το χέρι μου Αν χρειαστεί λοιπόνε θα θυσιάσω για ένα διάστημα και τον Μιχαήλ Φτάνουμε Η Αλεξάνδρεια διαγράφεται στον ορίζοντα ολοκάθαρα Ξεχωρίζουμε τους φοίνικες τους μιναρέδες τα σπίτια με τις ταράτσεςΣτο καράβι οι σνομπ άνδρες και γυναίκες έχουν κιόλας καλύψει το κεφάλι τους με τη λοφειοφόρο τους κάσκα αυτή των περιηγητών στιςθερμές χώρες Τί ανοησία Όλος ο κόσμος φοράει γυαλιά ενάντια στο τροπικό φως Αλλά ενάντια και στην ασθένεια των οφθαλμών απrsquoότιφαίνεται

laquo Πλοῖα raquoΠὼς τὰ καράβια εἶναι σώματαδὲν ἤξεραπὼς τὸ καράβι εἶναι μέληΝὰ ταξιδεύει τὸ δεξὶ νὰ βρεῖτrsquo ἀριστερό του χέρι

Ἰ Μόραλης

2016 Έτος Γιάννη ΜόραληἘρωτικὸἐπιτύμβιοΟἱ μνῆμες ἔχουν μαῦρεςσκεπασμένες κνῆμεςἐκμαγεῖα στὸ ντουλάπιγύψινη ἁφὴ καὶ πικραμένηκι ὅμως φῶςποὺ τυραννάει τὰ δάχτυλατὶς κόχεςμιὰ ἀπουσία γρηγοροῦσαμιὰ μορφὴ στὰ σπλάχναΠοτὲ μὴν πεῖςlaquoλιτάνευση ἐκμαγείωνμιὰ φορὰ τὸ χρόνοraquoὍσο τὰ κόκκαλα ἀντιστέκονταινὰ τοὺς κοιτᾶς εὐλαβικὰὅσους ἀγάπησανγίνονται μάτια καὶ θωροῦν σὰν ἀπομένουν ἀπrsquo τὰ πρόσωπαμόνο φωτογραφίες

Τα ποιήματα ανήκουν στηνποιητική συλλογή Μαθητείαεκδ ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ ΕΥΘΥΝΗΑθήνα 2013

Επιμέλεια Αναστασία Κόκκινου

Η Μπουμπουλίνα Νικάκη είναι κριτικός θεάτρου μεταφρά-στρια (βραβευμένη το 2008 για τη μετάφραση του ldquoΤο μακρύταξίδι της άμμουrdquo του Πιερ Πάολο Παζολίνι μέλος των Ελλη-νικών Επιτροπών του Διεθνούς Κέντρου Θεατρικής Μετά-φρασης και του MAison Drsquo Europe et drsquo orient στο Παρίσι

Ο Μουσσά (1934) του ΠαναϊτΙστράτι (πρώτη μετάφραση copy στα ελληνικά) στην εναρκτήρια εκδήλωση του κύκλου Άγνωστος Ελληνισμός στη Στέγη Γραμμάτων amp Τεχνών - Αθήνα 2010εισήγηση για το συγγραφέα και μετάφραση Μπουμπουλίνα Νικάκη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 12

Έκφραση 13

ΧοροστάσιΌπως χορεύει η Ήπειρος και σιγοπερπατάει Γιάννη μου το μαντήλι σου σε μένα το πετάειΚαι μια κοντούλα λεμονιά ζυγώνει στην αυλήμου μη με μαραίνει η ξενιτειά και παίρνει τοφιλί μου

Αναστασία ΚόκκινουΣπάρτη 22 - 6 - 2012

Γόρδιος δεσμός

Δε δοκίμασε καν να τον λύσειούτε και πρόσεξε το μειδίαμα στα χείλη των ντόπιωνόταν πήρε βαθιάν ανάσα και ύφος αγέρωχομε το σπαθί του διαπέρασε το μύθοχρειαζόταν υλικό για το δικό τουανοίγοντας καινούργιους τρόπους

Μόνον οι ντόπιοι ήξεραν πως καιρό τώραεπινοούσαν χίλια δυό τεχνάσματα να συγκαλύπτουν τη φθορά του χρόνουπόλος έλξης και πηγή εσόδων ο γόρδιος δεσμός είχε σαπίσειας τον έκοβε λοιπόν να ησυχάσουνπιο βολικός αυτός ο τρόπος

και ο μύθοςhellip μύθος

Μοναξιά η έσχατηΜετακινούσε διαρκώς τα όριατων αντοχών τουκαι των άλλων -για να λέμε την αλήθειαΠότε κρυφά στα όνειρά τουκαι πότε φανερά-να τον ακούνε και να παίρνουν θάρροςοι φόβοι του και οι άλλοιΜέχρι που τα ξεπέρασε-τα όριά τουΣτην τελευταία απελπισίααρνήθηκενα δώσει τ΄όνομά του-την είπε μοναξιάαπαρηγόρητηΜοναξιά η εσχάτηΚαι αποσύρθηκεστα δώματα του επέκεινανα ξαποστάσει-στις δάφνες του είπανΕκείνος πήρε αγκαλιά τη μοναξιά του-κι έγειρε

Δημήτρης Πετρόπουλος -ηθοποιός

ΑδιαφορίαΠριν κάμποσα χρόνια πριν την εισβολή της τεχνολογίας και του πλούτουοι κοινωνίες ήταν συμπαγείς Οι άνθρωποι είχαν την ανάγκη ο ένας τονάλλο Υπήρχε αλληλεγγύη και συμμετοχή στα κοινά Τα καφενεία γινότανμικρές Βουλές όπου συζητούσαν τα προβλήματα αντάλλασαν απόψειςμετέφεραν πληροφορίες έπερναν αποφάσεις για το κοινό καλό Η ει-σβολή της τεχνολογίας (τηλεόραση αυτοκίνητο) και του πλούτου έσπα-σαν τη συμπαγή κοινωνία οι άνθρωποι απομωνόνταν και ο καθ΄έναςέπερνε την υπόθεση στα χέρια του για το δικό του συμφέρονΣήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης όλο και περισσότεροι άν-θρωποι αποστασιοποιούνται από τα Κοινά Τούτο φαίνεται από τις εκλο-γικές αναμετρήσεις που τα ποσοστά αποχής όλο και αυξάνουν Η ολοένααυξανόμενη αποχή και αδιαφορία των πολιτών με τα κοινά φαίνεται ναείναι σχεδιασμένη με απότερο σκοπό οι κυβερνήσεις να νέμονται τηνεξουσία μέσα σε μια παθογόνο κοινωνίαΕυτυχώς μέσα από τις διασπασμένες κοινωνίες υπάρχουν άνθρωποιπου ενδιαφέρονται και αγωνίζονται να κρατήσουν τη συνοχή της κοινω-νίας μέσα από Πολιτιστικούς φορείς Συλλόγους Ενεργών Πολιτών Πολι-τών Παρέμβαση και άλλων μορφών Η προσπάθειά τους είναι δύσκοληκαι επίμονη γιατί συναντούν τον τοίχο της αδιαφορίας Δεν πτοούνται καιαντιπαλεύουν τα εμπόδια Αυτοί οι άνθρωποι αυτοί οι φορείς θέλουν νακρατήσουν την κοινωνία συμπαγή και να αποτελέσουν τον φάρο για τομέλλον των επόμενων γεννεώνΑπτό παράδειγμα της αδιαφορίας είναι το παρακάτω κείμενοΗ αδιαφορία των πολιτών για τα κοινά είναι εχθρός της προόδου και τουπολιτισμού Στην αρχαία εποχήοι αδιάφοροι πολίτες θεωρούνταν κατώ-τεροι άνθρωποι μέσα στην κοινωνία Ήταν άγραφος νόμος που έγινεπίστη και απόκτησε διαχρονικό κύροςΟ Γκράτσι είχε πει πως laquo28 αδιάφοροι και 3 κακοί κάνουν 31 κακούςraquoΟ Γερνμανός κληρικός Μάρτιν Νιμέλ κρατούμενος σε στρατόπεδο συγ-κέντρωσης την εποχή του Ναζισμού αγανακτισμένος και μετανιωμένοςγια τη δική του αδιαφορία πάνω στα προβλήματα της εποχής του διατύ-πωσε τις παρακάτω σκέψειςlaquoΣτην αρχή οι Ναζί ήλθαν και συλλάβανε τους κομμουνιστές Δεν μίλησαδεν ήμουν κομμουνιστήςΈπειτα πιάσανε τους σοσιαλδημοκράτες Δεν μίλησα ούτε σοσιαλδημο-κράτης ήμουναΜετά από λίγο ήλθε η σειρά των συνδικάτων Δεν με αφορούσε Δεν είχαεκλεγεί σε συνδικάτοΑργότερα πιάσανε τους Εβραίους Σώπασα ούτε Εβραίος ήμουναΣτο τέλος ήρθαν να πάρουν εμένα Μα δεν υπήρχε κανείς να φωνάξειraquo

ΠΑΝΕΛΗΣ ΝΙΚΟΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 13

Έκφραση 14

1 Τρώτε συνειδητά Και μόνο όταν είστε σίγουροι ότι πραγματικά πεινάτεhellip Μην αφήνετετο άγχος ή την συνήθεια της καθημερινότητας να σας παρασύρειhellip Κλείστε την τηλεόρασηή τον υπολογιστή και απολαύστε το γεύμα σαςhellip2 Ξεκινήστε την ημέρα σας με ένα πρωινό πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και φυσικά σάκ-χαρα που θα σας δώσει ενέργεια και καλύτερη διάθεση για αρκετές ώρες3 Κάντε ένα διάλειμμα για κίνηση Βγείτε μια βόλτα και απολαύστε 15-20 λεπτά περπάτημαή βρείτε μια δραστηριότητα που σας ευχαριστεί και προσκαλέστε έναν φίλο4 Μειώστε τις μερίδες ndash Αυξήστε την συχνότητα των γευμάτων ndash Προσέξτε την σύστασηhellipΚατά μέσο όρο τα σημερινά σπιτικά φαγητά έχουν 63 περισσότερες θερμίδες απrsquo ότιείχαν 10 χρόνια πρινhellip5 Φροντίστε να ενυδατώνεται σωστά καθημερινά τον οργανισμό σαςhellip Έχει ανάγκη απόαρκετό νερό για να λειτουργεί κανονικά

6 Προσοχή στο χρώμαhellip Τρώτε πολλά λαχανικά και φρούτα έντονου χρώματος κεράσια μούρα ρόδια σταφύλια καρότοσπανάκι σαλάτα ντομάτες πιπεριέςhellip Όσο πιο βαθύ το χρώμα τουςhellip τόσο μεγαλύτερη η ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιώνπου περιέχουνhellip7 Αντί των λιπαρών άσπρων και κίτρινων τυριών που καταναλώνατε έως τώρα προτιμήστε κάποια με χαμηλή περιεκτικότηταλίπους αλλά εξίσου γευστικά πχ τυρί Cottage κατίκι Δομοκού άσπρο τυρί χαμηλών λιπαρών ανθότυρο μυζήθρα κλπ8 Τα μυρωδικά στο φαγητό όπως η δάφνη το γαρίφαλο και η κανέλα πέρα από τις γευστικές έχουν και άλλες επιδράσειςhellipΤα αιθέρια έλαιά τους που απελευθερώνονται κατά το μαγείρεμα έχουν αντιοξειδωτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες 9 Ο ΕΠΑΡΚΗΣ ΥΠΝΟΣ είναι ζωτικής σημασίας για το ανοσοποιητικό μας σύστημαhellip Μερικοί διαβιβαστές υπεύθυνοι για τονύπνο ασκούν μία διεγερτική δράση ακόμη και στους διαβιβαστές του ανοσοποιητικού10 Για όλους όσους ξεφύγατε από το πρόγραμμα σας τις προηγούμενες ημέρεςhellip μην τιμωρείτε τον εαυτό σας φτάνονταςσε υπερβολές και εξαντλητικές δίαιτεςhellip Απλά ακολουθήστε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο και καταναλώστε αρκετά υγρά

10 Συμβουλές

για μια

καλύτερη

ζωή

Θεπαπείααπό τηφύσηΗ αλόη

Επουλώνει πληγές τραύματα και εγκαύματα γρήγορα σε ανθρώπους και ζώα Γιrsquo αυτό το λόγο και χρησιμοποιείτε για την επούλωσηουλών μετά από εγχειρήσεις με επάλειψη gel αλόης αλλά και προληπτικά σε έγκυες για να μην αφήσουν σημάδια ραγάδες μετά τηνεγκυμοσύνη Επίσης είναι ιδανική για την περιποίηση και την πρόληψη δημιουργίας ουλών στην ακμή Η αλόη σταματάει την ουλί-τιδα μέσα σε 1 εβδομάδα όταν χρησιμοποιείτε σε οδοντόκρεμα διορθώνει προβλήματα στα ούλα και προλαμβάνει της ασθένεια πε-ριοδοντίτιδα ειδικά με οδοντόκρεμα που εκτός από αλόη περιέχει και πρόποληΈχει αντιαλλεργιογόνο δράση βοηθώντας τον οργανισμό να απορροφά καλύτερα τις ουσίες που μας προκαλούν αλλεργίες Επίσης ηαλόη είναι υποαλλεργική για το 99999 των ανθρώπων Η αλόη βελτιώνει το άσθμα μετά από συνεχή λήψη 6 μηνών αν και τα απο-τελέσματα αρχίζουν να φαίνονται ακόμα και από τον πρώτο μήνα με αντίστοιχη μείωση των εισπνεόμενων φαρμάκωνΈχει ευεργετική δράση στο έντερο Θαυματουργή στην κολίτιδα και τη δυσκοιλιότητα φουσκώματα και μυκητιάσεις Για προχωρη-μένη δυσκοιλιότητα διαλύστε 300 ml χυμού αλόης σε περίπου ένα λίτρο νερό και πιείτε το ανά διαστήματα μέσα σε μια ημέρα καιγια 3 ημέρες τουλάχιστοΕίναι η καλύτερη φίλη των φαρμάκων Βοηθάει τα φάρμακα να λειτουργήσουν καλύτερα και δεν έχει καμία παρενέργεια ούτε αλλη-λεπιδράσεις με αυτάΜειώνει το ζάχαρο στους διαβητικούς Ειδικά στον γεροντικό διαβήτη (τύπου ΙΙ) τα αποτελέσματα είναι θαυματουργά και φαίνονταισε 20 ημέρες εώς 2 μήνες Σε αυτή την περίπτωση ξεκινάτε την αλόη μαζί με τα φάρμακα αλλά όσο το ζάχαρο κατεβαίνει

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 14

Έκφραση 15

σε συνεννόηση με το γιατρό σας μειώνετε σταδιακά τα φάρμακαΜειώνει την χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια μέσα σε λίγες εβδομάδες χρήσης του χυμού Επίσης μειώνει την πίεση σε περίπτωσηυπέρτασηςΣταματάει την τριχόπτωση που προέρχεται από άγχος με το σαμπουάν αλόης και το ειδικό σπρέι αλόης με βότανα σαν μάσκα πουδεν ξεβγάζεταιΘεραπεύει το έλκος στομάχου και τις γαστροπεπτικές διαταραχές ακόμα και χωρίς τη χρήση φαρμάκων Προστατεύει το στομάχιαπό φάρμακα που το επιβαρύνουν και βοηθάει τη χώνεψη Ηρεμεί ξινίλες ρεψίματα και διάφορες διαταραχές Επίσης σταματά τηνγαστροοισοφαγική παλινδρόμησηΟ χυμός της Αλόης μπορεί να πίνεται καθημερινά και ισόβια σε μικρές ποσότητες 60- 100ml καθημερινά σε 2 ή 3 δόσεις Στις μισέςποσότητες είναι ο ιδανικός χυμός για τα παιδιά Μπορεί να διαλυθεί σε νερό ή χυμό ή χλιαρό τσάιΗ αλόη σκοτώνει το μύκητα που δημιουργεί την κολπίτιδα στα γυναικεία γεννητικά όργανα Επίσης είναι ευεργετική στιςουρολοιμώ-ξεις ακόμα και αν αυτές είναι χρόνιεςΕίναι ο απόλυτος σύμμαχος στην καθημερινή υγιεινή των ευαίσθητων περιοχώνΟ χυμός της αλόης πρέπει να καταναλώνεται συστηματικά από τους καπνιστές Είναι απαραίτητη η χρήσηAloeVeraLeaf της σε αυτήτην περίπτωση Βοηθάει τον οργανισμό μέσα από τα τριχοειδή να καθαρίσει τα εκατοντάδες δηλητήρια που κολλάνε στους πνεύμο-νες και πρέπει να απομακρυνθούν άμεσα από τον οργανισμό Προλαμβάνει τις καρκινογενέσεις που δημιουργούνται στον οργανισμόαπό τις ουσίες του τσιγάρου όπως η φορμαλδεΰδη το βενζόλιο και το μονοξείδιο του άνθρακαΟ χυμός της αλόης χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θεραπεία των αιμορροΐδων και του πόνου ή του κνησμού που αυτές δημι-ουργούν Με τη χρήση του χυμού του σπρέι άμεσης δράσης και της κρέμας με πρόπολη θεραπεύονται διάφορες δερματοπάθειεςόπως δερματίτιδα έκζεμα ή ψωρίαση Ειδικά για την ψωρίαση η Αλόη αποτελεί μία από τις πιο σίγουρες θεραπείες Υποχωρεί μέχρικαι 95 μέσα σε 2 -8 μήνες Τα αποτελέσματα όμως φαίνονται από το πρώτο 20ήμεροΜέσα από αυτή τη δράση της η αλόη θεραπεύει όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα Είναι ασθένειες που τις δημιουργεί ο ίδιος ο οργανι-σμός λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού Ο χυμός αλόης είναι άριστος σύμμαχος κατά τη διάρκεια μικρής ή μακράς δίαιταςπαρέχει πολύ σημαντικά ζωτικά συστατικά και βοηθάει τον μεταβολισμόΜελέτη του 1997 από το πανεπιστήμιο του Texas δείχνει ότι η αλόη μακραίνει τη ζωή και μικραίνει τη συχνότητα ασθενειώνΟ χυμόςτης αλόης πίνεται προληπτικά ακόμα και αν δεν υπάρχει κάποια ασθένεια 2-3 φορές τη μέρα από 30 ml είναι αρκετά για να ζήσετετις ιδιαίτερες ιδιότητες τηςΗ αλόη είναι μια σημαντική ελπίδα για το μέλλον σε εποχές που θα έρθουν και επιδημίες που θα λάβουν χώρα και τα κλασικά φάρ-μακα θα αποτύχουν

Πηγή Περιοδικό laquoΥγεία και ευεξίαraquo του Αρτινού εκδότη Αλέξανδου Λαλάκου

Ζωές πλασμάτων που δε ζουν σε ένα παράλληλο

σύμπαν αλλά συγχρόνως με εμάς Ζωές ζωντα-

νών οργανισμών που χαίρονται λυπούνται αισθά-

νονται έχουν θέληση για τη ζωή όπως ακριβώς

εμείς τα ανώτερα θηλαστικά οι Άνθρωποι

Εμείς οι άνθρωποι που έχουμε ανώτερη νοημοσύνη

μπορούμε να έχουμε τα ζώα είτε στην υπηρεσία μας

είτε στα σπίτια μας είτε στα κτήματά μας Οι άνθρω-

ποι είμαστε εκείνοι που κινούμε τα νήματα που φροντίζουμε για όλα τα υπόλοιπα ζώα

Αυτή η γωνιά θα προσπαθήσει να σας ενημερώνει για όλα τα τεκταινόμενα σε επίπεδο του Δήμου μας Να σας κρατάει σε επαφή με τα

συμβάντα που αφορούν τους φίλους μας τα Ζώα Δεν έχουν φωνή να μιλήσουν Δεν έχουν λόγο να εκφραστούν Το laquoΦιλοζωικό Σωμα-

τείο Άρταςraquo έχει ως στόχο τη συνεχή σας πληροφόρηση σε ότι αφορά το κομμάτι που πραγματεύεται

Όσα γνωρίζουμε εμείς επιθυμούμε να τα μεταφέρουμε και σε εσάς Ότι σχετικό με τα φιλοζωικά υποπίπτει στην αντίληψη σας θα σας

παρακαλούσαμε να μας το μεταφέρετε

laquoΟ πολιτισμός ενός λαού κρίνεται από τον τρόπο που συμπεριφέρεται στα ζώαraquo είπε ο μεγάλος Mahatma Ghandi

Εμείς λοιπόν θα αναφερόμαστε σε αυτές τις συμπεριφορές είτε αυτές είναι για κάτι καλό που συμβάλει στην ευζωία των ζώων ή στην

υιοθεσία τους είτε αυτό είναι κάτι κακό όπως η εγκατάλειψη η κακοποίηση ο βασανισμός

Πάντοτε τεκμηριωμένα σωστά βάσει των νέων νόμων που έχουν ψηφιστεί και σε συνεχή ενημέρωση και επικοινωνία με την αρμόδια

Υπηρεσία του Δήμου Αρταίων για τα ζητήματα που αναφύονται καθημερινά

Καλή μας αρχή λοιπόν Φιλοζωικό Σωματείο Άρτας

ΖωέςΖώων

Μια φορά και ένα κόσμημα

χειροποίητα κοσμηματα

Fb page Μια φορά και ένα κόσμημα

Βάσια Αττική τηλ 6988740710

(Απόφοιτη ΑΤΕΙ Πληροφορικης Άρτας)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 15

Έκφραση 16

Ηγυναίκα του Λωτ γύρισε και κοίταξε πίσω την ώρα της μεγάληςφυγής πληρώνοντας την ανυπακοή της στο Θεό και στον Λωτ

ενώ το μόνο που θέλησε ήταν να κρατήσει κάτι από τη μνήμη τηςπρογενέστερης ζωής της Τιμωρήθηκε κι έγινε στήλη άλατος για τοελάχιστο αυτό νεύμαπρος το παρελθόν τηςΗ Βεροιώτισσα Σοφία Καλογερίδου στις ιστορίες της συλλογήςτης laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo γεννάειμνήμεςμνήμες της προγενέστερης ζωής τηςαυτοβιογραφικά τηςστοιχείαξεθυμασμένες αναμνήσεις προσωπικές εμπειρίες και ντο-κουμέντα σιωπές και εξομολογήσεις ιστορίες συγγενών της λυ-τρωτικές ιστορίες απλών και καθημερινών ανθρώπων της γενέθλιαςγη της εσωτερικές διαδρομέςδιάφορες οπτικές γωνίες καταβύθισηστο χρόνο μικρή και μεγάλη ιστορία ιστορία και μυθοπλασία μνήμηκαι λήθη μια σειρά οπισθοδρομήσειςιστορίες παλιές και νέες πραγματικές και φανταστικές ιστορικά γεγονότα μνήμεςτης Μακε-δονικής γης της Βέροιας και του Μετόχι Προδρόμου της Ημαθίας Μια καταβύθιση στις σκοτεινές και φωτεινές πλευρές της πόλης τηςτου χωριού της και των ανθρώπων της Προνομιακές οι θέσεις τηςοξυδερκούς συγγραφέωςΣοφίας Καλογερίδου που στο μερικό βλέ-πει το σύνολο στο κομμάτι το όλο Επιχειρεί να παίξει με μνήμεςεπίμονες και λυτρωτικές είναι ένας νυγμός για το θλιβερό παρελ-θόν και το αγριεμένο σήμερα χωρίς να τιμωρηθεί και να γίνει στήληάλατος αλλά να επιβραβευτεί από τους απαιτητικούς αναγνώστεςτης καλής λογοτεχνίας διότι laquoχύνειraquo στους κοχλίες των αυτιών τωναναγνωστών όχι μόνο την προσωπική και οικογενειακή της ιστο-ρία αλλά και την ιστορία της Βέροιας Αυτός είναι ο ιδανικός τρόποςγια να μπορέσει κανείς να δώσει σάρκα και οστά σε μια πόλη καιαυτό το πετυχαίνει με τρόπο μνημειώδη η ίδια η συγγραφέας Αυτόδίνει απάντηση σε όσους αναρωτιούνται αν μπορεί μια πόλη ή έναχωριό να βιογραφηθεί όπως μια προσωπικότητα Μια βιογραφίαπόλης και μια αυτοβιογραφία που αντί να αναμασήσει με γλυκεράαισθήματα το απώτατο παρελθόν επιτρέποντας στη νοσταλγία νασαρώσει το πεδίο προτιμά να ζωγραφίσει με λαμπερά χρώματατην ιστορική κοινωνική και πολιτική σκευή τουΜε λαμπερά χρώ-ματα αλλά μακριά από εξιδανικεύσεις και αγιοποιήσειςΓιατί κανέναςσυγγραφέας και πολύ περισσότερο η Σοφία Καλογερίδου δεν είναιούτε παραγωγός ανακουφιστικών μύθων ούτε αγιογράφοςhellipΜια εξωτερική πρόκληση θα αφυπνίσει τις κοιμισμένες διαθέσεις καιαναμνήσεις της όπως συμβαίνει με τα ηφαίστειαhellipΌμως η Σοφία Καλογερίδου θα βρεθεί μπροστά σε μικροϊστορίεςκαι μεγαλοϊστορίες μεγάλης υπαρξιακής έντασης σκηνές που απο-καλύπτουν σχεδόν ψιθυριστά χωρίς τίποτα τομεγαλόφωνο το βαθύ ανθρώπινο δράμαΤότε που ζούσαμε hellip Σε χρόνια σέρτικα θυμω-μέναhellip Σαλοίκεκέδες οργανοπαίχτες γκαϊτα-τζήδες δεξιοτέχνες του κλαρίνου Πόντιοι τηςΒέροιας πνιγμένοι στον Αλιάκμονα ταΠιέριατο Βέρμιο βλαχογειτονιές της ΒέροιαςοΠρομηθέας- η δυτική συνοικία της ΒέροιαςΛαδόμυλοι της Βέροιαςη καραβέροια η Εληάτο σάλι του Αλιάκμοναθεές των τάπερταπερ-τζούδες κουνελοπνίχτες ο Τσονγκλασέ δηλω-σίες της Μακρονήσου ο Γράμμος και το ΒίτσιΜάυδες Παοτζήδες Σουμπερίτες Πουλικοί ηΜαρή και η Χαμαϊδή απόμαχοι καιμοναχικοίτραύματα του εμφυλίου εξιλεωτικέςπρακτικές χωρίς λύτρωση και από τη βαρβαρό-τητα ως την τρέλαγκαζοτενεκέδες με χρήματαστον απόπατο πάνω από το βόθρο γούνεςμινκ γυναίκες που γαυγίζουν γυναίκες που πε-ριμένουν τον άνδρα της ζωής τους δεκαοκτώολόκληρα χρόνια το πρώτο φιλί που ήταν το hellip

νεκροφίλημα ροδάκινα κράνα ρίγανη τσίπουρο ντουντουρμά-δες ρεβανί πεϊνερλί μαρμελάδες κεράσι φράουλακαιροδάκινοτζιρνίκια χαψίες (γάβροι) η Παναγία Εικοσιφοίνισσα καιπολλά άλλα Το διαβατήριο της συγγραφέως για τη διάσχιση του χρόνου καιτην προσπάθειά της για την κατάκτηση της μνήμης είναι το κάθετης διήγημα της συλλογής όχι το θεήλατο αλλά το καμωμένο μεγήινα υλικά το χειροποίητο που σπείρεται βλασταίνει και ανθίζειhellip Η Σοφία Καλογερίδου πρέπει όμως να γνωρίζει αυτό που λέει ομεγάλος Νορβηγός συγγραφέας Καρλ ΟύβεΚνάουσγκορντ laquoΗμνήμη δεν είναι αξιόπιστο μέγεθος μέσα στη ζωή Και δεν είναι εξαι-τίας του απλού γεγονότος ότι δεν βάζει ποτέ ως προτεραιότητά τηςτην αλήθεια Δεν είναι ποτέ η αναζήτηση της αλήθειας που καθορίζειεάν η μνήμη θα επαναφέρει ένα γεγονός με ακρίβεια ή όχιΗ αιτίαείναι το προσωπικό συμφέρον Η μνήμη είναι ύπουλη και χρησιμο-ποιεί τεχνάσματα αλλά όχι με τρόπο επιθετικό ή μοχθηρόΤο αντί-θετο κάνει ότι μπορεί για να κρατάει τον κάτοχότης ικανοποιημένοraquo Εικοσιεπτά διηγήματα μινιατούρεςΕικοσιεπτά διηγήματα μπονσάιΕικοσιεπτά διηγήματα με συντομία πυκνότητα αμεσότητα καικοφτή σαφήνειαΔεν μιλάμε για μινιμαλισμό αλλά για δωρικότητα Μικρή φόρμα Από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη μέχρι τον ΓιώργοΙωάννου η μικρή φόρμα ανέδειξε μάστορες στη της γλώσσας καιτου ύφους και χάρισε ανεπανάληπτες σελίδες στην ελληνική λο-γοτεχνίαΣε αυτή την γραμμή εντάσσεται και η συλλογή της Βεροι-ώτισσας ΣοφίαςΚαλογερίδου Γλώσσα ζωντανή δουλεμένη λιτή άμεση τρυφερή με λεπτές ποι-ητικές αποχρώσεις που εμπεριέχει ένα λεξιλογικό θησαυρό Λέξειςαπλές επιδέξια πλεγμένες αλλά και με ένα πνεύμα καθολικόπουπαράγει έναν ύμνο στη ζωή Οι τόποι μνήμης παραμένουν τόποι περισυλλογής υπόμνησηςανάμνησης και μαθημάτων για το μέλλον Το παρελθόν τόπων καιανθρώπων συνεχίζει να ζει στο παρόν διαμορφώνοντας και επη-ρεάζοντας τις ζωές τωνσημερινών ανθρώπωνΟι ιστορίες θέλουν απλώς να λέγονται Οι ιστορίες θέλουν πάντααπλώς να ειπωθούν Υπάρχει πάντα μια ιστορία που θέλει να ειπω-θεί Το μόνο που μπορεί ένας συγγραφέας να εμπιστευθεί είναι αυτάτα κύματα της παλίρροιας που σκάνε μέσα του την ιστορία δηλαδήπου θέλει να ειπωθεί Εσύ Σοφία Καλογερίδου αυτό έκανες εμπι-στεύτηκες την ίδια την πράξη της γραφής Και δεν ξέρω πόσο σε

αντάμειψε αλλά τις ιστορίες σου τις είπες Καιαυτό που έχτισες είναι διαχρονικό Εύχομαι μεόλη μου την καρδιά όσοι χειριστούν από εδώκαι πέρα την προώθηση της συλλογής των διη-γημάτων σου να τους δώσουν την ευκαιρία ναδιαβαστούν ώστε αυτό να επιβεβαιωθείΣπουδαίο βιβλίοΗ Σοφία Καλογερίδου γεννήθηκε το 1969 στηΒέροια όπου ζειΣπούδασε Ηλεκτρολόγος μη-χανικός στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκηςκαι τελείωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμασπουδών laquoΔημιουργική Γραφήraquo στο Πανεπι-στήμιο Δυτικής Μακεδονίας Είναι καθηγήτριαΠληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαί-δευσηΈχει διακριθεί σε εφτά διαγωνισμούς ενώ διηγήματά της περιέχονται σε τέσσεριςσυλλογικές εκδόσειςΑυτό είναι το πρώτο της βι-βλίο

Κώστας Τραχανάς

ΣΚαλογερίδου Διηγήματα

laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo Εκδόσεις Παράξενες Μέρες 2016 σελ 109

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 16

Έκφραση 17

Μrsquo αυτόν τον τίτλο που προκαλεί ερωτηματικά βάφτισε το πρώτο της βιβλίο μετά από δια-κρίσεις της σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις ηΒεροιώτισσα συγγραφέας Σοφία Καλογερίδου (φωτο)

Και επειδή ο τίτλος είναι συνήθως σημείο αναφοράς ενός βιβλίου ο συγκεκριμένος τίτλος μπορείνα λειτουργήσει για άλλους ελκυστικά με τη γοητεία που προκαλεί το παράξενο και για άλλουςαπωθητικά με την υποψία του ακατανόητουΗ Καλογερίδου διακινδύνευσε να συμβεί το δεύτερο επιμένοντας στον τίτλο έχοντας επίγνωσητης αξίας του βιβλίου της αλλά και γιατί είναι και η ίδια ίσως laquo ανυπότακτηraquo όπως ανυπότακτεςονομάζει τις ιστορίες του βιβλίου της και τους ήρωές του που επίμονα ζητούσαν να παραβιάσουντην καταπακτή της μνήμης και να βγουν στο φωςzogia-vivlio-kafe-sofia-kalogeridouΕίκοσι εφτά μικρά διηγήματα εκδόσεις Παράξενες Μέρες που ξεκινούν από το ελάχιστο τηςμισής σελίδας για να απλωθούν σε περισσότερες αλλά ποτέ πολλές σελίδες προκαλούν την ίδιααίσθηση με τα έργα μικρής φόρμας στην Τέχνη Η ουσία στο μικρό και λίγοΤο βιβλίο της είναι ένα βιβλίο μνήμης laquoΑφιερωμένο στη μάνα μου Μαρία και τη γιαγιά μου Σοφίαπου εγκαταβιώνουν στη μνήμη μουraquo γράφειΌμως η μνήμη όχημα που την οδηγεί στο χθες λειτουργεί και αντίστροφα φωτίζοντας συμπερι-φορές σημερινές ζωγραφίζοντας έτσι την ανθρωπογεωγραφία των τελευταίων πενήντα χρόνων

Οι ήρωές της που κινούνται στο χώρο της Μακεδονίας και συγκεκριμένα γύρω από τη Βέροια στα χωριά του Αλιάκμονα ndash laquoΤα παι-δικά καλοκαίρια τα πέρασα στο μικροσκοπικό χωριό μου το Μετόχι Ημαθίας και αν και νιώθω πολίτης του κόσμου τα χώματα τουτόπου αυτού με συγκινούν ιδιαίτεραraquo- είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που περνούν από δίπλα μας χωρίς να τους προσέχουμεή το αντίθετο τους προσέχουμε γιατί είναι πολύ διαφορετικοί καθώς ξεφεύγουν από το κοινωνικό statusΣυνήθως οι ήρωες των βιβλίων πλάθονται από τους συγγραφείς τους με έντονα χαρίσματα ή ελαττώματα ώστε να είναι ελκυστικοίγια τον αναγνώστη και να μπορεί να πλεχθεί γύρω τους ο μύθοςΟι περισσότεροι ήρωες της Καλογερίδου παρόλο που δεν διαθέτουν ούτε το χάρισμα ούτε το ελάττωμα σε μεγάλο βαθμό υψώνουντο μπόι τους με σημαία τη γνησιότητά τους διεκδικώντας κι αυτοί τη θέση τους στη γραφή

Πορτρέτα της καθημερινότητας με γρήγορες και εύστοχες πινελιές αποτυπώνουν εξωτερικά και κυρίως εσωτερικά χαρακτηρι-στικά με μια δύναμη που ξαφνιάζει Νέοι γέροι παιδιά όλες οι ηλικίες έχουν τη θέση τους σrsquo αυτό το βιβλίοΟ Τσονγκλασέ που δίνει και το όνομά του στο βιβλίο ήρωας μόνο μισής σελίδας δεσπόζει ανάμεσα στα πορτρέτα με την τραγικό-τητά του καθώς εμείς οι άλλοι δεν μπορούμε να μπούμε στο δικό του παράξενο κόσμο τόσο διαφορετικό από το δικό μας τονεκλογικευμένο χλευάζοντάς τονΗ Βουλάρα η Τσαπατσουλιστάν η τρελή που γάβγιζε ο Σίμος ο κεκές η laquoχήραraquo ερωμένη ο laquoδηλωσίαςraquo θείος ο άστεγος Νο 134ο κ Δημητράκης στο γηροκομείο η μικρή τσιγγάνα στο ναζιστικό στρατόπεδοhellip Κι όλοι αυτοί και άλλοι να σχηματίζουν ένα πολύ-χρωμο ψηφιδωτό με τη μοναξιά τους τα χαμένα όνειρα και τους αγώνες τους αλλά και με το πάθος τους για τη ζωή το γέλιο καιτο κλάμα τους τα σωστά και τα λάθη τουςΌλοι όμως καθαγιάζονται μέσα από τις συνθήκες που τους οδήγησαν στις πράξεις τους αφού η δημιουργός τους πάντα πίσω απότο laquoέτσιraquo ψάχνει το laquoγιατίraquoΟι ήρωές της είναι τόσο ζωντανοί ώστε κάποιοι απrsquo αυτούς θα άντεχαν και σε μια θεατρική ή σπονδυλωτή κινηματογραφική δια-σκευή δημιουργώντας ένα παράλληλο σύμπανΜια τοιχογραφία των απλών καθημερινών ανθρώπων φτιαγμένη από τα χρώματα της αλήθειας και της έμπνευσηςH αφήγηση της πολλές φορές χρησιμοποιεί το πρώτο πρόσωπο προσδίδοντας μια ιδιαίτερη αμεσότητα καθώς ο αφηγητής ο ση-μερινός Έλληνας βλέπει μέσα από το παράθυρο της μνήμης την ποντιακή του οικογένεια με τον αυθορμητισμό της τη γενναιοδωρίατα πείσματα και τις παραξενιές της που έπλασε αυτόν νοσταλγικό παρατηρητή του χθες αλλά δυστυχώς και άπραγο παρατηρητήτου σήμεραΌταν η αφήγηση μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπη μπορεί να φαίνεται πως αντανακλά αφηγήσεις άλλων περνά όμως από το ίδιοφίλτρο της ματιάς της πεζογράφου που την αφομοιώνει με την πρωτοπρόσωπη έτσι ώστε να μην ξεχωρίζεις πού ξεκινούν τα αυ-τοβιογραφικά στοιχεία και πού τελειώνουνΟ διάλογος όπου χρησιμοποιείται κερδίζει τον αναγνώστη καθώς κυλά με φυσικότητα χτίζοντας στέρεα τους χαρακτήρεςΟ λόγος της πυκνός δυνατός με αυστηρή επιλογή εκείνων των λέξεων που έχουν τη μεγαλύτερη εμβέλεια και είναι πιο κοντά σταπρόσωπα τον τόπο και την εποχή

Εκδόσεις Παράξενες ΜέρεςΤο τραγικό προβάλλει ανάγλυφα χωρίς τον παραμικρό μελοδραματισμό αλλά και χωρίς η ατμόσφαιρα ποτέ να βαραίνει αφούμια σπάνια αίσθηση χιούμορ διατρέχει όλο το βιβλίοΗ ίδια γράφει στον πρόλογο του βιβλίου της laquoΌταν έγραφα το βιβλίο έκλαψα και γέλασα Αν νιώσετε τον παλμό και την ανάσατου θα ήθελα να αφεθείτε στο συναίσθημά τουraquoΚαι έτσι πραγματικά συμβαίνει Αφήνεσαι στο συναίσθημά του αλλά και διακρίνεις με καθαρή ματιά μια νέα ταλαντούχα συγγραφέαμε δικό της προσωπικό ύφος και με μια πρωτότυπη συναρπαστική γραφήΗ Καλογερίδου λοιπόν μrsquo αυτό το πρώτο της βιβλίο δεν απέδειξε μόνο πως ξέρει να αφηγείται κερδίζοντας τον αναγνώστη Απέ-δειξε πολύ περισσότερο πως αγαπάει τον άνθρωπο πως τον ξέρει καλά και τον τιμά με τη γραφή της

Γράφει Η Δήμητρα Σμυρνή -Φιλόλογος

Σοφία καλογερίδου ldquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάrdquo

Ένα βιβλίο μνήμης που οδηγεί στο χτες Από τις εκδόσεις Παράξενες μέρες 2016

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 17

Έκφραση 18

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΚοινωνική Συνεταιριστική ΕπιχείρησηΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία που ανοίγει σε μια παράξενη εποχήΈνα καταφύγιο για τους νέους συγγραφείς που θέλουν να ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμοΈνα βλέμμα σrsquo αυτό που γίνεται εκεί έξω αυτό που συμβαίνει τώρα σε κάθε πόλη σε όλη τη χώρα σε όλο τον πλανήτηΣrsquo αυτό το σπίτι υπάρχει μια θέση για σημαντικά βιβλία που έλαμψαν στην εποχή τους και πρέπει να τα ξαναγνωρίσουμεΟι Παράξενες Μέρες είναι ένας ελληνικός εκδοτικός οίκος ανοιχτός στα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό Ελ-ληνικός επειδή ξεκινάμε από εδώ και ψάχνουμε πρώτα το δικό μας παρελθόν προσπαθούμε να διακρίνουμε το δικό μαςμέλλον αλλά το βλέμμα μας αγκαλιάζει όλο τον κόσμο Ακόμη περισσότερο αγαπάμε το διαφορετικό και πολεμάμε οτι-δήποτε σκοτεινιάζει ακόμη περισσότερο τις παράξενες μέρες μαςΈνας εκδοτικός οίκος που ανα-ζητάει συγγραφείς που έχουν κάτι σημαντικό να αφηγηθούν Θα διαβάσουμε με προσοχήκάθε κείμενο και θα αποφασίσουμε την έκδοσή του αν μας ενδιαφέρει ως αναγνώστες Αυτό και τίποτε άλλο θα είναι τοκριτήριό μας Τα βιβλία μας θα έχουν προσιτή τιμή και θα τα διαδίδουμε με ένα απλό δελτίο τύπου χωρίς προκάτ κριτικέςκαι ψεύτικα στολίδια Το ζήτημα για μας είναι να εκφράσουμε το σήμερα Αν το καταφέρουμε αυτό δεν έχουμε ανάγκητα κόλπα του μάνατζμεντ Εδώ μιλάμε για βιβλία Μιλάμε γιrsquo αυτό που αγαπάμε Μιλάμε για το σήμεραΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ

Ένας εκδοτικός οίκος που εκμεταλλεύεται την αγωνία και τα όνειρα των νέων συγγραφέωνΈνας εκδοτικός οίκος που laquoπουλάειraquo προκαταβολικά το βιβλίο στον ίδιο τον συγγραφέαΈνας εκδοτικός οίκος που διαπλέκεται με κυκλώματα προώθησης laquoδημιουργώνraquo που ξεκινούν από την πιο απλή μορφήlaquoτου γνωστού μας παιδιούraquo και φτάνoυν μέχρι τα εξειδικευμένα συστήματα προώθησης και καθιέρωσης συγγραφέων μετη μέθοδο του (διαφημιστικού) σωλήναΈνας εκδοτικός οίκος που προτάσσει τις ανάγκες του management από την αγάπη για τη γραφή και τα βιβλίαΠαράξενες μέρες για εκδόσειςΜπορεί να είναι παράξενες οι μέρες Και πότε δεν ήταν Αλλά και τώρα και πάντα έχουμε ανάγκη τα βιβλίαΓια να αντέ-

ξουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ομορφύνουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ονειρευτούμε έναν καλύτεροΜε ποιον τρόποΠρο-σφέροντας αυτό που αξίζει να διαβάσετεΕίμαστε εδώ και σας περιμένουμε Συγγραφείς με ταλέντο και εμμονές (μπορείκαι με το χάρισμα) παράξενοι γραφιάδες μανιακοί αναγνώστες και απλοί βιβλιοφάγοιΕίμαστε εδώ για να σας φέρουμεκοντά Και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε περισσότερο στη ζωήΜπορεί να επιβιώσει κάποιος έτσιΠοιος ξέρει Αλλάαξίζει τον κόπο να δοκιμάσουμε

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία

ΟΠολιτιστικός Σύλλογος Παραδο-σιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo δρα-

στηριοποιείται στο βόρειο τμήμα τηςΛέσβου και από το 2012 έχει επεκτείνειτις δραστηριότητές του και στηνΑθήνα ιδρύοντας το πρώτο του - αυ-τόνομο- παράρτημα στο Νέο ΗράκλειοΑττικής Βασικός άξονας των δραστη-ριοτήτων του Παραρτήματος είναι ηεκμάθηση παραδοσιακών χορών απόόλη την Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα λει-τουργούν και τμήματα μοντέρνουχορού γυμναστικής εκμάθησης παρα-δοσιακών οργάνων και τραγουδιούκαθώς και τμήμα θεάτρου Υπεύθυνοςτων χορευτικών τμημάτων είναι ο Γρη-γόρης Γρηγορίου με καταγωγή απότον Μόλυβο της Λέσβου Με σύμβολότου το κάστρο της Μήθυμνας ο laquoΜό-λυβοςraquo έχει ως στόχο την προστασίακαι τη διάδοση της πλούσιας κληρονο-μιάς του τόπου μας Η προσέγγιση τηςπαράδοσης μέσα από το χορό τη μου-

σική το τραγούδι και τα δρώμενα είναι για τα μέλη του ο ορίζοντας εκείνος μέσα από τον οποίο θεραπεύουν αρνητικές όψεις του σύγχρονουπολιτισμού δρώντας συλλογικά και με πνεύμα εθελοντισμού Στις 10 Αυγούστου 2016 το Παράρτημα θα δώσει και φέτος το καθιερωμένοραντεβού του και θα ανταμώσει τον μητρικό Σύλλογο στο Κάστρο του Μολύβου στη Λέσβο στο 16ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Μή-θυμνας ενώ το φθινόπωρο στις 15 Σεπτεμβρίου στο Ν Ηράκλειο Αττικής θα παρουσιάσει χορούς από όλη την Ελλάδα στα laquoΗράκλεια2016raquo Ας ανταμώνουμε πάντα με χορούς και τραγούδια

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδοσιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσα από το χορό

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 18

Έκφραση 19

Αναζητώντας την Άρτα

Γυρίζω από πλατεία σε πλατεία Κάθομαι σεκάποιο παγκάκι για λίγο κι απέ σε κάποιο laquoκαφέ raquoΔεν υπάρχουν πια εκείνα τα παραδο-σιακά καφενεία με τα στρογγυλά τσίγκινατραπεζάκια άλλα με το ξεβαμμένο πράσινο ήτο μπλε Μερικά τους σκουριασμένα έναγύρωΚοιτάζω τις πόρτες μία ndash μία σα νάναι να θυ-μηθώ ένα άνοιγμα που πίσω του περίμενε ηhellipνα μου δώσει τάχα την άλγεβραΣτην έκτη σελίδα ψιθυρίζει Ναι εκεί υπάρχει με μολύβι Σ` αγαπώ Στη στροφή της ανηφόρας για τα προσφυ-

γικά σηκώνω μια πέτρα να βρω από κάτω ανκάποια από τις πατημασιές του χρόνου ξέ-φυγε από την ισοπεδωτική μανία της ασφάλ-τουΆδικα ψάχνεις λέει Καιρό που μετακόμισαναπό τα μάτια ndashπλημμυρίζανε κάθε τόσο πουφοβήθηκαν- στην καρδιά κι από κει ndashούτεπου τις χώραγε-κόνεψαν σε μια ξεχασμένηάκρια του νου κι έρχονται απρόσκλητες λευ-κοντυμένες οπτασίες στο φεγγαρόφωτο τουΜάηΚάθομαι να πιω ένα ούζο Γύρω ndashτριγύρω

άγνωστα πρόσωπα Νέοι οι περισσότεροιΜε τα σκισμένα ndash ξεβαμμένα τζιν σακουλια-σμένα στα γόνατα και τα μπράτσα γεμάτατατουάζ σαν κατάδικοι που δραπέτευσαναπό κάποιο κάτεργοΓυρίζω τρέχοντας πίσω να θυμηθώ Αφηνιά-

ζει ο νους Στου Σκαντάλη- είχε πει Περίμενέμε θα ρθώ με τηhellipτάχα να σου φέρω τη με-τάφραση του Λυσία Να κοιτάξεις στο τέλος-Είστε ξένος -με ρωτάει η ευγενική περιέρ-

γεια του μοναχικού πελάτη πρωινού όπως κιεγώ από το διπλανό τραπέζιΝαι λέω ξένος Περαστικός για την ΆρταΜε κοιτάζει περίεργα Μα είστε στην Άρτα ndash

λέει Εδώ είναι η Άρτα-Α λέτε για την πλατεία Τα κτήρια Την οδό

Σκουφά Το ουζερί του Κακαβά η πλατείαΚιλκίς Αυτά ναι είναι εδώ Όμως τα άλλαhellip- Τα άλλα Μήπως ψάχνετε για την Παναγίατην Παρηγορίτισσα Καλέ μου Αρτινέ Όχι δεν ψάχνω την Πανα-γία την ΠαρηγορίτισσαΑυτή ούτε που ξέρω ποια είναι Ψάχνω γιατην Παριορίτσα για το Μονοπλιό Για την Κασοπίτρα -----------Δυο τραπεζάκια πιο κει ένας γεροπαλαιός

μετράει χάντρες στο κεχριμπάρι του και νοι-ώθω πως έχει στήσει αφτί Με κοχεύει κιόλαςμε μισόκλειστα μάτια-Αυτά δεν υπάρχουν πια-επεμβαίνει Κερνάςένα τσίπουρο να σου πω που θα τα βρειςΣηκώνεται κι έρχεται δίπλα μου Ανασηκώ-

νει το κασκέτο του και σκύβει δίπλα στ `αφτίμου Μέσα στη ψυχή σου-λέειΜόνο εκεί

5-6-16Σταύρος Ιντζεγιάννης-συγγραφέας-

ποιητής -δημοσιογράφος-ένας Αρτινόςνέος hellip87 ετών που ζει στην Πάτρα

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο Μας βάλαν σε μια βάρκαΚαι δυνατή βροχή Μου δώσαν δυο κουπιάΜε σύραν δουλεμπόροι μας είπαν δρόμο τώρα Το Αιγαίο να διαβώ Χτυπάτε για στεριά

Το κύμα μεγαλώνει αδειάζαμε με βάρδιεςΚαι τρέμει το σκαρί με χίλιες προσευχέςΝερό στην βάρκα μπαίνει περνούσαν και οι ώρες Γιατί είμαστε αρκετοί Μα πουθενά ακτές

Κλαίμε όλοι την Συρία Κλαίμε όλοι την Συρία Και την κεντρική Ασία και όλα τα μικρά παιδάκιαΚλαίμε τους αδικημένους κλαίμε μάνες πατεράδεςΤου Αιγαίου τους πνιγμένους Και τα΄αβάπτιστα μωράκια

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο σαν ήρθε η άλλη μέραΈνα κύμα σαν βουνό έβλεπα μόνο ουρανόΜας έκοψε στην μέση χαθήκαν οι συντρόφοιΤην βάρκα μας στα δυο και κλάμα ως τον θεό

Μας μάζεψαν οι ναύτες με πήγαν στην ΕλλάδαΣε πλοίο φορτηγό τα σύνορα κλειστάΤι απογίναν οι άλλοι την νύχτα δεν κοιμάμαιΔεν ξέρω να σας πω Τι γίναν τα παιδιά

Στέλιος Τσίκος επιγραφές - ποιητής στιχουργός

Οδημόσιος έπαι-νος η αναγνώ-

ριση και η ανάδειξηηθικών αξιών στιςμέρες μας είναι τοαπαραίτητο ανά-χωμα πολιτισμούστην ανθρώπινη πο-ρεία μαςΑκέραιοι άνθρωποι ανάμεσά μας κόντρα στο κυνήγι του πλούτου τη φρίκητης βίας και την αναλγησία της ατομικής επιβίωσης και υπεροχής προτά-σουν το ανάστημά τουςΑραιά μεν αλλά η αρετή καταφέρνει να γλιστράει και στις μέρες μας με αληθι-νές λέξεις και μεγάλους συμβολισμούς όταν στην πράξη ξεπερνά τα προ-φανή και απλώνει διακριτικά τις ανθρώπινες ευαισθησίεςΔεν διδάσκεται και δεν κωδικοποιείται η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη Κουβα-λιέται μέσα μας και οριοθετεί τη ζωή μας Δεν αντέχεται όλος αυτός ο πόνοςπου βιώνει σήμερα η γενιά μας χωρίς τους Σαμαρείτες μαςΈνας σύγχρονος Σαμαρείτης ήταν και ο οδηγός του Υπεραστικού ΚΤΕΛΆρτας με το λεωφορείο Νο 44 Υπέργηρος συνταξιούχος στις 30052016 πουέκανε τη διαδρομή για το χωριό του λησμόνησε το τσαντάκι του κατεβαίνον-τας δίπλα στο κάθισμα με την μηνιάτικη σύνταξη μέσα βιβλιάρια του και άλλαπολύτιμα προσωπικά είδηΟ τίμιος οδηγός και αφού περιπλανήθηκε σε άλλα δρομολόγια το τσαντάκιαναζήτησε τον επιβάτη για να παραδώσει αυτούσιο το περιεχόμενό του Ηπράξη της ανεύρεσης και της επιστροφής αποκτά ιδιαίτερη δυναμική καιηθικό έρεισμα και από το γεγονός ότι όχι μόνο δεν δέχθηκε ένα συμβολικό φι-λοδώρημα αλλά είπε ο εξαίρετος οδηγός ότι ήταν ευτυχής στιγμή για τον ίδιονα μοιραστεί την χαρά με τον απαρηγόρητο-ευτυχώς για λίγο- συνταξιούχοΗ ζωή του καθενός μας λοιπόν είναι ότι δίνουμε και οι μικρές αυτές ιστορίεςθέλουμε να επαναλαμβάνονται για να κρατά ο κόσμος και την ομορφιά τουΟ έντιμος και ευγενικός πολίτης ξέρει να αφήνει καλό και μεγάλο ίχνος στηνπερπατησιά του γιατί ακούει δυνατά τη φωνή της συνείδησής του Σε ευχαρι-στούμε θερμά οδηγέ Στέλιο και ο μπάρμπα Κώστας θα σε περιμένει στομικρό καφενεδάκι του χωριού του για ένα καφέ βαρύ γλυκό και πολύ κουβένταόπως παλιά

Ο ανηψιός του ΤΑΚΗΣ ΝΤΑΛΑΣ

Ένας άλλος κόσμος

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 19

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 13

ΧοροστάσιΌπως χορεύει η Ήπειρος και σιγοπερπατάει Γιάννη μου το μαντήλι σου σε μένα το πετάειΚαι μια κοντούλα λεμονιά ζυγώνει στην αυλήμου μη με μαραίνει η ξενιτειά και παίρνει τοφιλί μου

Αναστασία ΚόκκινουΣπάρτη 22 - 6 - 2012

Γόρδιος δεσμός

Δε δοκίμασε καν να τον λύσειούτε και πρόσεξε το μειδίαμα στα χείλη των ντόπιωνόταν πήρε βαθιάν ανάσα και ύφος αγέρωχομε το σπαθί του διαπέρασε το μύθοχρειαζόταν υλικό για το δικό τουανοίγοντας καινούργιους τρόπους

Μόνον οι ντόπιοι ήξεραν πως καιρό τώραεπινοούσαν χίλια δυό τεχνάσματα να συγκαλύπτουν τη φθορά του χρόνουπόλος έλξης και πηγή εσόδων ο γόρδιος δεσμός είχε σαπίσειας τον έκοβε λοιπόν να ησυχάσουνπιο βολικός αυτός ο τρόπος

και ο μύθοςhellip μύθος

Μοναξιά η έσχατηΜετακινούσε διαρκώς τα όριατων αντοχών τουκαι των άλλων -για να λέμε την αλήθειαΠότε κρυφά στα όνειρά τουκαι πότε φανερά-να τον ακούνε και να παίρνουν θάρροςοι φόβοι του και οι άλλοιΜέχρι που τα ξεπέρασε-τα όριά τουΣτην τελευταία απελπισίααρνήθηκενα δώσει τ΄όνομά του-την είπε μοναξιάαπαρηγόρητηΜοναξιά η εσχάτηΚαι αποσύρθηκεστα δώματα του επέκεινανα ξαποστάσει-στις δάφνες του είπανΕκείνος πήρε αγκαλιά τη μοναξιά του-κι έγειρε

Δημήτρης Πετρόπουλος -ηθοποιός

ΑδιαφορίαΠριν κάμποσα χρόνια πριν την εισβολή της τεχνολογίας και του πλούτουοι κοινωνίες ήταν συμπαγείς Οι άνθρωποι είχαν την ανάγκη ο ένας τονάλλο Υπήρχε αλληλεγγύη και συμμετοχή στα κοινά Τα καφενεία γινότανμικρές Βουλές όπου συζητούσαν τα προβλήματα αντάλλασαν απόψειςμετέφεραν πληροφορίες έπερναν αποφάσεις για το κοινό καλό Η ει-σβολή της τεχνολογίας (τηλεόραση αυτοκίνητο) και του πλούτου έσπα-σαν τη συμπαγή κοινωνία οι άνθρωποι απομωνόνταν και ο καθ΄έναςέπερνε την υπόθεση στα χέρια του για το δικό του συμφέρονΣήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης όλο και περισσότεροι άν-θρωποι αποστασιοποιούνται από τα Κοινά Τούτο φαίνεται από τις εκλο-γικές αναμετρήσεις που τα ποσοστά αποχής όλο και αυξάνουν Η ολοένααυξανόμενη αποχή και αδιαφορία των πολιτών με τα κοινά φαίνεται ναείναι σχεδιασμένη με απότερο σκοπό οι κυβερνήσεις να νέμονται τηνεξουσία μέσα σε μια παθογόνο κοινωνίαΕυτυχώς μέσα από τις διασπασμένες κοινωνίες υπάρχουν άνθρωποιπου ενδιαφέρονται και αγωνίζονται να κρατήσουν τη συνοχή της κοινω-νίας μέσα από Πολιτιστικούς φορείς Συλλόγους Ενεργών Πολιτών Πολι-τών Παρέμβαση και άλλων μορφών Η προσπάθειά τους είναι δύσκοληκαι επίμονη γιατί συναντούν τον τοίχο της αδιαφορίας Δεν πτοούνται καιαντιπαλεύουν τα εμπόδια Αυτοί οι άνθρωποι αυτοί οι φορείς θέλουν νακρατήσουν την κοινωνία συμπαγή και να αποτελέσουν τον φάρο για τομέλλον των επόμενων γεννεώνΑπτό παράδειγμα της αδιαφορίας είναι το παρακάτω κείμενοΗ αδιαφορία των πολιτών για τα κοινά είναι εχθρός της προόδου και τουπολιτισμού Στην αρχαία εποχήοι αδιάφοροι πολίτες θεωρούνταν κατώ-τεροι άνθρωποι μέσα στην κοινωνία Ήταν άγραφος νόμος που έγινεπίστη και απόκτησε διαχρονικό κύροςΟ Γκράτσι είχε πει πως laquo28 αδιάφοροι και 3 κακοί κάνουν 31 κακούςraquoΟ Γερνμανός κληρικός Μάρτιν Νιμέλ κρατούμενος σε στρατόπεδο συγ-κέντρωσης την εποχή του Ναζισμού αγανακτισμένος και μετανιωμένοςγια τη δική του αδιαφορία πάνω στα προβλήματα της εποχής του διατύ-πωσε τις παρακάτω σκέψειςlaquoΣτην αρχή οι Ναζί ήλθαν και συλλάβανε τους κομμουνιστές Δεν μίλησαδεν ήμουν κομμουνιστήςΈπειτα πιάσανε τους σοσιαλδημοκράτες Δεν μίλησα ούτε σοσιαλδημο-κράτης ήμουναΜετά από λίγο ήλθε η σειρά των συνδικάτων Δεν με αφορούσε Δεν είχαεκλεγεί σε συνδικάτοΑργότερα πιάσανε τους Εβραίους Σώπασα ούτε Εβραίος ήμουναΣτο τέλος ήρθαν να πάρουν εμένα Μα δεν υπήρχε κανείς να φωνάξειraquo

ΠΑΝΕΛΗΣ ΝΙΚΟΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 13

Έκφραση 14

1 Τρώτε συνειδητά Και μόνο όταν είστε σίγουροι ότι πραγματικά πεινάτεhellip Μην αφήνετετο άγχος ή την συνήθεια της καθημερινότητας να σας παρασύρειhellip Κλείστε την τηλεόρασηή τον υπολογιστή και απολαύστε το γεύμα σαςhellip2 Ξεκινήστε την ημέρα σας με ένα πρωινό πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και φυσικά σάκ-χαρα που θα σας δώσει ενέργεια και καλύτερη διάθεση για αρκετές ώρες3 Κάντε ένα διάλειμμα για κίνηση Βγείτε μια βόλτα και απολαύστε 15-20 λεπτά περπάτημαή βρείτε μια δραστηριότητα που σας ευχαριστεί και προσκαλέστε έναν φίλο4 Μειώστε τις μερίδες ndash Αυξήστε την συχνότητα των γευμάτων ndash Προσέξτε την σύστασηhellipΚατά μέσο όρο τα σημερινά σπιτικά φαγητά έχουν 63 περισσότερες θερμίδες απrsquo ότιείχαν 10 χρόνια πρινhellip5 Φροντίστε να ενυδατώνεται σωστά καθημερινά τον οργανισμό σαςhellip Έχει ανάγκη απόαρκετό νερό για να λειτουργεί κανονικά

6 Προσοχή στο χρώμαhellip Τρώτε πολλά λαχανικά και φρούτα έντονου χρώματος κεράσια μούρα ρόδια σταφύλια καρότοσπανάκι σαλάτα ντομάτες πιπεριέςhellip Όσο πιο βαθύ το χρώμα τουςhellip τόσο μεγαλύτερη η ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιώνπου περιέχουνhellip7 Αντί των λιπαρών άσπρων και κίτρινων τυριών που καταναλώνατε έως τώρα προτιμήστε κάποια με χαμηλή περιεκτικότηταλίπους αλλά εξίσου γευστικά πχ τυρί Cottage κατίκι Δομοκού άσπρο τυρί χαμηλών λιπαρών ανθότυρο μυζήθρα κλπ8 Τα μυρωδικά στο φαγητό όπως η δάφνη το γαρίφαλο και η κανέλα πέρα από τις γευστικές έχουν και άλλες επιδράσειςhellipΤα αιθέρια έλαιά τους που απελευθερώνονται κατά το μαγείρεμα έχουν αντιοξειδωτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες 9 Ο ΕΠΑΡΚΗΣ ΥΠΝΟΣ είναι ζωτικής σημασίας για το ανοσοποιητικό μας σύστημαhellip Μερικοί διαβιβαστές υπεύθυνοι για τονύπνο ασκούν μία διεγερτική δράση ακόμη και στους διαβιβαστές του ανοσοποιητικού10 Για όλους όσους ξεφύγατε από το πρόγραμμα σας τις προηγούμενες ημέρεςhellip μην τιμωρείτε τον εαυτό σας φτάνονταςσε υπερβολές και εξαντλητικές δίαιτεςhellip Απλά ακολουθήστε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο και καταναλώστε αρκετά υγρά

10 Συμβουλές

για μια

καλύτερη

ζωή

Θεπαπείααπό τηφύσηΗ αλόη

Επουλώνει πληγές τραύματα και εγκαύματα γρήγορα σε ανθρώπους και ζώα Γιrsquo αυτό το λόγο και χρησιμοποιείτε για την επούλωσηουλών μετά από εγχειρήσεις με επάλειψη gel αλόης αλλά και προληπτικά σε έγκυες για να μην αφήσουν σημάδια ραγάδες μετά τηνεγκυμοσύνη Επίσης είναι ιδανική για την περιποίηση και την πρόληψη δημιουργίας ουλών στην ακμή Η αλόη σταματάει την ουλί-τιδα μέσα σε 1 εβδομάδα όταν χρησιμοποιείτε σε οδοντόκρεμα διορθώνει προβλήματα στα ούλα και προλαμβάνει της ασθένεια πε-ριοδοντίτιδα ειδικά με οδοντόκρεμα που εκτός από αλόη περιέχει και πρόποληΈχει αντιαλλεργιογόνο δράση βοηθώντας τον οργανισμό να απορροφά καλύτερα τις ουσίες που μας προκαλούν αλλεργίες Επίσης ηαλόη είναι υποαλλεργική για το 99999 των ανθρώπων Η αλόη βελτιώνει το άσθμα μετά από συνεχή λήψη 6 μηνών αν και τα απο-τελέσματα αρχίζουν να φαίνονται ακόμα και από τον πρώτο μήνα με αντίστοιχη μείωση των εισπνεόμενων φαρμάκωνΈχει ευεργετική δράση στο έντερο Θαυματουργή στην κολίτιδα και τη δυσκοιλιότητα φουσκώματα και μυκητιάσεις Για προχωρη-μένη δυσκοιλιότητα διαλύστε 300 ml χυμού αλόης σε περίπου ένα λίτρο νερό και πιείτε το ανά διαστήματα μέσα σε μια ημέρα καιγια 3 ημέρες τουλάχιστοΕίναι η καλύτερη φίλη των φαρμάκων Βοηθάει τα φάρμακα να λειτουργήσουν καλύτερα και δεν έχει καμία παρενέργεια ούτε αλλη-λεπιδράσεις με αυτάΜειώνει το ζάχαρο στους διαβητικούς Ειδικά στον γεροντικό διαβήτη (τύπου ΙΙ) τα αποτελέσματα είναι θαυματουργά και φαίνονταισε 20 ημέρες εώς 2 μήνες Σε αυτή την περίπτωση ξεκινάτε την αλόη μαζί με τα φάρμακα αλλά όσο το ζάχαρο κατεβαίνει

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 14

Έκφραση 15

σε συνεννόηση με το γιατρό σας μειώνετε σταδιακά τα φάρμακαΜειώνει την χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια μέσα σε λίγες εβδομάδες χρήσης του χυμού Επίσης μειώνει την πίεση σε περίπτωσηυπέρτασηςΣταματάει την τριχόπτωση που προέρχεται από άγχος με το σαμπουάν αλόης και το ειδικό σπρέι αλόης με βότανα σαν μάσκα πουδεν ξεβγάζεταιΘεραπεύει το έλκος στομάχου και τις γαστροπεπτικές διαταραχές ακόμα και χωρίς τη χρήση φαρμάκων Προστατεύει το στομάχιαπό φάρμακα που το επιβαρύνουν και βοηθάει τη χώνεψη Ηρεμεί ξινίλες ρεψίματα και διάφορες διαταραχές Επίσης σταματά τηνγαστροοισοφαγική παλινδρόμησηΟ χυμός της Αλόης μπορεί να πίνεται καθημερινά και ισόβια σε μικρές ποσότητες 60- 100ml καθημερινά σε 2 ή 3 δόσεις Στις μισέςποσότητες είναι ο ιδανικός χυμός για τα παιδιά Μπορεί να διαλυθεί σε νερό ή χυμό ή χλιαρό τσάιΗ αλόη σκοτώνει το μύκητα που δημιουργεί την κολπίτιδα στα γυναικεία γεννητικά όργανα Επίσης είναι ευεργετική στιςουρολοιμώ-ξεις ακόμα και αν αυτές είναι χρόνιεςΕίναι ο απόλυτος σύμμαχος στην καθημερινή υγιεινή των ευαίσθητων περιοχώνΟ χυμός της αλόης πρέπει να καταναλώνεται συστηματικά από τους καπνιστές Είναι απαραίτητη η χρήσηAloeVeraLeaf της σε αυτήτην περίπτωση Βοηθάει τον οργανισμό μέσα από τα τριχοειδή να καθαρίσει τα εκατοντάδες δηλητήρια που κολλάνε στους πνεύμο-νες και πρέπει να απομακρυνθούν άμεσα από τον οργανισμό Προλαμβάνει τις καρκινογενέσεις που δημιουργούνται στον οργανισμόαπό τις ουσίες του τσιγάρου όπως η φορμαλδεΰδη το βενζόλιο και το μονοξείδιο του άνθρακαΟ χυμός της αλόης χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θεραπεία των αιμορροΐδων και του πόνου ή του κνησμού που αυτές δημι-ουργούν Με τη χρήση του χυμού του σπρέι άμεσης δράσης και της κρέμας με πρόπολη θεραπεύονται διάφορες δερματοπάθειεςόπως δερματίτιδα έκζεμα ή ψωρίαση Ειδικά για την ψωρίαση η Αλόη αποτελεί μία από τις πιο σίγουρες θεραπείες Υποχωρεί μέχρικαι 95 μέσα σε 2 -8 μήνες Τα αποτελέσματα όμως φαίνονται από το πρώτο 20ήμεροΜέσα από αυτή τη δράση της η αλόη θεραπεύει όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα Είναι ασθένειες που τις δημιουργεί ο ίδιος ο οργανι-σμός λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού Ο χυμός αλόης είναι άριστος σύμμαχος κατά τη διάρκεια μικρής ή μακράς δίαιταςπαρέχει πολύ σημαντικά ζωτικά συστατικά και βοηθάει τον μεταβολισμόΜελέτη του 1997 από το πανεπιστήμιο του Texas δείχνει ότι η αλόη μακραίνει τη ζωή και μικραίνει τη συχνότητα ασθενειώνΟ χυμόςτης αλόης πίνεται προληπτικά ακόμα και αν δεν υπάρχει κάποια ασθένεια 2-3 φορές τη μέρα από 30 ml είναι αρκετά για να ζήσετετις ιδιαίτερες ιδιότητες τηςΗ αλόη είναι μια σημαντική ελπίδα για το μέλλον σε εποχές που θα έρθουν και επιδημίες που θα λάβουν χώρα και τα κλασικά φάρ-μακα θα αποτύχουν

Πηγή Περιοδικό laquoΥγεία και ευεξίαraquo του Αρτινού εκδότη Αλέξανδου Λαλάκου

Ζωές πλασμάτων που δε ζουν σε ένα παράλληλο

σύμπαν αλλά συγχρόνως με εμάς Ζωές ζωντα-

νών οργανισμών που χαίρονται λυπούνται αισθά-

νονται έχουν θέληση για τη ζωή όπως ακριβώς

εμείς τα ανώτερα θηλαστικά οι Άνθρωποι

Εμείς οι άνθρωποι που έχουμε ανώτερη νοημοσύνη

μπορούμε να έχουμε τα ζώα είτε στην υπηρεσία μας

είτε στα σπίτια μας είτε στα κτήματά μας Οι άνθρω-

ποι είμαστε εκείνοι που κινούμε τα νήματα που φροντίζουμε για όλα τα υπόλοιπα ζώα

Αυτή η γωνιά θα προσπαθήσει να σας ενημερώνει για όλα τα τεκταινόμενα σε επίπεδο του Δήμου μας Να σας κρατάει σε επαφή με τα

συμβάντα που αφορούν τους φίλους μας τα Ζώα Δεν έχουν φωνή να μιλήσουν Δεν έχουν λόγο να εκφραστούν Το laquoΦιλοζωικό Σωμα-

τείο Άρταςraquo έχει ως στόχο τη συνεχή σας πληροφόρηση σε ότι αφορά το κομμάτι που πραγματεύεται

Όσα γνωρίζουμε εμείς επιθυμούμε να τα μεταφέρουμε και σε εσάς Ότι σχετικό με τα φιλοζωικά υποπίπτει στην αντίληψη σας θα σας

παρακαλούσαμε να μας το μεταφέρετε

laquoΟ πολιτισμός ενός λαού κρίνεται από τον τρόπο που συμπεριφέρεται στα ζώαraquo είπε ο μεγάλος Mahatma Ghandi

Εμείς λοιπόν θα αναφερόμαστε σε αυτές τις συμπεριφορές είτε αυτές είναι για κάτι καλό που συμβάλει στην ευζωία των ζώων ή στην

υιοθεσία τους είτε αυτό είναι κάτι κακό όπως η εγκατάλειψη η κακοποίηση ο βασανισμός

Πάντοτε τεκμηριωμένα σωστά βάσει των νέων νόμων που έχουν ψηφιστεί και σε συνεχή ενημέρωση και επικοινωνία με την αρμόδια

Υπηρεσία του Δήμου Αρταίων για τα ζητήματα που αναφύονται καθημερινά

Καλή μας αρχή λοιπόν Φιλοζωικό Σωματείο Άρτας

ΖωέςΖώων

Μια φορά και ένα κόσμημα

χειροποίητα κοσμηματα

Fb page Μια φορά και ένα κόσμημα

Βάσια Αττική τηλ 6988740710

(Απόφοιτη ΑΤΕΙ Πληροφορικης Άρτας)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 15

Έκφραση 16

Ηγυναίκα του Λωτ γύρισε και κοίταξε πίσω την ώρα της μεγάληςφυγής πληρώνοντας την ανυπακοή της στο Θεό και στον Λωτ

ενώ το μόνο που θέλησε ήταν να κρατήσει κάτι από τη μνήμη τηςπρογενέστερης ζωής της Τιμωρήθηκε κι έγινε στήλη άλατος για τοελάχιστο αυτό νεύμαπρος το παρελθόν τηςΗ Βεροιώτισσα Σοφία Καλογερίδου στις ιστορίες της συλλογήςτης laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo γεννάειμνήμεςμνήμες της προγενέστερης ζωής τηςαυτοβιογραφικά τηςστοιχείαξεθυμασμένες αναμνήσεις προσωπικές εμπειρίες και ντο-κουμέντα σιωπές και εξομολογήσεις ιστορίες συγγενών της λυ-τρωτικές ιστορίες απλών και καθημερινών ανθρώπων της γενέθλιαςγη της εσωτερικές διαδρομέςδιάφορες οπτικές γωνίες καταβύθισηστο χρόνο μικρή και μεγάλη ιστορία ιστορία και μυθοπλασία μνήμηκαι λήθη μια σειρά οπισθοδρομήσειςιστορίες παλιές και νέες πραγματικές και φανταστικές ιστορικά γεγονότα μνήμεςτης Μακε-δονικής γης της Βέροιας και του Μετόχι Προδρόμου της Ημαθίας Μια καταβύθιση στις σκοτεινές και φωτεινές πλευρές της πόλης τηςτου χωριού της και των ανθρώπων της Προνομιακές οι θέσεις τηςοξυδερκούς συγγραφέωςΣοφίας Καλογερίδου που στο μερικό βλέ-πει το σύνολο στο κομμάτι το όλο Επιχειρεί να παίξει με μνήμεςεπίμονες και λυτρωτικές είναι ένας νυγμός για το θλιβερό παρελ-θόν και το αγριεμένο σήμερα χωρίς να τιμωρηθεί και να γίνει στήληάλατος αλλά να επιβραβευτεί από τους απαιτητικούς αναγνώστεςτης καλής λογοτεχνίας διότι laquoχύνειraquo στους κοχλίες των αυτιών τωναναγνωστών όχι μόνο την προσωπική και οικογενειακή της ιστο-ρία αλλά και την ιστορία της Βέροιας Αυτός είναι ο ιδανικός τρόποςγια να μπορέσει κανείς να δώσει σάρκα και οστά σε μια πόλη καιαυτό το πετυχαίνει με τρόπο μνημειώδη η ίδια η συγγραφέας Αυτόδίνει απάντηση σε όσους αναρωτιούνται αν μπορεί μια πόλη ή έναχωριό να βιογραφηθεί όπως μια προσωπικότητα Μια βιογραφίαπόλης και μια αυτοβιογραφία που αντί να αναμασήσει με γλυκεράαισθήματα το απώτατο παρελθόν επιτρέποντας στη νοσταλγία νασαρώσει το πεδίο προτιμά να ζωγραφίσει με λαμπερά χρώματατην ιστορική κοινωνική και πολιτική σκευή τουΜε λαμπερά χρώ-ματα αλλά μακριά από εξιδανικεύσεις και αγιοποιήσειςΓιατί κανέναςσυγγραφέας και πολύ περισσότερο η Σοφία Καλογερίδου δεν είναιούτε παραγωγός ανακουφιστικών μύθων ούτε αγιογράφοςhellipΜια εξωτερική πρόκληση θα αφυπνίσει τις κοιμισμένες διαθέσεις καιαναμνήσεις της όπως συμβαίνει με τα ηφαίστειαhellipΌμως η Σοφία Καλογερίδου θα βρεθεί μπροστά σε μικροϊστορίεςκαι μεγαλοϊστορίες μεγάλης υπαρξιακής έντασης σκηνές που απο-καλύπτουν σχεδόν ψιθυριστά χωρίς τίποτα τομεγαλόφωνο το βαθύ ανθρώπινο δράμαΤότε που ζούσαμε hellip Σε χρόνια σέρτικα θυμω-μέναhellip Σαλοίκεκέδες οργανοπαίχτες γκαϊτα-τζήδες δεξιοτέχνες του κλαρίνου Πόντιοι τηςΒέροιας πνιγμένοι στον Αλιάκμονα ταΠιέριατο Βέρμιο βλαχογειτονιές της ΒέροιαςοΠρομηθέας- η δυτική συνοικία της ΒέροιαςΛαδόμυλοι της Βέροιαςη καραβέροια η Εληάτο σάλι του Αλιάκμοναθεές των τάπερταπερ-τζούδες κουνελοπνίχτες ο Τσονγκλασέ δηλω-σίες της Μακρονήσου ο Γράμμος και το ΒίτσιΜάυδες Παοτζήδες Σουμπερίτες Πουλικοί ηΜαρή και η Χαμαϊδή απόμαχοι καιμοναχικοίτραύματα του εμφυλίου εξιλεωτικέςπρακτικές χωρίς λύτρωση και από τη βαρβαρό-τητα ως την τρέλαγκαζοτενεκέδες με χρήματαστον απόπατο πάνω από το βόθρο γούνεςμινκ γυναίκες που γαυγίζουν γυναίκες που πε-ριμένουν τον άνδρα της ζωής τους δεκαοκτώολόκληρα χρόνια το πρώτο φιλί που ήταν το hellip

νεκροφίλημα ροδάκινα κράνα ρίγανη τσίπουρο ντουντουρμά-δες ρεβανί πεϊνερλί μαρμελάδες κεράσι φράουλακαιροδάκινοτζιρνίκια χαψίες (γάβροι) η Παναγία Εικοσιφοίνισσα καιπολλά άλλα Το διαβατήριο της συγγραφέως για τη διάσχιση του χρόνου καιτην προσπάθειά της για την κατάκτηση της μνήμης είναι το κάθετης διήγημα της συλλογής όχι το θεήλατο αλλά το καμωμένο μεγήινα υλικά το χειροποίητο που σπείρεται βλασταίνει και ανθίζειhellip Η Σοφία Καλογερίδου πρέπει όμως να γνωρίζει αυτό που λέει ομεγάλος Νορβηγός συγγραφέας Καρλ ΟύβεΚνάουσγκορντ laquoΗμνήμη δεν είναι αξιόπιστο μέγεθος μέσα στη ζωή Και δεν είναι εξαι-τίας του απλού γεγονότος ότι δεν βάζει ποτέ ως προτεραιότητά τηςτην αλήθεια Δεν είναι ποτέ η αναζήτηση της αλήθειας που καθορίζειεάν η μνήμη θα επαναφέρει ένα γεγονός με ακρίβεια ή όχιΗ αιτίαείναι το προσωπικό συμφέρον Η μνήμη είναι ύπουλη και χρησιμο-ποιεί τεχνάσματα αλλά όχι με τρόπο επιθετικό ή μοχθηρόΤο αντί-θετο κάνει ότι μπορεί για να κρατάει τον κάτοχότης ικανοποιημένοraquo Εικοσιεπτά διηγήματα μινιατούρεςΕικοσιεπτά διηγήματα μπονσάιΕικοσιεπτά διηγήματα με συντομία πυκνότητα αμεσότητα καικοφτή σαφήνειαΔεν μιλάμε για μινιμαλισμό αλλά για δωρικότητα Μικρή φόρμα Από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη μέχρι τον ΓιώργοΙωάννου η μικρή φόρμα ανέδειξε μάστορες στη της γλώσσας καιτου ύφους και χάρισε ανεπανάληπτες σελίδες στην ελληνική λο-γοτεχνίαΣε αυτή την γραμμή εντάσσεται και η συλλογή της Βεροι-ώτισσας ΣοφίαςΚαλογερίδου Γλώσσα ζωντανή δουλεμένη λιτή άμεση τρυφερή με λεπτές ποι-ητικές αποχρώσεις που εμπεριέχει ένα λεξιλογικό θησαυρό Λέξειςαπλές επιδέξια πλεγμένες αλλά και με ένα πνεύμα καθολικόπουπαράγει έναν ύμνο στη ζωή Οι τόποι μνήμης παραμένουν τόποι περισυλλογής υπόμνησηςανάμνησης και μαθημάτων για το μέλλον Το παρελθόν τόπων καιανθρώπων συνεχίζει να ζει στο παρόν διαμορφώνοντας και επη-ρεάζοντας τις ζωές τωνσημερινών ανθρώπωνΟι ιστορίες θέλουν απλώς να λέγονται Οι ιστορίες θέλουν πάντααπλώς να ειπωθούν Υπάρχει πάντα μια ιστορία που θέλει να ειπω-θεί Το μόνο που μπορεί ένας συγγραφέας να εμπιστευθεί είναι αυτάτα κύματα της παλίρροιας που σκάνε μέσα του την ιστορία δηλαδήπου θέλει να ειπωθεί Εσύ Σοφία Καλογερίδου αυτό έκανες εμπι-στεύτηκες την ίδια την πράξη της γραφής Και δεν ξέρω πόσο σε

αντάμειψε αλλά τις ιστορίες σου τις είπες Καιαυτό που έχτισες είναι διαχρονικό Εύχομαι μεόλη μου την καρδιά όσοι χειριστούν από εδώκαι πέρα την προώθηση της συλλογής των διη-γημάτων σου να τους δώσουν την ευκαιρία ναδιαβαστούν ώστε αυτό να επιβεβαιωθείΣπουδαίο βιβλίοΗ Σοφία Καλογερίδου γεννήθηκε το 1969 στηΒέροια όπου ζειΣπούδασε Ηλεκτρολόγος μη-χανικός στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκηςκαι τελείωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμασπουδών laquoΔημιουργική Γραφήraquo στο Πανεπι-στήμιο Δυτικής Μακεδονίας Είναι καθηγήτριαΠληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαί-δευσηΈχει διακριθεί σε εφτά διαγωνισμούς ενώ διηγήματά της περιέχονται σε τέσσεριςσυλλογικές εκδόσειςΑυτό είναι το πρώτο της βι-βλίο

Κώστας Τραχανάς

ΣΚαλογερίδου Διηγήματα

laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo Εκδόσεις Παράξενες Μέρες 2016 σελ 109

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 16

Έκφραση 17

Μrsquo αυτόν τον τίτλο που προκαλεί ερωτηματικά βάφτισε το πρώτο της βιβλίο μετά από δια-κρίσεις της σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις ηΒεροιώτισσα συγγραφέας Σοφία Καλογερίδου (φωτο)

Και επειδή ο τίτλος είναι συνήθως σημείο αναφοράς ενός βιβλίου ο συγκεκριμένος τίτλος μπορείνα λειτουργήσει για άλλους ελκυστικά με τη γοητεία που προκαλεί το παράξενο και για άλλουςαπωθητικά με την υποψία του ακατανόητουΗ Καλογερίδου διακινδύνευσε να συμβεί το δεύτερο επιμένοντας στον τίτλο έχοντας επίγνωσητης αξίας του βιβλίου της αλλά και γιατί είναι και η ίδια ίσως laquo ανυπότακτηraquo όπως ανυπότακτεςονομάζει τις ιστορίες του βιβλίου της και τους ήρωές του που επίμονα ζητούσαν να παραβιάσουντην καταπακτή της μνήμης και να βγουν στο φωςzogia-vivlio-kafe-sofia-kalogeridouΕίκοσι εφτά μικρά διηγήματα εκδόσεις Παράξενες Μέρες που ξεκινούν από το ελάχιστο τηςμισής σελίδας για να απλωθούν σε περισσότερες αλλά ποτέ πολλές σελίδες προκαλούν την ίδιααίσθηση με τα έργα μικρής φόρμας στην Τέχνη Η ουσία στο μικρό και λίγοΤο βιβλίο της είναι ένα βιβλίο μνήμης laquoΑφιερωμένο στη μάνα μου Μαρία και τη γιαγιά μου Σοφίαπου εγκαταβιώνουν στη μνήμη μουraquo γράφειΌμως η μνήμη όχημα που την οδηγεί στο χθες λειτουργεί και αντίστροφα φωτίζοντας συμπερι-φορές σημερινές ζωγραφίζοντας έτσι την ανθρωπογεωγραφία των τελευταίων πενήντα χρόνων

Οι ήρωές της που κινούνται στο χώρο της Μακεδονίας και συγκεκριμένα γύρω από τη Βέροια στα χωριά του Αλιάκμονα ndash laquoΤα παι-δικά καλοκαίρια τα πέρασα στο μικροσκοπικό χωριό μου το Μετόχι Ημαθίας και αν και νιώθω πολίτης του κόσμου τα χώματα τουτόπου αυτού με συγκινούν ιδιαίτεραraquo- είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που περνούν από δίπλα μας χωρίς να τους προσέχουμεή το αντίθετο τους προσέχουμε γιατί είναι πολύ διαφορετικοί καθώς ξεφεύγουν από το κοινωνικό statusΣυνήθως οι ήρωες των βιβλίων πλάθονται από τους συγγραφείς τους με έντονα χαρίσματα ή ελαττώματα ώστε να είναι ελκυστικοίγια τον αναγνώστη και να μπορεί να πλεχθεί γύρω τους ο μύθοςΟι περισσότεροι ήρωες της Καλογερίδου παρόλο που δεν διαθέτουν ούτε το χάρισμα ούτε το ελάττωμα σε μεγάλο βαθμό υψώνουντο μπόι τους με σημαία τη γνησιότητά τους διεκδικώντας κι αυτοί τη θέση τους στη γραφή

Πορτρέτα της καθημερινότητας με γρήγορες και εύστοχες πινελιές αποτυπώνουν εξωτερικά και κυρίως εσωτερικά χαρακτηρι-στικά με μια δύναμη που ξαφνιάζει Νέοι γέροι παιδιά όλες οι ηλικίες έχουν τη θέση τους σrsquo αυτό το βιβλίοΟ Τσονγκλασέ που δίνει και το όνομά του στο βιβλίο ήρωας μόνο μισής σελίδας δεσπόζει ανάμεσα στα πορτρέτα με την τραγικό-τητά του καθώς εμείς οι άλλοι δεν μπορούμε να μπούμε στο δικό του παράξενο κόσμο τόσο διαφορετικό από το δικό μας τονεκλογικευμένο χλευάζοντάς τονΗ Βουλάρα η Τσαπατσουλιστάν η τρελή που γάβγιζε ο Σίμος ο κεκές η laquoχήραraquo ερωμένη ο laquoδηλωσίαςraquo θείος ο άστεγος Νο 134ο κ Δημητράκης στο γηροκομείο η μικρή τσιγγάνα στο ναζιστικό στρατόπεδοhellip Κι όλοι αυτοί και άλλοι να σχηματίζουν ένα πολύ-χρωμο ψηφιδωτό με τη μοναξιά τους τα χαμένα όνειρα και τους αγώνες τους αλλά και με το πάθος τους για τη ζωή το γέλιο καιτο κλάμα τους τα σωστά και τα λάθη τουςΌλοι όμως καθαγιάζονται μέσα από τις συνθήκες που τους οδήγησαν στις πράξεις τους αφού η δημιουργός τους πάντα πίσω απότο laquoέτσιraquo ψάχνει το laquoγιατίraquoΟι ήρωές της είναι τόσο ζωντανοί ώστε κάποιοι απrsquo αυτούς θα άντεχαν και σε μια θεατρική ή σπονδυλωτή κινηματογραφική δια-σκευή δημιουργώντας ένα παράλληλο σύμπανΜια τοιχογραφία των απλών καθημερινών ανθρώπων φτιαγμένη από τα χρώματα της αλήθειας και της έμπνευσηςH αφήγηση της πολλές φορές χρησιμοποιεί το πρώτο πρόσωπο προσδίδοντας μια ιδιαίτερη αμεσότητα καθώς ο αφηγητής ο ση-μερινός Έλληνας βλέπει μέσα από το παράθυρο της μνήμης την ποντιακή του οικογένεια με τον αυθορμητισμό της τη γενναιοδωρίατα πείσματα και τις παραξενιές της που έπλασε αυτόν νοσταλγικό παρατηρητή του χθες αλλά δυστυχώς και άπραγο παρατηρητήτου σήμεραΌταν η αφήγηση μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπη μπορεί να φαίνεται πως αντανακλά αφηγήσεις άλλων περνά όμως από το ίδιοφίλτρο της ματιάς της πεζογράφου που την αφομοιώνει με την πρωτοπρόσωπη έτσι ώστε να μην ξεχωρίζεις πού ξεκινούν τα αυ-τοβιογραφικά στοιχεία και πού τελειώνουνΟ διάλογος όπου χρησιμοποιείται κερδίζει τον αναγνώστη καθώς κυλά με φυσικότητα χτίζοντας στέρεα τους χαρακτήρεςΟ λόγος της πυκνός δυνατός με αυστηρή επιλογή εκείνων των λέξεων που έχουν τη μεγαλύτερη εμβέλεια και είναι πιο κοντά σταπρόσωπα τον τόπο και την εποχή

Εκδόσεις Παράξενες ΜέρεςΤο τραγικό προβάλλει ανάγλυφα χωρίς τον παραμικρό μελοδραματισμό αλλά και χωρίς η ατμόσφαιρα ποτέ να βαραίνει αφούμια σπάνια αίσθηση χιούμορ διατρέχει όλο το βιβλίοΗ ίδια γράφει στον πρόλογο του βιβλίου της laquoΌταν έγραφα το βιβλίο έκλαψα και γέλασα Αν νιώσετε τον παλμό και την ανάσατου θα ήθελα να αφεθείτε στο συναίσθημά τουraquoΚαι έτσι πραγματικά συμβαίνει Αφήνεσαι στο συναίσθημά του αλλά και διακρίνεις με καθαρή ματιά μια νέα ταλαντούχα συγγραφέαμε δικό της προσωπικό ύφος και με μια πρωτότυπη συναρπαστική γραφήΗ Καλογερίδου λοιπόν μrsquo αυτό το πρώτο της βιβλίο δεν απέδειξε μόνο πως ξέρει να αφηγείται κερδίζοντας τον αναγνώστη Απέ-δειξε πολύ περισσότερο πως αγαπάει τον άνθρωπο πως τον ξέρει καλά και τον τιμά με τη γραφή της

Γράφει Η Δήμητρα Σμυρνή -Φιλόλογος

Σοφία καλογερίδου ldquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάrdquo

Ένα βιβλίο μνήμης που οδηγεί στο χτες Από τις εκδόσεις Παράξενες μέρες 2016

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 17

Έκφραση 18

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΚοινωνική Συνεταιριστική ΕπιχείρησηΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία που ανοίγει σε μια παράξενη εποχήΈνα καταφύγιο για τους νέους συγγραφείς που θέλουν να ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμοΈνα βλέμμα σrsquo αυτό που γίνεται εκεί έξω αυτό που συμβαίνει τώρα σε κάθε πόλη σε όλη τη χώρα σε όλο τον πλανήτηΣrsquo αυτό το σπίτι υπάρχει μια θέση για σημαντικά βιβλία που έλαμψαν στην εποχή τους και πρέπει να τα ξαναγνωρίσουμεΟι Παράξενες Μέρες είναι ένας ελληνικός εκδοτικός οίκος ανοιχτός στα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό Ελ-ληνικός επειδή ξεκινάμε από εδώ και ψάχνουμε πρώτα το δικό μας παρελθόν προσπαθούμε να διακρίνουμε το δικό μαςμέλλον αλλά το βλέμμα μας αγκαλιάζει όλο τον κόσμο Ακόμη περισσότερο αγαπάμε το διαφορετικό και πολεμάμε οτι-δήποτε σκοτεινιάζει ακόμη περισσότερο τις παράξενες μέρες μαςΈνας εκδοτικός οίκος που ανα-ζητάει συγγραφείς που έχουν κάτι σημαντικό να αφηγηθούν Θα διαβάσουμε με προσοχήκάθε κείμενο και θα αποφασίσουμε την έκδοσή του αν μας ενδιαφέρει ως αναγνώστες Αυτό και τίποτε άλλο θα είναι τοκριτήριό μας Τα βιβλία μας θα έχουν προσιτή τιμή και θα τα διαδίδουμε με ένα απλό δελτίο τύπου χωρίς προκάτ κριτικέςκαι ψεύτικα στολίδια Το ζήτημα για μας είναι να εκφράσουμε το σήμερα Αν το καταφέρουμε αυτό δεν έχουμε ανάγκητα κόλπα του μάνατζμεντ Εδώ μιλάμε για βιβλία Μιλάμε γιrsquo αυτό που αγαπάμε Μιλάμε για το σήμεραΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ

Ένας εκδοτικός οίκος που εκμεταλλεύεται την αγωνία και τα όνειρα των νέων συγγραφέωνΈνας εκδοτικός οίκος που laquoπουλάειraquo προκαταβολικά το βιβλίο στον ίδιο τον συγγραφέαΈνας εκδοτικός οίκος που διαπλέκεται με κυκλώματα προώθησης laquoδημιουργώνraquo που ξεκινούν από την πιο απλή μορφήlaquoτου γνωστού μας παιδιούraquo και φτάνoυν μέχρι τα εξειδικευμένα συστήματα προώθησης και καθιέρωσης συγγραφέων μετη μέθοδο του (διαφημιστικού) σωλήναΈνας εκδοτικός οίκος που προτάσσει τις ανάγκες του management από την αγάπη για τη γραφή και τα βιβλίαΠαράξενες μέρες για εκδόσειςΜπορεί να είναι παράξενες οι μέρες Και πότε δεν ήταν Αλλά και τώρα και πάντα έχουμε ανάγκη τα βιβλίαΓια να αντέ-

ξουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ομορφύνουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ονειρευτούμε έναν καλύτεροΜε ποιον τρόποΠρο-σφέροντας αυτό που αξίζει να διαβάσετεΕίμαστε εδώ και σας περιμένουμε Συγγραφείς με ταλέντο και εμμονές (μπορείκαι με το χάρισμα) παράξενοι γραφιάδες μανιακοί αναγνώστες και απλοί βιβλιοφάγοιΕίμαστε εδώ για να σας φέρουμεκοντά Και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε περισσότερο στη ζωήΜπορεί να επιβιώσει κάποιος έτσιΠοιος ξέρει Αλλάαξίζει τον κόπο να δοκιμάσουμε

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία

ΟΠολιτιστικός Σύλλογος Παραδο-σιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo δρα-

στηριοποιείται στο βόρειο τμήμα τηςΛέσβου και από το 2012 έχει επεκτείνειτις δραστηριότητές του και στηνΑθήνα ιδρύοντας το πρώτο του - αυ-τόνομο- παράρτημα στο Νέο ΗράκλειοΑττικής Βασικός άξονας των δραστη-ριοτήτων του Παραρτήματος είναι ηεκμάθηση παραδοσιακών χορών απόόλη την Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα λει-τουργούν και τμήματα μοντέρνουχορού γυμναστικής εκμάθησης παρα-δοσιακών οργάνων και τραγουδιούκαθώς και τμήμα θεάτρου Υπεύθυνοςτων χορευτικών τμημάτων είναι ο Γρη-γόρης Γρηγορίου με καταγωγή απότον Μόλυβο της Λέσβου Με σύμβολότου το κάστρο της Μήθυμνας ο laquoΜό-λυβοςraquo έχει ως στόχο την προστασίακαι τη διάδοση της πλούσιας κληρονο-μιάς του τόπου μας Η προσέγγιση τηςπαράδοσης μέσα από το χορό τη μου-

σική το τραγούδι και τα δρώμενα είναι για τα μέλη του ο ορίζοντας εκείνος μέσα από τον οποίο θεραπεύουν αρνητικές όψεις του σύγχρονουπολιτισμού δρώντας συλλογικά και με πνεύμα εθελοντισμού Στις 10 Αυγούστου 2016 το Παράρτημα θα δώσει και φέτος το καθιερωμένοραντεβού του και θα ανταμώσει τον μητρικό Σύλλογο στο Κάστρο του Μολύβου στη Λέσβο στο 16ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Μή-θυμνας ενώ το φθινόπωρο στις 15 Σεπτεμβρίου στο Ν Ηράκλειο Αττικής θα παρουσιάσει χορούς από όλη την Ελλάδα στα laquoΗράκλεια2016raquo Ας ανταμώνουμε πάντα με χορούς και τραγούδια

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδοσιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσα από το χορό

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 18

Έκφραση 19

Αναζητώντας την Άρτα

Γυρίζω από πλατεία σε πλατεία Κάθομαι σεκάποιο παγκάκι για λίγο κι απέ σε κάποιο laquoκαφέ raquoΔεν υπάρχουν πια εκείνα τα παραδο-σιακά καφενεία με τα στρογγυλά τσίγκινατραπεζάκια άλλα με το ξεβαμμένο πράσινο ήτο μπλε Μερικά τους σκουριασμένα έναγύρωΚοιτάζω τις πόρτες μία ndash μία σα νάναι να θυ-μηθώ ένα άνοιγμα που πίσω του περίμενε ηhellipνα μου δώσει τάχα την άλγεβραΣτην έκτη σελίδα ψιθυρίζει Ναι εκεί υπάρχει με μολύβι Σ` αγαπώ Στη στροφή της ανηφόρας για τα προσφυ-

γικά σηκώνω μια πέτρα να βρω από κάτω ανκάποια από τις πατημασιές του χρόνου ξέ-φυγε από την ισοπεδωτική μανία της ασφάλ-τουΆδικα ψάχνεις λέει Καιρό που μετακόμισαναπό τα μάτια ndashπλημμυρίζανε κάθε τόσο πουφοβήθηκαν- στην καρδιά κι από κει ndashούτεπου τις χώραγε-κόνεψαν σε μια ξεχασμένηάκρια του νου κι έρχονται απρόσκλητες λευ-κοντυμένες οπτασίες στο φεγγαρόφωτο τουΜάηΚάθομαι να πιω ένα ούζο Γύρω ndashτριγύρω

άγνωστα πρόσωπα Νέοι οι περισσότεροιΜε τα σκισμένα ndash ξεβαμμένα τζιν σακουλια-σμένα στα γόνατα και τα μπράτσα γεμάτατατουάζ σαν κατάδικοι που δραπέτευσαναπό κάποιο κάτεργοΓυρίζω τρέχοντας πίσω να θυμηθώ Αφηνιά-

ζει ο νους Στου Σκαντάλη- είχε πει Περίμενέμε θα ρθώ με τηhellipτάχα να σου φέρω τη με-τάφραση του Λυσία Να κοιτάξεις στο τέλος-Είστε ξένος -με ρωτάει η ευγενική περιέρ-

γεια του μοναχικού πελάτη πρωινού όπως κιεγώ από το διπλανό τραπέζιΝαι λέω ξένος Περαστικός για την ΆρταΜε κοιτάζει περίεργα Μα είστε στην Άρτα ndash

λέει Εδώ είναι η Άρτα-Α λέτε για την πλατεία Τα κτήρια Την οδό

Σκουφά Το ουζερί του Κακαβά η πλατείαΚιλκίς Αυτά ναι είναι εδώ Όμως τα άλλαhellip- Τα άλλα Μήπως ψάχνετε για την Παναγίατην Παρηγορίτισσα Καλέ μου Αρτινέ Όχι δεν ψάχνω την Πανα-γία την ΠαρηγορίτισσαΑυτή ούτε που ξέρω ποια είναι Ψάχνω γιατην Παριορίτσα για το Μονοπλιό Για την Κασοπίτρα -----------Δυο τραπεζάκια πιο κει ένας γεροπαλαιός

μετράει χάντρες στο κεχριμπάρι του και νοι-ώθω πως έχει στήσει αφτί Με κοχεύει κιόλαςμε μισόκλειστα μάτια-Αυτά δεν υπάρχουν πια-επεμβαίνει Κερνάςένα τσίπουρο να σου πω που θα τα βρειςΣηκώνεται κι έρχεται δίπλα μου Ανασηκώ-

νει το κασκέτο του και σκύβει δίπλα στ `αφτίμου Μέσα στη ψυχή σου-λέειΜόνο εκεί

5-6-16Σταύρος Ιντζεγιάννης-συγγραφέας-

ποιητής -δημοσιογράφος-ένας Αρτινόςνέος hellip87 ετών που ζει στην Πάτρα

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο Μας βάλαν σε μια βάρκαΚαι δυνατή βροχή Μου δώσαν δυο κουπιάΜε σύραν δουλεμπόροι μας είπαν δρόμο τώρα Το Αιγαίο να διαβώ Χτυπάτε για στεριά

Το κύμα μεγαλώνει αδειάζαμε με βάρδιεςΚαι τρέμει το σκαρί με χίλιες προσευχέςΝερό στην βάρκα μπαίνει περνούσαν και οι ώρες Γιατί είμαστε αρκετοί Μα πουθενά ακτές

Κλαίμε όλοι την Συρία Κλαίμε όλοι την Συρία Και την κεντρική Ασία και όλα τα μικρά παιδάκιαΚλαίμε τους αδικημένους κλαίμε μάνες πατεράδεςΤου Αιγαίου τους πνιγμένους Και τα΄αβάπτιστα μωράκια

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο σαν ήρθε η άλλη μέραΈνα κύμα σαν βουνό έβλεπα μόνο ουρανόΜας έκοψε στην μέση χαθήκαν οι συντρόφοιΤην βάρκα μας στα δυο και κλάμα ως τον θεό

Μας μάζεψαν οι ναύτες με πήγαν στην ΕλλάδαΣε πλοίο φορτηγό τα σύνορα κλειστάΤι απογίναν οι άλλοι την νύχτα δεν κοιμάμαιΔεν ξέρω να σας πω Τι γίναν τα παιδιά

Στέλιος Τσίκος επιγραφές - ποιητής στιχουργός

Οδημόσιος έπαι-νος η αναγνώ-

ριση και η ανάδειξηηθικών αξιών στιςμέρες μας είναι τοαπαραίτητο ανά-χωμα πολιτισμούστην ανθρώπινη πο-ρεία μαςΑκέραιοι άνθρωποι ανάμεσά μας κόντρα στο κυνήγι του πλούτου τη φρίκητης βίας και την αναλγησία της ατομικής επιβίωσης και υπεροχής προτά-σουν το ανάστημά τουςΑραιά μεν αλλά η αρετή καταφέρνει να γλιστράει και στις μέρες μας με αληθι-νές λέξεις και μεγάλους συμβολισμούς όταν στην πράξη ξεπερνά τα προ-φανή και απλώνει διακριτικά τις ανθρώπινες ευαισθησίεςΔεν διδάσκεται και δεν κωδικοποιείται η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη Κουβα-λιέται μέσα μας και οριοθετεί τη ζωή μας Δεν αντέχεται όλος αυτός ο πόνοςπου βιώνει σήμερα η γενιά μας χωρίς τους Σαμαρείτες μαςΈνας σύγχρονος Σαμαρείτης ήταν και ο οδηγός του Υπεραστικού ΚΤΕΛΆρτας με το λεωφορείο Νο 44 Υπέργηρος συνταξιούχος στις 30052016 πουέκανε τη διαδρομή για το χωριό του λησμόνησε το τσαντάκι του κατεβαίνον-τας δίπλα στο κάθισμα με την μηνιάτικη σύνταξη μέσα βιβλιάρια του και άλλαπολύτιμα προσωπικά είδηΟ τίμιος οδηγός και αφού περιπλανήθηκε σε άλλα δρομολόγια το τσαντάκιαναζήτησε τον επιβάτη για να παραδώσει αυτούσιο το περιεχόμενό του Ηπράξη της ανεύρεσης και της επιστροφής αποκτά ιδιαίτερη δυναμική καιηθικό έρεισμα και από το γεγονός ότι όχι μόνο δεν δέχθηκε ένα συμβολικό φι-λοδώρημα αλλά είπε ο εξαίρετος οδηγός ότι ήταν ευτυχής στιγμή για τον ίδιονα μοιραστεί την χαρά με τον απαρηγόρητο-ευτυχώς για λίγο- συνταξιούχοΗ ζωή του καθενός μας λοιπόν είναι ότι δίνουμε και οι μικρές αυτές ιστορίεςθέλουμε να επαναλαμβάνονται για να κρατά ο κόσμος και την ομορφιά τουΟ έντιμος και ευγενικός πολίτης ξέρει να αφήνει καλό και μεγάλο ίχνος στηνπερπατησιά του γιατί ακούει δυνατά τη φωνή της συνείδησής του Σε ευχαρι-στούμε θερμά οδηγέ Στέλιο και ο μπάρμπα Κώστας θα σε περιμένει στομικρό καφενεδάκι του χωριού του για ένα καφέ βαρύ γλυκό και πολύ κουβένταόπως παλιά

Ο ανηψιός του ΤΑΚΗΣ ΝΤΑΛΑΣ

Ένας άλλος κόσμος

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 19

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 14

1 Τρώτε συνειδητά Και μόνο όταν είστε σίγουροι ότι πραγματικά πεινάτεhellip Μην αφήνετετο άγχος ή την συνήθεια της καθημερινότητας να σας παρασύρειhellip Κλείστε την τηλεόρασηή τον υπολογιστή και απολαύστε το γεύμα σαςhellip2 Ξεκινήστε την ημέρα σας με ένα πρωινό πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και φυσικά σάκ-χαρα που θα σας δώσει ενέργεια και καλύτερη διάθεση για αρκετές ώρες3 Κάντε ένα διάλειμμα για κίνηση Βγείτε μια βόλτα και απολαύστε 15-20 λεπτά περπάτημαή βρείτε μια δραστηριότητα που σας ευχαριστεί και προσκαλέστε έναν φίλο4 Μειώστε τις μερίδες ndash Αυξήστε την συχνότητα των γευμάτων ndash Προσέξτε την σύστασηhellipΚατά μέσο όρο τα σημερινά σπιτικά φαγητά έχουν 63 περισσότερες θερμίδες απrsquo ότιείχαν 10 χρόνια πρινhellip5 Φροντίστε να ενυδατώνεται σωστά καθημερινά τον οργανισμό σαςhellip Έχει ανάγκη απόαρκετό νερό για να λειτουργεί κανονικά

6 Προσοχή στο χρώμαhellip Τρώτε πολλά λαχανικά και φρούτα έντονου χρώματος κεράσια μούρα ρόδια σταφύλια καρότοσπανάκι σαλάτα ντομάτες πιπεριέςhellip Όσο πιο βαθύ το χρώμα τουςhellip τόσο μεγαλύτερη η ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιώνπου περιέχουνhellip7 Αντί των λιπαρών άσπρων και κίτρινων τυριών που καταναλώνατε έως τώρα προτιμήστε κάποια με χαμηλή περιεκτικότηταλίπους αλλά εξίσου γευστικά πχ τυρί Cottage κατίκι Δομοκού άσπρο τυρί χαμηλών λιπαρών ανθότυρο μυζήθρα κλπ8 Τα μυρωδικά στο φαγητό όπως η δάφνη το γαρίφαλο και η κανέλα πέρα από τις γευστικές έχουν και άλλες επιδράσειςhellipΤα αιθέρια έλαιά τους που απελευθερώνονται κατά το μαγείρεμα έχουν αντιοξειδωτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες 9 Ο ΕΠΑΡΚΗΣ ΥΠΝΟΣ είναι ζωτικής σημασίας για το ανοσοποιητικό μας σύστημαhellip Μερικοί διαβιβαστές υπεύθυνοι για τονύπνο ασκούν μία διεγερτική δράση ακόμη και στους διαβιβαστές του ανοσοποιητικού10 Για όλους όσους ξεφύγατε από το πρόγραμμα σας τις προηγούμενες ημέρεςhellip μην τιμωρείτε τον εαυτό σας φτάνονταςσε υπερβολές και εξαντλητικές δίαιτεςhellip Απλά ακολουθήστε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο και καταναλώστε αρκετά υγρά

10 Συμβουλές

για μια

καλύτερη

ζωή

Θεπαπείααπό τηφύσηΗ αλόη

Επουλώνει πληγές τραύματα και εγκαύματα γρήγορα σε ανθρώπους και ζώα Γιrsquo αυτό το λόγο και χρησιμοποιείτε για την επούλωσηουλών μετά από εγχειρήσεις με επάλειψη gel αλόης αλλά και προληπτικά σε έγκυες για να μην αφήσουν σημάδια ραγάδες μετά τηνεγκυμοσύνη Επίσης είναι ιδανική για την περιποίηση και την πρόληψη δημιουργίας ουλών στην ακμή Η αλόη σταματάει την ουλί-τιδα μέσα σε 1 εβδομάδα όταν χρησιμοποιείτε σε οδοντόκρεμα διορθώνει προβλήματα στα ούλα και προλαμβάνει της ασθένεια πε-ριοδοντίτιδα ειδικά με οδοντόκρεμα που εκτός από αλόη περιέχει και πρόποληΈχει αντιαλλεργιογόνο δράση βοηθώντας τον οργανισμό να απορροφά καλύτερα τις ουσίες που μας προκαλούν αλλεργίες Επίσης ηαλόη είναι υποαλλεργική για το 99999 των ανθρώπων Η αλόη βελτιώνει το άσθμα μετά από συνεχή λήψη 6 μηνών αν και τα απο-τελέσματα αρχίζουν να φαίνονται ακόμα και από τον πρώτο μήνα με αντίστοιχη μείωση των εισπνεόμενων φαρμάκωνΈχει ευεργετική δράση στο έντερο Θαυματουργή στην κολίτιδα και τη δυσκοιλιότητα φουσκώματα και μυκητιάσεις Για προχωρη-μένη δυσκοιλιότητα διαλύστε 300 ml χυμού αλόης σε περίπου ένα λίτρο νερό και πιείτε το ανά διαστήματα μέσα σε μια ημέρα καιγια 3 ημέρες τουλάχιστοΕίναι η καλύτερη φίλη των φαρμάκων Βοηθάει τα φάρμακα να λειτουργήσουν καλύτερα και δεν έχει καμία παρενέργεια ούτε αλλη-λεπιδράσεις με αυτάΜειώνει το ζάχαρο στους διαβητικούς Ειδικά στον γεροντικό διαβήτη (τύπου ΙΙ) τα αποτελέσματα είναι θαυματουργά και φαίνονταισε 20 ημέρες εώς 2 μήνες Σε αυτή την περίπτωση ξεκινάτε την αλόη μαζί με τα φάρμακα αλλά όσο το ζάχαρο κατεβαίνει

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 14

Έκφραση 15

σε συνεννόηση με το γιατρό σας μειώνετε σταδιακά τα φάρμακαΜειώνει την χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια μέσα σε λίγες εβδομάδες χρήσης του χυμού Επίσης μειώνει την πίεση σε περίπτωσηυπέρτασηςΣταματάει την τριχόπτωση που προέρχεται από άγχος με το σαμπουάν αλόης και το ειδικό σπρέι αλόης με βότανα σαν μάσκα πουδεν ξεβγάζεταιΘεραπεύει το έλκος στομάχου και τις γαστροπεπτικές διαταραχές ακόμα και χωρίς τη χρήση φαρμάκων Προστατεύει το στομάχιαπό φάρμακα που το επιβαρύνουν και βοηθάει τη χώνεψη Ηρεμεί ξινίλες ρεψίματα και διάφορες διαταραχές Επίσης σταματά τηνγαστροοισοφαγική παλινδρόμησηΟ χυμός της Αλόης μπορεί να πίνεται καθημερινά και ισόβια σε μικρές ποσότητες 60- 100ml καθημερινά σε 2 ή 3 δόσεις Στις μισέςποσότητες είναι ο ιδανικός χυμός για τα παιδιά Μπορεί να διαλυθεί σε νερό ή χυμό ή χλιαρό τσάιΗ αλόη σκοτώνει το μύκητα που δημιουργεί την κολπίτιδα στα γυναικεία γεννητικά όργανα Επίσης είναι ευεργετική στιςουρολοιμώ-ξεις ακόμα και αν αυτές είναι χρόνιεςΕίναι ο απόλυτος σύμμαχος στην καθημερινή υγιεινή των ευαίσθητων περιοχώνΟ χυμός της αλόης πρέπει να καταναλώνεται συστηματικά από τους καπνιστές Είναι απαραίτητη η χρήσηAloeVeraLeaf της σε αυτήτην περίπτωση Βοηθάει τον οργανισμό μέσα από τα τριχοειδή να καθαρίσει τα εκατοντάδες δηλητήρια που κολλάνε στους πνεύμο-νες και πρέπει να απομακρυνθούν άμεσα από τον οργανισμό Προλαμβάνει τις καρκινογενέσεις που δημιουργούνται στον οργανισμόαπό τις ουσίες του τσιγάρου όπως η φορμαλδεΰδη το βενζόλιο και το μονοξείδιο του άνθρακαΟ χυμός της αλόης χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θεραπεία των αιμορροΐδων και του πόνου ή του κνησμού που αυτές δημι-ουργούν Με τη χρήση του χυμού του σπρέι άμεσης δράσης και της κρέμας με πρόπολη θεραπεύονται διάφορες δερματοπάθειεςόπως δερματίτιδα έκζεμα ή ψωρίαση Ειδικά για την ψωρίαση η Αλόη αποτελεί μία από τις πιο σίγουρες θεραπείες Υποχωρεί μέχρικαι 95 μέσα σε 2 -8 μήνες Τα αποτελέσματα όμως φαίνονται από το πρώτο 20ήμεροΜέσα από αυτή τη δράση της η αλόη θεραπεύει όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα Είναι ασθένειες που τις δημιουργεί ο ίδιος ο οργανι-σμός λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού Ο χυμός αλόης είναι άριστος σύμμαχος κατά τη διάρκεια μικρής ή μακράς δίαιταςπαρέχει πολύ σημαντικά ζωτικά συστατικά και βοηθάει τον μεταβολισμόΜελέτη του 1997 από το πανεπιστήμιο του Texas δείχνει ότι η αλόη μακραίνει τη ζωή και μικραίνει τη συχνότητα ασθενειώνΟ χυμόςτης αλόης πίνεται προληπτικά ακόμα και αν δεν υπάρχει κάποια ασθένεια 2-3 φορές τη μέρα από 30 ml είναι αρκετά για να ζήσετετις ιδιαίτερες ιδιότητες τηςΗ αλόη είναι μια σημαντική ελπίδα για το μέλλον σε εποχές που θα έρθουν και επιδημίες που θα λάβουν χώρα και τα κλασικά φάρ-μακα θα αποτύχουν

Πηγή Περιοδικό laquoΥγεία και ευεξίαraquo του Αρτινού εκδότη Αλέξανδου Λαλάκου

Ζωές πλασμάτων που δε ζουν σε ένα παράλληλο

σύμπαν αλλά συγχρόνως με εμάς Ζωές ζωντα-

νών οργανισμών που χαίρονται λυπούνται αισθά-

νονται έχουν θέληση για τη ζωή όπως ακριβώς

εμείς τα ανώτερα θηλαστικά οι Άνθρωποι

Εμείς οι άνθρωποι που έχουμε ανώτερη νοημοσύνη

μπορούμε να έχουμε τα ζώα είτε στην υπηρεσία μας

είτε στα σπίτια μας είτε στα κτήματά μας Οι άνθρω-

ποι είμαστε εκείνοι που κινούμε τα νήματα που φροντίζουμε για όλα τα υπόλοιπα ζώα

Αυτή η γωνιά θα προσπαθήσει να σας ενημερώνει για όλα τα τεκταινόμενα σε επίπεδο του Δήμου μας Να σας κρατάει σε επαφή με τα

συμβάντα που αφορούν τους φίλους μας τα Ζώα Δεν έχουν φωνή να μιλήσουν Δεν έχουν λόγο να εκφραστούν Το laquoΦιλοζωικό Σωμα-

τείο Άρταςraquo έχει ως στόχο τη συνεχή σας πληροφόρηση σε ότι αφορά το κομμάτι που πραγματεύεται

Όσα γνωρίζουμε εμείς επιθυμούμε να τα μεταφέρουμε και σε εσάς Ότι σχετικό με τα φιλοζωικά υποπίπτει στην αντίληψη σας θα σας

παρακαλούσαμε να μας το μεταφέρετε

laquoΟ πολιτισμός ενός λαού κρίνεται από τον τρόπο που συμπεριφέρεται στα ζώαraquo είπε ο μεγάλος Mahatma Ghandi

Εμείς λοιπόν θα αναφερόμαστε σε αυτές τις συμπεριφορές είτε αυτές είναι για κάτι καλό που συμβάλει στην ευζωία των ζώων ή στην

υιοθεσία τους είτε αυτό είναι κάτι κακό όπως η εγκατάλειψη η κακοποίηση ο βασανισμός

Πάντοτε τεκμηριωμένα σωστά βάσει των νέων νόμων που έχουν ψηφιστεί και σε συνεχή ενημέρωση και επικοινωνία με την αρμόδια

Υπηρεσία του Δήμου Αρταίων για τα ζητήματα που αναφύονται καθημερινά

Καλή μας αρχή λοιπόν Φιλοζωικό Σωματείο Άρτας

ΖωέςΖώων

Μια φορά και ένα κόσμημα

χειροποίητα κοσμηματα

Fb page Μια φορά και ένα κόσμημα

Βάσια Αττική τηλ 6988740710

(Απόφοιτη ΑΤΕΙ Πληροφορικης Άρτας)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 15

Έκφραση 16

Ηγυναίκα του Λωτ γύρισε και κοίταξε πίσω την ώρα της μεγάληςφυγής πληρώνοντας την ανυπακοή της στο Θεό και στον Λωτ

ενώ το μόνο που θέλησε ήταν να κρατήσει κάτι από τη μνήμη τηςπρογενέστερης ζωής της Τιμωρήθηκε κι έγινε στήλη άλατος για τοελάχιστο αυτό νεύμαπρος το παρελθόν τηςΗ Βεροιώτισσα Σοφία Καλογερίδου στις ιστορίες της συλλογήςτης laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo γεννάειμνήμεςμνήμες της προγενέστερης ζωής τηςαυτοβιογραφικά τηςστοιχείαξεθυμασμένες αναμνήσεις προσωπικές εμπειρίες και ντο-κουμέντα σιωπές και εξομολογήσεις ιστορίες συγγενών της λυ-τρωτικές ιστορίες απλών και καθημερινών ανθρώπων της γενέθλιαςγη της εσωτερικές διαδρομέςδιάφορες οπτικές γωνίες καταβύθισηστο χρόνο μικρή και μεγάλη ιστορία ιστορία και μυθοπλασία μνήμηκαι λήθη μια σειρά οπισθοδρομήσειςιστορίες παλιές και νέες πραγματικές και φανταστικές ιστορικά γεγονότα μνήμεςτης Μακε-δονικής γης της Βέροιας και του Μετόχι Προδρόμου της Ημαθίας Μια καταβύθιση στις σκοτεινές και φωτεινές πλευρές της πόλης τηςτου χωριού της και των ανθρώπων της Προνομιακές οι θέσεις τηςοξυδερκούς συγγραφέωςΣοφίας Καλογερίδου που στο μερικό βλέ-πει το σύνολο στο κομμάτι το όλο Επιχειρεί να παίξει με μνήμεςεπίμονες και λυτρωτικές είναι ένας νυγμός για το θλιβερό παρελ-θόν και το αγριεμένο σήμερα χωρίς να τιμωρηθεί και να γίνει στήληάλατος αλλά να επιβραβευτεί από τους απαιτητικούς αναγνώστεςτης καλής λογοτεχνίας διότι laquoχύνειraquo στους κοχλίες των αυτιών τωναναγνωστών όχι μόνο την προσωπική και οικογενειακή της ιστο-ρία αλλά και την ιστορία της Βέροιας Αυτός είναι ο ιδανικός τρόποςγια να μπορέσει κανείς να δώσει σάρκα και οστά σε μια πόλη καιαυτό το πετυχαίνει με τρόπο μνημειώδη η ίδια η συγγραφέας Αυτόδίνει απάντηση σε όσους αναρωτιούνται αν μπορεί μια πόλη ή έναχωριό να βιογραφηθεί όπως μια προσωπικότητα Μια βιογραφίαπόλης και μια αυτοβιογραφία που αντί να αναμασήσει με γλυκεράαισθήματα το απώτατο παρελθόν επιτρέποντας στη νοσταλγία νασαρώσει το πεδίο προτιμά να ζωγραφίσει με λαμπερά χρώματατην ιστορική κοινωνική και πολιτική σκευή τουΜε λαμπερά χρώ-ματα αλλά μακριά από εξιδανικεύσεις και αγιοποιήσειςΓιατί κανέναςσυγγραφέας και πολύ περισσότερο η Σοφία Καλογερίδου δεν είναιούτε παραγωγός ανακουφιστικών μύθων ούτε αγιογράφοςhellipΜια εξωτερική πρόκληση θα αφυπνίσει τις κοιμισμένες διαθέσεις καιαναμνήσεις της όπως συμβαίνει με τα ηφαίστειαhellipΌμως η Σοφία Καλογερίδου θα βρεθεί μπροστά σε μικροϊστορίεςκαι μεγαλοϊστορίες μεγάλης υπαρξιακής έντασης σκηνές που απο-καλύπτουν σχεδόν ψιθυριστά χωρίς τίποτα τομεγαλόφωνο το βαθύ ανθρώπινο δράμαΤότε που ζούσαμε hellip Σε χρόνια σέρτικα θυμω-μέναhellip Σαλοίκεκέδες οργανοπαίχτες γκαϊτα-τζήδες δεξιοτέχνες του κλαρίνου Πόντιοι τηςΒέροιας πνιγμένοι στον Αλιάκμονα ταΠιέριατο Βέρμιο βλαχογειτονιές της ΒέροιαςοΠρομηθέας- η δυτική συνοικία της ΒέροιαςΛαδόμυλοι της Βέροιαςη καραβέροια η Εληάτο σάλι του Αλιάκμοναθεές των τάπερταπερ-τζούδες κουνελοπνίχτες ο Τσονγκλασέ δηλω-σίες της Μακρονήσου ο Γράμμος και το ΒίτσιΜάυδες Παοτζήδες Σουμπερίτες Πουλικοί ηΜαρή και η Χαμαϊδή απόμαχοι καιμοναχικοίτραύματα του εμφυλίου εξιλεωτικέςπρακτικές χωρίς λύτρωση και από τη βαρβαρό-τητα ως την τρέλαγκαζοτενεκέδες με χρήματαστον απόπατο πάνω από το βόθρο γούνεςμινκ γυναίκες που γαυγίζουν γυναίκες που πε-ριμένουν τον άνδρα της ζωής τους δεκαοκτώολόκληρα χρόνια το πρώτο φιλί που ήταν το hellip

νεκροφίλημα ροδάκινα κράνα ρίγανη τσίπουρο ντουντουρμά-δες ρεβανί πεϊνερλί μαρμελάδες κεράσι φράουλακαιροδάκινοτζιρνίκια χαψίες (γάβροι) η Παναγία Εικοσιφοίνισσα καιπολλά άλλα Το διαβατήριο της συγγραφέως για τη διάσχιση του χρόνου καιτην προσπάθειά της για την κατάκτηση της μνήμης είναι το κάθετης διήγημα της συλλογής όχι το θεήλατο αλλά το καμωμένο μεγήινα υλικά το χειροποίητο που σπείρεται βλασταίνει και ανθίζειhellip Η Σοφία Καλογερίδου πρέπει όμως να γνωρίζει αυτό που λέει ομεγάλος Νορβηγός συγγραφέας Καρλ ΟύβεΚνάουσγκορντ laquoΗμνήμη δεν είναι αξιόπιστο μέγεθος μέσα στη ζωή Και δεν είναι εξαι-τίας του απλού γεγονότος ότι δεν βάζει ποτέ ως προτεραιότητά τηςτην αλήθεια Δεν είναι ποτέ η αναζήτηση της αλήθειας που καθορίζειεάν η μνήμη θα επαναφέρει ένα γεγονός με ακρίβεια ή όχιΗ αιτίαείναι το προσωπικό συμφέρον Η μνήμη είναι ύπουλη και χρησιμο-ποιεί τεχνάσματα αλλά όχι με τρόπο επιθετικό ή μοχθηρόΤο αντί-θετο κάνει ότι μπορεί για να κρατάει τον κάτοχότης ικανοποιημένοraquo Εικοσιεπτά διηγήματα μινιατούρεςΕικοσιεπτά διηγήματα μπονσάιΕικοσιεπτά διηγήματα με συντομία πυκνότητα αμεσότητα καικοφτή σαφήνειαΔεν μιλάμε για μινιμαλισμό αλλά για δωρικότητα Μικρή φόρμα Από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη μέχρι τον ΓιώργοΙωάννου η μικρή φόρμα ανέδειξε μάστορες στη της γλώσσας καιτου ύφους και χάρισε ανεπανάληπτες σελίδες στην ελληνική λο-γοτεχνίαΣε αυτή την γραμμή εντάσσεται και η συλλογή της Βεροι-ώτισσας ΣοφίαςΚαλογερίδου Γλώσσα ζωντανή δουλεμένη λιτή άμεση τρυφερή με λεπτές ποι-ητικές αποχρώσεις που εμπεριέχει ένα λεξιλογικό θησαυρό Λέξειςαπλές επιδέξια πλεγμένες αλλά και με ένα πνεύμα καθολικόπουπαράγει έναν ύμνο στη ζωή Οι τόποι μνήμης παραμένουν τόποι περισυλλογής υπόμνησηςανάμνησης και μαθημάτων για το μέλλον Το παρελθόν τόπων καιανθρώπων συνεχίζει να ζει στο παρόν διαμορφώνοντας και επη-ρεάζοντας τις ζωές τωνσημερινών ανθρώπωνΟι ιστορίες θέλουν απλώς να λέγονται Οι ιστορίες θέλουν πάντααπλώς να ειπωθούν Υπάρχει πάντα μια ιστορία που θέλει να ειπω-θεί Το μόνο που μπορεί ένας συγγραφέας να εμπιστευθεί είναι αυτάτα κύματα της παλίρροιας που σκάνε μέσα του την ιστορία δηλαδήπου θέλει να ειπωθεί Εσύ Σοφία Καλογερίδου αυτό έκανες εμπι-στεύτηκες την ίδια την πράξη της γραφής Και δεν ξέρω πόσο σε

αντάμειψε αλλά τις ιστορίες σου τις είπες Καιαυτό που έχτισες είναι διαχρονικό Εύχομαι μεόλη μου την καρδιά όσοι χειριστούν από εδώκαι πέρα την προώθηση της συλλογής των διη-γημάτων σου να τους δώσουν την ευκαιρία ναδιαβαστούν ώστε αυτό να επιβεβαιωθείΣπουδαίο βιβλίοΗ Σοφία Καλογερίδου γεννήθηκε το 1969 στηΒέροια όπου ζειΣπούδασε Ηλεκτρολόγος μη-χανικός στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκηςκαι τελείωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμασπουδών laquoΔημιουργική Γραφήraquo στο Πανεπι-στήμιο Δυτικής Μακεδονίας Είναι καθηγήτριαΠληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαί-δευσηΈχει διακριθεί σε εφτά διαγωνισμούς ενώ διηγήματά της περιέχονται σε τέσσεριςσυλλογικές εκδόσειςΑυτό είναι το πρώτο της βι-βλίο

Κώστας Τραχανάς

ΣΚαλογερίδου Διηγήματα

laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo Εκδόσεις Παράξενες Μέρες 2016 σελ 109

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 16

Έκφραση 17

Μrsquo αυτόν τον τίτλο που προκαλεί ερωτηματικά βάφτισε το πρώτο της βιβλίο μετά από δια-κρίσεις της σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις ηΒεροιώτισσα συγγραφέας Σοφία Καλογερίδου (φωτο)

Και επειδή ο τίτλος είναι συνήθως σημείο αναφοράς ενός βιβλίου ο συγκεκριμένος τίτλος μπορείνα λειτουργήσει για άλλους ελκυστικά με τη γοητεία που προκαλεί το παράξενο και για άλλουςαπωθητικά με την υποψία του ακατανόητουΗ Καλογερίδου διακινδύνευσε να συμβεί το δεύτερο επιμένοντας στον τίτλο έχοντας επίγνωσητης αξίας του βιβλίου της αλλά και γιατί είναι και η ίδια ίσως laquo ανυπότακτηraquo όπως ανυπότακτεςονομάζει τις ιστορίες του βιβλίου της και τους ήρωές του που επίμονα ζητούσαν να παραβιάσουντην καταπακτή της μνήμης και να βγουν στο φωςzogia-vivlio-kafe-sofia-kalogeridouΕίκοσι εφτά μικρά διηγήματα εκδόσεις Παράξενες Μέρες που ξεκινούν από το ελάχιστο τηςμισής σελίδας για να απλωθούν σε περισσότερες αλλά ποτέ πολλές σελίδες προκαλούν την ίδιααίσθηση με τα έργα μικρής φόρμας στην Τέχνη Η ουσία στο μικρό και λίγοΤο βιβλίο της είναι ένα βιβλίο μνήμης laquoΑφιερωμένο στη μάνα μου Μαρία και τη γιαγιά μου Σοφίαπου εγκαταβιώνουν στη μνήμη μουraquo γράφειΌμως η μνήμη όχημα που την οδηγεί στο χθες λειτουργεί και αντίστροφα φωτίζοντας συμπερι-φορές σημερινές ζωγραφίζοντας έτσι την ανθρωπογεωγραφία των τελευταίων πενήντα χρόνων

Οι ήρωές της που κινούνται στο χώρο της Μακεδονίας και συγκεκριμένα γύρω από τη Βέροια στα χωριά του Αλιάκμονα ndash laquoΤα παι-δικά καλοκαίρια τα πέρασα στο μικροσκοπικό χωριό μου το Μετόχι Ημαθίας και αν και νιώθω πολίτης του κόσμου τα χώματα τουτόπου αυτού με συγκινούν ιδιαίτεραraquo- είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που περνούν από δίπλα μας χωρίς να τους προσέχουμεή το αντίθετο τους προσέχουμε γιατί είναι πολύ διαφορετικοί καθώς ξεφεύγουν από το κοινωνικό statusΣυνήθως οι ήρωες των βιβλίων πλάθονται από τους συγγραφείς τους με έντονα χαρίσματα ή ελαττώματα ώστε να είναι ελκυστικοίγια τον αναγνώστη και να μπορεί να πλεχθεί γύρω τους ο μύθοςΟι περισσότεροι ήρωες της Καλογερίδου παρόλο που δεν διαθέτουν ούτε το χάρισμα ούτε το ελάττωμα σε μεγάλο βαθμό υψώνουντο μπόι τους με σημαία τη γνησιότητά τους διεκδικώντας κι αυτοί τη θέση τους στη γραφή

Πορτρέτα της καθημερινότητας με γρήγορες και εύστοχες πινελιές αποτυπώνουν εξωτερικά και κυρίως εσωτερικά χαρακτηρι-στικά με μια δύναμη που ξαφνιάζει Νέοι γέροι παιδιά όλες οι ηλικίες έχουν τη θέση τους σrsquo αυτό το βιβλίοΟ Τσονγκλασέ που δίνει και το όνομά του στο βιβλίο ήρωας μόνο μισής σελίδας δεσπόζει ανάμεσα στα πορτρέτα με την τραγικό-τητά του καθώς εμείς οι άλλοι δεν μπορούμε να μπούμε στο δικό του παράξενο κόσμο τόσο διαφορετικό από το δικό μας τονεκλογικευμένο χλευάζοντάς τονΗ Βουλάρα η Τσαπατσουλιστάν η τρελή που γάβγιζε ο Σίμος ο κεκές η laquoχήραraquo ερωμένη ο laquoδηλωσίαςraquo θείος ο άστεγος Νο 134ο κ Δημητράκης στο γηροκομείο η μικρή τσιγγάνα στο ναζιστικό στρατόπεδοhellip Κι όλοι αυτοί και άλλοι να σχηματίζουν ένα πολύ-χρωμο ψηφιδωτό με τη μοναξιά τους τα χαμένα όνειρα και τους αγώνες τους αλλά και με το πάθος τους για τη ζωή το γέλιο καιτο κλάμα τους τα σωστά και τα λάθη τουςΌλοι όμως καθαγιάζονται μέσα από τις συνθήκες που τους οδήγησαν στις πράξεις τους αφού η δημιουργός τους πάντα πίσω απότο laquoέτσιraquo ψάχνει το laquoγιατίraquoΟι ήρωές της είναι τόσο ζωντανοί ώστε κάποιοι απrsquo αυτούς θα άντεχαν και σε μια θεατρική ή σπονδυλωτή κινηματογραφική δια-σκευή δημιουργώντας ένα παράλληλο σύμπανΜια τοιχογραφία των απλών καθημερινών ανθρώπων φτιαγμένη από τα χρώματα της αλήθειας και της έμπνευσηςH αφήγηση της πολλές φορές χρησιμοποιεί το πρώτο πρόσωπο προσδίδοντας μια ιδιαίτερη αμεσότητα καθώς ο αφηγητής ο ση-μερινός Έλληνας βλέπει μέσα από το παράθυρο της μνήμης την ποντιακή του οικογένεια με τον αυθορμητισμό της τη γενναιοδωρίατα πείσματα και τις παραξενιές της που έπλασε αυτόν νοσταλγικό παρατηρητή του χθες αλλά δυστυχώς και άπραγο παρατηρητήτου σήμεραΌταν η αφήγηση μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπη μπορεί να φαίνεται πως αντανακλά αφηγήσεις άλλων περνά όμως από το ίδιοφίλτρο της ματιάς της πεζογράφου που την αφομοιώνει με την πρωτοπρόσωπη έτσι ώστε να μην ξεχωρίζεις πού ξεκινούν τα αυ-τοβιογραφικά στοιχεία και πού τελειώνουνΟ διάλογος όπου χρησιμοποιείται κερδίζει τον αναγνώστη καθώς κυλά με φυσικότητα χτίζοντας στέρεα τους χαρακτήρεςΟ λόγος της πυκνός δυνατός με αυστηρή επιλογή εκείνων των λέξεων που έχουν τη μεγαλύτερη εμβέλεια και είναι πιο κοντά σταπρόσωπα τον τόπο και την εποχή

Εκδόσεις Παράξενες ΜέρεςΤο τραγικό προβάλλει ανάγλυφα χωρίς τον παραμικρό μελοδραματισμό αλλά και χωρίς η ατμόσφαιρα ποτέ να βαραίνει αφούμια σπάνια αίσθηση χιούμορ διατρέχει όλο το βιβλίοΗ ίδια γράφει στον πρόλογο του βιβλίου της laquoΌταν έγραφα το βιβλίο έκλαψα και γέλασα Αν νιώσετε τον παλμό και την ανάσατου θα ήθελα να αφεθείτε στο συναίσθημά τουraquoΚαι έτσι πραγματικά συμβαίνει Αφήνεσαι στο συναίσθημά του αλλά και διακρίνεις με καθαρή ματιά μια νέα ταλαντούχα συγγραφέαμε δικό της προσωπικό ύφος και με μια πρωτότυπη συναρπαστική γραφήΗ Καλογερίδου λοιπόν μrsquo αυτό το πρώτο της βιβλίο δεν απέδειξε μόνο πως ξέρει να αφηγείται κερδίζοντας τον αναγνώστη Απέ-δειξε πολύ περισσότερο πως αγαπάει τον άνθρωπο πως τον ξέρει καλά και τον τιμά με τη γραφή της

Γράφει Η Δήμητρα Σμυρνή -Φιλόλογος

Σοφία καλογερίδου ldquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάrdquo

Ένα βιβλίο μνήμης που οδηγεί στο χτες Από τις εκδόσεις Παράξενες μέρες 2016

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 17

Έκφραση 18

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΚοινωνική Συνεταιριστική ΕπιχείρησηΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία που ανοίγει σε μια παράξενη εποχήΈνα καταφύγιο για τους νέους συγγραφείς που θέλουν να ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμοΈνα βλέμμα σrsquo αυτό που γίνεται εκεί έξω αυτό που συμβαίνει τώρα σε κάθε πόλη σε όλη τη χώρα σε όλο τον πλανήτηΣrsquo αυτό το σπίτι υπάρχει μια θέση για σημαντικά βιβλία που έλαμψαν στην εποχή τους και πρέπει να τα ξαναγνωρίσουμεΟι Παράξενες Μέρες είναι ένας ελληνικός εκδοτικός οίκος ανοιχτός στα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό Ελ-ληνικός επειδή ξεκινάμε από εδώ και ψάχνουμε πρώτα το δικό μας παρελθόν προσπαθούμε να διακρίνουμε το δικό μαςμέλλον αλλά το βλέμμα μας αγκαλιάζει όλο τον κόσμο Ακόμη περισσότερο αγαπάμε το διαφορετικό και πολεμάμε οτι-δήποτε σκοτεινιάζει ακόμη περισσότερο τις παράξενες μέρες μαςΈνας εκδοτικός οίκος που ανα-ζητάει συγγραφείς που έχουν κάτι σημαντικό να αφηγηθούν Θα διαβάσουμε με προσοχήκάθε κείμενο και θα αποφασίσουμε την έκδοσή του αν μας ενδιαφέρει ως αναγνώστες Αυτό και τίποτε άλλο θα είναι τοκριτήριό μας Τα βιβλία μας θα έχουν προσιτή τιμή και θα τα διαδίδουμε με ένα απλό δελτίο τύπου χωρίς προκάτ κριτικέςκαι ψεύτικα στολίδια Το ζήτημα για μας είναι να εκφράσουμε το σήμερα Αν το καταφέρουμε αυτό δεν έχουμε ανάγκητα κόλπα του μάνατζμεντ Εδώ μιλάμε για βιβλία Μιλάμε γιrsquo αυτό που αγαπάμε Μιλάμε για το σήμεραΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ

Ένας εκδοτικός οίκος που εκμεταλλεύεται την αγωνία και τα όνειρα των νέων συγγραφέωνΈνας εκδοτικός οίκος που laquoπουλάειraquo προκαταβολικά το βιβλίο στον ίδιο τον συγγραφέαΈνας εκδοτικός οίκος που διαπλέκεται με κυκλώματα προώθησης laquoδημιουργώνraquo που ξεκινούν από την πιο απλή μορφήlaquoτου γνωστού μας παιδιούraquo και φτάνoυν μέχρι τα εξειδικευμένα συστήματα προώθησης και καθιέρωσης συγγραφέων μετη μέθοδο του (διαφημιστικού) σωλήναΈνας εκδοτικός οίκος που προτάσσει τις ανάγκες του management από την αγάπη για τη γραφή και τα βιβλίαΠαράξενες μέρες για εκδόσειςΜπορεί να είναι παράξενες οι μέρες Και πότε δεν ήταν Αλλά και τώρα και πάντα έχουμε ανάγκη τα βιβλίαΓια να αντέ-

ξουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ομορφύνουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ονειρευτούμε έναν καλύτεροΜε ποιον τρόποΠρο-σφέροντας αυτό που αξίζει να διαβάσετεΕίμαστε εδώ και σας περιμένουμε Συγγραφείς με ταλέντο και εμμονές (μπορείκαι με το χάρισμα) παράξενοι γραφιάδες μανιακοί αναγνώστες και απλοί βιβλιοφάγοιΕίμαστε εδώ για να σας φέρουμεκοντά Και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε περισσότερο στη ζωήΜπορεί να επιβιώσει κάποιος έτσιΠοιος ξέρει Αλλάαξίζει τον κόπο να δοκιμάσουμε

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία

ΟΠολιτιστικός Σύλλογος Παραδο-σιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo δρα-

στηριοποιείται στο βόρειο τμήμα τηςΛέσβου και από το 2012 έχει επεκτείνειτις δραστηριότητές του και στηνΑθήνα ιδρύοντας το πρώτο του - αυ-τόνομο- παράρτημα στο Νέο ΗράκλειοΑττικής Βασικός άξονας των δραστη-ριοτήτων του Παραρτήματος είναι ηεκμάθηση παραδοσιακών χορών απόόλη την Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα λει-τουργούν και τμήματα μοντέρνουχορού γυμναστικής εκμάθησης παρα-δοσιακών οργάνων και τραγουδιούκαθώς και τμήμα θεάτρου Υπεύθυνοςτων χορευτικών τμημάτων είναι ο Γρη-γόρης Γρηγορίου με καταγωγή απότον Μόλυβο της Λέσβου Με σύμβολότου το κάστρο της Μήθυμνας ο laquoΜό-λυβοςraquo έχει ως στόχο την προστασίακαι τη διάδοση της πλούσιας κληρονο-μιάς του τόπου μας Η προσέγγιση τηςπαράδοσης μέσα από το χορό τη μου-

σική το τραγούδι και τα δρώμενα είναι για τα μέλη του ο ορίζοντας εκείνος μέσα από τον οποίο θεραπεύουν αρνητικές όψεις του σύγχρονουπολιτισμού δρώντας συλλογικά και με πνεύμα εθελοντισμού Στις 10 Αυγούστου 2016 το Παράρτημα θα δώσει και φέτος το καθιερωμένοραντεβού του και θα ανταμώσει τον μητρικό Σύλλογο στο Κάστρο του Μολύβου στη Λέσβο στο 16ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Μή-θυμνας ενώ το φθινόπωρο στις 15 Σεπτεμβρίου στο Ν Ηράκλειο Αττικής θα παρουσιάσει χορούς από όλη την Ελλάδα στα laquoΗράκλεια2016raquo Ας ανταμώνουμε πάντα με χορούς και τραγούδια

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδοσιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσα από το χορό

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 18

Έκφραση 19

Αναζητώντας την Άρτα

Γυρίζω από πλατεία σε πλατεία Κάθομαι σεκάποιο παγκάκι για λίγο κι απέ σε κάποιο laquoκαφέ raquoΔεν υπάρχουν πια εκείνα τα παραδο-σιακά καφενεία με τα στρογγυλά τσίγκινατραπεζάκια άλλα με το ξεβαμμένο πράσινο ήτο μπλε Μερικά τους σκουριασμένα έναγύρωΚοιτάζω τις πόρτες μία ndash μία σα νάναι να θυ-μηθώ ένα άνοιγμα που πίσω του περίμενε ηhellipνα μου δώσει τάχα την άλγεβραΣτην έκτη σελίδα ψιθυρίζει Ναι εκεί υπάρχει με μολύβι Σ` αγαπώ Στη στροφή της ανηφόρας για τα προσφυ-

γικά σηκώνω μια πέτρα να βρω από κάτω ανκάποια από τις πατημασιές του χρόνου ξέ-φυγε από την ισοπεδωτική μανία της ασφάλ-τουΆδικα ψάχνεις λέει Καιρό που μετακόμισαναπό τα μάτια ndashπλημμυρίζανε κάθε τόσο πουφοβήθηκαν- στην καρδιά κι από κει ndashούτεπου τις χώραγε-κόνεψαν σε μια ξεχασμένηάκρια του νου κι έρχονται απρόσκλητες λευ-κοντυμένες οπτασίες στο φεγγαρόφωτο τουΜάηΚάθομαι να πιω ένα ούζο Γύρω ndashτριγύρω

άγνωστα πρόσωπα Νέοι οι περισσότεροιΜε τα σκισμένα ndash ξεβαμμένα τζιν σακουλια-σμένα στα γόνατα και τα μπράτσα γεμάτατατουάζ σαν κατάδικοι που δραπέτευσαναπό κάποιο κάτεργοΓυρίζω τρέχοντας πίσω να θυμηθώ Αφηνιά-

ζει ο νους Στου Σκαντάλη- είχε πει Περίμενέμε θα ρθώ με τηhellipτάχα να σου φέρω τη με-τάφραση του Λυσία Να κοιτάξεις στο τέλος-Είστε ξένος -με ρωτάει η ευγενική περιέρ-

γεια του μοναχικού πελάτη πρωινού όπως κιεγώ από το διπλανό τραπέζιΝαι λέω ξένος Περαστικός για την ΆρταΜε κοιτάζει περίεργα Μα είστε στην Άρτα ndash

λέει Εδώ είναι η Άρτα-Α λέτε για την πλατεία Τα κτήρια Την οδό

Σκουφά Το ουζερί του Κακαβά η πλατείαΚιλκίς Αυτά ναι είναι εδώ Όμως τα άλλαhellip- Τα άλλα Μήπως ψάχνετε για την Παναγίατην Παρηγορίτισσα Καλέ μου Αρτινέ Όχι δεν ψάχνω την Πανα-γία την ΠαρηγορίτισσαΑυτή ούτε που ξέρω ποια είναι Ψάχνω γιατην Παριορίτσα για το Μονοπλιό Για την Κασοπίτρα -----------Δυο τραπεζάκια πιο κει ένας γεροπαλαιός

μετράει χάντρες στο κεχριμπάρι του και νοι-ώθω πως έχει στήσει αφτί Με κοχεύει κιόλαςμε μισόκλειστα μάτια-Αυτά δεν υπάρχουν πια-επεμβαίνει Κερνάςένα τσίπουρο να σου πω που θα τα βρειςΣηκώνεται κι έρχεται δίπλα μου Ανασηκώ-

νει το κασκέτο του και σκύβει δίπλα στ `αφτίμου Μέσα στη ψυχή σου-λέειΜόνο εκεί

5-6-16Σταύρος Ιντζεγιάννης-συγγραφέας-

ποιητής -δημοσιογράφος-ένας Αρτινόςνέος hellip87 ετών που ζει στην Πάτρα

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο Μας βάλαν σε μια βάρκαΚαι δυνατή βροχή Μου δώσαν δυο κουπιάΜε σύραν δουλεμπόροι μας είπαν δρόμο τώρα Το Αιγαίο να διαβώ Χτυπάτε για στεριά

Το κύμα μεγαλώνει αδειάζαμε με βάρδιεςΚαι τρέμει το σκαρί με χίλιες προσευχέςΝερό στην βάρκα μπαίνει περνούσαν και οι ώρες Γιατί είμαστε αρκετοί Μα πουθενά ακτές

Κλαίμε όλοι την Συρία Κλαίμε όλοι την Συρία Και την κεντρική Ασία και όλα τα μικρά παιδάκιαΚλαίμε τους αδικημένους κλαίμε μάνες πατεράδεςΤου Αιγαίου τους πνιγμένους Και τα΄αβάπτιστα μωράκια

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο σαν ήρθε η άλλη μέραΈνα κύμα σαν βουνό έβλεπα μόνο ουρανόΜας έκοψε στην μέση χαθήκαν οι συντρόφοιΤην βάρκα μας στα δυο και κλάμα ως τον θεό

Μας μάζεψαν οι ναύτες με πήγαν στην ΕλλάδαΣε πλοίο φορτηγό τα σύνορα κλειστάΤι απογίναν οι άλλοι την νύχτα δεν κοιμάμαιΔεν ξέρω να σας πω Τι γίναν τα παιδιά

Στέλιος Τσίκος επιγραφές - ποιητής στιχουργός

Οδημόσιος έπαι-νος η αναγνώ-

ριση και η ανάδειξηηθικών αξιών στιςμέρες μας είναι τοαπαραίτητο ανά-χωμα πολιτισμούστην ανθρώπινη πο-ρεία μαςΑκέραιοι άνθρωποι ανάμεσά μας κόντρα στο κυνήγι του πλούτου τη φρίκητης βίας και την αναλγησία της ατομικής επιβίωσης και υπεροχής προτά-σουν το ανάστημά τουςΑραιά μεν αλλά η αρετή καταφέρνει να γλιστράει και στις μέρες μας με αληθι-νές λέξεις και μεγάλους συμβολισμούς όταν στην πράξη ξεπερνά τα προ-φανή και απλώνει διακριτικά τις ανθρώπινες ευαισθησίεςΔεν διδάσκεται και δεν κωδικοποιείται η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη Κουβα-λιέται μέσα μας και οριοθετεί τη ζωή μας Δεν αντέχεται όλος αυτός ο πόνοςπου βιώνει σήμερα η γενιά μας χωρίς τους Σαμαρείτες μαςΈνας σύγχρονος Σαμαρείτης ήταν και ο οδηγός του Υπεραστικού ΚΤΕΛΆρτας με το λεωφορείο Νο 44 Υπέργηρος συνταξιούχος στις 30052016 πουέκανε τη διαδρομή για το χωριό του λησμόνησε το τσαντάκι του κατεβαίνον-τας δίπλα στο κάθισμα με την μηνιάτικη σύνταξη μέσα βιβλιάρια του και άλλαπολύτιμα προσωπικά είδηΟ τίμιος οδηγός και αφού περιπλανήθηκε σε άλλα δρομολόγια το τσαντάκιαναζήτησε τον επιβάτη για να παραδώσει αυτούσιο το περιεχόμενό του Ηπράξη της ανεύρεσης και της επιστροφής αποκτά ιδιαίτερη δυναμική καιηθικό έρεισμα και από το γεγονός ότι όχι μόνο δεν δέχθηκε ένα συμβολικό φι-λοδώρημα αλλά είπε ο εξαίρετος οδηγός ότι ήταν ευτυχής στιγμή για τον ίδιονα μοιραστεί την χαρά με τον απαρηγόρητο-ευτυχώς για λίγο- συνταξιούχοΗ ζωή του καθενός μας λοιπόν είναι ότι δίνουμε και οι μικρές αυτές ιστορίεςθέλουμε να επαναλαμβάνονται για να κρατά ο κόσμος και την ομορφιά τουΟ έντιμος και ευγενικός πολίτης ξέρει να αφήνει καλό και μεγάλο ίχνος στηνπερπατησιά του γιατί ακούει δυνατά τη φωνή της συνείδησής του Σε ευχαρι-στούμε θερμά οδηγέ Στέλιο και ο μπάρμπα Κώστας θα σε περιμένει στομικρό καφενεδάκι του χωριού του για ένα καφέ βαρύ γλυκό και πολύ κουβένταόπως παλιά

Ο ανηψιός του ΤΑΚΗΣ ΝΤΑΛΑΣ

Ένας άλλος κόσμος

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 19

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 15

σε συνεννόηση με το γιατρό σας μειώνετε σταδιακά τα φάρμακαΜειώνει την χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια μέσα σε λίγες εβδομάδες χρήσης του χυμού Επίσης μειώνει την πίεση σε περίπτωσηυπέρτασηςΣταματάει την τριχόπτωση που προέρχεται από άγχος με το σαμπουάν αλόης και το ειδικό σπρέι αλόης με βότανα σαν μάσκα πουδεν ξεβγάζεταιΘεραπεύει το έλκος στομάχου και τις γαστροπεπτικές διαταραχές ακόμα και χωρίς τη χρήση φαρμάκων Προστατεύει το στομάχιαπό φάρμακα που το επιβαρύνουν και βοηθάει τη χώνεψη Ηρεμεί ξινίλες ρεψίματα και διάφορες διαταραχές Επίσης σταματά τηνγαστροοισοφαγική παλινδρόμησηΟ χυμός της Αλόης μπορεί να πίνεται καθημερινά και ισόβια σε μικρές ποσότητες 60- 100ml καθημερινά σε 2 ή 3 δόσεις Στις μισέςποσότητες είναι ο ιδανικός χυμός για τα παιδιά Μπορεί να διαλυθεί σε νερό ή χυμό ή χλιαρό τσάιΗ αλόη σκοτώνει το μύκητα που δημιουργεί την κολπίτιδα στα γυναικεία γεννητικά όργανα Επίσης είναι ευεργετική στιςουρολοιμώ-ξεις ακόμα και αν αυτές είναι χρόνιεςΕίναι ο απόλυτος σύμμαχος στην καθημερινή υγιεινή των ευαίσθητων περιοχώνΟ χυμός της αλόης πρέπει να καταναλώνεται συστηματικά από τους καπνιστές Είναι απαραίτητη η χρήσηAloeVeraLeaf της σε αυτήτην περίπτωση Βοηθάει τον οργανισμό μέσα από τα τριχοειδή να καθαρίσει τα εκατοντάδες δηλητήρια που κολλάνε στους πνεύμο-νες και πρέπει να απομακρυνθούν άμεσα από τον οργανισμό Προλαμβάνει τις καρκινογενέσεις που δημιουργούνται στον οργανισμόαπό τις ουσίες του τσιγάρου όπως η φορμαλδεΰδη το βενζόλιο και το μονοξείδιο του άνθρακαΟ χυμός της αλόης χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θεραπεία των αιμορροΐδων και του πόνου ή του κνησμού που αυτές δημι-ουργούν Με τη χρήση του χυμού του σπρέι άμεσης δράσης και της κρέμας με πρόπολη θεραπεύονται διάφορες δερματοπάθειεςόπως δερματίτιδα έκζεμα ή ψωρίαση Ειδικά για την ψωρίαση η Αλόη αποτελεί μία από τις πιο σίγουρες θεραπείες Υποχωρεί μέχρικαι 95 μέσα σε 2 -8 μήνες Τα αποτελέσματα όμως φαίνονται από το πρώτο 20ήμεροΜέσα από αυτή τη δράση της η αλόη θεραπεύει όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα Είναι ασθένειες που τις δημιουργεί ο ίδιος ο οργανι-σμός λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού Ο χυμός αλόης είναι άριστος σύμμαχος κατά τη διάρκεια μικρής ή μακράς δίαιταςπαρέχει πολύ σημαντικά ζωτικά συστατικά και βοηθάει τον μεταβολισμόΜελέτη του 1997 από το πανεπιστήμιο του Texas δείχνει ότι η αλόη μακραίνει τη ζωή και μικραίνει τη συχνότητα ασθενειώνΟ χυμόςτης αλόης πίνεται προληπτικά ακόμα και αν δεν υπάρχει κάποια ασθένεια 2-3 φορές τη μέρα από 30 ml είναι αρκετά για να ζήσετετις ιδιαίτερες ιδιότητες τηςΗ αλόη είναι μια σημαντική ελπίδα για το μέλλον σε εποχές που θα έρθουν και επιδημίες που θα λάβουν χώρα και τα κλασικά φάρ-μακα θα αποτύχουν

Πηγή Περιοδικό laquoΥγεία και ευεξίαraquo του Αρτινού εκδότη Αλέξανδου Λαλάκου

Ζωές πλασμάτων που δε ζουν σε ένα παράλληλο

σύμπαν αλλά συγχρόνως με εμάς Ζωές ζωντα-

νών οργανισμών που χαίρονται λυπούνται αισθά-

νονται έχουν θέληση για τη ζωή όπως ακριβώς

εμείς τα ανώτερα θηλαστικά οι Άνθρωποι

Εμείς οι άνθρωποι που έχουμε ανώτερη νοημοσύνη

μπορούμε να έχουμε τα ζώα είτε στην υπηρεσία μας

είτε στα σπίτια μας είτε στα κτήματά μας Οι άνθρω-

ποι είμαστε εκείνοι που κινούμε τα νήματα που φροντίζουμε για όλα τα υπόλοιπα ζώα

Αυτή η γωνιά θα προσπαθήσει να σας ενημερώνει για όλα τα τεκταινόμενα σε επίπεδο του Δήμου μας Να σας κρατάει σε επαφή με τα

συμβάντα που αφορούν τους φίλους μας τα Ζώα Δεν έχουν φωνή να μιλήσουν Δεν έχουν λόγο να εκφραστούν Το laquoΦιλοζωικό Σωμα-

τείο Άρταςraquo έχει ως στόχο τη συνεχή σας πληροφόρηση σε ότι αφορά το κομμάτι που πραγματεύεται

Όσα γνωρίζουμε εμείς επιθυμούμε να τα μεταφέρουμε και σε εσάς Ότι σχετικό με τα φιλοζωικά υποπίπτει στην αντίληψη σας θα σας

παρακαλούσαμε να μας το μεταφέρετε

laquoΟ πολιτισμός ενός λαού κρίνεται από τον τρόπο που συμπεριφέρεται στα ζώαraquo είπε ο μεγάλος Mahatma Ghandi

Εμείς λοιπόν θα αναφερόμαστε σε αυτές τις συμπεριφορές είτε αυτές είναι για κάτι καλό που συμβάλει στην ευζωία των ζώων ή στην

υιοθεσία τους είτε αυτό είναι κάτι κακό όπως η εγκατάλειψη η κακοποίηση ο βασανισμός

Πάντοτε τεκμηριωμένα σωστά βάσει των νέων νόμων που έχουν ψηφιστεί και σε συνεχή ενημέρωση και επικοινωνία με την αρμόδια

Υπηρεσία του Δήμου Αρταίων για τα ζητήματα που αναφύονται καθημερινά

Καλή μας αρχή λοιπόν Φιλοζωικό Σωματείο Άρτας

ΖωέςΖώων

Μια φορά και ένα κόσμημα

χειροποίητα κοσμηματα

Fb page Μια φορά και ένα κόσμημα

Βάσια Αττική τηλ 6988740710

(Απόφοιτη ΑΤΕΙ Πληροφορικης Άρτας)

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 15

Έκφραση 16

Ηγυναίκα του Λωτ γύρισε και κοίταξε πίσω την ώρα της μεγάληςφυγής πληρώνοντας την ανυπακοή της στο Θεό και στον Λωτ

ενώ το μόνο που θέλησε ήταν να κρατήσει κάτι από τη μνήμη τηςπρογενέστερης ζωής της Τιμωρήθηκε κι έγινε στήλη άλατος για τοελάχιστο αυτό νεύμαπρος το παρελθόν τηςΗ Βεροιώτισσα Σοφία Καλογερίδου στις ιστορίες της συλλογήςτης laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo γεννάειμνήμεςμνήμες της προγενέστερης ζωής τηςαυτοβιογραφικά τηςστοιχείαξεθυμασμένες αναμνήσεις προσωπικές εμπειρίες και ντο-κουμέντα σιωπές και εξομολογήσεις ιστορίες συγγενών της λυ-τρωτικές ιστορίες απλών και καθημερινών ανθρώπων της γενέθλιαςγη της εσωτερικές διαδρομέςδιάφορες οπτικές γωνίες καταβύθισηστο χρόνο μικρή και μεγάλη ιστορία ιστορία και μυθοπλασία μνήμηκαι λήθη μια σειρά οπισθοδρομήσειςιστορίες παλιές και νέες πραγματικές και φανταστικές ιστορικά γεγονότα μνήμεςτης Μακε-δονικής γης της Βέροιας και του Μετόχι Προδρόμου της Ημαθίας Μια καταβύθιση στις σκοτεινές και φωτεινές πλευρές της πόλης τηςτου χωριού της και των ανθρώπων της Προνομιακές οι θέσεις τηςοξυδερκούς συγγραφέωςΣοφίας Καλογερίδου που στο μερικό βλέ-πει το σύνολο στο κομμάτι το όλο Επιχειρεί να παίξει με μνήμεςεπίμονες και λυτρωτικές είναι ένας νυγμός για το θλιβερό παρελ-θόν και το αγριεμένο σήμερα χωρίς να τιμωρηθεί και να γίνει στήληάλατος αλλά να επιβραβευτεί από τους απαιτητικούς αναγνώστεςτης καλής λογοτεχνίας διότι laquoχύνειraquo στους κοχλίες των αυτιών τωναναγνωστών όχι μόνο την προσωπική και οικογενειακή της ιστο-ρία αλλά και την ιστορία της Βέροιας Αυτός είναι ο ιδανικός τρόποςγια να μπορέσει κανείς να δώσει σάρκα και οστά σε μια πόλη καιαυτό το πετυχαίνει με τρόπο μνημειώδη η ίδια η συγγραφέας Αυτόδίνει απάντηση σε όσους αναρωτιούνται αν μπορεί μια πόλη ή έναχωριό να βιογραφηθεί όπως μια προσωπικότητα Μια βιογραφίαπόλης και μια αυτοβιογραφία που αντί να αναμασήσει με γλυκεράαισθήματα το απώτατο παρελθόν επιτρέποντας στη νοσταλγία νασαρώσει το πεδίο προτιμά να ζωγραφίσει με λαμπερά χρώματατην ιστορική κοινωνική και πολιτική σκευή τουΜε λαμπερά χρώ-ματα αλλά μακριά από εξιδανικεύσεις και αγιοποιήσειςΓιατί κανέναςσυγγραφέας και πολύ περισσότερο η Σοφία Καλογερίδου δεν είναιούτε παραγωγός ανακουφιστικών μύθων ούτε αγιογράφοςhellipΜια εξωτερική πρόκληση θα αφυπνίσει τις κοιμισμένες διαθέσεις καιαναμνήσεις της όπως συμβαίνει με τα ηφαίστειαhellipΌμως η Σοφία Καλογερίδου θα βρεθεί μπροστά σε μικροϊστορίεςκαι μεγαλοϊστορίες μεγάλης υπαρξιακής έντασης σκηνές που απο-καλύπτουν σχεδόν ψιθυριστά χωρίς τίποτα τομεγαλόφωνο το βαθύ ανθρώπινο δράμαΤότε που ζούσαμε hellip Σε χρόνια σέρτικα θυμω-μέναhellip Σαλοίκεκέδες οργανοπαίχτες γκαϊτα-τζήδες δεξιοτέχνες του κλαρίνου Πόντιοι τηςΒέροιας πνιγμένοι στον Αλιάκμονα ταΠιέριατο Βέρμιο βλαχογειτονιές της ΒέροιαςοΠρομηθέας- η δυτική συνοικία της ΒέροιαςΛαδόμυλοι της Βέροιαςη καραβέροια η Εληάτο σάλι του Αλιάκμοναθεές των τάπερταπερ-τζούδες κουνελοπνίχτες ο Τσονγκλασέ δηλω-σίες της Μακρονήσου ο Γράμμος και το ΒίτσιΜάυδες Παοτζήδες Σουμπερίτες Πουλικοί ηΜαρή και η Χαμαϊδή απόμαχοι καιμοναχικοίτραύματα του εμφυλίου εξιλεωτικέςπρακτικές χωρίς λύτρωση και από τη βαρβαρό-τητα ως την τρέλαγκαζοτενεκέδες με χρήματαστον απόπατο πάνω από το βόθρο γούνεςμινκ γυναίκες που γαυγίζουν γυναίκες που πε-ριμένουν τον άνδρα της ζωής τους δεκαοκτώολόκληρα χρόνια το πρώτο φιλί που ήταν το hellip

νεκροφίλημα ροδάκινα κράνα ρίγανη τσίπουρο ντουντουρμά-δες ρεβανί πεϊνερλί μαρμελάδες κεράσι φράουλακαιροδάκινοτζιρνίκια χαψίες (γάβροι) η Παναγία Εικοσιφοίνισσα καιπολλά άλλα Το διαβατήριο της συγγραφέως για τη διάσχιση του χρόνου καιτην προσπάθειά της για την κατάκτηση της μνήμης είναι το κάθετης διήγημα της συλλογής όχι το θεήλατο αλλά το καμωμένο μεγήινα υλικά το χειροποίητο που σπείρεται βλασταίνει και ανθίζειhellip Η Σοφία Καλογερίδου πρέπει όμως να γνωρίζει αυτό που λέει ομεγάλος Νορβηγός συγγραφέας Καρλ ΟύβεΚνάουσγκορντ laquoΗμνήμη δεν είναι αξιόπιστο μέγεθος μέσα στη ζωή Και δεν είναι εξαι-τίας του απλού γεγονότος ότι δεν βάζει ποτέ ως προτεραιότητά τηςτην αλήθεια Δεν είναι ποτέ η αναζήτηση της αλήθειας που καθορίζειεάν η μνήμη θα επαναφέρει ένα γεγονός με ακρίβεια ή όχιΗ αιτίαείναι το προσωπικό συμφέρον Η μνήμη είναι ύπουλη και χρησιμο-ποιεί τεχνάσματα αλλά όχι με τρόπο επιθετικό ή μοχθηρόΤο αντί-θετο κάνει ότι μπορεί για να κρατάει τον κάτοχότης ικανοποιημένοraquo Εικοσιεπτά διηγήματα μινιατούρεςΕικοσιεπτά διηγήματα μπονσάιΕικοσιεπτά διηγήματα με συντομία πυκνότητα αμεσότητα καικοφτή σαφήνειαΔεν μιλάμε για μινιμαλισμό αλλά για δωρικότητα Μικρή φόρμα Από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη μέχρι τον ΓιώργοΙωάννου η μικρή φόρμα ανέδειξε μάστορες στη της γλώσσας καιτου ύφους και χάρισε ανεπανάληπτες σελίδες στην ελληνική λο-γοτεχνίαΣε αυτή την γραμμή εντάσσεται και η συλλογή της Βεροι-ώτισσας ΣοφίαςΚαλογερίδου Γλώσσα ζωντανή δουλεμένη λιτή άμεση τρυφερή με λεπτές ποι-ητικές αποχρώσεις που εμπεριέχει ένα λεξιλογικό θησαυρό Λέξειςαπλές επιδέξια πλεγμένες αλλά και με ένα πνεύμα καθολικόπουπαράγει έναν ύμνο στη ζωή Οι τόποι μνήμης παραμένουν τόποι περισυλλογής υπόμνησηςανάμνησης και μαθημάτων για το μέλλον Το παρελθόν τόπων καιανθρώπων συνεχίζει να ζει στο παρόν διαμορφώνοντας και επη-ρεάζοντας τις ζωές τωνσημερινών ανθρώπωνΟι ιστορίες θέλουν απλώς να λέγονται Οι ιστορίες θέλουν πάντααπλώς να ειπωθούν Υπάρχει πάντα μια ιστορία που θέλει να ειπω-θεί Το μόνο που μπορεί ένας συγγραφέας να εμπιστευθεί είναι αυτάτα κύματα της παλίρροιας που σκάνε μέσα του την ιστορία δηλαδήπου θέλει να ειπωθεί Εσύ Σοφία Καλογερίδου αυτό έκανες εμπι-στεύτηκες την ίδια την πράξη της γραφής Και δεν ξέρω πόσο σε

αντάμειψε αλλά τις ιστορίες σου τις είπες Καιαυτό που έχτισες είναι διαχρονικό Εύχομαι μεόλη μου την καρδιά όσοι χειριστούν από εδώκαι πέρα την προώθηση της συλλογής των διη-γημάτων σου να τους δώσουν την ευκαιρία ναδιαβαστούν ώστε αυτό να επιβεβαιωθείΣπουδαίο βιβλίοΗ Σοφία Καλογερίδου γεννήθηκε το 1969 στηΒέροια όπου ζειΣπούδασε Ηλεκτρολόγος μη-χανικός στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκηςκαι τελείωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμασπουδών laquoΔημιουργική Γραφήraquo στο Πανεπι-στήμιο Δυτικής Μακεδονίας Είναι καθηγήτριαΠληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαί-δευσηΈχει διακριθεί σε εφτά διαγωνισμούς ενώ διηγήματά της περιέχονται σε τέσσεριςσυλλογικές εκδόσειςΑυτό είναι το πρώτο της βι-βλίο

Κώστας Τραχανάς

ΣΚαλογερίδου Διηγήματα

laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo Εκδόσεις Παράξενες Μέρες 2016 σελ 109

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 16

Έκφραση 17

Μrsquo αυτόν τον τίτλο που προκαλεί ερωτηματικά βάφτισε το πρώτο της βιβλίο μετά από δια-κρίσεις της σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις ηΒεροιώτισσα συγγραφέας Σοφία Καλογερίδου (φωτο)

Και επειδή ο τίτλος είναι συνήθως σημείο αναφοράς ενός βιβλίου ο συγκεκριμένος τίτλος μπορείνα λειτουργήσει για άλλους ελκυστικά με τη γοητεία που προκαλεί το παράξενο και για άλλουςαπωθητικά με την υποψία του ακατανόητουΗ Καλογερίδου διακινδύνευσε να συμβεί το δεύτερο επιμένοντας στον τίτλο έχοντας επίγνωσητης αξίας του βιβλίου της αλλά και γιατί είναι και η ίδια ίσως laquo ανυπότακτηraquo όπως ανυπότακτεςονομάζει τις ιστορίες του βιβλίου της και τους ήρωές του που επίμονα ζητούσαν να παραβιάσουντην καταπακτή της μνήμης και να βγουν στο φωςzogia-vivlio-kafe-sofia-kalogeridouΕίκοσι εφτά μικρά διηγήματα εκδόσεις Παράξενες Μέρες που ξεκινούν από το ελάχιστο τηςμισής σελίδας για να απλωθούν σε περισσότερες αλλά ποτέ πολλές σελίδες προκαλούν την ίδιααίσθηση με τα έργα μικρής φόρμας στην Τέχνη Η ουσία στο μικρό και λίγοΤο βιβλίο της είναι ένα βιβλίο μνήμης laquoΑφιερωμένο στη μάνα μου Μαρία και τη γιαγιά μου Σοφίαπου εγκαταβιώνουν στη μνήμη μουraquo γράφειΌμως η μνήμη όχημα που την οδηγεί στο χθες λειτουργεί και αντίστροφα φωτίζοντας συμπερι-φορές σημερινές ζωγραφίζοντας έτσι την ανθρωπογεωγραφία των τελευταίων πενήντα χρόνων

Οι ήρωές της που κινούνται στο χώρο της Μακεδονίας και συγκεκριμένα γύρω από τη Βέροια στα χωριά του Αλιάκμονα ndash laquoΤα παι-δικά καλοκαίρια τα πέρασα στο μικροσκοπικό χωριό μου το Μετόχι Ημαθίας και αν και νιώθω πολίτης του κόσμου τα χώματα τουτόπου αυτού με συγκινούν ιδιαίτεραraquo- είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που περνούν από δίπλα μας χωρίς να τους προσέχουμεή το αντίθετο τους προσέχουμε γιατί είναι πολύ διαφορετικοί καθώς ξεφεύγουν από το κοινωνικό statusΣυνήθως οι ήρωες των βιβλίων πλάθονται από τους συγγραφείς τους με έντονα χαρίσματα ή ελαττώματα ώστε να είναι ελκυστικοίγια τον αναγνώστη και να μπορεί να πλεχθεί γύρω τους ο μύθοςΟι περισσότεροι ήρωες της Καλογερίδου παρόλο που δεν διαθέτουν ούτε το χάρισμα ούτε το ελάττωμα σε μεγάλο βαθμό υψώνουντο μπόι τους με σημαία τη γνησιότητά τους διεκδικώντας κι αυτοί τη θέση τους στη γραφή

Πορτρέτα της καθημερινότητας με γρήγορες και εύστοχες πινελιές αποτυπώνουν εξωτερικά και κυρίως εσωτερικά χαρακτηρι-στικά με μια δύναμη που ξαφνιάζει Νέοι γέροι παιδιά όλες οι ηλικίες έχουν τη θέση τους σrsquo αυτό το βιβλίοΟ Τσονγκλασέ που δίνει και το όνομά του στο βιβλίο ήρωας μόνο μισής σελίδας δεσπόζει ανάμεσα στα πορτρέτα με την τραγικό-τητά του καθώς εμείς οι άλλοι δεν μπορούμε να μπούμε στο δικό του παράξενο κόσμο τόσο διαφορετικό από το δικό μας τονεκλογικευμένο χλευάζοντάς τονΗ Βουλάρα η Τσαπατσουλιστάν η τρελή που γάβγιζε ο Σίμος ο κεκές η laquoχήραraquo ερωμένη ο laquoδηλωσίαςraquo θείος ο άστεγος Νο 134ο κ Δημητράκης στο γηροκομείο η μικρή τσιγγάνα στο ναζιστικό στρατόπεδοhellip Κι όλοι αυτοί και άλλοι να σχηματίζουν ένα πολύ-χρωμο ψηφιδωτό με τη μοναξιά τους τα χαμένα όνειρα και τους αγώνες τους αλλά και με το πάθος τους για τη ζωή το γέλιο καιτο κλάμα τους τα σωστά και τα λάθη τουςΌλοι όμως καθαγιάζονται μέσα από τις συνθήκες που τους οδήγησαν στις πράξεις τους αφού η δημιουργός τους πάντα πίσω απότο laquoέτσιraquo ψάχνει το laquoγιατίraquoΟι ήρωές της είναι τόσο ζωντανοί ώστε κάποιοι απrsquo αυτούς θα άντεχαν και σε μια θεατρική ή σπονδυλωτή κινηματογραφική δια-σκευή δημιουργώντας ένα παράλληλο σύμπανΜια τοιχογραφία των απλών καθημερινών ανθρώπων φτιαγμένη από τα χρώματα της αλήθειας και της έμπνευσηςH αφήγηση της πολλές φορές χρησιμοποιεί το πρώτο πρόσωπο προσδίδοντας μια ιδιαίτερη αμεσότητα καθώς ο αφηγητής ο ση-μερινός Έλληνας βλέπει μέσα από το παράθυρο της μνήμης την ποντιακή του οικογένεια με τον αυθορμητισμό της τη γενναιοδωρίατα πείσματα και τις παραξενιές της που έπλασε αυτόν νοσταλγικό παρατηρητή του χθες αλλά δυστυχώς και άπραγο παρατηρητήτου σήμεραΌταν η αφήγηση μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπη μπορεί να φαίνεται πως αντανακλά αφηγήσεις άλλων περνά όμως από το ίδιοφίλτρο της ματιάς της πεζογράφου που την αφομοιώνει με την πρωτοπρόσωπη έτσι ώστε να μην ξεχωρίζεις πού ξεκινούν τα αυ-τοβιογραφικά στοιχεία και πού τελειώνουνΟ διάλογος όπου χρησιμοποιείται κερδίζει τον αναγνώστη καθώς κυλά με φυσικότητα χτίζοντας στέρεα τους χαρακτήρεςΟ λόγος της πυκνός δυνατός με αυστηρή επιλογή εκείνων των λέξεων που έχουν τη μεγαλύτερη εμβέλεια και είναι πιο κοντά σταπρόσωπα τον τόπο και την εποχή

Εκδόσεις Παράξενες ΜέρεςΤο τραγικό προβάλλει ανάγλυφα χωρίς τον παραμικρό μελοδραματισμό αλλά και χωρίς η ατμόσφαιρα ποτέ να βαραίνει αφούμια σπάνια αίσθηση χιούμορ διατρέχει όλο το βιβλίοΗ ίδια γράφει στον πρόλογο του βιβλίου της laquoΌταν έγραφα το βιβλίο έκλαψα και γέλασα Αν νιώσετε τον παλμό και την ανάσατου θα ήθελα να αφεθείτε στο συναίσθημά τουraquoΚαι έτσι πραγματικά συμβαίνει Αφήνεσαι στο συναίσθημά του αλλά και διακρίνεις με καθαρή ματιά μια νέα ταλαντούχα συγγραφέαμε δικό της προσωπικό ύφος και με μια πρωτότυπη συναρπαστική γραφήΗ Καλογερίδου λοιπόν μrsquo αυτό το πρώτο της βιβλίο δεν απέδειξε μόνο πως ξέρει να αφηγείται κερδίζοντας τον αναγνώστη Απέ-δειξε πολύ περισσότερο πως αγαπάει τον άνθρωπο πως τον ξέρει καλά και τον τιμά με τη γραφή της

Γράφει Η Δήμητρα Σμυρνή -Φιλόλογος

Σοφία καλογερίδου ldquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάrdquo

Ένα βιβλίο μνήμης που οδηγεί στο χτες Από τις εκδόσεις Παράξενες μέρες 2016

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 17

Έκφραση 18

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΚοινωνική Συνεταιριστική ΕπιχείρησηΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία που ανοίγει σε μια παράξενη εποχήΈνα καταφύγιο για τους νέους συγγραφείς που θέλουν να ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμοΈνα βλέμμα σrsquo αυτό που γίνεται εκεί έξω αυτό που συμβαίνει τώρα σε κάθε πόλη σε όλη τη χώρα σε όλο τον πλανήτηΣrsquo αυτό το σπίτι υπάρχει μια θέση για σημαντικά βιβλία που έλαμψαν στην εποχή τους και πρέπει να τα ξαναγνωρίσουμεΟι Παράξενες Μέρες είναι ένας ελληνικός εκδοτικός οίκος ανοιχτός στα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό Ελ-ληνικός επειδή ξεκινάμε από εδώ και ψάχνουμε πρώτα το δικό μας παρελθόν προσπαθούμε να διακρίνουμε το δικό μαςμέλλον αλλά το βλέμμα μας αγκαλιάζει όλο τον κόσμο Ακόμη περισσότερο αγαπάμε το διαφορετικό και πολεμάμε οτι-δήποτε σκοτεινιάζει ακόμη περισσότερο τις παράξενες μέρες μαςΈνας εκδοτικός οίκος που ανα-ζητάει συγγραφείς που έχουν κάτι σημαντικό να αφηγηθούν Θα διαβάσουμε με προσοχήκάθε κείμενο και θα αποφασίσουμε την έκδοσή του αν μας ενδιαφέρει ως αναγνώστες Αυτό και τίποτε άλλο θα είναι τοκριτήριό μας Τα βιβλία μας θα έχουν προσιτή τιμή και θα τα διαδίδουμε με ένα απλό δελτίο τύπου χωρίς προκάτ κριτικέςκαι ψεύτικα στολίδια Το ζήτημα για μας είναι να εκφράσουμε το σήμερα Αν το καταφέρουμε αυτό δεν έχουμε ανάγκητα κόλπα του μάνατζμεντ Εδώ μιλάμε για βιβλία Μιλάμε γιrsquo αυτό που αγαπάμε Μιλάμε για το σήμεραΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ

Ένας εκδοτικός οίκος που εκμεταλλεύεται την αγωνία και τα όνειρα των νέων συγγραφέωνΈνας εκδοτικός οίκος που laquoπουλάειraquo προκαταβολικά το βιβλίο στον ίδιο τον συγγραφέαΈνας εκδοτικός οίκος που διαπλέκεται με κυκλώματα προώθησης laquoδημιουργώνraquo που ξεκινούν από την πιο απλή μορφήlaquoτου γνωστού μας παιδιούraquo και φτάνoυν μέχρι τα εξειδικευμένα συστήματα προώθησης και καθιέρωσης συγγραφέων μετη μέθοδο του (διαφημιστικού) σωλήναΈνας εκδοτικός οίκος που προτάσσει τις ανάγκες του management από την αγάπη για τη γραφή και τα βιβλίαΠαράξενες μέρες για εκδόσειςΜπορεί να είναι παράξενες οι μέρες Και πότε δεν ήταν Αλλά και τώρα και πάντα έχουμε ανάγκη τα βιβλίαΓια να αντέ-

ξουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ομορφύνουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ονειρευτούμε έναν καλύτεροΜε ποιον τρόποΠρο-σφέροντας αυτό που αξίζει να διαβάσετεΕίμαστε εδώ και σας περιμένουμε Συγγραφείς με ταλέντο και εμμονές (μπορείκαι με το χάρισμα) παράξενοι γραφιάδες μανιακοί αναγνώστες και απλοί βιβλιοφάγοιΕίμαστε εδώ για να σας φέρουμεκοντά Και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε περισσότερο στη ζωήΜπορεί να επιβιώσει κάποιος έτσιΠοιος ξέρει Αλλάαξίζει τον κόπο να δοκιμάσουμε

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία

ΟΠολιτιστικός Σύλλογος Παραδο-σιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo δρα-

στηριοποιείται στο βόρειο τμήμα τηςΛέσβου και από το 2012 έχει επεκτείνειτις δραστηριότητές του και στηνΑθήνα ιδρύοντας το πρώτο του - αυ-τόνομο- παράρτημα στο Νέο ΗράκλειοΑττικής Βασικός άξονας των δραστη-ριοτήτων του Παραρτήματος είναι ηεκμάθηση παραδοσιακών χορών απόόλη την Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα λει-τουργούν και τμήματα μοντέρνουχορού γυμναστικής εκμάθησης παρα-δοσιακών οργάνων και τραγουδιούκαθώς και τμήμα θεάτρου Υπεύθυνοςτων χορευτικών τμημάτων είναι ο Γρη-γόρης Γρηγορίου με καταγωγή απότον Μόλυβο της Λέσβου Με σύμβολότου το κάστρο της Μήθυμνας ο laquoΜό-λυβοςraquo έχει ως στόχο την προστασίακαι τη διάδοση της πλούσιας κληρονο-μιάς του τόπου μας Η προσέγγιση τηςπαράδοσης μέσα από το χορό τη μου-

σική το τραγούδι και τα δρώμενα είναι για τα μέλη του ο ορίζοντας εκείνος μέσα από τον οποίο θεραπεύουν αρνητικές όψεις του σύγχρονουπολιτισμού δρώντας συλλογικά και με πνεύμα εθελοντισμού Στις 10 Αυγούστου 2016 το Παράρτημα θα δώσει και φέτος το καθιερωμένοραντεβού του και θα ανταμώσει τον μητρικό Σύλλογο στο Κάστρο του Μολύβου στη Λέσβο στο 16ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Μή-θυμνας ενώ το φθινόπωρο στις 15 Σεπτεμβρίου στο Ν Ηράκλειο Αττικής θα παρουσιάσει χορούς από όλη την Ελλάδα στα laquoΗράκλεια2016raquo Ας ανταμώνουμε πάντα με χορούς και τραγούδια

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδοσιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσα από το χορό

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 18

Έκφραση 19

Αναζητώντας την Άρτα

Γυρίζω από πλατεία σε πλατεία Κάθομαι σεκάποιο παγκάκι για λίγο κι απέ σε κάποιο laquoκαφέ raquoΔεν υπάρχουν πια εκείνα τα παραδο-σιακά καφενεία με τα στρογγυλά τσίγκινατραπεζάκια άλλα με το ξεβαμμένο πράσινο ήτο μπλε Μερικά τους σκουριασμένα έναγύρωΚοιτάζω τις πόρτες μία ndash μία σα νάναι να θυ-μηθώ ένα άνοιγμα που πίσω του περίμενε ηhellipνα μου δώσει τάχα την άλγεβραΣτην έκτη σελίδα ψιθυρίζει Ναι εκεί υπάρχει με μολύβι Σ` αγαπώ Στη στροφή της ανηφόρας για τα προσφυ-

γικά σηκώνω μια πέτρα να βρω από κάτω ανκάποια από τις πατημασιές του χρόνου ξέ-φυγε από την ισοπεδωτική μανία της ασφάλ-τουΆδικα ψάχνεις λέει Καιρό που μετακόμισαναπό τα μάτια ndashπλημμυρίζανε κάθε τόσο πουφοβήθηκαν- στην καρδιά κι από κει ndashούτεπου τις χώραγε-κόνεψαν σε μια ξεχασμένηάκρια του νου κι έρχονται απρόσκλητες λευ-κοντυμένες οπτασίες στο φεγγαρόφωτο τουΜάηΚάθομαι να πιω ένα ούζο Γύρω ndashτριγύρω

άγνωστα πρόσωπα Νέοι οι περισσότεροιΜε τα σκισμένα ndash ξεβαμμένα τζιν σακουλια-σμένα στα γόνατα και τα μπράτσα γεμάτατατουάζ σαν κατάδικοι που δραπέτευσαναπό κάποιο κάτεργοΓυρίζω τρέχοντας πίσω να θυμηθώ Αφηνιά-

ζει ο νους Στου Σκαντάλη- είχε πει Περίμενέμε θα ρθώ με τηhellipτάχα να σου φέρω τη με-τάφραση του Λυσία Να κοιτάξεις στο τέλος-Είστε ξένος -με ρωτάει η ευγενική περιέρ-

γεια του μοναχικού πελάτη πρωινού όπως κιεγώ από το διπλανό τραπέζιΝαι λέω ξένος Περαστικός για την ΆρταΜε κοιτάζει περίεργα Μα είστε στην Άρτα ndash

λέει Εδώ είναι η Άρτα-Α λέτε για την πλατεία Τα κτήρια Την οδό

Σκουφά Το ουζερί του Κακαβά η πλατείαΚιλκίς Αυτά ναι είναι εδώ Όμως τα άλλαhellip- Τα άλλα Μήπως ψάχνετε για την Παναγίατην Παρηγορίτισσα Καλέ μου Αρτινέ Όχι δεν ψάχνω την Πανα-γία την ΠαρηγορίτισσαΑυτή ούτε που ξέρω ποια είναι Ψάχνω γιατην Παριορίτσα για το Μονοπλιό Για την Κασοπίτρα -----------Δυο τραπεζάκια πιο κει ένας γεροπαλαιός

μετράει χάντρες στο κεχριμπάρι του και νοι-ώθω πως έχει στήσει αφτί Με κοχεύει κιόλαςμε μισόκλειστα μάτια-Αυτά δεν υπάρχουν πια-επεμβαίνει Κερνάςένα τσίπουρο να σου πω που θα τα βρειςΣηκώνεται κι έρχεται δίπλα μου Ανασηκώ-

νει το κασκέτο του και σκύβει δίπλα στ `αφτίμου Μέσα στη ψυχή σου-λέειΜόνο εκεί

5-6-16Σταύρος Ιντζεγιάννης-συγγραφέας-

ποιητής -δημοσιογράφος-ένας Αρτινόςνέος hellip87 ετών που ζει στην Πάτρα

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο Μας βάλαν σε μια βάρκαΚαι δυνατή βροχή Μου δώσαν δυο κουπιάΜε σύραν δουλεμπόροι μας είπαν δρόμο τώρα Το Αιγαίο να διαβώ Χτυπάτε για στεριά

Το κύμα μεγαλώνει αδειάζαμε με βάρδιεςΚαι τρέμει το σκαρί με χίλιες προσευχέςΝερό στην βάρκα μπαίνει περνούσαν και οι ώρες Γιατί είμαστε αρκετοί Μα πουθενά ακτές

Κλαίμε όλοι την Συρία Κλαίμε όλοι την Συρία Και την κεντρική Ασία και όλα τα μικρά παιδάκιαΚλαίμε τους αδικημένους κλαίμε μάνες πατεράδεςΤου Αιγαίου τους πνιγμένους Και τα΄αβάπτιστα μωράκια

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο σαν ήρθε η άλλη μέραΈνα κύμα σαν βουνό έβλεπα μόνο ουρανόΜας έκοψε στην μέση χαθήκαν οι συντρόφοιΤην βάρκα μας στα δυο και κλάμα ως τον θεό

Μας μάζεψαν οι ναύτες με πήγαν στην ΕλλάδαΣε πλοίο φορτηγό τα σύνορα κλειστάΤι απογίναν οι άλλοι την νύχτα δεν κοιμάμαιΔεν ξέρω να σας πω Τι γίναν τα παιδιά

Στέλιος Τσίκος επιγραφές - ποιητής στιχουργός

Οδημόσιος έπαι-νος η αναγνώ-

ριση και η ανάδειξηηθικών αξιών στιςμέρες μας είναι τοαπαραίτητο ανά-χωμα πολιτισμούστην ανθρώπινη πο-ρεία μαςΑκέραιοι άνθρωποι ανάμεσά μας κόντρα στο κυνήγι του πλούτου τη φρίκητης βίας και την αναλγησία της ατομικής επιβίωσης και υπεροχής προτά-σουν το ανάστημά τουςΑραιά μεν αλλά η αρετή καταφέρνει να γλιστράει και στις μέρες μας με αληθι-νές λέξεις και μεγάλους συμβολισμούς όταν στην πράξη ξεπερνά τα προ-φανή και απλώνει διακριτικά τις ανθρώπινες ευαισθησίεςΔεν διδάσκεται και δεν κωδικοποιείται η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη Κουβα-λιέται μέσα μας και οριοθετεί τη ζωή μας Δεν αντέχεται όλος αυτός ο πόνοςπου βιώνει σήμερα η γενιά μας χωρίς τους Σαμαρείτες μαςΈνας σύγχρονος Σαμαρείτης ήταν και ο οδηγός του Υπεραστικού ΚΤΕΛΆρτας με το λεωφορείο Νο 44 Υπέργηρος συνταξιούχος στις 30052016 πουέκανε τη διαδρομή για το χωριό του λησμόνησε το τσαντάκι του κατεβαίνον-τας δίπλα στο κάθισμα με την μηνιάτικη σύνταξη μέσα βιβλιάρια του και άλλαπολύτιμα προσωπικά είδηΟ τίμιος οδηγός και αφού περιπλανήθηκε σε άλλα δρομολόγια το τσαντάκιαναζήτησε τον επιβάτη για να παραδώσει αυτούσιο το περιεχόμενό του Ηπράξη της ανεύρεσης και της επιστροφής αποκτά ιδιαίτερη δυναμική καιηθικό έρεισμα και από το γεγονός ότι όχι μόνο δεν δέχθηκε ένα συμβολικό φι-λοδώρημα αλλά είπε ο εξαίρετος οδηγός ότι ήταν ευτυχής στιγμή για τον ίδιονα μοιραστεί την χαρά με τον απαρηγόρητο-ευτυχώς για λίγο- συνταξιούχοΗ ζωή του καθενός μας λοιπόν είναι ότι δίνουμε και οι μικρές αυτές ιστορίεςθέλουμε να επαναλαμβάνονται για να κρατά ο κόσμος και την ομορφιά τουΟ έντιμος και ευγενικός πολίτης ξέρει να αφήνει καλό και μεγάλο ίχνος στηνπερπατησιά του γιατί ακούει δυνατά τη φωνή της συνείδησής του Σε ευχαρι-στούμε θερμά οδηγέ Στέλιο και ο μπάρμπα Κώστας θα σε περιμένει στομικρό καφενεδάκι του χωριού του για ένα καφέ βαρύ γλυκό και πολύ κουβένταόπως παλιά

Ο ανηψιός του ΤΑΚΗΣ ΝΤΑΛΑΣ

Ένας άλλος κόσμος

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 19

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 16

Ηγυναίκα του Λωτ γύρισε και κοίταξε πίσω την ώρα της μεγάληςφυγής πληρώνοντας την ανυπακοή της στο Θεό και στον Λωτ

ενώ το μόνο που θέλησε ήταν να κρατήσει κάτι από τη μνήμη τηςπρογενέστερης ζωής της Τιμωρήθηκε κι έγινε στήλη άλατος για τοελάχιστο αυτό νεύμαπρος το παρελθόν τηςΗ Βεροιώτισσα Σοφία Καλογερίδου στις ιστορίες της συλλογήςτης laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo γεννάειμνήμεςμνήμες της προγενέστερης ζωής τηςαυτοβιογραφικά τηςστοιχείαξεθυμασμένες αναμνήσεις προσωπικές εμπειρίες και ντο-κουμέντα σιωπές και εξομολογήσεις ιστορίες συγγενών της λυ-τρωτικές ιστορίες απλών και καθημερινών ανθρώπων της γενέθλιαςγη της εσωτερικές διαδρομέςδιάφορες οπτικές γωνίες καταβύθισηστο χρόνο μικρή και μεγάλη ιστορία ιστορία και μυθοπλασία μνήμηκαι λήθη μια σειρά οπισθοδρομήσειςιστορίες παλιές και νέες πραγματικές και φανταστικές ιστορικά γεγονότα μνήμεςτης Μακε-δονικής γης της Βέροιας και του Μετόχι Προδρόμου της Ημαθίας Μια καταβύθιση στις σκοτεινές και φωτεινές πλευρές της πόλης τηςτου χωριού της και των ανθρώπων της Προνομιακές οι θέσεις τηςοξυδερκούς συγγραφέωςΣοφίας Καλογερίδου που στο μερικό βλέ-πει το σύνολο στο κομμάτι το όλο Επιχειρεί να παίξει με μνήμεςεπίμονες και λυτρωτικές είναι ένας νυγμός για το θλιβερό παρελ-θόν και το αγριεμένο σήμερα χωρίς να τιμωρηθεί και να γίνει στήληάλατος αλλά να επιβραβευτεί από τους απαιτητικούς αναγνώστεςτης καλής λογοτεχνίας διότι laquoχύνειraquo στους κοχλίες των αυτιών τωναναγνωστών όχι μόνο την προσωπική και οικογενειακή της ιστο-ρία αλλά και την ιστορία της Βέροιας Αυτός είναι ο ιδανικός τρόποςγια να μπορέσει κανείς να δώσει σάρκα και οστά σε μια πόλη καιαυτό το πετυχαίνει με τρόπο μνημειώδη η ίδια η συγγραφέας Αυτόδίνει απάντηση σε όσους αναρωτιούνται αν μπορεί μια πόλη ή έναχωριό να βιογραφηθεί όπως μια προσωπικότητα Μια βιογραφίαπόλης και μια αυτοβιογραφία που αντί να αναμασήσει με γλυκεράαισθήματα το απώτατο παρελθόν επιτρέποντας στη νοσταλγία νασαρώσει το πεδίο προτιμά να ζωγραφίσει με λαμπερά χρώματατην ιστορική κοινωνική και πολιτική σκευή τουΜε λαμπερά χρώ-ματα αλλά μακριά από εξιδανικεύσεις και αγιοποιήσειςΓιατί κανέναςσυγγραφέας και πολύ περισσότερο η Σοφία Καλογερίδου δεν είναιούτε παραγωγός ανακουφιστικών μύθων ούτε αγιογράφοςhellipΜια εξωτερική πρόκληση θα αφυπνίσει τις κοιμισμένες διαθέσεις καιαναμνήσεις της όπως συμβαίνει με τα ηφαίστειαhellipΌμως η Σοφία Καλογερίδου θα βρεθεί μπροστά σε μικροϊστορίεςκαι μεγαλοϊστορίες μεγάλης υπαρξιακής έντασης σκηνές που απο-καλύπτουν σχεδόν ψιθυριστά χωρίς τίποτα τομεγαλόφωνο το βαθύ ανθρώπινο δράμαΤότε που ζούσαμε hellip Σε χρόνια σέρτικα θυμω-μέναhellip Σαλοίκεκέδες οργανοπαίχτες γκαϊτα-τζήδες δεξιοτέχνες του κλαρίνου Πόντιοι τηςΒέροιας πνιγμένοι στον Αλιάκμονα ταΠιέριατο Βέρμιο βλαχογειτονιές της ΒέροιαςοΠρομηθέας- η δυτική συνοικία της ΒέροιαςΛαδόμυλοι της Βέροιαςη καραβέροια η Εληάτο σάλι του Αλιάκμοναθεές των τάπερταπερ-τζούδες κουνελοπνίχτες ο Τσονγκλασέ δηλω-σίες της Μακρονήσου ο Γράμμος και το ΒίτσιΜάυδες Παοτζήδες Σουμπερίτες Πουλικοί ηΜαρή και η Χαμαϊδή απόμαχοι καιμοναχικοίτραύματα του εμφυλίου εξιλεωτικέςπρακτικές χωρίς λύτρωση και από τη βαρβαρό-τητα ως την τρέλαγκαζοτενεκέδες με χρήματαστον απόπατο πάνω από το βόθρο γούνεςμινκ γυναίκες που γαυγίζουν γυναίκες που πε-ριμένουν τον άνδρα της ζωής τους δεκαοκτώολόκληρα χρόνια το πρώτο φιλί που ήταν το hellip

νεκροφίλημα ροδάκινα κράνα ρίγανη τσίπουρο ντουντουρμά-δες ρεβανί πεϊνερλί μαρμελάδες κεράσι φράουλακαιροδάκινοτζιρνίκια χαψίες (γάβροι) η Παναγία Εικοσιφοίνισσα καιπολλά άλλα Το διαβατήριο της συγγραφέως για τη διάσχιση του χρόνου καιτην προσπάθειά της για την κατάκτηση της μνήμης είναι το κάθετης διήγημα της συλλογής όχι το θεήλατο αλλά το καμωμένο μεγήινα υλικά το χειροποίητο που σπείρεται βλασταίνει και ανθίζειhellip Η Σοφία Καλογερίδου πρέπει όμως να γνωρίζει αυτό που λέει ομεγάλος Νορβηγός συγγραφέας Καρλ ΟύβεΚνάουσγκορντ laquoΗμνήμη δεν είναι αξιόπιστο μέγεθος μέσα στη ζωή Και δεν είναι εξαι-τίας του απλού γεγονότος ότι δεν βάζει ποτέ ως προτεραιότητά τηςτην αλήθεια Δεν είναι ποτέ η αναζήτηση της αλήθειας που καθορίζειεάν η μνήμη θα επαναφέρει ένα γεγονός με ακρίβεια ή όχιΗ αιτίαείναι το προσωπικό συμφέρον Η μνήμη είναι ύπουλη και χρησιμο-ποιεί τεχνάσματα αλλά όχι με τρόπο επιθετικό ή μοχθηρόΤο αντί-θετο κάνει ότι μπορεί για να κρατάει τον κάτοχότης ικανοποιημένοraquo Εικοσιεπτά διηγήματα μινιατούρεςΕικοσιεπτά διηγήματα μπονσάιΕικοσιεπτά διηγήματα με συντομία πυκνότητα αμεσότητα καικοφτή σαφήνειαΔεν μιλάμε για μινιμαλισμό αλλά για δωρικότητα Μικρή φόρμα Από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη μέχρι τον ΓιώργοΙωάννου η μικρή φόρμα ανέδειξε μάστορες στη της γλώσσας καιτου ύφους και χάρισε ανεπανάληπτες σελίδες στην ελληνική λο-γοτεχνίαΣε αυτή την γραμμή εντάσσεται και η συλλογή της Βεροι-ώτισσας ΣοφίαςΚαλογερίδου Γλώσσα ζωντανή δουλεμένη λιτή άμεση τρυφερή με λεπτές ποι-ητικές αποχρώσεις που εμπεριέχει ένα λεξιλογικό θησαυρό Λέξειςαπλές επιδέξια πλεγμένες αλλά και με ένα πνεύμα καθολικόπουπαράγει έναν ύμνο στη ζωή Οι τόποι μνήμης παραμένουν τόποι περισυλλογής υπόμνησηςανάμνησης και μαθημάτων για το μέλλον Το παρελθόν τόπων καιανθρώπων συνεχίζει να ζει στο παρόν διαμορφώνοντας και επη-ρεάζοντας τις ζωές τωνσημερινών ανθρώπωνΟι ιστορίες θέλουν απλώς να λέγονται Οι ιστορίες θέλουν πάντααπλώς να ειπωθούν Υπάρχει πάντα μια ιστορία που θέλει να ειπω-θεί Το μόνο που μπορεί ένας συγγραφέας να εμπιστευθεί είναι αυτάτα κύματα της παλίρροιας που σκάνε μέσα του την ιστορία δηλαδήπου θέλει να ειπωθεί Εσύ Σοφία Καλογερίδου αυτό έκανες εμπι-στεύτηκες την ίδια την πράξη της γραφής Και δεν ξέρω πόσο σε

αντάμειψε αλλά τις ιστορίες σου τις είπες Καιαυτό που έχτισες είναι διαχρονικό Εύχομαι μεόλη μου την καρδιά όσοι χειριστούν από εδώκαι πέρα την προώθηση της συλλογής των διη-γημάτων σου να τους δώσουν την ευκαιρία ναδιαβαστούν ώστε αυτό να επιβεβαιωθείΣπουδαίο βιβλίοΗ Σοφία Καλογερίδου γεννήθηκε το 1969 στηΒέροια όπου ζειΣπούδασε Ηλεκτρολόγος μη-χανικός στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκηςκαι τελείωσε το μεταπτυχιακό πρόγραμμασπουδών laquoΔημιουργική Γραφήraquo στο Πανεπι-στήμιο Δυτικής Μακεδονίας Είναι καθηγήτριαΠληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαί-δευσηΈχει διακριθεί σε εφτά διαγωνισμούς ενώ διηγήματά της περιέχονται σε τέσσεριςσυλλογικές εκδόσειςΑυτό είναι το πρώτο της βι-βλίο

Κώστας Τραχανάς

ΣΚαλογερίδου Διηγήματα

laquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάraquo Εκδόσεις Παράξενες Μέρες 2016 σελ 109

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 16

Έκφραση 17

Μrsquo αυτόν τον τίτλο που προκαλεί ερωτηματικά βάφτισε το πρώτο της βιβλίο μετά από δια-κρίσεις της σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις ηΒεροιώτισσα συγγραφέας Σοφία Καλογερίδου (φωτο)

Και επειδή ο τίτλος είναι συνήθως σημείο αναφοράς ενός βιβλίου ο συγκεκριμένος τίτλος μπορείνα λειτουργήσει για άλλους ελκυστικά με τη γοητεία που προκαλεί το παράξενο και για άλλουςαπωθητικά με την υποψία του ακατανόητουΗ Καλογερίδου διακινδύνευσε να συμβεί το δεύτερο επιμένοντας στον τίτλο έχοντας επίγνωσητης αξίας του βιβλίου της αλλά και γιατί είναι και η ίδια ίσως laquo ανυπότακτηraquo όπως ανυπότακτεςονομάζει τις ιστορίες του βιβλίου της και τους ήρωές του που επίμονα ζητούσαν να παραβιάσουντην καταπακτή της μνήμης και να βγουν στο φωςzogia-vivlio-kafe-sofia-kalogeridouΕίκοσι εφτά μικρά διηγήματα εκδόσεις Παράξενες Μέρες που ξεκινούν από το ελάχιστο τηςμισής σελίδας για να απλωθούν σε περισσότερες αλλά ποτέ πολλές σελίδες προκαλούν την ίδιααίσθηση με τα έργα μικρής φόρμας στην Τέχνη Η ουσία στο μικρό και λίγοΤο βιβλίο της είναι ένα βιβλίο μνήμης laquoΑφιερωμένο στη μάνα μου Μαρία και τη γιαγιά μου Σοφίαπου εγκαταβιώνουν στη μνήμη μουraquo γράφειΌμως η μνήμη όχημα που την οδηγεί στο χθες λειτουργεί και αντίστροφα φωτίζοντας συμπερι-φορές σημερινές ζωγραφίζοντας έτσι την ανθρωπογεωγραφία των τελευταίων πενήντα χρόνων

Οι ήρωές της που κινούνται στο χώρο της Μακεδονίας και συγκεκριμένα γύρω από τη Βέροια στα χωριά του Αλιάκμονα ndash laquoΤα παι-δικά καλοκαίρια τα πέρασα στο μικροσκοπικό χωριό μου το Μετόχι Ημαθίας και αν και νιώθω πολίτης του κόσμου τα χώματα τουτόπου αυτού με συγκινούν ιδιαίτεραraquo- είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που περνούν από δίπλα μας χωρίς να τους προσέχουμεή το αντίθετο τους προσέχουμε γιατί είναι πολύ διαφορετικοί καθώς ξεφεύγουν από το κοινωνικό statusΣυνήθως οι ήρωες των βιβλίων πλάθονται από τους συγγραφείς τους με έντονα χαρίσματα ή ελαττώματα ώστε να είναι ελκυστικοίγια τον αναγνώστη και να μπορεί να πλεχθεί γύρω τους ο μύθοςΟι περισσότεροι ήρωες της Καλογερίδου παρόλο που δεν διαθέτουν ούτε το χάρισμα ούτε το ελάττωμα σε μεγάλο βαθμό υψώνουντο μπόι τους με σημαία τη γνησιότητά τους διεκδικώντας κι αυτοί τη θέση τους στη γραφή

Πορτρέτα της καθημερινότητας με γρήγορες και εύστοχες πινελιές αποτυπώνουν εξωτερικά και κυρίως εσωτερικά χαρακτηρι-στικά με μια δύναμη που ξαφνιάζει Νέοι γέροι παιδιά όλες οι ηλικίες έχουν τη θέση τους σrsquo αυτό το βιβλίοΟ Τσονγκλασέ που δίνει και το όνομά του στο βιβλίο ήρωας μόνο μισής σελίδας δεσπόζει ανάμεσα στα πορτρέτα με την τραγικό-τητά του καθώς εμείς οι άλλοι δεν μπορούμε να μπούμε στο δικό του παράξενο κόσμο τόσο διαφορετικό από το δικό μας τονεκλογικευμένο χλευάζοντάς τονΗ Βουλάρα η Τσαπατσουλιστάν η τρελή που γάβγιζε ο Σίμος ο κεκές η laquoχήραraquo ερωμένη ο laquoδηλωσίαςraquo θείος ο άστεγος Νο 134ο κ Δημητράκης στο γηροκομείο η μικρή τσιγγάνα στο ναζιστικό στρατόπεδοhellip Κι όλοι αυτοί και άλλοι να σχηματίζουν ένα πολύ-χρωμο ψηφιδωτό με τη μοναξιά τους τα χαμένα όνειρα και τους αγώνες τους αλλά και με το πάθος τους για τη ζωή το γέλιο καιτο κλάμα τους τα σωστά και τα λάθη τουςΌλοι όμως καθαγιάζονται μέσα από τις συνθήκες που τους οδήγησαν στις πράξεις τους αφού η δημιουργός τους πάντα πίσω απότο laquoέτσιraquo ψάχνει το laquoγιατίraquoΟι ήρωές της είναι τόσο ζωντανοί ώστε κάποιοι απrsquo αυτούς θα άντεχαν και σε μια θεατρική ή σπονδυλωτή κινηματογραφική δια-σκευή δημιουργώντας ένα παράλληλο σύμπανΜια τοιχογραφία των απλών καθημερινών ανθρώπων φτιαγμένη από τα χρώματα της αλήθειας και της έμπνευσηςH αφήγηση της πολλές φορές χρησιμοποιεί το πρώτο πρόσωπο προσδίδοντας μια ιδιαίτερη αμεσότητα καθώς ο αφηγητής ο ση-μερινός Έλληνας βλέπει μέσα από το παράθυρο της μνήμης την ποντιακή του οικογένεια με τον αυθορμητισμό της τη γενναιοδωρίατα πείσματα και τις παραξενιές της που έπλασε αυτόν νοσταλγικό παρατηρητή του χθες αλλά δυστυχώς και άπραγο παρατηρητήτου σήμεραΌταν η αφήγηση μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπη μπορεί να φαίνεται πως αντανακλά αφηγήσεις άλλων περνά όμως από το ίδιοφίλτρο της ματιάς της πεζογράφου που την αφομοιώνει με την πρωτοπρόσωπη έτσι ώστε να μην ξεχωρίζεις πού ξεκινούν τα αυ-τοβιογραφικά στοιχεία και πού τελειώνουνΟ διάλογος όπου χρησιμοποιείται κερδίζει τον αναγνώστη καθώς κυλά με φυσικότητα χτίζοντας στέρεα τους χαρακτήρεςΟ λόγος της πυκνός δυνατός με αυστηρή επιλογή εκείνων των λέξεων που έχουν τη μεγαλύτερη εμβέλεια και είναι πιο κοντά σταπρόσωπα τον τόπο και την εποχή

Εκδόσεις Παράξενες ΜέρεςΤο τραγικό προβάλλει ανάγλυφα χωρίς τον παραμικρό μελοδραματισμό αλλά και χωρίς η ατμόσφαιρα ποτέ να βαραίνει αφούμια σπάνια αίσθηση χιούμορ διατρέχει όλο το βιβλίοΗ ίδια γράφει στον πρόλογο του βιβλίου της laquoΌταν έγραφα το βιβλίο έκλαψα και γέλασα Αν νιώσετε τον παλμό και την ανάσατου θα ήθελα να αφεθείτε στο συναίσθημά τουraquoΚαι έτσι πραγματικά συμβαίνει Αφήνεσαι στο συναίσθημά του αλλά και διακρίνεις με καθαρή ματιά μια νέα ταλαντούχα συγγραφέαμε δικό της προσωπικό ύφος και με μια πρωτότυπη συναρπαστική γραφήΗ Καλογερίδου λοιπόν μrsquo αυτό το πρώτο της βιβλίο δεν απέδειξε μόνο πως ξέρει να αφηγείται κερδίζοντας τον αναγνώστη Απέ-δειξε πολύ περισσότερο πως αγαπάει τον άνθρωπο πως τον ξέρει καλά και τον τιμά με τη γραφή της

Γράφει Η Δήμητρα Σμυρνή -Φιλόλογος

Σοφία καλογερίδου ldquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάrdquo

Ένα βιβλίο μνήμης που οδηγεί στο χτες Από τις εκδόσεις Παράξενες μέρες 2016

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 17

Έκφραση 18

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΚοινωνική Συνεταιριστική ΕπιχείρησηΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία που ανοίγει σε μια παράξενη εποχήΈνα καταφύγιο για τους νέους συγγραφείς που θέλουν να ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμοΈνα βλέμμα σrsquo αυτό που γίνεται εκεί έξω αυτό που συμβαίνει τώρα σε κάθε πόλη σε όλη τη χώρα σε όλο τον πλανήτηΣrsquo αυτό το σπίτι υπάρχει μια θέση για σημαντικά βιβλία που έλαμψαν στην εποχή τους και πρέπει να τα ξαναγνωρίσουμεΟι Παράξενες Μέρες είναι ένας ελληνικός εκδοτικός οίκος ανοιχτός στα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό Ελ-ληνικός επειδή ξεκινάμε από εδώ και ψάχνουμε πρώτα το δικό μας παρελθόν προσπαθούμε να διακρίνουμε το δικό μαςμέλλον αλλά το βλέμμα μας αγκαλιάζει όλο τον κόσμο Ακόμη περισσότερο αγαπάμε το διαφορετικό και πολεμάμε οτι-δήποτε σκοτεινιάζει ακόμη περισσότερο τις παράξενες μέρες μαςΈνας εκδοτικός οίκος που ανα-ζητάει συγγραφείς που έχουν κάτι σημαντικό να αφηγηθούν Θα διαβάσουμε με προσοχήκάθε κείμενο και θα αποφασίσουμε την έκδοσή του αν μας ενδιαφέρει ως αναγνώστες Αυτό και τίποτε άλλο θα είναι τοκριτήριό μας Τα βιβλία μας θα έχουν προσιτή τιμή και θα τα διαδίδουμε με ένα απλό δελτίο τύπου χωρίς προκάτ κριτικέςκαι ψεύτικα στολίδια Το ζήτημα για μας είναι να εκφράσουμε το σήμερα Αν το καταφέρουμε αυτό δεν έχουμε ανάγκητα κόλπα του μάνατζμεντ Εδώ μιλάμε για βιβλία Μιλάμε γιrsquo αυτό που αγαπάμε Μιλάμε για το σήμεραΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ

Ένας εκδοτικός οίκος που εκμεταλλεύεται την αγωνία και τα όνειρα των νέων συγγραφέωνΈνας εκδοτικός οίκος που laquoπουλάειraquo προκαταβολικά το βιβλίο στον ίδιο τον συγγραφέαΈνας εκδοτικός οίκος που διαπλέκεται με κυκλώματα προώθησης laquoδημιουργώνraquo που ξεκινούν από την πιο απλή μορφήlaquoτου γνωστού μας παιδιούraquo και φτάνoυν μέχρι τα εξειδικευμένα συστήματα προώθησης και καθιέρωσης συγγραφέων μετη μέθοδο του (διαφημιστικού) σωλήναΈνας εκδοτικός οίκος που προτάσσει τις ανάγκες του management από την αγάπη για τη γραφή και τα βιβλίαΠαράξενες μέρες για εκδόσειςΜπορεί να είναι παράξενες οι μέρες Και πότε δεν ήταν Αλλά και τώρα και πάντα έχουμε ανάγκη τα βιβλίαΓια να αντέ-

ξουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ομορφύνουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ονειρευτούμε έναν καλύτεροΜε ποιον τρόποΠρο-σφέροντας αυτό που αξίζει να διαβάσετεΕίμαστε εδώ και σας περιμένουμε Συγγραφείς με ταλέντο και εμμονές (μπορείκαι με το χάρισμα) παράξενοι γραφιάδες μανιακοί αναγνώστες και απλοί βιβλιοφάγοιΕίμαστε εδώ για να σας φέρουμεκοντά Και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε περισσότερο στη ζωήΜπορεί να επιβιώσει κάποιος έτσιΠοιος ξέρει Αλλάαξίζει τον κόπο να δοκιμάσουμε

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία

ΟΠολιτιστικός Σύλλογος Παραδο-σιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo δρα-

στηριοποιείται στο βόρειο τμήμα τηςΛέσβου και από το 2012 έχει επεκτείνειτις δραστηριότητές του και στηνΑθήνα ιδρύοντας το πρώτο του - αυ-τόνομο- παράρτημα στο Νέο ΗράκλειοΑττικής Βασικός άξονας των δραστη-ριοτήτων του Παραρτήματος είναι ηεκμάθηση παραδοσιακών χορών απόόλη την Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα λει-τουργούν και τμήματα μοντέρνουχορού γυμναστικής εκμάθησης παρα-δοσιακών οργάνων και τραγουδιούκαθώς και τμήμα θεάτρου Υπεύθυνοςτων χορευτικών τμημάτων είναι ο Γρη-γόρης Γρηγορίου με καταγωγή απότον Μόλυβο της Λέσβου Με σύμβολότου το κάστρο της Μήθυμνας ο laquoΜό-λυβοςraquo έχει ως στόχο την προστασίακαι τη διάδοση της πλούσιας κληρονο-μιάς του τόπου μας Η προσέγγιση τηςπαράδοσης μέσα από το χορό τη μου-

σική το τραγούδι και τα δρώμενα είναι για τα μέλη του ο ορίζοντας εκείνος μέσα από τον οποίο θεραπεύουν αρνητικές όψεις του σύγχρονουπολιτισμού δρώντας συλλογικά και με πνεύμα εθελοντισμού Στις 10 Αυγούστου 2016 το Παράρτημα θα δώσει και φέτος το καθιερωμένοραντεβού του και θα ανταμώσει τον μητρικό Σύλλογο στο Κάστρο του Μολύβου στη Λέσβο στο 16ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Μή-θυμνας ενώ το φθινόπωρο στις 15 Σεπτεμβρίου στο Ν Ηράκλειο Αττικής θα παρουσιάσει χορούς από όλη την Ελλάδα στα laquoΗράκλεια2016raquo Ας ανταμώνουμε πάντα με χορούς και τραγούδια

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδοσιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσα από το χορό

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 18

Έκφραση 19

Αναζητώντας την Άρτα

Γυρίζω από πλατεία σε πλατεία Κάθομαι σεκάποιο παγκάκι για λίγο κι απέ σε κάποιο laquoκαφέ raquoΔεν υπάρχουν πια εκείνα τα παραδο-σιακά καφενεία με τα στρογγυλά τσίγκινατραπεζάκια άλλα με το ξεβαμμένο πράσινο ήτο μπλε Μερικά τους σκουριασμένα έναγύρωΚοιτάζω τις πόρτες μία ndash μία σα νάναι να θυ-μηθώ ένα άνοιγμα που πίσω του περίμενε ηhellipνα μου δώσει τάχα την άλγεβραΣτην έκτη σελίδα ψιθυρίζει Ναι εκεί υπάρχει με μολύβι Σ` αγαπώ Στη στροφή της ανηφόρας για τα προσφυ-

γικά σηκώνω μια πέτρα να βρω από κάτω ανκάποια από τις πατημασιές του χρόνου ξέ-φυγε από την ισοπεδωτική μανία της ασφάλ-τουΆδικα ψάχνεις λέει Καιρό που μετακόμισαναπό τα μάτια ndashπλημμυρίζανε κάθε τόσο πουφοβήθηκαν- στην καρδιά κι από κει ndashούτεπου τις χώραγε-κόνεψαν σε μια ξεχασμένηάκρια του νου κι έρχονται απρόσκλητες λευ-κοντυμένες οπτασίες στο φεγγαρόφωτο τουΜάηΚάθομαι να πιω ένα ούζο Γύρω ndashτριγύρω

άγνωστα πρόσωπα Νέοι οι περισσότεροιΜε τα σκισμένα ndash ξεβαμμένα τζιν σακουλια-σμένα στα γόνατα και τα μπράτσα γεμάτατατουάζ σαν κατάδικοι που δραπέτευσαναπό κάποιο κάτεργοΓυρίζω τρέχοντας πίσω να θυμηθώ Αφηνιά-

ζει ο νους Στου Σκαντάλη- είχε πει Περίμενέμε θα ρθώ με τηhellipτάχα να σου φέρω τη με-τάφραση του Λυσία Να κοιτάξεις στο τέλος-Είστε ξένος -με ρωτάει η ευγενική περιέρ-

γεια του μοναχικού πελάτη πρωινού όπως κιεγώ από το διπλανό τραπέζιΝαι λέω ξένος Περαστικός για την ΆρταΜε κοιτάζει περίεργα Μα είστε στην Άρτα ndash

λέει Εδώ είναι η Άρτα-Α λέτε για την πλατεία Τα κτήρια Την οδό

Σκουφά Το ουζερί του Κακαβά η πλατείαΚιλκίς Αυτά ναι είναι εδώ Όμως τα άλλαhellip- Τα άλλα Μήπως ψάχνετε για την Παναγίατην Παρηγορίτισσα Καλέ μου Αρτινέ Όχι δεν ψάχνω την Πανα-γία την ΠαρηγορίτισσαΑυτή ούτε που ξέρω ποια είναι Ψάχνω γιατην Παριορίτσα για το Μονοπλιό Για την Κασοπίτρα -----------Δυο τραπεζάκια πιο κει ένας γεροπαλαιός

μετράει χάντρες στο κεχριμπάρι του και νοι-ώθω πως έχει στήσει αφτί Με κοχεύει κιόλαςμε μισόκλειστα μάτια-Αυτά δεν υπάρχουν πια-επεμβαίνει Κερνάςένα τσίπουρο να σου πω που θα τα βρειςΣηκώνεται κι έρχεται δίπλα μου Ανασηκώ-

νει το κασκέτο του και σκύβει δίπλα στ `αφτίμου Μέσα στη ψυχή σου-λέειΜόνο εκεί

5-6-16Σταύρος Ιντζεγιάννης-συγγραφέας-

ποιητής -δημοσιογράφος-ένας Αρτινόςνέος hellip87 ετών που ζει στην Πάτρα

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο Μας βάλαν σε μια βάρκαΚαι δυνατή βροχή Μου δώσαν δυο κουπιάΜε σύραν δουλεμπόροι μας είπαν δρόμο τώρα Το Αιγαίο να διαβώ Χτυπάτε για στεριά

Το κύμα μεγαλώνει αδειάζαμε με βάρδιεςΚαι τρέμει το σκαρί με χίλιες προσευχέςΝερό στην βάρκα μπαίνει περνούσαν και οι ώρες Γιατί είμαστε αρκετοί Μα πουθενά ακτές

Κλαίμε όλοι την Συρία Κλαίμε όλοι την Συρία Και την κεντρική Ασία και όλα τα μικρά παιδάκιαΚλαίμε τους αδικημένους κλαίμε μάνες πατεράδεςΤου Αιγαίου τους πνιγμένους Και τα΄αβάπτιστα μωράκια

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο σαν ήρθε η άλλη μέραΈνα κύμα σαν βουνό έβλεπα μόνο ουρανόΜας έκοψε στην μέση χαθήκαν οι συντρόφοιΤην βάρκα μας στα δυο και κλάμα ως τον θεό

Μας μάζεψαν οι ναύτες με πήγαν στην ΕλλάδαΣε πλοίο φορτηγό τα σύνορα κλειστάΤι απογίναν οι άλλοι την νύχτα δεν κοιμάμαιΔεν ξέρω να σας πω Τι γίναν τα παιδιά

Στέλιος Τσίκος επιγραφές - ποιητής στιχουργός

Οδημόσιος έπαι-νος η αναγνώ-

ριση και η ανάδειξηηθικών αξιών στιςμέρες μας είναι τοαπαραίτητο ανά-χωμα πολιτισμούστην ανθρώπινη πο-ρεία μαςΑκέραιοι άνθρωποι ανάμεσά μας κόντρα στο κυνήγι του πλούτου τη φρίκητης βίας και την αναλγησία της ατομικής επιβίωσης και υπεροχής προτά-σουν το ανάστημά τουςΑραιά μεν αλλά η αρετή καταφέρνει να γλιστράει και στις μέρες μας με αληθι-νές λέξεις και μεγάλους συμβολισμούς όταν στην πράξη ξεπερνά τα προ-φανή και απλώνει διακριτικά τις ανθρώπινες ευαισθησίεςΔεν διδάσκεται και δεν κωδικοποιείται η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη Κουβα-λιέται μέσα μας και οριοθετεί τη ζωή μας Δεν αντέχεται όλος αυτός ο πόνοςπου βιώνει σήμερα η γενιά μας χωρίς τους Σαμαρείτες μαςΈνας σύγχρονος Σαμαρείτης ήταν και ο οδηγός του Υπεραστικού ΚΤΕΛΆρτας με το λεωφορείο Νο 44 Υπέργηρος συνταξιούχος στις 30052016 πουέκανε τη διαδρομή για το χωριό του λησμόνησε το τσαντάκι του κατεβαίνον-τας δίπλα στο κάθισμα με την μηνιάτικη σύνταξη μέσα βιβλιάρια του και άλλαπολύτιμα προσωπικά είδηΟ τίμιος οδηγός και αφού περιπλανήθηκε σε άλλα δρομολόγια το τσαντάκιαναζήτησε τον επιβάτη για να παραδώσει αυτούσιο το περιεχόμενό του Ηπράξη της ανεύρεσης και της επιστροφής αποκτά ιδιαίτερη δυναμική καιηθικό έρεισμα και από το γεγονός ότι όχι μόνο δεν δέχθηκε ένα συμβολικό φι-λοδώρημα αλλά είπε ο εξαίρετος οδηγός ότι ήταν ευτυχής στιγμή για τον ίδιονα μοιραστεί την χαρά με τον απαρηγόρητο-ευτυχώς για λίγο- συνταξιούχοΗ ζωή του καθενός μας λοιπόν είναι ότι δίνουμε και οι μικρές αυτές ιστορίεςθέλουμε να επαναλαμβάνονται για να κρατά ο κόσμος και την ομορφιά τουΟ έντιμος και ευγενικός πολίτης ξέρει να αφήνει καλό και μεγάλο ίχνος στηνπερπατησιά του γιατί ακούει δυνατά τη φωνή της συνείδησής του Σε ευχαρι-στούμε θερμά οδηγέ Στέλιο και ο μπάρμπα Κώστας θα σε περιμένει στομικρό καφενεδάκι του χωριού του για ένα καφέ βαρύ γλυκό και πολύ κουβένταόπως παλιά

Ο ανηψιός του ΤΑΚΗΣ ΝΤΑΛΑΣ

Ένας άλλος κόσμος

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 19

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 17

Μrsquo αυτόν τον τίτλο που προκαλεί ερωτηματικά βάφτισε το πρώτο της βιβλίο μετά από δια-κρίσεις της σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις ηΒεροιώτισσα συγγραφέας Σοφία Καλογερίδου (φωτο)

Και επειδή ο τίτλος είναι συνήθως σημείο αναφοράς ενός βιβλίου ο συγκεκριμένος τίτλος μπορείνα λειτουργήσει για άλλους ελκυστικά με τη γοητεία που προκαλεί το παράξενο και για άλλουςαπωθητικά με την υποψία του ακατανόητουΗ Καλογερίδου διακινδύνευσε να συμβεί το δεύτερο επιμένοντας στον τίτλο έχοντας επίγνωσητης αξίας του βιβλίου της αλλά και γιατί είναι και η ίδια ίσως laquo ανυπότακτηraquo όπως ανυπότακτεςονομάζει τις ιστορίες του βιβλίου της και τους ήρωές του που επίμονα ζητούσαν να παραβιάσουντην καταπακτή της μνήμης και να βγουν στο φωςzogia-vivlio-kafe-sofia-kalogeridouΕίκοσι εφτά μικρά διηγήματα εκδόσεις Παράξενες Μέρες που ξεκινούν από το ελάχιστο τηςμισής σελίδας για να απλωθούν σε περισσότερες αλλά ποτέ πολλές σελίδες προκαλούν την ίδιααίσθηση με τα έργα μικρής φόρμας στην Τέχνη Η ουσία στο μικρό και λίγοΤο βιβλίο της είναι ένα βιβλίο μνήμης laquoΑφιερωμένο στη μάνα μου Μαρία και τη γιαγιά μου Σοφίαπου εγκαταβιώνουν στη μνήμη μουraquo γράφειΌμως η μνήμη όχημα που την οδηγεί στο χθες λειτουργεί και αντίστροφα φωτίζοντας συμπερι-φορές σημερινές ζωγραφίζοντας έτσι την ανθρωπογεωγραφία των τελευταίων πενήντα χρόνων

Οι ήρωές της που κινούνται στο χώρο της Μακεδονίας και συγκεκριμένα γύρω από τη Βέροια στα χωριά του Αλιάκμονα ndash laquoΤα παι-δικά καλοκαίρια τα πέρασα στο μικροσκοπικό χωριό μου το Μετόχι Ημαθίας και αν και νιώθω πολίτης του κόσμου τα χώματα τουτόπου αυτού με συγκινούν ιδιαίτεραraquo- είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που περνούν από δίπλα μας χωρίς να τους προσέχουμεή το αντίθετο τους προσέχουμε γιατί είναι πολύ διαφορετικοί καθώς ξεφεύγουν από το κοινωνικό statusΣυνήθως οι ήρωες των βιβλίων πλάθονται από τους συγγραφείς τους με έντονα χαρίσματα ή ελαττώματα ώστε να είναι ελκυστικοίγια τον αναγνώστη και να μπορεί να πλεχθεί γύρω τους ο μύθοςΟι περισσότεροι ήρωες της Καλογερίδου παρόλο που δεν διαθέτουν ούτε το χάρισμα ούτε το ελάττωμα σε μεγάλο βαθμό υψώνουντο μπόι τους με σημαία τη γνησιότητά τους διεκδικώντας κι αυτοί τη θέση τους στη γραφή

Πορτρέτα της καθημερινότητας με γρήγορες και εύστοχες πινελιές αποτυπώνουν εξωτερικά και κυρίως εσωτερικά χαρακτηρι-στικά με μια δύναμη που ξαφνιάζει Νέοι γέροι παιδιά όλες οι ηλικίες έχουν τη θέση τους σrsquo αυτό το βιβλίοΟ Τσονγκλασέ που δίνει και το όνομά του στο βιβλίο ήρωας μόνο μισής σελίδας δεσπόζει ανάμεσα στα πορτρέτα με την τραγικό-τητά του καθώς εμείς οι άλλοι δεν μπορούμε να μπούμε στο δικό του παράξενο κόσμο τόσο διαφορετικό από το δικό μας τονεκλογικευμένο χλευάζοντάς τονΗ Βουλάρα η Τσαπατσουλιστάν η τρελή που γάβγιζε ο Σίμος ο κεκές η laquoχήραraquo ερωμένη ο laquoδηλωσίαςraquo θείος ο άστεγος Νο 134ο κ Δημητράκης στο γηροκομείο η μικρή τσιγγάνα στο ναζιστικό στρατόπεδοhellip Κι όλοι αυτοί και άλλοι να σχηματίζουν ένα πολύ-χρωμο ψηφιδωτό με τη μοναξιά τους τα χαμένα όνειρα και τους αγώνες τους αλλά και με το πάθος τους για τη ζωή το γέλιο καιτο κλάμα τους τα σωστά και τα λάθη τουςΌλοι όμως καθαγιάζονται μέσα από τις συνθήκες που τους οδήγησαν στις πράξεις τους αφού η δημιουργός τους πάντα πίσω απότο laquoέτσιraquo ψάχνει το laquoγιατίraquoΟι ήρωές της είναι τόσο ζωντανοί ώστε κάποιοι απrsquo αυτούς θα άντεχαν και σε μια θεατρική ή σπονδυλωτή κινηματογραφική δια-σκευή δημιουργώντας ένα παράλληλο σύμπανΜια τοιχογραφία των απλών καθημερινών ανθρώπων φτιαγμένη από τα χρώματα της αλήθειας και της έμπνευσηςH αφήγηση της πολλές φορές χρησιμοποιεί το πρώτο πρόσωπο προσδίδοντας μια ιδιαίτερη αμεσότητα καθώς ο αφηγητής ο ση-μερινός Έλληνας βλέπει μέσα από το παράθυρο της μνήμης την ποντιακή του οικογένεια με τον αυθορμητισμό της τη γενναιοδωρίατα πείσματα και τις παραξενιές της που έπλασε αυτόν νοσταλγικό παρατηρητή του χθες αλλά δυστυχώς και άπραγο παρατηρητήτου σήμεραΌταν η αφήγηση μετατρέπεται σε τριτοπρόσωπη μπορεί να φαίνεται πως αντανακλά αφηγήσεις άλλων περνά όμως από το ίδιοφίλτρο της ματιάς της πεζογράφου που την αφομοιώνει με την πρωτοπρόσωπη έτσι ώστε να μην ξεχωρίζεις πού ξεκινούν τα αυ-τοβιογραφικά στοιχεία και πού τελειώνουνΟ διάλογος όπου χρησιμοποιείται κερδίζει τον αναγνώστη καθώς κυλά με φυσικότητα χτίζοντας στέρεα τους χαρακτήρεςΟ λόγος της πυκνός δυνατός με αυστηρή επιλογή εκείνων των λέξεων που έχουν τη μεγαλύτερη εμβέλεια και είναι πιο κοντά σταπρόσωπα τον τόπο και την εποχή

Εκδόσεις Παράξενες ΜέρεςΤο τραγικό προβάλλει ανάγλυφα χωρίς τον παραμικρό μελοδραματισμό αλλά και χωρίς η ατμόσφαιρα ποτέ να βαραίνει αφούμια σπάνια αίσθηση χιούμορ διατρέχει όλο το βιβλίοΗ ίδια γράφει στον πρόλογο του βιβλίου της laquoΌταν έγραφα το βιβλίο έκλαψα και γέλασα Αν νιώσετε τον παλμό και την ανάσατου θα ήθελα να αφεθείτε στο συναίσθημά τουraquoΚαι έτσι πραγματικά συμβαίνει Αφήνεσαι στο συναίσθημά του αλλά και διακρίνεις με καθαρή ματιά μια νέα ταλαντούχα συγγραφέαμε δικό της προσωπικό ύφος και με μια πρωτότυπη συναρπαστική γραφήΗ Καλογερίδου λοιπόν μrsquo αυτό το πρώτο της βιβλίο δεν απέδειξε μόνο πως ξέρει να αφηγείται κερδίζοντας τον αναγνώστη Απέ-δειξε πολύ περισσότερο πως αγαπάει τον άνθρωπο πως τον ξέρει καλά και τον τιμά με τη γραφή της

Γράφει Η Δήμητρα Σμυρνή -Φιλόλογος

Σοφία καλογερίδου ldquoΟ Τσονγκλασέ απrsquo το πρωί ψάχνει μαλλιάrdquo

Ένα βιβλίο μνήμης που οδηγεί στο χτες Από τις εκδόσεις Παράξενες μέρες 2016

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 17

Έκφραση 18

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΚοινωνική Συνεταιριστική ΕπιχείρησηΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία που ανοίγει σε μια παράξενη εποχήΈνα καταφύγιο για τους νέους συγγραφείς που θέλουν να ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμοΈνα βλέμμα σrsquo αυτό που γίνεται εκεί έξω αυτό που συμβαίνει τώρα σε κάθε πόλη σε όλη τη χώρα σε όλο τον πλανήτηΣrsquo αυτό το σπίτι υπάρχει μια θέση για σημαντικά βιβλία που έλαμψαν στην εποχή τους και πρέπει να τα ξαναγνωρίσουμεΟι Παράξενες Μέρες είναι ένας ελληνικός εκδοτικός οίκος ανοιχτός στα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό Ελ-ληνικός επειδή ξεκινάμε από εδώ και ψάχνουμε πρώτα το δικό μας παρελθόν προσπαθούμε να διακρίνουμε το δικό μαςμέλλον αλλά το βλέμμα μας αγκαλιάζει όλο τον κόσμο Ακόμη περισσότερο αγαπάμε το διαφορετικό και πολεμάμε οτι-δήποτε σκοτεινιάζει ακόμη περισσότερο τις παράξενες μέρες μαςΈνας εκδοτικός οίκος που ανα-ζητάει συγγραφείς που έχουν κάτι σημαντικό να αφηγηθούν Θα διαβάσουμε με προσοχήκάθε κείμενο και θα αποφασίσουμε την έκδοσή του αν μας ενδιαφέρει ως αναγνώστες Αυτό και τίποτε άλλο θα είναι τοκριτήριό μας Τα βιβλία μας θα έχουν προσιτή τιμή και θα τα διαδίδουμε με ένα απλό δελτίο τύπου χωρίς προκάτ κριτικέςκαι ψεύτικα στολίδια Το ζήτημα για μας είναι να εκφράσουμε το σήμερα Αν το καταφέρουμε αυτό δεν έχουμε ανάγκητα κόλπα του μάνατζμεντ Εδώ μιλάμε για βιβλία Μιλάμε γιrsquo αυτό που αγαπάμε Μιλάμε για το σήμεραΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ

Ένας εκδοτικός οίκος που εκμεταλλεύεται την αγωνία και τα όνειρα των νέων συγγραφέωνΈνας εκδοτικός οίκος που laquoπουλάειraquo προκαταβολικά το βιβλίο στον ίδιο τον συγγραφέαΈνας εκδοτικός οίκος που διαπλέκεται με κυκλώματα προώθησης laquoδημιουργώνraquo που ξεκινούν από την πιο απλή μορφήlaquoτου γνωστού μας παιδιούraquo και φτάνoυν μέχρι τα εξειδικευμένα συστήματα προώθησης και καθιέρωσης συγγραφέων μετη μέθοδο του (διαφημιστικού) σωλήναΈνας εκδοτικός οίκος που προτάσσει τις ανάγκες του management από την αγάπη για τη γραφή και τα βιβλίαΠαράξενες μέρες για εκδόσειςΜπορεί να είναι παράξενες οι μέρες Και πότε δεν ήταν Αλλά και τώρα και πάντα έχουμε ανάγκη τα βιβλίαΓια να αντέ-

ξουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ομορφύνουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ονειρευτούμε έναν καλύτεροΜε ποιον τρόποΠρο-σφέροντας αυτό που αξίζει να διαβάσετεΕίμαστε εδώ και σας περιμένουμε Συγγραφείς με ταλέντο και εμμονές (μπορείκαι με το χάρισμα) παράξενοι γραφιάδες μανιακοί αναγνώστες και απλοί βιβλιοφάγοιΕίμαστε εδώ για να σας φέρουμεκοντά Και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε περισσότερο στη ζωήΜπορεί να επιβιώσει κάποιος έτσιΠοιος ξέρει Αλλάαξίζει τον κόπο να δοκιμάσουμε

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία

ΟΠολιτιστικός Σύλλογος Παραδο-σιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo δρα-

στηριοποιείται στο βόρειο τμήμα τηςΛέσβου και από το 2012 έχει επεκτείνειτις δραστηριότητές του και στηνΑθήνα ιδρύοντας το πρώτο του - αυ-τόνομο- παράρτημα στο Νέο ΗράκλειοΑττικής Βασικός άξονας των δραστη-ριοτήτων του Παραρτήματος είναι ηεκμάθηση παραδοσιακών χορών απόόλη την Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα λει-τουργούν και τμήματα μοντέρνουχορού γυμναστικής εκμάθησης παρα-δοσιακών οργάνων και τραγουδιούκαθώς και τμήμα θεάτρου Υπεύθυνοςτων χορευτικών τμημάτων είναι ο Γρη-γόρης Γρηγορίου με καταγωγή απότον Μόλυβο της Λέσβου Με σύμβολότου το κάστρο της Μήθυμνας ο laquoΜό-λυβοςraquo έχει ως στόχο την προστασίακαι τη διάδοση της πλούσιας κληρονο-μιάς του τόπου μας Η προσέγγιση τηςπαράδοσης μέσα από το χορό τη μου-

σική το τραγούδι και τα δρώμενα είναι για τα μέλη του ο ορίζοντας εκείνος μέσα από τον οποίο θεραπεύουν αρνητικές όψεις του σύγχρονουπολιτισμού δρώντας συλλογικά και με πνεύμα εθελοντισμού Στις 10 Αυγούστου 2016 το Παράρτημα θα δώσει και φέτος το καθιερωμένοραντεβού του και θα ανταμώσει τον μητρικό Σύλλογο στο Κάστρο του Μολύβου στη Λέσβο στο 16ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Μή-θυμνας ενώ το φθινόπωρο στις 15 Σεπτεμβρίου στο Ν Ηράκλειο Αττικής θα παρουσιάσει χορούς από όλη την Ελλάδα στα laquoΗράκλεια2016raquo Ας ανταμώνουμε πάντα με χορούς και τραγούδια

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδοσιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσα από το χορό

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 18

Έκφραση 19

Αναζητώντας την Άρτα

Γυρίζω από πλατεία σε πλατεία Κάθομαι σεκάποιο παγκάκι για λίγο κι απέ σε κάποιο laquoκαφέ raquoΔεν υπάρχουν πια εκείνα τα παραδο-σιακά καφενεία με τα στρογγυλά τσίγκινατραπεζάκια άλλα με το ξεβαμμένο πράσινο ήτο μπλε Μερικά τους σκουριασμένα έναγύρωΚοιτάζω τις πόρτες μία ndash μία σα νάναι να θυ-μηθώ ένα άνοιγμα που πίσω του περίμενε ηhellipνα μου δώσει τάχα την άλγεβραΣτην έκτη σελίδα ψιθυρίζει Ναι εκεί υπάρχει με μολύβι Σ` αγαπώ Στη στροφή της ανηφόρας για τα προσφυ-

γικά σηκώνω μια πέτρα να βρω από κάτω ανκάποια από τις πατημασιές του χρόνου ξέ-φυγε από την ισοπεδωτική μανία της ασφάλ-τουΆδικα ψάχνεις λέει Καιρό που μετακόμισαναπό τα μάτια ndashπλημμυρίζανε κάθε τόσο πουφοβήθηκαν- στην καρδιά κι από κει ndashούτεπου τις χώραγε-κόνεψαν σε μια ξεχασμένηάκρια του νου κι έρχονται απρόσκλητες λευ-κοντυμένες οπτασίες στο φεγγαρόφωτο τουΜάηΚάθομαι να πιω ένα ούζο Γύρω ndashτριγύρω

άγνωστα πρόσωπα Νέοι οι περισσότεροιΜε τα σκισμένα ndash ξεβαμμένα τζιν σακουλια-σμένα στα γόνατα και τα μπράτσα γεμάτατατουάζ σαν κατάδικοι που δραπέτευσαναπό κάποιο κάτεργοΓυρίζω τρέχοντας πίσω να θυμηθώ Αφηνιά-

ζει ο νους Στου Σκαντάλη- είχε πει Περίμενέμε θα ρθώ με τηhellipτάχα να σου φέρω τη με-τάφραση του Λυσία Να κοιτάξεις στο τέλος-Είστε ξένος -με ρωτάει η ευγενική περιέρ-

γεια του μοναχικού πελάτη πρωινού όπως κιεγώ από το διπλανό τραπέζιΝαι λέω ξένος Περαστικός για την ΆρταΜε κοιτάζει περίεργα Μα είστε στην Άρτα ndash

λέει Εδώ είναι η Άρτα-Α λέτε για την πλατεία Τα κτήρια Την οδό

Σκουφά Το ουζερί του Κακαβά η πλατείαΚιλκίς Αυτά ναι είναι εδώ Όμως τα άλλαhellip- Τα άλλα Μήπως ψάχνετε για την Παναγίατην Παρηγορίτισσα Καλέ μου Αρτινέ Όχι δεν ψάχνω την Πανα-γία την ΠαρηγορίτισσαΑυτή ούτε που ξέρω ποια είναι Ψάχνω γιατην Παριορίτσα για το Μονοπλιό Για την Κασοπίτρα -----------Δυο τραπεζάκια πιο κει ένας γεροπαλαιός

μετράει χάντρες στο κεχριμπάρι του και νοι-ώθω πως έχει στήσει αφτί Με κοχεύει κιόλαςμε μισόκλειστα μάτια-Αυτά δεν υπάρχουν πια-επεμβαίνει Κερνάςένα τσίπουρο να σου πω που θα τα βρειςΣηκώνεται κι έρχεται δίπλα μου Ανασηκώ-

νει το κασκέτο του και σκύβει δίπλα στ `αφτίμου Μέσα στη ψυχή σου-λέειΜόνο εκεί

5-6-16Σταύρος Ιντζεγιάννης-συγγραφέας-

ποιητής -δημοσιογράφος-ένας Αρτινόςνέος hellip87 ετών που ζει στην Πάτρα

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο Μας βάλαν σε μια βάρκαΚαι δυνατή βροχή Μου δώσαν δυο κουπιάΜε σύραν δουλεμπόροι μας είπαν δρόμο τώρα Το Αιγαίο να διαβώ Χτυπάτε για στεριά

Το κύμα μεγαλώνει αδειάζαμε με βάρδιεςΚαι τρέμει το σκαρί με χίλιες προσευχέςΝερό στην βάρκα μπαίνει περνούσαν και οι ώρες Γιατί είμαστε αρκετοί Μα πουθενά ακτές

Κλαίμε όλοι την Συρία Κλαίμε όλοι την Συρία Και την κεντρική Ασία και όλα τα μικρά παιδάκιαΚλαίμε τους αδικημένους κλαίμε μάνες πατεράδεςΤου Αιγαίου τους πνιγμένους Και τα΄αβάπτιστα μωράκια

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο σαν ήρθε η άλλη μέραΈνα κύμα σαν βουνό έβλεπα μόνο ουρανόΜας έκοψε στην μέση χαθήκαν οι συντρόφοιΤην βάρκα μας στα δυο και κλάμα ως τον θεό

Μας μάζεψαν οι ναύτες με πήγαν στην ΕλλάδαΣε πλοίο φορτηγό τα σύνορα κλειστάΤι απογίναν οι άλλοι την νύχτα δεν κοιμάμαιΔεν ξέρω να σας πω Τι γίναν τα παιδιά

Στέλιος Τσίκος επιγραφές - ποιητής στιχουργός

Οδημόσιος έπαι-νος η αναγνώ-

ριση και η ανάδειξηηθικών αξιών στιςμέρες μας είναι τοαπαραίτητο ανά-χωμα πολιτισμούστην ανθρώπινη πο-ρεία μαςΑκέραιοι άνθρωποι ανάμεσά μας κόντρα στο κυνήγι του πλούτου τη φρίκητης βίας και την αναλγησία της ατομικής επιβίωσης και υπεροχής προτά-σουν το ανάστημά τουςΑραιά μεν αλλά η αρετή καταφέρνει να γλιστράει και στις μέρες μας με αληθι-νές λέξεις και μεγάλους συμβολισμούς όταν στην πράξη ξεπερνά τα προ-φανή και απλώνει διακριτικά τις ανθρώπινες ευαισθησίεςΔεν διδάσκεται και δεν κωδικοποιείται η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη Κουβα-λιέται μέσα μας και οριοθετεί τη ζωή μας Δεν αντέχεται όλος αυτός ο πόνοςπου βιώνει σήμερα η γενιά μας χωρίς τους Σαμαρείτες μαςΈνας σύγχρονος Σαμαρείτης ήταν και ο οδηγός του Υπεραστικού ΚΤΕΛΆρτας με το λεωφορείο Νο 44 Υπέργηρος συνταξιούχος στις 30052016 πουέκανε τη διαδρομή για το χωριό του λησμόνησε το τσαντάκι του κατεβαίνον-τας δίπλα στο κάθισμα με την μηνιάτικη σύνταξη μέσα βιβλιάρια του και άλλαπολύτιμα προσωπικά είδηΟ τίμιος οδηγός και αφού περιπλανήθηκε σε άλλα δρομολόγια το τσαντάκιαναζήτησε τον επιβάτη για να παραδώσει αυτούσιο το περιεχόμενό του Ηπράξη της ανεύρεσης και της επιστροφής αποκτά ιδιαίτερη δυναμική καιηθικό έρεισμα και από το γεγονός ότι όχι μόνο δεν δέχθηκε ένα συμβολικό φι-λοδώρημα αλλά είπε ο εξαίρετος οδηγός ότι ήταν ευτυχής στιγμή για τον ίδιονα μοιραστεί την χαρά με τον απαρηγόρητο-ευτυχώς για λίγο- συνταξιούχοΗ ζωή του καθενός μας λοιπόν είναι ότι δίνουμε και οι μικρές αυτές ιστορίεςθέλουμε να επαναλαμβάνονται για να κρατά ο κόσμος και την ομορφιά τουΟ έντιμος και ευγενικός πολίτης ξέρει να αφήνει καλό και μεγάλο ίχνος στηνπερπατησιά του γιατί ακούει δυνατά τη φωνή της συνείδησής του Σε ευχαρι-στούμε θερμά οδηγέ Στέλιο και ο μπάρμπα Κώστας θα σε περιμένει στομικρό καφενεδάκι του χωριού του για ένα καφέ βαρύ γλυκό και πολύ κουβένταόπως παλιά

Ο ανηψιός του ΤΑΚΗΣ ΝΤΑΛΑΣ

Ένας άλλος κόσμος

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 19

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 18

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΚοινωνική Συνεταιριστική ΕπιχείρησηΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία που ανοίγει σε μια παράξενη εποχήΈνα καταφύγιο για τους νέους συγγραφείς που θέλουν να ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμοΈνα βλέμμα σrsquo αυτό που γίνεται εκεί έξω αυτό που συμβαίνει τώρα σε κάθε πόλη σε όλη τη χώρα σε όλο τον πλανήτηΣrsquo αυτό το σπίτι υπάρχει μια θέση για σημαντικά βιβλία που έλαμψαν στην εποχή τους και πρέπει να τα ξαναγνωρίσουμεΟι Παράξενες Μέρες είναι ένας ελληνικός εκδοτικός οίκος ανοιχτός στα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό Ελ-ληνικός επειδή ξεκινάμε από εδώ και ψάχνουμε πρώτα το δικό μας παρελθόν προσπαθούμε να διακρίνουμε το δικό μαςμέλλον αλλά το βλέμμα μας αγκαλιάζει όλο τον κόσμο Ακόμη περισσότερο αγαπάμε το διαφορετικό και πολεμάμε οτι-δήποτε σκοτεινιάζει ακόμη περισσότερο τις παράξενες μέρες μαςΈνας εκδοτικός οίκος που ανα-ζητάει συγγραφείς που έχουν κάτι σημαντικό να αφηγηθούν Θα διαβάσουμε με προσοχήκάθε κείμενο και θα αποφασίσουμε την έκδοσή του αν μας ενδιαφέρει ως αναγνώστες Αυτό και τίποτε άλλο θα είναι τοκριτήριό μας Τα βιβλία μας θα έχουν προσιτή τιμή και θα τα διαδίδουμε με ένα απλό δελτίο τύπου χωρίς προκάτ κριτικέςκαι ψεύτικα στολίδια Το ζήτημα για μας είναι να εκφράσουμε το σήμερα Αν το καταφέρουμε αυτό δεν έχουμε ανάγκητα κόλπα του μάνατζμεντ Εδώ μιλάμε για βιβλία Μιλάμε γιrsquo αυτό που αγαπάμε Μιλάμε για το σήμεραΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ

Ένας εκδοτικός οίκος που εκμεταλλεύεται την αγωνία και τα όνειρα των νέων συγγραφέωνΈνας εκδοτικός οίκος που laquoπουλάειraquo προκαταβολικά το βιβλίο στον ίδιο τον συγγραφέαΈνας εκδοτικός οίκος που διαπλέκεται με κυκλώματα προώθησης laquoδημιουργώνraquo που ξεκινούν από την πιο απλή μορφήlaquoτου γνωστού μας παιδιούraquo και φτάνoυν μέχρι τα εξειδικευμένα συστήματα προώθησης και καθιέρωσης συγγραφέων μετη μέθοδο του (διαφημιστικού) σωλήναΈνας εκδοτικός οίκος που προτάσσει τις ανάγκες του management από την αγάπη για τη γραφή και τα βιβλίαΠαράξενες μέρες για εκδόσειςΜπορεί να είναι παράξενες οι μέρες Και πότε δεν ήταν Αλλά και τώρα και πάντα έχουμε ανάγκη τα βιβλίαΓια να αντέ-

ξουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ομορφύνουμε αυτόν τον κόσμοΓια να ονειρευτούμε έναν καλύτεροΜε ποιον τρόποΠρο-σφέροντας αυτό που αξίζει να διαβάσετεΕίμαστε εδώ και σας περιμένουμε Συγγραφείς με ταλέντο και εμμονές (μπορείκαι με το χάρισμα) παράξενοι γραφιάδες μανιακοί αναγνώστες και απλοί βιβλιοφάγοιΕίμαστε εδώ για να σας φέρουμεκοντά Και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε περισσότερο στη ζωήΜπορεί να επιβιώσει κάποιος έτσιΠοιος ξέρει Αλλάαξίζει τον κόπο να δοκιμάσουμε

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣΈνα καινούργιο σπίτι για τα βιβλία

ΟΠολιτιστικός Σύλλογος Παραδο-σιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo δρα-

στηριοποιείται στο βόρειο τμήμα τηςΛέσβου και από το 2012 έχει επεκτείνειτις δραστηριότητές του και στηνΑθήνα ιδρύοντας το πρώτο του - αυ-τόνομο- παράρτημα στο Νέο ΗράκλειοΑττικής Βασικός άξονας των δραστη-ριοτήτων του Παραρτήματος είναι ηεκμάθηση παραδοσιακών χορών απόόλη την Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα λει-τουργούν και τμήματα μοντέρνουχορού γυμναστικής εκμάθησης παρα-δοσιακών οργάνων και τραγουδιούκαθώς και τμήμα θεάτρου Υπεύθυνοςτων χορευτικών τμημάτων είναι ο Γρη-γόρης Γρηγορίου με καταγωγή απότον Μόλυβο της Λέσβου Με σύμβολότου το κάστρο της Μήθυμνας ο laquoΜό-λυβοςraquo έχει ως στόχο την προστασίακαι τη διάδοση της πλούσιας κληρονο-μιάς του τόπου μας Η προσέγγιση τηςπαράδοσης μέσα από το χορό τη μου-

σική το τραγούδι και τα δρώμενα είναι για τα μέλη του ο ορίζοντας εκείνος μέσα από τον οποίο θεραπεύουν αρνητικές όψεις του σύγχρονουπολιτισμού δρώντας συλλογικά και με πνεύμα εθελοντισμού Στις 10 Αυγούστου 2016 το Παράρτημα θα δώσει και φέτος το καθιερωμένοραντεβού του και θα ανταμώσει τον μητρικό Σύλλογο στο Κάστρο του Μολύβου στη Λέσβο στο 16ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Μή-θυμνας ενώ το φθινόπωρο στις 15 Σεπτεμβρίου στο Ν Ηράκλειο Αττικής θα παρουσιάσει χορούς από όλη την Ελλάδα στα laquoΗράκλεια2016raquo Ας ανταμώνουμε πάντα με χορούς και τραγούδια

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδοσιακών Χορών laquoΟ Μόλυβοςraquo

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσα από το χορό

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 18

Έκφραση 19

Αναζητώντας την Άρτα

Γυρίζω από πλατεία σε πλατεία Κάθομαι σεκάποιο παγκάκι για λίγο κι απέ σε κάποιο laquoκαφέ raquoΔεν υπάρχουν πια εκείνα τα παραδο-σιακά καφενεία με τα στρογγυλά τσίγκινατραπεζάκια άλλα με το ξεβαμμένο πράσινο ήτο μπλε Μερικά τους σκουριασμένα έναγύρωΚοιτάζω τις πόρτες μία ndash μία σα νάναι να θυ-μηθώ ένα άνοιγμα που πίσω του περίμενε ηhellipνα μου δώσει τάχα την άλγεβραΣτην έκτη σελίδα ψιθυρίζει Ναι εκεί υπάρχει με μολύβι Σ` αγαπώ Στη στροφή της ανηφόρας για τα προσφυ-

γικά σηκώνω μια πέτρα να βρω από κάτω ανκάποια από τις πατημασιές του χρόνου ξέ-φυγε από την ισοπεδωτική μανία της ασφάλ-τουΆδικα ψάχνεις λέει Καιρό που μετακόμισαναπό τα μάτια ndashπλημμυρίζανε κάθε τόσο πουφοβήθηκαν- στην καρδιά κι από κει ndashούτεπου τις χώραγε-κόνεψαν σε μια ξεχασμένηάκρια του νου κι έρχονται απρόσκλητες λευ-κοντυμένες οπτασίες στο φεγγαρόφωτο τουΜάηΚάθομαι να πιω ένα ούζο Γύρω ndashτριγύρω

άγνωστα πρόσωπα Νέοι οι περισσότεροιΜε τα σκισμένα ndash ξεβαμμένα τζιν σακουλια-σμένα στα γόνατα και τα μπράτσα γεμάτατατουάζ σαν κατάδικοι που δραπέτευσαναπό κάποιο κάτεργοΓυρίζω τρέχοντας πίσω να θυμηθώ Αφηνιά-

ζει ο νους Στου Σκαντάλη- είχε πει Περίμενέμε θα ρθώ με τηhellipτάχα να σου φέρω τη με-τάφραση του Λυσία Να κοιτάξεις στο τέλος-Είστε ξένος -με ρωτάει η ευγενική περιέρ-

γεια του μοναχικού πελάτη πρωινού όπως κιεγώ από το διπλανό τραπέζιΝαι λέω ξένος Περαστικός για την ΆρταΜε κοιτάζει περίεργα Μα είστε στην Άρτα ndash

λέει Εδώ είναι η Άρτα-Α λέτε για την πλατεία Τα κτήρια Την οδό

Σκουφά Το ουζερί του Κακαβά η πλατείαΚιλκίς Αυτά ναι είναι εδώ Όμως τα άλλαhellip- Τα άλλα Μήπως ψάχνετε για την Παναγίατην Παρηγορίτισσα Καλέ μου Αρτινέ Όχι δεν ψάχνω την Πανα-γία την ΠαρηγορίτισσαΑυτή ούτε που ξέρω ποια είναι Ψάχνω γιατην Παριορίτσα για το Μονοπλιό Για την Κασοπίτρα -----------Δυο τραπεζάκια πιο κει ένας γεροπαλαιός

μετράει χάντρες στο κεχριμπάρι του και νοι-ώθω πως έχει στήσει αφτί Με κοχεύει κιόλαςμε μισόκλειστα μάτια-Αυτά δεν υπάρχουν πια-επεμβαίνει Κερνάςένα τσίπουρο να σου πω που θα τα βρειςΣηκώνεται κι έρχεται δίπλα μου Ανασηκώ-

νει το κασκέτο του και σκύβει δίπλα στ `αφτίμου Μέσα στη ψυχή σου-λέειΜόνο εκεί

5-6-16Σταύρος Ιντζεγιάννης-συγγραφέας-

ποιητής -δημοσιογράφος-ένας Αρτινόςνέος hellip87 ετών που ζει στην Πάτρα

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο Μας βάλαν σε μια βάρκαΚαι δυνατή βροχή Μου δώσαν δυο κουπιάΜε σύραν δουλεμπόροι μας είπαν δρόμο τώρα Το Αιγαίο να διαβώ Χτυπάτε για στεριά

Το κύμα μεγαλώνει αδειάζαμε με βάρδιεςΚαι τρέμει το σκαρί με χίλιες προσευχέςΝερό στην βάρκα μπαίνει περνούσαν και οι ώρες Γιατί είμαστε αρκετοί Μα πουθενά ακτές

Κλαίμε όλοι την Συρία Κλαίμε όλοι την Συρία Και την κεντρική Ασία και όλα τα μικρά παιδάκιαΚλαίμε τους αδικημένους κλαίμε μάνες πατεράδεςΤου Αιγαίου τους πνιγμένους Και τα΄αβάπτιστα μωράκια

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο σαν ήρθε η άλλη μέραΈνα κύμα σαν βουνό έβλεπα μόνο ουρανόΜας έκοψε στην μέση χαθήκαν οι συντρόφοιΤην βάρκα μας στα δυο και κλάμα ως τον θεό

Μας μάζεψαν οι ναύτες με πήγαν στην ΕλλάδαΣε πλοίο φορτηγό τα σύνορα κλειστάΤι απογίναν οι άλλοι την νύχτα δεν κοιμάμαιΔεν ξέρω να σας πω Τι γίναν τα παιδιά

Στέλιος Τσίκος επιγραφές - ποιητής στιχουργός

Οδημόσιος έπαι-νος η αναγνώ-

ριση και η ανάδειξηηθικών αξιών στιςμέρες μας είναι τοαπαραίτητο ανά-χωμα πολιτισμούστην ανθρώπινη πο-ρεία μαςΑκέραιοι άνθρωποι ανάμεσά μας κόντρα στο κυνήγι του πλούτου τη φρίκητης βίας και την αναλγησία της ατομικής επιβίωσης και υπεροχής προτά-σουν το ανάστημά τουςΑραιά μεν αλλά η αρετή καταφέρνει να γλιστράει και στις μέρες μας με αληθι-νές λέξεις και μεγάλους συμβολισμούς όταν στην πράξη ξεπερνά τα προ-φανή και απλώνει διακριτικά τις ανθρώπινες ευαισθησίεςΔεν διδάσκεται και δεν κωδικοποιείται η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη Κουβα-λιέται μέσα μας και οριοθετεί τη ζωή μας Δεν αντέχεται όλος αυτός ο πόνοςπου βιώνει σήμερα η γενιά μας χωρίς τους Σαμαρείτες μαςΈνας σύγχρονος Σαμαρείτης ήταν και ο οδηγός του Υπεραστικού ΚΤΕΛΆρτας με το λεωφορείο Νο 44 Υπέργηρος συνταξιούχος στις 30052016 πουέκανε τη διαδρομή για το χωριό του λησμόνησε το τσαντάκι του κατεβαίνον-τας δίπλα στο κάθισμα με την μηνιάτικη σύνταξη μέσα βιβλιάρια του και άλλαπολύτιμα προσωπικά είδηΟ τίμιος οδηγός και αφού περιπλανήθηκε σε άλλα δρομολόγια το τσαντάκιαναζήτησε τον επιβάτη για να παραδώσει αυτούσιο το περιεχόμενό του Ηπράξη της ανεύρεσης και της επιστροφής αποκτά ιδιαίτερη δυναμική καιηθικό έρεισμα και από το γεγονός ότι όχι μόνο δεν δέχθηκε ένα συμβολικό φι-λοδώρημα αλλά είπε ο εξαίρετος οδηγός ότι ήταν ευτυχής στιγμή για τον ίδιονα μοιραστεί την χαρά με τον απαρηγόρητο-ευτυχώς για λίγο- συνταξιούχοΗ ζωή του καθενός μας λοιπόν είναι ότι δίνουμε και οι μικρές αυτές ιστορίεςθέλουμε να επαναλαμβάνονται για να κρατά ο κόσμος και την ομορφιά τουΟ έντιμος και ευγενικός πολίτης ξέρει να αφήνει καλό και μεγάλο ίχνος στηνπερπατησιά του γιατί ακούει δυνατά τη φωνή της συνείδησής του Σε ευχαρι-στούμε θερμά οδηγέ Στέλιο και ο μπάρμπα Κώστας θα σε περιμένει στομικρό καφενεδάκι του χωριού του για ένα καφέ βαρύ γλυκό και πολύ κουβένταόπως παλιά

Ο ανηψιός του ΤΑΚΗΣ ΝΤΑΛΑΣ

Ένας άλλος κόσμος

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 19

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 19

Αναζητώντας την Άρτα

Γυρίζω από πλατεία σε πλατεία Κάθομαι σεκάποιο παγκάκι για λίγο κι απέ σε κάποιο laquoκαφέ raquoΔεν υπάρχουν πια εκείνα τα παραδο-σιακά καφενεία με τα στρογγυλά τσίγκινατραπεζάκια άλλα με το ξεβαμμένο πράσινο ήτο μπλε Μερικά τους σκουριασμένα έναγύρωΚοιτάζω τις πόρτες μία ndash μία σα νάναι να θυ-μηθώ ένα άνοιγμα που πίσω του περίμενε ηhellipνα μου δώσει τάχα την άλγεβραΣτην έκτη σελίδα ψιθυρίζει Ναι εκεί υπάρχει με μολύβι Σ` αγαπώ Στη στροφή της ανηφόρας για τα προσφυ-

γικά σηκώνω μια πέτρα να βρω από κάτω ανκάποια από τις πατημασιές του χρόνου ξέ-φυγε από την ισοπεδωτική μανία της ασφάλ-τουΆδικα ψάχνεις λέει Καιρό που μετακόμισαναπό τα μάτια ndashπλημμυρίζανε κάθε τόσο πουφοβήθηκαν- στην καρδιά κι από κει ndashούτεπου τις χώραγε-κόνεψαν σε μια ξεχασμένηάκρια του νου κι έρχονται απρόσκλητες λευ-κοντυμένες οπτασίες στο φεγγαρόφωτο τουΜάηΚάθομαι να πιω ένα ούζο Γύρω ndashτριγύρω

άγνωστα πρόσωπα Νέοι οι περισσότεροιΜε τα σκισμένα ndash ξεβαμμένα τζιν σακουλια-σμένα στα γόνατα και τα μπράτσα γεμάτατατουάζ σαν κατάδικοι που δραπέτευσαναπό κάποιο κάτεργοΓυρίζω τρέχοντας πίσω να θυμηθώ Αφηνιά-

ζει ο νους Στου Σκαντάλη- είχε πει Περίμενέμε θα ρθώ με τηhellipτάχα να σου φέρω τη με-τάφραση του Λυσία Να κοιτάξεις στο τέλος-Είστε ξένος -με ρωτάει η ευγενική περιέρ-

γεια του μοναχικού πελάτη πρωινού όπως κιεγώ από το διπλανό τραπέζιΝαι λέω ξένος Περαστικός για την ΆρταΜε κοιτάζει περίεργα Μα είστε στην Άρτα ndash

λέει Εδώ είναι η Άρτα-Α λέτε για την πλατεία Τα κτήρια Την οδό

Σκουφά Το ουζερί του Κακαβά η πλατείαΚιλκίς Αυτά ναι είναι εδώ Όμως τα άλλαhellip- Τα άλλα Μήπως ψάχνετε για την Παναγίατην Παρηγορίτισσα Καλέ μου Αρτινέ Όχι δεν ψάχνω την Πανα-γία την ΠαρηγορίτισσαΑυτή ούτε που ξέρω ποια είναι Ψάχνω γιατην Παριορίτσα για το Μονοπλιό Για την Κασοπίτρα -----------Δυο τραπεζάκια πιο κει ένας γεροπαλαιός

μετράει χάντρες στο κεχριμπάρι του και νοι-ώθω πως έχει στήσει αφτί Με κοχεύει κιόλαςμε μισόκλειστα μάτια-Αυτά δεν υπάρχουν πια-επεμβαίνει Κερνάςένα τσίπουρο να σου πω που θα τα βρειςΣηκώνεται κι έρχεται δίπλα μου Ανασηκώ-

νει το κασκέτο του και σκύβει δίπλα στ `αφτίμου Μέσα στη ψυχή σου-λέειΜόνο εκεί

5-6-16Σταύρος Ιντζεγιάννης-συγγραφέας-

ποιητής -δημοσιογράφος-ένας Αρτινόςνέος hellip87 ετών που ζει στην Πάτρα

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο Μας βάλαν σε μια βάρκαΚαι δυνατή βροχή Μου δώσαν δυο κουπιάΜε σύραν δουλεμπόροι μας είπαν δρόμο τώρα Το Αιγαίο να διαβώ Χτυπάτε για στεριά

Το κύμα μεγαλώνει αδειάζαμε με βάρδιεςΚαι τρέμει το σκαρί με χίλιες προσευχέςΝερό στην βάρκα μπαίνει περνούσαν και οι ώρες Γιατί είμαστε αρκετοί Μα πουθενά ακτές

Κλαίμε όλοι την Συρία Κλαίμε όλοι την Συρία Και την κεντρική Ασία και όλα τα μικρά παιδάκιαΚλαίμε τους αδικημένους κλαίμε μάνες πατεράδεςΤου Αιγαίου τους πνιγμένους Και τα΄αβάπτιστα μωράκια

Μια νύχτα μ΄ένα κρύο σαν ήρθε η άλλη μέραΈνα κύμα σαν βουνό έβλεπα μόνο ουρανόΜας έκοψε στην μέση χαθήκαν οι συντρόφοιΤην βάρκα μας στα δυο και κλάμα ως τον θεό

Μας μάζεψαν οι ναύτες με πήγαν στην ΕλλάδαΣε πλοίο φορτηγό τα σύνορα κλειστάΤι απογίναν οι άλλοι την νύχτα δεν κοιμάμαιΔεν ξέρω να σας πω Τι γίναν τα παιδιά

Στέλιος Τσίκος επιγραφές - ποιητής στιχουργός

Οδημόσιος έπαι-νος η αναγνώ-

ριση και η ανάδειξηηθικών αξιών στιςμέρες μας είναι τοαπαραίτητο ανά-χωμα πολιτισμούστην ανθρώπινη πο-ρεία μαςΑκέραιοι άνθρωποι ανάμεσά μας κόντρα στο κυνήγι του πλούτου τη φρίκητης βίας και την αναλγησία της ατομικής επιβίωσης και υπεροχής προτά-σουν το ανάστημά τουςΑραιά μεν αλλά η αρετή καταφέρνει να γλιστράει και στις μέρες μας με αληθι-νές λέξεις και μεγάλους συμβολισμούς όταν στην πράξη ξεπερνά τα προ-φανή και απλώνει διακριτικά τις ανθρώπινες ευαισθησίεςΔεν διδάσκεται και δεν κωδικοποιείται η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη Κουβα-λιέται μέσα μας και οριοθετεί τη ζωή μας Δεν αντέχεται όλος αυτός ο πόνοςπου βιώνει σήμερα η γενιά μας χωρίς τους Σαμαρείτες μαςΈνας σύγχρονος Σαμαρείτης ήταν και ο οδηγός του Υπεραστικού ΚΤΕΛΆρτας με το λεωφορείο Νο 44 Υπέργηρος συνταξιούχος στις 30052016 πουέκανε τη διαδρομή για το χωριό του λησμόνησε το τσαντάκι του κατεβαίνον-τας δίπλα στο κάθισμα με την μηνιάτικη σύνταξη μέσα βιβλιάρια του και άλλαπολύτιμα προσωπικά είδηΟ τίμιος οδηγός και αφού περιπλανήθηκε σε άλλα δρομολόγια το τσαντάκιαναζήτησε τον επιβάτη για να παραδώσει αυτούσιο το περιεχόμενό του Ηπράξη της ανεύρεσης και της επιστροφής αποκτά ιδιαίτερη δυναμική καιηθικό έρεισμα και από το γεγονός ότι όχι μόνο δεν δέχθηκε ένα συμβολικό φι-λοδώρημα αλλά είπε ο εξαίρετος οδηγός ότι ήταν ευτυχής στιγμή για τον ίδιονα μοιραστεί την χαρά με τον απαρηγόρητο-ευτυχώς για λίγο- συνταξιούχοΗ ζωή του καθενός μας λοιπόν είναι ότι δίνουμε και οι μικρές αυτές ιστορίεςθέλουμε να επαναλαμβάνονται για να κρατά ο κόσμος και την ομορφιά τουΟ έντιμος και ευγενικός πολίτης ξέρει να αφήνει καλό και μεγάλο ίχνος στηνπερπατησιά του γιατί ακούει δυνατά τη φωνή της συνείδησής του Σε ευχαρι-στούμε θερμά οδηγέ Στέλιο και ο μπάρμπα Κώστας θα σε περιμένει στομικρό καφενεδάκι του χωριού του για ένα καφέ βαρύ γλυκό και πολύ κουβένταόπως παλιά

Ο ανηψιός του ΤΑΚΗΣ ΝΤΑΛΑΣ

Ένας άλλος κόσμος

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 19

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 20

Μετά από μεγάλο αγώνα και προσπάθεια πολ-λών μηνών βρισκόμαστε πλέον στην ευχάρι-στη θέση να σας ενημερώσουμε ότι ήρθε ηστιγμή για νέα πορεία του ΠΣ Άρτας ldquoΑΡΤΙΝΗΕΓΓΥΗΣΗrdquo Η συμφωνία συνεργασίας με τονασφαλιστή Νίκο Δήμο μας εξασφαλίζει ως ένασημείο την αποπληρωμή παλαιών και νέωνυποχρεώσεών μας

Αυτό είναι όμως αλ-ληλένδετο με το εν-διαφέρον πουπρέπει να δείξουνόλα τα μέλη μαςούτως ώστε να εν-δυναμώσουμε τηνθέση μας οικονο-μικά και να μπο-ρούμε ξανά να

δώσουμε κέρδη και οικονομική στήριξη σταμέλη μας όπως άλλωστε ήταν και η ιδρυτικήφιλοσοφία του συνσμού αυτού Η οικονομικήδιευκόλυνση και η αγορά μερισμάτων έχουνπλέον χρονική διάρκειαΗ δε καταθέσεις χρη-μάτων ξεκινούν από ένα έτος δύο έως καιτρία έτη φυσικά με τα ανάλογα επιτόκιαΈχουμε πολλά να σας πούμε και αυτό θα γίνεισύντομα στην γενική μας συνέλευση Με αυτότο έντυπο κάνουμε μια αρχή επικοινωνίας Τοενδιαφέρον σας θα καθορίσει την τύχη τουΠΣ Έχουμε επισημάνει σε γενικές συνελεύ-σεις πως τα ευρήματα των ορκωτών λογι-στών δεν μας άφησαν αδιάφορους1ον Έχουν ήδη κινηθεί οι νόμιμες διαδικα-σίες και θα αποδοθούν ευθύνες σε όσους ζη-μίωσαν οικονομικά τον συνσμό 2ον Για την είσπραξη των οφειλών τωνμελών μας που μέχρι σήμερα αδιαφορούν γιατην τακτοποίησή τους 3ον Καθώς επίσης και για την είσπραξη τηςέκτακτης εισφοράς η οποία επικυρώθηκεαπό τον ειρηνοδίκηΠαλέψαμε σαν ΔΣ πέραντων δυνατοτήτων μας Τώρα περιμένουμε καιτην δική σας συμμετοχή Ελάτε να ενημερω-θείτε και να μάθετε σε τι μπορείτε να βοηθή-σετε Είμαστε εδώ σε καθημερινή βάση Ελάτεστο γραφείο μας στην οδό Μαξίμου Γραικού3 Ελάτε με άλλη διάθεση Ξεχάστε την παλιάεικόνα και ελάτε να ενημερωθείτε αναλυτικάΜην θεωρείτε τίποτα τυχαίο όλα γίνονται μεσυμμετοχή με προσπάθεια και καλή θέλησηΚανένας δεν πρόκειται να υπερασπιστεί τα δι-καιώματά σας καλύτερα παρά μόνονεσείςΕνημερωθείτε ενδιαφερθείτε και συμμε-τέχετε στις συνελεύσεις καθώς και στις προ-σπάθειες που γίνονται από το Διοικητικόσυμβούλιο

ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΣΜΟΣΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ

ΑΡΤΙΝΗ ΕΓΓΥΗΣΗ

Σκίτσο του Γιάννη Ρίτσου του Λευτέρη Παπαθανάση Ο Λ Παπαθανάσης είναι χημικός καθηγητής

Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ασχολείται με τα κόμικς

Θεοδώρα Γιολδάση Σχεδιάστρια ερασιτέχνης ζωγράφος

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΔΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΣΠΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 523 μμ Page 20

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 21

Από την έκθεσητου Παιδικού Τμήματος

Ζωγραφικής τηςΔημοτικής ΠινακοθήκηςΆρτας Γιάννης Μόρα-

ληςπου πραγματοποι-ήθηκε από 16 έως 23Ιουνίου 2016 Επιμέ-

λεια διδασκαλίας - έκθεσης Βαγγέλης

Μπόμπορης ζωγράφοςΑπόφοιτος Ανωτάτης

Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 21

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 22

Ηκλασσική αγγλική λογοτεχνία αποτελεί αναπόδραστο κομμάτι της

αναγνωστικής ύλης ακόμη και του πιο τεμπέλη και ευκαιριακού

αναγνώστη ήδη από την παιδική και νεανική του ηλικία Ποιος είναι

αυτός που δεν έχει λυπηθεί τον Όλιβερ Τουίστ και τη μικρή Ντόριτ για

τα δεινά της φτώχειας και της εξαθλίωσής τους ποιος δεν έχει καταδυ-

θεί στην Ωστενική κοινωνία της Περηφάνειας και Προκατάληψης ποιος

δεν έχει κοντανασάνει διαβάζοντας τα Ανεμοδαρμένα Ύψη Το κοινό

στοιχείο των κλασσικών λογοτεχνών της Αγγλίας του 19ου αιώνα είναι

ότι εξακολουθούν να συγκινούν και να αγγίζουν ακόμη και σήμερα που

η πρόσβαση στα βιβλία είναι πολύ πιο εύκολη και πιο οικονομική από

αυτή που ήταν δύο αιώνες πριν που η λογοτεχνία ήταν ανδροκρατού-

μενη και προνόμιο μόνον των πλουσίων Ας γνωρίσουμε κάποιους από

τους πιο γνωστούς εκπροσώπους της κλασσικής αγγλικής λογοτεχνίας

Η πιο παρεξηγημένη συγγραφέας για μένα είναι η Τζέιν Ώστεν (1775- 1817) Τούτο γιατί ακόμη και σήμερα κατατάσσουν τα έργα της

στη laquoγυναικείαraquo λογοτεχνία υπονοώντας ότι τα βιβλία της είναι απλά ρομάντζα μιας άλλης εποχής τέρψη καθαρά της γυναικείας ιδιο-

συγκρασίας Τα laquoβικτωριανά άρλεκινraquo όπως έχουν χαρακτηρισθεί συνοδεύονται συνήθως από σχόλια σχετικά με την προσωπική ζωή

της συγγραφέως ή μάλλον με την έλλειψη αυτής Η Ώστεν δεν παντρεύτηκε ποτέ καθώς η οποιαδήποτε απασχόληση μιας γυναίκας

την εποχή εκείνη την εκτόπιζε από τα καθώς πρέπει της καλής κοινωνίας πολλώ δε μάλλον όταν επρόκειτο για εργασία πνευματική

Η ίδια η συγγραφέας παραδέχτηκε ότι στον επίλογο των έργων της έβρισκε τη γαλήνη που δεν έβρισκε ο μέσος άνθρωπος στην πραγ-

ματική ζωή Από τα πρώτα έργα της είναι η πασίγνωστη laquoΠερηφάνεια και Προκατάληψηraquo και η laquoΛογική και Ευαισθησίαraquo Όπως όλα

της τα έργα έτσι και αυτά είναι γραμμένα από τη σκοπιά των γυναικών της εκάστοτε πλοκής Ακολούθησε η laquoΈμμαraquo το laquoΜάνσφιλντ

Παρκraquo laquoτο Αββαείο του Νορθάνγκερraquo και η laquoΠειθώraquo Το επίκεντρο των βιβλίων της είναι πάντοτε πράγματι μια ερωτική ιστορία ο

λόγος που την χαρακτηρίζουν γυναικεία συγγραφέα απλών πλοκών Η προσεκτικότερη ανάγνωση όμως προσφέρει πλήθος πληροφοριών

για τη ζωή της αριστοκρατικής αγγλικής τάξης των αρχών του 19ου αιώνα από τον τρόπο διασκέδασης έως το σύνολο των αυστηρών

κανόνων που συνέθεταν το savoir vivre της καλής κοινωνίας Ο σκοπός των ανδρών ήταν να έχουν ένα αξιοπρεπές και προσοδοφόρο

επάγγελμα (κληρικός κτηματίας μέλος του Κοινοβουλίου) και των γυναικών να καλοπαντρευτούν δηλαδή να έχουν καλύτερη άμαξα

και πιο φανταχτερά ρούχα από τη γειτόνισσα ακόμη και αν μετά βίας συγκατοικούσαν με το σύζυγό τους Πέραν αυτών των πληροφο-

ριών όμως περισσότερο πολύτιμη για τον αναγνώστη είναι η λανθάνουσα συχνά τσουχτερή ειρωνεία της Ώστεν απέναντι στην ποικιλία

χαρακτήρων που παρελαύνουν στα έργα της Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη λεπτολόγο συγγραφέα που καταφέρνει χωρίς προσβλητικά

σχόλια να δίνει επακριβώς τον τόνο στον οποίο κινούνται οι αριστοτεχνικά φτιαγμένοι χαρακτήρες της Το κουτσομπολιό η εμπάθεια

οι ίντριγκες η νεανική αθωότητα η αγάπη η απόγνωση για κοινωνική και οικονομική καταξίωση και κυρίως η ανθρώπινη ανοησία

διατρέχουν το σύνολο των έργων της τα οποία για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι πάντοτε επίκαιρα Το ενδεχομένως μη ρεαλιστικό

στοιχείο είναι ότι η καλοσύνη και η αγνότητα των ηρώων της επιβραβεύεται στο τέλος Το ρεαλιστικό ότι οι ανόητοι άνθρωποι στην

περιγραφή των οποίων η Ώστεν έχει αδυναμία εξακολουθούν να είναι ανόητοι όντας συχνά οι μόνοι που δεν έχουν καταλάβει τα

ελάττωμά τους Αυτό που θα σύστηνα είναι το κύκνειο άσμα της συγγραφέως η laquoΠειθώraquo που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό της Είναι

πιο ώριμο και πιο σκοτεινό από τα υπόλοιπα έργα της καθώς καταπιάνεται με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα τη μοναξιά και την

παραίτηση που αυτή συχνά επιφέρει Επίσης η κεντρική ηρωίδα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία από τις άλλες ηρωίδες της Ώστεν και αυτό

αυτόματα αλλάζει και το χρώμα της αφήγησης της συγγραφέως

Μία ακόμη κυρία της βικτωριανής λογοτεχνίας είναι η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810-1865) ή εν συντομία laquoΚα Γκάσκελraquo όπως υπέγραφε

Σε αντίθεση με την Ώστεν η Γκάσκελ διήγαγε πιο εξωστρεφή βίο ταξιδεύοντας συχνά στην Ευρώπη με το σύζυγό της Τη συνέδεε

φιλία και αμοιβαία εκτίμηση με τον Τσαρλς Ντίκενς με τον οποίο αλληλογραφούσε και τον συμβουλευόταν για τις συγγραφικές της

ανησυχίες Τα έργα της αναφέρονται στη ζωή της μεσαίας ή κατώτερης τάξης ενώ υιοθετείται μια γυναικεία έως και φεμινιστική οπτική

των πραγμάτων Κορυφαία είναι η εξύμνηση της γυναικείας ανεξαρτησίας αλλά και καρτερικότητας στο laquoCranfordraquo νουβέλα η οποία

εξεδίδετο σε τμήματα και η οποία αναφέρεται στην καθημερινή ζωή των γυναικών της μέσης ndash βικτωριανής εποχής Περισσότερο πνευ-

ματικό και θρησκόληπτο ίσως ίσως είναι το βιβλίο της με τίτλο laquoΡουθraquo το οποίο αφορά την πορεία μιας εκπεσούσης προς την εσωτερική

κάθαρση και το οποίο στηρίζεται στην αληθινή ιστορία μιας φυλακισμένης γυναίκας Το κορυφαίο έργο της όμως είναι οι laquoΒόρειοι

και Νότιοιraquo το οποίο διαδραματίζεται σε μια μικρή βιομηχανική πόλη (στην πραγματικότητα το Μάντσεστερ) αποτελούμενη κυρίως

από υφαντουργεία Στο έργο αυτό η φεμινιστική οπτική διαφαίνεται ακόμη καθαρότερα καθώς η γυναίκα έχει εξέχουσα θέση όχι μόνο

στην οικογένεια αλλά και στη λήψη σοβαρών επαγγελματικών αποφάσεων και τη διαχείριση των οικονομικών Μέσα από τα μάτια

μιας δυναμικής γυναίκας παρουσιάζεται η δύσκολη καθημερινότητα των εργατών- υφαντουργών με τα ελάχιστα δικαιώματα τα απάν-

θρωπα ωράρια και τη φθίση που οφείλετο σε πνευμονικές παθήσεις λόγω της εργασίας

Επηρεασμένη από την Ώστεν και υπό το ανδρικό ψευδώνυμο laquoΤζορτζ Έλλιοτraquo για λόγους καλλιτεχνικής επιβίωσης ήταν η Μαίρη Αν

Έβανς (1819- 1890) συγγραφέας του κλασσικού πια laquoMiddlemarchraquo Η Έλλιοτ υπεισέρχεται στα ενδότερα προβλήματα του συζυγικού

βίου τολμώντας να στηλιτεύσει τις παντός είδους αποτυχημένες συζυγικές ενώσεις Τούτο απέρρεε από το χρόνιο δεσμό της με τον παν-

τρεμένο George Henry Lewes κάτι το οποίο της κόστισε ιδιαίτερα σε κοινωνικό επίπεδο σε μια εποχή που ο σκοπός της γυναίκας ήταν

αποκλειστικά ο γάμος χωρίς να ενδιαφέρει τι συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες Η συγγραφέας δεν κατακρίνει ndashτουλάχιστον

όχι εμφανώς- τους ήρωές της οι οποίοι ανεξαρτήτως οβολού και καταγωγής είναι επιρρεπείς στα ίδια ελαττώματα με τους άλλους αν-

θρώπους Τα ελαττώματα αυτά η Έλλιοτ αφήνει να οδηγήσουν τους ήρωές της φυσικά και ανεμπόδιστα σε ρεαλιστικούς και ελάχιστα

πομπώδεις επιλόγους Την πεμπτουσία του laquoκαλούraquo αποδίδει η συγγραφέας στο επίλογο του Middlemarch αναφερόμενη στην κεντρική

του ηρωίδα laquoΗ ζωή της αναλώθηκε σε πράξεις που δεν άφησαν μεγάλο όνομα στη γη Η επίδραση στους γύρω της όμως υπήρξε ανε-

κτίμητη Το καλό χρωστά εν μέρει την επέκτασή του όχι σε ιστορικές πράξεις αλλά σε όλες εκείνες των ανθρώπων σαν εκείνη που

ζουν πιστά τις ζωές τους και αναπαύονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείςraquo

Δήμητρα Κατσαρού-Δικηγόρος

Η Μαγεία της

Αγγλικής

Λογοτεχνίας

Μέρος 1ο

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 22

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση

Η πόλη και το δυναμικό της έχουν όλα τα φόντα να αλλάξουν να βελτιωθούν καινα επαναπροσδιορίσουν την καθημερινότητα διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρικέςκαι μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις

Η Άρτα στην εποχή της κρίσης εκτός απότην οικονομική αντοχή που επέδειξε σε ση-μαντικό βαθμό και παρά τα πολλά προβλή-ματα που αντιμετωπίζει μπορεί να ζήσειμια πολιτιστική άνθιση Αρκεί να είναι οιαρμόδιοιhellipανοικτών οριζόντων Το κλειδί πέρα από τους φίλους και τιςφίλες της πόλης με πολιτιστικές ανησυ-

χίες είναι στο Δήμο και στους αρμόδιους φορείς που πρέπει φυσικά με τους ντόπιους δημιουργούς να αλλάξουν τοπολιτιστικό τοπίο της περιοχής μας Αρκεί να πασχίσουν καθημερινάγια μία άλλη πόλη με καθαρή πολιτιστική ταυτότητα Είναι σημαντικό σε αυτά τα χρόνια της ύφεσης και της εθνικής κα-τάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης οι Αρτινοί δημιουργοί να πα-ραμείνουν στην πρώτη γραμμή και με προσωπικές προσπάθειες καιόχι μόνο με δικά τους μέσα αλλά και με την ενίσχυση από τους φο-ρείς να δώσουν μια διαφορετική νότα κόντρα στη στείρα εποχή Από εδώ και πέρα οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βάλουν πλώρη όσοκαι εάν τους ξενίζει ενδεχομένως για τη μεγάλη ανατροπή στον πο-λιτισμό Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να κινητοποιηθούν καινα ενεργοποιηθούν σχεδόν όλα τα πολιτιστικά κύτταρα της πόληςνα βγουν στουςhellipδρόμους (με την καλή έννοια του όρου) τους δη-μιουργούς και να ανεβάσουν τον πολιτιστικό πήχη ψηλά Με αυτότον τρόποι μπορεί να μετατρέψουν την Άρτα σε μια ευρωπαϊκή πο-λιτιστική πόλη Η Άρτα αρκεί να το πιστέψουν όλοι μπορεί να ζήσει τη δική της πο-λιτιστική αναγέννηση και μέσω αυτής να δοθεί άλλη πνοή και να κα-ταστεί πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή Εξάλλου η ιστορίατης αποτελεί το διαβατήριο για την μεγάλη ανατροπή Η πόλη και το δυναμικό της μέσα από επαγγελματικές αλλά και πολ-λές ερασιτεχνικές προσπάθειες μπορεί να αποδείξει ότι μπορούνπολλά να αλλάξουν να βελτιωθεί και να επαναπροσδιοριστεί η κα-θημερινότητά της διανθίζοντάς τη με ποιοτικές εικαστικές θεατρι-κές και μουσικές προτάσεις και παρεμβάσεις Ένα από τα ζητούμενα τα τελευταία χρόνια είναι το πλαίσιο laquoπολιτι-σμός - τουρισμός - ανάπτυξηraquo με έμφαση στην περιήγηση και στοναποκαλούμενο και περιπατητικό τουρισμό Δυστυχώς οι δράσειςστην Ελλάδα είναι μεμονωμένες και εντοπίζονται κυρίως σε ιδιωτικέςπρωτοβουλίες που κάποιες φορές χαίρουν της συνδρομής τοπικών

συλλόγων και της αυτοδιοίκησης Παρότι όμως η αγορά και η ζήτησηυπάρχει και αποτελεί μια δεξαμενή ποιοτικών επισκεπτών πολλάμένει να γίνουν ώσπου να αναπτυχθεί ως οργανωμένο τουριστικόπροϊόνΑυτό το πεδίο είναι ελεύθερο και στην περιοχή μας και άρα πρέπεικαι προς αυτή την κατεύθυνση να κοιτάξουν οι αρμόδιοι πέρα απότα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως Ας ξεκινήσουμε και στην περιοχή μας διαδρομές για την πολιτιστικήκληρονομιά της Άρτας όπου θα συνδυάζεται περιβάλλον ιστορίαγαστρονομία θρησκευτικά στοιχεία και εναλλακτικές δραστηριότη-τες Στόχος μας ας είναι η ανάδειξη της άλλης Άρτας της πολιτιστι-κής κληρονομιάς της Το μικρό μου κειμενάκι ndashελάχιστη συμβολή στο δημόσιο τοπικό διά-λογο- δεν ανακαλύπτει τηνhellipΑμερική ούτε κομίζει κάτι καινούργιοΑπλά έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες δήμους αντλώ ιδέες καιδράσεις Δεν μπορεί πχ να μην ξέρουν οι τοπικοί μας φορείς ndashεάν δεν ξέ-ρουν να μάθουν και εάν είναι δυνατόν να αναζητήσουν πληροφορίεςάμεσα- για τη δράση του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο laquoπολιτι-στικά μονοπάτιαraquo για την οποία ασχολείται η Ελληνική Εταιρεία Πε-ριβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει χρόνια για να ενισχυθούν οι τοπι-κές κοινότητες σε περίοδο κρίσης με την αειφορική αξιοποίηση τηςπολύτιμης κληρονομιάς των μονοπατιών της χώρας για την προ-ώθηση του περιπατητικούεναλλακτικού τουρισμού Η λογική τους είναι ότι μέσω των σωστά επιλεγμένων και σηματοδο-τημένων πλεγμάτων μονοπατιών αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλ-λον η ιστορική κληρονομιά και τα τοπικά προϊόντα ενώ ησυνεργασία της ΕΛΛΕΤ με τους τοπικούς δήμους πολιτιστικούς φο-ρείς και τα σχολεία ευαισθητοποιεί όλους για την αξία και την ανάγκηπροστασίας των τοπίων μας Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλ-λοντος και Πολιτισμού συνεργάζεται με τη EuropeanRamblers As-sociation Ήδη έχουν αναπτυχθεί εννέα δίκτυα μονοπατιών (στονΜαραθώνα στην Ορεινή Κορινθία-Ψάρι στην Πάτμο στη Σίφνο καιστη Σίκινο Μικρές Κυκλάδες -Ηρακλειά Δονούσα Σχοινούσα καιΚουφονήσια- την Αρκαδία τη Σαντορίνη την Αίγινα και την Επί-δαυρο) και ακολούθησαν και άλλες περιοχές όπως η Θράκη (πε-ριοχή Ξάνθης) η Καστοριά η Αρχαία Ολυμπία οι Δελφοί η Λευκάδαη Μεσσηνιακή Μάνη και η ΚοζάνηΑντιγράφω από την ιστοσελίδα της ΕΛΛΕΤ laquoΣε συνεργασία με τονΔήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείωντοπικών πολιτιστικών φορέων και πολιτών η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΠεριβάλλοντος amp Πολιτισμού υλοποιεί το πρόγραμμα laquoΜονοπάτιαΠολιτισμούraquo Με την επιλογή μιας σειράς διαδρομών τη μελετημένησηματοδότηση και επικοινωνία τους ξανακάνουμε τα μονοπάτιαπροσβάσιμα και ελκυστικά τονώνοντας έτσι τις τοπικές οικονομίεςμε ένα σημαντικό παράγοντα αειφόρου ανάπτυξης ndash τον περιπατη-τικό τουρισμό ndash και προσφέροντας στον επισκέπτη την ευκαιρία ναανακαλύψει τα τοπικά προϊόντα και τις ομορφιές της χώρας μετρόπο υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλονraquo Άρα είναι ευκαιρίαστην πόλη να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια που πρέπει αφενόςνα υποστηριχθεί από όλους μας και αφετέρου να συνεχιστεί για ναεπιτευχθούν οι στόχοι της Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδίσει η Άρτα μας

Πολιτιστική αναγέννηση της Άρταςhellip

Το στοίχημα

που πρέπει να

κερδίσει η Άρτα

Του ΑΡΗ ΡΑΒΑΝΟΥδημοσιογράφουτης εφημερίδαςlaquoΤο Βήμαraquo

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 23

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 24

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 24

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 25

Πηγή Περιοδικό Άπειρος Χώρα

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 25

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση 26

Εργάτες που πέθαναν πριν ακόμη γεννηθούν με την πρόσοψη κυριλέ κι ένα κλεμμένο απ την ΤV χαμόγελο να γαντζώνουν τανύχια τους στα άγουρα μάτια της αυγής και να βαδίζουν στο χαμό ευνουχισμένοινοικοκυρές με μαδημένα μυαλά να γλείφουν καινα λιθοβολούν τα ερωτικά τους οράματα και τίποτε τίποτε άλλοτσουβάλια από φουσκωμένα στομάχια πνευμόνια νεφρά βυζιάκρεμασμένα και μισοχαλασμένες καρδιές για μια ξεφτιλισμένη Σταύρωση στη Λαική του Σαββάτουσπορά σανατορίου τρελοκο-μείου και εξορίας και φυλακής και θανάτου θανάτου και πείνας θανάτου και δίψαςφοιτητές με την κράση της βροχής και τιςευχές της Σελήνης με αγέρωχο παράστημα πνεύματος να κολυμπάνε στην ανία ρίχνοντας που και που για δόλωμα μία θλιμμένημπαλάντα στα σιδερένια δόντια του χρόνουχιλιάδες Ζακχαίοι ανεβασμένοι στα δέντρα της ψευδαίσθησης που όλη τη νύχτα μά-ταια γύρευαν μια νέα Βηθλεέμ να σχηματίσουν νεκρώσιμες πομπές την αυγή ατελείωτες ώσπου ξεκόλωσε τα μάτια του οΉλιοςκαρδιές που στα προκοίλια του χρόνου με το αίμα τους έγραψαν ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κορμιά ανυπότακτα δί-δυμα με τη γνήσια πέτρα ή το άγριο νερό που ξερνάνε τις ζωές τους βλαστημώντας Γήινη σάρκα που στραβώθηκε για να θαφτείμεσ στο μπετόν της κρατικής ψυχήςΑχαιοί του τρίτου Δωριείς του τετάρτου ορόφου σκλάβοι του χρόνου θηλαστικά μηχανά-κια αυλοκόλακες των ρομποτοποιών σπουδαία ευρήματα για τους αρχαιολόγους του 100000 μΧργεμάτα θαύματα ανθρώπιναόντα ανιόντα και κατιόντα πληκτικοί κι εκπληκτικοί άνθρωποιλευκά μάτια γαλανά μαλλιά χείλη κλεμμένα από αρχαία φωτιά πουδε θέλησε μέχρι σήμερα να σβήσει σώματα ντυμένα με αέρα και φώς ψυχές που ζηλεύει ο Ήλιοςμωρά ουράνια που άρπαξαντο αιμόφυρτο φεγγάρι που ούρλιαζε κατρακυλώντας σε ένα παμπάλαιο μέλλονκορμιά κατοικημένα από εκατομμύρια νεκρούςβασίλεια του Στεντόν ζούγκλα φαντασιώσεων με τα εντόσθια της στιχουργικής να τσιρίζουν στα τηγάνια της έμπνευσηςάρχον-τες και βασιλείς του Αποστατούντος Λόγου που άναψαν τη φωνή τους και έκαναν σούζες στους δρόμους της κραυγής στοάσπρο σκοτάδι της μέραςπου έσπασαν τα μολύβια τους πανηγυρικά μπροστά σε ολόκληρους λαούς στουπί μεθυσμένουςπουείχαν Μούσα μια οποιαδήποτε πόρνη του Μεταξουργείου μετά την ενδεκάτηννυκτερινήν και μολύβια ειδικά να ρίχνουν τα βάρ-βαρα φύλλα της σιωπής στην έναστρη σκεπή της νύχτας για ν αποτυπώσουν κάθε άνθρωπο και μ ένα στίγμα του Αννάμ σταμπράτσα του χρόνουπου είδαν τις κεφαλές των στίχων να αναδύονται στους όρμους της έκστασης με ουράνιες ιαχές ακρωτη-ριασμένα οράματα να σαπίζουν στους πυθμένες των πόλεων και ένα χάρτινο λουλούδι να ματώνει στις Λεωφόρους τουΤέλουςπου έριξαν το σπέρμα τους βαθιά στα ανθισμένα αιδοία πνιγμένοι από πλημμύρες φωνηέντων σεισμούς συμφώνων ανα-τινάξεις λέξεων στίχων σφαγές ο Αρμαγεδών επί χάρτου καο βρυχηθμός του εγκληματία ποιητή οχιές χιλιάδες να χύνονται μεσαπ το στόμα τουπου μιλούσαν με προφορά αστραπής πατώντας σε απόκρημνους φθόγγους για δηλητήρια γλώσσα θηρία επιρ-ρήματα μελλοθάνατες αντωνυμίες φορώντας την ψυχή τους ανάποδα κρυμμένοι μεσ στις σελίδεςπου πιάστηκαν απ τους κορ-μούς των λέξεων για να διαπλεύσουν το τέλμα της καθημερινότητας και έφαγαν έτσι τη ζωή τους κρεμασμένοιάρχοντες καιβασιλείς του Αποστατούντος Λόγου ναυαγοί στη θάλασσα σ αυτή τη βρωμιάρα λουλουδού στη θάλασσα που έχασε τις ακτέςτηςπου απαιτούσαν μια αυγή χωρίς όρια έναν Ήλιο με άποψη αλλά είχε νυχτώσει στα νοήματα και ήταν αργά πολύ αργά γιακάθε μέλλονπου έψαχναν στα ερείπια μιας ξένης κραυγής να βρουν τα παιδικά τους σκουλαρίκιαπου έδωσαν μια ανελέητη μάχηστο μητρικό κόλπο να σμίξουν το ωάριο να πείσουν το ωάριο να λάβουν υπόσταση νικώντας χιλιάδες άλλους ίσως πιο τυχε-ρούςπου ψώνιζαν ανάταση σε πάγκους πλανόδιας θηλυκότητας πληρώνοντας τοις μετρητοίς με νομίσματα αιμοσφαίριαπουείδαν τη μάνα τους με βαμμένη τη μήτρα της σ ένα μπουρδέλο της Φαβιέρου να σπαρταράει από ηδονή στο κρεβάτι κρατώνταςμία πρόσφατη φωτογραφία τους ανάμεσα στα λεηλατημένα της στήθηπου ξενύχτησαν στο Πεδίο του Άρεως μπανίζοντας γυμνοίόλη νύχτα το φροϋδικό μάνα που έπεφτε αθρόα στις ιδρωμένες αλέεςπου μπήκαν στην Εθνική Τράπεζα μ ένα ολόκληρο μπα-ζούκας ζητώντας από τον ταμία την αγάπη του και μόνοπου έστελναν ερωτικές επιστολές στον εαυτό τους κι όταν τις λάβαιναντις διαβάζαν στους γνωστούς κατασυγκινημένοιπου θα θυμούνται για πάντα εκείνα τα χιλιόχρονα δευτερόλεπτα τις μακραίωνεςστιγμές όταν κατάφεραν να ψιθυρίσουν τα πρώτα ερωτόλογα στον τοίχο και ο τοίχος ενέδωσεπου είδαν σε χακί σύννεφα σε σα-κάτηδες ουρανούς τη Μεγάλη Φυγή των Αγγέλωνπου έμειναν άναυδοι μ ένα σβησμένο τσιγάρο ανάμεσα σε δύο αναμμένα δά-χτυλα να κοιτούν μία γριά σημαία να ανεμίζει το κλεμμένο τους μέλλονπου ζωγράφισαν στα χείλη του Χριστού μαχαίρι δίκοπογονατιστοί ζητιανεύοντας ένα τρελόχαρτοπου μαστούρωναν στα τάγματα των ανεπιθυμήτων στους νεκροθαλάμους του χρέους μωροζώντανοι ανάμεσα σε ολότελα νε-κρούς ξερνώντας τα μυαλά τους στη σημαίαπου διέσχισαν το άλλο σκοτάδι με διασκελισμούς φωτός κάνοντας τα κορμιά τουςθυσία στο Βάκχο ζωσμένοι χιαστί με ιλίγγους νοτίως του Χάους ξυστά στο Χώρο ξυστά στο Χρόνο πιστά υπηρετώντας μια αυ-τόχειρα νόησηπου έβλεπαν τον κόσμο όπως το νηστικό τσακάλι κοιτάει την Πανσέληνο έτοιμο να την κατασπαράξειπου σκότω-ναν τις ώρες τους στην ομίχλη της μακεδονικής αυγής μαζεύοντας φράουλες και τεράστια κομμάτια ιστορίας για να ψηλαφίσουνστο βραδινό βόμβο στους ασυνάρτητους καπνούς και στα ρυάκια του αίματος άλλα χρόνια άλλες εποχές που ως και τα ποι-ήματα μπορούσαν να σκοτώσουνπου τέλειωσαν τα φανταστικά τους ταξίδια σαλπάροντας για το πουθενά καθώς ο πρωινόςΉλιος ούρλιαζε καρφωμένος στα ξερατά των μεθυσμένων της νύχταςπου τριγύριζαν χρόνια με έπαρση στις γειτονιές των δεινο-σαύρων κάτ απ τη φούστα του φωτός κλωτσώντας πανάρχαιους ίσκιους ώσπου κάποτε είδαν τη ζωή τους μια μασημένη τσίχλακολλημένη σ ένα βρώμικο τζάμιπου προσπαθούσαν να μείνουν νηφάλιοι πάνω στα κατακρεουργημένα τους όνειρα μα η ψυχήτους γυρνούσε συνεχώς σαν άστεγη σφήκα σαν ταχυδρόμος που δεν ξέρει σε ποιόν να δώσει το γράμμαπου έκοψαν τις αρτη-ρίες τους έτσι για πλάκα για να δουν ψυχρά το αίμα τους να σχηματίζει ένα άγνωστο όνομα και να σμίγει με την καλοκαιρινήβροχή στο έλεος των αθηναϊκών υπονόμωνπου επέζησαν κάνοντας τράκα ανάσες στα πατάρια της αιωνιότητας Συνεργεία τρό-μου Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά αμπάρια του WORLDHAPPINESS δύο νεκροί έξη τραυματίες ούτε μια αναστημένη συνεί-δηση που χάραξαν το οδικό δίκτυο για την Κόλαση ακριβώς στα ίχνη του βοώντος αίματοςπου πήραν με χίλιες δυό στερήσειςμαθήματα σαβουάρβιβρ για να πεθάνουν με αξιοπρέπεια και πράγματι πέθαναν έτσιπου είδαν τα τραίνα της ιστορίας κατάφορτανα περνούν απ τις ράγες των χρόνων τους και να τους αποχαιρετούν σφυρίζοντας δαιμονισμένα ένοιωσαν μια τιτάνια νύστα νακυριεύει και το τελευταίο καλώδιο της ψυχής πριν οι ουρανοί ανοίξουν κλαίγοντας τα χέρια τους μία στιγμήπου εκφώνησαν εμ-πνευσμένους λόγους σε άδειες αίθουσες πανεπιστημίων αναγγέλλοντας μια Άνοιξη εντελώς ανεπιθύμητη κυνηγήθηκαν από τυ-φώνες στυγερότατων φωνών Βάθης οδόστρωμα χαράματα το θανάσιμο άλμα της ελευθερίας και οι λυγμοί του Απόλλωνα ότανη λύρα του έπαιξε τη Σιωπήπου χορεύουν αυτή τη στιγμή νεκροί πάνω στο πτώμα μου στο ρυθμό της σφαγμένης ανάσαςστορυθμό της σφαγμένης ανάσαςστο ρυθμό της σφαγμένης ανάσας

Ο Θωμάς Μπότσαρης είναι Ποιητής (Δωδεκαετία στην αμμοβολή- Καλλιέργειες στην Άρτα- Τοπική Αυτοδιοίκηση- Βοοτροφία αγελαίου τύπου)

Ελλάς ΕΠΕ Του Θωμά Μπότσαρη

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 26

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

Έκφραση

Επιτροπή επιλογής κειμένων

Τάκης Ντάλας Κατερίνα Σχισμένου

Ιωάννης Βάνας Λένα Τσαλαπάτη-Νικάκη

Εξώφυλλο Δημήτρης Τσιρογιάννης ζωγράφος

απόφοιτος Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθή-

νας καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Οικονομική επιτροπή Θωμάς Ψιλόπουλος Δημή-

τριος Μπανιάς Ελευθέριος Στεργίου Νίκος Αντω-

νιάδης Νίκος Μανούσης Βασίλης Μουλιανίτης

Βασίλης Γκανιάτσας Κώστας ΤραχανάςΛένα Τσα-

λαπάτη-ΝικάκηΜαρία Δέτσικα

Σελιδοποίηση - δημιουργία Ζωή Μπαρτζώκα

Τυπογραφείο Πκούλης Ηφαίστου 13 Πάτρα

wwwpkoulisgr

Μεγάλος χορηγός Χρήστος Καινούργιος

Πρόεδρος του ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος

της Διαδικασία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Μικρός χορηγός MM

Το περιοδικό είναι αποτέλεσμα

εθελοντικής εργασίας

Ο κάθε συντάκτης διατηρεί

το δικαίωμα της υποκειμενικότητας

της άποψής του Η ευθύνη των

ενυπόγραφων δημοσιεύσεων

βαρύνει τους συντάκτες τους

Αποστολή κειμένων στο

ekfrasiartasgmailcom

ΠεριοδικόΈκφραση

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 27

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28

εκφραση 4 νεςLayout 1 772016 524 μμ Page 28