¤Ò¹Ó

¡ÒÃä¿¿‡Ò¹¤ÃËÅǧ¹Í¡¨Ò¡¨ÐºÃÔ¡ÒÃãËŒ¤ÇÒÁÊдǡÃÇ´àÃçÇá¡‹·‹Ò¹¼ÙŒãªŒä¿¿‡Ò ã¹´ŒÒ¹µ‹Ò§æ ÃÇÁ·Ñé§ã¹´ŒÒ¹¤ÇÒÁÁÑ蹤§ã¹Ãкº¨Ó˹‹ÒÂä¿¿‡Ò ¤×Í ·Óãˌ俿‡ÒäÁ‹¢Ñ´¢ŒÍ§ ËÃ×Íà¡Ô´¡Òà Ѻº‹ÍÂáÅŒÇ Âѧ¤Ó¹Ö§¶Ö§¤ÇÒÁ»ÅÍ´ÀÑÂáÅСÒûÃÐËÂÑ´¤‹Òä¿¿‡Ò¨Ò¡¡ÒÃ㪌俿‡ÒÍÕ¡´ŒÇ à¾ÃÒÐä¿¿‡Ò¹Ñé¹ÁÕÍѹµÃÒÂὧÍÂÙ‹ã¹µÑÇ ¶ŒÒ¼ÙŒãªŒäÁ‹ÁÕ¤ÇÒÁÃÙŒËÃ×ÍÃٌ෋ÒäÁ‹¶Ö§¡Òó� áÅТҴ¤ÇÒÁÃÐÁÑ´ÃÐÇѧ ÍÒ¨à¡Ô´ÍѹµÃÒÂä´Œ·Ñ駵‹ÍªÕÇÔµáÅзÃѾÂ�ÊÔ¹ 㹷ӹͧà ÕÂǡѹ ¡ÒÃ㪌俿‡Ò¶ŒÒ㪌Í‹ҧ¿Ø†Áà¿„ÍÂà¾ÃÒФÇÒÁ·ÕèäÁ‹ÃÙŒ¨Ñ¡¡ÒÃ㪌·Õè»ÃÐËÂÑ´¡ç໚¹à˵ØãËŒÊÙÞàÊÕ¤‹Ò㪌¨‹ÒÂâ´ÂäÁ‹¨Ó໚¹àª‹¹¡Ñ¹ ŒÇÂà˵شѧ¡Å‹ÒǹÕé ¡ÒÃä¿¿‡Ò¹¤ÃËÅǧ¨Ö§ä´Œ¨Ñ´·Ó˹ѧÊ×Í “¡ÒÃ㪌俿‡ÒÍ‹ҧÁÕ»ÃÐÊÔ·¸ÔÀÒ¾áÅлÅÍ´ÀÑ” à¼Âá¾Ã‹á¡‹¼ÙŒãªŒä¿¿‡ÒáÅлÃЪҪ¹·ÑèÇä»à¾×èÍ໚¹¤Ù‹Á×ÍãËŒ ¼ÙŒãªŒä¿¿‡Ò䴌㪌俿‡ÒÍ‹ҧ¶Ù¡µŒÍ§ »ÅÍ´ÀÑ áÅлÃÐËÂÑ´ ¹Í¡¨Ò¡¹Õéà¾×èÍãËŒà¹×éÍËÒ ÁÕ¤ÇÒÁÊÁºÙó�ẺáÅÐÁդس¤‹ÒàËÁÒзÕè ÐÁÕänj㪌»ÃШӺŒÒ¹ÁÒ¡ÂÔ觢Öé¹ ¡ÒÃä¿¿‡Ò¹¤ÃËÅǧ ¨Ö§ä´ŒÃǺÃÇÁ¤ÇÒÁÃÙŒà¡ÕèÂǡѺ俿‡ÒáçÊÙ§·Õè¼ÙŒãªŒä¿¿‡Ò¤Ç÷ÃÒº ÃÇÁ·Ñé§ÇÔ¸Õ»°Á¾ÂÒºÒÅ à¾×èͪ‹ÇÂàËÅ×ͼٌ·Õèä´ŒÃѺÍѹµÃÒ¨ҡ俿‡ÒࢌÒäÇŒã¹Ë¹Ñ§Ê×ÍàÅ‹Á¹Õ鴌Ǡ¡ÒÃä¿¿‡Ò¹¤ÃËÅǧËÇѧ໚¹Í‹ҧÂÔè§Ç‹Ò·‹Ò¹·Õèä ŒÃѺ˹ѧÊ×ÍàÅ‹Á¹ÕéáŌǹÓä»ÈÖ¡ÉÒ ãˌࢌÒã¨áÅл¯ÔºÑµÔµÒÁ¤Óá¹Ð¹Ó·ÕèãËŒänj͋ҧ¶Ù¡µŒÍ§áŌǨÐà¡Ô´¼Å´ÕáÅÐ໚¹»ÃÐ⪹� µ‹Í·‹Ò¹Í‹ҧṋ¹Í¹ ŒÇ¤ÇÒÁ»ÃÒö¹Ò´Õ ¨Ò¡ ¡ÒÃä¿¿‡Ò¹¤ÃËÅǧ

¤ÓáÅФÇÒÁËÁÒ¢ͧ¤Ó·Õèà¡ÕèÂÇ¢ŒÍ§

ÊÒúÑÞ

ÊÒ´Թ áÅÐ à¤Ã×èͧµÑ´ä¿ÃÑèÇ 4.1) à¤Ã×èͧµÑ´ä¿ÃÑèÇ 4.2) ÊÒ Թ 4.3) ËÅÑ¡´Ô¹

1

2

3

4

¤Óá¹Ð¹Ó ŒÒ¹¤ÇÒÁ»ÅÍ´ÀÑ¢ͧÍØ»¡Ã³�µÔ´µÑé§ ·Ò§ä¿¿‡Ò 3.1) ÊÒÂä¿¿‡Ò 3.2) àÁ¹ÊÇÔµª� 3.3) ÊÇÔµª�»�´-à»�´ 3.4) ൌÒàÊÕº-ൌÒÃѺ 3.5) ªØ´ÊÒ¾‹Ç§

¡ÒÃ㪌俿‡ÒÍ‹ҧÁÕ»ÃÐÊÔ·¸ÔÀÒ¾áÅлÅÍ´ÀÑÂ

¡ÒÃ㪌俿‡ÒÍ‹ҧÁÕ»ÃÐÊÔ·¸ÔÀÒ¾áÅлÅÍ´ÀÑ ÊÓËÃѺà¤Ã×èͧ㪌俿‡Ò·ÑèÇä»

ÁÕ»˜ÞËÒ»ÃÖ¡ÉÒ·Õè¹Õè

5

6

7

8

¡Òê‹ÇÂàËÅ×ͼٌ»ÃÐʺÀÑÂÍѹµÃÒ¨ҡ俿‡Ò áÅСÒû°Á¾ÂÒºÒÅ

¢ŒÍ¤Ç÷ÃÒºà¡ÕèÂǡѺ俿‡ÒáçÊÙ§ • ÁҵðҹÃÐÂÐË‹Ò§·Õè»ÅÍ´ÀÑÂÏ • ¢ŒÍ¤ÇÃÃÐÇѧÍѹµÃÒ¨ҡÊÒÂä¿¿‡ÒáçÊÙ§¢Ò´

3

9

18

18 27 29 30 38

42 42 45 52

54

71 73 80

83

87

3

คาและความหมายของคำทเกยวของ 1 1.1เมนสวตช (Main Switch) หรอ สวตชประธาน หมายถง อปกรณตวหลกทใชตดตอวงจรไฟฟาของสายเมนเขาอาคารกบสายภายในทงหมด จงเปนอปกรณสบ-ปลดวงจรไฟฟาตวแรกถดจากมเตอรวดหนวยไฟฟาเขามาในบาน เมนสวตชอาจเปนอปกรณตดไฟหลกตวเดยว หรอจะอยรวมกบอปกรณอนๆในตแผงสวตช (switchboard) กรณหลงจะรวมเรยกวาตเมนสวตชเมนสวตชจงอาจจะเปนสวตชคนโยกทตดโหลดได (load-break switch)อาจเปนเบรกเกอร (อปกรณปองกนกระแสเกนหรอลดวงจร) หรอ เปนสวตชทมฟวสในตวกได แตไมวาจะเปนแบบใดจะตองมคณสมบตของเครองปลดวงจรทเมอปลดวงจรดบไฟแลวสามารถทำงานไดอยางปลอดภย ตเมนสวตชชนดทใชกบบานอยอาศยทกวนน นอกจากจะประกอบดวยตวเมนสวตชแลว มกจะมอปกรณปองกนอนๆ เชน เครองตดไฟรวเบรกเกอรลกสำหรบปองกนวงจรยอยหลายๆตว รวมกนอยในกลองหรอตทมกรจกกนวาตคอนซมเมอรยนต (consumer unit)

1.2เบรกเกอร (เซอรกตเบรกเกอร) หรอ สวตชตดไฟอตโนมต หมายถง อปกรณทสามารถใชตดหรอตอวงจรไฟฟาไดในขณะใชงานปกต และยงสามารถตดกระแสไฟฟาเกนหรอกระแสไฟฟาลดวงจรโดยอตโนมตไดดวย ทงนการเลอกใชเบรกเกอรจะตองเลอกขนาดพกดในการตดกระแสลดวงจร (IC) ของเบรกเกอรใหสงกวาขนาดกระแสลดวงจรทเกดขนในวงจรนนๆ

1.3ฟวส (Fuse) หมายถ ง อปกรณปองกนกระแสไฟฟ า เกนชนดหน งทำหนาทตดไฟฟาโดยอตโนมต เมอมกระแสไฟฟาไหลเกนคาทกำหนดซงเมอฟวสทำงานแลวจะตองเปลยนฟวสใหมฟวสทใชเปลยนตองมขนาดกระแสไมเกนขนาดฟวสเดม และตองมขนาดพกดการตดกระแสลดวงจร(IC)สงกวาขนาดกระแสลดวงจรสงสดทไหลผานฟวสตวอยางของฟวสตามรปเปนฟวสกระปกหรอคารทรดจฟวสชนดDทมคาICสงมาก(75ถง100kA)และมราคาถก

4

Earthing

Functional Earthing

Protective Earthing

พกด IC หรอ AIC

= 10 kA หมายถง

สามารถตดกระแสลดวงจร

ไดสงถง 10,000 แอมป

1.4พกดการตดกระแสลดวงจร (IC) หรอ Interrupting Capacity (Interrupting Rating) คอ ความสามารถในการตดกระแสไฟฟาลดวงจรของอปกรณปองกนไดอยางปลอดภย โดยไมทำใหอปกรณปองกนนนเสยหายหรอไหมลกลาม โดยทวไปแลว ICจะมหนวยเปนkAหรอกโลแอมแปรซงเปนหนวยของ1,000แอมแปร คาพกดของการตดกระแสลดวงจรนจะขนอยกบมาตรฐานอางองและแรงดนทใชในการทดสอบ เชน ฟวสหรอเบรกเกอรทมพกด IC = 10 kA ทแรงดนทดสอบ120Vหากนำไปทดสอบทแรงดน240VอาจมพกดICเหลอเพยง5kAเปนตน

1.5เครองตดไฟรว หรอ เครองตดวงจรเมอมกระแสไฟฟารวลงดน หรอ เครองตดกระแส (เศษ) เหลอ (ELCB, GFCI, RCD, RCCB, RCBO) หมายถงสวตชอตโนมตทสามารถปลดวงจรเมอมกระแสไฟฟารวไดอยางรวดเรวภายในระยะเวลาทกำหนดไวเครองตดไฟรวมกจะเปนอปกรณเสรมเพอใชปองกนอนตรายจากไฟฟาดดโดยเฉพาะอยางยงจะใชไดดเมอใชกบระบบไฟฟาทมสายดนอยแลวและจะชวยปองกนอคคภยจากไฟฟารวไดอกดวยเครองตดไฟรวนมกจะตองมปมสำหรบกดเพอทดสอบการทำงานอยเสมอชาวบานมกเรยกเครองตดไฟรวนวาเปนเครองปองกนไฟดด

1.6สายดนเพอความปลอดภย, สายเขยว, สายดนของอปกรณไฟฟา, สายดนเครอง ใชไฟฟา หรอสายดนปองกน (Equipment Grounding Conductor หรอ Protective Conductor หรอ P.E.) คำเหลานลวนมความหมายเดยวกนคอ สายดนปองกนหมายถง สายไฟเสนทมไวเพอใหเกดความปลอดภยตอการใชไฟฟา ปลายดานหนงของสายดนจะตองมการตอลงดนสวนปลายอกดานหนงจะตอเขากบวตถหรอเครองใชไฟฟาทตองการใหมศกยไฟฟาเปนศนยเทากบพนดน และมการทำงานรวมกบอปกรณปองกนวงจรเชนฟวสหรอเบรกเกอร

5

L

N

G

สญลกษณสายดน

การเดนสายดนปองกนทถกตองใหเกดความปลอดภยจะตองทำใหเปนระบบสายดนฯ โดยมการตอเขากบสายนวทรลทเมนสวตช (ยกเวนหองชดของอาคารชด) มใชการเดนสายดนไปลงดนอยางเดยว(รายละเอยดดในเรองสายดนและเมนสวตช)หมายเหตสายดนโดยทวไปจะมสองชนดคอ1. สายดนเพอใหทำงานได (functionalearthingconductor) เปนสายดนทไมเกยวของกบเรองความปลอดภย2. สายดนปองกน(protectiveearthingconductor)เปน สายดนทมไวเพอความปลอดภยสายดนทจะกลาวถงทงหมด ในเอกสารนจะหมายถงเฉพาะสายดนปองกนโดยจะเรยก สนๆวาสายดน

1.7 หลกดน (Ground Rod หรอ Grounding Electrodeหรอ Earth Electrode) หมายถงแทงหรอแผนโลหะทฝงอยในดนเพอทำหนาทแพรหรอกระจายประจไฟฟาหรอกระแสไฟฟาใหไหลลงสดนไดโดยสะดวก วตถทจะนำมาใชเปนหลกดน เชน แทงทองแดงขนาดเสนผาศนยกลาง16มม. (5/8นว)ความยาวมาตรฐานตองยาวไมนอยกวา2.40เมตรเปนตน

1.8 สายตอหลกดน (Grounding Electrode Conductor หรอ Earthing Conductor) คอ สายตวนำทใชตอระหวางหลกดนกบสวนทตองการตอลงดน ซงในทนหมายถงสายทตอระหวางหลกดนกบขวตอสายศนย (นวทรล) หรอกบขวตอสายดนในแผงสวตชประธาน (ตเมนสวตช)เพอใหระบบไฟฟาและอปกรณไฟฟามการตอลงดน

1.9 เตารบ (Socket–outlet หรอ Receptacle) หรอ ปลกตวเมย คออปกรณสำหรบเปนทรองรบการเสยบของหวเสยบทมาจากเครองใชไฟฟาปกตเตารบจะตดตงอยกบทเชนตดอยกบผนงอาคารเปนตน

1.10 เตาเสยบ หรอ ปลก (Plug) หรอ ปลกตวผ คอหวเสยบทมขวโลหะตดอยทปลายหวเสยบนจะตอมาจากสายไฟทมาจากเครองใชไฟฟาเพอใชเสยบเขากบเตารบทำใหสามารถใชเครองใชไฟฟานนได

6

สญลกษณสายดน

1.11 เครองใชไฟฟาประเภท 1 หมายถงเครองใชไฟฟาทเตาเสยบตองมสายดนเพราะมความหนาของฉนวนไฟฟาเพยงพอสำหรบการใชงานปกตเทานนและมกจะมเปลอกนอกของเครองใชไฟฟาททำดวยโลหะเพอความปลอดภยผผลตจงจำเปนจะตองมการตอสายดนของอปกรณไฟฟาเขากบสวนทเปนโลหะนนเพอใหสามารถตอลงดนมายงตเมนสวตชโดยผานทางขวสายดนของเตาเสยบ-เตารบจงตองใชเตาเสยบทมขวสายดนเครองใชไฟฟาประเภทนหากผผลตมไดตอสายดนมาใหถอวาเปนเครองใชไฟฟาประเภท0ซงปจจบนนมาตรฐานสากลไมรบรองหรอยนยอมใหผลตมาใชงาน

1.12 เครองใชไฟฟาประเภท 2 หมายถงเครองใชไฟฟาทมการหมฉนวนหนาเปน2เทาของความหนาฉนวนทใชสำหรบเครองใชไฟฟาปกต(ฉนวนไฟฟาอาจจะมชนเดยวหรอ2ชนกได)โดยมกมสญลกษณของเครองใชไฟฟาประเภท2เปนรปสเหลยมจตรสซอนกน ตดอยทหนาปทมของเครองใชไฟฟาซงเตาเสยบทใชกไมตองมสายดนซงมกมลกษณะของขาปลกเพยง2ขาและมฉนวนหมทโคนขา

1.13 เครองใชไฟฟาประเภท 3 หมายถงเครองใชไฟฟาทใชกบแรงดนไฟฟากระแสสลบไมเกน50โวลต(หรอ120V.d.c)เครองใชไฟฟาประเภทนไมตองมสายดนสญลกษณของเครองใชไฟฟาประเภท3นคอ

1.14 หลอดฟลออเรสเซนต คอหลอดไฟฟาทมลกษณะเปนหลอดยาวสขาวมขนาดกนไฟ20Wและ40W(ถาเปนหลอดผอมจะกนไฟขนาด18Wและ36W)บางชนดจะขดเปนวงกลมกนไฟ32Wหลอดฟลออเรสเซนตนชาวบานมกจะเรยกกนผดๆวาหลอดนออน หลอดตะเกยบหรอหลอดคอมแพคกจดเปนหลอดฟลออเรสเซนตชนดหนงทมขนาดเลกโดยสามารถตดตงไดกะทดรดกวาหลอดฟลออเรสเซนตธรรมดานนเอง

ขวสายดน

ขวสายดน

เตาเสยบเครองใชไฟฟาประเภท 1

เตาเสยบเครองใชไฟฟาประเภท 2

ขวสายดน

7

1 เคเอ (kA)

= 1,000 แอมแปร

1 เคว (kV)

= 1,000 โวลต

1 เมกะวตต (MW)

= 1,000,000 วตต

1 กโลวตต (kW)

= 1,000 วตต

Reactive Power VAR

Real Power (W)

Apparent Power (VA)

1.15 โวลต (V หรอ Volt) คอหนวยทใชเรยกขนาดของแรงดนไฟฟา เชน 220Vหมายถงขนาดของแรงดนไฟฟาเทากบ220โวลต

1.16 เคว (kV หรอ Kilovolt หรอ กโลโวลต) คอหนวยของแรงดนไฟฟาทคดเปนพนโวลตเชน12เควหมายถง12,000โวลต

1.17 แอมป หรอ แอมแปร (A หรอ Ampere) คอ หนวยทใชเรยกปรมาณของกระแสไฟฟาทไหลผานตวนำไฟฟาเชน5A.หมายถงปรมาณกระแสไฟฟาทไหลเทากบ5แอมแปร

1.18 กโลแอมป หรอ กโลแอมแปร (kA หรอ Kilo- ampere) คอหนวยของกระแสไฟฟาคดเปนหนวยของหนงพนแอมปเชน5kAหมายถง5,000แอมแปร

1.19 วตต (W หรอ Watt) คอ หนวยท ใช เรยกขนาดของกำลงไฟฟาจรง เชนเครองใชไฟฟาเขยนไววา2,000W.หมายความวาเครองใชไฟฟานใชกำลงไฟฟา2,000วตต(หรอกนไฟ2,000วตต)

1.20 กโลวตต (kW หรอ Kilowatt) คอ หนวยของกำลงไฟฟา เทากบหน งพนวตต เชน2kW.หมายถงกำลงไฟฟา2,000วตตสำหรบหนวยของกำลงไฟฟาหนงลานวตตจะเรยกวาเมกะวตต(MegawattหรอMW)

1.21 หนวยไฟฟา หรอ ยนต (Unit) หรอ kWh หมายถง หนวยทใชบอกขนาดหรอปรมาณของพลงงานไฟฟาทใชงาน พลงงานไฟฟา 1 ยนตหรอ1หนวยเทากบ1กโลวตต-ชวโมง(kilowatthour=กำลงไฟ1กโลวตตใชงานนาน1ชวโมง)

1.22 วาร หรอ กโลวาร (Var or Kilovar) วารคอหนวยวดกำลงไฟฟารแอกทฟหรอกำลงไฟฟาไรงานโดยหนวยวดกำลงไฟฟารแอกทฟหนงพนวารจะเรยกวากโลวารและหนงลานวารเรยกวาเมกะวาร(Mvar)

8

%Power Factor =

Real Power x 100

Apparent Power

สของสายไฟ (มอก.11-2531)

สของสายไฟ (มอก.11-2549)

สายไฟระบบ สของสายไฟ สของสายไฟ

1 เฟส (มอก.11-2531) (มอก.11-2549)

เสนทมไฟ(L) ดำ นำตาล

เสนนวทรล(N) เทาออน ฟา(นำเงน)

สายดนGหรอ เขยวแถบเหลอง เขยวแถบเหลอง

1 เควเอ = 1,000 วเอ

(วเอ = โวลตแอมแปร)

1.23 กำลงไฟฟาปรากฏ (Apparent Power) คอผลคณของแรงดนไฟฟากบกระแสไฟฟามหนวยเปนโวลตแอมปหรอ วเอ (VA)มกใชเรยกขนาดกำลงไฟฟาของหมอแปลงไฟฟา

1.24 เควเอ (kVA) หรอ Kilovolt Ampere คอหนวยของกำลงไฟฟาปรากฏเปนหนงพนวเอมกใชเรยกขนาดหมอแปลงเชน1เควเอเทากบหนงพนวเอและ1เอมวเอเทากบหนงลานวเอ

1.25 ตวประกอบกำลงไฟฟา หรอ เพาเวอรแฟคเตอร (Power Factor) คออตราสวนระหวางกำลงไฟฟาจรง(วตต)กบกำลงไฟฟาปรากฏ(วาร)โดยมหนวยวดเปนเปอรเซนตหรอรอยละตวประกอบกำลงไฟฟาถอไดวาเปนตววดประสทธภาพของการสงจายหรอการใชกำลงไฟฟาไดอยางหนงตวประกอบกำลงไฟฟาทดควรมคาไมตำกวา85-90%

1.26 สายนวทรล หรอ สายเสนศนย (Neutral) หมายถงสายไฟเสนหนงในสองเสนทมาจากการไฟฟาโดยเปนสายเสนทเมอใชไขควงลองไฟดไฟจะไมตด โดยจะเปนเสนทางไหลกลบออกจากเครองใชไฟฟาสายนวทรลปกตจะตองมการตอลงดนเพอการอางองใหมแรงดนเปนศนยทหมอแปลงของการไฟฟา

1.27 มาตรฐานสของสายไฟ สของสายไฟจะถกกำหนดใหเปนมาตรฐานเพอใหมการตดตงเดนสายอยางถกตอง โดยอางองมาตรฐานมอก.11ดงน

9

2 การใชไฟฟาอยางมประสทธภาพและปลอดภย

การใชไฟฟาอยางมประสทธภาพนน มหลกอยวา เมอมความจำเปนตองใชไฟฟาแลวทำอยางไรการใชไฟฟานนจงจะเปนการใชไฟฟาทคมคา ประหยดคาไฟฟา และเกดประโยชนสงสดซงจะตองเรมตนตงแตรจกวธการเลอกใชเครองใชไฟฟาทมประสทธภาพใหเหมาะสมตอการใชงานตลอดจนมความรความเขาใจในเครองใชไฟฟาอยางถองแทจงจะใชเครองใชไฟฟาอยางถกวธได การใชไฟฟาอยางมประสทธภาพ นอกจากจะเปนการชวยประหยดพลงงานแลว ยงมผลดตอสวนรวมของประเทศในแงของการอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอมในดานการลดภาวะโลกรอนไดอกดวย ไฟฟานนมประโยชนมากมายกจรงแตในเวลาเดยวกนกมอนตรายอยในตวของมนเอง ถาใชผดวธกอาจมอนตรายถงแกชวตได เพราะความประมาทหรอเพกเฉยตอสงทเกดขนเพยงเลกนอยอาจนำมาซงความหายนะและความสญเสยตางๆ แมกระทงชวตของผใชไฟฟาเอง ผใชไฟฟาจงมความจำเปนตองเรยนรวธการใชไฟฟาอยางปลอดภยควบคไปดวย องคประกอบทจะทำใหเกดอนตรายจากการใชไฟฟานน มอยสองสวน คอสวนของการตดตงทางไฟฟากบสวนของเครองใชไฟฟา ซงการใชไฟฟาใหเกดความปลอดภยกตองพจารณาในแตละสวนแตกตางกนดงน

สวนทอาจเกดอนตรายในการใชไฟฟา ขอควรพจารณาเพอใหเกดความปลอดภย

uใชอปกรณตดตงทางไฟฟาทไดมาตรฐานuมการออกแบบทถกตองและปลอดภยตาม

มาตรฐานuตดตงโดยผทมความรความสามารถอยางถกตองuมระบบการตรวจสอบการตดตงทถกตองและ

ปลอดภยตามมาตรฐานuมการตรวจสอบ/บำรงรกษาตามรอบระยะเวลา

uมการกำหนดมาตรฐานความปลอดภยในเครองใชไฟฟาทกชนดโดยหนวยงานทเกยวของ(สมอ.)

uควบคมการผลตและนำเขาสนคาใหเปนไปตามมาตรฐานและมระบบการตรวจสอบทเขมแขงของหนวยงานทเกยวของเชนตรวจจบสนคาทไมไดมาตรฐาน

uตองใหความรกบผซอใหรจกเลอกใชสนคา(คมอ)

1.การตดตงทางไฟฟา เชน สายไฟฟา การเดนสาย การตอสาย อปกรณประกอบตางๆ เชนสวตช เตารบอปกรณเพอความปลอดภยเชนสายดน เครองตดไฟรว และอปกรณปองกนกระแสเกนเปนตน

2.เครองใชไฟฟาตางๆ เตาเสยบ และเตารบ(ชดสายพวง) ทซอมาใชงานภายหลง รวมทงสวนทมการตดตงเพมเตมเพอประกอบการใชงานเครองใชไฟฟานน

10

2.1 ตวอยางของขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย

คมอ

1. หากสามารถเลอกได ควรตรวจสอบใหแนชดกอนการวาจางบรษท หรอชางทจะดำเนนการออกแบบและเดนสายตดตงระบบไฟฟาวาเปนผทมประสบการณความรความชำนาญแลวเทานน

2. อปกรณการตดตงทางไฟฟาตองเปนชนดทไดรบการรบรอง จากมาตรฐานตางๆเชนสำนกงานมาตรฐานผลตภณฑ อตสาหกรรม(สมอ.),UL,VDE,IECเปนตน ตวอยางเชนเตารบทนำมาตดตงตองเปนเตารบ ชนดทม 3 รทมสายดน และตองผานการรบรองจาก

สมอ. ตามมาตรฐาน มอก.166-2549 เทานน

3. การเดนสายและตดตงอปกรณไฟฟา ตองเปนไปตามกฎการเดนสายและตดตงอปกรณไฟฟาของการไฟฟานครหลวงฉบบลาสดหรอมาตรฐานการตดตงทางไฟฟาทการไฟฟานครหลวงยอมรบ

4. กอนใชเครองใชไฟฟา ผใชตองอานและ

ศกษาคมอแนะนำการใชงานใหเขาใจ

และปฏบตตามคำแนะนำอยางเครงครด

5. ทกครงทจะหยบใชเครองใชไฟฟาขอใหตรวจสอบสายไฟ และเตาเสยบ (ปลกไฟ) ของเครองวามรองรอยของการชำรดหรอไมโดยเฉพาะอยางยงหากไมไดมการใชงานมาเปนเวลานาน

6. เมอจะเสยบปลกใชเครองใชไฟฟา จะตองดใหแนใจกอนวา สวตชของเครองไมไดเปดอยเพอปองกนไมใหเกดอนตรายจากประกายไฟขณะเสยบ ซงอาจทำใหเครองชำรด และเมอเลกใชใหปดสวตชทเครองใชไฟฟากอน แลวจงถอดปลกออกจากเตารบทกครง เพอปองกนอนตรายไมใหถกประกายไฟและยงไมทำใหเครองใชไฟฟานนชำรดงายอกดวย

11

7. เครองใชไฟฟาทมเปลอกหมภายนอกททำดวยโลหะทกชนดหรอเครองใชไฟฟาทอาจมไฟฟารวมากบนำ เชน ตเยนเตารด หมอหงขาว เตาไมโครเวฟ เครองซกผา หมอตมนำรอน กระทะไฟฟา เครองทำนำอน เตาไฟฟา เครองปรบอากาศ เปนตน หากไมใชเครองใชไฟฟาประเภท 2 หรอประเภท 3 แลว จำเปนตองมการตอสายดนของเครองใชไฟฟาเขากบระบบสายดนคอ

7.1 ทานจะตองมการตดตงระบบสายดนและตอลงดนทเมนสวตชอยางถกตอง(ดรายละเอยดเรองสายดน)

7.2 มการเดนสายดนจากเมนสวตชไปยงเตารบชนดมสายดน 7.3 มการใชเตาเสยบชนดมขวสายดนกบเตารบชนดมขว

สายดนทเปนมาตรฐานเดยวกน

8. พดลมไฟฟาชนดทมคณภาพตำ หรอพดลมทมไดมการบำรงรกษา หากเปดทงไวนานๆ มอเตอรอาจจะหมนชาลงจนหยด

หมน หากปลอยทงไวมอเตอรจะเกดความรอนสง และเกด

ไฟไหมไดโดยงายดงนนจงควรเลอกซอแตพดลมทมคณภาพและหมนดแลทำความสะอาด รวมทงคอยตรวจสอบความ ผดปกตอยเสมอ (ใหอยในสายตา) เชน แตะดความรอนทตวพดลม มสวตชเปดคางไวโดยมอเตอรไมหมนหรอไม สงเกตกลนผดปกตและควรถอดปลกพดลมออกทกครงเมอเลกใชงานเปนตน

9. อยาพยายามเอาสงของตางๆ ไปวาง หรอครอบคลมตกแตงบน

เครองใชไฟฟา หรอนำเครองใชไฟฟาไปวางในทคบแคบอากาศถายเทไมสะดวก นอกจากจะทำใหเครองใชไฟฟามอายสนชำรดไดงายเนองจากระบายความรอนไดไมดแลวยงทำใหการทำงานมประสทธภาพตำ เนองจากความรอนสงจะทำใหมการสญเสยพลงงานมาก ทำใหกนไฟมาก แลวยงอาจเปนสาเหตทำใหเกดเพลงไหมไดดวย

10. อยาวางอปกรณไฟฟาทเกดความรอนใกลวสดทตดไฟได เชน

อยาวางดวงโคมใกลกบผามาน เปนตน

12

11. หลกเลยงการนำเครองใชไฟฟาไปใชในบรเวณทมฝนสาด

เชน หนาตางหรอเฉลยง หรอ เอาภาชนะใสนำไว

บนเครองใชไฟฟา เชน ขนนำ ตเลยงปลา แจกนดอกไม

ใสนำ เพราะนำอาจ

หกใส เกดอนตรายไฟ

รวขนได

12. เมอรางกายเปยกชน หามแตะตองสวนทมไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาเปนอนขาด เพราะความ

ตานทานตอไฟฟาของผวหนงทเปยกชนจะลดลงอยางมาก หากมไฟรวจะทำใหกระแสไฟฟา

สามารถไหลผานรางกายไดโดยสะดวก อาจ

ทำใหเสยชวตได ขอแนะนำในกรณทจำเปน

ตองใชไฟฟาขณะทร างกายเปยกชน เชน

การใชเครองทำนำอนในการอาบนำ นอกจาก

จะตองตดตงสายดนแลว จะตองตดตงเครอง

ตดไฟรวทไดมาตรฐานความปลอดภย (มอก.) ในวงจรไฟฟาของเครองทำนำอนดวยเพอเสรม

การทำงานของสายดนใหปลอดภยยงขน ซงเครองตดไฟรวทตดมาในเครองทำนำอนเพยง

อยางเดยวนนยงไมเพยงพอ (ขอสำคญกอนใชงาน ตองตรวจสอบการตอสายมใหมการเขา

สายไฟสลบเสนกนดวย มฉะนน เครองปองกนอาจไมทำงาน)

13. ควรแยกวงจรไฟฟาทนำอาจทวมถง เชน บรเวณชนลางของอาคาร เพอใหสามารถปลดไฟออก

ไดทนทเมอเกดนำทวมและควรปองกนวงจรทแยกออกนดวยเครองตดไฟรวดวย

14. อปกรณไฟฟาทจำเปนตองแชในนำ เชน ปมนำสำหรบ

เตมอากาศ หรอเครองกรองนำสำหรบบอหรอตเลยงปลา

นน วงจรไฟฟาทจายไฟใหเครองฯ ตองมเครองตดไฟรว

และควรใชผ านหมอแปลงแยกวงจร ( isolat ing

transformer) หรอใชแรงดนตำพเศษจงจะปลอดภย

และตองมการตรวจสอบดานความปลอดภยและมการบำรง

รกษาอยเปนประจำดวย

15. หามลากตลบสายไฟ (ชดสายพวง)เขาไปใชในหองนำ

หรอบรเวณทเปยกนำอาจเกดอนตรายไดโดยงาย

13

16. ในการเดนสายไฟหรอลากสายไฟไปใชงานนอกอาคารเปนการชวคราวหรอถาวร เชน งานกอสราง, งานตอเตมปรบปรงนอกอาคาร นอกจากอปกรณไฟฟาและสายไฟฟาตองเปนชนดทกนนำและทนทานตอสภาวะแวดลอมทางกลและแสงแดดแลว วงจรไฟฟาหรอเตารบ

นนจะตองมการปองกนดวย

เครองตดไฟรว

17. หมนตรวจสอบอปกรณตดตงทางไฟฟาและเครองใชไฟฟาเปนประจำอยางนอยปละ1ครง

18. ฝกใหเปนคนชางสงเกตสงผดปกตจากส กลน เสยง และการสมผส

อณหภม รวมทงการใชเครองมองายๆ เชน ไขควงลองไฟ*แตะดวาม

ไฟรว เปนตน ตวอยางการสงเกต เชน สของสายไฟเปลยน มกลนเหมนไหมมรอยเขมาหรอมรอยไหม การใชหลงมอแตะหรอจบสวตชไฟหรอปลกไฟแลวรสกอนๆ (แสดงวามความรอนผดปกตเกดขน อาจเกดจากจดตอตางๆ ไมแนน เตาเสยบ-เตารบหลวม เปนตน หากดำเนนการเองไมได ใหเรยกชางไฟฟามาดำเนนการตรวจสอบแกไข)

(*ดคำแนะนำวธใชไขควงลองไฟทายบท)

19. อยาใชสารเคมทไวไฟใกลกบเครองใชไฟฟาฯทกำลง

ทำงาน เชน สเปรย ยาฆาแมลง หรอทมสวนผสม

ของทนเนอร หรอ อยาพยายามใชไฟฟาหรอเปดสวตชไฟฟา เชน พดลมระบายอากาศในบรเวณทมไอของสารระเหยหรอกาซทไวไฟปกคลมอยเตมพนท เชน กาซหงตมทนเนอรหรอไอนำมนเบนซนเปนตนอาจเกดระเบดไฟลกไหมได

20. ใหระมดระวงการใชอปกรณไฟฟาราคาถกจากบางประเทศทผลตแบบไมไดมาตรฐาน นอกจากจะมอายการใชงานสนแลวอาจไมปลอดภยในการใชงานโดยเฉพาะอยางยงในเรองของอคคภย

21. อปกรณทมการเสยบปลกทงไวนานๆ โดยไมมผดแลเชน หลอดไฟทางเดนหรอบนได, หมอแปลงไฟขนาดเลก (ทเรยกกนวาอะแดปตอร), เครองชารจแบตเตอรขนาดเลก เปนตน หากมความจำเปน

14

ตองใชใหพยายามหลกเลยงหรอขจดไมใหมวสดทตดไฟไดอยใกลๆ เปนอนขาด เพอไมใหมการไหมลกลามเกดขน

22. หลกเลยงหรออยาใหเดกสามารถเขาถงเครองใชไฟฟาทให

ความรอน เชน โคมไฟทรอน เตารด เตาไฟฟา เครองเปาผมหรอเครองใชทมการหมนเชนพดลมเครองซกผาเปนตน

23.พยายามอยาใหสายไฟแตะสมผสกบสวนของเครองใชไฟฟา

ทใหความรอน เชน เตารด เครองเปาผม เตาไฟฟา

เปนตน

24. เครองใชไฟฟาทกนไฟมาก เชน หมอหงขาว เตาไฟฟา

เครองซกผา ควรเปนเตารบเดยว อยาพยายามตอใชรวม

เตารบเดยวกนกบเครองใชชนดอน

25. อยาพยายามซอมเครองใชไฟฟาดวยตวเองหรอโดยชางทมความรความชำนาญไมเพยงพอ เครองใชไฟฟาบางประเภทจำเปนตองอาศยอปกรณตรวจสอบดานความปลอดภย เชนเตาไมโครเวฟ ตองมการตรวจสอบการรวของคลนไมโครเวฟไมใหมมากเกนอตราทกำหนด หรอเครองใชทมสายดนตองตรวจสอบความตอเนองของสายดน ทดสอบการทนกระแสลดวงจรของจดตอสายดน และทดสอบความเปนฉนวนระหวางสายดนกบสายศนยเปนตน

26. การตอเครองใชไฟฟาทไมไดตอผานเตาเสยบ-เตารบ เชนเครองทำนำอน เปนตนทานตองมนใจวาผทมาตดตงเครองใหทานเปนผมความรความเขาใจในการตดตงทางไฟฟาอยางดอยาฝากชวตอนมคาของทานไวกบผขายสนคาทไมมความรบผดชอบ ตวอยางของอบตเหตทเคยเกดขน เชน การใช

ตะปคอนกรตแทนสายดน การตอสายไฟสลบเสน การม

สายดนแตไมตอ หรอตอไมถกตอง การไมมเครองตดไฟรว

เปนตนหากไมแนใจขอใหใชบรการจากการไฟฟานครหลวง

27. หลกเลยงการใชเครองใชไฟฟาในขณะทมฝนตกฟาคะนองโดยเฉพาะอยางยงอปกรณอเลกทรอนกส เชน โทรทศนวดโอ เครองเสยง คอมพวเตอร อปกรณสอสาร โทรศพท

15

เปนตน เพอปองกนไมใหเครองใชไฟฟาเหลานชำรดเสยหายดงนน เมอมฝนฟาคะนองเกดขนในบรเวณใกลเคยง

แนะนำใหปดเครองและถอดปลกไฟ รวมทงสายอากาศ

และสายโทรศพทออกจากเครองทกครง

28. เครองใชไฟฟาทควบคมการเปดปดดวยรโมทคอนโทรลหรอปมสมผสอเลกทรอนกสโทรทศนวดโอเครองเสยงเครองปรบอากาศหรออปกรณคอมพวเตอร เปนตน เครองเหลานเมอปดเครองแลวจะยงมไฟเลยงวงจรควบคมภายในอยตลอดเวลา จงมกมตวอยางของการเกดอปกรณควบคมภายในชำรดและบางครงทำใหเกดไฟลกไหมทรพยสนเสยหายอยเสมอดงนนจงควรถอดปลกหรอตดตงวงจรสวตชตดตอวงจรเพอปลดไฟออกทกครงทเลกใชงาน

29. เมอไฟจากการไฟฟาดบ ใหดบสวตชเครองใชทกชนดทเปดคางอยทนท เพอ

❖ ปองกนเครองใชชำรดจากแรงดนทผดปกต ขณะไฟดบ

ไมสนท (แรงดนตก) หรอ ขณะทเรมมไฟกลบเขามา

(แรงดนอาจจะเกน)

❖ ปองกนอปกรณตดวงจรทำงาน เมอมไฟกลบเขามา

ถามเครองใชทกนไฟในการสตารทมากเปดใชอย

อาจจะทำใหมไฟดบอกครง

❖ ปองกนอนตรายจากเครองใช เชน เตารด

เตาไฟฟา ทตดคางอย เมอมไฟกลบเขามา

โดยไมรตว

30. เครองใชไฟฟาททำความเยนหรอประกอบดวย

เครองคอมเพรสเซอร เชน ตเยน หรอ

เครองปรบอากาศ ทกครงทมไฟฟาดบ

หรอไฟตกรนแรง เพอไมใหเครองฯชำรด

ควรรบดบเครองหรอถอดปลกออกทนท

การเปดซำควรทำภายหลงปดเครองหรอ

ไฟดบแลวอยางนอย 3 นาท

31. กอนออกจากหองทกครง ใหตรวจดวาไดดบเครองใชไฟฟาทไมจำเปนออกเสยกอน

32. ฝกฝนใหรจกวธแกไขและปองกนรวมทงชวยเหลอปฐมพยาบาลเมอมอบตเหตทางไฟฟาเกดขน

16

33. คำแนะนำวธใชไขควงลองไฟ

1. ไขควงลองไฟนนเปนเครองมออยางงายสำหรบใชตรวจสอบวตถหรอตวนำวา มไฟฟาหรอมแรงดนไฟฟาอยหรอไม และยงใชตรวจสอบเครองใชไฟฟาวามไฟรวหรอไมอกดวย

2. การทำงานของไขควงลองไฟแบบธรรมดา ภายในจะประกอบดวยหลอดนออนตออยกบความตานทานคาสง โดยความตานทานมหนาทจำกดปรมาณกระแสไฟทจะไหลผานหลอดนออนและรางกายไมใหมอนตราย หากมการนำไปแตะสมผสกบสวนทมไฟ ซงจะเปนการตอไฟครบวงจร โดยไฟฟาจะไหลจากปลายไขควงผานหลอดนออนตวตานทานนวแขนรางกาย ลงสพนทยนอย โดยหลอดนออนจะสวางกตอเมอแรงดนทหลอดสงถงระดบพกดทหลอดนออนจะสวาง

3. การเลอกไขควงลองไฟควรเลอกใหเหมาะกบไฟฟาทจะใชทงชนดของไฟฟาและขนาดแรงดน

3.1 ชนดของไฟฟา เชน ไฟฟากระแสตรง DC (ใชในรถยนต) ไฟฟากระแสสลบ AC (ใชกบไฟทมาจากการไฟฟาฯ)

3.2 ขนาดแรงดนไฟฟาตองพอเหมาะ ไมสงหรอตำเกนไปหากเลอกไขควงมคาแรงดนตำอาจไวด แตไมปลอดภยนกคอจะรสกวามไฟรวผานไขควงมากเวลาแตะสมผสเชนไฟฟาตามบานใชไฟ200-250โวลตแตใชไขควงสำหรบแรงดน80-125โวลตเปนตน

4. ระวงอยาใหนวแตะสมผสไขควงสวนทเปลอยควรใชไขควงทมการหมฉนวนใหเหลอเฉพาะปลายทจะใชสมผส หากไมมอาจตองใชวธพนใหรอบดวยเทปพนสายไฟกได ซงจะชวยลดหรอปองกนอบตเหตการเกดลดวงจรจากการใชไขควงทไมระมดระวงดวย

5. ไขควงลองไฟทวไปทใชตามบานมกจะมปมดานบนหรอเปนแบบคลปหนบปากกา ไวสำหรบใหใชนวแตะเพอใหไฟไหลครบวงจรผานรางกายไฟนออนจงจะตดแดงขนมาได

17

6. การใชไขควงลองไฟทถกวธนนใหเอาปลายแตะวตถทจะทดสอบกอน แลวจงใชนวแตะปมดาน

บนหรอตรงคลปหนบใหครบวงจร และตองไมยนอยบนพนฉนวนหรอใสรองเทา เพราะไฟอาจจะไมตดทำใหแปลความหมายผดวาไมมไฟรวกได

7. ทกครงทจะใช ใหระมดระวงและระลกไวเสมอวา อาจมอนตราย เชน ไขควงฯอาจชำรดหรอลดวงจรภายในไดจงตองแตะเพยงเลกนอยเทานน

8. ไขควงลองไฟ ทไมไดใชงานมานาน ไฟนออนหรอตวตานทานภายในอาจชำรดใชงานไมได(ไฟไมตด) หรอ หากเปนแบบ ดจตอล ไฟแสดงผลอาจไมทำงาน ดงนน กอนใชงานควรทดสอบไขควงฯนนวายงใชไดอย โดยทดสอบกบสวนทรแนวามไฟเสยกอน เชน ไขควงลองไฟชนดใชไฟบานใหใชทดสอบโดยแหยเขาไปในรเตารบทผนง จะมรหนงเทานนทมไฟเปนตน

9. เวลาแหยไขควงลองไฟ ตองระมดระวงอยาใหไขควงไปแตะสวนอนท เปนขวไฟคนละขวพรอมกน เชน ขวไฟตางเฟส หรอ ขวมไฟแตะกบขวดนหรอนวทรล เปนตน โดยเฉพาะอยางยงในทแคบๆ เพราะนนหมายถงการทำใหเกดลดวงจรและจะมประกายไฟทรนแรงพงเขาสใบหนาและดวงตาจนอาจเสยโฉมหรอพการได ดงนน ในสถานการณทมขวไฟฟาเปดโลง หรอเปลอย เชน ตแผงสวตช หรอเตารบทเปดฝาออก ไมแนะนำใหผทไมใชชางไฟฟาทำงานโดยเดดขาด

10. หามซอมหรอดดแปลงไขควงลองไฟทชำรดเปนอนขาด เชน การเปลยนคาความตานทาน หรอตอตรงความตานทานเปนตน

11. หามนำไขควงลองไฟไปใชทดสอบกบไฟฟาทไมรคาแรงดนหรอไฟฟาแรงดนสง