FABELLAE LATINAE

HANS H. RBERG

LINGVA LATINA

PER SE ILLVSTRATAFABELLAE LATINAE

ad cap. IXXXV

DOMVS LATINA

MMIXPERSONAEAemilia, domina, mter Mrc, Qunt, Iliae

Aemilius, mles, frter Aemiliae

Cornlia, puella, flia Cornli et Fabiae

Cornlius, dominus, pater Sext et Cornliae

Dvus, servus Ili

Dlia, ancilla Aemiliae

Diodrus, magister

Drippa, amca Ldiae

Fabia, uxor Cornli

Grmi, tabernrius

Ilia, puella, flia Ili et Aemiliae

Ilius, dominus, pater Mrc, Qunt, Iliae

Lander, servus Ili

Lepidus, adulscns

Libanus, servus Cornli

Ldia, amca Md Mrcus, puer, flius Ili et Aemiliae

Marnus, adulscns, flius Mcinis

Medicus Tsculnus

Mci, merctor, pater Marn

Mopsus, tabernrius

Sanni, initor

Sextus, puer, flius Cornli et Fabiae

Syra, ancilla Aemiliae

LINGVA LATINA PER SE ILLVSTRATA

FABELLAE LATINAE ad cap. IXXXV

Hans H. rberg & Luigi Miraglia, 2009Domus Latina, MMIXISBN 978-87-90696-15-3www.lingua-latina.dkwww.culturaclasica.es

INDEX

pg.

1.- Prvinciae Rmnae (cap. I)

5

2.- Prvinciae Rmnae II (cap. I) 5

3.- Lber et libr (cap. II)

6

4.- Gi familia (cap. II)

6

5.- Pater dormit (cap. III)

7

6.- nulus Iliae (cap. III)

7

7.- Nummus Dv (cap. IV)

8

8.- Mdus servus bonus nn est (cap. V) 8

9.- Liber novus (cap. V)

9

10.- Puella in hort (cap. V)

10

11.- Dvus bonus servus est (cap. V)

1112.- Mdus et Cornlius (cap. VI)

1213.- Equus et servus (cap. VII)

12

14.- Speculum Aemiliae (cap. VII)

1315.- rnmenta dominae (cap. VIII)

14

16.- Domin et equ (cap. IX)

1517.- Nn serv, sed amc (cap. IX)

15

18.- Pater abest, adest mter (cap. X)

16

19.- Puer et canis (cap. X)

17

20.- Tabernri Ili (cap. X)

17

21.- Pater revenit (cap. X)

18

22.- Asinus qu currit (cap. X)

1923.- Puer in silv (cap. X)

19

24.- Serv dormiunt (cap. XI)

20

25.- Puer et puellae (cap. XI)

2126.- Puer armtus (cap. XII)

21

27.- Ancillae nn bene prent (cap. XII)

22

28.- Canis stultus (cap. XIII)

22

29.- Kalendrium Rmnum (XIII)

23

30.- Asinus currns (cap. XIV)

24

31.- Fortis mles Rmnus (cap. XIV)

25

32.- Serv et ancillae (cap. XV)

25

33.- Puer aeger (cap. XV)

26

34.- mne ad vesperum (cap. XV)

27

35.- Vestmenta et arma (cap. XV)

27

36.- Discipul aegr (cap. XV)

28

37.- Puer aeger et medicus (cap. XV)

28

38.- Mles in Germni (cap. XV)

29

39.- Frtrs pugnants (cap. XV)

30

40.- Amca pulchrior (cap. XV)

30

41.- Canis ululns (cap. XV)

30

42.- Via stinsis (cap. XVI)

31

43.- Fnis tempesttis (cap. XVI)

32

44.- Medicus doctus (cap. XVII)

33

45.- Plt fossa (cap. XVII)

33

46.- Numer et litterae (cap. XVIII)

34

47.- Duo frtrs (cap. XIX)

34

48.- Amor adulscentium (cap. XIX)

35

49.- Ilius adulscns (cap. XX)

36

50.- D nov nfante (cap. XX)

36

51.- Abbit pater (cap. XX)

37

52.- Servus Britannus (cap. XX)

37

53.- Flius industrius (cap. XX)

38

54.- Guberntor doctus (cap. XX)

39

55.- Quntus guberntor erit (cap. XX)

40

56.- Zn servus doctus (cap. XX)

4057.- Ldia d Chrst (cap. XX)

41

58.- Magister numers dictat (cap. XXI)

41

59.- Puer et magister (cap. XXII)

4260.- Initor probus (cap. XXII)

43

61.- Redit Sextus (cap. XXIV)

4362.- Homins et bstiae (cap. XXIV)

44

63.- Dvus amcum suum pugnantem Rmae videt

(cap. XXV)

45

64.- Nn omns vir mal sunt, Metella! (cap. XXV)

45

65.- Neuter recdere vult (cap. XXV)

46

66.- Puer barbarus (cap. XXV)

46

67.- nfns repertus (cap. XXV)

47

68.- Somnus turbtus (cap. XXV)

48

69.- Improbus servus Mrc sudet ut fugiat (cap. XXX)48

70.- Mrcus inclsus (cap. XXX)

49

71.- Amcus Philippae Chrstinus (cap. XX)

50

72.- Philippa d Chrstins (cap. XXX)

51

73.- Dliae amcus ad mortem dcitur (cap. XXX)

51

74.- Tyrann vta (cap. XXXI)

52

75.- Martus brius (cap. XXXV)

53

76.- In thetr (cap. XXXV)

54

77.- Plnius d morte avuncul (cap. XXXV)

55

78.- Androclus et le (cap. XXXV)

56

FABELLAE LATINAE

1.- Prvinciae Rmnae (cap. I)

In imperi Rmn sunt multae prvinciae. Hispnia et Gallia sunt prvinciae Rmnae. Britannia quoque prvincia Rmna est. Hispnia et Gallia et Britannia trs prvinciae in Eurp sunt. Ubi sunt prvinciae Syria et Aegyptus? Syria in Asi est, Aegyptus est in fric. Britannia nsula est. Num nsulae sunt Gallia et Hispnia? Nn sunt nsulae; sed Corsica, Sardinia, Sicilia nsulae sunt. Mgna nsula est Britannia. Sicilia quoque et Sardinia et Corsica mgnae sunt nsulae. Melita nsula parva est.

Quid est Brundisium? Brundisium oppidum est. Quid est Dnuvius? Dnuvius est fluvius. Rhnus quoque fluvius est. Rhnus et Dnuvius sunt duo mgn fluvi in Eurp. Nlus quoque mgnus fluvius est. Estne Nlus in Eurp? Nn in Eurp, sed in fric est Nlus. Num Rhodus fluvius est? Nn fluvius, sed nsula est. Rhodus est nsula Graeca. In Graeci multae sunt nsulae parvae et mgnae.

insvla et oppidvm vocbula Latna sunt. In vocbul insvla sunt sex litterae: littera prma I, secunda N, tertia S... I est littera et numerus. Numer prm sunt I, II, III, litterae prmae A, B, C.

2.- Prvinciae Rmnae II (cap. I)

Corsica est nsula magna. Britannia quoque nsula magna est. Estne nsula Italia? Italia nn nsula, sed paennsula est. Italia et Hispnia nn nsulae, sed paennsulae magnae sunt. In Itali est Rma. Hispnia est prvincia Rmna. Gallia quoque prvincia Rmna est. Hispnia et Gallia prvinciae Rmnae sunt. Sicilia quoque, magna nsula, prvincia Rmna est. Num Germnia prvincia Rmna est? In imperi Rmn multae sunt prvinciae, sed Germnia nn est prvincia Rmna. Prvinciae Rmnae sunt Syria, Aegyptus, Gallia, Britannia, nn Germnia. Suntne fluvi magn in Germni? In Germni sunt duo magn fluvi, Rhnus et Dnuvius. nsulae quoque sunt multae in imperi Rmn, sed in Germni nsulae nn sunt. Multae nsulae sunt in Graeci. Num Sicilia quoque in Graeci est? Sicilia nn in Graeci, sed in Itali est. nsulae Graecae parvae sunt! Suntne nsulae magnae in Graeci? In Graeci quoque nsulae magnae sunt, Crta et Euboea. Quid est Delph? Delph oppidum Graecum est. Suntne oppida Graeca Brundisium et Tsculum? Brundisium et Tsculum nn oppida Graeca, sed oppida Rmna sunt. Sparta et Delph oppida Graeca sunt. In Itali et in Graeci multa oppida sunt, sed in Aegypt pauca sunt oppida et nus est fluvius magnus, nn mult fluvi.

[paen-nsula -ae f] 3.- Lber et libr (cap. II)

Quid est Tsculum? Tsculum est oppidum Rmnum. Estne mgnum oppidum? Tsculum nn mgnum, sed parvum oppidum est. Ubi est Tsculum? Tsculum est in Itali.

Quis est Ilius? Ilius est vir Rmnus. Cuius vir est? Ilius vir Aemiliae est. Ubi est Ilius? Est in oppid Tscul. Estne Aemilia in oppid? Aemilia in oppid nn est.

Cornlius: Ubi est vir tuus, Aemilia?

Aemilia: Ilius, vir meus, in oppid Tscul est. Sed ecce Mrcus, flius meus, et Dlia.

Cornlius: Quae est Dlia?

Aemilia: Dlia ancilla mea est.

Cornlius: Estne Syra quoque ancilla tua?

Aemilia: Dlia et Syra et cterae multae sunt ancillae meae. In famili me sunt multae ancillae multque serv sed pauc lber.

Cornlius: Quot lber in famili tu sunt?

Aemilia: Trs.

Cornlius: Quot fli et quot fliae?

Aemilia: Duo fli et na flia. Fli me sunt Mrcus et Quntus, flia mea est Ilia. In famili me sunt centum serv et trs lber.

Cornlius: Centum est mgnus numerus! In me famili parvus numerus servrum est. Neque mgnus est numerus lberrum merum.

Aemilia: Quot sunt lber tu?

Cornlius: Duo: nus flius, Sextus, et na flia, Cornlia. Parvus est numerus lberrum sed numerus librrum merum nn parvus est! Libr me sunt mgn et parv, antqu novque: centum libr Latn et Graec.

Aemilia: Centum libr! Mgnus est numerus librrum turum!

Cornlius: Ecce liber meus novus; titulus libr est grammatica latina.

Lber et liber duo vocbula masculna sunt. Lber est plrlis, liber singulris est plrlis: libr.4.- Gi familia (cap. II)

Quis est Gius? Gius est vir Rmnus. Gius pater Lci et Tit est. Lcius et Titus sunt puer Rmn. Cuius flia est Gia? Gia quoque flia Gi est. Lcius, Titus Giaque trs lber Gi sunt. Quae est Ilia? Ilia fmina Rmna est, et mter lberrum. Gius dominus quoque servrum est. In famili Gi mlle serv sunt. Melitta ancilla est. Cuius ancilla est Melitta? Melitta ancilla Iliae est. Ilia domina Melittae et multrum ancillrum est. Quot ancillae sunt in famili Gi? In famili Gi centum ancillae sunt. Magnus est ancillrum numerus. Melitta nn fmina Rmna, sed fmina Graeca est. Multae ancillae sunt Graecae. In imperi Rmn magnus est numerus ancillrum Graecrum. Dlia quoque ancilla Iliae est.

Ilia: Ecce liber! Est liber Graecus. Cuius est liber?

Melitta: Meus est liber!

Dlia: Nn tuus, sed meus est liber!

Ilia: Quid? Liber novus est! Liber est Gi, vir me!Mult sunt libr Gi, et Latn et Graec! Liber nn ancillrum, sed vir me est!

5.- Pater dormit (cap. III)

Ilia, flia Ili et Aemiliae, est parva puella laeta quae cantat et rdet. Sed iam nn cantat puella neque rdet, sed plrat: Uhuh! Cr plrat Ilia? Puella plrat quia Mrcus eam pulsat. Mrcus est puer improbus qu parvam puellam pulsat et rdet!

Aemilia audit fliam quae plrat.

Ilia Ilium vocat: Pater! Pa-ater!

Mter fliam audit, neque pater eam audit. Aemilia Syram ancillam interrogat: Ubi est vir meus? Ilia eum vocat. Cr nn venit?

Syra: Dominus dormit.

Aemilia Ilium nn videt, sed audit: Ssst-rrrch, ssst-rrrch! Ilius dormit neque Iliam audit.

Aemilia: ! Flia plrat et pater dormit!

Ilia: Uhuh! Mrcus m pulsat!

Mrcus rdet: Hahahae!

Pater audit fliam quae plrat et flium qu rdet. Iam nn dormit Ilius.

Ecce Ilius venit et Aemiliam interrogat: Cr Ilia plrat et Mrcus rdet?

Aemilia respondet: Mrcus rdet, quia Ilia plrat, et Ilia plrat et t vocat, quia Mrcus eam pulsat. Puer improbus est Mrcus!

Ilius Mrcum vocat. Mrcus venit et Ilium rtum videt. Iam nn rdet puer. Pater rtus flium improbum verberat!

6.- nulus Iliae (cap. III)

Ilia, domina ancillrum, Melittam, ancillam suam probam, vocat. Melitta, quae eam audit, venit.

Iliam Melitta interrogat: Quid est, domina?

Ilia: Melitta, mea proba ancilla: ubi est nulus meus? Ilia nulum suum nn videt.

Melitta nn respondet. Cr Melitta nn respondet? Melitta nn respondet, quia nulus in saccul Dliae est! Dlia, quae nulum in saccul habet, ancilla improba est.

Melitta: nulus tuus hc nn est, domina.

Ilia: Ubi est Dlia?

Melitta: Dlia dormit.

Ilia: Quid? dormit?

Dlia laeta cantat: Lalla, lalla. Domina eam audit: Dlia nn dormit, sed cantat!

Ilia, quae rta est, Dliam vocat: Dlia!

Dlia, quae dominam rtam audit, iam nn cantat, neque rdet. Dlia venit; Dlia, quam Melitta videt sed domina nn videt, ancillam interrogat: Cr m domina vocat?

Melitta respondet: Domina t vocat, quia nulus in saccul tu est. Cuius est nulus, Dlia? Num tuus est? Dlia nn respondet, sed nulum in lect dominae pnit. Iam nulus in dominae lect est.

Ilia, quae iam videt Dliam sed nulum in lect nn videt, eam interrogat: Ubi est nulus meus, Dlia?

Dlia: Ecce nulus tuus, domina. nulus in lect tu est.

Ilia, quae iam nulum videt, laeta est. Sed Dlia nn est laeta, quia nulum nn iam in saccul su habet. Melitta laeta est et rdet. Cr Melitta laeta est? Melitta laeta est, quia ancilla proba est.

7.- Nummus Dv (cap. IV)

Aemilia, quae virum suum nn videt, Dvum interrogat: Ubi est vir meus? Cr nn venit?

Dvus audit dominum, qu Mdum vocat: Ven, Mde, improbe serve!

Dvus: Aud! Dominus Mdum vocat, sed Mdus abest neque venit.

Aemilia: Mdus nn venit quia pecniam domin su habet. Is servus improbus est! Sed ecce venit vir meus.

Aemilia laeta est, quia Ilius venit. Is rtus est, et sacculum suum in mns pnit.

Ilius: Ecce sacculus meus. Nn centum, sed tantum decem numm in saccul me sunt. Cter numm me sunt in saccul Md! Dominus suum Mdum servum accsat.

Aemilia: Nn decem, sed tantum novem sunt numm in saccul tu.

Ilius pecniam numerat: nus, duo, trs, quattuor, qunque, sex, septem, oct, novem. Quid? Novem tantum? Cr nus nummus abest?

Aemilia: Quia in saccul Dv est, neque tuus, sed Dv est nummus. Ecce Dvus adest. Is nllum tuum nummum habet. Nn Dvum, sed Mdum accs!

Dvus: Ecce parvus sacculus meus, domine. In e nus est nummus, qu meus est.

Ilius: Dve, nummum hab, bone serve! Nn meus, sed tuus est. Sme sacculum tuum et discde!

Rdet Aemilia. Iam Ilius quoque rdet neque Dvum, servum probum, accsat.

Dvus sacculum suum smit et discdit.

Ilius: Probus servus est Dvus, eius est pecnia quae in saccul eius est. Sed mea est pecnia quae est in saccul Md!

8.- Mdus servus bonus nn est (cap. V)

Ilia Aemiliam interrogat: Mamma, cr pater rtus est? Cr nn laetus est, neque rdet? Lber eius prob sunt: Mrcus quoque nn est improbus: ecce, m nn iam pulsat, neque Quntum accsat.

Aemilia: Pater rtus est, quia sacculus eius vacuus est. Nllus servrum pret: pater vocat Mdum, qu nn adest, neque Mdus, qu est servus improbus, venit.

Ilia: Sed cr Mdus nn venit? Nn venit, quia pater rtus est, et Mdus timet dominum suum rtum, quia pater eum bacul verberat. Sed m nn timet.

Ilia Mdum vocat: Mde, ven! Ilia, nn dominus rtus t vocat!

Sed Mdus nn audit, neque venit. Cr Mdus nn venit? Quia Mdus nn adest, sed abest. Cr Mdus abest? Quia Mdus in saccul su magnum numerum nummrum habet. Cuius sunt numm? Numm nn Md, sed Ili sunt. Mdus in saccul su Ili numms habet et dominum timet. Mdus nn iam in famili, sed in oppid Tscul est.

Mrcus: Hahahae! Mdus nn audit t, neque venit!

Aemilia: Mrce, improbe puer! Aemilia baculum, quod est in mns, smit. Mrcus, qu baculum videt, timet, tacet et discdit.

Ilia: Mdus nn respondet, neque venit. Dormitne servus?

Aemilia: Ilia, mea parva flia: Mdus nn dormit: nn respondet neque venit, quia abest. Mdus nn iam in famili est.

Ilia: Ubi est Mdus, mamma? Num in oppid est?

Aemilia nn respondet. Ilia Dvum et Ursum, servs probs qu sunt in famili Ili, vocat: Dve! Urse! Vente! Dvus et Ursus veniunt.

Ilia: Dve, Urse, ubi est Mdus? Dvus tacet, quia probus servus est. Servus probus servum nn accsat.

Ursus respondet: Mdus nn iam hc est, Ilia.

Ilia plrat, quia Mdum nn iam videt.

Dvus: Ven, Ilia: vid: quot librs habet pater tuus! Magnus est numerus librrum, qus Ilius habet! Numer es!

Ilia nn iam plrat, sed librs numerat: nus, duo, trs, quattuor, qunque... centum!

Dvus: Centum! Nnne magnus est numerus librrum, qus pater tuus habet?

Ilia nn iam plrat, sed rdet. Aemilia laeta est, quia flia eius nn iam plrat.

9.- Liber novus (cap. V)

Cornlius est dominus Rmnus, qu dus lbers habet, Sextum flium et Cornliam fliam, et decem tantum servs. Pauc sunt serv Cornli, quia Cornlius nn mgnam pecniam habet. Neque mgnam vllam habet Cornlius, sed mults librs Latns et Graecs habet. Cornlius est dominus qu librs et litters amat. Bon et pulchr libr eum dlectant. Etiam Sextus, flius Cornli, librs et litters amat.

Cornlius suum Libanum servum vocat: Ven, Libane!

Libanus venit et dominum saltat: Salv, domine! Ecce, servus tuus adest.

Cornlius saltat servum suum: Salv, Libane! Tac et aud!

Servus tacet et audit. Cornlius eum interrogat: Ubi est liber meus novus? Cr hc in mns nn est?

Libanus tacet neque respondet.

Cornlius imperat: Respond, serve!

Libanus: Nn m, sed flium tuum interrog!

Cornlius: Quid?

Libanus: Liber tuus novus est in cubicul Sext. Flius tuus habet librum tuum.

Cornlius: Quid agit puer cum libr me?

In cubicul su Sextus habet librum Cornli. Titulus libr est grammatica latina.

Sextus Cornliam vocat: Ven, Cornlia! Ecce liber novus. Titulus eius est grammatica latina. In libr multa capitula sunt. Titulus capitul prm est litterae et syllabae. Ecce litterae Latnae in pgin prm: a, b, c, d, e, cterae. Iam respond, Cornlia: quot litterae sunt in vocbul latina?

Cornlia litters numerat: na, duae, trs, quattuor, qunque, sex. In vocbul latina sunt sex litterae: l, a, t, i, n, a.

Sextus: Et quot syllabae?

Cornlia: Trs: syllaba prma la, secunda ti, tertia na.

Sextus rrsus eam interrogat: Vocbulum grammatica quot litters habet?

Cornlia litters numerat et respondet: Decem.

Sextus: Et quot syllabs?

Cornlia: gram-ma-ti-ca: quattuor syllabs habet.

Ex tri Cornlius flium suum vocat: Sexte, ven!

Sextus pret: ex cubicul venit cum libr Cornli.

Cornlius rtus flium interrogat: Estne liber meus novus in cubicul tu?

Sextus librum in mns pnit: Nn est. Ecce liber tuus in mns!

Iam Cornlius rdet neque rtus est. Pater, quem libr et litterae dlectant, laetus est quia etiam flius librs et litters amat.

10.- Puella in hort (cap. V)

Ilius, qu mgnam pecniam habet, in mgn et pulchr vll habitat cum famili su. Vlla eius habet trium et peristlum et multa cubicula. Ilius et Aemilia trs lbers habent: dus flis, Mrcum et Quntum, et nam fliam, Iliam. Ilia parva puella est.

Ubi est flia Ili et Aemiliae? Ilia est in hort. Puella laeta rdet et ross carpit. Quot ross carpit Ilia? Qunque ross mgns et pulchrs carpit.

Ilia, quae sla est in hort, Mrcum et Quntum vocat: Vente, Mrce et Qunte!

Puer ex peristl veniunt et Iliam in hort vident.

Ilia: Ecce qunque rosae. Vidte ross mes!

Quntus: Qunque parvus numerus est! In hort est mgnus numerus rosrum. Centum rosae hc sunt!

Mrcus: Nn centum tantum, sed mlle rosae in hort me sunt.

Ilia: Nn tuus est hortus!

Mrcus: Neque tuae sunt rosae!

Puer ab Ili discdunt. Rosae es nn dlectant.

Ilia rrsus qunque ross carpit. Quot ross iam habet Ilia? Ilia nn qunque tantum, sed decem ross habet: qunque et qunque sunt decem. Estne decem mgnus numerus? Nn mgnus numerus est, neque parvus. Puella, quae ross amat, laeta est et cantat: rosae eam dlectant.

Ilius, pater Iliae, ex vll venit. Ilius, qu baculum habet, rtus est et fliam suam interrogat: Estne Mdus hc in hort?

Ilia respondet: Nn est. In hort nllus est servus, sed ecce flia tua hc est. Salt m, pater!

Ilius: Salv, mea flia!

Ilia: Vid ross mes! Nnne pulchrae sunt?

Ilius nn respondet, sed Mdum vocat: Mde! Ven, improbe serve!

Ilia interrogat: Cr improbus est Mdus? neque pater respondet, sed ab fli su discdit sine ross.

Ilia: Cr discdit pater neque respondet? Is nn amat ross num fliam suam amat? Ilia iam nn laeta est neque cantat.

Ilius rrsus Mdum vocat: Mde! Me--de! sed Mdus, qu numms domin habet, iam abest ab vll et ab hort.

11.- Dvus bonus servus est (cap. V)

Aemilia cum Syr ancill in tri est. Dvus ex peristl venit.

Aemilia eum interrogat: Ubi est vir meus? Estne in peristl?

Dvus respondet: Dominus in hort est et Mdum vocat, sed Mdus abest neque venit.

Aemilia: Mdus nn venit quia numms domin su habet. Is servus improbus est! Dvus tacet. Ilius ex hort venit sine Md. Sacculum suum in mns pnit.

Ilius: Ecce sacculus meus. In e nn centum, sed tantum decem numm sunt. Cter numm sunt in saccul Md! Dominus suum Mdum servum accsat.

Aemilia: Nn decem, sed tantum novem numm sunt in saccul tu.

Ilius paucs numms sus numerat: nus, duo, trs, quattuor, qunque, sex, septem, oct, novem. Quid? Novem tantum? Cr nus nummus abest?

Aemilia: Quia in saccul Dv est, neque tuus, sed Dv est nummus. Ecce Dvus adest. Is nllum tuum nummum habet. Nn Dvum, sed Mdum accs!

Dvus: Ecce sacculus meus, domine. In e nus est nummus, qu meus est.

Ilius: Dve, nummum hab, bone serve! Nn meus, sed tuus est.

Aemilia rdet. Etiam Ilius rdet neque Dvum, servum probum, accsat.

12.- Mdus et Cornlius (cap. VI)

Ldia est fmina pulchra quae Rmae habitat. Estne fmina Rmna? Nn Rmna est, sed Graeca. Ldia autem procul Graeci habitat. Estne sla? Ldia sla habitat, neque sla est Rmae, nam mults amcs Rmns et Graecs habet. Etiam amcum habet Ldia, neque is Rmnus est, sed Graecus, neque Rmae habitat, sed prope oppidum Tsculum. Amcus Ldiae est Mdus, servus Ili. Ldia Mdum amat et ab e amtur.

Estne Mdus apud dominum suum? Mdus nn est in vll apud dominum, neque Tscul est, sed in vi Latn inter Rmam et Tsculum. Qu it Mdus sine domin su? Rmam it.

Mdus laetus est et cantat, quia ad amcam suam ambulat. Sed iam tacet Mdus. Cr iam nn cantat servus? Mdus tacet neque cantat, quia videt dominum Rmnum qu equ vehitur Rm Tsculum. Quis est dominus quem videt Mdus? Est Cornlius, qu Tscul habitat. Is Md timtur, quia Ili est amcus.

Cornlius (ad equum suum): Ecce servus qu slus Rmam ambulat. Cuius is est servus? estne servus Ili? Is est! Verba Cornli ab equ tantum, nn Md audiuntur.

Iam Cornlius prope Mdum est, neque ab e salttur! Neque Cornlius servum saltat, sed interrogat: Quis est dominus tuus, serve? Estne Ilius?

Mdus, qu amcum Ili timet, nllum verbum respondet, et Rmam ad amcam suam ambulat. Iam Cornlius post Mdum est neque eum rrsus interrogat. Cornlius, qu slus equ vehitur, interrogat equum: Cr servus m nn saltat, sed tacet neque respondet?

Equus verba domin audit neque verbum respondet, sed tantum Hihih! nam equus verba nn habet!

Ecce Mdus per portam Capnam Rmam intrat et laetus ad stium Ldiae ambulat. Mdus stium pulsat et intrat.

Ldia laeta amcum suum saltat et ab amc su salttur.

13.- Equus et servus (cap. VII)

Cornlius vir Rmnus est, qu Tscul vllam suam habet, quae nn est magna, quia Cornlius nn habet magnam pecniam neque mults servs, sed pulchra est: in e est trium, ubi est impluvium plnum aquae; peristlum cum parv hort, in qu multae rosae multaque llia sunt. Cornlius in e vll nn slus, sed cum paucs servs habitat; num habet flium, Sextum, cuius mter est Fabia, fmina Rmna pulchra et bona. Sextus quoque et Fabia in vll cum Cornli habitant.

Cornlius in vll dormit cum Fabi in cubicul su. Prope es in cubicul parv dormit Sextus. Serv, qu pauc sunt, in n cubicul dormiunt, quia fess sunt. Geta quoque, stirius Cornli, fessus est. Is sedet prope stium, sed ocul eius clauduntur. Geta ab sti discdit, sed stium nn claudit! Is ad cubiculum, ubi cter serv dormiunt, it. Iam Geta quoque cum famili Cornli dormit. Equus autem, qu prope vllam est, nn dormit. Per stium vllae, apud quod iam nllus est servus, trium et impluvium videt aquae plnum. Equus per stium in vllam Cornli intrat et ad impluvium it! In tri autem hortum videt, qu in peristl est: in hort sunt multae et magnae rosae. Equus per trium et peristlum ambulat et in hortum intrat, ubi ross carpit, quae eum dlectant. Geta autem equum, qu in vll ambulat, audit et exit cubicul, ubi cter serv, qu nn audiunt equum, dormiunt. Geta a cters servs discdit, intrat in trium, sed nllum equum videt. Servus rtus est, quia equum audit, sed nn videt. Ubi est equus? Geta s interrogat. Sed ecce equus hinnit: Hihih! Servus Cornli, qu iam audit eum, baculum ex mns, quae est in tri, smit et ad hortum it. Heu!, dcit, Quid agit equus? Ross carpit, ambulat in llis! Discde ab hort, improbe eque! Servus, qu baculum ante s tenet, ad equum it; equus servum rtum et eius baculum timet; ex hort per peristlum in trium intrat; post eum venit Geta: sed ecce! In tri est Ilius, qu cum bacul improbum servum, qu intrat, exspectat.14.- Speculum Aemiliae (cap. VII)

Syra et Dlia ancillae ex tri exeunt.

Syra: Ven in cubiculum Iliae. Illc bonum speculum est. Ilia speculum Aemiliae in cubicul su habet.

Syra et Dlia in cubiculum Iliae intrant. In cubicul eius est parva mnsa. Syra videt speculum, quod in mns est.

Syra: Ecce speculum in mns. Claude oculs, Dlia!

Dlia oculs claudit. Syra speculum smit et ante Dliam tenet.

Syra: Iam aper oculs!

Dlia oculs aperit et s videt in specul, quod Syr tentur. Ocul Dliae pulchr sunt et frmsus est nsus eius. Dlia est ancilla frmsa.

Syra: Ecce ocul tu pulchr et nsus tuus frmsus.

Dlia verbs Syrae dlecttur et s ad eam vertit. In oculs Syrae lacrims videt.

Dlia: Quid est, Syra? Ecce lacrimae in oculs tus!

Syra: Ocul me nn tam pulchr sunt quam tu et foedus est nsus meus.

Dlia: Syra! Terg oculs! Nn pulchr sunt ocul pln lacrimrum. Sine lacrims pulchr sunt ocul tu, neque nsus tuus foedus est, sed tam frmsus quam hoc pirum!

Syra oculs terget et Dliam interrogat: Iamne pulchr sunt ocul me?

Dlia rdet et e speculum dat: Ecce speculum. Vid oculs tus in specul.

Syra speculum ante s tenet neque rdet neque lacrimat.

Aemilia in cubicul su ancills sus exspectat, neque ancillae veniunt; itaque Aemilia es vocat: Syra et Dlia! Vente!

Ancillae, quae dominam suam audiunt, ex cubicul Iliae exeunt et in cubiculum Aemiliae intrant. Illc nn slum Aemilia, sed etiam Ilia adest.

Aemilia imperat: Syra, cum Ili in hortum! Illc inter ross ambulte, nam Ilia ross dlecttur. Syra cum Ili discdit.

Aemilia (ad Dliam): Sme speculum, Dlia, et ante m ten!

Dlia: Sed speculum tuum hc nn est.

Aemilia: Quid? Ubi est speculum meum? Cr in mns me nn est?

Syra: Speculum tuum est in cubicul Iliae. Ilia speculum tuum habet.

Aemilia: Quid agit Ilia cum specul me?

15.- rnmenta dominae (cap. VIII)

Aemilia in cubicul su est cum Dli ancill. Dlia dominam suam rnat: margarts pulchrs circum collum Aemiliae pnit. Aemilia rnments dlecttur neque sine rnments cubicul exit. Mults margarts et gemms pulchrs habet, neque num tantum nulum, sed decem nuls gemmts. Aemilia multa rnmenta vir su pecnis accipit.

Aemilia ancillae suae sacculum ostendit: In hc saccul nn numm, sed nul sunt. Ecce nul gemmt qu m dlectant. Domina quattuor nuls gemmts saccul smit et in mns pnit.

Dlia: , quam pulchr sunt ill nul!

Aemilia num ex quattuor nuls smit et Dliae ostendit: Aspice hunc nulum! Pretium huius nul est mlle et centum ssterti.

Dlia: Id mgnum pretium est!

Dlia nulum smit et ante oculs sus tenet; gemmam nul aspicit.

Dlia: In hc nul nn tanta gemma est quanta in ill. Dlia mnstrat alium nulum gemmtum, qu in mns est.

Aemilia: Tanta gemma ad tam parvum nulum nn convenit. Et pretium illus gemmae nn tantum est quantum huius. Haec gemma sla mlle sstertis cnstat. Hunc nulum pne in digit me!

Ancilla nulum gemmtum in digit dominae pnit. In qu digit? In digit qurt, nam nulus ad eum digitum convenit. Aemilia laeta digitum suum aspicit.

Aemilia: Speculum ten ante m!

Dlia speculum tenet ante dominam, quae s cum margarts sus frmss aspicit. Et nul et margarts dlecttur. Aemilia cum rnments cubicul exit neque stium post s claudit.

Dlia, quae iam sla est in cubicul, nuls trs qu in mns sunt aspicit. stium claudit, et ex nuls smit eum qu mgnam gemmam habet.

Dlia: Quam pulcher est hic nulus! Neque haec gemma nimis mgna est. Etiam ad meum digitum convenit nulus!

Dlia nulum Aemiliae in digit su pnit. Digitum cum nul laeta aspicit neque cum rnments cubicul exit.

Dlia, quae ancilla proba est, trs nuls rrsus in saccul dominae pnit et sine rnments exit cubicul. Dlia stium post s claudit.

Dominae Rmnae mults rnments pulchrs rnantur. Ancillae nlla aut pauca rnmenta habent.

16.- Domin et equ (cap. IX)

Ilius et Cornlius sunt domin Rmn. Ilius est dominus pecnisus, qu mgnam vllam habet et mgnam familiam, id est mults servs. Etiam decem equs frmss habet Ilius.

Cornlius nn tam pecnisus est quam Ilius: is decem tantum servs habet, et num equum album. Cornlius equum suum amat.

Ilius imperat: Dc equum ante stium, Syre!

Ex decem equs Ili Syrus smit illum nigrum quem dominus ante alis amat eumque ante stium dcit. Iam dominus in equ est. Ilius equ vehitur Tsculum ad amcum suum Cornlium.

Ilius ante stium Cornli cnsistit et amcum suum, qu exit, saltat: Salv, amce! Sme equum tuum et ven in silvam!

Amc duo oppidum relinquunt et per vallem ad silvam eunt. Equ laet per campum currunt. Ovs, quae errant in camp, equs timent et ad pstrs sus accurrunt. Cans pstrum ltrant. Iam equ fess ante rvum cnsistunt. Dum equ aquam bibunt rv, domin caelum aspiciunt. Nlla nbs vidtur, sl lcet in cael sine nbibus. Itaque Ilius et Cornlius umbram petunt: campum relinquunt et in silvam intrant. Iam in umbr sunt sub arboribus. Equ iam nn currunt, sed inter arbors ambulant.

Hc equus Cornli cnsistit et hinnit: Hihih! Equus terram ante s aspicit et nsum pnit ad terram.

Ilius equum suum vertit et interrogat: Cr equus tuus cnsistit?

Cornlius: Quia vestgia videt in terr.

Ilius: Quae vestgia?

Cornlius, qu iam in terr est ante equum, vestgia quaerit et lup vestgia reperit. Vestgia digit mnstrat: Ecce vestgia lup. Nn procul abest lupus ipse. Lupus autem procul in monte ululat: Huhuh!

Equus Cornli, qu lupum audit, rrsus hinnit: Hihih! Equus Ili lupum nn audit neque hinnit.

Cornlius: Equus meus lupum timet. Cornlius equum suum tenet.

Ilius: Meus equus nn timet lupum!

Cornlius: Neque lupus equum tuum timet!

Cornlius, qu prope vestgia lup etiam alia vestgia reperit: Quid hoc est? Nn slum lup, sed etiam ovis vestgia hc sunt!

Ilius: Quid agit ovis in silv cum lup? Num lupum amat ovis?

Cornlius: Nn lupum ovis, sed lupus ovem amat atque amcam suam st!

17.- Nn serv, sed amc (cap. IX)

Caecilius est pecnisus tabernrius Rmnus, qu Rmae magnam tabernam habet, in vi ubi mult vir et multae fminae ambulant.

Ilius quoque in ill vi servs sus lectc vehitur et ante Caecili tabernam cnsistit, quia pulchra videt rnmenta.

Caecilius Ilium salutat: Salv, Il!, eque rnmenta, quae in tabern habet, ostendit.

Ilius autem dcit: Haec rnmenta neque ad collum neque ad digits Aemiliae conveniunt: nam Aemilia in coll et in digits habet tantum pretiss margarts et gemms pulchrs. Hae gemmae nn tam pulchrae sunt quam gemmae, qus Aemilia iam habet. Ubi sunt alia rnmenta? Ostende mihi!

Caecilius respondet: Ctera rnmenta nn sunt hc, sed in vll me; ven igitur ad vllam: nn procul est ab hc tabern.

Caecilius et Ilius imperant servs sus: Exspectte hc! et abeunt ad Caecili vllam. Sl nn iam lcet in cael: in vis parvs, per qus Caecilius et Ilius ambulant, umbrae sunt.

Duo vir improb post vllae mrum s occultant. Ecce Caecilius et Ilius adsunt dcunt inter s; Sunt vir pecnis. Habent sacculs nummrum plns. Vir ill improb ad Caecilium et Ilium, qu sl in vi sine servs ambulant, currunt esque magns baculs pulsant; Ilius et Caecilius iam in terr sunt, sed ill improb vir verberant es qu in terr iacent; Ilius clmat; Lander, qu dominum audit, accurrit cum alis servs; improb ill vir vident quattuor servs, qus timent, et fugiunt.

Ilius revenit ad vllam suam, quae prope Tsculum est. Ecce Ilius ad vllam advenit. Serv lectcam ante stium pnunt; dominus per stium in trium vllae intrat et servs sus vocat. Lander et ali trs serv accurrunt. Ilius smit sacculum ex cubicul su, et servs magnam pecniam dat, quia prob sunt. Ilius es nn iam servs sed amcs vocat. Lander et ali amc laet sunt: nam dominus es amat.

[pretisus -a -um = quod magn preti cnstat; re-venre = rrsus venre]18.- Pater abest, adest mter (cap. X)

In vll Ili sunt multa cubicula. Dvus cum mults alis servs in n cubicul dormit. Nn mgnum est cubiculum servrum, in qu mult serv dormiunt. Dum dormiunt, anima in pulmns intrat et rrsus pulmnibus exit.

Dvus, qu est vir crassus, stertit: Ssst-rrrch, ssst-rrrch...! Lander et ali serv, qu prope Dvum iacent, nn dormiunt, quia Dvum stertere audiunt. Erg Lander digitum suum in ns Dv pnit. Iam nn stertit Dvus; is cterque serv bene dormiunt.

Lber quoque bene dormiunt in cubiculs sus. Sed Aemilia dormre nn potest, quia sla iacet in mgn lect sine vir su. Cr Aemilia sla est in cubicul? Aemilia sla est quia Ilius, vir eius, abest. Ubi est Ilius? Ilius Rmae est.

Aemilia exit cubicul, stium post s claudit et intrat in trium, ubi circum impluvium ambulat. Mrcus, qu hominem in peristl ambulre audit, timet et s interrogat: Quis est qu ambulat in tri, dum serv et lber dormiunt? Mrcus vult vidre hominem qu in vll ambulat, dum familia dormit. lect exit atque stium aperit, neque cubicul su exre audet. Baculum, quod post stium iacet, smit, quia virum illum improbum, qu in vll ambulre audet, pulsre vult: Pater familiae Rmae est. Cum dominus procul vll abest, flius eius est dominus! Necesse est sine timre virum improbum petere...!

Aemilia, quae stium aperr audit, ad cubiculum Mrc s vertit; sed Mrcus, cum hominem per umbram tri ad s ambulre audit, perterritus est: baculum pnit, stium claudit, atque mnsam post stium pnit. Mter, quae stium aperre vult neque potest, imperat: Aper, Mrce! Mter tua est. Mrcus vcem Aemiliae audit, et stium aperit.

Mrcus: mamma! Vir improbus in tri ambulat et... Mter rdet, et fli su sculum dat: Nn est vir improbus, sed fmina proba, quae virum suum probum exspectat! Pater abest, sed mter tua apud t adest.

Et Aemilia et Mrcus rdent et rrsus lects sus petunt.

19.- Puer et canis (cap. X)

Antnius est puer improbus, qu apud Tsculum in vll cum patre, mtre et servs habitat. Puer, qu per camps prope patris vllam ambulre solet, in hort arborem magnam videt, cuius rm sunt mlrum pln. Cum Antnius ad arborem adit, ea mla pulchra, quae in rms videt, carpere vult. Num dominus huius hort m videt? inquit puer, qu circum s aspicit, nllum autem hominem videt. Itaque rmum capit et in arborem ascendit. Iam inter mla in rm est, unde caelum supr s videt, in qu sl lcet sine nbibus; iam pulchrum et magnum mlum ante oculs tenet; laetus est, quia mlum eum dlectat. Sed ecce: canem sub arbore ltrre audit! Canis rtus, qu videt puerum inter rms arboris mala carpere, dents ostendit! Puer s inter rms et folia arboris occultre vult, sed canis, qu eum illc esse videt, ad eum ltrat et ululat ut lupus. Puer tamen ex rm s movre nn audet; erg canis sub arbore iacet et exspectat.

Puer inter arboris rms exspectat: sed canis nn abit. Cum puer inter rms movtur, canis rtus ltrat dentsque ostendit. Eheu! inquit Antnius, nn canis est hic, sed le ferus! Puer nn iam vult sse illa pulchra mla, quae in arbore sunt: nunc Antnius ad vllam suam rrsus re vult, neque potest. Puer nn iam laetus est, sed lacrimat: nam sl iam post monts est, et mter eum in vll exspectat. Sed ecce! puer lupum procul in silv ululre audit! Canis quoque audit vcem lup, sed lupum ipsum, qu procul est, nn videt. Sed ecce lupus ferus ex silv in campum exit, et ad canem, qu sub arbore est, currit! Canis relinquit puerum, qu in rm arboris est, et lupum dentibus sus petit. Canis ltrat; lupus ululat et dentium surum vestgia in canis coll relinquit. Dum haec aguntur, puer ex arbore discdit et ad vllam suam currit. Canis et lupus puerum abre neque vident neque audiunt, qu ad mtrem suam, quae in vll eum exspectat, accurrit.

20.- Tabernri Ili (cap. X)

Ilius lectc Tsculum vehitur servs sus. Unde venit dominus et qu it? vll venit et Tsculum it. Is enim taberns habet Tscul atque tabernris sus pecniam accipere vult. Tabernri, cum dominum venre vident, eum saltant, neque laet sunt, quia is necesse est domin pecniam dare. Grmi est tabernrius Ili, qu pnem vndit, neque mgnam pecniam facit. Is Ilium procul in vi ad s venre videt, et eum timet, quia paucs numms habet. Ursus et Dvus, serv Ili, qu lectcam cum domin portant, ante tabernam Grminis cnsistunt. Ilius lectc tabernrium saltat: Salv, Grmi! et ab e salttur: Salv, domine!

Dum Ilius lectc exit et tabernam Grminis aspicit, tabernrius ad Ursum s vertit et eum parv vce interrogat: Cr dominus Tsculum venit? Ursus respondet: Dominus ad tabernris sus adit, quia pecniam habre vult. Rdet Ursus, neque Grmi rdet: is verbs Urs nn dlecttur!

Grmi Ili pnem ostendit: Ecce pnis meus bonus. Ilius: Qu bonum pnem vndit, mgnam pecniam facit. Grmi: Sed mult ali sunt tabernri qu pnem vndunt. Erg necesse est pnem parv preti vndere. Nm qu pnem vndit mgnam pecniam facit. Ilius: Mea est haec taberna: necesse est domin tabernae dare pecniam: centum sstertis! Grmi: Centum sstertis! Tanta pecnia apud m in hc tabern nn repertur. Grmi Ili ostendit sacculum suum, qu neque vacuus neque plnus est. Ilius: Quot ssterti nsunt in saccul tu? Grmi numms numerat: nus, duo, trs, quattuor... nngint: ecce nngint ssterti nsunt. Ilius (rtus): Nn satis est! dcit, sed pecniam smit et in saccul su pnit. Iam sacculus Grminis vacuus est.

Ilius rrsus in lectcam ascendit et tabern Grminis vehitur ad aliam tabernam suam, quae est in vi ubi mult vir pecnis habitant. Tabernrius est Eumolpus, neque is pnem, sed gemms vndit. Qu gemms vndit, mgnam pecniam facere potest. Ilius erg tabernri su Eumolp mgnam pecniam accipere vult.

21.- Pater revenit (cap. X)

Ilius, cum Tscul rrsus vllam suam petit, sacculum nummrum plnum habet. In lectc habet etiam id quod Aemiliae lbersque sus dare vult: rnmenta pulchra et mgnam pilam et avem vvam quae canit. In vll Aemilia et lber eum exspectant. Dominus ad vllam suam advenit, lectc exit et per stium in trium intrat cum serv qu mgnum saccum portat. In tri pater familiam suam saltat et ab Aemili et lbers laets salttur. Servus saccum pnit ante dominum, et Ilius sacc smit gemms, margarts et alia rnmenta, quae Aemiliae dat, mgnam pilam, quam Qunt et Mrc flis dat, atque avem vvam quae canit: eam avem dat suae Iliae fliae. Aemilia novs rnments dlecttur et vir su multa scula dat. Etiam fli dlectantur nov pil et patr su scula dant; atque Ilia, quae laeta avem suam canere audit, Ili nn slum scula, sed etiam ross dat. Puer exeunt in hortum, ubi inter ross lliaque pil ldunt. Syra, quae es illc ldere videt, rta est, quia puer inter ross currunt et foeda vestgia in terr faciunt. Itaque Syra clmat: puer improb! Hortus nn est campus ubi puer pil ldere possunt! Discdite ross mes! Mrcus eam interrogat: Num tuae sunt rosae quae sunt in hort? Cr Ilia ross carpere et cum cane su Margart in hort pil ldere potest? Syra respondet: Ilia ross qus carpit Aemiliae dat, quia Aemilia ross dlecttur isque vllam rnat. Nnne t dlectant rosae quibus fenestrae vllae rnantur? Neque puella, cum pil ldit, peds in ross pnit: ea enim ross amat! Puer nn respondent: tacent et discdunt.

22.- Asinus qu currit (cap. X)

Ilius, qu pstrem suum et ovs aspicere vult, campum prope montem Albnum petit cum Mrc et Qunt flis. Fli ambulant, pater equ vehitur.

Dum Ilius pstrem interrogat et cum e ovs numerat, puer per campum errant. Sl lcet in cael sine nbibus. Ovs herbam carpunt et edunt. Quntus quoque herbam carpit neque ipse herbam st, sed ovibus dat. (Herba est cibus ovium, asinrum, equrum alirumque bstirum, nn hominum!) Ovs laetae herbam edunt quam Quntus ante es tenet.

Avs laetae in ere volant et canunt; neque enim aquilam timent, quia ea procul in monte abest. Mrcus mgnam avem supr s volre videt.

Mrcus: Aspice illam avem, Qunte! Estne aquila? (Illa avis nn est aquila, nam, cum parvae avs aquilam volre vident, inter folia et rms arborum s occultant.)

Quntus nn respondet, is enim currit ad asinum, qu prope silvam herbam carpit. Quntus, qu asin veh vult, ut pater eius equ vehitur, in asinum ascendit. Iam puer super asinum sedet et clmat: Curre, asine! Sed asinus, qu puerum crassum vehere nn vult, cnsistit neque s movet. Iam accurrit Mrcus et asinum bacul pulsat. Asinus perterritus Mrcum pede pulsat et currit! Quntus ad terram cadit. Mrcus rtus post asinum currit, neque eum capere potest; fessus ante rvum cnsistit et aquam bibit rv.

Ilius cum pstre ad Quntum, qu in terr iacet, accurrit atque eum sustinre vult, neque necesse est eum sustinre, nam puer ipse ambulre potest. Ilius Mrcum vocat: Ven, Mrce!

Mrcus Ilium vocre audit et ad eum venit.

Domin Rmn nn asins, sed equs vehuntur, aut lectc servs portantur.

23.- Puer in silv (cap. X)

Ilius cum Mrc et Qunt flis in camp est apud pstrem. Ilius ovs aspicit et cum pstre es numerat: na, duae, trs, quattuor, qunque... centum. Numerus ovium est centum, nlla ovis abest.

Dum pater ovs aspicit et numerat, Quntus in camp cum Cerber, cane pstris, ldit. Parvum rmum, qu sub arbore iacet, smit et ante Cerberum tenet: Ecce rmus, Cerbere! Quaere eum! Iam rmus per era volat et procul cane ad terram cadit. Cerberus rmum ut avem volre videt et post eum currit, rmum dentibus capit et ad Quntum portat. Canis rmum ante peds Qunt pnit et caudam movet. Quntus rrsus rmum smit...

Mrcus silvam post rvum aspicit, et in eam intrre vult. Mrcus (ad Quntum): quam lcet hc sl! Ecce silva in qu umbra est. Ven post m in silvam! Quntus autem in silvam intrre nn audet, quia bstis fers timet. Mrcus erg Quntum in camp relinquit et silvam petit. Iam Mrcus sine timre inter arbors ambulat.

Lupus, qu per silvam errat et cibum quaerit, ululat. Mrcus lupum audit et perterritus est. Puer cnsistit neque s movre audet, nam lupum rrsus prope s ululre audit. Mrcus s inter arbors occultat.

Ilius quoque, dum ovs numerat, lupum ululre audit. Circum s aspicit neque Mrcum videt. Pater s interrogat: Ubi est Mrcus? et ipse respondet: Nn in camp, sed in silv est! Necesse est eum in silv quaerere!

Ilius et pstor cum cane ovs relinquunt et Mrcum in silv quaerunt. Pstor imperat: Quaere Mrcum, Cerbere! Canis vestgia puer in terr reperit. Ilius mgn vce clmat: Mrce! Ven! Mrcus clmrem Ili audit neque respondre audet, quia lupus prope est eumque reperre potest. Iam lupus puerum videt, sed ecce canis Cerberus accurrit et post eum Ilius cum pstre. Cerberus ltrat et dents ostendit, Ilius baculum movet et clmat: Ab, lupe! Ab! Puer nn est cibus tuus!

Lupus videt baculum, homins, canem rtum et in montem abit.

24.- Serv dormiunt (cap. XI) In vll Ili multa sunt cubicula parva et magna. Magnum est cubiculum Ili et Aemiliae, in e magnus lectus est. Pater et mter in magn lect dormiunt. Cubicula lberrum parva sunt et in is lect sunt parv. Mrcus et Quntus et Ilia in parvs lects dormiunt.

Serv mult in n cubicul magn dormiunt. In cubicul servrum nll sunt lect. Serv qu dormiunt nn in lects, sed in terr iacent. Etiam multae ancillae in n cubicul dormiunt neque eae lects habent.

Ecce Dvus qu cum alis servs fesss in magn cubicul iacet. Pauc serv iam dormiunt, ali verba faciunt, ali rdent. Serv qu dormre volunt vcs alirum audiunt nec dormre possunt.

Syrus, qu Mdum apud s nn videt, Landrum interrogat: Ubi est Mdus? Cr hc nn dormit? Estne aeger?

Lander: Mdus snus est, sed vll abest, quia numms domin nostr habet! Dvus dcit Mdum Rmae amcam habre. Putat eum Rmae esse apud amcam suam.

Syrus: Erg Mdus nn slus in terr dormit, sed in lect cum amc su!

Syrus et Lander rdent.

Dvus servs tacre iubet: Tacte, serv! Iam necesse est dormre.

Serv tacent atque oculs claudunt. Iam nlla vx audtur.

Iam Dvus et ali mult dormiunt, sed Syrus et Lander et ali qu prope Dvum iacent dormre nn possunt, quia Dvum animam dcere audiunt!

Dvus enim stertit: Zzzzz...rrch, zzzzz...rrch! Syrus, qu fessus est, dormre vult atque oculs claudit, nec dormre potest, quod Dvum stertere audit. Anima Dv nn vidr, sed audr potest! Syrus oculs claudere potest, aurs claudere nn potest.

Syrus (rtus): Ssst!

Dvus rrsus stertit: Zzzzz...rrch!

Syrus: Tac, Dve!

Dvus nn respondet, sed Lander: Tac, Syre! Dvus nllum verbum facit!

Syrus: Verbum nn facit, sed stertit. Aud! Nm hc dormre potest!

Syrus s ad Dvum vertit et digitum suum ad nsum eius appnit!

Iam nn stertit Dvus. Is atque cter serv bene dormiunt.

25.- Puer et puellae (cap. XI)

Lcius in vll, quae in pulchr hort est, ubi multae rosae multaque llia neque paucae arbors sunt, cum patre, mtre multsque servs habitat nn procul Capu. Prope Lci vllam duae puellae habitant, Pbli, pecnis vir Rmn, fliae, quae pulchrae et probae sunt. Lcius autem puer improbus est, qu semper puells rdet, esque stults esse putat. Hodi illae puellae in campum eunt, ubi ovs laetae herbam carpunt dum pstor cum cane su es ex colle spectat. Sl lucet in cael, ubi nllae nbs sunt, et puellae, quae sunt fessae, umbram arboris petunt; pstor, qu es arborem petere videt, laetus saltat. Puellae in umbr sub arbore sedent et ovs, quae procul in camp errant, numerant: na, duae, trs, quattuor... Dum autem numerant, oculs claudunt et dormiunt, quia fessae sunt.

Mter Lcium iubet ross in camp carpere et ad vllam afferre: vult enim mnsam ross pulchrs rnre. Erg Lcius ex vll exit et ad campum currit. Dum per campum ambulat et ross, quae ibi multae sunt, carpit, puells videt procul sub arboris umbr dormre. Ad es adit, quae eum advenre nn sentiunt, quia dormiunt. Ross in terr pnit et in arborem, sub qu puellae iacent, ascendit esque ex rm, qu supr es est, spectat. Magn vce clmat: Heus! Accurrite! Magnus lupus adit ad puells! Es sse vult! Puellae perterritae oculs aperiunt nec lupum vident; Lci vcem audiunt, neque vident Lcium ipsum, qu inter rms et folia arboris occulttur. Pstor autem, qu est servus Pbli, puellrum patris, improbum puerum inter arboris rms s occultre videt; canis pstris latrat et dents Luci ostendit. Accurrit pstr ad puells et clmat: Dscende, improbe puer! Sed Lcius iubet pstrem ipsum in arborem ascendere. Lcius rdet pstrem et dcit eum timre. Ad hoc pstor nn respondet, sed dcit rms esse nimis tenus, neque es puerum crassum sustinre posse. Puer autem pstrem, qu haec verba dcit, rdet, et in alis rms, qu sunt supr eius caput, ascendit. Sed ecce! Rmus tenuis, in qu Lcius peds sus pnit, ad terram cum puer cadit! Puer in terr iacet perterritus: nunc pstor et puellae rdent!

26.- Puer armtus (cap. XII)Avunculus Mrc, cui nmen est Aemilius, in Germni mlitat. Illc exercitus Rmnus fns imperi Rmn Germns dfendit. Castra exercits mlle passs flmine Rhn sunt in magn silv, ubi hosts s occultant. Mlits Rmn impetum Germnrum ex-spectant, neque hosts barbars timent. Rmn enim bona arma habent atque circum castra fossa et vllum altum est. Germn castra Rmna expugnre nn possunt.

Mrcus Aemilium mlitem fortem esse putat. Puer ipse mlitre vult ut avunculus suus, neque arma habet Mrcus, et Ilius dcit nlls puers mlitre aut arma ferre posse.

Quid igitur facit Mrcus? Arcum facit ex rm et lne; etiam sagitts facit ex rms tenuibus.

Dum Mrcus arcum facit, Ilia in hort ldit cum cane su Margart. Sub arbore puella rmum reperit. Ilia can rmum ostendit: Ecce rmus, Margarta! Quaere eum! rmumque procul cane iacit. Canis rmum quaerit, reperit, ad Iliam portat. Canis rmum ante peds Iliae pnit et caudam movet.

Mrcus frtrem suum vocat atque e arcum suum novum ostendit: Ecce arcus meus, Qunte. Iam mles fortis est frter tuus!

Quntus: Mles Rmnus gladi et pl armtus est, nn arc et sagitts. Ea arma sunt Hispnrum et Gallrum qu in exercit Rmn mlitant.

Mrcus: Sed exercitu necesse est arcs et sagitts habre, neque enim pla gravia procul iac possunt. Sagittae procul volant quia levs sunt.

Mrcus sagittam smit et in arc pnit. Ecce sagitta ex arc iacitur et in hort prope Iliam ad terram cadit. Ilia perterrita sagittam prope caput suum volre sentit sagitta aurem eius tangit!

Syra, quae cum Ili in hort est, sagittam prope Iliam volre videt atque rta ad Mrcum currit. Mrcus, qu Syram accurrere videt, arcum ad terram iacit atque fugit. Syra arcum Mrc man capit eumque procul ex hort iacit. Mrcus trstis arcum suum volre aspicit.

Canis quoque arcum volre videt. Canis etiam illum rmum quaerit ac reperit, neque eum ad Mrcum portat.

Quntus rdet, quod mlitem fortem sine arms fugere videt!

27.- Ancillae nn bene prent (cap. XII)

Mne est in Ili vll, ubi iam mult serv ex cubiculs sus exeunt et ad domins sus currunt. Aemilia in cubicul su, quod mius est quam ctera vllae cubicula, et ubi domina cum vir su dormit, sedet, dum eius capillum rnant duae ancillae, Dlia et Syra. Illa enim speculum ante dominam suam tenet, haec, quae post Aemiliam stat, in capills eius pulchrs margarts pnit. Sed Aemilia est rta, quia ancillae nn bene prent; cum enim domina imperat Dliae: Ten speculum! ancilla manibus sus speculum movet, neque Aemilia in specul s spectre potest; cum autem Syrae dcit: M nn dlectant hae margartae parvae. Sme ills margarts mirs ex mns!, margartae ex manibus Syrae, quae nn bene es digits tenre potest, ad terram cadunt. , quam improbae sunt hae ancillae meae! Aemilia clmat, et Abte! imperat, Discdite, et Iliam arcessite! Ea enim in oppidum venre vult. Ancillae exeunt et Iliam vocant, quae ad mtrem accurrit. Mater autem fliae suae s ad tabernam, quae in oppid est, re velle dcit, cuius tabernrius cibs bons nn magn preti vendit: Ven t quoque in oppidum, Ilia. T enim dlectat taberns aspicere et bons cibs emere. Ilia gaudet et cum mtre in oppidum servs lectc vehitur.

28.- Canis stultus (cap. XIII)

Sl in cael, ubi nllae nbs sunt, lcet, et aliae avs, quae in cael volant, laetae cantant, aliae inter arborum rms et folia nds sus faciunt. In camps pstrs sub arborum umbr iacent, dum ovium gregs errant et herbam, quae es dlectat, carpunt et edunt. Viae, quae per campum ad oppidum dcunt, sunt plnae multrum bstirum, quae cum hominibus ad oppidum eunt. Ante servs, qu ex camps ad vlls reveniunt, asin ambulant, qu saccs mlrum vel pirrum plns portant; domin pulchrs et magns equs vehuntur; pstrs, qu ovs dcunt, et puer, qu pil ldunt, cum canibus sus per vis errant. Sunt vr etiam bstiae quae slae, sine hominibus, per campum et vis errant. Inter es bstis est canis, qu videt puerum sub arbore dormre. Apud puerum, super saccum, qu iacet in terr, pnis cum bon cib est. Canis adit ad puerum, qu eum advenre nn sentit, quia dormit: est enim fessus. Canis igitur, qu ventrem vacuum habet, cibum re capit et fugit procul puer.

Canis, qu cibum in re tenet, in ponte, qu supr parvum rvum apud oppidum est, ambulat, quia vult in silv s occultre inter arbors et illc cibum suum sse. Dum vr in ponte est, in aqu rv s ipsum, ut in specul, videt, et putat alium canem illc esse; in re illus canis cibum videt, et putat illum melirem esse quam cibum, quem ipse iam habet. Quid erg facit canis stultus? s suum aperit, quia cibum canis, quem in aqu videt, capere vult; cibus autem ex re canis in rvum cadit: canis nllum iam cibum habet. Nam qu nimis multum cibum habre vult, saepe nllum habre potest.

29.- Kalendrium Rmnum (cap. XIII)Cornlius su Sext fli kalendrium mnstrat: Ecce kalendrium Rmnum, Sexte, cum nminibus mnsium et numer dirum. Annus ttus quot mnss et quot dis habet?

Sextus: Duodecim mnss et trecents sexgint qunque dis.

Cornlius: Hoc est kalendrium novum. In kalendri Rmn antquissim numerus mnsium erat decem tantum, non duodecim. Tunc mnsis ann prmus erat Mrtius, id est initium vris; ante Mrtium hiems erat sine nmine mnsium. Erg necesse erat ann dare dus novs mnss: Inurium et Februrium. Quam longus est mnsis Inurius?

Sextus: Inurius num et trgint dis longus est.

Cornlius: Qu mnsis brevissimus est?

Sextus: Februrius, qu duodtrgint tantum dis habet.

Cornlius interrogat: Qu dis ann brevissimus est?

Sextus nn respondet, neque enim dis nminre potest.

Cornlius: Dis brevissimus et nox longissima est ante diem octvum kalends Inuris. Dis longissimus et nox brevissima ante diem octvum kalends Ilis est. E di sl altissimus est in cael. Dis et hrae longirs sunt aestte quam hieme et brevirs hieme quam aestte.

Sextus: Quid? Nnne tt ann aequae sunt hrae?

Cornlius: Tt ann, et aestte et hieme, dis in duodecim hrs dviditur, erg hrae di longirs sunt aestte quam hieme.

Sextus: Aestte dis et hrae nn slum longirs, sed etiam calidirs sunt. Qu mnsis ann calidissimus est?

Cornlius: Mnsis ann calidissimus est Ilius, et Augustus prope tam calidus est quam Ilius. I duo mnss nn des, sed ab hominibus nminantur: Ilius Ili Caesare et Augustus Caesare August. Ante tempora Ili Caesaris et Caesaris August nmina erum mnsium erant Quntlis et Sextlis numers qunt et sext, quia in kalendri antqu mnsis prmus erat Mrtius; Ilius igitur mnsis quntus erat et Augustus mnsis sextus.

Sextus: Etiam praenmina sunt Quntus et Sextus. Mnsis Sextlis igitur nmintur me praenmine Sext et Quntlis praenmine amc me Qunt! Cr numer sunt praenmina nostra?

Cornlius: In familis antqus magnus numerus erat lberrum, erg fli qunt nmen erat Quntus et fli sext Sextus. Nunc, quia pauc sunt lber, etiam fli prm aut secund praenmen datur Quntus, ut fli Ili secund, aut Sextus, ut fli me prm.

Sextus gaudet quod patr eius nn sex fli sunt, sed nus tantum!

30.- Asinus currns (cap. XIV)In camp prope hortum Ili puer pil ldere solent. Mrcus pilam smit et Ven mcum in campum, Qunte! inquit. Mrcus in camp cum frtre su pil ldere vult.

Mrcus et Quntus campum petunt cum cane, cui nmen est Cerberus. Puer pil ldere incipiunt. Alter ad alterum pilam iacit, prmum Mrcus ad Quntum, qu pilam capit et ad Mrcum iacit. Mrcus pilam capit et rrsus ad Quntum iacit neque Quntus pilam capere potest sed canis pilam capit! Iam canis ante Quntum stat pilam re tenns.

Quntus pilam cane poscit: D mihi pilam, Cerbere! Canis autem pilam dentibus tenet neque eam relinquit.

Prope puers ldents parvus asinus in herb iacet. Ille asinus m portre potest inquit Mrcus, atque ad asinum adit.

Surge, asine! inquit, et asinum pede pulsat. Asinus surgit, et Mrcus eum ascendit. Iam puer super asinum sedns Ecce equus meus, Qunte! inquit, Eques fortis est frter tuus!

Quntus: Qu asin vehitur eques nn est! Neque asinus t vehere vult.

Mrcus asinum man verberat et clmat: Curre, asine! sed asinus, qu puerum gravem vehere nn vult, quitus stat neque s movet.

Asinus rudit: Haha!

Canis asinum rudere audit et ltrat: Baubau! Pila ex re canis cadit. Quntus pilam capit eamque in asinum iacit! Asinus perterritus currit et Mrcus ad terram cadit! Asinus eum cadentem pede pulsat.

In herb iacns Mrcus asinum currentem aspicit. Cnsiste, asine! clmat puer, sed asinus ab e fugit. Canis post asinum currit.

Quntus rdet quod equitem fortem in herb iacentem videt.

Mrcus rtus Stultus est asinus! inquit.

Quntus: Qu asin vehitur tam stultus est quam asinus suus! Surge, asine!

31.- Fortis mles Rmnus (cap. XIV)

Antnius, fortis vir Rmnus in Germni mlitns, cum Hispn, qu Rmnrum exercitu pret, per viam longam, quae ab oppid ad castra dcit, ambulat. Dum laet camps aspiciunt in quibus iam prmae rosae rubrae videntur, ex silv duo Germn magn vce clmants in es impetum faciunt esque longs hasts oppugnant. Rmnus et Hispnus autem, qurum alter gladium, alter arcum et sagitts manibus capit, ab ills barbars nn fugiunt, sed, hostium impetum sustinents, arms s dfendere incipiunt. Hispnum, cuius sagittae scta tantum hostium tangunt, nn hosts ipss, alter Germnrum in rvum, qu per campum fluit, hast su iacit; Hispnus, cuius sanguis, in rvum fluns, rubram facit aquam, illc manet mortuus. Rmnus, qu videt amcum mortuum in fluvi iacre, neque slus contr dus Germns armts pugnre potest, circum s spectat, quia locum ad pugnam convenientem reperre vult; aspicins post s, nn procul ab e loc, ubi barbar s dfendit, parvum mrum esse videt, ad quem currit; s post mrum ponns, utrumque Germnum exspectat venientem. Tum prmus currns ad eum adit, sed, cum hastam iacit, Rmnus s movet et hasta, arborem pulsns, ad terram cadit; mles autem in mrum ascendit et, ex mr impetum facins, barbar collum gladi verberat, qu, magn vce clmns, mortuus cadit. Deinde alter Germnus, cum amcum in terr iacentem videt, timns mlitem fortem, perterritus in magnam silvam, quae prope est, fugere vult; sed Rmnus, post eum currns et sinistr man capins, gladi corpus eius pulsat, pulmns et ventrem aperins et Germnum, cuius sanguis in herbam camp fluit, mortuum in terr relinquit. Forts enim sunt barbar, sed Rmn fortirs sunt.

Rmnus ad castra it, ubi ali mlits eum exspectant, qu, cum vident eum sine Hispn amc revenientem illumque in pugn cum Germns mortuum esse audiunt, d pugn ips interrogant; Germnus autem uterque, alter apud alterum in terr iacet: supr es avs ferae volant, morturum corpora sse volents.

32.- Serv et ancillae (cap. XV)

Cotdi ante lcem Aemilia surgit et per vllam ambulat dum adhc dormiunt Ilius et lber. Vult enim aspicere ancills et servs, qu iam prm mne surgunt: nam ali cibum domins et cters faciunt, ali prum faciunt trium, ali rnant mnss ross llisque, quae ex hort carpunt. Sed nisi domina es aspicit, serv, qu pigr sunt, nn industri, nihil agunt, et aut inter s verba faciunt, aut in sells et in cubiculs sus dormiunt. Erg necesse est Aemiliam mne surgere et per vllam ambulre. Ilia, quae audit matrem in hort ambulantem et aliquid ancillae dcentem, excittur et lect surgns, ad mtrem currit. Mamma inquit possumne tcum venre? Ego quoque servs et ancills aspicere vol! Aemilia dcit puellam scum venre posse, sed eam iubet calces induere: nn convenit enim puellae Rmnae pedibus nds in vll aut per hortum ambulre. Serv pedibus nds ambulant, nn domin, neque lber. Ilia igitur calces sus induit et cum mtre it.

Mult serv iam ad camps currunt: nam pstrs sunt, qu ovs illc cum canibus sus dcunt et exspectant dum herbam edunt; ante vesperum vr es rrsus ad vllam dcunt. Ali serv ex rv, qu in camp prope locum ubi Ilius cum famili habitat fluit, in vllam aquam portant.

Iam Ilius quoque surgit, qu faciem et mans lavat, tunicam et calces induit atque statim per vllam ambulre incipit: in hortum intrat et Syrum, servum pigerrimum, sub arbore dormientem videt. Ilius rtus eum magn vce vocat: Syre! Quid agis? Dormsne iam hc hr? Syrus, qu domin rt vcem sevram audit, statim surgit: terram sub ross movre incipit et in e aquam pnit: Nn dormi, domine inquit ecce, ross aquam d! Ilius rdet, quia videt servum perterritum esse.

Dum haec aguntur, Aemilia ancills sus domum pram facere et rnre docet: Dlia, nnne vids mnsam sordidam esse? Quid agis? Cr in sell seds? Ven hc et hanc mnsam pram fac! T, Syra, in cubiculum Mrc, sme vestem sordidam, quae in lect est, eamque aqu calid lav! Ilia, quae apud mtrem est, nihil dcere audet, sed post Syram in cubiculum Mrc intrat. Syra, cr necesse est t sordidam Mrc vestem lavre? Nnne alia ancilla hoc facere potest? Syra respondet Nn est difficile hoc facere, mea parva Ilia, et ego, quae nn iam puella sum, laetior sum cum hoc faci quam cum fenestrs lav aut aquam alisque rs gravs fer. Vestis enim levis est! Ilia gaudet, quod Syram, ancillam suam, amat, neque vult eam nimis fessam esse.

33.- Puer aeger (cap. XV)

Qu aurs bons habet bene audit, qu aurs mals habet male audit. Qu peds bons habet bene ambulat, qu peds mals habet male ambulat. Qu ventrem aegrum habet nihil sse potest.

Syra, ancilla Aemiliae, aurs mals habet et male audit. Quntus, flius Aemiliae, pedem aegrum habet neque ambulre potest. Erg lect tentur. Puer aeger nihil sse vult, sed tantum aquam bibere.

Aemilia igitur flium suum ventrem aegrum habre putat, eumque interrogat: Doletne tibi venter?

Quntus respondet: Nn venter, sed ps mihi dolet. Ambulre nn possum. Necesse est m in lect iacre.

Aemilia: Sed sine cib snr nn potes. Necesse est cibum smere. Aemilia Syram ancillam cibum afferre iubet: Syra, affer Qunt cibum! Puer aegr pnem et mlum d!

Syra, quae mals aurs habet, verba Aemiliae nn bene audit. Putat enim Aemiliam iubre puer malum dare, id est eum verberre!

Syra: Quid? Tne m puer aegr malum dare iubs? M puerum aegrum verberre?

Aemilia (mgn vce): Syra! Quam stulta es et male auds! Iube t fli me aegr mlum, nn malum dare. Arcesse e pnem et mlum!

Syra statim dominae suae pret: pnem et mlum affert, sed puer aeger nihil sse potest.

34.- mne ad vesperum (cap. XV)

Mrcus et Quntus in lects cubant. Uterque puer vult dormre, neuter surgere vult. Iam est mne, hra prma. Puer gallum canentem novum diem saltantem audiunt neque surgunt. Alter oculs nn aperit neque s movet, alter oculs aperts iacet et super lectum s vertit. Servus qu puers excitre solet cubiculum intrat clmns: Mrce! Qunte! Mne est. Surgite lects! Mrcus et Quntus surgunt, et servus is aquam affert. Puer mans et facis aqu frgid lavant. Deinde serv vestmenta poscunt, et ips s vestiunt. Calces quoque induunt.

Hr prm parents iam apud mnsam sedent lbers sus exspectants. Intrant lber. Salvte, pater et mter! inquiunt. Omns pnem et mla edunt.

Mrcus et Quntus, qu discipul sunt, librs, tabuls, stils, rguls scum ferents ldum petunt.

Merdi vel hr sext, qu sl altissimus in cael est, rrsus ld reveniunt. Post merdiem Mrcus et Quntus ldunt. Deinde ttum corpus lavant aqu calid et frgid.

Fnis di est hra duodecima. Post eam hram nox incipit. Nocte sl nn lcet, sed lna et stllae lcent. Lnam spectre puers dlectat: aut lnam novam spectant, cum exigua tantum pars lnae vidtur, aut lnam dmidiam, quae frmam habet litterae D, aut lnam plnam, cuius frma est ut littera O. S nocte lnam aspiciunt, puer nn satis dormiunt neque mne surgere volunt. Tum parents erum sunt rt.

35.- Vestmenta et arma (cap. XV)

Mne Mrcus vestmenta sua serv poscit: Dve, d mihi tunicam et togam meam! Vest m! Dvus Mrcum vestre nn vult, sed Mrc iubent vestmenta dat. Necesse est Mrcum ipsum vestmenta sua induere.

Dum puer tunicam et togam induit, Dvum interrogat: Cr t togam nn geris? Cr tibi est tantum tunica?

Servs nn licet togam gerere, neque Graecs et barbars licet. Domin Rmn tantum et fli erum togam gerunt respondet servus.

Barbar nec togam nec tunicam gerunt: mgnam corporis partem ndam habent. Mihi togt tantum bracchium dextrum ndum est. Togtus neque currere neque pil ldere neque pugnre possum.

Dvus: Est ut dcis: nm togtus pugnre potest. Mles, qu man dextr gladium gerit et man sinistr sctum, togam gerere nn potest. Sed t nn es mles, neque tibi licet pugnre.

Mrcus: Quid? Nnne mihi licet m dfendere ab alis puers qu m pulsant et mcum pugnre volunt?

36.- Discipul aegr (cap. XV)

Sextus, Titus, Mrcus Quntusque in ld sunt. Quntus enim iam s snum esse sentit, nec iam ps e dolet. In sells sedent puer Diodrum magistrum exspectants. Laet nn sunt, magister enim rtus est.

Tum Mrcus: S magister iubet ns surgere et recitre inquit, dcere possumus ns aegrtre neque recitre posse. T, Qunte, dc nn modo pedem, sed etiam oculs tibi dolre! Vs, Tite et Sexte, dcite vs vcem nn habre! Quntus et Titus Mrc prent, sed Sextus, qu discipulus probus est, nihil dcit is enim Mrc prre nn vult.

Intrat magister, discipuls saltat, cnsdit atque imperat: Surge, Qunte, et incipe libr tu recitre!

Quntus nn surgit, sed pedem suum ostendit dcns: Stre nn possum, quia adhc ps mihi dolet, nec recitre possum, quia litters vidre nn possum: ocul me sunt aegr.

Magister: S hoc vrum est, aegrts. Sed frter tuus bene valet. Surge et recit, Mrce!

Sed Mrcus frontem suam tangns Snus nn sum inquit, caput mihi dolet. Necesse est m sedre et tacre.

Tum magister Tit imperat: Erg t, Tite, surge et recit!

Titus surgit, nec recitat. Recitre nn possum inquit, quia mihi nlla est vx.

Magister rtus S tibi nlla est vx inquit, qumodo dcere potes tibi nllam esse vcem?

Tum Sextus Quod ill dcunt inquit, vrum nn est, magister. Omns bene valent. Sed t timent nec recitre volunt, itaque dcunt s aegrs esse.

Magister Mrc et Tit et Qunt rtus est, i autem rt sunt Sext. Sextus initium libr recitat, magister gaudet eumque bonum discipulum esse dcit. Tum cters discipuls imperat: Iam vs surgite ac ttum librum recitte! T incipe, Mrce! Aper librum tuum!

37.- Puer aeger et medicus (cap. XV)

Hodi Mrcus dcit s lect surgere nn posse nec ldum petere.

Cr surgere nn potes? interrogat Dvus.

Surgere nn possum respondet Mrcus, quia aegrt. Caput mihi dolet. Hoc dcns puer oculs claudit et tergum ad Dvum vertit.

Dvus Ilium, patrem Mrc, vocat: Ven, domine, et vid tuum Mrcum flium, qu dcit s aegrtre!

Ilius intrat et spectat flium in lect iacentem. Mrcus s vertit et faciem dolentem ostendit; manum ad frontem appnit et Aegrt, pater inquit, Ei, ei, quam dolet caput! Surgere nn possum.

S aegrts inquit Ilius, necesse est medicum vocre.

Ilius servum suum statim Tsculum re iubet atque medicum arcessere. Post hram servus cum medic ad vllam Ili revenit.

Medicus Mrcum linguam ostendere iubet, et linguam eius rubram esse videt. Tum oculs et aurs eius spectat et frontem eius tangit: nec nimis calida nec nimis frgida est frns. Deinde medicus manum super pectus puer impnit et eum bene sprre atque cor eius bene palpitre sentit; puer pulmns bons et cor bonum habet.

Quid tibi dolet? interrogat medicus.

Caput et venter dolent respondet Mrcus.

Erg nimis multum sanguinis habs in corpore. Necesse est vnam aperre inquit medicus, Ubi est culter meus?

Sed antequam medicus cultrum smit, Mrcus Iam nn tam male m habe inquit. Satis bene m valre senti. Caput iam nn dolet neque m ventrem malum habre put.

Rdet medicus. At pater rtus iubet flium suum statim lect surgere atque ldum petere.

38.- Mles in Germni (cap. XV)

Aemilius, Mrc et Qunt avunculus, qu in Germni mlitat, hodi est in vll prope Tsculum, ubi puer cum parentibus sus habitant. Aemilia, mter Mrc et Qunt, frtrem suum adesse gaudet. Puer Aemilium interrogant: Avuncule, cr t in Germni habits?

Mgnus est exercitus Rmnus in Germni inquit Aemilius, qu contr hosts pugnat; in e exercit sum mles.

Mrcus: Qu in oppid habits, cum in Germni mlits?

Rdns respondet Aemilius: Nn in oppid, sed in castrs habit. Castra sunt oppidum mlitum. Habit in mgns castrs mlle passs fnibus imperi.

Quntus: Quot mlits illc habittis?

Aemilius: In ills castrs sex mlia peditum equitumque habitmus.

Mrcus: Num fminae et puer cum mlitibus habitant?

Aemilius: Nllae fminae aut puer in castrs habitant cum mlitibus, quia nec fminae nec puer mlitre possunt. Neque is licet castra intrre. Circum castra fossa lta est et vllum duo mlia passuum longum et prope decem peds altum. Quattuor portae per vllum in castra dcunt, sed cum hosts castra oppugnant, ports claudimus et vllum ascendimus. Pla in hosts iacimus et, s necesse est, gladis castra dfendimus aut ips impetum facimus in hosts. - Sed hoc satis est. Iam tempus est m Rmam re.

Aemilius tacet. Trstis est, quod e necesse est post paucs dis in Germniam redre. Hodi autem Rmam re vult, quia amcam Rmnam habet. Puer trsts sunt, quia avunculus cum is ldere nn vult, sed cum amc su in vis Rmns ambulre.

39.- Frtrs pugnants (cap. XV)

Mrcus et Quntus frtrs in hort vllae ldunt. Mrcus virgam man tenet clmns: Hoc est plum meum. Mles Rmnus sum, ut avunculus noster. Contr Germns, hosts Rmnrum, pugn. T hostis meus es, Qunte. Impetum in hostem faci!

Hoc dcns Mrcus virgam in Quntum iacit, sed virga ante eum ad terram cadit.

Quntus autem Plum tuum leve inquit nn time. Neque mles Rmnus plum tantum, sed etiam sctum grave et gladium brevem fert. Hs arms pedits Rmn pugnant.

S arma nn habe, pugns possum pugnre clmat Mrcus, et cum frtre pugnre incipit: Quntum pugn pulsat, sed ille nn male s dfendit. Pugns tenet ante caput neque Mrcus faciem eius pulsre potest. Tum puer improbus ventrem Qunt pulsat. Quntus stre nn potest, sed cadns peds Mrc capit eumque ad terram iacit. Neque puer in terr iacents pugnre dsinunt. Uterque clmat, dum alter alterum pulsat.

Aemilia clmrem audit et accurrit. Mter flis pugnants videt et vce sevr Dsinite, puer! inquit, Hoc satis est. Vs mlits nn estis.

Fli mtr nn prent neque pugnre dsinunt. Tum mter rta virgam, quae in terr iacet, smit atque flis verberat.

40.- Amca pulchrior (cap. XV)

Mdus et Lander serv sunt in famili Ili. Mdus amcam habet, cui nmen est Ldia. Mdus Landr Mea Ldia inquit pulchra est fmina. Cum eam aspici, palpitat cor meum. Corpus habet frmsum, bracchia et crra bene movet. Capills et oculs nigrs habet. Labra rubra sunt ut rosae, dents alb ut nix. Collum amcae meae margarts rntur, neque alia rnmenta habet Ldia, quia pecnisa nn est. In digits eius nll sunt nul.

Lander: T igitur nulum d amcae tuae!

Mdus: Sine pecni nulum emere nn possum, neque pecniam habe. Bonus sum servus, sed dominus mihi nllam pecniam dat. Erg necesse est...

Lander: Quid necesse est? Qumodo t pecniam habre potes?

Mdus: Id tibi nn dc. Sed etiam sine rnments amca mea pulchrior est quam aliae fminae quae nuls et gemms rnantur. Nlla est fmina tam pulchra quam Ldia mea!

At Lander Nn vrum est inquit quod dcis: mea amca etiam pulchrior est quam tua!

Qu vir nn putat suam amcam pulchrirem esse quam cters fmins?

41.- Canis ululns (cap. XV)

Nox est. Vlla Ili obscra et quita est. Omns dormiunt. Parents in mgn cubicul su dormiunt. Uterque puer, Mrcus et Quntus, in cubicul su parv dormit. Etiam soror erum Ilia in parv cubicul cubat, sed hc nocte male dormit, quia caput e dolet; puella vigilns gallum canentem exspectat. Fenestra cubicul clausa nn est, r frgidus cubiculum intrat. Puella per fenestram apertam nihil videt praeter caelum obscrum, nam lna et stllae nbibus operiuntur. Ilia noctem obscram timet, ea enim slem et caelum clrum amat, hort et ross dlecttur.

Tum per noctem obscram et quitam canis ululat: Uhuh!

Ilia canem ululre audit et perterrita est: capilli horrent, cor palpitat, puella in lect s movre nn audet, et clmat: Mamma! Ven!

Aemilia clmre fliae excittur et statim accurrit. Quid est, mea Ilia? interrogat, Nn dorms? Adhc nox est.

Ilia: Lupum time. Aud, mamma: lupus ululat. In hort nostro est lupus ferus!

Aemilia canem rrsus ululre audit et Nn est lupus, Ilia inquit, est canis tua Margarta quae ululat. Num t canem tuam tims?

Etiam Mrcus et Quntus clmrem vcsque audiunt et cubiculum Iliae intrant. Num iam tempus est surgere? interrogant.

Nndum mne est inquit mter, Ilia perterrita est quia putat canem ululantem esse lupum! Sed nunc vs omns dormte!

Mrcus rdet et: , quam stulta es, Ilia! inquit.

St! Tac, Mrce! inquit mter, adhc tempus est dormre. Audmus ululantem canem, nn gallum canentem.

42.- Via stinsis (cap. XVI)Mdus cum amc su in patriam suam Graeciam re vult.

Mdus: In port stins bona nvis ns oppertur. Necesse est ns ambulre stiam, neque enim equum aut asinum habmus.

Ldia: stiam ambulre nn possumus. Nimis longa est via.

Mdus: Via stinsis paul longior est quam via Latna Tscul Rmam. S fessa es, ego t portre possum! Hoc dcns Mdus amcam suam complectitur eque sculum dat.

Ldia: T m portre nn potes. At s necesse est, tcum stiam ambul. Fessa nn sum ac paucs rs mcum fer.

Erg Mdus et Ldia Rm grediuntur et stiam ambulre incipiunt. Mdus saccum portat cum rbus Ldiae et sus. Post trs hrs Ldia cnsistit ac fessa apud viam cnsdit. Mdus quoque cnsistit et trstis viam longam ante s intutur. Tum viam post s spectat. Illc venit vir crassus cum asin qu dus saccs gravs vehit.

Mdus illum virum saltat: Salv, bone vir! et Ecce amca mea fessa inquit, iam nn potest ambulre. Potestne eam portre asinus tuus?

Asinus meus iam dus saccs gravs portat inquit vir crassus; m portre nn potest aut nn vult, quia ego nimis crassus sum. Sed amca tua tenuis et levis est. Asinum meum ascende, frmsa! D mihi manum!

Ldia surgit. Mdus ipse amcam suam asinum ascendentem man sustinet.

Super asinum sedns Ldia Ambul, asine! inquit, sed asinus in vi stat neque loc s movet. Tum Mdus herbam carpit et ante asinum tenet. Asinus herbam sse vult atque ambulre incipit. Ldia laeta asin vehitur.

Mdus: Bonus es vir quod asin tu amcam meam vehis. Ns Rm venmus et stiam mus. Tne quoque stiam s? Quod nmen tibi est?

Mihi nmen est Mopsus inquit ille, stiam e, nam illc habit. Cr vs stiam tis?

Mdus: Ex port stins in patriam nostram Graeciam nve veh possumus. Illc bona nvis ns oppertur.

Mdus sacc su mlum smit et Ecce inquit mlum tibi d, amce!

Mopsus: At sacc qus asinus meus portat pln sunt mlrum. Tabernrius sum, mla et pira vnd. Mlum t nn accipi.

Mdus: Sed nihil aliud habe quod tibi dare possum.

Mopsus: Id necesse nn est. M dlectat amcam tuam frmsam mcum vehere.

Dum Mdus cum Mops loquitur, stiam adveniunt. Asinus ante tabernam Mops cnsistit. Dominus asin su fess mla dat.

Mdus: Val, Mopse, bone amce!

Mopsus: Etiam vs valte, amc me! Bene nvigte!

Item Ldia Val, amce! inquit, Nihil habe quod tibi dare possum praeter sculum et Mops sculum dat. Ille scul tam pulchrae fminae laettur.

Mdus id spectns nn laettur. Ven mcum, Ldia! inquit, et statim ad portum re incipit.

Ldia Mopsum trstem relinquit et amcum suum sequitur.

43.- Fnis tempesttis (cap. XVI)Dum Ldia et Mdus nve patriam suam Graeciam petunt, magna tempests oritur. Caelum trs opertur nbibus, mults fulguribus illstrtur mare, sequitur tonitrus cum imbre, ac magnus ventus flre incipit. Cters omnibus Neptnum invocantibus, Ldia sla Chrstum invocat, neque enim Ldia des Rmns vertur, sed Dominum Isum Chrstum, De flium, qu vents et mar imperre potest.

Nvis flctibus iacttur et aqu implr incipit. Guberntor, qu mar turbid nvem vix gubernre potest, nauts iubet aquam haurre et mercs gravs, quae edem nve vehuntur, in mare iacere. Mercs in mare lbuntur et nvis levior fit. Iam ventus cadere incipit, flcts nn tant sunt quant erant: fnis est tempesttis.

Laetantur omns, qu paul ante perterrit erant. Nautae deum Neptnum dominum maris esse putant, Ldia vr putat dominum suum Chrstum vents et mar imperre posse. Tantum merctor trstis sedet aspicins flcts qu mercs eius operiunt.

Merctor trst vce loquitur: Sub ills flctibus iacent omns mercs meae! Nihil habe praeter haec vestmenta mida!

Ldia eum cnslr cntur: Quid trstis es, merctor? Gaud quod nvis noster adhc natat et quod ns omns vvimus neque sub flctibus iacmus cum mercibus tus! Etiam s pecnisus nn es, vvis et vals.

Ad hoc merctor Ego inquit magnam familiam habe. Qumodo vvere possumus sine pecni?

44. Medicus doctus (cap. XVII)Dominus, cum Tsculum it, equ vehitur aut lectc porttur servs sus. Serv vr asins veh solent; sed servus qu medicum arcessere iubtur, nn asin pigr, sed equ currente vehitur. Medicus quoque equ vehitur. Itaque brev tempore ad aegrum venre potest.

Lander Syrum equum ascendere vidns interrogat: Cr t hodi equ veheris, Syre? Ns serv asins vehimur, nn equs!

Syrus: Equ vehor quia medicum arcessere iubeor. Equ currente brev tempore Tsculum ad medicum vehor. Medicus quoque equ vehitur.

Syrus igitur equ vehitur Tsculum ac post hram cum medic redit.

Medicus stiri Aper stium! inquit, Medicus sum, domin tu exspector.

Rct dcis, medice inquit stirius stium aperins, t domin exspectris, quia flius eius aegrtat. trium intr!

Medicus trium intrat atque illc Dv serv salttur: Salv, medice!

Medicus: Ubi est dominus tuus? Cr serv, nn domin, saltor?

Ilius intrns Salv, medice! inquit, Laetor t iam adesse, nam t ut medicus doctus ab aegrs laudris. Ven mcum ad flium meum aegrum!

Medicus: Rct dcis: laudor mults aegrs qus sn vel snre cnor.

Ilius: Vs medic laudmin ab aegrs qus bene sntis, nn laudmin ab is qus male snre cnmin et qu adhc aegr sunt aut iam mortu!

45.- Plt fossa (cap. XVII)

Pltus est vir pecnisus, qu suam pecniam alis largr nn vult. Parvam igitur fossam sub alt arbore parat, in qu magnam pecniam, mults gemms multsque margarts occultat. Pstor vr nmine Faustnus, qu in camp cum ovibus sus ambulat, Pltum hs rs magn preti in foss pnentem aspicit; erg, postquam Pltus abit, pstor ad fossam adit et pecniam magnque preti rnmenta smit; ea in sacc su pnit et ad uxrem fert, quae, cum gemms et margarts pulcherrims videt, laetissima e scula multa dat. Di sequent Pltus ad fossam adit, quia vult suam pecniam et rnmenta vidre. Quamquam enim Pltus nihil e pecni emere vult, eamque sub terr servre solet, eum vald dlectat cotdi cgitre s pecnisissimum esse. Cum autem videt in foss nihil iam inesse, intellegit improbum virum nunc pecniam et rnmenta sua habre, neque s iam sus numms, sus margarts susque gemms spectre posse. Tum magn vce clmns des invocat, et per longum tempus mults cum lacrims plrat; terram et caelum suis clmribus implet. Mercurius igitur, derum nntius merctrumque deus, eum audit clmantem et statim adit. Eum reperit apud fossam lacrimantem, et causam lacrimrum poscit. Pltus igitur e haec nrrat: Sum vir pauper, qu parvam pecniam meam sub hc arbore in foss servre sole. Nunc tamen nihil mihi manet, quia improbus vir pecniam meam habet! Fossa vacua est! At deus trstem vir animum cnslr cntur, et fossam lapidibus implet. Tum Plt haec dcit: T pecniam tuam sub terr servre sols, neque lls rs e pecni emis; idem igitur tibi est pecniam atque lapids habre: erg serv lapids sub terr: dsine lacrimre et edem mod gaud!

46.- Numer et litterae (cap. XVIII)Quibus litters significantur numer? Litterae septem quibus numer significantur sunt C, D, I, L, M, V, X. Litter i significtur numerus nus, V qunque, X decem, L qunqugint, C centum, D qungent, M mlle. Ecce magnus numerus in qu omns numerrum litterae iunguntur: MDCLXVI = mlle sescent sexgint sex [= 1666].S bis scrbuntur litterae I, X, C, M, significantur numer duo II, vigint XX, ducent CC, duo mlia MM. S eaedem litterae ter scrbuntur, numer significantur trs III, trgint XXX, trecent CCC, tria mlia MMM.S ante V et X pnitur I, funt numer quattuor IV et novem IX; s X ante L et C pnitur funt numer quadrgint XL et nngint XC. Numer sex, septem, oct significantur cum ad V adduntur I, II, III: VI, VII, VIII. H omns numerrum litterae adduntur ad litters X, L, C, D, M.Diodrus magister discipuls sus et litters et numers docet. Ecce inquit trs litterae: X, C, M. Quaeque littera numerum significat. Qus numers?Titus: Littera X numerum decem significat, C centum, M mlle.Magister: Dvidite quemque numerum in dmidis parts! Quid est dmidium decem, dmidium centum, dmidium mlle?Sextus: Dmidium decem est qunque, dmidium centum qunqugint, dmidium mlle quncent.Magister: Qungent, nn quncent! Qumodo h numer breviter scrbuntur? Sextus Qunque scrbitur litter V, qunqugint L, qungent D.Magister: Prme tabulam et stilum, Mrce, et scrbe X bis et ter! Mrcus bis X scrbit: XX, tum eandem litteram ter scrbit: XXX.

Magister: Qus numers scrbis?Mrcus: Scrb numers duodecim et trdecim. Magister: Mrce! quam stult responds! Duodecim et trdecim scrbuntur XII et XIII, nn XX et XXX! Is litters significantur numer vgint et trgint. Iam scrbe quadrgint et qunqugint!Mrcus X scrbit quater: XXXX, et qunquis: XXXXX.

Magister: Prv scrbis! Nn oportet totis X scrbere, nam quadrgint scrbitur XL et qunqugint breviter scrbitur L.

Sextus: Litter L nn modo numerus significtur, sed etiam praenmen, id est Lcius. Itemque litters M et C significantur praenmina Mrcus et Gius. Cr praenmen Gius scrbitur litter C, nn G?Magister: Quia antqus temporibus na littera erat C significns et C et G. Sextus: Erg numerus QVINGENTI tunc erat QVINCENTI!Magister: Rct dcis. At nunc additur parva lnea quae litteram G, nn C, esse significat.47.- Duo frtrs (cap. XIX)

Pstr pauper, nmine Faustol, duo erant fli, Brtus et Ner. Hic, puer probus, parentibus magis ambtur quam ille, quem omns stultum esse putbant. H cum cane su ovs quaerbant, quae per monts et valls errbant. Dum tamen procul patris cas absunt, sl occidit, et nox sine ln obscrs facit vis, neque facile erat errantium ovium vestgia in terr reperre; simul trae nbs in cael cernbantur, ex quibus nix alba cadere in terram incipibat; paul post alt nive tta terra, colls, monts, camp operiuntur, neque iam puer ad casam revenre possunt, quia viam nll mod reperiunt. Per mults hrs errant per silvs in montibus; cum tamen nimis fess sunt, magnam arborem petunt et illc iacent in terr prope mortu. r frgidissimus est. Tum Brtus coll frtris lneam cum nul smit, quam in coll canis pnit. Age! dcit can, Casam pete et patrem quaere! Dum vr puer illc sunt, pstor eiusque uxor, qu in cas es exspectbant, timbant, quia nox erat, neque es revenre vidbant. Sed ecce! Audit pstor canem apud stium ltrantem; cum stium aperit, videt canem qu in coll lneam fli su gerbat. Ex cas exit et cum bon cane su, qu eum per campum et vis montis dcit, ad ipsam advenit arborem, sub qu uterque puer in nive iacbat. Ner, qu tunic frtris calid operibtur, quitus dormibat, et frter eum complectbtur; Brt vr corpus, quod ndum erat, quia vestments eius operibtur Ner, nive et glaci frgbat: nam optimus puer, quem omns stultum esse putbant rdbantque, fortiter mortuus erat, quia frtrem minrem servre et dfendere volbat et scibat opus esse eius frgns corpus operre. Pater, es vidns, lacrims tenre nn poterat.

48.- Amor adulscentium (cap. XIX)Ilius in peristl su magnific, quod columns et signs derum rntur, cum amc su Cornli loquitur.

Cert t vir betus es, Il, inquit Cornlius, nam vllam magnificam possids cum magn famili atque uxre pulcherrim.

Ilius: Mea uxor nn pulchrior est quam tua. T quoque es vir betus, Cornl, quamquam tibi nn tanta vlla atque minor familia est. Neque enim eae sunt rs quae homins bets faciunt.

Ad hoc Cornlius Ita est ut dcis, inquit, sed vir pauper fmins dvitibus nn amtur neque virg pauper amtur virs dvitibus!

Ilius: Imm ego adulscns dves virginem pauperem ambam nec vr ab e ambar! Numquam ab e saltbar, epistulae ac flrs, qus ad eam mittbam, ad m remittbantur. Itaque trstis eram ac miser. Parents me mults mods m dlectre cnbantur, optimum cibum mihi dabant, sed ego paulum edbam et nocte male dormibam.

Cornlius: Cr illa virg pauper t adulscentem dvitem nn ambat?

Ilius: Quia alium virum dvitem ambat nec vr ab ill vir pessim ambtur, quod virg pauper erat!

Cornlius: Quae erat illa virg pauper?

Ilius: Erat Aemilia, quae nunc uxor mea est ac m nec llum alium virum amat. Hodi bet coniugs sumus.

Cornlius: Ego quoque adulscns virginem pauperem ambam, neque putbam m ab e amr quia ipse pauper eram. Sed illa m nec llum alium virum ambat ac nunc uxor mea est. Ns betissim sumus coniugs, quamquam dvits nn sumus. Uxor mea mulier est optima ac pulcherrima.

Ilius: Uxor tua nn melior neque pulchrior est quam mea Aemilia!

49.- Ilius adulscns (cap. XX)

Ante decem anns Ilius adhc adulscns erat. Pater eius dves domum Rmnam pulcherrimam possidbat et praetere mults vlls mgnifics. Ilius probus adulscns erat qu parentibus sus dligbtur atque ipse es diligbat et semper is prbat. Parents tam prob fli gaudbant atque mults mods eum dlectre cnbantur, sed tamen Ilius trstis et miser erat et nocte male dormibat.

Quid t tam trstis es? inquit mter Ili, Cr hc tacitus seds, neque cum amcs colloqueris? Tne nocte male dorms? Qu d r cgits? Dc mtr tuae!

Profect trstis sum, mter respondet adulscns, Am enim frmsam et probam virginem Rmnam, cui nmen est Aemilia. Prope cotdi in vis aut in for e occurr eamque salt, nec vr ab e saltor. Flrs pulcherrims e mitt, neque Aemilia dna mea accipere vult, sed omnia remittit! Mults epistuls, quibus pulchritd eius laudtur, ad eam mitt, sed omns epistulae ad m remittuntur!

Cuius flia est Aemilia? interrogat mter, et flius respondet:

Pater eius est Pblius Aemilius Paulus, vir probus et doctus, qu tant nmine dgnus est, nec tamen mgnam pecniam possidet. Aemilia in exigu dom habitat cum parentibus sus. Cert nn est virg pecnisa, sed proba et frmsa est. Itaque eam am, nn propter pecniam!

Rct loqueris inquit mter, quae flium suum cnslr vult, S Aemiliam ita ams, perge epistuls laudants ad eam scrbere et dc e d amre tu. Etiam plrs flrs mitte e! Nl dsinere eam bons verbs saltre! Cert Aemilia tua uxor erit.

Post haec verba cnslantia Ilius pergbat Aemiliae epistuls ac flrs mittere. Mox Aemilia, quae ut omns fminae verbs laudantibus ac flribus pulcherrims dlectbtur, neque epistuls neque flrs remittbat.

Ann post Ilius et Aemilia iam coniugs erant sub edem tct habitants.

50.- D nov nfante (cap. XX)

Aemilia, quae iam dus flis et nam fliam habet, novum nfantem exspectat. Illa alteram fliam habre vult, sed martus eius Ilius magis gaudbit s flium habbit, quamquam dcit s velle fliam habre. Her Ilius nescibat Aemiliam novum nfantem exspectre, quamquam vidbat uxrem suam minus gracilem esse. Nunc autem scit Aemiliam nn propter cibum crassirem fier!

Ilia, flia Aemiliae, parents d tempore futr loquents audit et ita scit d nov nfante. Nec vr gaudet Ilia, quia sla vult ttum amrem parentum sibi habre!

Mrcus et Quntus, frtrs Iliae, d nfante quae exspecttur nesciunt. Tum is dcit Ilia: Mox ego nn er sla puella cum dubus puers. Post paucs mnss mihi soror erit.

Mrcus et Quntus ad mtrem adeunt eamque interrogant: Estne vrum quod dcit Ilia? Sorremne habbimus?

Aemilia: Cert novum nfantem habb, sed fliumne an fliam, nm scit. Nnne vs gaudbitis s alteram sorrem habbitis?

Mrcus: Ego parvuls nfantibus nn dlector. Semper in cns iacent, mcum ldere nn possunt, sed tantum vgre. Atque mter parvuls tantum crat, neque d lbers mairibus cgitat!

Aemilia: Nl ita loqu, Mrce! Ante oct anns t quoque in cns iacbs atque mgn vce vgibs neque cum alis puers ldere poters. Neque vrum est quod d mtre nfantium dcis. Ego t et Quntum et Iliam nn relinquam, sed vs bene crb, etiam s fliolam habb. Nlte timre!51.- Abbit pater (cap. XX)

Ilius, pater familis, nn semper in vll apud familiam suam manre potest. Saepe uxrem et lbers in vll relinquere dbet et Rmam petere, sed, s potest, terti quque di ad familiam revertitur.

Pater discdns semper lbers sus interrogtur: Qu bis, pater? Quand revertris? ac lber semper patr su revertent occurrunt.

Nns Inis dominus iterum famili su discdet. Lbers interrogantibus Qu bis? respondet: Necesse est mihi in Graeciam re. Nec vr vi Appi Brundisium b, sed nve ex port stins proficscar. S ventus secundus erit, qurt vel qunt di ram Graeciae aspiciam. n post mnse ad vs revertar.

Hoc audients trsts sunt fli et flia, quod mnsem ttum patre su carbunt. Nnne tempestts tims, tata? inquit Ilia. Et Ilius Neptnus deus inquit mihi vents secunds et caelum sernum dabit. Bonam nvem habe et bonum guberntrem, qu slem et stlls aspicins nvem rct ad portum gubernbit. Cum revertar, multa dna vbs afferam Graeci.

Fli laet clmant: Pater dna nbs afferet!

Etiam tibi, Aemilia, dnum pulcherrimum emam inquit Ilius.

S t snum ad m revert vidb inquit Aemilia, id mihi optimum et pulcherrimum dnum erit.

Quam proba uxor es! inquit Ilius atque Aemiliam scultur.

52.- Servus Britannus (cap. XX)

Dvus est vir Britannus qu in oppid cum uxre et lbers sus in parv et paupere dom habitat. Dum in camp est cum ovibus et cane su, procul audit uxrem et lbers clmants: accurrit et videt mlits Rmns in suam familiam impetum facients, equs in hortum intrants, hasts uxrem pulsants flisque verberants. Clmns s in es iacit, qu tamen eum baculs et hasts verberant; ad terram cadit Dvus: nihil iam videt oculs: caput, corpus, membra omnia dolent. Dvum nihil sentientem mlits in equum impnunt et ad oppidum portant: inde, sine uxre, sine lbers, qus nn iam vidbit per ttam vtam, nve ad portum stiensem vehitur, ubi eum merctrs ut servum dvit domin Rmn vendent.

Post paucs dis nvis ad portum perveniet; Dvus cum alis servs dscendet et ad forum dctur, ubi tabula e in coll pontur, in qu magns litters Latns scrptum erit eum Britannum et fortem esse. Deinde prope ndus ascendet in altum locum in medi for situm, et merctor, apud eum stns, magn vce clmre incipiet: Emite hunc servum fortissimum, qu ex Britanni hc ad ns vectus est! Aspicite eius membra! Aspicite umers, bracchia, crra! Ubi invenitis virum fortirem? Vir dves aderit, qu cum merctrem tlia clmantem audiet, eum adbit et rogbit: Quant cnstat hic servus Britannus? Merctor respondbit eum qunque mlibus nummrum cnstre; vir pec-nisus pecniam merctr dabit et Dvum scum dcet ad vllam suam. Dvus prmum perterritus erit: Quid fet d m nunc? cgitbit; Quid faciet hic vir, qu meus dominus nunc est? S tamen bonum dominum habbit, minus male vvet. Nn enim omns domin Rmn tam sevr sunt: ali servs sus saepe verberre solent, neque es multum dormre aut sse licet; ali vr servs quoque homins esse putant et prope amcs es habent.

53.- Flius industrius (cap. XX)

Hgi est merctor qu stiae prope portum cum famili su habitat. Vir dves est, qu mercs sus, quae ex terrs alins advehuntur, mgn preti in Itali vndit. Mgnificam domum possidet cum pulcherrim peristl, quod derum derumque sgns rntur.

Hgi dus flis habet, qurum nmina sunt Marinus et Galbiolus. Galbiolus est puer decem annrum, qu adhc ldum petit. Marinus iam adulscns est sdecim annrum. Is apud magistrum suum discipulus prdns atque industrius erat, qu nn slum litters et numers bene discbat, sed etiam ipse per s mults librs legbat. Optimus discipulus erat, qu saepe magistr su doct laudbtur.

Merctor flium suum mairem ad s vocat et sc e loquitur: Ab hc ann puer iam nn es, Marine. Vol tcum loqu d tempore futr. Quid nunc vs facere? Vsne merctor esse