FACULTADE DE FILOSOFÍA

Grao en Filosofía

FILOSOFÍA ESPAÑOLA E GALEGA

Guía Docente

2016-17

Guía Docente

1. Datos descritivos da materia

Código: G5031223

Carácter: Obrigatoria

Convocatoria: 2º semestre

Créditos: 6 teórico-prácticos

Profesorado:

Marcelino Agís Villaverde

Catedrático de Filosofía,

Tlf. 8818 12520 ; E-mail: marcelino.agis@usc.es

Titorías: luns, martes e venres: 9:00 h a 11:00 h.

Lugar: Despacho D-207, Facultade de Filosofía, 2º andar

Oscar Parcero Ouviña

Profesor facultade de Filosofía

Despacho D-213

Tlf.: extensión 12518 - email: oscar.parcero@usc.es

Titorías: Martes e xoves de 10 a 13 h.

Idioma no que se imparte: Castelán/Galego

2. Situación, significado e importancia da materia no ámbito

da titulación.

2.1. Módulo ao que pertence a materia no Plan de Estudos.

Materias coas que se relaciona.

As filosofías española e galega reúnen a aqueles autores, filósofos,

ensaístas, literatos –nalgún caso- que teñen contribuído á historia da

filosofía universal dende a particular circunstancia española e galega.

Completan a visión que se ofrece ao longo do grao da historia e

correntes actuais da Filosofía.

2.2. Papel que xoga este curso nese bloque formativo e no

conxunto do Plan de Estudos.

Impártese no segundo curso do grao para que o estudante poida ir

coñecendo en paralelo as achegas filosóficas realizadas polos autores

clásicos da historia da filosofía universal e da historia do pensamento

galego e español.

2.3. Coñecementos previos (recomendados/obrigatorios) que

os estudantes deben posuír para cursar a materia.

Malia non ser obrigatorio, é moi recomendable que o estudante teña

cursado as materias do primeiro curso do Grao en Filosofía, en

particular as que lle ofrezan unha perspectiva histórica da Filosofía.

3. Obxectivos da aprendizaxe e competencias a alcanzar polo

estudante coa materia.

3.1. Obxectivos da aprendizaxe.

• Familiarizar aos estudantes coas principais concepcións das

filosofías española e galega.

• Dar a coñecer as fontes da disciplina e a bibliografía recente.

• Adestrar na capacidade para interpretar os textos filosóficos

dos autores máis sobranceiros, a través dos seus xéneros literarios

especificos.

• Enmarcar a disciplina entre as correntes actuais da Filosofía.

• Mellorar as destrezas na comunicación oral e escrita.

• Posibilitar a análise crítica da información e mensaxes da

sociedade actual.

3.2. Competencias xerais.

• Capacidade para ler de xeito comprensivo un texto filosófico

pertencente ás tradicións española e galega.

• Capacidade para identificar os principais autores de ambas

tradición.

• Capacidade para estudar e aprender de forma autónoma.

• Capacidade para presentar de forma oral e escrita un traballo

de iniciación á investigación.

3.3. Competencias específicas.

• Coñecer os alicerces doutrinais da disciplina: principais

conceptos e a súa evolución.

• Utilizar os procedementos de análise do texto filosófico para

comprender o pensamento dos autores españois e galegos.

• Achegar aos estudantes aos momentos máis relevantes do

pensamento español e galego.

3.4. Competencias transversais.

• Capacidade para traballar en grupo tanto na resolución como na

discusión de problemas.

• Habilidade para obter información tanto de fontes primarias

como secundarias, incluíndo a obtención de información on-line.

4. Contidos do curso

4.1. Epígrafes do curso

Tema 1. Sobre o concepto de filosofías nacionais: o caso español e

galego.

Tema 2: Das orixes á Idade Media.

Tema 3: A Ilustración española y galega

Tema 4: O século XIX: a descuberta da identidade.

Tema 5: O século XX no pensamento español e galego

4.2. Bibliografía recomendada

BÁSICA E COMPLEMENTARIA

A bibliografía específica, tanto en el que atinxe ás fontes como á

literatura secundaria, facilitarase nas clases ao finalizar a exposición

dos correspondentes temas.

Para una primeira orientación e axuda no terreo bibliográfico dos

temas del Programa, pódese consultar as seguintes obras.

a) Pensamento Español

José Luis ABELLÁN: Historia del pensamiento español. De Séneca a

nuestros días. Madrid, Editorial Espasa-Calpe, Madrid, 1996.

Guillermo FRAILE: Historia de la Filosofía Española (2 vols.), BAC,

Madrid.

Alan GUY: Historia de la Filosofía Española. Barcelona. Anthropos,

Barcelona 1985.

Manuel MACEIRAS FAFIÁN (Editor y coordinador) y AA.VV.:

Pensamiento Filosófico Español. Volumen I. De Séneca a Suárez.

Volumen II. Del Barroco a nuestros días., Editorial Síntesis, Madrid,

2002.

Manuel SUANCES MARCOS: Historia de la Filosofía Española

Contemporánea.. Editorial Síntesis, Madrid 2006.

b) Pensamento galego

Marcelino AGÍS VILLAVERDE: Crónica viva do Pensamento Galego,

IGESCO/ Ed. galaxia, Vigo 2001.

José Luis BARREIRO BARREIRO (coord.): O pensamento galego na

Historia, Servizo de Puiblicacións da USC, 1999.

AA.VV: Diccionario Enciclopédico do Pensamento galego, Ed.

Xerais/Consello da Cultura Galega, Vigo, Santiago, 2008.

TEMA 1. Sobre o concepto de filosofías nacionais: o caso

español e galego.

1. Sentido do tema (Introdución)

Na expresión “filosofía española” así como na expresión

“pensamento galego”, formúlase un problema inicial: que

entendemos por filosofía/pensamento. É un asunto que está

intimamente relacionado co desenvolvemento histórico de ambos

ámbitos temáticos. Segundo o que entendamos por “filosofía” e por

“pensamento” formarán parte uns autores ou outros da historia do

pensamento ou da filosofía de ambas tradicións (española e galega).

Cómpre reflexionar sobre a dimensión dos tres termos implicados nas

expresións “Historia da Filosofía Española e Galega”

2. Epígrafes do tema.

A). ¿Que entendemos por Filosofía?

B) Filosofía española e galega: o problema das filosofías nacionais

3. Bibliografía

ABELLÁN, J.L.: Historia crítica del pensamiento español, Ed. Espasa-

Calpe, Madrid, vol. I, 1979.

AGÍS VILLAVERDE, M.: Crónica viva do pensamento galego, Igesco,

Vigo 2001 (Introducción).

-----------: Historia do pensamento galego contemporáneo.

Contribucións da Filosofía á cultura actual, Deputación de A

Coruña, 2016.

-----------: Voz “Filosofía”, en Gran Enciclopedia Galega Silverio

Cañada, vol. XVIII , Lugo 2003.

-----------: “Filosofía Galega” en AA. VV.: 23 Letras para un país, Ed.

Compostela, Santiago 199 .

-----------: El pensamiento filosófico en Galicia, Revista Gavieiro,

Buenos Aires, nº 3, dic. 2008.

BALIÑAS FERNÁNDEZ, C.A.: Pensamento Galego I, Ed. SEPT, Vigo

1977 (Limiar).

-----------: “Epílogo”, en AGÍS VILLAVERDE, M.: Crónica viva do

pensamento galego, (citado).

BUENO, G. "Sobre el concepto de historia de la filosofía española", El

Basilisco, n.º 10, 1991

FRAILE, G.: Historia de la Filosofía Española, BAC, Madrid 1971 (vol.

1: Introducción. El problema de la Filosofía española, pp. 3-

30).

GARCÍA CAMARERO, Ernesto y Enrique: La polémica de la ciencia

española, Madrid, Alianza Editorial, 1970.

GAOS, J.: Pensamiento de la Lengua española, México 1954.

GUY, A.: Histoire de la philosophie espagnole, Toulouse, Publications

de L'Université de Toulouse-Le Mirail, 1985 (Trad. esp.:

Historia de la Filosofía española, Ed. Anthropos, Barcelona

1985).

GUY, A.: Filósofos españoles de ayer y de hoy, Ed. Losada, Buenos

Aires 1966.

REGUEIRA, R.: "A Filosofía e a Filosofía Galega", en BARREIRO

BARREIRO, X.L. (coord.): O pensamento galego na Historia

(Aproximación crítica); Serv. Publicaciones de la Universidad

de Santiago de Compostela, 1990.

4. Actividades a desenvolver.

Ademais das presentacións teóricas por parte do profesor, os

estudantes realizará un comentario de texto sobre o problema das

filosofías nacionais, con especial referencia ao caso español e galego.

TEMA 2. Das orixes á Idade Media.

1. Sentido do tema (Introdución)

Establecido que existe un saber chamado filosofía, todo o

problemático que se queira, falta por descubrir se existe una filosofía

española y gallega, comenzando pola Antigüidade. Trátase de saber,

en primeiro lugar, se existiron filósofos ou, de forma máis xenérica,

pensadores en España e en Galicia desde a Antigüidade; e, en

segundo lugar, se as súas obras filosóficas ou de pensamento teñen

un carácter propio e distintivo con respecto a de pensadores doutros

países.

2. Epígrafes do tema.

A) O pensamento Hispano-romano: Séneca

B) A antigüidade na Galaecia: Paulo Orosio

3. Bibliografía

A) Sobre Séneca

A) FONTES

SÉNECA, Obras Completas, Ed. Aguilar, Madrid 1966.

B) BIBLIOGRAFÍA SECUNDARIA

ABELLÁN, J.L.: Historia crítica del pensamiento español, Editorial

Espasa-Calpe, Madrid, Vol. 1, 1979.

MAESTRE SÁNCHEZ, A.: “La Hispania Romana y la Corduba patricia:

la filosofía de Lucio Anneo Séneca”, en MACEIRAS FAFIÁN, M.

(editor): Pensamiento filosófico español. Vol.1. De Séneca a Suárez.

Editorial Síntesis, Madrid, 2002.

MENÉNDEZ PELAYO, M.: “Escuelas filosóficas españolas: senequismo,

averroísmo, maimonismo, lulismo, suarismo, vivismo”, en La Ciencias

Española, I, 212-226.

___________: “La España romana: Séneca”, en Historia de las Ideas

estéticas, I, pp. 205-213.

ZAMBRANO, M.: Pensamiento vivo de Séneca, Cátedra, Madrid, 1987.

B) Sobre Paulo Orosio

1) Fontes

OROSIO, Paulo: (1982). Historias. Obra completa. Madrid: Editorial

Gredos.

1. Volumen I: Historias: Libros I-IV. Madrid: Editorial Gredos.

1982.

2. Volumen II: Historias: Libros V-VII. Madrid: Editorial Gredos.

1982..

OROSIO, Paulo (2008). Historias contra los paganos. Prensas

Universitarias de Zaragoza

2) Secundaria:

AGÍS VILLAVERDE,M.: Crónica viva do pensamento galego, Igesco,

Vigo 2001.

FUENTES DE LA ROSA, María Luisa, Orosio y su tiempo, 1ª Edición,

Madrid: Editorial de la Universidad Complutense de Madrid, 1990.

TORRES RODRÍGUEZ, Casimiro, Paulo Orosio. Su vida y sus obras, 1ª

Edición, La Coruña: Fundación Pedro Barrie de la Maza Conde de

Fenosa, 1985, pp. 15-84.

CORTESAO, Armando, “Paulo Orósio :presbítero bracarense, criador

do estudo da geografía e da história na idade média”, en Memorias da

Academia das Ciências de Lisboa Nº 10, 1966.

FABBRINI, Fabrizio, Paulo Orosio: uno storico, 1ª Edición, Roma:

Edizioni di Storia e Letteratura, 1979.

LÓPEZ BARJA DE QUIROGA, Pedro, “El Poder en la "Gallaecia"

romana: Hidacio e Orosio”, en Semana Galega de Historia Nº 7, 1999,

pp. 61-72.

MORESCHINI, Claudio, “Orosio”, en MORESCHINI, Claudio y NORELLI,

Enrico, Historia de la literatura cristiana antigua, griega y latina, 1ª

Edición, Madrid: Biblioteca de Autores Cristianos, 2006, pp. 470-473.

PEREIRA FERNÁNDEZ, Juan Marcial, “Paulo Orosio, un galego

universal, entre a caida do Imperio Romano e a chegada dos

bárbaros”, en Cadernos para a distancia Nº 3, 1995, pp. 63-70.

VILELLA, Josep, “Biografía crítica de Orosio”, en Jahrbuch für Antike

und Christentum. – Jahrg Nº 43, 2000, pp. 94-121.

4. Actividades a desenvolver.

Ademais das presentación teóricas por parte do profesor, os

estudantes terán que ler e comentar nunha sesión práctica un texto

entresacado das obras de Séneca e Paulo Orosio.

TEMA 3. A Ilustración española e galega

1. Sentido do tema (Introdución)

A Ilustración (s. XVIII) presente característas diferenciadas no

contexto español e galego. Os ilustrados galegos non buscaron unha

transformación radical na orde económica, social ou política (no caso

español, con autores como Jovellanos o Cabarrús, esta cuestión cobra

máis relevancia), senón que a súa loita ía dirixida máis ben contra a

ignorancia e la necesidade de instruír ao pobo, mergullado na

ignorancia. Era preciso atopar novos camiños, novas institucións. Por

este motivo, empezaron a articularse as Sociedades Económicas de

Amigos do País e a xurdir centros como o Real Consulado da Coruña,

entre outros. Os autores máis importantes desta etapa son o Padre

Feijoo e o Padre Sarmiento.

2. Epígrafes do tema.

A) Fr. Benito Feijoo

B) Fr. Martín Sarmiento

3. Bibliografía

a) Fuentes:

FEIJOO, B. J.: Apología del escepticismo médico (1725)

Teatro crítico universal (1726-1740)

Satisfacción al Escrupuloso (1727)

Respuesta al discurso fisiológico-médico (1727)

Ilustración apologética al primero y segundo tomo del

Teatro Crítico (1729)

Suplemento del Teatro Crítico (1740)

Cartas eruditas y curiosas (1742-1760)

Justa repulsa de inicuas acusaciones (1749)

Adiciones a las Obras del muy ilustre y reverendísimo Padre

Maestro D. F. Benito Jerónimo Feijoo y Montenegro (1783)

Obra selecta, (Prólogo y selección de textos por Eduardo Blanco

Amor), Ed. Sálvora, colección “Biblioteca de Autores Gallegos”,

Santiago de Compostela 1984.

SOBRE SARMIENTO (disponibles en red)

Demostración Critico-Apologetica del Theatro Critico Universal (1732)

Memorias para la historia de la poesía y poetas españoles (1741-45)

Catálogo de algunos libros curiosos y selectos (1748)

Apuntamientos para un discurso sobre la necesidad que hay en

España de unos buenos caminos reales y de su pública utilidad

(1757)

El porqué si y el porqué no (1758)

Discurso crítico sobre los maragatos

Reflexiones Literarias para una biblioteca Real (1743)

Coplas gallegas

Notas al Privilegio de Ordoño y Reflexiones sobre Archiveros

Disertación sobre el animal zebra, nacido, criado, conocido y cazado

antiguamente en España

Cartas (1739 agosto 5-1768 xaneiro 2)

De caminos (175-?) manuscrito]

b) Bibliografía Secundaria:

ABELLÁN, J.L: Historia del pensamiento español. De Séneca a

nuestros días, Madrid, Espasa-Calpe, S.A., 1996.

AGÍS VILLAVERDE, M.: Crónica viva do Pensamento Galego,Vigo,

IGESCO/Ed.Galaxia, 2001.

ÁLVAREZ DE MORALES, Antonio: La Ilustración y la reforma de la

universidad en la España del siglo XVIII; Ed. Pegaso, Madrid 1985 (3ª

edición).

BARREIRO BARREIRO, J.L.: O pensamento galego na Historia,

Servicio de publicaciones de la USC, 1999.

BLANCO AMOR, E.: “Prólogo” em Obras Completas, Biblioteca de

Autores Gallegos, Citada.

GUY, A.: Historia de la filosofía española, Barcelona, Anthropos,

Editorial del hombre, 1985.

MACEIRAS FAFIÁN, M. (Editor y coordinador) y AA.VV.: Pensamiento

filosófico español. Vol. I. De Séneca a Suárez. Vol. II. Del Barroco a

nuestros días. Ed. Síntesis, Madrid, 2002.

MARTÍNEZ LOIS, A.: El padre Feijoo, naturaleza, hombre y

conocimiento, Publicacións Diputación Provincial de A Coruña, 1989.

MENÉNDEZ PELAYO, M.: Historia de los heterodoxos españoles, CSIC,

Madrid 1962.

OTERO PEDRAYO, R.: El padre Feijoo. Su vida, doctrinas e influencias,

Instituto de Estudios Ourensanos, Ourense, 1972.

PARDO BAZÁN, E.: Examen crítico de las obras del Padre Feijoo,

Madrid 1877.

SOBRE MARTIN SARMIENTO

Álvarez Giménez, Emilio (1884). Biografía del R. P. Fray Martín

Sarmiento y noticia de sus obras impresas y manuscritas.

Pontevedra: Imprenta de José Millán.

Álvarez Lires, María (2002). Sarmiento, científico da segunda

Ilustración. Santiago: Universidad de Santiago

Allegue Aguete, Pilar (1993). A filosofía ilustrada de fr. Martín

Sarmiento. Vigo: Xerais.

Avalle, Anselmo (1773). Oración Fúnebre que el M.R.P.M. fray

Anselmo Avalle dixo (...) a la buena memoria de fr. Martín Sarmiento.

Madrid: Pérez de Soto.

Costa Rico, Antón (2002). Sarmiento. Vida e obra. Vigo: Xerais.

Filgueira Valverde, José (1994). Fray Martín Sarmiento. A Coruña:

Fundación Barrié de la Maza.

López Peláez, Antolín (1895). El Gran Gallego. La Coruña: Andrés

Martínez.

Monteagudo, Henrique (2002). Martín Sarmiento, Sobre a lingua

galega. Antoloxía. Edición, notas e índices. Vigo: Galaxia.

Pardo de Guevara y Valdés, Eduardo (2002). Fray Martín Sarmiento,

el amador de la verdad. A Coruña: Diputación Provincial.

Pensado Tomé, José Luis (1972). Fray Martín Sarmiento, testigo de

su siglo. Salamanca: Universidad de Salamanca.

Reguera Rodríguez, Antonio (2006). La obra geográfica de Martín

Sarmiento. León: Universidad de León.

Santos Puerto, José (2002). Martín Sarmiento. Ilustración, educación

y utopía en la España del siglo XVIII. 2 vols. A Coruña: Fundación

Barrié de la Maza.

4. Actividades a desenvolver.

Ademais das presentación teóricas por parte do profesor, os

estudantes terán que ler e comentar nunha sesión práctica dous

textos correspondentes ao Padre Feijoo e ao Padre Sarmiento.

TEMA 4. O século XIX: a descuberta da identidade

1. Sentido do tema (Introdución)

En gran parte de Europa, as revoluciones nacionais están

relacionadas coas liberales. Estas reivindicacions espertaron durante

a época da revolución e o imperio napoleónico, espoleadas por un

sentimiento de unidade fronte ao invasor extranxeiro e unha

simplificación nacional que será a base dunha nova conciencia. Xurde

así, tanto en Espala como en Galicia, o concepto de nación tomado

principalmente da filosofía romántica alemana (Volkgeist).

2. Epígrafes do tema.

A) O krausismo en España

B) O rexurdimento: provincialismo e rexionalismo en Galicia

3. Bibliografía

A) Fontes

MURGUÍA, M.: Historia de Galicia Tomo I, Soto Freire, Lugo, 1865;

Tomo II, Soto Freire, Lugo, 1866; Tomo III, Librería de Andrés

Martínez, A Coruña, 1888; Tomo IV, Impresión y Librería de Carré, A

Coruña, 1891; Tomo V, Ferrer, A Coruña, 1913.

BRAÑAS, A.: El regionalismo, Fundación Alfredo Brañas, Santiago

PÉREZ GALDÓS, B. : Episodios Nacionales, Trafalgar. Volumen I,

Navarra: Espasa Calpe, 2008, p.114

PÉREZ GALDÓS, B.: Episodios Nacionales, El 19 de marzo y el 2 de

mayo. Volumen II, Navarra: Espasa Calpe, 2008, p.160

PÉREZ GALDÓS, B.: Episodios Nacionales, La campaña del

Maestrazgo. Volumen XIII, Navarra: Espasa Calpe, 2008, p.166

PÉREZ GALDÓS, B.: Episodios Nacionales, Cánovas. Volumen XXIII,

Navarra: Espasa Calpe, 2008, pp. 360,382

B) Bibliografía secundaria:

ABELLÁN, J. L.: Historia crítica del pensamiento español, Ed. Espasa-

Calpe, Madrid, vol. IV, 1979.

AGÍS VILLAVERDE, M.: Crónica viva do pensamento galego, Igesco,

Vigo, 2001.

BARREIRO BARREIRO, X. L.: O pensamento galego na historia, Ed.

Universidade de Santiago de Compostela, Imprenta Universitaria,

Pavillón de Servizos, Campus Universitario, 1990.

BARREIRO FERNÁNDEZ, X.R.: Manuel Murguía, Ed. Xerais, Vigo, 2013.

PAREDES ALONSO, F. J. : Historia contemporánea de España: Siglo

XIX, Barcelona: Editorial Ariel, 2004, pp. 141-149

VILLARES, R.: Historia de Galicia, Ed. Galaxia, Vigo, 2004.

4. Actividades a desenvolver.

Ademais das presentación teóricas por parte do profesor, os

estudantes terán que ler e comentar nunha sesión práctica textos de

Murguía e San del Río.

TEMA 5. O século XX no pensamento español e galego

1. Sentido do tema (Introdución)

No século XX atopamos o pensamento español e galego maduro, con

representantes da talla de Unamuno, Ortega, Zubiri, no pensamento

español; e con nomes como Castelao, Risco, Otero Pedrayo ou

Ramón Piñeiro, no caso do pensamento galego. Xa que logo, cómpre

coñecer as características e representantes máis sobranceiros deste

período para comprender a auténtica dimensión de ambas tradicións

de pensamento e a súa influencia no presente.

2. Epígrafes do tema.

A) Miguel de Unamuno

B) A Escola de Madrid: José Ortega y Gasset

C) Da Xeración Nós á Xeración Galaxia

3. Bibliografía

Unamuno, Miguel. Del sentimiento trágico de la vida. Espasa Calpe,

Madrid, 1983.

Unamuno, Miguel. En torno al casticismo. Madrid: Espasa Calpe, 1991.

Unamuno, Miguel. Vida de Don Quijote y Sancho. Madrid: Espasa

Calpe, 1975.

Unamuno, Miguel. Ensayos y artículos: selección de “Esto y Aquello”.

Buenos Aires: Centro Editor de América Latina, 1969.

Álvarez Gómez, Mariano. Unamuno y Ortega: la búsqueda azarosa de

la verdad. Madrid: Biblioteca nueva, 2003.

Marías, Julián. Miguel de Unamuno. Madrid: Espasa Calpe, 1971.

Sánchez Barbudo, Antonio. Miguel de Unamuno. Madrid: Taurus,

1974.

Serrano Poncela, S. El pensamiento de Unamuno. México: Fondo de

cultura económico, 1978.

Ortega y Gasset, J. Obras Completas, Alianza Editorial o Ed. Taurus

Madrid.

Abellán, J.L. y Mallo, T., La escuela de Madrid. Un ensayo de filosofía.

Madrid: Ed. Asamblea de Madrid, 1991.

Cerezo Galán, P., La voluntad de aventura. Barcelona: Ed. Ariel

filosofía, 1984.

Cerezo Galán, P., José Ortega y Gasset y la razón práctica. Madrid:

Ed. Biblioteca Nueva. Colección el arquero, 2011.

Lasaga Medina, J., José Ortega y Gasset (1883-1955) Vida y filosofía.

Madrid: Ed. biblioteca nueva, fundación José Ortega y Gasset, 2003.

Marías, J. A cerca de Ortega. Madrid: Ed. Revista de Occidente. El

alción, 1971.

Bibliografía Xeración Nós Marcelino AGÍS VILLAVERDE: Crónica viva do Pensamento

Galego, IGESCO/ Ed. galaxia, Vigo 2001. José Luis BARREIRO BARREIRO (coord.): O pensamento galego

na Historia, Servizo de Puiblicacións da USC, 1999. AA.VV: Diccionario Enciclopédico do Pensamento galego, Ed.

Xerais/Consello da Cultura Galega, Vigo, Santiago, 2008. Anxo GONZÁLEZ: O espírito e a lama das formas. A filosofía de

Nós: Risco, Castelao, Otero Pedrayo, Col. Cadernos do pensamento nº 9. BAÍA Ed. Santiago de Compostela. 2008

Carlos Baliñas: Pensamento galego I. Cadernos Populares. Ed. SEPT

Enciclopedia Galega. Voces: Nos, xeración, Nos, revista.

Seminario de estudos galegos. Irmandades da fala. Revista Nós. Sobre o pensamento galego da Xeneración Nós. Ramón Piñeiro.

Boletín auriense.-- T. 5 (1975) ; p. 31-35 Importancia decisiva da Xeneración Nós. Ramón Piñeiro. Grial.-

- T. 16, n. 59 (xan.-marzo 1978) ; p. 8-13 A Ideoloxía da Xeneración Nós. Carlos Baliñas. Cuadernos de

estudios gallegos.-- T. 47, fasc. 112 (2000) ; p. 303-324 A Construcción da moderna cultura galega : Nós.Maria Cuquejo

Enriquez. Casa da gramática. N. 11 (mar. 2001) A Xeneración Nós na cultura galega. Fernandez del riego. Grial.-

- T. 3, n. 7 (xan.-marzo 1965) ; p. 75-85.

Bibliografía de Vicente Risco

· RISCO, Vicente Teoría do nacionalismo galego, Edición crítica de Justo Glez. Beramendi. Publicación de Santiago de Compostela: Fundación Vicente Risco: Sotelo Blanco, D.L. 2000

· Nós, os inadaptados · VVAA O pensamento galego na historia, Servizo de

Publicacións da USC, 1999 “Nacionalismo versus universidade” de Mariano Luis Rodíguez, pp.327-329

· RODRÍGUEZ ÁLVAREZ, MANUEL Risco e o pensamento filosófico, Artigo de Grial, T.21, nº 80 (abril-xuño, 1983); Vigo; pp. 131-141

· AGÍS VILLAVERDE, MARCELINO Crónica viva do pensamento galego, IGESCO/Ed. Galaxia, Vigo, 2001; pp. 185-191

· VARELA PUÑAL, RAMÓN Nacionalismo Dispar, Otega- Julián Marías versus Vicente Risco-Castelao: bases filosóficas do pensamento nacionalista. Director Carlos Baliñas Fernández Tese da USC. Facultade de Filosofía

· VVAA Diccionario Enciclopédia do Pensamento Galego, de. Xerais/Consello da Cultura galega, Vigo; Santiago, 2008

4. Actividades a desenvolver.

Ademais das presentación teóricas por parte do profesor, os

estudantes terán que ler e comentar nunha sesión práctica dous

textos correspondentes a José Ortega y Gasset e Castelao.

Bibliografía de Castelao

Castelao: cuadernos para el diálogo, edición en homenaxe a

Xesús Alonso Montero, 1999, Santiago de Compostela.

AGÍS, M.: "Castelao educador", artigo na Revista Galega do

Ensino-ISSN: 1133-911X- Núm. 30 - Febreiro 2001

El primer Castelao. Biografía y Antología Rotas, Durán, J.A., ed.

Siglo XXI de España Editores, 1999, Madrid.

La filosofía y sus márgenes. Homenaje al profesor Carlos

Baliñas Fernández; Vences Fernández, Sergio; Ed. Univerdad

de Santiago de Compostela, 1997, Santiago de Compostela.

Castelao, A., Cousas. Vigo: Ed. Galaxia, 2005

Castelao, A., Sempre en Galiza. Vigo: Ed. Galaxia, 2004

5. Indicacións metodolóxicas e atribución de carga ECTS

5.1. Atribución de créditos ECTS

TRABALLO

PRESENCIAL NA AULA

HORA

S

TRABALLO PERSOAL

DO ESTUDANTE

HOR

AS

Clases teóricas (con

participación dos

estudantes)

24 Seguimento do curso

(Lecturas,

documentación,

prácticas, etc.)

45

Clases interactivas 24 Traballo escrito 29

Titorías 3 Estudo 25

Total 51 99

5.2. Actividades formativas na aula con presenza do profesor

A) Clases expositivas: Lección impartida polo profesor. O

profesor pode contar con apoio de medios audiovisuais e

informáticos aínda que os estudantes non necesitan manexalos

en clase. Habitualmente estas clases seguirán os contidos do

programa, construídos a partir da bibliografía seleccionada para

cada tema. A asistencia a estas clases é básica para ter unha

visión panorámica dos temas tratados, polo que é conveniente

o seguimento destas por parte dos estudantes.

B) Seminarios: Clases interactivas na que analizan e traballan en

grupo textos e documentos, entregados previamente polo

profesor cunha guía de lectura. O alumno participa activamente

nestas clases de distintas formas: entrega de exercicios ao

profesor, posta en común de comentarios de texto na aula, etc.

O profesor pode contar con apoio de medios audiovisuais aínda

que os estudantes non os manexarán en clase. A participación

nestas clases será avaliada, polo que é conveniente a asistencia

regular dos estudantes.

C) Titorías: É o tempo que se reserva para que o/a estudante

poida solicitar documentación e información bibliográfica ao

profesor. Tamén están pensadas para a resolución de dúbidas,

tanto sobre ou contido das sesións como sobre outros aspectos

da materia (metodoloxía, avaliación, etc.).

5.3. Recomendacións para o estudo da materia

a) É moi importante asistir ás clases expositivas, aos seminarios e

ás titorías.

b) Para establecer un primeiro contacto cos contidos dos temas

recoméndase ler algunha das obras propostas na bibliografía

básica.

c) Unha vez finalizado un tema, é útil facer un resumo dos puntos

importantes dos libros/artigos manexados, asegurándose de

coñecer e comprender o significado dos conceptos explicados.

d) A resolución de problemas é clave para a aprendizaxe desta

materia. É importante resolver os problemas formulados polo

profesor antes da súa resolución nas clases de seminario e nas

titorías.

e) A asistencia aos seminarios e titorías debe ser activa, é dicir, é

moi importante participar e discutir co profesor e outros alumnos

sobre a materia presentada nas clases expositivas.

5. Indicacións sobre a avaliación

6.1. Procedemento de avaliación

A avaliación desta materia farase mediante avaliación continua,

contemplándose a posibilidade dun un exame final, caso de que o

estudante non siga as pautas da avaliación continua ou non a supere.

A avaliación continua farase valorando a asistencia e participación

nas sesións na aula e nas titorías. Porén, a avaliación apoiase

principalmente na realización dun traballo final escrito que o

estudante expoñerá de maneira oral na aula nas últimas semanas de

clase.

A cualificación final do estudante distribúese nos seguintes

apartados:

TIPO DE ACTIVIDAD PORCENTAXE

NA NOTA

FINAL

Asistencia e participación nas sesións 5%

Titorías 5%

Entrega de catro traballos escritos

correspondentes ás clases interactivas

(comentarios de texto, etc.)

40% (10% cada

un)

Lectura e recensión de dous libro

seleccionados da bibliografía da materia

10% (5 e 5%)

Traballo final elaborado individualmente polo

estudante, exposto na aula na sesión finais do

curso e entregado por escrito

40 %

Exame, caso de non participar ou non superar

a avaliación continua

6.2. Recomendacións para o estudo da materia

1) Coñecemento de linguas modernas.

2) Boa disposición para a lectura e a comprensión de textos

filosóficos.

3) Capacidade para traballar en equipo.

4) Manexo da información a través das canles informáticas habituais.

6.3. Recomendacións de cara á avaliación

O alumno/a debe elaborar os traballos escritos citando as fontes

bibliográficas, consonte ás normas internacionais aceptadas. Debe

incorporar ademais reflexións propias e orixinais. Para elaborar o

esquema do seu traballo pode aconsellarse co profesor. Aqueles

estudantes que atopen dificultades importantes á hora de traballar

nas actividades prácticas propostas deben acudir nas horas de titoría

do profesor, co obxectivo de que este poida analizar o problema e

axudarlles a resolver as súas dificultades. É moi importante levar o

traballo ao día e entregar as prácticas logo de ter realizado a posta

en común na aula. Non se admitirá que se entreguen os traballos das

prácticas todos xuntos ao final do semestre.

6.4. Recomendacións de cara á recuperación

O profesor analizará con aqueles estudantes que nos superen con

éxito o proceso de avaliación, e así o desexen, as dificultades

atopadas na aprendizaxe dos contidos da materia. Tamén lles

proporcionará material adicional (lecturas, exercicios, exemplos, etc.)

para reforzar a aprendizaxe da materia.