1

ÇFÇFÇFÇFÇFARË DO TË THOARË DO TË THOARË DO TË THOARË DO TË THOARË DO TË THOTË TËTË TËTË TËTË TËTË TËPPPPPARANDARANDARANDARANDARANDALALALALALOSH POSH POSH POSH POSH PASTRIMIN E PASTRIMIN E PASTRIMIN E PASTRIMIN E PASTRIMIN E PARAARAARAARAARAVE?VE?VE?VE?VE?

2

3

PËRMBAJTJAPËRMBAJTJAPËRMBAJTJAPËRMBAJTJAPËRMBAJTJA:::::

Dy fjalë për... 5

Mbi aspektin ligjor të “pastrimit të parave”. 6

Detyrimet ligjore të Bankës së Shqipërisë dhe tësistemit bankar në luftën kundër pastrimit të parave. 9

Çfarë do të thotë të njihen klientët e përhershëm. 16

Çfarë do të thotë të njihen klientët e rastësishëm. 20

Të kontrollohen operacionet financiare dhe llogaritëe klientëve. 21

Të japim alarmin. 24

Të identifikojmë praktikat e pastrimit të parave. 26

Katër shembuj të praktikave të pastrimit të parave. 28

Dy teste çlodhëse. 31

123

456

789

10

4

5

DY FJALË PËR...DY FJALË PËR...DY FJALË PËR...DY FJALË PËR...DY FJALË PËR...1.

Nëpërmjet marrëdhënies me klientin, Banka e Shqipërisë,sistemi bankar, ai financiar në përgjithësi si edhe, të

gjitha zyrat e këmbimit valutor, janë të ekspozuara në njëmënyrë apo në një tjetër, përballë rrezikut të pastrimit tëparave.

Parandalimi i pastrimit të parave është pjesë përbërëse efunksionit mbikëqyrës që Banka e Shqipërisë ka në drejtim tëparandalimit dhe të administrimit të rreziqeve që rrjedhin ngalëvizja e parave apo edhe nga kryerja e transaksioneve tëndryshme.

PËRBALLËPËRBALLËPËRBALLËPËRBALLËPËRBALLËSHUMËLLSHUMËLLSHUMËLLSHUMËLLSHUMËLLOJSHMËRISËOJSHMËRISËOJSHMËRISËOJSHMËRISËOJSHMËRISËDHE KDHE KDHE KDHE KDHE KOMPLEKSITETIT TËOMPLEKSITETIT TËOMPLEKSITETIT TËOMPLEKSITETIT TËOMPLEKSITETIT TËKANALEVE TË PKANALEVE TË PKANALEVE TË PKANALEVE TË PKANALEVE TË PASTRIMITASTRIMITASTRIMITASTRIMITASTRIMITTË PTË PTË PTË PTË PARAARAARAARAARAVEVEVEVEVE, DUHET TË, DUHET TË, DUHET TË, DUHET TË, DUHET TËJEMI TË KJEMI TË KJEMI TË KJEMI TË KJEMI TË KUJDESSHËM.UJDESSHËM.UJDESSHËM.UJDESSHËM.UJDESSHËM.

6

MBI ASPEK MBI ASPEK MBI ASPEK MBI ASPEK MBI ASPEKTIN LIGJOR TË “PTIN LIGJOR TË “PTIN LIGJOR TË “PTIN LIGJOR TË “PTIN LIGJOR TË “PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PARAARAARAARAARAVE”VE”VE”VE”VE”2.

Parandalimii pastrimit të

produkteve qërrjedhin ngakryerja e vepravepenale dhe eveprimtarivekriminale nëfushën ekonomikedhe në atëfinanciare, është isanksionuar meligj.

PASTRIMI I PPASTRIMI I PPASTRIMI I PPASTRIMI I PPASTRIMI I PARAARAARAARAARAVEVEVEVEVEPËRBËN NJË VEPËR PENALEPËRBËN NJË VEPËR PENALEPËRBËN NJË VEPËR PENALEPËRBËN NJË VEPËR PENALEPËRBËN NJË VEPËR PENALE.....

Çdo shumë parash që në mënyrë të drejtpërdrejtë apo tëtërthortë, qarkullohet, riqarkullohet apo transferohet;transformohet apo tjetërsohet në produkte dhe në pasuri, tërrjedhura nga aktivitete kriminale apo të kundraligjshme dhenga vepra penale, përbën para “të pisët”. Pastrimi i parasëështë procesi gjatë të cilit paraja “e pisët”, shndërrohet, nëdukje, në para “të pastër”.

7

Disa veprime që përfshihen dhe që konsiderohen pjesë e krijimittë parave “të pisëta” dhe të procesit të pastrimit të parave janë:

⊗⊗⊗⊗⊗ këmbimi ose transferimi i pasurive, kur dihen që janërrjedhojë e veprave penale;

⊗⊗⊗⊗⊗ fshehja e qëllimshme e origjinës së paligjshme tëpasurive apo edhe dhënia e ndihmës personave tëpërfshirë në kryerjen e veprave penale;

⊗⊗⊗⊗⊗ fshehja e qëllimshme e informacioneve që kanë tëbëjnë me evidentimin e pasurive që dihen apo duhettë dihen se janë produkt i veprave penale;

⊗⊗⊗⊗⊗ fitimi, zotërimi ose përdorimi i pasurive, që në kohëne marrjes diheshin apo duhej të diheshin se ishinprodukt i veprës penale;

⊗⊗⊗⊗⊗ fshehjet, mashtrimet dhe veprimet që ndihmojnë dhemarrin pjesë në evazionin fiskal;

⊗⊗⊗⊗⊗ operacionet që kanë lidhje me trafikun e lëndëvenarkotike;

⊗⊗⊗⊗⊗ operacionet që kanë lidhje me aktivitete të tjera tëkrimit të organizuar dhe të financimit të terrorizmit;

⊗⊗⊗⊗⊗ zotërimi dhe përdorimi i pasurive që rrjedhin ngaveprimtari kriminale të kryera edhe jashtë territorit tëRepublikës së Shqipërisë;

⊗⊗⊗⊗⊗ etj..

8

NË FUND TË FUNDIT TË GJITHË DUHET TË DIMË SENË FUND TË FUNDIT TË GJITHË DUHET TË DIMË SENË FUND TË FUNDIT TË GJITHË DUHET TË DIMË SENË FUND TË FUNDIT TË GJITHË DUHET TË DIMË SENË FUND TË FUNDIT TË GJITHË DUHET TË DIMË SE:::::PASTRIMI I PPASTRIMI I PPASTRIMI I PPASTRIMI I PPASTRIMI I PARAARAARAARAARAVE ËSHTË NJË AKVE ËSHTË NJË AKVE ËSHTË NJË AKVE ËSHTË NJË AKVE ËSHTË NJË AKT I KT I KT I KT I KT I KUNDRALIGJSHËM DHE IUNDRALIGJSHËM DHE IUNDRALIGJSHËM DHE IUNDRALIGJSHËM DHE IUNDRALIGJSHËM DHE IDËNUESHËM PENALISHTDËNUESHËM PENALISHTDËNUESHËM PENALISHTDËNUESHËM PENALISHTDËNUESHËM PENALISHT, I SANKSIONU, I SANKSIONU, I SANKSIONU, I SANKSIONU, I SANKSIONUAR MEAR MEAR MEAR MEAR ME:::::

⊗⊗⊗⊗⊗ Ligjin: Nr. 9084, datë 19.06.2003 “Për disa shtesadhe ndryshime në ligjin nr. 8610, datë 17.05.2000“Për parandalimin e pastrimit të parave””.

⊗⊗⊗⊗⊗ Ligjin: Nr. 9085, datë 19.06.2003 “Për disa shtesa endryshime në ligjin nr. 7905, datë 21.03.1995 “Kodii procedurës penale të Republikës së Shqipërisë””.

⊗⊗⊗⊗⊗ Ligjin: Nr. 9086, datë 19.06.2003 “Për disa shtesa endryshime në ligjin nr. 7895, datë 27.01.1995 “Kodipenal i Republikës së Shqipërisë””.

Pastrimi i parave është përcaktuar si një veprim që “fsheh” metë gjitha mënyrat, madje edhe me justifikime të rreme,origjinën e pasurive, të të mirave dhe të të ardhurave, tëautorit të një krimi apo të një shkeljeje ligjore, si rezultat i tëcilave, ky i fundit ka përfituar shuma parash në mënyrë tëdrejtpërdrejtë apo të tërthortë.

Të ndihmosh drejtpërdrejtë apo tërthorazi, aktivitete kriminaledhe të jashtligjshme nga të cilat rrjedhin pasuri, të mira dhe tëardhura, është gjithashtu e dënueshme. Përse? Sepse kjo do tëthotë që je bërë pjesëmarrës në procesin e pastrimit të parave.

9DETYRIMET LIGJORE TË BANKËS SË SHQIPËRISË DHE TËDETYRIMET LIGJORE TË BANKËS SË SHQIPËRISË DHE TËDETYRIMET LIGJORE TË BANKËS SË SHQIPËRISË DHE TËDETYRIMET LIGJORE TË BANKËS SË SHQIPËRISË DHE TËDETYRIMET LIGJORE TË BANKËS SË SHQIPËRISË DHE TËSISTEMIT BANKAR NË LSISTEMIT BANKAR NË LSISTEMIT BANKAR NË LSISTEMIT BANKAR NË LSISTEMIT BANKAR NË LUFTËN KUFTËN KUFTËN KUFTËN KUFTËN KUNDËR PUNDËR PUNDËR PUNDËR PUNDËR PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PARAARAARAARAARAVEVEVEVEVE3.

Banka e Shqipërisë ushtron rol mbikëqyrës mbi subjektet elicencuara prej saj. Në ushtrimin e këtij funksioni, asaj i

lindin detyrime ligjore për parandalimin efenomenit të pastrimit të parave.

Banka e Shqipërisëkontrollon zbatimine ligjit “Përparandalimin epastrimit tëparave”, nga ana ebankave të nivelit tëdytë dhe e zyrave tëkëmbimit valutor.Ajo harton rregulloredetyrimisht të zbatueshmenga subjektet e ekspozuara.

Banka e Shqipërisë raporton pranë strukturës përkatëse(Drejtoria e Përgjithshme e Parandalimit të Pastrimit të Parave)edhe rastet që i vëren si të dyshimta gjatë ushtrimit tëveprimtarisë së saj mbikëqyrëse.

Banka e Shqipërisë vlerëson cilësinë dhe mjaftueshmërinë esistemeve të kontrollit dhe të mbikëqyrjes së brendshme tëbankave të nivelit të dytë dhe të zyrave të këmbimit valutor,për paradalimin e pastrimit të parave.

10

Ligji u kërkon të gjitha “subjekteve”, persona fizikë apojuridikë, të parashikuar në Kodin Civil të Republikës sëShqipërisë, që të jenë vigjilente dhe pjesëmarrëse aktive përtë parandaluar pastrimin e parave.

Sapo dëgjojmë të përmendet fjala “para”, mendja na shkontek bankat dhe subjektet që kryejnë veprimtari bankare dhefinanciare, përfshirë këtu edhe zyrat e këmbimit valutor. Nëfakt janë këto, që renditen në vendet e para të listës sësubjekteve, të cilave u lindin edhe detyrimet ligjore për tëluftuar fenomenin e pastrimit të parave.

11

BOBOBOBOBOX 1* : PO TË GJITHA SUBJEKX 1* : PO TË GJITHA SUBJEKX 1* : PO TË GJITHA SUBJEKX 1* : PO TË GJITHA SUBJEKX 1* : PO TË GJITHA SUBJEKTET CILATET CILATET CILATET CILATET CILAT JANË? -T JANË? -T JANË? -T JANË? -T JANË? -SHIHNI MË POSHTË SE SI JANË RENDITUR.SHIHNI MË POSHTË SE SI JANË RENDITUR.SHIHNI MË POSHTË SE SI JANË RENDITUR.SHIHNI MË POSHTË SE SI JANË RENDITUR.SHIHNI MË POSHTË SE SI JANË RENDITUR.

a)a)a)a)a) Bankat dhe subjektet, që kryejnë veprimtaribankare dhe financiare, të licencuara nga Bankae Shqipërisë.

b)b)b)b)b) Zyrat e këmbimeve valutore.c)c)c)c)c) Bursat, agjentët e bursës.ç)ç)ç)ç)ç) Fondet e investimeve.d)d)d)d)d) Shoqëritë e sigurimeve dhe/ose risigurimeve dhe

entet e tjera ligjore, që ushtrojnë veprimtarisigurimi dhe/ose risigurimi, të autorizuara ngaKomisioni i Mbikëqyrjes së Sigurimeve.

dh)dh)dh)dh)dh) Agjencia Kombëtare e Privatizimit dhe çdoinstitucion ose person tjetër juridik, që kryenveprime juridike të tjetërsimit dhe dhënies nëpërdorim të pronës shtetërore ose që kryenevidencimin, transferimin ose tjetërsimin epasurive.

e)e)e)e)e) Shërbimet postare, ndërmjetësuesit e tjerë, qëkryejnë shërbime pagesash, si dhe çdo person fizikose juridik, që kryen veprime këmbimi osetransferim fondesh apo dhënie kredie.

ë)ë)ë)ë)ë) Shoqëritë që kryejnë veprimtari tregtare të lojravetë fatit apo kazinotë.

12

f)f)f)f)f) Ekspertët kontabël të autorizuar, zyrat ekonsulencës dhe ekspertët kontabël të miratuar.

g)g)g)g)g) Çdo person fizik dhe juridik, veprimtaria tregtare etë cilit ka të bëjë me:

⊗⊗⊗⊗⊗ tregtinë e mjeteve të transportit;⊗⊗⊗⊗⊗ veprimtaritë e transportit dhe të spedicionit;⊗⊗⊗⊗⊗ tregtimin e sendeve me vlerë dhe/ose antike ;⊗⊗⊗⊗⊗ vlerësimin e pasurive të paluajtshme;⊗⊗⊗⊗⊗ administrimin e pronës së të tretëve;⊗⊗⊗⊗⊗ veprimtarinë tregtare me metale të çmuara ose

gurë të çmuar;⊗⊗⊗⊗⊗ ndërtime.

gj)gj)gj)gj)gj) Avokatët, noterët dhe përfaqësuesit me prokurë.h)h)h)h)h) Organizatat jofitimprurëse.i)i)i)i)i) Filialet, degët, agjencitë apo zyrat e përfaqësimit

të subjektit të huaj: brenda ose jashtë territorit tëRepublikës së Shqipërisë.

j)j)j)j)j) Zyrat e regjistrimit të pasurive të paluajtshme.k)k)k)k)k) Agjencitë e udhëtimit.

*Marrë nga ligji nr. 9084, datë 19.06.2003.

13

KKKKKUJDES!UJDES!UJDES!UJDES!UJDES!

DUKE U TREGUDUKE U TREGUDUKE U TREGUDUKE U TREGUDUKE U TREGUAR TË KAR TË KAR TË KAR TË KAR TË KUJDESSHËM DHE VIGJILENTË, BANKAUJDESSHËM DHE VIGJILENTË, BANKAUJDESSHËM DHE VIGJILENTË, BANKAUJDESSHËM DHE VIGJILENTË, BANKAUJDESSHËM DHE VIGJILENTË, BANKATTTTT,,,,,ZYRAZYRAZYRAZYRAZYRAT E KËMBIMIT VT E KËMBIMIT VT E KËMBIMIT VT E KËMBIMIT VT E KËMBIMIT VALALALALALUTUTUTUTUTOR, SISTEMI BANKAR NË PËRGJITHËSIOR, SISTEMI BANKAR NË PËRGJITHËSIOR, SISTEMI BANKAR NË PËRGJITHËSIOR, SISTEMI BANKAR NË PËRGJITHËSIOR, SISTEMI BANKAR NË PËRGJITHËSIDHE BANKA E SHQIPËRISË NË VEÇANTI, DO TË THODHE BANKA E SHQIPËRISË NË VEÇANTI, DO TË THODHE BANKA E SHQIPËRISË NË VEÇANTI, DO TË THODHE BANKA E SHQIPËRISË NË VEÇANTI, DO TË THODHE BANKA E SHQIPËRISË NË VEÇANTI, DO TË THOTË, QË ATË, QË ATË, QË ATË, QË ATË, QË ATTTTTOOOOOKANË KKANË KKANË KKANË KKANË KUPTUUPTUUPTUUPTUUPTUAR VENDIN E TYRE TË RËNDËSISHËM, NË ZBAAR VENDIN E TYRE TË RËNDËSISHËM, NË ZBAAR VENDIN E TYRE TË RËNDËSISHËM, NË ZBAAR VENDIN E TYRE TË RËNDËSISHËM, NË ZBAAR VENDIN E TYRE TË RËNDËSISHËM, NË ZBATIM TËTIM TËTIM TËTIM TËTIM TËLIGJIT “PËR PLIGJIT “PËR PLIGJIT “PËR PLIGJIT “PËR PLIGJIT “PËR PARANDARANDARANDARANDARANDALIMIN E PALIMIN E PALIMIN E PALIMIN E PALIMIN E PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PARAARAARAARAARAVE”.VE”.VE”.VE”.VE”.

NE PNE PNE PNE PNE PARANDARANDARANDARANDARANDALALALALALOJMË POJMË POJMË POJMË POJMË PASTRIMIN E PASTRIMIN E PASTRIMIN E PASTRIMIN E PASTRIMIN E PARAARAARAARAARAVE KVE KVE KVE KVE KUR:UR:UR:UR:UR:

JEMI VIGJILENTËJEMI VIGJILENTËJEMI VIGJILENTËJEMI VIGJILENTËJEMI VIGJILENTË

⊗⊗⊗⊗⊗ Të njohim klientët (identitetin, aktivitetin etj..).

⊗⊗⊗⊗⊗ Të zbatojmë një sistem të tërë mbikëqyrjeje me qëllimqë “të kapim” operacionet e dyshimta, sidomos ato tëpazakonta, komplekse dhe të pajustifikuara nga anaekonomike.

⊗⊗⊗⊗⊗ Të regjistrojmë të gjitha veprimet financiare të tëgjithë klientëve dhe të detajeve për çdo klient, përshumat mbi dy milionë lekë apo të kundërvlerës nëmonedhë të huaj.

⊗⊗⊗⊗⊗ Të kërkojmë sqarime dhe të verifikojmë,informacionin për klientin, për të njohur burimin ekrijimit të parave.

14

ZBAZBAZBAZBAZBATTTTTOJMË NJË ORGANIZIM TË BRENDSHËM TË MBIKËQYRJESOJMË NJË ORGANIZIM TË BRENDSHËM TË MBIKËQYRJESOJMË NJË ORGANIZIM TË BRENDSHËM TË MBIKËQYRJESOJMË NJË ORGANIZIM TË BRENDSHËM TË MBIKËQYRJESOJMË NJË ORGANIZIM TË BRENDSHËM TË MBIKËQYRJES

⊗⊗⊗⊗⊗ Të formalizojmë procedurat e brendshme, në banka,në zyrat e këmbimit valutor, në Bankën e Shqipërisë.

⊗⊗⊗⊗⊗ Të përdorim mjetet që ndihmojnë funksionimin e njësistemi sinjalizues për situata potencialisht tëdyshimta.

⊗⊗⊗⊗⊗ Të ruajmë deri në 5 vjet, dokumentet justifikuese përçdo operacion mbi shumën dy milionë lekë ose nëkundërvlerën në monedhë të huaj dhe për çdo klientme një histori të caktuar marrëdhëniesh.

INFORMOJMË DHE TRAINOJMË PERSONELININFORMOJMË DHE TRAINOJMË PERSONELININFORMOJMË DHE TRAINOJMË PERSONELININFORMOJMË DHE TRAINOJMË PERSONELININFORMOJMË DHE TRAINOJMË PERSONELIN

⊗⊗⊗⊗⊗ Formimi dhe trainimi i përhershëm i personelit, ka tëbëjë me krijimin e një bërthame të specializuar nëluftën kundër pastrimit të parave.

INFORMOJMË DPPPPINFORMOJMË DPPPPINFORMOJMË DPPPPINFORMOJMË DPPPPINFORMOJMË DPPPP

⊗⊗⊗⊗⊗ DPPPP: Drejtoria e Përgjithshme e Parandalimit tëPastrimit të Parave.

AUTAUTAUTAUTAUTORITETI PËRGJEGJËSORITETI PËRGJEGJËSORITETI PËRGJEGJËSORITETI PËRGJEGJËSORITETI PËRGJEGJËS, NË L, NË L, NË L, NË L, NË LUFTËN KUFTËN KUFTËN KUFTËN KUFTËN KUNDËR PUNDËR PUNDËR PUNDËR PUNDËR PASTRIMIT TËASTRIMIT TËASTRIMIT TËASTRIMIT TËASTRIMIT TËPPPPPARAARAARAARAARAVE NË SHQIPËRI ËSHTË “DREJTVE NË SHQIPËRI ËSHTË “DREJTVE NË SHQIPËRI ËSHTË “DREJTVE NË SHQIPËRI ËSHTË “DREJTVE NË SHQIPËRI ËSHTË “DREJTORIA E PËRGJITHSHME EORIA E PËRGJITHSHME EORIA E PËRGJITHSHME EORIA E PËRGJITHSHME EORIA E PËRGJITHSHME EPARANDPARANDPARANDPARANDPARANDALIMIT TË PASTRIMIT TË PARAALIMIT TË PASTRIMIT TË PARAALIMIT TË PASTRIMIT TË PARAALIMIT TË PASTRIMIT TË PARAALIMIT TË PASTRIMIT TË PARAVE” (DPPPP). KJOVE” (DPPPP). KJOVE” (DPPPP). KJOVE” (DPPPP). KJOVE” (DPPPP). KJOSTRUKSTRUKSTRUKSTRUKSTRUKTURË ËSHTË NË VTURË ËSHTË NË VTURË ËSHTË NË VTURË ËSHTË NË VTURË ËSHTË NË VARËSI TË MINISTRIT TË FINANCAARËSI TË MINISTRIT TË FINANCAARËSI TË MINISTRIT TË FINANCAARËSI TË MINISTRIT TË FINANCAARËSI TË MINISTRIT TË FINANCAVEVEVEVEVE.....

15

⊗⊗⊗⊗⊗ Të bashkëpunojmë: efikasiteti i punës së DPPPP, qëndron nëbashkëpunimin me shërbimet e speciliazuara të kësaj fushesi brenda ashtu edhe jashtë vendit.

⊗⊗⊗⊗⊗ Të raportojmë për operacioneve të dyshimta pranëDPPPP, sidomos për shumat që mund të rrjedhin ngaaktivitetet e trafikimit të lëndëve narkotike dhe ngaato të krimit të organizuar, që në pjesën më të madhefinalizohen me financime të terrorizmit. Atokategorizohen si “deklarim i dyshimtë”.

⊗⊗⊗⊗⊗ Të raportojmë pranë DPPPP për rastet e veprimevefinanciare, në cash dhe/osetë transfertave tëfondeve për shumatmbi 20 milionë lekëapo të kundërvlerësnë monedhë të huaj,me anë të “formularit tëraportimit”.

⊗⊗⊗⊗⊗ Të regjistrojmë veprimet përshumat mbi dy milionë lekë osekundërvlerën e tyre në monedhë të huaj, duke kryerprocesin e identifikimit të individit.

⊗⊗⊗⊗⊗ Të regjistrojmë dhe të raportojmë pranë DPPPP, edhenë rastet e veprimeve financiare nën shumat eparashikuara më sipër, kur ka dyshime të bazuara përpastrim parash, me anë të “formularit të sinjalizimit”.

16

ÇFÇFÇFÇFÇFARË DO TË THOARË DO TË THOARË DO TË THOARË DO TË THOARË DO TË THOTË TË NJIHEN KLIENTËT E PËRHERSHËMTË TË NJIHEN KLIENTËT E PËRHERSHËMTË TË NJIHEN KLIENTËT E PËRHERSHËMTË TË NJIHEN KLIENTËT E PËRHERSHËMTË TË NJIHEN KLIENTËT E PËRHERSHËM4.

Të njohësh klientin është jo vetëm detyrim që buron ngaligji, por edhe hapi i parë drejt të qenit i kujdesshëm dhe

vigjilent. Bankat, zyrat e këmbimit valutor dhe subjektet e tjeratë përcaktuara në ligj, duhet që në vijimësi të njohin klientëte tyre. Në këtë mënyrë ato do të jenë në gjendje tëdallojnë apo “të kapin” operacionet e dyshimta.

4.1. IDENTIFIKIMI.

Procesi i njohjes së klientit starton meidentifikimin e tij, që në momentin efillimit të një marrëdhënieje bankë-klient (çelja e një llogarie bankare, enjë depozite etj.).

BANKABANKABANKABANKABANKAT RUT RUT RUT RUT RUAJNË KAJNË KAJNË KAJNË KAJNË KOPJE TË TË GJITHAOPJE TË TË GJITHAOPJE TË TË GJITHAOPJE TË TË GJITHAOPJE TË TË GJITHADOKDOKDOKDOKDOKUMENTEVE DUKE I PËRDITËSUUMENTEVE DUKE I PËRDITËSUUMENTEVE DUKE I PËRDITËSUUMENTEVE DUKE I PËRDITËSUUMENTEVE DUKE I PËRDITËSUAR AAR AAR AAR AAR ATTTTTOOOOO.....

Bankat duhet të bëjnë identifikimin dhe të sigurojnë verifikimetë detyrueshme vetëm mbi bazën e dokumenteve origjinale dhebrenda afatit ligjor të vlefshmërisë së tyre, për klientët, veprimete të cilëve kalojnë shumën dy milionë lekë apo kundërvlerën nëmonedha të huaja.

KUJDES TË NDERUKUJDES TË NDERUKUJDES TË NDERUKUJDES TË NDERUKUJDES TË NDERUAR BANKIERË DHE TË TJERË! IDENTIFIKIMI IAR BANKIERË DHE TË TJERË! IDENTIFIKIMI IAR BANKIERË DHE TË TJERË! IDENTIFIKIMI IAR BANKIERË DHE TË TJERË! IDENTIFIKIMI IAR BANKIERË DHE TË TJERË! IDENTIFIKIMI IKLIENTIT KRKLIENTIT KRKLIENTIT KRKLIENTIT KRKLIENTIT KRYHET EDHE NË RASTET E DYHET EDHE NË RASTET E DYHET EDHE NË RASTET E DYHET EDHE NË RASTET E DYHET EDHE NË RASTET E DYSHIMTYSHIMTYSHIMTYSHIMTYSHIMTA, NDONËSEA, NDONËSEA, NDONËSEA, NDONËSEA, NDONËSESHUMASHUMASHUMASHUMASHUMAT MUND TË JENË NËN KT MUND TË JENË NËN KT MUND TË JENË NËN KT MUND TË JENË NËN KT MUND TË JENË NËN KUFIRIN E MËSIPËRM.UFIRIN E MËSIPËRM.UFIRIN E MËSIPËRM.UFIRIN E MËSIPËRM.UFIRIN E MËSIPËRM.

17

BOBOBOBOBOX 2*: TË IDENTIFIKX 2*: TË IDENTIFIKX 2*: TË IDENTIFIKX 2*: TË IDENTIFIKX 2*: TË IDENTIFIKOSH DO TË THOOSH DO TË THOOSH DO TË THOOSH DO TË THOOSH DO TË THOTË...TË...TË...TË...TË...

⊗⊗⊗⊗⊗ që për personin fizik jotregtar (individ) të kemi të dhënapër: emrin, mbiemrin, datëlindjen, vendlindjen,vendbanimin e përhershëm dhe të përkohshëm, numrindhe llojin e dokumentit zyrtar të identifikimit dhe tëorganit që e ka lëshuar atë, si edhe të gjitha ndryshimet ebëra deri në çastin e kryerjes së veprimit financiar;

⊗⊗⊗⊗⊗ që për personin fizik tregtar të kemi të dhëna për:emrin, mbiemrin, numrin dhe datën e vendimit të gjykatëspër ushtrimin e veprimtarisë tregtare të subjektit, numrindhe datën e lejes së ushtrimit të veprimtarisë nga organettatimore, si edhe të gjitha ndryshimet e bëra deri nëçastin e kryerjes së veprimit financiar;

⊗⊗⊗⊗⊗ që për personin juridik të kemi të dhëna për: emrin,numrin dhe datën e vendimit të gjykatës për regjistrimin siperson juridik, numrin e lejes së ushtrimit të veprimtarisënga organet tatimore, selinë e përhershme dhe tëpërkohshme, natyrën e veprimtarisë tregtare, qëllimin,llojin, datën, shumën dhe llojin e monedhës së veprimitfinanciar, si edhe të gjitha ndryshimet e bëra deri nëçastin e kryerjes së veprimit financiar;

18

4.2. PAS IDENTIFIKIMIT...

Njohja pasurohet përgjatë zhvillimit të marrëdhënies meklientin. Kjo do të thotë që:

⊗⊗⊗⊗⊗ bankat duhet të hartojnë profilin e funksionimit tëllogarisë së klientëve;

⊗⊗⊗⊗⊗ bankat duhet të njohin klientët (aktivitetin profesional,të ardhurat …etj.);

⊗⊗⊗⊗⊗ bankat kështu njohin klientët që përbëjnë një rrezik tëmundshëm apo që mbartin rrezik për shkak tëfunksionit të tyre, të aktivitetit të tyre, të numrit jo tëzakonshëm të llogarive të tyre etj..

⊗⊗⊗⊗⊗ që për përfaqësuesin ligjor të klientit të kemi të dhënapër: emrin, mbiemrin, datëlindjen, vendlindjen, numrin edokumentit zyrtar të identifikimit dhe lëshuesin e këtijdokumenti, aktin e përfaqësimit (prokurën), si edhe tëgjitha ndryshimet e bëra deri në çastin e kryerjes sëveprimit financiar.

*Marrë nga ligji nr. 9084, datë 19.06.2003.

19

NË PROCESIN E NJOHJES DHE TË IDENTIFIKIMITNË PROCESIN E NJOHJES DHE TË IDENTIFIKIMITNË PROCESIN E NJOHJES DHE TË IDENTIFIKIMITNË PROCESIN E NJOHJES DHE TË IDENTIFIKIMITNË PROCESIN E NJOHJES DHE TË IDENTIFIKIMIT, TË JEMI SHUMË, TË JEMI SHUMË, TË JEMI SHUMË, TË JEMI SHUMË, TË JEMI SHUMËTË KTË KTË KTË KTË KUJDESSHËM NDUJDESSHËM NDUJDESSHËM NDUJDESSHËM NDUJDESSHËM NDAJAJAJAJAJ...............

⊗⊗⊗⊗⊗ Shumëllojshmërisë dhe numrit të madh të adresave tëvendbanimeve për një klient, pa arsye të besueshme.

⊗⊗⊗⊗⊗ Mungesës së lidhjeve të dukshme ndërmjet zotëruesitdhe përfaqësuesit ligjor të tij, që i lejohet përdorimiapo kryerja e transaksioneve në llogarinë bankare tëzotërues – klientit të bankës.

⊗⊗⊗⊗⊗ Mospërputhjes së vendndodhjes së një dege apofiliali të firmës me informacionin për adresën e saj nëzyrat qendrore.

⊗⊗⊗⊗⊗ Vendndodhjes jashtë vendit të zyrave qendrore tëndërmarrjes, mbi të gjitha në vende që i përkasin“listës së zezë”.

20

ÇFÇFÇFÇFÇFARË DO TË THOARË DO TË THOARË DO TË THOARË DO TË THOARË DO TË THOTË TË NJIHEN KLIENTËT E RASTËSISHËMTË TË NJIHEN KLIENTËT E RASTËSISHËMTË TË NJIHEN KLIENTËT E RASTËSISHËMTË TË NJIHEN KLIENTËT E RASTËSISHËMTË TË NJIHEN KLIENTËT E RASTËSISHËM5.

Çdo person, joklient i përhershëm bankës apo i degës së saj, i cilikërkon të kryejë një operacion financiar, të tërheqë apo të

vendosë para në llogari, konsiderohet si një klient i rastit.

Një vëmendje e veçantë përqendrohet në rastet eoperacioneve mbi dy milionë lekë apo kundërvlerës së tyre nëmonedha të huaja.

Verifikimet mbi identitetin janë të njëjta si edhe për klientët epërhershëm bankës.

Verifikohet identiteti i klientit me anë të dokumetit përkatësdhe ruhet një kopje e këtij të fundit.

Merret informacion mbi origjinën e shumës së parave.

Për operacione nën dy milionë lekë.

Në mungesë të një dyshimi specifik, procesi i verfikimit nukështë i detyrueshëm.

KKKKKUJDES!UJDES!UJDES!UJDES!UJDES!

MEGJITHAMEGJITHAMEGJITHAMEGJITHAMEGJITHATË, ÇDO BANKIER DUHET TË JETË I KTË, ÇDO BANKIER DUHET TË JETË I KTË, ÇDO BANKIER DUHET TË JETË I KTË, ÇDO BANKIER DUHET TË JETË I KTË, ÇDO BANKIER DUHET TË JETË I KUJDESSHËM NËUJDESSHËM NËUJDESSHËM NËUJDESSHËM NËUJDESSHËM NËMËNYRË QË TË IDENTIFIKMËNYRË QË TË IDENTIFIKMËNYRË QË TË IDENTIFIKMËNYRË QË TË IDENTIFIKMËNYRË QË TË IDENTIFIKOJË KLIENTËT QË KROJË KLIENTËT QË KROJË KLIENTËT QË KROJË KLIENTËT QË KROJË KLIENTËT QË KRYEJNËYEJNËYEJNËYEJNËYEJNËOPERAOPERAOPERAOPERAOPERACIONE TË PËRSËRITURA, TË SHPESHTCIONE TË PËRSËRITURA, TË SHPESHTCIONE TË PËRSËRITURA, TË SHPESHTCIONE TË PËRSËRITURA, TË SHPESHTCIONE TË PËRSËRITURA, TË SHPESHTA DHE QË KAPINA DHE QË KAPINA DHE QË KAPINA DHE QË KAPINA DHE QË KAPINVLERA PRANË KVLERA PRANË KVLERA PRANË KVLERA PRANË KVLERA PRANË KUFIRIT TË MËSIPËRM.UFIRIT TË MËSIPËRM.UFIRIT TË MËSIPËRM.UFIRIT TË MËSIPËRM.UFIRIT TË MËSIPËRM.

21TË KTË KTË KTË KTË KONTROLLONTROLLONTROLLONTROLLONTROLLOHEN OPERAOHEN OPERAOHEN OPERAOHEN OPERAOHEN OPERACIONET FINANCIARE DHECIONET FINANCIARE DHECIONET FINANCIARE DHECIONET FINANCIARE DHECIONET FINANCIARE DHELLLLLLLLLLOGARITË E KLIENTËVEOGARITË E KLIENTËVEOGARITË E KLIENTËVEOGARITË E KLIENTËVEOGARITË E KLIENTËVE6.

Kujdesi i secilit duhet të përqendrohet gjithashtu edhe nësjelljen e klientit.

⊗⊗⊗⊗⊗ Ngurrim për të dhënë informacionin e kërkuar.⊗⊗⊗⊗⊗ Dhënia e informacioneve joreale dhe të atyre që janë

të vështira për t’u verifikuar.⊗⊗⊗⊗⊗ Kryerja e operacioneve/transaksioneve me vende të

klasifikuara me rrezik për fenomenin e pastrimit tëparave.

6.1. OPERACIONE NË CASH

⊗⊗⊗⊗⊗ Depozitime/ tërheqje në shuma që nuk përputhen meaktivitetin ekonomik dhe me të ardhurat prej tij.

⊗⊗⊗⊗⊗ Këmbime të prerjeve të monedhave dhe tëkartëmonedhave.

⊗⊗⊗⊗⊗ Depozitime të shumta në shuma të vogla, që vijnë pasnjë derdhjeje nga një llogari bankare jashtë vendit.

⊗⊗⊗⊗⊗ Depozitime të shumta në shuma të vogla, që vijojnë mëpas me nje derdhje në një llogari bankare jashtë vendit.

KUSHTKUSHTKUSHTKUSHTKUSHTOJINI SHUMË RËNDËSI OPERAOJINI SHUMË RËNDËSI OPERAOJINI SHUMË RËNDËSI OPERAOJINI SHUMË RËNDËSI OPERAOJINI SHUMË RËNDËSI OPERACIONEVE TË MËPOSHTMECIONEVE TË MËPOSHTMECIONEVE TË MËPOSHTMECIONEVE TË MËPOSHTMECIONEVE TË MËPOSHTME.....

POR KPOR KPOR KPOR KPOR KUJDES!UJDES!UJDES!UJDES!UJDES!

KJO LISTË NUK PËRFSHIN TË GJITHA OPERAKJO LISTË NUK PËRFSHIN TË GJITHA OPERAKJO LISTË NUK PËRFSHIN TË GJITHA OPERAKJO LISTË NUK PËRFSHIN TË GJITHA OPERAKJO LISTË NUK PËRFSHIN TË GJITHA OPERACIONET NDCIONET NDCIONET NDCIONET NDCIONET NDAJ TËAJ TËAJ TËAJ TËAJ TËCILACILACILACILACILAVE DUHET TË JEMI VIGJILENTË.VE DUHET TË JEMI VIGJILENTË.VE DUHET TË JEMI VIGJILENTË.VE DUHET TË JEMI VIGJILENTË.VE DUHET TË JEMI VIGJILENTË.

22

6.2. VEPRIME NË LLOGARI BANKARE.

⊗⊗⊗⊗⊗ Kryerja e një derdhjeje apo transferim parash nga njëllogari në një tjetër dhe që pasohen nga operacionetë shumta depozitimesh.

⊗⊗⊗⊗⊗ Kryerja e transfertave ndërkombëtare, sidomos mevendet që janë klasifikuar me rrezik të lartë përsa itakon pastrimit të parave dhe / ose që nuk bëhet gjëtjetër veçse njëfarë “tranziti” i llogarive.

⊗⊗⊗⊗⊗ Kryerja e operacioneve, vëllimi dhe natyra e të cilave nukpërputhen me aktivitetin dhe me të ardhurat që njihen.

⊗⊗⊗⊗⊗ Kryerja e operacione të pazakonta për nga shumadhe për nga lloji.

KKKKKUJDES! PËR TRANSAKSIONE ME SHUMA MË TË LARUJDES! PËR TRANSAKSIONE ME SHUMA MË TË LARUJDES! PËR TRANSAKSIONE ME SHUMA MË TË LARUJDES! PËR TRANSAKSIONE ME SHUMA MË TË LARUJDES! PËR TRANSAKSIONE ME SHUMA MË TË LARTTTTTA SE 20A SE 20A SE 20A SE 20A SE 20MILIONË LEKË APO KMILIONË LEKË APO KMILIONË LEKË APO KMILIONË LEKË APO KMILIONË LEKË APO KUNDËRVLERËN NË MONEDHA TË HUUNDËRVLERËN NË MONEDHA TË HUUNDËRVLERËN NË MONEDHA TË HUUNDËRVLERËN NË MONEDHA TË HUUNDËRVLERËN NË MONEDHA TË HUAJA,AJA,AJA,AJA,AJA,BANKABANKABANKABANKABANKAT JANË TË DETYRUT JANË TË DETYRUT JANË TË DETYRUT JANË TË DETYRUT JANË TË DETYRUARA TË RAPORARA TË RAPORARA TË RAPORARA TË RAPORARA TË RAPORTTTTTOJNË DPPPPOJNË DPPPPOJNË DPPPPOJNË DPPPPOJNË DPPPP.....

6.3. VEPRIME NË LETRA ME VLERË.

⊗⊗⊗⊗⊗ Portofol që nuk përputhet me të ardhurat e njohuraose me aktivitin ekonomik.

⊗⊗⊗⊗⊗ Letra me vlerë të përftuara nga operacione financiareqë e kanë origjinën nga vende me rrezik të lartë përpastrimin e parave.

⊗⊗⊗⊗⊗ Operacione në shuma të mëdha, me letra me vlerë të

23

kuotuara ose jo jashtë vendit apo, në përgjithësi, çdolloj operacioni me letra me vlerë që mund tëkonsiderohet si i të pazakontë.

⊗⊗⊗⊗⊗ Letra me vlerë të depozituara si garanci për llogari tëtë tretëve që nuk janë klientë të bankës.

6.4. VEPRIME TË KRYERA NGA BANKAT.

⊗⊗⊗⊗⊗ Tërheqje, zhvendosje ose derdhje në shuma të mëdhaapo jo të zakonshme.

⊗⊗⊗⊗⊗ Veprime depozitimi ose transferta tepër të veçantaapo të pazakonta.

⊗⊗⊗⊗⊗ Depozitime, derdhje apo në përgjithësi, transferta qëe kanë origjinën/ destinacionin nga/drejt vendet/veme rrezik të lartë për pastrimin e parave.

⊗⊗⊗⊗⊗ Dhurues apo përfitues të shumave të paidentifikuara.

6.5. OPERACIONE NDËRKOMBËTARE.

⊗⊗⊗⊗⊗ Operacione me korrespondentë të vendosur nëvende me rrezik të lartë për pastrimin e parave.

⊗⊗⊗⊗⊗ Operacione me vende ku klienti i bankës nuk kaaktivitet të njohur.

⊗⊗⊗⊗⊗ Çeqe të xhiruara në llogari të institucioneve financiarejobanka.

24

TË JAPIM ALARMINTË JAPIM ALARMINTË JAPIM ALARMINTË JAPIM ALARMINTË JAPIM ALARMIN7.

Për të dhënë alarmin në rastet epërmendura më lart apo edhe të tjera që nuk i kemi

listuar ndiqet rruga hierarkike.

Që në momentin e dyshimit të parë, agjenti bankar, vë nëdijeni eprorin e drejtpërdrejtë. Nëse dyshimi vlerësohet serioz,ky i fundit njofton instancat më të larta për t’ia kaluar çështjenpër verifikim organeve kompetente. Kjomund të sjellë edhe pezullimin epërkohshëm të kryerjes së operacionit(transaksionit), nëse ai është në proces.Ligji parashikon një pezullim për jo mëshumë se 72 orë, kohë gjatë së cilësbëhen verifikimet e nevojshme.

Si përcillet alarmi?

Nëse kemi raste të dyshimta, të vëna re gjatë punës ngabankieri i bankës “B” apo agjenti i zyrës së këmbimit valutor“Z”, atëherë ata vënë në dijeni eprorët e tyre, të cilëtpërcjellin dyshimin deri tek drejtorët apo administratorëtrespektivë, nëpërmjet personelit të specializuar për këtëqëllim. Nëse rasti vlerësohet serioz nga këta të fundit, vijohetme sinjalizimin apo edhe me raportimin e DPPPP. Kjo strukturëkryen gjithë verifikimet e mundshme.

25

MOS HARRONI!MOS HARRONI!MOS HARRONI!MOS HARRONI!MOS HARRONI!

Banka “B”, zyra e këmbimit valutor “Z”, por edhe Banka eShqipërisë nuk janë të çliruara plotësisht nga procesi imonitorimit të kujdesshëm të rasteve të dyshimta. Ato duhenkonsideruar në proces, deri në momentin që DPPPP, ivlerëson të tilla.

KUJDES! ËSHTË E DOMOSDOSHME QË RASTET E DKUJDES! ËSHTË E DOMOSDOSHME QË RASTET E DKUJDES! ËSHTË E DOMOSDOSHME QË RASTET E DKUJDES! ËSHTË E DOMOSDOSHME QË RASTET E DKUJDES! ËSHTË E DOMOSDOSHME QË RASTET E DYSHIMIT TËYSHIMIT TËYSHIMIT TËYSHIMIT TËYSHIMIT TËMOS NËNVLERËSOHEN DHE TË MOS HUMBET KMOS NËNVLERËSOHEN DHE TË MOS HUMBET KMOS NËNVLERËSOHEN DHE TË MOS HUMBET KMOS NËNVLERËSOHEN DHE TË MOS HUMBET KMOS NËNVLERËSOHEN DHE TË MOS HUMBET KOHË PËROHË PËROHË PËROHË PËROHË PËRDHËNIEN E ALARMIT!DHËNIEN E ALARMIT!DHËNIEN E ALARMIT!DHËNIEN E ALARMIT!DHËNIEN E ALARMIT!

KUJDES! RUKUJDES! RUKUJDES! RUKUJDES! RUKUJDES! RUAJTJA E KAJTJA E KAJTJA E KAJTJA E KAJTJA E KONFIDENCIALITETIT TË INFORMAONFIDENCIALITETIT TË INFORMAONFIDENCIALITETIT TË INFORMAONFIDENCIALITETIT TË INFORMAONFIDENCIALITETIT TË INFORMACIONITCIONITCIONITCIONITCIONITNË RASTIN E LNË RASTIN E LNË RASTIN E LNË RASTIN E LNË RASTIN E LUFTËS KUFTËS KUFTËS KUFTËS KUFTËS KUNDËR PUNDËR PUNDËR PUNDËR PUNDËR PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PARAARAARAARAARAVEVEVEVEVE, NË TË, NË TË, NË TË, NË TË, NË TËGJITHA HALLKAGJITHA HALLKAGJITHA HALLKAGJITHA HALLKAGJITHA HALLKATTTTT, ËSHTË DETYRË E TË GJITHËVE, ËSHTË DETYRË E TË GJITHËVE, ËSHTË DETYRË E TË GJITHËVE, ËSHTË DETYRË E TË GJITHËVE, ËSHTË DETYRË E TË GJITHËVE.....

26

TË IDENTIFIKTË IDENTIFIKTË IDENTIFIKTË IDENTIFIKTË IDENTIFIKOJMË PRAKOJMË PRAKOJMË PRAKOJMË PRAKOJMË PRAKTIKATIKATIKATIKATIKAT E PT E PT E PT E PT E PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PARAARAARAARAARAVEVEVEVEVE8.

Specialistët në përgjithësi dallojnë tre etapa:

8.1. INVESTIMI

Hyrja e fondeve në sistemin bankar. Ndër praktikat më tëndeshura përmenden:

⊗⊗⊗⊗⊗ Depozitimi i shumave të parave në llogari bankare.⊗⊗⊗⊗⊗ Përfitimi apo marrja e shumave të

parave nëpërmjet çeqeve.⊗⊗⊗⊗⊗ Përdorimi i çeqeve të kazinove dhe i

atyre të lojrave të fatit.

8.2. RIGRUMBULLIMI

Konvertimi ose zhvendosja e fondeve.

⊗⊗⊗⊗⊗ Fraksionimi dhe më pas rigrupimi iderdhjeve apo edhe i pagesave.

⊗⊗⊗⊗⊗ Vijimi me operacione financiare që“maskojnë” origjinën mashtruese tëfondeve (fatura të rreme, kthim ihuave “fiktive” etj.).

⊗⊗⊗⊗⊗ Blerje dhe rishitje e të mirave apo epasurive.

⊗⊗⊗⊗⊗ Transferta të fondevendërkombëtare.

27

VENDET QË NUK ZBAVENDET QË NUK ZBAVENDET QË NUK ZBAVENDET QË NUK ZBAVENDET QË NUK ZBATTTTTOJNË RREGULLAOJNË RREGULLAOJNË RREGULLAOJNË RREGULLAOJNË RREGULLAT E SISTEMIT BANKART E SISTEMIT BANKART E SISTEMIT BANKART E SISTEMIT BANKART E SISTEMIT BANKARSIPSIPSIPSIPSIPAS STAS STAS STAS STAS STANDANDANDANDANDARDEVE NDËRKARDEVE NDËRKARDEVE NDËRKARDEVE NDËRKARDEVE NDËRKOMBËTOMBËTOMBËTOMBËTOMBËTARE SI EDHE AARE SI EDHE AARE SI EDHE AARE SI EDHE AARE SI EDHE ATTTTTO QË NUKO QË NUKO QË NUKO QË NUKO QË NUKBASHKËPUNOJNË ME VENDET E TJERA, PËRBËJNË ZONA, TËBASHKËPUNOJNË ME VENDET E TJERA, PËRBËJNË ZONA, TËBASHKËPUNOJNË ME VENDET E TJERA, PËRBËJNË ZONA, TËBASHKËPUNOJNË ME VENDET E TJERA, PËRBËJNË ZONA, TËBASHKËPUNOJNË ME VENDET E TJERA, PËRBËJNË ZONA, TËCILËSUCILËSUCILËSUCILËSUCILËSUARA “SI QARKARA “SI QARKARA “SI QARKARA “SI QARKARA “SI QARKULLULLULLULLULLUESE TË PUESE TË PUESE TË PUESE TË PUESE TË PARAARAARAARAARAVE TË PISTVE TË PISTVE TË PISTVE TË PISTVE TË PISTAAAAA”. KËT”. KËT”. KËT”. KËT”. KËTO VENDEO VENDEO VENDEO VENDEO VENDEFIGUROJNË NË “LISTËN E ZEZË”, TË PUBLIKFIGUROJNË NË “LISTËN E ZEZË”, TË PUBLIKFIGUROJNË NË “LISTËN E ZEZË”, TË PUBLIKFIGUROJNË NË “LISTËN E ZEZË”, TË PUBLIKFIGUROJNË NË “LISTËN E ZEZË”, TË PUBLIKUUUUUAR NGA NJËAR NGA NJËAR NGA NJËAR NGA NJËAR NGA NJËORGANIZAORGANIZAORGANIZAORGANIZAORGANIZATË NDËRKTË NDËRKTË NDËRKTË NDËRKTË NDËRKOMBËTOMBËTOMBËTOMBËTOMBËTARE E SPECIALIZUARE E SPECIALIZUARE E SPECIALIZUARE E SPECIALIZUARE E SPECIALIZUAR, GAFI (GRUPI IAR, GAFI (GRUPI IAR, GAFI (GRUPI IAR, GAFI (GRUPI IAR, GAFI (GRUPI IVEPRIMTVEPRIMTVEPRIMTVEPRIMTVEPRIMTARISË FINANCIARE PËR PARISË FINANCIARE PËR PARISË FINANCIARE PËR PARISË FINANCIARE PËR PARISË FINANCIARE PËR PASTRIMIN E KAPITASTRIMIN E KAPITASTRIMIN E KAPITASTRIMIN E KAPITASTRIMIN E KAPITALEVE).ALEVE).ALEVE).ALEVE).ALEVE).

8.3. INTEGRIMI

Riintegrimi i shumave të paravetë pastruara në aktivitetinformal apo ligjor të ekonomisë.

⊗⊗⊗⊗⊗ Investimi në prona tëpaluajtshme.

⊗⊗⊗⊗⊗ Krijimi dhe riblerja endërmarrjeve.

⊗⊗⊗⊗⊗ Investimet nëbursë.

28

KAKAKAKAKATËR SHEMBUJ TË PRAKTËR SHEMBUJ TË PRAKTËR SHEMBUJ TË PRAKTËR SHEMBUJ TË PRAKTËR SHEMBUJ TË PRAKTIKATIKATIKATIKATIKAVE TË PVE TË PVE TË PVE TË PVE TË PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PASTRIMIT TË PARAARAARAARAARAVEVEVEVEVE9.9.1. RIGRUMBULLIMI I PARAVE.

Parimi i rigrumbullimit konsiston në çeljen e llogarivedepozituese të shumta, ku përgjithësisht depozitohen

shuma parash pranë kufirit, përtej të cilit lind detyrimi iregjistrimit të operacionit financiar. Për të kryer këtë veprim“pastruesi i parave”, zgjedh individë, kuptohet, “jo tëdyshimtë”. Në dukje, janë këta individë që kryejnëoperacione financiare në llogaritë e shumta të çelura mëparë në emër të tyre.

Më pas paratë, grumbullohen jashtë vendit, në një llogari, leta quajmë “qendrore”, nëpërmjet veprimeve të derdhjes ngallogaritë e shumta drejt kësaj të fundit.

9.2. OPERACIONET ME LETRA ME VLERË.

Instrumentet financiare, aksione ose obligacione, e bëjnë disimë të vështirë identifikimin e zotëruesve të tyre dhe ndjekjene transfertave prej tyre. Ato pra, mund të përdoren nga“pastruesit e parave”, për të fshehur pronarët e vërtetë tëenteve të ndryshme që marrin pjesë në rrjetin e pastrimit tëkapitaleve ose më mirë thënë, për të ndërlikuar dhe për tëbërë më kompleks, rrjetin e qarkullimit financiar të pastrimittë parave.

29

9.3. LIDHJET E KORRESPONDENTËVE.

GAFI na sjell rastin e mëposhtëm të pastrimit të parave:

⊗⊗⊗⊗⊗ banka “B”, kryen shërbime për bankën “F”, dukemenduar se ligjërisht i kryen shërbime njëkorrespondenti bankar të bankës “C”. Mirëpo banka“F” është një bankë fiktive dhe e paregjistruar, por qëushtron aktivitetin e saj në shtetin “S”, shtet që figuronnë “listën e zezë” të GAFI-t.

⊗⊗⊗⊗⊗ në bankën “F” janë regjistruar depozitime të shumavetë mëdha, rreth 19 milionë lekë (apo edhe tëkonvertuara në monedha të huaja), që janë rezultat iaktiviteteve të ndryshme “mashtruese”. Banka “F” i kadepozituar dhe i ka transferuar këto të fundit nëllogarinë e korrespondentit bankar të bankës “C”,tashmë të çelur në bankën “B”.

9.4. FINANCIMI I TERRORIZMIT.

Ndërsa organizatat kriminale financohen nga burime tëpaligjshme, rrjetet terroriste, në të shumtën e rasteve janë tëfinancuara nga burime të ligjshme. Në pjesën më të madhetë rasteve, rrjetet terroriste, e motivojnë kërkimin dhembledhjen e fondeve, nën petkun e kryerjes së veprave të

30

bamirësisë. Duket mëse logjik që financimi i bërë nga burimetë tilla të ligjshme nuk ka nevojë të kalojë nëpër kanalet epastrimit të parave, ndërkohë që kjo rrugë i shërben gjithnjë emë shumë grupeve terroriste për të fshehur lidhjet realendërmjet terrorizmit dhe burimeve të tyre të financimit.

GAFI, ka hetuar me kujdes dhe ka konkluduar se organizatatterroriste përdorin shpesh të njëjtat metoda si edhe grupetkriminale, për të pastruar paratë dhe kapitalet e tyre.

31

TTTTTest 1:est 1:est 1:est 1:est 1: 10 pyetje të shpejta për pastrimin e parave

A E DINI SE?A E DINI SE?A E DINI SE?A E DINI SE?A E DINI SE?

Pyetja 1:Pyetja 1:Pyetja 1:Pyetja 1:Pyetja 1: T’i krijosh lehtësi, qoftë edhe në rrugë të tërthorta,një operacioni të pastrimit të parave, për shembull dukemarrë pjesë në investimin e shumave të paligjshme, përbënnjë veprim apo akt të pastrimit të parave?

PO apo JO

Pyetja 2:Pyetja 2:Pyetja 2:Pyetja 2:Pyetja 2: Në rastin e pjesëmarrjes në dukje në një operaciontë pastrimit të parave, vetëm Banka e Shqipërisë si autoritetmbikëqyrës i sistemit bankar, mban përgjegjësi?

PO apo JO

Pyetja 3:Pyetja 3:Pyetja 3:Pyetja 3:Pyetja 3: Cili është afati kohor kufi për ruajtjen edokumenteve justifikuese për individë që kryejnë veprime mebankat apo me zyrat e këmbimit valutor dhe që janëregjistruar për shkak të veprimit të kryer?

a) Deri në 1 vit.b) Deri në 4 vjet.c) Deri në 5 vjet.d) Mbi 10 vjet.

DY TESTE ÇLDY TESTE ÇLDY TESTE ÇLDY TESTE ÇLDY TESTE ÇLODHËSEODHËSEODHËSEODHËSEODHËSE10.

32

Pyetja 4:Pyetja 4:Pyetja 4:Pyetja 4:Pyetja 4: Cili është kufiri i shumës (në lekë apo nëkundërvlerën në monedha të huaja) për të cilën duhet tëkërkohet identifikimi dhe regjistrimi i klientit për një veprimfinanciar?

a) Mbi 1.5 milionë lekë.b) Mbi 2 milionë lekë.c) Mbi 5 milionë lekë.d) Mbi 10 milionë lekë.

Pyetja 5:Pyetja 5:Pyetja 5:Pyetja 5:Pyetja 5: Mbi cilën shumë transaksioni (në lekë apo nëkundërvlerën në monedha të huaja), banka duhet të plotësojëformularin e raportimit dhe të raportojë pranë strukturëspërgjegjëse për luftën kundër pastrimit të parave (DPPPP)?

a) Mbi 17 milionë lekë.b) Mbi 20 milionë lekë.c) Mbi 30 milionë lekë.d) Mbi 100 milionë lekë.

Pyetja 6:Pyetja 6:Pyetja 6:Pyetja 6:Pyetja 6: Në raste dyshimi, edhe nëse shumat janë më tëvogla se kufijtë e parashikuar në ligj për regjistrim dhe përraportim pranë DPPPP, a duhet të sinjalizohet DPPPP?

PO apo JO

33

Pyetja 7:Pyetja 7:Pyetja 7:Pyetja 7:Pyetja 7: Në raste dyshimesh dhe raportimesh njoftohetDPPPP:

a) Drejtpërdrejt nga bankieri apo nga agjenti i zyrës sëkëmbimit valutor.

b) Duke ndjekur hierarkinë.c) Nuk ka ndonjë rregull.

Pyetja 8:Pyetja 8:Pyetja 8:Pyetja 8:Pyetja 8: Për sa kohë mund të pezullohet një operacionfinanciar për arsye verifikimesh të nevojshme?

a) Deri në 8 orë.b) Deri në 24 orë.c) Deri në 48 orë.d) Deri në 72 orë.e) Mbi 72 orë.

Pyetja 9:Pyetja 9:Pyetja 9:Pyetja 9:Pyetja 9: DPPPP do të thotë:

a) Drejtoria e Përgjithshme e Punës për Pastrimin eParave?

b) Dretjoria e Përgjithshme për Pastrimin e Parave tëPista?

c) Drejtoria e Përgjithshme për Parandalimin e Pastrimittë Parave?

d) Dora e Popullit për Pastrimin e Parave të Pista?

34

Pyetja 10:Pyetja 10:Pyetja 10:Pyetja 10:Pyetja 10: DPPPP, bashkëpunon me institucione:

a) Kombëtare.b) Ndërkombëtare.c) Me të dy.

Përgjigjet:Përgjigjet:Përgjigjet:Përgjigjet:Përgjigjet:

Pyetja 1:Pyetja 1:Pyetja 1:Pyetja 1:Pyetja 1: POPOPOPOPOPyetja 2:Pyetja 2:Pyetja 2:Pyetja 2:Pyetja 2: JOJOJOJOJOPyetja 3:Pyetja 3:Pyetja 3:Pyetja 3:Pyetja 3: cccccPyetja 4:Pyetja 4:Pyetja 4:Pyetja 4:Pyetja 4: bbbbbPyetja 5:Pyetja 5:Pyetja 5:Pyetja 5:Pyetja 5: bbbbbPyetja 6:Pyetja 6:Pyetja 6:Pyetja 6:Pyetja 6: POPOPOPOPOPyetja 7:Pyetja 7:Pyetja 7:Pyetja 7:Pyetja 7: bbbbbPyetja 8:Pyetja 8:Pyetja 8:Pyetja 8:Pyetja 8: dddddPyetja 9:Pyetja 9:Pyetja 9:Pyetja 9:Pyetja 9: cccccPyetja 10:Pyetja 10:Pyetja 10:Pyetja 10:Pyetja 10: ccccc

35

TTTTTest 2:est 2:est 2:est 2:est 2: 5 raste për të gjykuar

A DUHET TË JEPET ALARMI?A DUHET TË JEPET ALARMI?A DUHET TË JEPET ALARMI?A DUHET TË JEPET ALARMI?A DUHET TË JEPET ALARMI?

RRRRRasti 1:asti 1:asti 1:asti 1:asti 1: Zoti “A...”, administrator i një firme të tregtisë meshumicë, kryen derdhje në shuma të mëdha, duke deklaruarse ato rrjedhin nga blerje të kryera nga tregtarë të huaj.

Alarm?PO apo JO

RRRRRasti 2:asti 2:asti 2:asti 2:asti 2: Zoti “B...”, me profesion elektricist, merr një shumëparash prej afro 60 mijë dollarësh amerikanë nga një bankëqë ndodhet në Kolumbi.

Alarm?PO apo JO

RRRRRasti 3:asti 3:asti 3:asti 3:asti 3: Zotit “C...”, student dhe gjithmonë në vështirësifinanciare, më në fund i janë depozituar prej mëse dy javësh,në llogarinë e tij bankare jo pak, por 7 mijë euro. Aikëshillohet me bankierin e tij, sesi mund t’i investojë ato.

Alarm?PO apo JO

RRRRRasti 4:asti 4:asti 4:asti 4:asti 4: Zonja “D...”, e bija e një klienti të besueshëm dhe tëhershëm të bankës, punon në një librari dhe të gjithë e njohin

36

shumë mirë. Një ditë ajo depoziton një shumë prej 10 mijëeurosh. Znj. “D...” pohon se ka shitur mobiljet antike qëgjyshja e saj ia kishte lënë trashëgim.

Alarm?PO apo JO

RRRRRasti 5:asti 5:asti 5:asti 5:asti 5: Në llogarinë bankare të klientit “E...”, në bankën“B...”, në Elbasan, në hapësirën kohore të dy muajve, janëkryer 6 derdhje me origjinë nga vende të ndryshme qëmbartin rrezik për pastrimin e parave. Shuma totale etranfertave rezulton rreth 19.5 milionë lekë; një javë pastransfertës së gjashtë, pra pas të fundit, llogaria ështëdebituar në shumën prej 19.5 milionë lekësh, në kredi të njëbanke tjetër në Tiranë.

Alarm?PO apo JO

Përgjigjet:Përgjigjet:Përgjigjet:Përgjigjet:Përgjigjet:

RRRRRasti 1:asti 1:asti 1:asti 1:asti 1: POPOPOPOPORRRRRasti 2:asti 2:asti 2:asti 2:asti 2: POPOPOPOPORRRRRasti 3:asti 3:asti 3:asti 3:asti 3: POPOPOPOPORRRRRasti 4:asti 4:asti 4:asti 4:asti 4: JOJOJOJOJORRRRRasti 5:asti 5:asti 5:asti 5:asti 5: POPOPOPOPO

37

38

Botuar nga: Banka e Shqipërisë, Sheshi “Skënderbej”, Nr.1,Tiranë.

Tel: (355) 4 222230; 235568; 235569.Faks: (355) 4 223558.

e-mail: public@bankofalbania.orghttp: //www.bankofalbania.org

Shtypur në Shtypshkronjën e Bankës së Shqipërisë.Tirazhi: 1000 kopje.