2
!= tf]lsPsf e"–kl/lwx?df h}ljs ljljwtfdf x'g] hf]lvd Go"gLs/0f ug]{ o; p2]Zo cGtu{t xl/of] jgn] lgDg sfo{x? ug]{ 5 M clt b'n{e tyf ;+s6fkGg cj:yfdf /x]sf jGohGt'x?sf] rf]/L lzsf/ tyf cj}w Jofkf/sf sf/0f kl//x]sf] vt/fnfO{ Go"gLs/0f ug]{, dxTjk"0f{ h}ljsdfu{x? -jg÷hn_, jGohGt'sf jf;:yfg tyf kfl/l:yltsLo k|0ffnLx?sf] klxrfg u/L ltgLx?df kl//x]sf] dfgjLorfk tyf hnjfo' kl/jt{gsf sf/0f cfO{kg]{ ;+efljt vt/fnfO{ ;xefuLtfd"ns PsLs[t ;+/If0f / ljsf; sfo{qmdsf dfWodaf6 ;Daf]wg ug]{, k|fs[lts >f]t Joj:yfkgdf s[oflzn ;d'xx?df ;'zf;gsf] ljsf; tyf ;'b[9Ls/0f u/L ;+/If0f tyf Joj:yfkg sfo{df ;/Ls u/fpg], k|fs[lts >f]tdf cfwfl/t bLuf] cfocfh{gsf pkfox? klxrfg u/L jgdf cfl>t ul/j, ljkGg tyf l;dfGts[t ;d'bfox?sf] hLjg:t/ psf:g], h}ljs ljljwtf ;+/If0f sfo{;Fu ;+jlGwt sfg"g, gLlt–lgodx?nfO{ kl/dfh{g u/L ;do;fk]If -;+/If0f d}qL, ;dfj];L tyf u/Ljd'vL_ jgfpg g]kfn ;/sf/nfO{ ;xof]u ug]{ . @= k|efjsf/L / lbuf] e"–kl/lw Joj:yfkg d"ntM jgkm8f+gL / jg ljgf;sf] dfWodaf6 x'g] xl/tu[x UofF; pT;h{g Go"gLs/0f sfo{ ;+rfng ug{ cfjZos Ifdtf / ;+/rgfsf] ljsf; ug]{ o; p2]Zo cGtu{t of] sfo{qmdn] lgDg sfo{x? ug]{ 5 M jg ljgf; tyf jgsf] Iflos/0f Go"g ug{ -REDD+_ sf] nflu cfjZos gLlt tyf /0fgLlt th'df{ Pjd\ sfof{Gjogdf ;xof]u k'¥ofpg,] xl/tu[x UofF;sf] cg'udg / nfesf] ;dfg'kflts ljt/0fsf] nflu cfjZos Ifdtf ljsf; ug]{, jg ljgf; / jgsf] Iflos/0fsf sf/s tTjx?sf] klxrfg ug]{ / ;f] sf] k|efj Go"gLs/0f ug,]{ sfj{g tyf cGo kfl/l:yltsLo ;]jfsf] e'Qmflg k2tLsf] ljsf; Pjd\ k/LIf0fug]{ . #= nlIft dfgj ;d'bfo tyf kfl/l:yltsLo k|0ffnLx?df hnjfo' kl/jt{gsf gsf/fTds k|efjnfO{ ;fdgf ug]{ Ifdtfdf a[4L ug]{ o; p2]Zo cGtu{t of] sfo{qmdn] lgDg sfo{x? ug]{ 5 M hnjfo' kl/jt{g ;+jGwL ;r]tgf clej[l4 ug]{, ;fd'bflos cg's"ng of]hgf th"df{ ug{ cfjZos t/Lsf tyf ljwLx?sf] k/LIf0f u/L sfof{Gjog ug]{, ;fd'bflos cg's"ng of]hgfsf] cg'udg / d"NofÍsg t/Lsf tyf ljwLsf] k/LIf0f tyf sfof{Gjog ug]{, hnjfo' kl/jt{g ;+jGwL gLlt lgodx?sf] cWoog, ljZn]if0f tyf sfof{Gjog ug{ ;xof]u ug]{ . xl/of] jgn] oL sfo{qmdsf ;fy;fy} tn pNn]lvt lqmofsnfknfO{ klg pRr k|fyfldstf lbPsf] 5 M cg'udg tyf d"NofÍg xl/of] jg sfo{qmd ;Fu ;+jlGwt ultljlw tyf k|lqmofx?nfO{ kl/0ffdd'vL agfpg cg'udg tyf d"NofÍg OsfO{sf] Joj:yf u/LPsf] 5 . o; OsfO{n] tYof+s Joj:yfkg, cWoog, cg';Gwfg, sfo{qmd k|ult, l;sfO{, ;kmntf / pko'Qm cEof;x?sf] clen]vLs/0f tyf k|;f/ ug]{ 5 . o; OsfO{n] sfo{qmd ;Fu ;+jlGwt ljleGg tYof+s tyf ;"rgf k|jfx u/L Joj:yfkgnfO{ e/kbf]{ lg0f{o lng d2t k'¥ofpb5 . n+}lus ;dfgtf / ;fdflhs ;dfj]l;s/0fsf nflu xl/of] jg sfo{qmdn] lgDg sfo{x? ug]{ 5 . dlxnf, blnt, ul/j, hghftL / lk5l8Psf ;d'xnfO{ g]t[Tj / Jo:yfkgdf ;+nUg u/fO{ lg0f{o k|lqmofdf cy{k"0f{ ;xefuLtf u/fpg], nfesf] ;dfg'kflts ljt/0f / cg'udg u/L nlIft ju{nfO{ ;fj{hlgs ;'gjfO{ / k/LIf0f dfk{mt hfgsf/L u/fpg], ljleGg txsf] gLlt lgdf{0f cg'udg / d"NofÍgdf n}lus ;dfgtf tyf ;fdflhs ;dfj]l;s/0fsf nflu r]tgf clea[4L u/fpg] . xl/of] jg sfo{qmdn] nlIft ;d'bfo / JolQmx?sf] lhljsf]kfh{gdf ;xof]u ug]{ 5 . jghGo j:t'x?sf] ;+sng, d"No z[+vnf ljZn]if0f, bLuf] pkof]u Joj:yfkg, n3' C0f Joj:yfkg, n3' pBddf ;xof]u k'¥ofpg], uf|ld0f ko{6g / jGo hGt' ;+/If0f jfkt k|fKt x'g] nfef+z ljt/0fsf] Joj:yfkg ug]{, jftfj/0fLo ;]jf jfkt k|fKt e'Qmflgsf] ljt/0f Joj:yf ug]{, hnjfo' kl/jt{gsf] gsf/fTds c;/ Go"lgs/0f ug{ agfO{g] ;fd'bflos cg's"ng sfo{qmdaf6 k|fKt x'g] nfesf] ljt/0f Joj:yfkg ug]{ . sfo{qmdsf p2]Zox? æxl/of] jg sfo{qmd cd]l/sL hgtfåf/f cd]l/sL ljsf; lgof]u -o'P;P8_ sf] dfWodaf6 k|bfg ul/Psf] pbf/ ;xof]uaf6 ;Dej ePsf] xf] . o;df pNn]lvt ljifoj:t' xl/of] jg sfo{qmdsf] lhDd]jf/L xf] / o;n] o'P;P8 tyf cd]l/sL ;/sf/sf] wf/0ff k|ltlglwTj u/]sf] dflgg] 5}g .Æ xl/of] jg 8An' 8An' Pkm g]kfn kf]= a= g+= &^^) afn'jf6f/, sf7df8f}+ g]kfn kmf]g M (&& ! $$#$*@) km\ofS; M (&& ! $$#*$%* O{–d]n M [email protected] j]e;fO6 M www.wwfnepal.org © Gerald S. Cubitt / WWF - Canon

;fd'bflos cg'sng of]hgf thdf{ ug{ cfjZos t/Lsf tyf ljwLx?sf]d2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/hbp_final_nepali_2.pdf · != tf]lsPsf e""–kl/lwx?df h}ljs ljljwtfdf x''g] hf]lvd

  • Upload
    others

  • View
    6

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ;fd'bflos cg'sng of]hgf thdf{ ug{ cfjZos t/Lsf tyf ljwLx?sf]d2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/hbp_final_nepali_2.pdf · != tf]lsPsf e""–kl/lwx?df h}ljs ljljwtfdf x''g] hf]lvd

!= tf]lsPsf e""–kl/lwx?df h}ljs ljljwtfdf x''g] hf]lvd Go"gLs/0f ug]{

o; p2]Zo cGtu{t xl/of] jgn] lgDg sfo{x? ug]{ 5 M clt b''n{e tyf ;+s6fkGg cj:yfdf /x]sf jGohGt''x?sf] rf]/L

lzsf/ tyf cj}w Jofkf/sf sf/0f kl//x]sf] vt/fnfO{ Go"gLs/0f ug]{,

dxTjk""0f{ h}ljsdfu{x? -jg÷hn_, jGohGt'sf jf;:yfg tyf kfl/l:yltsLo k|0ffnLx?sf] klxrfg u/L ltgLx?df kl//x]sf]

dfgjLorfk tyf hnjfo'' kl/jt{gsf sf/0f cfO{kg]{ ;+efljt vt/fnfO{ ;xefuLtfd"ns PsLs[t ;+/If0f / ljsf; sfo{qmdsf dfWodaf6 ;Daf]wg ug]{,

k|fs[lts >f]t Joj:yfkgdf s[oflzn ;d''xx?df ;''zf;gsf] ljsf; tyf ;''b[9Ls/0f u/L ;+/If0f tyf Joj:yfkg sfo{df ;/Ls u/fpg],

k|fs[lts >f]tdf cfwfl/t bLuf] cfocfh{gsf pkfox? klxrfg u/L jgdf cfl>t ul/j, ljkGg tyf l;dfGts[t ;d''bfox?sf] hLjg:t/ psf:g],

h}ljs ljljwtf ;+/If0f sfo{;Fu ;+jlGwt sfg"g, gLlt–lgodx?nfO{ kl/dfh{g u/L ;do;fk]If -;+/If0f d}qL, ;dfj];L tyf u/Ljd''vL_ jgfpg g]kfn ;/sf/nfO{ ;xof]u ug]{ .

@= k|efjsf/L / lbuf] e""–kl/lw Joj:yfkg d"ntM jgkm8f+gL / jg ljgf;sf] dfWodaf6 x''g] xl/tu[x UofF; pT;h{g Go"gLs/0f sfo{ ;+rfng ug{ cfjZos Ifdtf / ;+/rgfsf] ljsf; ug]{

o; p2]Zo cGtu{t of] sfo{qmdn] lgDg sfo{x? ug]{ 5 M jg ljgf; tyf jgsf] Iflos/0f Go"g ug{ -REDD+_ sf] nflu cfjZos

gLlt tyf /0fgLlt th'df{ Pjd\ sfof{Gjogdf ;xof]u k'¥ofpg,] xl/tu[x UofF;sf] cg'udg / nfesf] ;dfg'kflts ljt/0fsf] nflu

cfjZos Ifdtf ljsf; ug]{, jg ljgf; / jgsf] Iflos/0fsf sf/s tTjx?sf] klxrfg ug]{ / ;f]

sf] k|efj Go"gLs/0f ug,]{ sfj{g tyf cGo kfl/l:yltsLo ;]jfsf] e'Qmflg k2tLsf] ljsf; Pjd\

k/LIf0fug]{ .

#= nlIft dfgj ;d'bfo tyf kfl/l:yltsLo k|0ffnLx?df hnjfo' kl/jt{gsf gsf/fTds k|efjnfO{ ;fdgf ug]{ Ifdtfdf a[4L ug]{

o; p2]Zo cGtu{t of] sfo{qmdn] lgDg sfo{x? ug]{ 5 M hnjfo' kl/jt{g ;+jGwL ;r]tgf clej[l4 ug]{,

;fd'bflos cg's"ng of]hgf th""df{ ug{ cfjZos t/Lsf tyf ljwLx?sf] k/LIf0f u/L sfof{Gjog ug]{,

;fd'bflos cg's"ng of]hgfsf] cg'udg / d"NofÍsg t/Lsf tyf ljwLsf] k/LIf0f tyf sfof{Gjog ug]{,

hnjfo' kl/jt{g ;+jGwL gLlt lgodx?sf] cWoog, ljZn]if0f tyf sfof{Gjog ug{ ;xof]u ug]{ .

xl/of] jgn] oL sfo{qmdsf ;fy;fy} tn pNn]lvt lqmofsnfknfO{ klg pRr k|fyfldstf lbPsf] 5 M

cg''udg tyf d"NofÍgxl/of] jg sfo{qmd ;Fu ;+jlGwt ultljlw tyf k|lqmofx?nfO{ kl/0ffdd''vL agfpg cg''udg tyf d"NofÍg OsfO{sf] Joj:yf u/LPsf] 5 . o; OsfO{{n] tYof+s Joj:yfkg, cWoog, cg'';Gwfg, sfo{qmd k|ult, l;sfO{, ;kmntf / pko''Qm cEof;x?sf] clen]vLs/0f tyf k|;f/ ug]{ 5 . o; OsfO{{n] sfo{qmd ;Fu ;+jlGwt ljleGg tYof+s tyf ;"rgf k|jfx u/L Joj:yfkgnfO{ e/kbf]{ lg0f{o lng d2t k''¥ofpb5 .

n+}lus ;dfgtf / ;fdflhs ;dfj]l;s/0fsf nflu xl/of] jg sfo{qmdn] lgDg sfo{x? ug]{ 5 . dlxnf, blnt, ul/j, hghftL / lk5l8Psf ;d'xnfO{ g]t[Tj /

Jo:yfkgdf ;+nUg u/fO{ lg0f{o k|lqmofdf cy{k"0f{ ;xefuLtf u/fpg], nfesf] ;dfg'kflts ljt/0f / cg'udg u/L nlIft ju{nfO{ ;fj{hlgs

;'gjfO{ / k/LIf0f dfk{mt hfgsf/L u/fpg], ljleGg txsf] gLlt lgdf{0f cg'udg / d"NofÍgdf n}lus ;dfgtf tyf

;fdflhs ;dfj]l;s/0fsf nflu r]tgf clea[4L u/fpg] .

xl/of] jg sfo{qmdn] nlIft ;d'bfo / JolQmx?sf] lhljsf]kfh{gdf ;xof]u ug]{ 5 . jghGo j:t'x?sf] ;+sng, d"No z[+vnf ljZn]if0f, bLuf] pkof]u

Joj:yfkg, n3' C0f Joj:yfkg, n3' pBddf ;xof]u k''¥ofpg], uf|ld0f ko{6g / jGo hGt' ;+/If0f jfkt k|fKt x'g] nfef+z ljt/0fsf]

Joj:yfkg ug]{, jftfj/0fLo ;]jf jfkt k|fKt e'Qmflgsf] ljt/0f Joj:yf ug]{, hnjfo' kl/jt{gsf] gsf/fTds c;/ Go"lgs/0f ug{ agfO{g] ;fd'bflos

cg's"ng sfo{qmdaf6 k|fKt x'g] nfesf] ljt/0f Joj:yfkg ug]{ .

sfo{qmdsf p2]Zox?

æxl/of] jg sfo{qmd cd]l/sL hgtfåf/f cd]l/sL ljsf; lgof]u -o'P;P8_ sf] dfWodaf6 k|bfg ul/Psf] pbf/ ;xof]uaf6 ;Dej ePsf] xf] . o;df pNn]lvt ljifoj:t' xl/of] jg sfo{qmdsf] lhDd]jf/L xf] / o;n] o'P;P8 tyf cd]l/sL ;/sf/sf] wf/0ff k|ltlglwTj u/]sf] dflgg] 5}g .Æ

xl/of] jg

æxl/of] jg sfo{qmd cd]l/sL hgtfåf/f cd]l/sL ljsf; lgof]u -o'P;P8_ sf] dfWodaf6 k|bfg

8An' 8An' Pkm g]kfn kf]= a= g+= &^^) afn'jf6f/, sf7df8f}+ g]kfn

kmf]g M (&& ! $$#$*@) km\ofS; M (&& ! $$#*$%*O{–d]n M [email protected]]e;fO6 M www.wwfnepal.org

© Gerald S. Cubitt / WWF - Canon

Page 2: ;fd'bflos cg'sng of]hgf thdf{ ug{ cfjZos t/Lsf tyf ljwLx?sf]d2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/hbp_final_nepali_2.pdf · != tf]lsPsf e""–kl/lwx?df h}ljs ljljwtfdf x''g] hf]lvd

ljZj dfg lrqdf s]jn ) =) # k|ltzt e"efu cf]u6]sf] g]kfn, ef}uf]nLs If]qkmnsf] cfwf/df ;fgf] /fi6« ePklg k|fs[lts ;Dkbfn] el/k"0f{ 5 . ;d'Gb| ;txaf6 &) b]lv **$* ld6/ prfO{;Dd /x]sf] g]kfndf !!* kfl/l:yltsLo k||0ffnL, &% lsl;dsf jg:klt / #% lsl;dsf jg /x]sf 5g\ . k|fs[lts ;Dkbfn] wlg ePtfklg g]kfnsf] @% k|ltzt hgtf ul/jLsf] /]vf d'lg /x]sf / ax';+Vos hgtf u|fld0f Pjd\ lk5l8Psf If]qdf a;f]af; ub{5g\ . ul/jLs} sf/0fn] oL hgtf k|fs[lts >f]t ;fwgdf lge{/ x'g jfWo /x]sf 5g\ . ul/jL / lhjLsf]kfh{gsf] ljsNksf] cefjsf sf/0f, jGohGt'sf] lzsf/ / u}/sfg'gL jg km8fgL h:tf ultljwLdf tLj|tf cfPsf] 5 h;n] ubf{ k||fs[lts >f]tx?df lgs} ef/ k/]sf] 5 . dfgj / h}ljs ljljwtfsf nflu hnjfo' kl/jt{g Pp6f k|d'v r'gf}lt ag]sf] 5 . g]kfnsf] sl/j !( nfv dflg;x?nfO{ o;af6 gsf/fTds k|efj k/]sf] 5 eg] nueu ! sf/f]8 dflg;x? ;DefJo hf]lvddf 5g\ . ;du|df eGg'kbf{ a9\bf] ul/jL, hnjfo' kl/jt{g / jftfj/0fLo x|f;sf sf/0f dfgj tyf h}ljs ljljwtf b'j} ;+s6df k/]sf 5g\ .

t/fO{ e""–kl/lw k"j{df jfudtL gbL b]lv klZrdsf] dxfsfnL gbL ;Dd sl/j @# xhf/ ju{ ls=ld= If]qdf k}mlnPsf] 5 . of] If]qdf nf]k x'g nfu]sf] kf6] af3 / Ps l;+u] u}+8fsf] ;+;f/s} bf];|f] 7"nf] ;+Vof kfO{G5 . o; If]qdf kflxg] ljZjs} ;a}eGbf cUnf] 3fF;] d}bfg tyf glbt6Lo / ;fn jg k[YjLs} Ps dxTjk""0f{ h}ljs ljljwtfsf] If]q xf] . oxfF ljleGg ju{ / ;d'bfosf nueu ^& nfv eGbf al9 hg;+Vof a;f]af; ub{5g\ . o;df cflbjf;Lx?sf] jfx'Notf /x]sf] 5 . cflbjf;Lx? / j;fO{ ;/L cfPsf hgtfsf] ;+ld>0fn] ubf{ o; If]qdf ;fdflhs ljljwtf /xL /x]sf] 5 . cflbjf;L yf?, blnt / d'Qm sd}of ;d"xdf ul/jL a9\bf] dfqfdf /x]sf] 5 . To;} ul/ n}lËs tyf hftLo lae]b klg 7"nf] dfqfdf /x]sf] 5 .

xl/of] jg sfo{qmdsf] k|f/Dedf t/fO{ e"–kl/lw If]q cGtu{tsf sGrgk'/, afFs], s}nfnL, alb{of, /f}tx6, af/f, k;f{, lrtjg / gjnk/f;L lhNnfx?df sfd ug]{ of]hgf /x]sf] 5 .

lrtjg cGgk"0f{{ e""–kl/lw sfnL u08sL, ;]tL, d:ofËbL / lqz'nL gbL t6Lo If]qsf] nueu #@ xhf/ ju{ ls=ld= e"efudf k}mlnPsf] 5 . o; e""–kl/lwdf pk—pi0f, zLtf]i0f, pk—n]sfnL / n]sfnL h:tf dxTjk"0f{ jgx? kfO{G5g\ eg] ljZjd} clt b'n{e dflgg] lxp lrtjf, /ftf] xfj|], s:t'/L d[u cflb h:tf dxTjk"0f{ jGo hGt'x? klg o; e"efudf kfO{G5g\ . nueu $& nfv hg;+Vof ePsf] of] e""–kl/lw w{d ;+:s[lt / hftLsf lx;fan] klg cToGt} wlg 5 . o; If]qdf j;f]jf; ug]{ d'Vo hghftLx?df u'?ª, du/, z]kf{, tfdf+u cflb kb{5g\ .

lrtjg cGgk"0f{{ e"–kl/lwsf] !( lhNnf dWo] xl/of] jg sfo{qmdn] k|yd jif{df sfnL, ;]tL / d:of{ªbL hnfwf/ If]qdf kg]{ d'':tf+u, lrtjg, tgx''F, sfZsL, ndh'''+u / uf]vf{ lhNnfdf sfo{qmdx? s]lGb|t u/]sf] 5 .

sfo{ If]qk[i7e"ld

© Michel Gunther / WWF-Canon

© Neyret & Benastar / WWF-Canon© Martin Harvey / WWF-Canon© Simon de TREY-WHITE / WWF-UK

xl/of] jg sfo{qmdxl/of] jg g]kfn / g]kfnLx?sf] lxtsf nflu kl/sNkgf ul/Psf] Pp6f dxTjfsf+IfL sfo{qmd xf] . o;sf] p2]Zo hnjfo' kl/jt{gsf gsf/fTds k|efjx? / h}ljs ljljwtfdf x'g] hf]lvdx? Go"gLs/0f ug'{, jgsf] ;+/If0f / k'g?Tyfg u/L dlxnf, ul/j tyf jgdf cfl>t ;d'bfosf] hLjgofkgdf ;3fp k''¥ofpg' tyf dfgj / kfl/l:yltsLo k|0ffnLdf hnjfo' kl/jt{gaf6 x'g] k|efjx? ;Fu ;fdfgf ug{ ;Sg] Ifdtfj[l4 ug'' { /x]sf] 5 . xl/of] jg sfo{qmdn] h}ljs ljljwtf ;+/If0f, bLuf] e"'–kl/lw Joj:yfkg / hnjfo' kl/jt{g cg''s""ng h:tf cGt/;+jlGwt If]qdf sfd ub{5 . o;sf cltl/Qm o; sfo{qmdn] lbuf] lhjLsf]kfh{g, n}+lus tyf ;fdflhs ;dfj]l;s/0f cflb dxTjk"0f{ kIfx?nfO{ ;d]t ;d]6]sf] 5 . xl/of] jg sfo{qmdsf] cjlw % jif{sf]] /x]sf] 5 . of] sfo{qmd cd]l/sL ljsf; lgof]u -o'P;P8_ af6 k|bfg ul/Psf] # s/f]8 cd]l/sL 8n/sf] pbf/ ;xof]udf ;~rfng e} /x]sf] 5 .

æxl/of] jg g]kfnsf] wgÆ eGg] k|rlnt pvfgaf6 k|]l/t eP/ gfdfs/0f u/LPsf] o; sfo{qmdn] dfgj / jg aLrsf] ;DaGwnfO{ ljz]if cfwf/ agfPsf] 5 . of] sfo{qmdn] k""j{ klZrd k}mlnPsf] t/fO{ e"–kl/lw / pQ/ blIf0f k}mlnPsf] lrtjg cGgk"0f{ e""–kl/lwnfO{ k|fyldstf lbPsf] 5 . oL b'j} If]qx? h}ljs ljljwtfn]] ;DkGg If]q ePsfn] logsf] k|efjsf/L ;+/If0f / oxfsf jfl;Gbfsf] bLuf] lhjLsf]kfh{gsf] w]/} dxTj /x]sf] 5 .

ljz]if r'gf}tLx?ul/jL, af9L—klx/f], cfunfuL, jg cltqmd0f tyf ljgfz, jGo hGt'sf] rf]/L lzsf/ tyf cj}w Jofkf/, cltr/Lr/0f, ldrfx jg:klt k|hfltsf] k}mnfj6 cfbL h}ljs ljljwtf tyf kl/l:yltsLo k|0ffnL ;+/If0fsf k|d'v r'gf}ltx? x'g\ .