Fek 2015 153b

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 15322 Ιανουαρίου 2015

1499

ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Αριθμ. 8563/Δ2Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος «Αρχές Οικονο−

μικής Επιστήμης» της Γ΄ τάξης της Ομάδας Προσα−νατολισμού των Οικονομικών−Πολιτικών−Κοινωνικών και Παιδαγωγικών Σπουδών Γενικού Λυκείου.

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Έχοντας υπόψη:1. Τις διατάξεις του άρθρου 42 παρ. 2 περ. α του

ν. 4186/2013 (Α΄ 193) «Αναδιάρθρωση της Δευτεροβάθ−μιας Εκπαίδευσης και λοιπές διατάξεις».

2. Τις διατάξεις του άρθρου 2 παρ. 3 περ. α υποπ. ββ του ν. 3966/2011 (Α΄ 118) «Θεσμικό πλαίσιο των Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων, Ίδρυση Ινστιτούτου Εκπαιδευτι−κής Πολιτικής, Οργάνωση του Ινστιτούτου Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» και λοιπές διατάξεις».

3. Το π.δ. 89/2014 (Α΄ 134) «Διορισμός Υπουργών, Ανα−πληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών».

4. Τις διατάξεις του άρθρου 90 του κώδικα Νομοθεσί−ας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά όργανα που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του π.δ. 63/2005 (Α΄ 98).

5. Την με αριθμ. 3/14−01−2015 πράξη του Δ.Σ. του Ινστι−τούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής.

6. Το γεγονός ότι από την απόφαση αυτή δεν προκα−λείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού, αποφασίζουμε:

Άρθρο μόνον

Καθορίζουμε το Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήμα−τος «Αρχές Οικονομικής Επιστήμης» της Γ τάξης της Ομάδας Προσανατολισμού των Οικονομικών−Πολιτικών−Κοινωνικών και Παιδαγωγικών Σπουδών Γενικού Λυκείου ως εξής:

1. ΕισαγωγήΗ εμφάνιση των οικονομικών φαινομένων στην κα−

θημερινή ζωή του ανθρώπου τείνει, πολύ περισσότε−ρο την εποχή της τρέχουσας οικονομικής ύφεσης που διανύουμε, να ταυτιστεί με την ίδια την ύπαρξή του. Δεδομένου ότι, η οικονομική επιστήμη συμβάλλει στην κατανόηση και ερμηνεία των οικονομικών φαινομένων

και στη συνεπαγόμενη δυνατότητα επιλογής εναλλακτι−κών λύσεων για το άτομο και την κοινωνία, η δημιουρ−γία «οικονομικής κουλτούρας» μέσω της διδασκαλίας οικονομικών μαθημάτων στο πλαίσιο της γενικής εκ−παίδευσης, αποτελεί αναγκαιότητα για κάθε σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα.

Λαμβάνοντας υπόψη την επισήμανση του John Maynard Keynes κατά την οποία: «η οικονομική θεωρία δεν παρέχει ένα σώμα καθιερωμένων συμπερασμάτων άμεσα εφαρμόσιμων στην οικονομική πολιτική. Είναι μια μέθοδος μάλλον παρά ένα δόγμα, ένα νοητικό ερ−γαλείο, μία τεχνική σκέψης, η οποία βοηθά τον κάτοχο της να οδηγηθεί σε σωστά συμπεράσματα», προκύπτει η σημαντικότητα της κατάλληλης μεθοδολογίας/ τε−χνικής για την ερμηνεία και κυρίως τη διδασκαλία των οικονομικών.

Λαμβάνοντας επίσης υπόψη ότι, «τα οικονομικά εί−ναι ταυτόχρονα, ένα σύνολο γνώσεων και ένας τρόπος σκέψης γύρω από συγκεκριμένα φαινόμενα» (Banaszak, 1987), η εφαρμογή της κατάλληλης διδακτικής μεθο−δολογίας, αποτελεί ζητούμενο για την επίτευξη της «οικονομικής κουλτούρας».

Οπότε στο πλαίσιο του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών του Μαθήματος «Αρχές Οικονομικής Επι−στήμης» της Γ΄ τάξης Λυκείου δίδεται έμφαση στην κατάλληλη διδακτική προσέγγιση/ μεθοδολογία που συμβάλλει στη δημιουργία της απαιτούμενης «οικονο−μικής κουλτούρας».

2. ΑρχέςΤο πρόγραμμα σπουδών του μαθήματος «Αρχές Οι−

κονομικής Επιστήμης»: (α) Βασίζεται στις γνώσεις, δεξι−ότητες, αξίες και στάσεις, και μαθησιακή εμπειρία που έχουν αποκτήσει και αναπτύξει οι μαθητές μέσα από το πρόγραμμα σπουδών των προηγούμενων τάξεων, (β) Επιτυγχάνει ισορροπία μεταξύ του εύρους και του βάθους της ανάλυσης των εννοιών της οικονομίας και συμβάλλει και στην προετοιμασία των μαθητών είτε για τη συνέχιση των σπουδών τους στα Οικονομικά είτε για την ένταξη τους στο εργατικό δυναμικό.

(γ) Επιτυγχάνει ισορροπία μεταξύ της εκμάθησης των θεωρητικών γνώσεων και της εφαρμογής της σε κατα−στάσεις της πραγματικής ζωής.

(δ) Παρέχει ένα ευέλικτο και διαφοροποιημένο πλαί−σιο, το οποίο είναι ικανό να καλύπτει τις διαφορετικές ικανότητες, αλλά και ανάγκες των μαθητών.

1500 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

(ε) Βοηθά τους μαθητές να αναπτύξουν ανεξάρτητες και δια βίου δεξιότητες μάθησης,

(στ) Ενθαρρύνει την εξερεύνηση και μελέτη των κοι−νωνικών ζητημάτων και

(ζ) Συμβάλλει στην άρρηκτη συσχέτιση του ΑΠΣ με τις διαδικασίες αξιολόγησης έτσι ώστε η αξιολόγηση να αποτελεί συνεχή διαδικασία ανατροφοδότησης της μάθησης.

3. Γενικός ΣκοπόςΝα αντιληφθεί ο μαθητής/τρια τη σχέση της επιστή−

μης της οικονομίας με όλες σχεδόν τις πτυχές της ζωής μας και ότι είναι ένας χρήσιμος τομέας γνώσεων άμεσα συνδεδεμένος με την πολιτική, τη φιλοσοφία, την κοινωνιολογία, τους νόμους, την τεχνολογία, την οικολογία και την ιστορία.

Να κατανοήσει τον τρόπο λειτουργίας της σύγχρο−νης αγοράς, σε τοπικό, κρατικό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο, το οποίο αποτελεί ουσιαστικό και σημαντικό πλεονέκτημα στο να γίνει ενεργότερος και παραγωγι−κότερος πολίτης.

Να ερμηνεύει τη συμπεριφορά των ατόμων, των νοι−κοκυριών και των επιχειρήσεων καθώς και την αλληλε−πίδραση τους στην αγορά ώστε να μπορεί να λαμβάνει κατά τεκμήριο πιο σωστές οικονομικές αποφάσεις και γενικά να οδηγείται σε σοφότερες επιλογές, πράγμα που θα τον οδηγήσει στο να γίνει καλύτερος παραγω−γός αλλά και καταναλωτής.

Να εξετάζει−ερμηνεύει τη συμπεριφορά μιας οικονομί−ας ως σύνολο, την αλληλεξάρτηση μεταξύ των χωρών, να εξετάζει τις οικονομικές επιλογές στις τοπικές και διεθνείς αγορές και να εξάγει συμπεράσματα σχετικά με την οικονομική ευημερία.

Να αναπτύξει κριτική σκέψη και να ασκηθεί στην αυ−τενέργεια και στην αυτόνομη μάθηση.

Να καταστεί ικανός/η αποκτώντας τις βασικές προα−παιτούμενες γνώσεις, να διευκολυνθεί στην περαιτέρω συνέχιση των οικονομικών και όχι μόνο, σπουδών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

4. Ειδικοί σκοποί − στόχοι− Γνώση και κατανόησηΣτο πλαίσιο του Προγράμματος Σπουδών του μα−

θήματος «Αρχές Οικονομικής Επιστήμης» οι μαθητές αναπτύσσουν γνώσεις και κατανοούν θέματα σχετικά με: (α) Την οικονομική ορολογία και τις έννοιες, καθώς και στοιχειώδεις οικονομικές θεωρίες, (β) Τα βασικά οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει κάθε άτομο αλλά και η κοινωνία, και εναλλακτικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων.

(γ) Τις εκτιμήσεις και τις δυνάμεις που διέπουν τις οικονομικές αποφάσεις που πρέπει να λαμβάνονται από άτομα, επιχειρήσεις, οργανισμούς και κυβερνήσεις, (δ) Τις αλληλεπιδράσεις των διαφόρων οικονομικών κλά−δων, και (ε) Την Ελληνική Οικονομία και της σχέσης της με τις οικονομίες των άλλων κρατών.

− ΔεξιότητεςΣτο πλαίσιο του Π.Σ. «Αρχές Οικονομικής Επιστήμης»

οι μαθητές αναπτύσσουν δεξιότητες όπως:(α) Ικανότητα ερμηνείας των οικονομικών πληροφο−

ριών που παρουσιάζονται με μορφή γραπτού κειμένου, αριθμητικών δεδομένων ή σε μορφή διαγραμμάτων.

(β) Ικανότητα εφαρμογής οικονομικών γνώσεων στην επίλυση προβλημάτων / θεμάτων από τη σύγχρονη ζωή

(γ) Ικανότητα ανάλυσης και ερμηνείας πληροφοριών μέσω της χρήσης οικονομικών εννοιών και θεωριών.

(δ) Ικανότητα αξιολόγησης πληροφοριών, επιχειρημά−των, προτάσεων και πολιτικών ώστε να προβαίνουν στις βέλτιστες από οικονομικής προσέγγισης αποφάσεις, και

− Αξίες και στάσειςΟι μαθητές θα αναπτύξουν τις αξίες και στάσεις, έτσι

ώστε να μπορούν: (α) Να συμμετέχουν ως ενημερωμένα άτομα στη συζήτηση οικονομικών θεμάτων και τη λήψη αποφάσεων, και

(β) Να γίνουν ενεργοί και υπεύθυνοι πολίτες και να συμβάλλουν στην ευημερία της τοπικής κοινωνίας, του έθνους και ολόκληρου του κόσμου.

5. Ειδικότεροι στόχοι, θεματικές ενότητες και Ενδει−κτικές δραστηριότητες.

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 1501

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣΕΝΟΤΗΤΕΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Οι μαθητές μπορούν (είναι σεθέση):

ΜΕΡΟΣ Α-ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

1. Εισαγωγή στηνΟικονομική Επιστήμη

Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί και να διατηρεί τοενδιαφέρον των μαθητών, παρωθεί τη συνεχή συμμετοχή τους και:

• Να ορίζουν το αντικείμενομελέτης της ΟικονομικήςΕπιστήμης.

• Να προσδιορίζουν τον σκοπότης.

• Να αναγνωρίζουν και νααποδέχονται την χρησιμότητατης οικονομικής επιστήμης.

• Να προσδιορίζουν τη σχέση τηςμε άλλες επιστήμες.

1.1 Αντικείμενο καιχρησιμότητα τηςΟικονομικήςΕπιστήμης

1.1.1 Ορισμός καιαντικείμενο τηςΟικονομικήςΕπιστήμης

1.1.2 Σκοπός καιχρησιμότητα τηςΟικονομικήςΕπιστήμης

• Χρησιμοποιεί την τεχνική του καταιγισμού ιδεών σχετικά με τοαντικείμενο της Οικονομικής Επιστήμης, καταγράφει καισυνοψίζει τις απόψεις των μαθητών και κάνει σύντομη εισήγησηγια το θέμα.

• Αναθέτει στους μαθητές διαδικτυακή έρευνα σχετικά με τοαντικείμενο μελέτης της Οικονομικής Επιστήμης και το σκοπότης και ακολουθεί συζήτηση στην τάξη.

• Να διακρίνουν τους κλάδουςτης Οικονομικής Επιστήμης(Μικροοικονομία-Μακροοικονομία) και νακατανοούν το λόγο τηςδιάκρισης.

• Να περιγράφουν με τιασχολείται ο κάθε κλάδος.

• Να αναφέρουν και να εξηγούνπαραδείγματα σφαλμάτωνσύνθεσης.

1.2 Η Διάκριση σεΜικροοικονομία καιΜακροοικονομία

• Αναφέρει οικονομικά θέματα της επικαιρότητας και ζητεί απότους μαθητές να εντοπίσουν χαρακτηριστικά, κοινά στοιχεία καιδιαφορές σε σχέση με τους κλάδους της οικονομικής επιστήμης.

• Κάνει σύντομη εισήγηση και ζητεί από τους μαθητές να δώσουνπαραδείγματα οικονομικών ζητημάτων και να προσδιορίσουντον κλάδο της οικονομικής επιστήμης (Μικροοικονομία-Μακροοικονομία) που ασχολείται με αυτά.

• Διανέμει φύλλο εργασίας στους μαθητές με παραδείγματαοικονομικών μεγεθών. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες καιμετά από επεξεργασία επιλέγουν τον κλάδο που ασχολείται μεαυτά (Μικροοικονομία -Μακροοικονομία), παρουσιάζουν στηντάξη τα αποτελέσματα και ακολουθεί συζήτηση.

• Αναθέτει εργασία σε ομάδες: κάθε ομάδα αναλαμβάνει ναπαρουσιάσει παραδείγματα σφαλμάτων σύνθεσης.

• Να ορίζουν τις ανάγκες και ναείναι σε θέση να διακρίνουν τιςοικονομικές ανάγκες.

• Να απαριθμούν και να εξηγούν

1.3 Οι Ανάγκες • Χρησιμοποιεί την τεχνική του καταιγισμού ιδεών σχετικά με τονόρο ανάγκη, καταγράφει και συνοψίζει τις απόψεις των μαθητώνκαι κάνει σύντομη εισήγηση για το θέμα.

• Αναθέτει εργασία σε ομάδες: κάθε ομάδα αναλαμβάνει να


τις ιδιότητες των αναγκών.• Να απαριθμούν και να εξηγούντους βασικούς λόγους πουσυντελούν στην εξέλιξη και τονπολλαπλασιασμό τωναναγκών.

• Να αξιολογούν τον ρόλο τηςδιαφήμισης στην δημιουργία,εξέλιξη και πολλαπλασιασμότων αναγκών.

αποτυπώσει τις οικονομικές ανάγκες των μελών της και ναικανοποιήσει κάποιες από αυτές ιεραρχώντας τες με βάση τοδεδομένο εισόδημα κάθε ομάδας.

• Κάνει σύντομη εισήγηση για τις ιδιότητες των αναγκών καιδιανέμει κατάλληλα σχεδιασμένο φύλλο εργασίας. Οι μαθητές σεομάδες εργασίας επιλέγουν –καταγράφουν περιπτώσειςαναγκών και κατά την παρουσίαση εντοπίζουν και αναλύουντους βασικούς λόγους που συντέλεσαν στην εξέλιξη και τονπολλαπλασιασμό τους.

• Χρησιμοποιεί οπτικοακουστικό διαφημιστικό υλικό. Οι μαθητές μεαφορμή το συγκεκριμένο υλικό σχολιάζουν τους στόχους καιτην επίδραση των διαφημιστικών μηνυμάτων. Σχολιάζουνεπίσης την πιθανή επίδραση στη δημιουργία αναγκών πουδιαφορετικά δεν θα υπήρχαν και την πιθανότητα να οδηγούν σε«υπερκατανάλωση».

• Αναθέτει Ερευνητική Εργασία σε ομάδες για τους βασικούςλόγους που συντελούν στην εξέλιξη και τον πολλαπλασιασμότων αναγκών (π.χ. διερεύνηση καταναλωτικών προτύπων).

• Αναθέτει, ατομικά ή ομαδικά, έρευνα στο διαδίκτυο ή άλλα ΜΜΕκαι συντονίζει συζήτηση στην τάξη σχετικά με περιπτώσειςπαραπλανητικής διαφήμισης.

• Να ορίζουν τα αγαθά (υλικά -άυλα) και να είναι σε θέση ναδιακρίνουν τα ελεύθερα από ταοικονομικά αγαθά, καθώς καινα αναφέρουν περιπτώσειςπου ένα ελεύθερο αγαθόμπορεί να μετατραπεί σεοικονομικό.

• Να ταξινομούν τα αγαθά σεκατηγορίες με βάση διάφορακριτήρια (υλικά- άυλα, διαρκή-καταναλωτά, κεφαλαιουχικά-καταναλωτικά).

1.4 Οικονομικά Αγαθά • Χρησιμοποιεί την τεχνική του καταιγισμού ιδεών σχετικά με τονόρο αγαθό, καταγράφει και συνοψίζει τις απόψεις των μαθητώνκαι κάνει σύντομη εισήγηση για το θέμα.

• Ζητεί από τους μαθητές να του αναφέρουν διάφορα αγαθά,καταγράφονται στον πίνακα, ακολουθεί συζήτηση, εντοπίζονταιτα χαρακτηριστικά - κριτήρια διάκρισής τους και γίνεταιταξινόμηση των αγαθών σε κατηγορίες.

• Κάνει σύντομη εισήγηση για την ταξινόμηση των αγαθών σεκατηγορίες και διανέμει κατάλληλα σχεδιασμένο φύλλοεργασίας. Οι μαθητές ατομικά ή σε ομάδες εργασίαςσυμπληρώνουν πίνακα ταξινομώντας τα αγαθά σε κατηγορίες μεβάση τα κριτήρια διάκρισης που έχουν διδαχθεί.

• Χρησιμοποιεί οπτικοακουστικό υλικό (διαφημιστικό ή άλλο). Ζητείαπό τους μαθητές, με αφορμή το συγκεκριμένο υλικό, ναταξινομήσουν σε κατάλληλα διαμορφωμένο φύλλο εργασίας τα


αγαθά που εντόπισαν σε κατηγορίες.• Να ορίζουν την παραγωγικήδιαδικασία.

• Να αναφέρουν παραδείγματαπαραγωγικών διαδικασιών.

• Να διακρίνουν καικατηγοριοποιούν τουςπαραγωγικούς συντελεστές.

• Να αναγνωρίζουν το γεγονόςότι οι παραγωγικοί συντελεστέςβρίσκονται σε «στενότητα».

1.5 Παραγωγικήδιαδικασία –συντελεστέςπαραγωγής

1.5.1 Η ΠαραγωγικήΔιαδικασία

1.5.2 Οι ΠαραγωγικοίΣυντελεστές

• Παρουσιάζει του όρους παραγωγή, παραγωγική διαδικασία καισυντελεστές παραγωγής και ζητεί από τους μαθητές ναδιατυπώσουν τις σκέψεις τους. Στη συνέχεια καταγράφει στονπίνακα τις απαντήσεις των μαθητών, συνοψίζει και κάνεισύντομη εισήγηση για τα θέματα.

• Χρησιμοποιεί οπτικοακουστικό υλικό για την παραγωγικήδιαδικασία (π.χ. προβολή αποσπασμάτων από την ταινία τουCharlie Chaplin – Modern Times -1936) και συντονίζει συζήτησηγια ζητήματα όπως ο καταμερισμός των εργασιών για τηναύξηση της παραγωγής.

• Να διατυπώνουν τηνοικονομική αρχή και ναεπεξηγούν το περιεχόμενό της

• Να αναγνωρίζουν και νααποδέχονται την σημασία τηςγια την επιβίωση και ανάπτυξητων επιχειρήσεων αλλά καικάθε μορφής οργανισμού.

• Να διατυπώνουν την έννοια τουοικονομικού προβλήματος, ναεπεξηγούν τις αιτίες ύπαρξηςκαι τις επιπτώσεις του.

• Να αντιλαμβάνονται ότι πίσωαπό το πρόβλημα της σχετικήςέλλειψης των αγαθών κρύβεταιη «σχετική» έλλειψη τωνπαραγωγικών συντελεστών

1.6 Η Οικονομική αρχή ήΟικονομικό Αξίωμα και

το κύριο οικονομικόπρόβλημα

• Διατυπώνει ερωτήσεις στους μαθητές για τις ενέργειες που θαέκαναν ως επιχειρηματίες, αν ήθελαν να βελτιώσουν τον τρόπολειτουργίας της επιχείρησής τους. Καταγράφει τις απόψεις τουςκαι τους καθοδηγεί να εντοπίσουν στοιχεία που αναφέρονταιστην βασική οικονομική αρχή.

• Με τη χρήση κατάλληλων ερωτήσεων παρακινεί τους μαθητέςνα εντοπίσουν και να αιτιολογήσουν το κύριο ΟικονομικόΠρόβλημα της οικονομίας στη χώρα μας. Στη συνέχειακαταγράφει στον πίνακα τις απαντήσεις των μαθητών, συνοψίζεικαι κάνει σύντομη εισήγηση παρουσιάζοντας το θέμα.

• Παρουσιάζει υλικό σχετικό με το κύριο οικονομικό πρόβλημα(π.χ. αποσπάσματα συνεντεύξεων από εφημερίδες, τηλεόραση,άρθρα) και συντονίζει συζήτηση με αφορμή το συγκεκριμένουλικό.

• Αναθέτει εργασία σε ομάδες: κάθε ομάδα εξετάζει την επίδρασητων ιδιοτήτων των αναγκών στην αύξηση ή μείωση της έντασηςτου οικονομικού προβλήματος

• Να διατυπώνουν τις βασικέςυποθέσεις στις οποίεςστηρίζεται η ΚαμπύληΠαραγωγικών Δυνατοτήτων καινα είναι σε θέση να εξηγήσουντι δείχνει η καμπύληπαραγωγικών δυνατοτήτων.

1.7 Παραγωγικέςδυνατότητες τηςοικονομίας1.7.1 ΚαμπύληΠαραγωγικώνΔυνατοτήτων - βασικέςυποθέσεις- μετατοπίσεις.

• Διατυπώνει προς τους μαθητές το ερώτημα εάν η χώρα μαςμπορεί να παράγει όση ποσότητα επιθυμεί από τα διάφορααγαθά και αν όχι ποιοι είναι οι περιορισμοί που αντιμετωπίζει.Μετά την καταγραφή των απόψεων, εστιάζει στις απαντήσειςπου αφορούν στην ποσότητα των παραγωγικών συντελεστώνκαι στην τεχνολογία παραγωγής.

• Παρουσιάζει δεδομένα και σχεδιάζει λεπτομερώς στον πίνακα


• Να περιγράφουν και ναεξηγούν παράγοντες πουοδηγούν στην αύξηση ή και τηνμείωση των παραγωγικώνδυνατοτήτων μιας οικονομίαςκαι να παρουσιάζουν τααποτελέσματα διαγραμματικάμε την επίλυση απλών καισύνθετων ασκήσεων.

• Να ορίζουν την έννοια τουκόστους ευκαιρίας και να τουπολογίζουν αριθμητικά.

• Να επιλύουν απλές καισύνθετες ασκήσεις και ναπαρουσιάζουν τααποτελέσματα διαγραμματικά.

• Να διατυπώνουν τον «νόμο»κόστους ευκαιρίας.

• Να είναι σε θέση ναερμηνεύουν τις διάφορεςπεριπτώσεις συμπεριφοράς τουκόστους ευκαιρίας, τηναναμενόμενη κατά περίπτωσηεπίδραση στην μορφή τηςκαμπύλης παραγωγικώνδυνατοτήτων και νααπεικονίζουν τις περιπτώσειςαυτές διαγραμματικά.

1.7.2 Κόστος ευκαιρίας ήεναλλακτικό κόστος.

μια Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων. Με κατάλληλεςερωτήσεις προς τους μαθητές, τους προκαλεί να ανακαλύψουνκαι να ορίσουν σημεία-συνδυασμούς (εφικτούς-ανέφικτους-άριστους).

• Δίνει στους μαθητές κατάλληλα διαμορφωμένο φύλλο εργασίαςκαι ζητεί να εξετάσουν και να απεικονίσουν διαγραμματικά τηνεπίδραση διαφορετικών μεταβολών στις ποσότητες τωνπαραγωγικών συντελεστών και στην τεχνολογία στην ΚαμπύληΠαραγωγικών Δυνατοτήτων. Γίνεται ανταλλαγή των φύλλωνεργασίας μεταξύ των μαθητών, συζήτηση και ανταλλαγήαπόψεων και σχολιασμός και διόρθωση σε επίπεδο τάξης.

• Παρουσιάζει άρθρα από εφημερίδες και περιοδικά , εντοπίζονταικαι σχολιάζονται περιπτώσεις που αφορούν σε μετανάστευσηεξειδικευμένου εργατικού δυναμικού της χώρας μας στοεξωτερικό και διερευνάται η επίδραση στην καμπύληπαραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας.

• Επιλύει ασκήσεις υπολογισμού κόστους ευκαιρίας καισυμπλήρωσης δεδομένων πίνακα. Με βάση τον συγκεκριμένοπίνακα κατασκευάζει την Καμπύλη Παραγωγικών δυνατοτήτωνκαι με κατάλληλες ερωτήσεις διαπιστώνει το κατά πόσον οιμαθητές έχουν εμπεδώσει τη θεωρία και τους προκαλεί ναανακαλύψουν και να ορίσουν σημεία-συνδυασμούς (εφικτούς-ανέφικτους-μέγιστους).

• Ζητεί από τους μαθητές να σχεδιάσουν στην τάξη, μια ΚαμπύληΠαραγωγικών Δυνατοτήτων, με βάση τα στοιχεία του πίνακαπου τους έχει δοθεί σε κατάλληλα διαμορφωμένο φύλλοεργασίας

• Να αναφέρουν τους φορείςπου συμμετέχουν στοοικονομικό κύκλωμα σε μιαμικτή οικονομία και ναπεριγράφουν την οικονομικήτους δραστηριότητα.

• Να απεικονίζουνδιαγραμματικά, να

1.8 Το ΟικονομικόΚύκλωμα (Εισόδημα-Δαπάνη και κυκλικήροή)

• Ζητεί από τους μαθητές να του αναφέρουν ποιοι είναι οι φορείςπου συμμετέχουν στην οικονομική δραστηριότητα., καταγράφεικαι συνοψίζει τις απόψεις των μαθητών και κάνει σύντομηεισήγηση για το θέμα,

• Αναθέτει εργασία σε ομάδες: κάθε ομάδα επεξεργάζεται καιπαρουσιάζει μια περίπτωση επιχείρησης που παράγει καιδιαθέτει κάποιο προϊόν στους καταναλωτές. Με την καθοδήγησήτου, κάθε ομάδα διαμορφώνει κατάλληλο διάγραμμα, όπου


περιγράφουν και ναερμηνεύουν τις κυκλικές ροές(πραγματική και χρηματική).

•

εμφανίζονται οι ροές αγαθών – συντελεστών και χρήματοςμεταξύ επιχειρήσεων – νοικοκυριών και κράτους.

• Διαμορφώνει και παρουσιάζει σε διάγραμμα το οικονομικόκύκλωμα. Στο διάγραμμα προσθέτει και την συμμετοχή-παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

• Ώρες: 10 •


Οι μαθητές μπορούν (είναι σε θέση):

2. Η Συμπεριφορά τουΚαταναλωτή και ηΖήτηση τωνΑγαθών

Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί και ναδιατηρεί το ενδιαφέρον των μαθητών με συνεχήσυμμετοχή και:

• Να προσδιορίζουν τι σημαίνεικαταναλωτής

• Να ορίζουν την έννοια τηςχρησιμότητας ενός αγαθού.

• Να εξηγούν ότι η επιδίωξη τουκαταναλωτή είναι να μεγιστοποιείτη χρησιμότητα που απολαμβάνειαπό την κατανάλωση αγαθών(υλικών και άυλων), λαμβάνονταςυπόψη ότι οι καταναλωτές έχουνπλήρη γνώση των δεδομένων τηςαγοράς.

• Να ορίζουν την έννοια τουορθολογικού καταναλωτή και τηςορθολογικής συμπεριφοράς.

• Να διακρίνουν πότε έναςκαταναλωτής βρίσκεται σεισορροπία.

2.1 Ο Καταναλωτήςκαιη ΚαταναλωτικήΣυμπεριφορά

• Ζητεί από τους μαθητές να αναφέρουν στην τάξηπεριπτώσεις που αγόρασαν ένα αγαθό και ναδιακρίνουν καταστάσεις μέγιστης ή μη ικανοποίησηςαπό την κατανάλωσή του.

• Ζητεί από τους μαθητές να κατονομάσουν περισσότερατου ενός αγαθά που ικανοποιούν την ίδια ανάγκη τους.

• Ζητεί από τους μαθητές να ιεραρχήσουν και ναεπιλέξουν αγαθά για την ικανοποίηση μιας σειράςαναγκών τους.


• Να διακρίνουν και να εξηγούν τηδιαφορά μεταξύ επιθυμίαςαπόκτησης ενός αγαθού και τηςενεργού ζήτησης.

• Να διατυπώνουν και ναερμηνεύουν το Νόμο της Ζήτησης.και να κατασκευάζουν σε έναδιάγραμμα την ατομική καμπύληζήτησης, υπό τον όρο ότιχρησιμοποιούν τον κάθετο άξονα,ως άξονα των τιμών (Ρ) και τονοριζόντιο άξονα, ως άξονα τωνποσοτήτων (Q), αποσαφηνίζονταςτον όρο Ceteris Paribus

• Να χρησιμοποιούν τον όρο«Καμπύλη Ζήτησης», ακόμη καιστην περίπτωση που η μορφή τηςείναι ευθεία γραμμή.

2.2 Η Ζήτηση τωνΑγαθών2.2.1 Νόμος ζήτησηςκαι Ατομική ΚαμπύληςΖήτησης

• Ζητεί από τους μαθητές να αναφέρουν στην τάξηπεριπτώσεις που είχαν την επιθυμία για ένα αγαθό(έκφραση της ανάγκης), αλλά δεν είχαν τη δυνατότητανα το αποκτήσουν.

• Διανέμει στην τάξη φύλλο εργασίας με αριθμητικάδεδομένα τιμών και ποσοτήτων για έναν καταναλωτήκαι ζητεί από τους μαθητές να κατασκευάσουν τηνΑτομική Καμπύλη Ζήτησης. Μετά την ολοκλήρωση απόόλους τους μαθητές ζητείται από μαθητή να κάνει τηνίδια κατασκευή στον πίνακα, τονίζονταικατασκευαστικές λεπτομέρειες και ζητείται από τουςμαθητές να διατυπώσουν και να εξηγήσουν τον Νόμοτης Ζήτησης.

• Ζητεί από τους μαθητές να αναφέρουν παραδείγματα,που να φαίνεται η σημασία της φράσης «CeterisParibus».

• Διανέμει φύλλο εργασίας με αριθμητικά δεδομένα τιμώνκαι ζητούμενων ποσοτήτων για έναν καταναλωτή.Καθοδηγεί τους μαθητές στην διαγραμματικήαπεικόνιση της καμπύλης ζήτησης .

• Να απεικονίζουν σε έναδιάγραμμα και να ερμηνεύουνΑτομικές Καμπύλες και τηναντίστοιχη Αγοραία ΚαμπύληΖήτησης, να εξηγούν τον τρόποκατασκευής και να διακρίνουν τιςδιαφορές.

2.2.2 Η ΑγοραίαΚαμπύλη Ζήτησης

• Διανέμει φύλλο εργασίας με δεδομένα ΑτομικώνΚαμπυλών Ζήτησης, χωρίζει τους μαθητές σε ομάδεςκαι τους ζητεί να κατασκευάσουν την Αγοραία ΚαμπύληΖήτησης:α) Σε χαρτί μιλιμετρέ.β) Με χάρακα σε φύλλο χαρτί.γ) Στον πίνακα με χρήση διαφορετικών χρωμάτων.δ) Με τη χρήση υπολογιστικού φύλλου ή άλλουπρογράμματος γραφικών σε Η/Υ.Μετά την ολοκλήρωση από τους μαθητές,αναλύονται και συζητούνταικατασκευαστικές λεπτομέρειες.


• Να αποσαφηνίζουν και ναερμηνεύουν τα στοιχεία(παραμέτρους) της γραμμικήςσυνάρτησης ζήτησης και τουςπεριορισμούς για καθένα.

• Να απεικονίζουν σε έναδιάγραμμα μία γραμμικήσυνάρτηση ζήτησης.

2.2.3 Η ΓραμμικήΣυνάρτηση Ζήτησης

• Τονίζει στους μαθητές ότι η Γραμμική ΣυνάρτησηΖήτησης, είναι μία πρωτοβάθμια εξίσωση και απεικονίζειμια απλοποιημένη μορφή του Νόμου της Ζήτησης.

• Ζητεί από τους μαθητές να διατυπώσουν τηδιαγραμματική διαφορά μεταξύ Οικονομικής Επιστήμηςκαι Μαθηματικών σε ότι αφορά τη σχέση ανεξάρτητηςκαι εξαρτημένης μεταβλητής στο Νόμο της Ζήτησης.

• Διανέμει στους μαθητές φύλλο εργασίας και ζητεί νακατασκευάσουν καμπύλες ζήτησης ΓραμμικώνΣυναρτήσεων Ζήτησης. Μετά την ολοκλήρωση από τουςμαθητές ζητείται να γίνουν από μαθητές οι αντίστοιχεςκατασκευές στον πίνακα και να σχολιαστούν τααποτελέσματα.


• Να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύμεταβολής της ζήτησης καιμεταβολής της ζητούμενηςποσότητας.

• Να αναφέρουν και να εξηγούντους παράγοντες οι οποίοιπροκαλούν μετατόπιση ολόκληρηςτης Καμπύλης Ζήτησης.

2.2.4 Μεταβολή τηςΖήτησης και Μεταβολήτης ζητούμενηςποσότητας

• Παραθέτει στον πίνακα δεδομένα τιμών και ζητούμενωνποσοτήτων και ζητεί από τους μαθητές νακατασκευάσουν την καμπύλη ζήτησης (Γραμμικήςμορφής). Στη συνέχεια, αφού κατασκευαστεί απόμαθητή η Καμπύλη Ζήτησης στον πίνακα, σχολιάζονταιοι μετακινήσεις από σημείο σε σημείο πάνω στην ίδιαΚαμπύλη Ζήτησης, καθώς μεταβάλλεται μόνον η τιμή(Ρ) του ίδιου του αγαθού.

• Διανέμει φύλλο εργασίας στους μαθητές και ζητεί νακατασκευάσουν μία καμπύλη ζήτησης (Γραμμικήςμορφής). Στη συνέχεια, να δείξουν τη μετατόπιση, προςτα δεξιά ή τα αριστερά, ολόκληρης της ΚαμπύληςΖήτησης, καθώς θα μεταβάλλεται ένας κάθε φορά, απότους παρακάτω παράγοντες «Ceteris Paribus»,τονίζοντας την επαγωγική σειρά των μεταβολών απότην επίδραση κάθε παράγοντα.

• Να απεικονίζουν και ναερμηνεύουν στο ίδιο διάγραμμα,ταυτόχρονες μεταβολέςζητούμενης ποσότητας καιμεταβολές ζήτησης.

2.2.5 Ταυτόχρονημεταβολή ζητούμενηςποσότητας καιζήτησης

• Διανέμει φύλλο εργασίας στους μαθητές και ζητεί νακατασκευάσουν μία καμπύλη ζήτησης (Γραμμικήςμορφής). Στη συνέχεια, να δείξουν, πάνω στο ίδιοδιάγραμμα, πρώτα, μία μετακίνηση από σημείο σεσημείο της Καμπύλης Ζήτησης, και στη συνέχεια ναδείξουν τις μετατοπίσεις ολόκληρης της ΚαμπύληςΖήτησης.

• Να ορίζουν την έννοια τηςΕλαστικότητας Ζήτησης, ως προςτην τιμή (ED),

• Να υπολογίζουν και ναερμηνεύουν την ΕλαστικότηταΖήτησης, ως προς την τιμή (ED).

• Να υπολογίζουν και ναερμηνεύουν την ΕλαστικότηταΤόξου, ως προς την τιμή.

• Να ερμηνεύουν τη σχέσηΕλαστικότητας Σημείου καιΕλαστικότητας Τόξου.

2.2.6 Η Ελαστικότητατης

Ζήτησης, ως προςτην Τιμή

• Καθοδηγεί τους μαθητές να χρησιμοποιήσουν τον τύποτης Ελαστικότητας Ζήτησης, ως προς την τιμή (ED), καινα επιλύσουν συγκεκριμένες ασκήσεις.

• Καθοδηγεί τους μαθητές να χρησιμοποιήσουν το τύποτης Ελαστικότητας Τόξου, και να επιλύσουνσυγκεκριμένες ασκήσεις.

• Ζητεί από τους μαθητές να επιλύσουν συγκεκριμένεςασκήσεις, και να χαρακτηρίσουν τη ζήτηση.

• Αναθέτει στους μαθητές εργασία να φέρουν και ναπαρουσιάσουν στη τάξη ένα παράδειγμα, για κάθε έναΠροσδιοριστικό Παράγοντα της Ελαστικότητας τηςΖήτησης.


• Να διακρίνουν την ελαστική απότην ανελαστική ζήτηση και ναεξηγούν τη σημασία της.

• Να εξηγούν τουςΠροσδιοριστικούς Παράγοντες τηςΕλαστικότητας της Ζήτησης.

• Να υπολογίζουν τη συνολικήδαπάνη των καταναλωτών για ένααγαθό και να ερμηνεύουν τιςμεταβολές της με χρήση τηςελαστικότητας ζήτησης ως προςτην τιμή.

• Να αναγνωρίζουν την καμπύληζήτησης, με ελαστικότητα ίση μεμηδέν και να εξηγούν το πωςαντιδρούν οι καταναλωτές στηνπερίπτωση αυτή.

• Να αναγνωρίζουν την καμπύληζήτησης, με ελαστικότητα πουτείνει στο άπειρο, και να εξηγούντο πως αντιδρούν οι καταναλωτέςστην περίπτωση αυτή.

• Να εντοπίζουν τα σημεία τηςευθύγραμμης καμπύλης ζήτησηςτα οποία έχουν ελαστικότηταζήτησης, σε απόλυτη τιμή,α) μεγαλύτερη της μονάδας,β) μικρότερη της μονάδας, καιγ) ίση με τη μονάδα. και ναερμηνεύουν τη μεταβολή τηςΣυνολικής Δαπάνης.

• Να διακρίνουν ότι τοχαρακτηριστικό της ΣυνάρτησηςΖήτησης με μορφή ΙσοσκελούςΥπερβολής, είναι ότι η ΣυνολικήΔαπάνη των καταναλωτών για ένα

2.2.7 Η ΣυνολικήΔαπάνη τωνΚαταναλωτών και ηΕλαστικότητα Ζήτησηςως προς την τιμή2.2.8 ΕιδικέςπεριπτώσειςΚαμπύλης Ζήτησης καιΕλαστικότηταςΖήτησης, ως προς τηντιμή2.2.9 Η χρησιμότητατης ΕλαστικότηταςΖήτησης, ως προς τηνΤιμή

• Διανέμει στους μαθητές φύλλο εργασίας με τιμές καιζητούμενες ποσότητες για την αγορά ενός αγαθού καιτους ζητεί να υπολογίσουν τη Συνολική Δαπάνη τωνΚαταναλωτών για το αγαθό αυτό.

• Αναθέτει στους μαθητές εργασία να φέρουνπαραδείγματα, που να φαίνεται η σχέση τηςΕλαστικότητας Ζήτησης με τη Συνολική Δαπάνη τωνΚαταναλωτών, για ένα αγαθό.

• Ζητεί από τους μαθητές να χαράξουν σε χαρτί στηντάξη, όλες τις Ειδικές περιπτώσεις Καμπύλης Ζήτησηςκαι Ελαστικότητας Ζήτησης, ως προς την τιμή.

• Ζητεί από τους μαθητές να κατασκευάσουν μιακαμπύλη ζήτησης, η οποία να έχει τη μορφήΙσοσκελούς Υπερβολής.

• Αναθέτει στους μαθητές εργασία να φέρουν και ναπαρουσιάσουν στη τάξη ένα οικονομικό άρθρο (απόέντυπο ή ηλεκτρονικό τύπο), που να σχετίζεται με τηΧρησιμότητα της Ελαστικότητας Ζήτησης, ως προς τηνΤιμή (Ρ). Επιλέγει το καταλληλότερο από αυτάπροκειμένου να ακολουθήσει συζήτηση για την επιλογήκατάλληλης διαφημιστικής εκστρατείας ή/και μέτρωνπροστασίας του περιβάλλοντος.


αγαθό, είναι σταθερή, για κάθε τιμή(Ρ), του ίδιου του αγαθού.

• Να εξηγούν την πρακτική σημασίακαι τη χρησιμότητα τηςΕλαστικότητας Ζήτησης, ως προςτην Τιμή (Ρ), για τις επιχειρήσειςκαι το κράτος , για τη λήψηοικονομικών αποφάσεων, ως προςτη μεταβολή της τιμής.

• Να ορίζουν την έννοια τηςΕισοδηματικής Ελαστικότητας(EΥ).

• Να υπολογίζουν τηνΕισοδηματική Ελαστικότητα (EΥ).

• Να χαρακτηρίζουν τα αγαθά μεβάση την ΕισοδηματικήΕλαστικότητα.

• Να ορίζουν την έννοια τηςΣταυροειδούς Ελαστικότητας τηςΖήτησης.

• Να υπολογίζουν την ΣταυροειδήΕλαστικότητα για υποκατάστατακαι συμπληρωματικά αγαθά.

2.2.10 Η ΕισοδηματικήΕλαστικότητα ήΕλαστικότητα ως προςτο Εισόδημα2.2.11 Η ΣταυροειδήςΕλαστικότητα

• Αναθέτει στους μαθητές εργασία να φέρουνπαραδείγματα, που να φαίνεται ότι η μεταβολή τουεισοδήματος επηρεάζει τη ζήτηση για ένα αγαθό.

• Καθοδηγεί τους μαθητές να χρησιμοποιήσουν το τύποτης Εισοδηματικής Ελαστικότητας, και να επιλύσουνσυγκεκριμένες ασκήσεις.

• Αναθέτει στους μαθητές εργασία να φέρουνπαραδείγματα κανονικών και κατώτερων αγαθών,καθώς και αγαθών Εy= 0.

• Καθοδηγεί τους μαθητές να χρησιμοποιήσουν το τύποτης Σταυροειδούς Ελαστικότητας, για να επιλύσουνσυγκεκριμένες ασκήσεις.

Ώρες: 11

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ


3. Η Προσφορά τωνΑγαθών

Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί και να διατηρείτο ενδιαφέρον των μαθητών με συνεχή συμμετοχή και:

• Να προσδιορίζουν και ναερμηνεύουν την έννοια τηςενεργού προσφοράς,λαμβάνοντας υπόψη ότι:α) οι επιχειρήσεις έχουν

3.1 Η έννοια τηςΠροσφοράς αγαθών

• Ζητεί από τους μαθητές να αναφέρουν στην τάξη,παραδείγματα επιχειρήσεων που παράγουν αγαθά(υλικά και άυλα), από τους διάφορους τομείς οικονομικήςδραστηριότητας.

• Καθοδηγεί τους μαθητές να αναφέρουν περιπτώσεις


πλήρηγνώση των δεδομένων τηςαγοράς.β) σκοπός των επιχειρήσεωνείναι η επιδίωξη του μέγιστουκέρδους, δεδομένων τωνοικονομικών συνθηκών τηςπαραγωγής καιγ) η αύξηση της τιμής (Ρ)στην οποία μπορεί ηεπιχείρηση να πωλήσει τοπαραγόμενο προϊόν,βελτιώνει την προοπτικήαύξησης του κέρδους«ceteris paribus».

απλής επιθυμίας ανάληψης παραγωγικής δράσης, έναντιτης πραγματικής δυνατότητας παραγωγής καιπροσφοράς αγαθών.

• Να διατυπώνουν και ναερμηνεύουν το Νόμο τηςΠροσφοράς και νακατασκευάζουν σε έναδιάγραμμα την ατομικήκαμπύλη προσφοράς, υπότον όρο ότι χρησιμοποιούντον κάθετο άξονα, ως άξονατων τιμών (Ρ) και τονοριζόντιο άξονα, ως άξονατων ποσοτήτων (Q),αποσαφηνίζοντας τον όροCeteris Paribus.

• Να χρησιμοποιούν τον όρο«Καμπύλη Προσφοράς»,ακόμη και στην περίπτωσηπου η μορφή της είναι ευθείαγραμμή, ως έκφραση τουΝόμου της Προσφοράς).

• Να αναφέρουν ότι στο νόμοτης προσφοράς μεταβάλλεται

3.1.1 Νόμος τηςΠροσφοράς – ΚαμπύληΠροσφοράς

• Διανέμει στους μαθητές φύλλο εργασίας με δεδομένα γιαμια ατομική καμπύλη προσφοράς και ζητεί νακατασκευάσουν την αντίστοιχη καμπύλη προσφοράς.Μετά την ολοκλήρωση από όλους τους μαθητές ζητείταιαπό μαθητή να κάνει την ίδια κατασκευή στον πίνακα,τονίζονται κατασκευαστικές λεπτομέρειες και ζητείταιαπό τους μαθητές να διατυπώσουν και να εξηγήσουν τονΝόμο της Προσφοράς.


μόνον η τιμή (Ρ), του ίδιουτου αγαθού, «ceterisparibus»..

• Να απεικονίζουν σε έναδιάγραμμα και να ερμηνεύουνΑτομικές Καμπύλες και τηναντίστοιχη Αγοραία ΚαμπύληΠροσφοράς, να εξηγούν τοντρόπο κατασκευής και ναδιακρίνουν τις διαφορές.

3.1.2 Η Αγοραία ΚαμπύληΠροσφοράς

• Διανέμει φύλλο εργασίας με δεδομένα ατομικώνκαμπυλών προσφοράς και ζητεί από τους μαθητές νακατασκευάσουν σε ενιαίο διάγραμμα τη συνολική και τιςατομικές καμπύλες προσφοράς. Μετά την ολοκλήρωσηαπό όλους τους μαθητές ζητείται από μαθητή να κάνειτην ίδια κατασκευή στον πίνακα και τονίζονται οικατασκευαστικές λεπτομέρειες.

• Να αποσαφηνίζουν και ναερμηνεύουν τα στοιχεία(παραμέτρους) της γραμμικήςσυνάρτησης προσφοράς καιτους περιορισμούς γιακαθένα.

• Να απεικονίζουν σε έναδιάγραμμα μία γραμμικήσυνάρτηση προσφοράς.

3.2 Η ΓραμμικήΣυνάρτηση Προσφοράς

• Τονίζει στους μαθητές ότι η Γραμμική ΣυνάρτησηΠροσφοράς είναι μία πρωτοβάθμια εξίσωση καιαπεικονίζει μια απλοποιημένη μορφή του Νόμου τηςΠροσφοράς.

• Να διακρίνουν τη διαφοράμεταξύ μεταβολής τηςπροσφοράς και μεταβολήςτης προσφερόμενηςποσότητας.

• Να αναφέρουν και ναεξηγούν τους παράγοντες οιοποίοι προκαλούνμετατόπιση ολόκληρης τηςΚαμπύλης Προσφοράς.

3.3 Μεταβολή τηςΠροσφοράς και Μεταβολήτης προσφερόμενηςποσότητας

• Διανέμει φύλλο εργασίας στους μαθητές με στοιχεία γιαγραμμικές καμπύλες προσφοράς και τους ζητεί νακατασκευάσουν τις καμπύλες προσφοράς. Στη συνέχειαζητείται από μαθητές να κατασκευάσουν στον πίνακα τιςκαμπύλες και να δείξουν τη μετακίνηση, από σημείο σεσημείο πάνω στην ίδια Καμπύλη Προσφοράς, καθώςμεταβάλλεται μόνον η τιμή (Ρ) του ίδιου του αγαθού.

• Διανέμει φύλλο εργασίας με δεδομένα που αφορούν σεγραμμική καμπύλη προσφοράς. Στη συνέχεια, ζητεί απόμαθητή να κατασκευάσει την καμπύλη στον πίνακα καιμε τις κατάλληλες ερωτήσεις του ζητεί να δείξειμετατοπίσεις της καμπύλης λόγω μεταβολής κάποιουπροσδιοριστικού παράγοντα, εστιάζοντας το ενδιαφέρονστην συνέπεια των ακολουθιών των μεταβολών.


• Να απεικονίζουν και ναερμηνεύουν στο ίδιοδιάγραμμα, ταυτόχρονεςμεταβολές προσφερόμενηςποσότητας και μεταβολέςπροσφοράς.

3.4 Ταυτόχρονη μεταβολήτης ΠροσφερόμενηςΠοσότητας και τηςΠροσφοράς

• Διανέμει στους μαθητές φύλλο εργασίας με δεδομένα γιαμια γραμμική καμπύλη προσφοράς και τους ζητεί να τηνκατασκευάσουν. Στη συνέχεια ζητεί από μαθητή νακατασκευάσει την ίδια καμπύλη στον πίνακα και με τιςκατάλληλες ερωτήσεις του ζητεί να δείξει μετακινήσειςαπό σημείο σε σημείο και μετατοπίσεις ολόκληρης τηςκαμπύλης προσφοράς.

• Να ορίζουν την έννοια τηςΕλαστικότητας τηςΠροσφοράς (ES).

• Να περιγράφουν ότι ηΕλαστικότητα της Προσφοράςμετρά το βαθμό αντίδρασηςτης προσφερόμενηςποσότητας, εκ μέρους τωνεπιχειρήσεων, καθώςμεταβάλλεται μόνο η τιμή τουίδιου του αγαθού.

• Να υπολογίζουν τηνΕλαστικότητα Προσφοράς(ES).

• Να διακρίνουν πότε ηπροσφορά (ως προς την τιμή)είναι Ελαστική, πότε είναιΑνελαστική, πότε είναιΜοναδιαίας Ελαστικότητας,πότε είναι πλήρωςΑνελαστική και πότε είναιπλήρως Ελαστική.

• Να εξηγούν τουςΠροσδιοριστικούςΠαράγοντες τηςΕλαστικότητας τηςΠροσφοράς.

3.5 Η Ελαστικότητα τηςΠροσφοράς

3.6 Ειδικές περιπτώσειςΚαμπύλης Προσφοράς καιΕλαστικότηταςΠροσφοράς, ως προςτην τιμή

• Διανέμει φύλλο εργασίας με αριθμητικά δεδομένα καιζητεί από τους μαθητές να χρησιμοποιήσουν το τύπο τηςΕλαστικότητας Προσφοράς (ES) και να επιλύσουνασκήσεις μέτρησης της Ελαστικότητας της Προσφοράς.Με βάση τα αποτελέσματα, τους ζητεί να χαρακτηρίσουντην αντίστοιχη προσφορά. Στη συνέχεια, ζητεί από τουςμαθητές, με βάση τα αριθμητικά αποτελέσματα, τιςγραφικές απεικονίσεις και τον αντίστοιχο χαρακτηρισμότων καμπυλών.

• Ζητεί από τους μαθητές να κατασκευάσουν όλες τιςειδικές περιπτώσεις Καμπύλης Προσφοράς καιΕλαστικότητας Προσφοράς ως προς την τιμή.

• Αναθέτει στους μαθητές εργασία να φέρουν και ναπαρουσιάσουν στη τάξη παραδείγματα για κάθε έναΠροσδιοριστικό Παράγοντα της Ελαστικότητας τηςΠροσφοράς.

Ώρες: 7




4. Η Ισορροπία στηνΑγορά και η Διαμόρφωσητων Τιμών


• Να ορίζουν τι είναι αγορά.• Να περιγράφουν τη

διαδικασία με την οποίαεπιτυγχάνεται η ισορροπίασε μια αγορά.

• Να ορίζουν, να εξηγούν καινα παρουσιάζουνδιαγραμματικά τις έννοιες«πλεόνασμα» και«έλλειμμα».

4.1 Ο προσδιορισμός τηςτιμής και της ποσότηταςισορροπίας στην αγορά4.1.1 Η αλληλεπίδρασητων δυνάμεων τηςπροσφοράς και τηςζήτησης στην αγορά

• Χρησιμοποιεί υλικό από το διαδίκτυο ή τον έντυπο τύπογια να δημιουργήσει αφόρμηση:α. ένα άρθρο ήβ. το εβδομαδιαίο δελτίο επισκόπησηςτιμών καυσίμωνγ. αγγελίες εφημερίδων για τιμέςακινήτων ώστε οι μαθητές ναανατρέξουν σε εμπειρίες τους από τηναγορά ενός αγαθού.

• Τους ζητά να ανατρέξουν σε προηγούμενη γνώση τηςέννοιας της αγοραίας ζήτησης και της αγοραίαςπροσφοράς και με τη χρήση ενός αριθμητικούπαραδείγματος ανακαλύπτουν και σχολιάζουν την τιμήισορροπίας. Στη συνέχεια οι μαθητές καλούνται νακάνουν τη διαγραμματική παρουσίαση.

• Να υπολογίζουν και ναερμηνεύουν την τιμή και τηνποσότητα ισορροπίαςχρησιμοποιώντας γραμμικέςσυναρτήσεις ζήτησης καιπροσφοράς.

• Να υπολογίζουν και ναερμηνεύουν το έλλειμμα ήτο πλεόνασμαχρησιμοποιώντας γραμμικέςσυναρτήσεις ζήτησης καιπροσφοράς.

4.1.2 O προσδιορισμός τηςτιμής και της ποσότηταςισορροπίας αλγεβρικά

• Διανέμει φύλλο εργασίας και οι μαθητές:α. υπολογίζουν την τιμή και την ποσότητα ισορροπίας με τη

χρήση γραμμικών συναρτήσεων ζήτησης και προσφοράςβ. σε ομάδες εργασίας υπολογίζουν, σχεδιάζουν και

παρουσιάζουν το έλλειμμα ή πλεόνασμα σεσυγκεκριμένες τιμές.

• Να εξηγούν την επίδρασητων μεταβολών της ζήτησηςστην τιμή και την ποσότητα

4.2 Μεταβολές τηςισορροπίας4.2.1 Μεταβολές της

• Διανέμει φύλλο εργασίας με δεδομένα που αφορούνγραμμικές συναρτήσεις αγοραίας ζήτησης καιπροσφοράς. Με την υπόθεση ότι μεταβάλλεται ένας από


ισορροπίας.• Να εξηγούν την επίδραση

των προσδιοριστικώνπαραγόντων της ζήτησηςστην τιμή και την ποσότηταισορροπίας.

• Να υπολογίζουν τη νέα τιμήκαι ποσότητα ισορροπίας,μετά τη μεταβολή τηςζήτησης.

ισορροπίας λόγωμεταβολής της ζήτησης

τους προσδιοριστικούς παράγοντες της ζήτησης (ceterisparibus), ζητά τον προσδιορισμό της αρχικής και τηςνέας ισορροπίας της αγοράς και τη διαγραμματική τηςαπεικόνιση. Οι μαθητές κάνουν τη γενίκευση τουσυμπεράσματος και δίνουν ένα παράδειγμα από τιςεμπειρίες τους που επαληθεύει τον κανόνα.

• Να εξηγούν την επίδρασητων μεταβολών τηςπροσφοράς στην τιμή καιτην ποσότητα ισορροπίας.

• Να εξηγούν την επίδρασητων προσδιοριστικώνπαραγόντων τηςπροσφοράς στην τιμή καιτην ποσότητα ισορροπίας.

• Να υπολογίζουν τη νέα τιμήκαι ποσότητα ισορροπίας,μετά τη μεταβολή τηςπροσφοράς.

4.2.2 Μεταβολές τηςισορροπίας λόγωμεταβολής της προσφοράς

• Διανέμει φύλλο εργασίας με δεδομένα που αφορούνγραμμικές συναρτήσεις αγοραίας ζήτησης καιπροσφοράς. Με την υπόθεση ότι μεταβάλλεται ένας απότους προσδιοριστικούς παράγοντες της προσφοράς,ζητά τον προσδιορισμό της αρχικής και της νέαςισορροπίας και τη διαγραμματική της απεικόνιση.

• Διανέμει φύλλο εργασίας με περιεχόμενο τη μεταβολήενός προσδιοριστικού παράγοντα της προσφοράς καιζητά την απεικόνιση του σεναρίου της αγοράς σεποιοτικό διάγραμμα (χωρίς τη χρήση αριθμητικώνδεδομένων). Οι μαθητές κάνουν τη γενίκευση τουσυμπεράσματος.

• Αναθέτει στους μαθητές εργασία να αναζητήσουναντίστοιχο υλικό στο διαδίκτυο και να το παρουσιάσουν

• Να ερμηνεύουν τηνεπίδραση της ταυτόχρονηςμεταβολής της προσφοράςκαι της ζήτησης στην τιμήκαι την ποσότηταισορροπίας.

• Να εξηγούν την επίδρασητης μεταβολής τωνπροσδιοριστικώνπαραγόντων τηςπροσφοράς και της ζήτησηςστην τιμή και την ποσότητα

4.2.3 Μεταβολές τηςισορροπίας λόγω τηςταυτόχρονης μεταβολήςτης ζήτησης και τηςπροσφοράς

• Δίνει φύλλα εργασίας με δεδομένα αύξησης της ζήτησηςκαι της προσφοράς με διαφορετικό μέγεθος μεταβολής.Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες και παρουσιάζουν τααποτελέσματα και τη γενίκευση του συμπεράσματος.

• Ανάθεση εργασίας:Να παρουσιάσουν όλες τις υπόλοιπες πιθανές μεταβολέςμε ποιοτικά σχήματα (χωρίς συναρτήσεις)

α. Μείωση ζήτησης και μείωση προσφοράςβ. Μείωση ζήτησης και αύξηση προσφοράςγ. Αύξηση ζήτησης και μείωση προσφοράς δίνοντας ένασενάριο της επιλογής τους που αφορά τη μεταβολή ενόςπροσδιοριστικού παράγοντα της ζήτησης και της


ισορροπίας. προσφοράς.

• Να εξηγούν τους λόγους γιατους οποίους το κράτοςεπιβάλλει ανώτατη τιμήστην αγορά ενός αγαθού,να ερμηνεύουν τις πιθανέςσυνέπειες από την επιβολήανώτατων τιμών και νακάνουν διαγραμματικήαπεικόνιση.

4.3 Η κρατική παρέμβασηστη λειτουργία της αγοράς4.3.1 Ο έλεγχος των τιμώνμε την επιβολή ανώτατηςτιμής

• Χρησιμοποιεί άρθρα ή υλικό από το διαδίκτυο ή τονέντυπο τύπο με θέμα την επιβολή ΡΑ για να δημιουργήσειαφόρμηση (π.χ. Από το Υπουργείο ΑνάπτυξηςΑνταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας) και ζητά από τουςμαθητές να αιτιολογήσουν μια τέτοια απόφαση. Στησυνέχεια κάνει διαγραμματική παρουσίαση της επιβολήςΡΑ και των συνεπειών της.

• Διανέμει φύλλο εργασίας με άσκηση και σε συνεργασίαμε τους μαθητές υπολογίζουν το έλλειμμα και το«καπέλο»

• Ανάθεση εργασίας: Οι μαθητές αναζητούν στο διαδίκτυοάρθρα που αφορούν την επιβολή ανώτατων τιμών

• Να εξηγούν τους λόγους γιατους οποίους το κράτοςεπιβάλλει κατώτατη τιμήστην αγορά ενός αγαθού,να ερμηνεύουν τις πιθανέςσυνέπειες από την επιβολήκατώτατων τιμών και νακάνουν διαγραμματικήαπεικόνιση.

4.3.2 Ο έλεγχος των τιμώνμε την επιβολή κατώτατηςτιμής

• Κάνει παρουσίαση της κρατικής παρέμβασης με τηνεπιβολή κατώτατων τιμών.

• Επισημαίνει, διευκρινίζει και σχολιάζει τους λόγους γιατους οποίους ακολουθήθηκε στο παρελθόν αυτή ηδιαδικασία στα πλαίσια της Κοινής Αγροτικής Πολιτικήςτης Ε.Ε.

• Να ορίζουν την έννοια τηςεπιδότησης.

• Να εξηγούν τους λόγους γιατους οποίους το κράτοςεπιδοτεί την τιμή ενόςαγαθού, να υπολογίζουν, ναεξηγούν και να απεικονίζουνδιαγραμματικά τιςεπιδράσεις τωνεπιδοτήσεων στουςκαταναλωτές, τουςπαραγωγούς και το κράτος.

4.3.3 Η επιδότηση τηςτιμής

• Παρουσιάζει ένα άρθρο για τις επιδοτήσεις αγροτικώνπροϊόντων ή κάποιο σχετικό επίκαιρο video από τοδιαδίκτυο και προκαλείται συζήτηση ώστε οι μαθητές ναανακαλύψουν τους λόγους που επιδοτείται η αγροτικήπαραγωγή. Γίνεται σύνδεση με την προηγηθείσα ενότητακαι την επικράτηση των επιδοτήσεων έναντι τηςεπιβολής κατώτατων τιμών για την ενίσχυση τωναγροτών.

• Δίνει φύλλο εργασίας με δεδομένα που αφορούνγραμμικές συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς και μετην υπόθεση επιδότησης της τιμής του αγαθού και ζητάτη νέα ισορροπία στην αγορά.


• Να ορίζουν και ναερμηνεύουν την έννοια τωνέμμεσων φόρων με τηχρήση παραδειγμάτων απότην καθημερινή ζωή.

• Να εξηγούν τους λόγους γιατους οποίους το κράτοςεπιβάλλει φορολογία, ναυπολογίζουν, να εξηγούνκαι να απεικονίζουνδιαγραμματικά τηνεπίδραση από την επιβολήφορολογίας στουςκαταναλωτές, τουςπαραγωγούς και το κράτος.

4.3.4 Η επιβολήφορολογίας

• Παρουσιάζει άρθρα από την επικαιρότητα και προκαλείσυζήτηση ώστε οι μαθητές να ανακαλύψουν τιςσυνέπειες της επιβολής έμμεσων φόρων στουςκαταναλωτές, τους παραγωγούς και το κράτος.

• Δίνει φύλλο εργασίας με δεδομένα που αφορούνγραμμικές συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς και μετην υπόθεση επιβολής φόρου επί της τιμής του αγαθούζητά τη νέα ισορροπία της αγοράς.

• Ανάθεση εργασίας Οι μαθητές καλούνται νααναζητήσουν στο διαδίκτυο άρθρο στο οποίο ναπαρουσιάζεται η επιβολή ή μείωση ενός έμμεσου φόρουκαι το σχολιάζουν.

11 ώρες



5. Οι Αμοιβές τωνΠαραγωγικών Συντελεστώνκαι η Παραγωγή τουΠροϊόντος



• Να περιγράφουν και ναερμηνεύουν ταχαρακτηριστικά στοιχείατης παραγωγικήςδιαδικασίας (σύνδεση μεκεφ. 1 – ΠαραγωγικέςΔυνατότητες).

• Να αναγνωρίζουν και ναεξηγούν τη σύμπραξηόλων των παραγωγικώνσυντελεστών για τηνπαραγωγή αγαθών.

5.1 Τα χαρακτηριστικά τηςπαραγωγικής διαδικασίαςκαι η επιλογή τωνπαραγωγικών συντελεστώνστην παραγωγή5.1.1 Τα χαρακτηριστικά τηςπαραγωγικής διαδικασίας5.1.2 Η επιλογή τωνπαραγωγικών συντελεστώνστην παραγωγή

• Προτείνει την ανάγνωση αποσπασμάτων λογοτεχνικώνκειμένων ή δοκιμίων που σχετίζονται με παραγωγικήδιαδικασία. Η επιλογή των κειμένων είναι στην κρίση τουκαι μπορεί να προέρχονται από κείμενα που έχουνδιδαχθεί στο μάθημα της λογοτεχνίας ή άλλα μαθήματα(έκθεση) ή έχουν επιλεχτεί από τον ίδιο. Ζητεί από τουςμαθητές να τα σχολιάσουν, να αναγνωρίζουν τουςσυντελεστές παραγωγής και να εντάξουν τηνεπιχειρηματική δραστηριότητα στον αντίστοιχο τομέαπαραγωγής.

• Να διακρίνουν τους τομείςπαραγωγής και νακατατάσσουν τιςοικονομικές μονάδες σε επίμέρους τομείς παραγωγής.

5.2 Οι τομείς παραγωγής τηςοικονομίας

• Παρουσιάζει την κωδικοποίηση των κλάδων οικονομικήςδραστηριότητας σύμφωνα με την κωδικοποίηση NACE(Nomenclature générale des Activités économiques dansles Communautés Européennes) των χωρών της Ε.Ε.

• Ανάθεση εργασίας. Να αναζητήσουν από το διαδίκτυο(http://www.statistics.gr/) στοιχεία απασχόλησης ανάτομέα παραγωγής και να περιγράψουν την εξέλιξη τωνμεγεθών στο χρόνο.

• Οι μαθητές σε φύλλο εργασίας κατατάσσουν επιχειρήσειςστους αντίστοιχους τομείς παραγωγής.


• Nα προσδιορίζουν τουςπαραγωγικούς συντελεστέςκαι τις αμοιβές τους βάσητου ιστορικού διαχωρισμούτους.

• Nα αναφέρουν ποιες είναιοι αμοιβές τωνπαραγωγικώνσυντελεστών.

• Nα διαπιστώνουν και νατεκμηριώνουν μεπαραδείγματα ότι οιποσότητες των διαθέσιμωνπαραγωγικών συντελεστώνείναι περιορισμένες.

• Nα συνδέουν την έννοιατης παραγωγικήςδιαδικασίας τωνεπιχειρήσεων με την έννοιατου κόστους παραγωγής.

5.3 Οι συντελεστέςπαραγωγής και η αμοιβήτους5.3.1. Ο παραγωγικόςσυντελεστής εργασία και ηαμοιβή του5.3.2. Ο παραγωγικόςσυντελεστής φύση και ηαμοιβή του5.3.3.Ο παραγωγικόςσυντελεστής κεφάλαιο και ηαμοιβή του5.3.4. Ο παραγωγικόςσυντελεστήςεπιχειρηματικότητα και ηαμοιβή του

• Μελέτη περίπτωσης:Επιλέγει έναν κλάδο παραγωγής και οι μαθητέςδημιουργούν μια εικονική επιχείρηση. Στη συνέχειαθέτουν πιθανές επιλογές χρήσης παραγωγικώνσυντελεστών έντασης κεφαλαίου ή εργασίας καιεπιχειρηματολογώντας αναδεικνύουν τη δυνατότηταυποκατάστασης των συντελεστών μεταξύ τους. Οεκπαιδευτικός καταγράφει τις προτάσεις και επισημαίνειτις έννοιες των παραγωγικών συντελεστών και τωναμοιβών τους. Καθοδηγεί τη συζήτηση ώστε νααναδειχθεί το σύνολο των χρησιμοποιούμενωνπαραγωγικών συντελεστών και οι αμοιβές τους.

• Να συνδέουν την κατοχήτων συντελεστώνπαραγωγής με το εισόδηματου ατόμου.

• Να συνδέουν και ναερμηνεύουν την έννοια τουΚόστους Ευκαιρίας πουέχει ήδη διδαχθεί στο 1ο

κεφάλαιο με το κόστοςαπόκτησης τωνπαραγωγικών συντελεστώναπό την επιχείρηση.

5.4 Η αγορά τωνπαραγωγικών συντελεστώνκαι η διανομή τουεισοδήματος

• Χρησιμοποιεί την ανωτέρω μελέτη περίπτωσης καισυνδέει τις αμοιβές των παραγωγικών συντελεστών μετην διανομή του εισοδήματος στα άτομα σε επίπεδοοικονομίας.


• Να ορίζουν τη βραχυχρόνιακαι τη μακροχρόνιαπερίοδο παραγωγής στηνοικονομία.

• Να διακρίνουν τηβραχυχρόνια από τημακροχρόνια περίοδοπαραγωγής προκειμένουνα ερμηνεύσουν τιςεπιλογές των επιχειρήσεωνως προς το κόστοςπαραγωγής.

• Να εξηγούν ότι η διάρκειατης βραχυχρόνιαςπεριόδου διαφοροποιείταιμεταξύ των επιχειρήσεων.

5.5 Ο χρονικός ορίζονταςτης επιχείρησης

• Χρησιμοποιεί δύο μελέτες περίπτωσης:Μελέτη περίπτωσης α:Έχετε μια επιχείρηση που διαθέτει σάντουιτς και καφέδεςστους εργαζόμενους μιας περιοχής. Λόγω της αύξησηςτων παραγγελιών σε πόσο χρόνο πιστεύετε πως θαμπορέσετε να καλύψετε τις αυξημένες ανάγκες τωνπελατών σας, αλλάζοντας τον εξοπλισμό της μεδεδομένο ότι υπάρχει το απαραίτητο χρηματικό κεφάλαιο;Ακολουθεί συζήτηση για τονπροσδιορισμό της βραχυχρόνιας και τηςμακροχρόνιας περιόδου.Μελέτη περίπτωσης β:Είστε συνιδιοκτήτες σε εργοστάσιο παραγωγήςηλεκτρικής ενέργειας. Λόγω της αύξησης τωνπαραγγελιών πρέπει να αυξήσετε την παραγωγή. Λόγωτης αύξησης των παραγγελιών σε πόσο χρόνο πιστεύετεπως θα μπορέσετε να καλύψετε τις αυξημένες ανάγκεςτων πελατών σας, αλλάζοντας το μέγεθος τηςεπιχείρησης με δεδομένο ότι υπάρχει το απαραίτητοχρηματικό κεφάλαιο;

• Nα ορίζουν και ναερμηνεύουν την έννοια τουΣυνολικού Προϊόντος.

• Nα κατασκευάζουν τηνκαμπύλη ΣυνολικούΠροϊόντος και ναπεριγράφουν την πορείατης.

5.6 Η παραγωγή τηςεπιχείρησης5.6.1 Η συνάρτησηπαραγωγής και το συνολικόπροϊόν

• Μελέτη περίπτωσης:Δίνεται ως παράδειγμα μια επιχείρηση εκμετάλλευσηςεστιατορίου και ζητείται να εκτιμήσουν οι μαθητές πόσοιπελάτες μπορούν να εξυπηρετηθούν σε μα μέρα αιχμής,δεδομένης της υλικοτεχνικής υποδομής. Επιπλέον γίνεταισύνδεση του χρόνου αναμονής εκτέλεσης τωνπαραγγελιών με τον αριθμό των πελατών.Στη συνέχεια γίνεται η παρουσίαση της συνάρτησηςπαραγωγής και της πορείας του Συνολικού Προϊόντος,ως αριθμητικό παράδειγμα και ακολουθεί η κατασκευήτης καμπύλης.


• Να ορίζουν και ναερμηνεύουν την έννοια τουΜέσου Προϊόντος.

• Να κατασκευάζουν τηνκαμπύλη Μέσου Προϊόντοςκαι να περιγράφουν τηνπορεία της.

• Να ορίζουν και ναερμηνεύουν την έννοια τουΟριακού Προϊόντος.

• Nα κατασκευάζουν τηνκαμπύλη ΟριακούΠροϊόντος και ναπεριγράφουν την πορείατης, όταν μεταβάλλεταιένας συντελεστής(εργασία), ενώ οιυπόλοιποι παραμένουνσταθεροί.

• Nα διατυπώνουν και ναερμηνεύουν τον Νόμο τηςΦθίνουσας Απόδοσης.

• Nα κατασκευάζουν σε έναδιάγραμμα και ναερμηνεύουν την πορεία καιτις σχέσεις μεταξύ τωνκαμπυλών ΣυνολικούΠροϊόντος, ΜέσουΠροϊόντος και ΟριακούΠροϊόντος.

• Nα συσχετίζουν το νόμοτης Φθίνουσας Απόδοσηςμε τη γραφική απεικόνισητης Κ.Π.Δ. (κοίλαστραμμένα προς την αρχήτων αξόνων).

5.6.2 Το Μέσο Προϊόν,Παραγωγικότητα5.6.3 Το Οριακό Προϊόν5.6.4 Ο Νόμος τηςΦθίνουσας Απόδοσης -Το άριστο επίπεδοπαραγωγής

• Διανέμει φύλλο εργασίας και ζητά από τους μαθητές ναυπολογίσουν και τα τρία μεγέθη προϊόντος. Με βάσηαυτά ζητά να κατασκευάσουν τις αντίστοιχες καμπύλες σεένα διάγραμμα, να εξηγήσουν την πορεία και τις σχέσειςμεταξύ τους και να προσδιορίσουν το άριστο επίπεδοπαραγωγής.


• Να περιγράφουνδιαγραμματικά και ναερμηνεύουν τις συνέπειεςτης μεταβολής τηςτεχνολογίας στησυνάρτηση παραγωγής.

5.6.5 Η επίδραση τηςμεταβολής της τεχνολογίαςστην παραγωγή

• Παρουσιάζει άρθρα σχετικά με την καινοτομία στηντεχνολογία παραγωγής και αναθέτει στους μαθητέςεργασία για τον ρόλο και τη σημασία της καινοτομίαςστην παραγωγική διαδικασία. Οι μαθητές παρουσιάζουνκαι σχολιάζουν διαγραμματικά τα αποτελέσματα.

6 ώρες


Οι μαθητές μπορούν (είναι σε θέση): 6. Το κόστος παραγωγήςτων αγαθών


• Να ορίζουν την έννοια του κόστους καινα αναγνωρίζουν την χρησιμότητα τουπροσδιορισμού του για τιςεπιχειρήσεις.

• Να εξηγούν την σχέση μεταξύοικονομικού κόστους και κόστουςευκαιρίας.

• Να ορίζουν την έννοια του κοινωνικούκόστους και να δίνουν παραδείγματα.

• Να αναγνωρίζουν την σημασία τηςκρατικής παρέμβασης αλλά και τηνανάγκη της αυτοδέσμευσης τηςεπιχείρησης στα πλαίσια τηςκοινωνικής της ευθύνης για τονπεριορισμό των αρνητικώνεπιδράσεων στο περιβάλλον.

6.1 Το κόστοςπαραγωγής -Έννοιακαι περιεχόμενο.

6.1.1 Έννοια καιπεριεχόμενο τουκόστους.

6.1.2. Ιδιωτικό καικοινωνικό κόστος.

• Κάνει σύντομη εισήγηση. Οι μαθητές, σε ομάδεςεργασίας επεξεργάζονται έτοιμο σενάριο- φύλλοεργασίας που έχει δοθεί από τον εκπαιδευτικό καιυπολογίζουν τις διάφορες κατηγορίες κόστους.Εκθέτουν τα αποτελέσματα στην τάξη και γίνεταισυζήτηση για την ερμηνεία και την αξιολόγηση τωναποτελεσμάτων.

• Χρησιμοποιεί άρθρα από εφημερίδες και περιοδικά σταοποία εμφανίζονται οι όροι: κόστος, συνολικό κόστος.Οι μαθητές μετά από σύντομη μελέτη συζητούν για τοθέμα. Ο εκπαιδευτικός κάνει σύντομη εισήγηση για τοθέμα και ζητά από μαθητές να συνοψίσουν τις γνώσειςπου αποκτήθηκαν.

• Καθοδηγεί τους μαθητές να αναζητήσουν, ναεντοπίσουν στο διαδίκτυο και να αναλύσουνπεριπτώσεις που το κοινωνικό κόστος από τηλειτουργία των επιχειρήσεων είναι τεράστιο (π.χ.πρόκληση οικολογικών καταστροφής από πλοίο πουμετέφερε καύσιμα και βυθίστηκε).

• Οι μαθητές σε ομάδες εργασίας επεξεργάζονται καιπροτείνουν μέτρα για τον περιορισμό των αρνητικών


επιδράσεων στο περιβάλλον από την λειτουργία τωνεπιχειρήσεων. Τονίζεται η σημασία της κοινωνικήςευθύνης στην επιχειρηματική δραστηριότητα.

• Να διακρίνουν τις διάφορεςκατηγορίες κόστους για τηνπαραγωγή των αγαθών: σταθερό,μεταβλητό και συνολικό κόστος.

• Να προσδιορίζουν τα παραπάνωμεγέθη και να επιλύουν προβλήματαυπολογισμού: σταθερού, μεταβλητούκαι συνολικού κόστους.

• Να αναφέρουν και να εξηγούνπαραδείγματα κατάταξης διαφόρωνστοιχείων κόστους στις παραπάνωκατηγορίες.

• Να σχεδιάζουν με ακρίβεια τιςκαμπύλες σταθερού, μεταβλητού καισυνολικού κόστους, να περιγράφουνκαι να ερμηνεύουν την συμπεριφοράκαι τις μεταξύ τους σχέσεις.

6.2 Το κόστοςπαραγωγής στηνβραχυχρόνια περίοδο.

6.2.1 Σταθερό,Μεταβλητό καιΣυνολικό Κόστος

6.2.2 Καμπύλες κόστουςστην βραχυχρόνιαπερίοδο

• Ζητά από τους μαθητές και καταγράφει στον πίνακαδιάφορες κατηγορίες κόστους για μια υποθετικήεπιχειρηματική δραστηριότητα (π.χ. ενοίκιο βιοτεχνίας,μισθός φύλακα, κόστος α΄ υλών κ.ά.). Στην συνέχεια,μετά από συζήτηση, εντοπίζεται από τους μαθητές τοκατά πόσο το ύψος των συγκεκριμένων δαπανώνμεταβάλλεται όταν μεταβάλλεται η ποσότητα τωναγαθών που παράγει η επιχείρηση

• Μετά από σύντομη εισήγηση οι μαθητές καλούνται ναδώσουν παραδείγματα στοιχείων κόστους και ναπροσδιορίσουν την κατηγορία κόστους στην οποίαανήκουν (σταθερό- μεταβλητό-συνολικό).

• Διανέμει φύλλο εργασίας στους μαθητές με στοιχείακόστους. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες και μετάαπό επεξεργασία και προσδιορίζουν-υπολογίζουν καιπαρουσιάζουν το κόστος (σταθερό- μεταβλητό-συνολικό) σε κατάλληλα διαμορφωμένο πίνακα.

• Διανέμει φύλλο εργασίας με δεδομένα και με τηβοήθεια – συνεργασία των μαθητών επιλύει τηνάσκηση στον πίνακα και σχεδιάζει με ακρίβεια τοδιάγραμμα.

• Διανέμει φύλλο εργασίας και οι μαθητές υπολογίζουνκαι συμπληρώνουν τα στοιχεία σε κατάλληλο πίνακαπου διαμορφώνουν οι ίδιοι και κάνουν διαγραμματικήαπεικόνιση.

• Να διακρίνουν τις διάφορεςκατηγορίες μέσου κόστους για τηνπαραγωγή των αγαθών: μέσοσταθερό, μέσο μεταβλητό και μέσοσυνολικό κόστος.

• Να προσδιορίζουν τα μεγέθη και ναεπιλύουν προβλήματα υπολογισμούμέσου σταθερού, μέσου μεταβλητού

6.3. Υπολογισμόςμέσου κόστους καικαμπύλες μέσουκόστους στηνβραχυχρόνια περίοδο.

• Διανέμει φύλλο εργασίας με δεδομένα και με τηβοήθεια – συνεργασία των μαθητών επιλύει τηνάσκηση στον πίνακα και σχεδιάζει με ακρίβεια τοδιάγραμμα. Εξηγεί-αναλύει τις σχέσεις μεταξύ τωνκαμπυλών μέσου σταθερού, μέσου μεταβλητού καιμέσου συνολικού κόστους, καθώς μεταβάλλεται οόγκος παραγωγής.

• Διανέμει φύλλο εργασίας και οι μαθητές υπολογίζουν


και μέσου συνολικού κόστους.• Να σχεδιάζουν σε ένα διάγραμμα τις

καμπύλες μέσου σταθερού, μέσουμεταβλητού και μέσου συνολικούκόστους .

• Να περιγράφουν και να ερμηνεύουντην συμπεριφορά των μεγεθώνμέσου κόστους και να εξηγούν τιςμεταξύ τους σχέσεις αλγεβρικά καιδιαγραμματικά.

και συμπληρώνουν τα στοιχεία σε κατάλληλο πίνακαπου διαμορφώνουν οι ίδιοι και κάνουν διαγραμματικήαπεικόνιση. Οι μαθητές εξηγούν-αναλύουν τις σχέσειςμεταξύ των καμπυλών μέσου σταθερού, μέσουμεταβλητού και μέσου συνολικού κόστους, καθώςμεταβάλλεται ο όγκος παραγωγής.

• Να ορίζουν την έννοια του οριακούκόστους.

• Να ερμηνεύουν την σημασία τουοριακού κόστους στη λήψηαποφάσεων από την επιχείρηση γιατην αύξηση της παραγωγής.

• Να υπολογίζουν το οριακό κόστος, νασχεδιάζουν την καμπύλη του και ναερμηνεύουν τη συμπεριφορά της.

• Να απεικονίζουν διαγραμματικά καινα ερμηνεύουν τη συμπεριφορά καιτις σχέσεις μεταξύ των καμπυλών τουοριακού, του μέσου μεταβλητού καιτου μέσου συνολικού κόστους.

• Να διατυπώνουν και να εξηγούν τηνεπίδραση του Νόμου της Φθίνουσαςή μη Ανάλογης Απόδοσης στο κόστοςστη βραχυχρόνια περίοδο.

6.4 Το οριακό κόστος καιη καμπύλη τουοριακού κόστους στηνβραχυχρόνια περίοδο

6.4.1 Το οριακό κόστοςκαι η καμπύλη τουοριακού κόστους στηνβραχυχρόνια περίοδο.

6.4.2 Σχέσεις καμπυλώνμέσου και οριακούκόστους στηνβραχυχρόνια περίοδο.

• Διανέμει φύλλο εργασίας με δεδομένα και με τηβοήθεια – συνεργασία των μαθητών επιλύει τηνάσκηση στον πίνακα και σχεδιάζει με ακρίβεια τοδιάγραμμα. Εξηγεί-αναλύει τις σχέσεις μεταξύ τωνκαμπυλών οριακού, μέσου μεταβλητού και μέσουσυνολικού κόστους, καθώς μεταβάλλεται ο όγκοςπαραγωγής.

• Διανέμει φύλλο εργασίας και οι μαθητές υπολογίζουνκαι συμπληρώνουν τα στοιχεία σε κατάλληλο πίνακαπου διαμορφώνουν οι ίδιοι και κάνουν διαγραμματικήαπεικόνιση. Οι μαθητές εξηγούν-αναλύουν τις σχέσειςμεταξύ των καμπυλών οριακού, μέσου μεταβλητού καιμέσου συνολικού κόστους, καθώς μεταβάλλεται οόγκος παραγωγής.

• Να διακρίνουν και να εξηγούν τηδιαφορά των στοιχείων του κόστουςστη μακροχρόνια περίοδο σε σχέσημε τη βραχυχρόνια (όλοι οισυντελεστές είναι μεταβλητοί).

6.5 Το κόστοςπαραγωγής στηνμακροχρόνια περίοδο

• Ζητά από τους μαθητές να αναφέρουν ποιες ενέργειεςθα έκαναν αν είχαν μικρό ή μεγάλο χρονικό διάστημαστη διάθεσή τους για να μεταβάλουν τους πόρουςπαραγωγής της επιχείρησής τους. Με κατάλληλεςερωτήσεις οι μαθητές οδηγούνται στην ανακάλυψη τουγεγονότος ότι στην μακροχρόνια περίοδο όλοι οισυντελεστές είναι μεταβλητοί και κατά συνέπεια δενυπάρχει σταθερό κόστος.


• Να ορίζουν τις έννοιες οικονομίες καιαντιοικονομίες κλίμακας.

• Να διακρίνουν τις εσωτερικές και τιςεξωτερικές οικονομίες καιαντιοικονομίες κλίμακας και νασυνδέουν την επίδρασή τους στηλειτουργία των επιχειρήσεωνδίνοντας παραδείγματα.

• Να διακρίνουν τις διάφορεςκατηγορίες εσωτερικών καιεξωτερικών οικονομιών καιαντιοικονομιών κλίμακας και νασυνδέουν την επίδρασή τους στηλειτουργία των επιχειρήσεωνδίνοντας παραδείγματα.

6.6 Οικονομίες καιΑντιοικονομίεςκλίμακας

6.6.1. Οικονομίεςκλίμακας

6.6.2. Αντιοικονομίεςκλίμακας

• Ζητά από τους μαθητές να αναφέρουν οικονομικάπλεονεκτήματα και μειονεκτήματα που έχουν οιμεγάλες επιχειρήσεις σε σχέση με τις μικρές καικαταγράφει στον πίνακα τις απαντήσεις. Εντοπίζειστοιχεία που αναφέρονται σε οικονομίες καιαντιοικονομίες κλίμακας και με σύντομη εισήγησηπροσδιορίζει το περιεχόμενο των εννοιών.

• Αναθέτει εργασία σε ομάδες: κάθε ομάδαεπεξεργάζεται και παρουσιάζει πλεονεκτήματα καιμειονεκτήματα που παρουσιάζουν συγκεκριμένεςεπιχειρήσεις που έχουν μεγάλο μέγεθος. Γίνεταιπαρουσίαση, εντοπίζονται τα στοιχεία που αφορούνστις οικονομίες και αντιοικονομίες κλίμακας στηλειτουργία των επιχειρήσεων.

Ώρες: 11



7. Μορφές Αγοράς καιΛειτουργία τωνΕπιχειρήσεων



• Να ορίζουν την έννοια τηςαγοράς και να κάνουνδιάκριση βάση τονανταγωνισμό τωνεπιχειρήσεων σε μορφέςαγοράς στηριζόμενοι σεκριτήρια όπως ο αριθμός τωνεπιχειρήσεων και ο βαθμόςδιαφοροποίησης τουπροϊόντος.

7.1 Έννοια της αγοράς καικριτήρια διάκρισης τωνμορφών της.

7.1.1 Έννοια της αγοράς καιανταγωνισμός τωνεπιχειρήσεων.

7.1.2 Κριτήρια διάκρισης καιμορφές αγοράς.

• Χρησιμοποιεί καταιγισμό ιδεών σχετικά με τουςόρους αγορά, μονοπώλιο, τέλειος ανταγωνισμός,ολιγοπώλιο. Ο εκπαιδευτικός καταγράφει τιςαπαντήσεις και με αφορμή αυτές κάνει σύντομηεισήγηση για τις μορφές αγοράς.

• Χρησιμοποιεί άρθρα από εφημερίδες και περιοδικάστα οποία παρουσιάζονται επιχειρήσεις πουδραστηριοποιούνται σε διάφορους κλάδους καιπαράγουν προϊόντα. Οι μαθητές σε ομάδεςδιερευνούν στοιχεία όπως ο αριθμός επιχειρήσεωνστον κλάδο παραγωγής, ομοιογένεια ήδιαφοροποίηση του προϊόντος κ.ά. καιπαρουσιάζουν τα αποτελέσματα. Ο εκπαιδευτικόςμε σύντομη εισήγηση παρουσιάζει τα κριτήριαδιάκρισης και οι μαθητές εντάσσουν τις επιχειρήσειςστις μορφές αγοράς. Μετά από τα παραπάνω οεκπαιδευτικός ζητά από μαθητές να συνοψίσουν τιςγνώσεις που αποκτήθηκαν.

• Αναθέτει Ερευνητική Εργασία: σε συνεργασία μετους μαθητές προσδιορίζει τα στοιχεία της έρευνας(ερευνητικά ερωτήματα, μέθοδο έρευνας κ.λπ.) Οιμαθητές σε ομάδες αναζητούν επιλέγουν (στοδιαδίκτυο αλλά και στην περιοχή που διαμένουν),συγκεκριμένες επιχειρήσεις. Μετά από σύντομηέρευνα και μελέτη των στοιχείων για τησυμπεριφορά τους, γίνεται καταγραφή καιπαρουσίαση των αποτελεσμάτων με βάση ταερευνητικά ερωτήματα. Μετά την παρουσίαση,ακολουθεί συζήτηση σχετικά με τους όρους πουπεριλαμβάνονται στην διδακτική ενότητα.

• Να ορίζουν την έννοια τουπλήρους ανταγωνισμού και ναπεριγράφουν ταχαρακτηριστικά του.

• Να παρουσιάζουνδιαγραμματικά και να εξηγούν

7.2 Πλήρης ή «τέλειος»ανταγωνισμός7.2.1 Έννοια καιχαρακτηριστικά του πλήρουςανταγωνισμού.7.2.2 Ο προσδιορισμός της

• Ζητά από τους μαθητές και καταγράφει στον πίνακαχαρακτηριστικά του πλήρους ανταγωνισμού καικλάδους παραγωγής-επιχειρήσεις πουπαρουσιάζουν τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.

• Μετά από σύντομη εισήγηση, γίνεται διανομήφύλλου εργασίας στους μαθητές με στοιχεία


τον τρόπο διαμόρφωσης τηςτιμής του αγαθού για τημεμονωμένη επιχείρηση στονπλήρη ανταγωνισμό.

• Να ορίζουν τις έννοιες έσοδακαι κέρδη και ναπροσδιορίζουν τη σχέση τουςλαμβάνοντας υπόψη τοκόστος.

• Να ορίζουν τις έννοιες οριακόέσοδο, μέσο έσοδο και τιμήκαι να εξηγούν τον λόγο γιατον οποίο τα συγκεκριμέναμεγέθη στον πλήρηανταγωνισμό ταυτίζονται.

• Να διατυπώνουν τις σχέσειςπου συνδέουν τα συνολικάέσοδα (ΤR), το μέσο έσοδο(AR) και το οριακό έσοδο(MR), να επιλύουν ασκήσειςυπολογισμού τωνσυγκεκριμένων μεγεθών καινα τα αναπαριστούν γραφικά.

• Να προσδιορίζουν, νααναπαριστούν γραφικά και ναεξηγούν τη σχέση πουδιαμορφώνεται μεταξύ τωνσυνολικών εσόδων και τουσυνολικού κόστους στοεπίπεδο παραγωγής πουισορροπεί η επιχείρηση στονπλήρη ανταγωνισμό στηβραχυχρόνια περίοδο.

• Να προσδιορίζουν, νααναπαριστούν γραφικά και ναεξηγούν με τη χρήση του

τιμής του αγαθού στον πλήρηανταγωνισμό7.2.3 Συνολικό κόστος,συνολικά έσοδα και ισορροπίατης ανταγωνιστικήςεπιχείρησης στην βραχυχρόνιαπερίοδο7.2.4 Τιμή του αγαθού καιβραχυχρόνια καμπύληπροσφοράς της επιχείρησης7.2.5 Συμπεριφορά τηςεπιχείρησης στον πλήρηανταγωνισμό

αγοραίας ζήτησης και προσφοράς καθώς καιστοιχεία κόστους και εσόδων της μεμονωμένηςεπιχείρησης. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες καιμετά από επεξεργασία προσδιορίζουν την τιμή στηναγορά, υπολογίζουν τα συνολικά έσοδα , τοσυνολικό κόστος και τα συνολικά κέρδη.Παρουσιάζουν τα αποτελέσματα σε κατάλληλαδιαμορφωμένο πίνακα και μετά από επεξεργασίαπαρουσιάζουν διαγραμματικά τα μεγέθη (συνολικάέσοδα, συνολικό κόστος, συνολικά κέρδη). Στησυνέχεια προσδιορίζουν, εξηγούν και παρουσιάζουνδιαγραμματικά την ισορροπία της επιχείρησης..

• Χρησιμοποιεί αριθμητικό παράδειγμα και με τησυνεργασία - βοήθεια των μαθητών, προσδιορίζεικαι παρουσιάζει τη σχέση τιμής, οριακού εσόδου καιμέσου εσόδου στον πλήρη ανταγωνισμό στηνβραχυχρόνια περίοδο (ΤΙΜΉ-P=Μέση πρόσοδος-AP= Οριακή πρόσοδος-MP)

• Μετά από σύντομη εισήγηση, διανέμει διαφορετικάφύλλα εργασίας στους μαθητές με στοιχείααγοραίας ζήτησης και προσφοράς, κόστους καιεσόδων. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες και μετάαπό επεξεργασία προσδιορίζουν την τιμή στηναγορά. Υπολογίζουν το οριακό κόστος και το μέσομεταβλητό κόστος. Προσδιορίζουν, απεικονίζουνδιαγραμματικά και εξηγούν την καμπύληπροσφοράς της επιχείρησης στον πλήρηανταγωνισμό στην βραχυχρόνια περίοδο(ανερχόμενο τμήμα της καμπύλης του οριακούκόστους από το σημείο που συναντά το μέσομεταβλητό κόστος) . Γίνεται παρουσίαση καισυζήτηση για τα αποτελέσματα σε επίπεδο τάξηςαπό τις ομάδες.

• Διανέμει φύλλο εργασίας στο οποίο παρουσιάζονταισε πίνακα δεδομένα (οριακό κόστος, μέσομεταβλητό κόστος και μέσο συνολικό κόστος)


οριακού κόστους και τηςοριακής προσόδου τηνισορροπία της επιχείρησηςστον πλήρη ανταγωνισμόστην βραχυχρόνια περίοδο.

• Να προσδιορίζουν, νααναπαριστούν γραφικά και ναεξηγούν τον τρόπο πουπροκύπτει η καμπύληπροσφοράς της επιχείρησηςστον πλήρη ανταγωνισμόστην βραχυχρόνια περίοδο.

• Να αναλύουν, ναπεριγράφουν και ναερμηνεύουν την συμπεριφοράτης επιχείρησης στον πλήρηανταγωνισμό.

επιχείρησης που λειτουργεί στον πλήρηανταγωνισμό στην βραχυχρόνια περίοδο. Οιμαθητές σε ομάδες εξετάζουν τα στοιχεία του έχουνδοθεί και κάθε ομάδα αναλαμβάνει να επεξεργαστεί,να παρουσιάσει και να εξηγήσει σε ποιες τιμές: α) ηεπιχείρηση δεν παράγει, β) παράγει και το ύψος τηςζημιάς ισούται με το σταθερό κόστος, γ) ηεπιχείρηση παράγει και έχει καλύψει το μεταβλητόκόστος και ένα μέρος του σταθερού κόστους, δ)παράγει και έχει καλύψει το συνολικό κόστος, ε)παράγει και έχει κέρδη.

• Χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες εργασίας,ερευνούν, επεξεργάζονται, εξηγούν καιπαρουσιάζουν στοιχεία και προτάσεις για τηνσυμπεριφορά της ανταγωνιστικής επιχείρησης σεσχέση με τον προσδιορισμό της τιμής, τηνποσότητα που μεγιστοποιεί τα κέρδη, τηνσκοπιμότητα διαφήμισης του προϊόντος καιοτιδήποτε άλλο κρίνουν απαραίτητο στηνβραχυχρόνια περίοδο.

• Να ορίζουν την έννοια τουμονοπωλίου και ναπροσδιορίζουν ταχαρακτηριστικά του.

• Να παρουσιάζουν και ναεξηγούν τους λόγουςδημιουργίας των ιδιωτικώνμονοπωλίων - κρατικώνμονοπωλίων.

• Να αναλύουν, ναπεριγράφουν και ναερμηνεύουν την συμπεριφοράτης μονοπωλιακήςεπιχείρησης.

7.3 Μονοπώλιο7.3.1 Έννοια και

χαρακτηριστικά τουμονοπωλίου

7.3.2 Λόγοι δημιουργίαςμονοπωλίων

7.3.3 Συμπεριφορά τηςεπιχείρησης στομονοπώλιο

• Ζητά από τους μαθητές και καταγράφει στον πίνακαχαρακτηριστικά του μονοπωλίου και κλάδουςπαραγωγής-επιχειρήσεις που παρουσιάζουν τασυγκεκριμένα χαρακτηριστικά.

• Χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες εργασίας,αναζητούν και εντοπίζουν στο διαδίκτυοδημοσιεύματα για περιπτώσεις μονοπωλιακώνεπιχειρήσεων. Επεξεργάζονται τα στοιχείαεντοπίζουν τα χαρακτηριστικά και τις αιτίεςδημιουργίας του μονοπωλίου. Παρουσιάζουν ταστοιχεία και εξηγούν τα συμπεράσματά τους σεεπίπεδο τάξης.

• Αναθέτει «παιχνίδι ρόλων» με την καθοδήγηση-εμψύχωση του, και οι μαθητές αναλαμβάνουνδιαφορετικούς ρόλους : π.χ. οικονομικόςδιευθυντής, διευθυντής πωλήσεων κ.λπ. και


παρουσιάζουν σενάριο που έχουν οι ίδιοιεπεξεργαστεί (π.χ. συνάντηση συμβούλιο στελεχώνγια λήψη αποφάσεων και καθορισμό τιμολογιακήςπολιτικής και πολιτικής προώθησης του προϊόντος).

• Να ορίζουν την έννοια τουμονοπωλιακού ανταγωνισμούκαι να προσδιορίζουν ταχαρακτηριστικά του.

• Να περιγράφουν, νααναλύουν και να ερμηνεύουντην συμπεριφορά τηςεπιχείρησης στονμονοπωλιακό ανταγωνισμό.

7.4 Μονοπωλιακόςανταγωνισμός

7.4.1 Έννοια καιχαρακτηριστικά τουμονοπωλιακούανταγωνισμού

7.4.2 Συμπεριφορά τηςεπιχείρησης στονμονοπωλιακόανταγωνισμό

• Ζητά από τους μαθητές και καταγράφει στον πίνακαχαρακτηριστικά του μονοπωλιακού ανταγωνισμούκαι κλάδους παραγωγής-επιχειρήσεις πουπαρουσιάζουν τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.

• Χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες εργασίας,αναζητούν και εντοπίζουν στο διαδίκτυοδημοσιεύματα για περιπτώσεις επιχειρήσεων πουανήκουν στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό.Επεξεργάζονται τα στοιχεία εντοπίζουν ταχαρακτηριστικά και μελετούν την συμπεριφορά τους. Παρουσιάζουν τα στοιχεία και εξηγούν τασυμπεράσματά τους σε επίπεδο τάξης.

• Να ορίζουν την έννοια τουολιγοπωλίου και ναπροσδιορίζουν ταχαρακτηριστικά του.

• Να αναλύουν, ναπεριγράφουν και ναερμηνεύουν την συμπεριφοράτης ολιγοπωλιακήςεπιχείρησης.

7.5 Χαρακτηριστικά τουολιγοπωλίου

7.5.1 Έννοια καιχαρακτηριστικά τουολιγοπωλίου.

7.5.2 Συμπεριφορά τηςεπιχείρησης στοολιγοπώλιο

• Αναθέτει «παιχνίδι ρόλων» με την καθοδήγηση-εμψύχωση του και οι μαθητές αναλαμβάνουνδιαφορετικούς ρόλους στελεχών σε επιχειρήσειςπου λειτουργούν σε ολιγοπωλιακή αγορά: π.χ.οικονομικός διευθυντής, διευθυντής πωλήσεωνκ.λπ. και παρουσιάζουν σενάριο που έχουν οι ίδιοιεπεξεργαστεί με τη συνεργασία συντονισμό τουεκπαιδευτικού (π.χ. συνάντηση συμβούλιοστελεχών για λήψη αποφάσεων και καθορισμότιμολογιακής πολιτικής και πολιτικής προώθησηςτου προϊόντος).

• Να συγκρίνουν τηνσυμπεριφορά επιχειρήσεωνπου λειτουργούν σεδιαφορετικές μορφές αγοράς.

• Να προσδιορίζουν και ναεξηγούν τις ομοιότητες και τιςδιαφορές: στον τρόποπροσδιορισμού τωνποσοτήτων που προσφέρουν

7.6 Κριτική θεώρηση τωνμορφών αγοράς

• Χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες εργασίας καιαναλαμβάνουν να ερευνήσουν την συμπεριφοράσυγκεκριμένων επιχειρήσεων διαφορετικών κλάδωνσε διάφορες μορφές αγοράς (αλληλεξάρτηση,προσδιορισμό τιμής, διαφήμιση κ.ά.).Επεξεργάζονται τα στοιχεία και παρουσιάζουν, μετάαπό συνεργασία μεταξύ όλων των ομάδων, τααποτελέσματα σε συγκριτικό πίνακα. Γίνεταιπαρουσίαση και θεωρητική τεκμηρίωση από τους


και στον τρόποπροσδιορισμού των τιμών,στις διαφορετικές μορφέςαγοράς.

• Να εξηγούν τις αιτίες τηςδιαφοράς στην συμπεριφοράτων επιχειρήσεων στις μορφέςαγοράς.

μαθητές.• Στα πλαίσια του ανοίγματος του σχολείου στηνκοινωνία, γίνεται πρόσκληση σε στελέχη πουδραστηριοποιούνται σε επιχειρήσεις για συζήτησηκαι παρουσίαση του τρόπου λειτουργίας τωνσυγκεκριμένων επιχειρήσεων και του κλάδου στονοποίο αυτές ανήκουν.

• Αναθέτει εργασία στους μαθητές να κατασκευάσουννοητικούς χάρτες ή συγκριτικό πίνακα και ναπαρουσιάσουν τα χαρακτηριστικά και τηνσυμπεριφορά των επιχειρήσεων στις διαφορετικέςμορφές αγοράς.

Ώρες: 12


Οι μαθητές μπορούν (είναι σε θέση):

ΜΕΡΟΣ Β-ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ8. Το ΑκαθάριστοΕγχώριο Προϊόν


• Να συνδέσουν τα βασικά στοιχείατης Μικροοικονομικής θεωρίας μετη Μακροοικονομική και ναπροσδιορίσουν τα βασικάστοιχεία της μακροοικονομικήςθεωρίας, όπως το ΑκαθάριστοΕγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ), ανεργία,οικονομική μεγέθυνση,σταθεροποίηση των τιμών καιάλλα.

8.1. Εισαγωγή στηΜακροοικονομία

• Παροτρύνει τους μαθητές να αναφέρουν στην τάξη,παραδείγματα, που να σχετίζονται με τηΜικροοικονομική Θεωρία.

• Παροτρύνει τους μαθητές να αναφέρουν στην τάξηπαραδείγματα, που να σχετίζονται με τηΜακροοικονομική Θεωρία.

• Να προσδιορίζουν και ναερμηνεύουν τις τρεις μεθόδουςυπολογισμού του ΑΕΠ

α) με την μέθοδο της Παραγωγής,

8.2. Εγχώριο Προϊόν- Εγχώριο Εισόδημα- Εγχώρια Δαπάνη

• Διανέμει στην τάξη φύλλο εργασίας στο οποίοαπεικονίζεται το Οικονομικό Κύκλωμα (στηναπλούστερη μορφή του, δηλ. μόνο με Νοικοκυριά καιΕπιχειρήσεις) και ζητεί από τους μαθητές να


β) με την μέθοδο του εισοδήματος,γ) με την μέθοδο της Δαπάνης.

περιγράψουν και να αναλύσουν τις εξής Ροές:α) το σύνολο της αξίας των προϊόντων και των υπηρεσιών

που παρήχθησαν κατά τη διάρκεια ενός έτους,β) το σύνολο των δαπανών που πραγματοποιήθηκανκατά τη διάρκεια του ίδιου έτους, για την απόκτησηόλων των νεοπαραχθέντων τελικών αγαθών καιυπηρεσιών, και

γ) το σύνολο των αμοιβών (εισοδήματα) όλων τωνσυντελεστών παραγωγής, που χρησιμοποιήθηκαν κατάτη διάρκεια του εν λόγω έτους.Τέλος, τους ζητεί να διακριβώσουν την ισότητα τωνπαραπάνω τριών Ροών.

• Nα διακρίνουν και να ερμηνεύουντη διαφορά μεταξύ:

α) του Εγχώριου και του ΕθνικούΠροϊόντος.

β) του Εγχώριου και του ΕθνικούΕισοδήματος.

γ) της Εγχώριας και της ΕθνικήςΔαπάνης.

8.3. Εθνικό Προϊόν -Εθνικό Εισόδημα -Εθνική Δαπάνη

• Διανέμει στην τάξη φύλλο εργασίας, το οποίο περιέχει:α) ένα αριθμητικό παράδειγμα για την αξία τουπροϊόντος που παράγεται στο Εξωτερικό, απόμόνιμους κατοίκους της Ελλάδος, και έρχεται εντός τηςχώρας ως εισόδημα, και β) ένα δεύτερο αριθμητικόπαράδειγμα, για την αξία του προϊόντος που παράγεταιστο Εσωτερικό, από μόνιμους κατοίκους άλλων χωρών(ξένων), και διοχετεύεται στην αλλοδαπή, ως εισόδημα.Στη συνέχεια, ζητεί από τους μαθητές να αφαιρέσουντο ένα μέγεθος από το άλλο, και να εντοπίσουν ότι ηδιαφορά αυτή, που λέγεται Καθαρό Εισόδημα από τοΕξωτερικό, καθορίζει ουσιαστικά την διαφορά μεταξύΕγχώριων και Εθνικών οικονομικών μεγεθών.

• Nα ορίζουν και να ερμηνεύουν τηνέννοια της «Απόσβεσης» μέσααπό παραδείγματα τηςκαθημερινής ζωής, ώστε ναδιακρίνουν και να ερμηνεύουν τηδιαφορά μεταξύ:

α) Ακαθάριστου και ΚαθαρούΕγχώριου Προϊόντος και

β) Ακαθάριστου και ΚαθαρούΕθνικού Προϊόντος.

8.4. Ακαθάριστα καιΚαθαρά ΟικονομικάΜεγέθη

• Ζητεί από τους μαθητές να του αναφέρουν διάφοραπαραδείγματα, από τα οποία να προκύπτει η έννοιατης Απόσβεσης.

• Κάνει σύντομη εισήγηση και διευκρινίζει ότι, με κριτήριοτην αφαίρεση ή όχι της αξίας της Απόσβεσης, τοΕγχώριο Προϊόν διακρίνεται σε: Ακαθάριστο ΕγχώριοΠροϊόν και σε Καθαρό Εγχώριο Προϊόν. Αν από τοΕγχώριο Προϊόν δεν έχει αφαιρεθεί η αξία τηςΑπόσβεσης, ονομάζεται Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν.Αν όμως η απόσβεση έχει αφαιρεθεί, ονομάζεταιΚαθαρό Εγχώριο Προϊόν. Κατά τον ίδιο τρόπο και


με κριτήριο την αφαίρεση ή όχι της αξίας τηςΑπόσβεσης, το Εθνικό Προϊόν διακρίνεται σεΑκαθάριστο Εθνικό Προϊόν και σε Καθαρό ΕθνικόΠροϊόν.

• Nα διακρίνουν τα Τελικά από ταΕνδιάμεσα αγαθά. με στόχο ναυπολογίζουν το ΑκαθάριστοΕγχώριο Προϊόν,(χρησιμοποιώντας το άθροισματης αξίας των επιμέρους τελικώναγαθών).

• Nα αναλύουν την παραγωγικήδιαδικασία σε φάσεις ή στάδιαπαραγωγής, ώστε ναυπολογίζουν το ΑκαθάριστοΕγχώριο Προϊόν με τη μέθοδο τηςΠροστιθέμενης Αξίας κάθεσταδίου ή φάσης παραγωγής.

8.5. Η Μέτρηση τουΑκαθάριστουΕγχώριου καιΕθνικού Προϊόντος8.5.1. Ουπολογισμός τουΑκαθάριστουΕγχώριου Προϊόντοςμε τη μέθοδο τηςτελικής αξίας.8.5.2. Ουπολογισμός τουΑκαθάριστουΕγχώριου Προϊόντοςμε τη μέθοδο τηςΠροστιθέμενης Αξίας

• Καλεί τους μαθητές να αναφέρουν στην τάξηπαραδείγματα:

α) αγαθών που αγοράζονται για τελική χρήση και όχι γιαπαραπέρα μετασχηματισμό, και

β) αγαθών που αγοράζονται για παραπέραμετασχηματισμό και όχι για τελική χρήση (π.χ. το γάλαπου αγοράζει ένας ζαχαροπλάστης για να παράγειγαλατόπιτες προς πώληση).

• Διανέμει στην τάξη φύλλο εργασίας με αριθμητικάδεδομένα, ώστε οι μαθητές να υπολογίσουν τοΑκαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, με τη μέθοδο τηςΠροστιθέμενης Αξίας.

• Να προσδιορίσουν και ναερμηνεύσουν, χωρίς ναυπολογίζουν τα βασικότεραστοιχεία που χρησιμοποιούνταιγια τον υπολογισμό του ΑΕΠ μετη μέθοδο του εισοδήματος όπως:

α) Μισθούς και ημερομίσθιαβ) Ενοίκιαγ) Τόκουςδ) Κέρδη

8.6. Το Α.Ε.Π. απότην πλευρά τουεισοδήματος

• Χρησιμοποιεί την τεχνική του καταιγισμού ιδεώνσχετικά με την έννοια του Εγχώριου και ΕθνικούΕισοδήματος, ώστε να εντοπιστούν στοιχεία πουπεριλαμβάνονται σε αυτά.

• Να προσδιορίζουν και ναερμηνεύουν, χωρίς ναυπολογίζουν, τα βασικότεραστοιχεία που χρησιμοποιούνταιγια τον υπολογισμό του ΑΕΠ μετη μέθοδο της Δαπάνης όπως:

8.7. Το Α.Ε.Π. απότην πλευρά τηςδαπάνης

• Χρησιμοποιεί την τεχνική του καταιγισμού ιδεώνσχετικά με την έννοια της Εγχώριας και ΕθνικήςΔαπάνης, ώστε να εντοπιστούν στοιχεία πουπεριλαμβάνονται σε αυτά.


α ) Κατανάλωση,γ) Επένδυση,δ) Δημόσιες Δαπάνες, καιε) Καθαρές εξαγωγές• Να ορίζουν και να ερμηνεύουν το

Δείκτη Τιμών.• Να ορίζουν και να ερμηνεύουν τοΟνομαστικό ΑΕΠ.

• Να ορίζουν, να υπολογίζουν και ναερμηνεύουν το Πραγματικό ΑΕΠ.

8.8. Η επίδραση τηςμεταβολής των τιμώνστα ΟικονομικάΜεγέθη και ο ΔείκτηςΤιμών

• Καλεί τους μαθητές να αναφέρουν στην τάξη,παραδείγματα από την καθημερινή τους ζωή, που ναφαίνεται ότι οι τιμές των αγαθών που συχνά αγοράζουν(τρέχουσες τιμές), μεταβάλλονται με την πάροδο τουχρόνου

• Κάνει σύντομη εισήγηση και διευκρινίζει τις έννοιες :α) Δείκτης Τιμών,β) Ονομαστικό Α.Ε.Π. καιγ) Πραγματικό Α.Ε.Π., όπου έχουν απαλειφθεί οιεπιδράσεις των αυξομειώσεων των τιμών.

• Διανέμει στην τάξη φύλλο εργασίας με αριθμητικάδεδομένα, για να λύσουν οι μαθητές ασκήσειςυπολογισμού του πραγματικού Α.Ε.Π., ασκήσειςσυμπλήρωσης δεδομένων ενός πίνακα, και ασκήσειςμε αλλαγή έτους βάσης. Στη συνέχεια, με κατάλληλεςερωτήσεις διαπιστώνει το κατά πόσον οι μαθητές έχουνεμπεδώσει την έννοια του πραγματικού Α.Ε.Π.

• Nα υπολογίζουν και να ερμηνεύουντο κατά κεφαλήν ΑκαθάριστοΕγχώριο Προϊόν ως δείκτηβιοτικού επιπέδου.

8.9. Το ΚατάΚεφαλήν ΑκαθάριστοΕγχώριο Προϊόν(Α.Ε.Π.) και τοΒιοτικό Επίπεδο

• Διανέμει στη τάξη φύλλο εργασίας με αριθμητικάδεδομένα και οι μαθητές επιλύουν ασκήσειςυπολογισμού του κατά κεφαλήν Α.Ε.Π.

• Κάνει σύντομη εισήγηση και διανέμει στη τάξη φύλλοεργασίας με αριθμητικά δεδομένα διαφόρων κρατών,σχετικά με το πραγματικό τους Α.Ε.Π. Στη συνέχεια οιμαθητές διαπιστώνουν ότι, διαχρονικά, οι συγκρίσεις,των οικονομικών μεγεθών γίνονται σε πραγματικέςτιμές.

• Nα αναφέρουν και να εξηγούν τιςαιτίες στις οποίες οφείλονται οιατέλειες και αδυναμίες πουπαρουσιάζει το ΑκαθάριστοΕγχώριο Προϊόν, ως μέτροοικονομικής ευημερίας.

8.10. Οι αδυναμίεςτου Α.Ε.Π. ως δείκτηοικονομικήςευημερίας

• Κάνει σύντομη εισήγηση και διανέμει φύλλο εργασίας,ώστε οι μαθητές να κάνουν συγκρίσεις, στις οποίεςφαίνονται οι ατέλειες και αδυναμίες, που παρουσιάζειτο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, ως μέτρο οικονομικήςευημερίας.


Ώρες: 9


Οι μαθητές μπορούν (είναι σε θέση): 9. Εισόδημα-Κατανάλωση-Αποταμίευση-Επένδυση


• Να ορίζουν την έννοια τουδιαθέσιμου εισοδήματος.

• Να περιγράφουν και ναερμηνεύουν τη σχέση πουσυνδέσει το Διαθέσιμο εισόδημα μετην Κατανάλωση και τηνΑποταμίευση.

9.1 Το ΑΕΠ ως εισόδημακαι ως δαπάνη9.2 Το Διαθέσιμο εισόδημαως κατανάλωση καιαποταμίευση

• Ζητά από τους μαθητές να παρουσιάσουν το ΑΕΠ ωςσύνολο δαπανών και εισοδημάτων και στη συνέχειαπαρουσιάζει την ανάλυση του Διαθέσιμου εισοδήματοςσε κατανάλωση και αποταμίευση.

• Να εξηγούν την έννοια τηςκατανάλωσης και να ερμηνεύουντη σχέση μεταξύ διαθέσιμουεισοδήματος και κατανάλωσης.

• Να αναφέρουν και να εξηγούν τουςλόγους που επηρεάζουν τομέγεθος της κατανάλωσης.

• Να κάνουν τη διαγραμματικήαπεικόνιση της γραμμικήςσυνάρτησης κατανάλωσης.

• Να ορίζουν τις έννοιες της Μέσηςκαι Οριακής ροπής προςκατανάλωση και να υπολογίζουντα μεγέθη.

9.3 Κατανάλωση9.3.1 Έννοια, διακρίσεις καιπροσδιοριστικοίπαράγοντες τηςκατανάλωσης9.3.2 Η συνάρτησηκατανάλωσης9.3.3 Μέση και Οριακήροπή προς κατανάλωση

• Παρουσιάζει δεδομένα Εθνικών λογαριασμών πουαφορούν στην κατανάλωση ώστε να αναδείξει τομέγεθος της κατανάλωσης ως ποσοστό του ΑΕΠ. Στησυνέχεια παρουσιάζει συγκριτικά στοιχεία για τις χώρεςτης Ευρωπαϊκής Ένωσης και ακολουθεί συζήτηση.

• Δίνει φύλλο εργασίας με την υπόθεση γραμμικήςσυνάρτησης κατανάλωσης και ζητά τον υπολογισμό τωνμεγεθών Μέσης και Οριακής Ροπής προς Κατανάλωση,καθώς και τη διαγραμματική παρουσίαση τηςσυνάρτησης κατανάλωσης.

• Δίνει φύλλο εργασίας με δεδομένα κατανάλωσης καιεισοδήματος και οι μαθητές σε ομάδες αναλύουν,συγκρίνουν και διαπιστώνουν τη σχέση Οριακής Ροπήςπρος κατανάλωση και Εισοδήματος. Παρουσιάζονται τασυμπεράσματα και ακολουθεί συζήτηση.

• Οι μαθητές σε ομάδες κατασκευάζουν νοητικούς χάρτεςμε την αναπαράσταση της έννοιας της κατανάλωσης καιτων παραγόντων που προσδιορίζουν το μέγεθος της.


• Να ορίζουν την έννοια τηςαποταμίευσης και να ερμηνεύουντη σχέση μεταξύ εισοδήματος καιαποταμίευσης.

• Να αναφέρουν τους λόγους πουεπηρεάζουν το μέγεθος τηςαποταμίευσης.

• Να κάνουν τη διαγραμματικήαπεικόνιση της γραμμικήςσυνάρτησης αποταμίευσης..

• Να ορίζουν τις έννοιες της Μέσηςκαι Οριακής ροπής προςαποταμίευση και να υπολογίζουντα μεγέθη.

9.4 Η αποταμίευση9.4.1 Έννοια, διακρίσεις καιπροσδιοριστικοίπαράγοντες τηςαποταμίευσης9.4.2 Η συνάρτησηαποταμίευσης9.4.3 Μέση και Οριακήροπή προς αποταμίευση

• Παρουσιάζει άρθρο από την επικαιρότητα για τη σημασίατης αποταμίευσης και ζητά το σχολιασμό του από τουςμαθητές.

• Δίνει φύλλο εργασίας με δεδομένα γραμμικήςσυνάρτησης αποταμίευσης και ζητά τον υπολογισμό τωνμεγεθών Μέσης και Οριακής ροπής προς αποταμίευση,καθώς και τη διαγραμματική παρουσίαση τηςσυνάρτησης αποταμίευσης.

• Οι μαθητές σε ομάδες κατασκευάζουν νοητικούς χάρτεςμε την αναπαράσταση της έννοιας της αποταμίευσης, καιτων παραγόντων που προσδιορίζουν το μέγεθος της.

• Ανάθεση εργασίας: οι μαθητές αναζητούν από τοδιαδίκτυο ή τον ημερήσιο τύπο άρθρα που αφορούν τησημασία των αποταμιεύσεων για την οικονομία.

• Να εξηγούν τη σχέση μεταξύ τωνμεγεθών της κατανάλωσης και τηςαποταμίευσης ως βασικώνμηχανισμών μιας εθνικήςοικονομίας.

• Να απεικονίζουν γραφικά στο ίδιοδιάγραμμα τις γραμμικέςσυναρτήσεις κατανάλωσης καιαποταμίευσης.

• Να ερμηνεύουν γιατί το άθροισματων οριακών ροπών κατανάλωσηςκαι αποταμίευσης καθώς και τοάθροισμα των μέσων ροπώνκατανάλωσης και αποταμίευσηςισούνται με τη μονάδα.

9.5 Σχέση κατανάλωσηςΑποταμίευσης

• Δίνει φύλλο εργασίας με δεδομένα γραμμικώνσυναρτήσεων αποταμίευσης και κατανάλωσης. Ζητά τονυπολογισμό των μέσων και οριακών μεγεθών καθώς καιτη διαγραμματική παρουσίαση των συναρτήσεων σεκοινό διάγραμμα. Προσδιορίζονται διαγραμματικά ταεπίπεδα εισοδήματος που εκφράζουν υπερκατανάλωσηκαι αποταμίευση.

• Οι μαθητές σε ομάδες κατασκευάζουν νοητικούς χάρτεςμε την αναπαράσταση της έννοιας του εισοδήματος, τηςαποταμίευσης, και της κατανάλωσης ενσωματώνονταςτους παράγοντες που προσδιορίζουν τα μεγέθη.

• Να εξηγούν την έννοια τηςεπένδυσης και να ερμηνεύουν τησχέση μεταξύ επένδυσης καιαποταμίευσης.

• Να αναφέρουν και να εξηγούν τουςλόγους που επηρεάζουν το

9.6 Η επένδυση9.6.1 Η επένδυση και οιδιακρίσεις της9.6.2 Οι προσδιοριστικοίπαράγοντες της επένδυσης

• Οι μαθητές σε ομάδες κατασκευάζουν νοητικούς χάρτεςμε την αναπαράσταση της έννοιας της επένδυσης καιτων παραγόντων που προσδιορίζουν το μέγεθος της.


μέγεθος της επένδυσης.• Να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ

επένδυσης και μεταβίβασηςκυριότητας κεφαλαίου μεταξύιδιωτών.

Ώρες 10



10. ΟικονομικέςΔιακυμάνσεις-Ανεργία -Πληθωρισμός

Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί και να διατηρεί τοενδιαφέρον των μαθητών με συνεχή συμμετοχή και:

• Να ορίζουν την έννοια τωνοικονομικών διακυμάνσεων.

• Να κάνουν την διάκριση τωνοικονομικών διακυμάνσεων(οικονομικοί κύκλοι, εποχιακέςδιακυμάνσεις, τυχαίεςδιακυμάνσεις, μακροχρόνιατάση) και να εξηγούν ταχαρακτηριστικά τους.

• Να αναφέρουν, ναπαρουσιάζουν διαγραμματικάκαι να εξηγούν τις φάσεις καιτα χαρακτηριστικά τωνοικονομικών κύκλων.

10.1 Οικονομικέςδιακυμάνσεις10.1.1 Έννοια καιδιάκριση τωνοικονομικώνδιακυμάνσεων10.1.2 Φάσεις καιχαρακτηριστικά τωνοικονομικώνκύκλων

• Xρησιμοποιεί άρθρα από εφημερίδες και περιοδικά ήαποσπάσματα από τα διδακτικά εγχειρίδια στα οποία γίνεταιαναφορά σε θέματα που αφορούν στους οικονομικούςκύκλους και τις φάσεις τους. Οι μαθητές σε ομάδεςδιερευνούν τα φαινόμενα που παρατηρούνται στις διάφορεςφάσεις (π.χ. ανεργία, πληθωρισμός, πτώση ή αύξηση τηςοικονομικής δραστηριότητας) και μετά από επεξεργασίαπαρουσιάζουν τα αποτελέσματα. Ο εκπαιδευτικός με σύντομηεισήγηση συνοψίζει τις διαπιστώσεις και παρουσιάζει τιςφάσεις και τα χαρακτηριστικά των οικονομικών κύκλων.

• Χρησιμοποιεί καταιγισμό ιδεών σχετικά με τους όρους κρίση,ύφεση, άνοδος και κάθοδος. Ο εκπαιδευτικός καταγράφει τιςαπαντήσεις και με αφορμή αυτές κάνει σύντομη εισήγηση καιακολουθεί συζήτηση.

• Αναθέτει Ερευνητική Εργασία με θέμα τις οικονομικές κρίσεις:Σε συνεργασία με τους μαθητές προσδιορίζει τα στοιχεία τηςέρευνας (ερευνητικά ερωτήματα, μέθοδο έρευνας κ.λπ.). Οιμαθητές σε ομάδες αναζητούν/επιλέγουν χρονικές περιόδουςκατά τις οποίες εμφανίστηκαν έντονα φαινόμενα οικονομικώνδιακυμάνσεων. Μετά από σύντομη έρευνα και μελέτη


στοιχείων, γίνεται καταγραφή και παρουσίαση τωναποτελεσμάτων με βάση τα ερευνητικά ερωτήματα. Μετά τηνπαρουσίαση, ακολουθεί συζήτηση.

• Να ορίζουν τις έννοιεςΟικονομικά ενεργόςπληθυσμός ΕργατικόΔυναμικό, Απασχολούμενοι,Άνεργοι, Οικονομικά μηενεργός πληθυσμός.

• Να αναλύουν στοιχεία τωνπαραπάνω εννοιών και ναυπολογίζουν το ποσοστό τηςανεργίας.

• Να αναφέρουν και να εξηγούντα είδη της ανεργίας.

• Να περιγράφουν και ναερμηνεύουν τις συνέπειες απότην ύπαρξη ανεργίας.

• Να αναφέρουν μέτρααντιμετώπισης/μείωσης τηςανεργίας και να εξηγούν τηνλειτουργία τωνσυγκεκριμένων μέτρων.

10.2 Ανεργία10.2.1 Έννοια καιμέτρηση τηςανεργίας10.2.2 Είδηανεργίας.10.2.3 Συνέπειεςτης ανεργίας10.2.4 Μέτρααντιμετώπισης τηςανεργίας

• Ο εκπαιδευτικός χρησιμοποιεί υλικό στο οποία γίνεταιαναφορά σε θέματα που αφορούν στην ανεργία. Οι μαθητέςσε ομάδες διερευνούν στοιχεία όπως: αίτια της ανεργίας,συνέπειες και μέτρα αντιμετώπισης της και μετά απόεπεξεργασία παρουσιάζουν τα αποτελέσματα. Οεκπαιδευτικός, συνοψίζει τις διαπιστώσεις και κάνει σύντομηεισήγηση για το θέμα.

• Αναθέτει Παιχνίδι ρόλων: Οι μαθητές μετά από σχετικήπροετοιμασία υποδύονται ρόλους στελεχών του ΥπουργείουΕργασίας και κατά τη διάρκεια σύσκεψης, προτείνουν μέτρααντιμετώπισης της ανεργίας και τεκμηριώνουν τις προτάσειςτους. Μετά το τέλος (του παιχνιδιού ρόλων) όλοι οι μαθητέςσχολιάζουν τις προτάσεις. Ο εκπαιδευτικός συνοψίζει καισυμπληρώνει κάνοντας σύντομη εισήγηση.

• Κάνει σύντομη εισήγηση και διανέμει φύλλο εργασίας στουςμαθητές (ατομική εργασία) με στοιχεία για: τον πληθυσμό, τοεργατικό δυναμικό και τους απασχολούμενους. Οι μαθητέςυπολογίζουν το ποσοστό της ανεργίας.

• Να ορίζουν τις έννοιες:πληθωρισμός, ρυθμόςπληθωρισμού, έρπωνπληθωρισμόςυπερπληθωρισμός.

• Να αναφέρουν και να εξηγούντα αίτια του πληθωρισμού.

• Να περιγράφουν, να εξηγούνκαι να δίνουν παραδείγματασυνεπειών από την ύπαρξηπληθωρισμού στην οικονομία.

• Να επιλύουν απλά

10.3 Πληθωρισμός10.3.1 Έννοια τουπληθωρισμού10.3.2 Αίτια τουπληθωρισμού καιχαρακτηριστικά του10.3.3 Συνέπειεςτου πληθωρισμού10.3.4 Μέτρα γιατην αντιμετώπισητου πληθωρισμού10.3.5Στασιμοπληθωρισμ

• Χρησιμοποιεί καταιγισμό ιδεών σχετικά με τους όρουςπληθωρισμός και ρυθμός πληθωρισμού. Ο εκπαιδευτικόςκαταγράφει τις απαντήσεις και με αφορμή αυτές κάνεισύντομη εισήγηση για το θέμα. Προτρέπει τους μαθητές νααναζητήσουν και να διαπιστώσουν περιπτώσεις λανθασμένηςχρήσης των όρων στα ΜΜΕ.

• Διανέμει φύλλο εργασίας με θέμα τον πληθωρισμό. Οιμαθητές σε ομάδες εργασίας αναζητούν στο διαδίκτυοστοιχεία για τον πληθωρισμό (αίτια, συνέπειες και μέτρααντιμετώπισης). Επεξεργάζονται τα στοιχεία καικαταγράφουν συνοπτικά τα συμπεράσματα στο φύλλοεργασίας. Ο εκπρόσωπος κάθε ομάδας κάνει σύντομη


προβλήματα αφαίρεσης τηςεπίδρασης από την αύξησητων τιμών σε διάφοραοικονομικά μεγέθη και ναερμηνεύουν τα αποτελέσματα.

• Να αναφέρουν μέτρα πουλαμβάνονται για τηναντιμετώπιση τουπληθωρισμού και να εξηγούντην λειτουργία τωνσυγκεκριμένων μέτρων.

• Να ορίζουν και να εξηγούν τηνέννοια τουστασιμοπληθωρισμού.

• Να ορίζουν και να εξηγούν τηνέννοια του αποπληθωρισμού.

ός10.3.6Αποπληθωρισμός

παρουσίαση των αποτελεσμάτων και ακολουθεί συζήτηση.• Χρησιμοποιεί αριθμητικό παράδειγμα και με τη συνεργασία-

βοήθεια των μαθητών προσδιορίζει και παρουσιάζει στονπίνακα τον τρόπο με τον οποίο προκύπτει η σχέσηονομαστικού και πραγματικού εισοδήματος.

• Μετά από σύντομη εισήγηση, διανέμει φύλλο εργασίας στουςμαθητές (ατομική εργασία) με στοιχεία για το ονομαστικόεισόδημα ενός εργαζόμενου και τον δείκτη τιμών καταναλωτήσε διαφορετικά έτη. Οι μαθητές υπολογίζουν το πραγματικόεισόδημα επιλέγοντας το έτος βάσης (ΔΤ=100). Στηνσυνέχεια υπολογίζουν το πραγματικό εισόδημα επιλέγονταςκάποιο άλλο έτος, ως έτος βάσης. Οι μαθητές επιλύουν τοπρόβλημα στο φύλλο εργασίας. Ο εκπαιδευτικός ζητά απόμαθητές να παρουσιάσουν και να ερμηνεύσουν τααποτελέσματα στον πίνακα, διατυπώνοντας τασυμπεράσματά τους.

Ώρες: 7



11. Συνολική Ζήτηση καιΣυνολική Προσφορά –ΒραχυχρόνιαΜακροοικονομικήΙσορροπία


• Να ορίζουν την έννοια τηςΣυνολικής Ζήτησης γιααγαθά σε μια οικονομία, κατάτη διάρκεια μιας χρονικήςπεριόδου.

• Να διακρίνουν ότι η ΣυνολικήΖήτηση για αγαθά στηΜακροοικονομία, σχετίζεταιμε τη Συνολική Δαπάνη: των

11.1 Συνολική Ζήτηση στηΜακροοικονομία

• Ζητεί από τους μαθητές να βρουν άρθρα ήστατιστικά στοιχεία, για τη Συνολική Ζήτησηαγαθών σε μία οικονομία, σε μία χρονική περίοδο,και να τα παρουσιάσουν στην τάξη. Στη συνέχεια,τονίζει ότι πρόκειται για ανοικτή οικονομία μεδημόσιο τομέα (στη βραχυχρόνια περίοδο).

• Με βάση τα στοιχεία της προηγούμενηςδραστηριότητας, οι μαθητές να εξηγήσουν στηντάξη, ότι: α) η έννοια της Συνολικής Ζήτησης


νοικοκυριών (κατανάλωση),των επιχειρήσεων(επενδύσεις), του κράτους,και με τη συνολική δαπάνηάλλων χωρών για νααγοράσουν αγαθά της ενλόγω οικονομίας.

(Πραγματικό Α.Ε.Π.), αναφέρεται στο συνολικόάθροισμα των αγαθών (όλων των κλάδωνπαραγωγής), που ζητούνται σε μία οικονομία, σεμία χρονική περίοδο, και β) η Συνολική Ζήτησησχετίζεται με το μέσο Γενικό Επίπεδο Τιμών όλωντων αγαθών.

• Να κατασκευάζουν τηνκαμπύλη της ΣυνολικήςΖήτησης στηΜακροοικονομία και ναερμηνεύουν την κλίση και τηνπορεία της.

• Να αναγνωρίζουν ότι ηκαμπύλη της ΣυνολικήςΖήτησης στηΜακροοικονομία δείχνει τιςΣυνολικές Δαπάνες, σεδιάφορα Επίπεδα Τιμών, γιαόλα τα αγαθά (όλων τωνκλάδων παραγωγής), πουπαράγονται σε μία οικονομία,σε μία χρονική περίοδο.

• Να εξηγούν τη μετακίνηση απόσημείο σε σημείο, πάνω στηνίδια Συνολική ΚαμπύληΖήτησης στηΜακροοικονομία (CeterisParibus).

• Να αναφέρουν τουςπαράγοντες που επηρεάζουντην θέση της ΣυνολικήςΚαμπύλης Ζήτησης και ναερμηνεύουν τις μετατοπίσειςπου προκαλούνται από τις

11.2 Η καμπύλη τηςΣυνολικής Ζήτησης στηΜακροοικονομία

• Διανέμει στην τάξη φύλλο εργασίας με αριθμητικάδεδομένα σε ένα πίνακα, με το μέσο ΓενικόΕπίπεδο των Τιμών για ένα έτος Ν, και τοπραγματικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (σεχρηματικές μονάδες), που ζητείται σε μίαοικονομία, σε μία χρονική περίοδο (CeterisParibus), και ζητεί από τους μαθητές νακατασκευάσουν τη Συνολική Καμπύλη Ζήτησης.Στη συνέχεια, ζητείται από ένα μαθητή να κάνει τηνίδια κατασκευή, στον πίνακα της τάξης, καιτονίζονται κατασκευαστικές λεπτομέρειες.

• Ζητεί από τους μαθητές να συγκρίνουν την καμπύληζήτησης στη Μικροοικονομία, με τη ΣυνολικήΚαμπύλη Ζήτησης στη Μακροοικονομία, και ναπαρατηρήσουν ότι, και οι δύο αυτές καμπύλες,έχουν αρνητική κλίση, αλλά για διαφορετικούςλόγους.

• Ζητεί από τους μαθητές να βρουν άρθρα ήστατιστικά στοιχεία (από το διαδίκτυο ή απόπεριοδικά), με αριθμητικά δεδομένα, που φαίνεταιη μετακίνηση από σημείο σε σημείο, πάνω στηνίδια Συνολική Καμπύλη Ζήτησης στηΜακροοικονομία (Ceteris Paribus), και ακολουθείσυζήτηση στην τάξη.

• Ζητεί από τους μαθητές να βρουν άρθρα ήστατιστικά στοιχεία (από το διαδίκτυο ή απόπεριοδικά), για τους παράγοντες που προκαλούνμετατόπιση ολόκληρης της Συνολικής Καμπύλης


μεταβολές τους στηΜακροοικονομία, ceterisparibus.

Ζήτησης στη Μακροοικονομία, και ακολουθείσυζήτηση στην τάξη.

• Να ορίζουν την έννοια τηςΣυνολικής Προσφοράςαγαθών σε μια οικονομία,κατά τη διάρκεια μιαςχρονικής περιόδου.

• Να διακρίνουν ότι η ΣυνολικήΠροσφορά στηΜακροοικονομία αγαθών,που παράγονται σε μίαοικονομία, σχετίζεται με ταπροσδοκώμενα Κέρδη τωνεπιχειρήσεων, σε διάφοραΓενικά Επίπεδα Τιμών.

11.3 Συνολική Προσφοράστη Μακροοικονομία

• Ζητεί από τους μαθητές να βρουν άρθρα ήστατιστικά στοιχεία, για τη Συνολική Προσφοράαγαθών σε μία οικονομία, σε μία χρονική περίοδο,και να τα παρουσιάσουν στην τάξη. Στη συνέχεια,τονίζει ότι πρόκειται για ανοικτή οικονομία μεδημόσιο τομέα, στη βραχυχρόνια περίοδο.

• Με βάση τα στοιχεία της προηγούμενηςδραστηριότητας, οι μαθητές να εξηγήσουν στηντάξη, ότι: α) η έννοια της Συνολικής Προσφοράς(Πραγματικό Α.Ε.Π.), αναφέρεται στο συνολικόάθροισμα των αγαθών (όλων των κλάδωνπαραγωγής), που παράγονται σε μία οικονομία, σεμία χρονική περίοδο, και β) η Συνολική Προσφοράσχετίζεται με το μέσο Γενικό Επίπεδο Τιμών όλωντων αγαθών, και με τα προσδοκώμενα Κέρδη τωνεπιχειρήσεων, σε διάφορα μέσα Γενικά ΕπίπεδαΤιμών.

• Να αναγνωρίζουν και ναεξηγούν ότι η καμπύλη τηςΣυνολικής Προσφοράς στηΜακροοικονομία δείχνει τιςποσότητες του πραγματικούΑκαθάριστου ΕγχώριουΠροϊόντος (Α.Ε.Π.), σεδιάφορα Γενικά ΕπίπεδαΤιμών, που παράγονται σεμία οικονομία, σε μία χρονικήπερίοδο.

• Να κατασκευάζουν τηνκαμπύλη της ΣυνολικήςΠροσφοράς, στηΜακροοικονομία και ναερμηνεύουν την κλίση και την

11.4 Η καμπύλη τηςΣυνολικής Προσφοράς στηΜακροοικονομία

• Διανέμει στην τάξη φύλλο εργασίας με αριθμητικάδεδομένα σε ένα πίνακα, με το μέσο ΓενικόΕπίπεδο των Τιμών για ένα έτος Ν, και τοπραγματικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (σεχρηματικές μονάδες), που παράγεται σε μίαοικονομία, σε μία χρονική περίοδο (CeterisParibus) και ζητεί από τους μαθητές νακατασκευάσουν τη Συνολική Καμπύλη Προσφοράςστη Μακροοικονομία. Στη συνέχεια ζητεί από έναμαθητή, να κάνει την ίδια κατασκευή, στον πίνακατης τάξης και τονίζονται κατασκευαστικέςλεπτομέρειες.

• Ζητεί από τους μαθητές να συγκρίνουν την καμπύληπροσφοράς στη Μικροοικονομία, με τη ΣυνολικήΚαμπύλη Προσφοράς στη Μακροοικονομία, και ναπαρατηρήσουν ότι, και οι δύο αυτές καμπύλες,


πορεία της.• Να εξηγούν ότι η μετακίνηση

από σημείο σε σημείο, πάνωστην ίδια Συνολική ΚαμπύληΠροσφοράς στηΜακροοικονομία, οφείλεται,αποκλειστικά και μόνον, στημεταβολή του ΓενικούΕπιπέδου των Τιμών όλωντων αγαθών (CeterisParibus).

• Να αναφέρουν τουςπαράγοντες που επηρεάζουντην θέση της ΣυνολικήςΚαμπύλης Προσφοράς και ναερμηνεύουν τις μετατοπίσειςπου προκαλούνται από τιςμεταβολές τους στηΜακροοικονομία, ceterisparibus.

έχουν θετική κλίση, αλλά για διαφορετικούςλόγους.

• Ζητεί από τους μαθητές να βρουν άρθρα ήστατιστικά στοιχεία (από το διαδίκτυο ή απόπεριοδικά), με αριθμητικά δεδομένα, που φαίνεταιη μετακίνηση από σημείο σε σημείο, πάνω στηνίδια Συνολική Καμπύλη Προσφοράς στηΜακροοικονομία (Ceteris Paribus) και ακολουθείσυζήτηση στην τάξη. Συγκρίνουν τη μετακίνησηαπό σημείο σε σημείο πάνω στην ίδια καμπύληπροσφοράς στη Μικροοικονομία, με τη μετακίνησηαπό σημείο σε σημείο πάνω στην ίδια ΣυνολικήΚαμπύλη Προσφοράς στη Μακροοικονομία, καιεντοπίζουν ομοιότητες.

• Ζητεί από τους μαθητές να βρουν άρθρα ήστατιστικά στοιχεία (από το διαδίκτυο ή απόπεριοδικά), για τους παράγοντες που προκαλούνμετατόπιση ολόκληρης της Συνολικής ΚαμπύληςΠροσφοράς στη Μακροοικονομία, και ακολουθείσυζήτηση στην τάξη. Συγκρίνουν τη μετατόπισητης καμπύλης ζήτησης στη Μικροοικονομία, με τημετατόπιση της Συνολικής Καμπύλης Ζήτησης στηΜακροοικονομία, και εντοπίζουν ομοιότητες.

• Να περιγράφουν και ναερμηνεύουν την διαδικασία,με την οποία επιτυγχάνεται ηΜακροοικονομική Ισορροπίαστη Βραχυχρόνια Περίοδο,σε μια υποθετική οικονομία.

.

11.5 ΜακροοικονομικήΙσορροπία στηΒραχυχρόνια Περίοδο

• Ζητεί από τους μαθητές να ανατρέξουν σεπροηγούμενη γνώση, σχετικά με την τιμή καιποσότητα ισορροπίας (σημείο ισορροπίας στηΜικροοικονομία) και με τη χρήση ενός αριθμητικούπαραδείγματος να προσδιορίσουν και ναπαρουσιάσουν διαγραμματικά τη ΜακροοικονομικήΙσορροπία στη Βραχυχρόνια Περίοδο, σε μιαυποθετική οικονομία.

Ώρες: 10



Οι μαθητές μπορούν (είναι σε θέση): 12.ΜακροοικονομικήΠολιτική

Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει ναενεργοποιεί και να διατηρεί το ενδιαφέροντων μαθητών με συνεχή συμμετοχή και:

• Να προσδιορίζουν την έννοια τηςοικονομικής πολιτικής και τα βασικάμέσα άσκησής της και ναερμηνεύουν την αναγκαιότηταεφαρμογής της.

12.1 Ο ρόλος τουκράτους στηνοικονομία12.1.1 Οι λόγοιάσκησηςοικονομικήςπολιτικής12.1.2 Μέσαάσκησηςμακροοικονομικήςπολιτικής

• Παρουσιάζει ένα άρθρο σχετικά με τηνεπιβολή φορολογίας για ναδημιουργήσει αφόρμηση. Στη συνέχεια,χρησιμοποιεί τη μέθοδο τουκαταιγισμού ιδεών για τις μορφέςπαρέμβασης του κράτους στηνοικονομία. Καταγράφει τις απαντήσειςκαι τις κατηγοριοποιεί. Τέλος από τησυζήτηση διερευνώνται οι λόγοι γιατους οποίους το κράτος ασκείοικονομική πολιτική.

• Να προσδιορίζουν και ναερμηνεύουν τους στόχους και ταμέτρα άσκησης της δημοσιονομικήςπολιτικής.

12.2 Ηδημοσιονομικήπολιτική

• Παρουσιάζει στατιστικά στοιχεία πουαφορούν δημόσια έσοδα και δαπάνεςως αφόρμηση και σχολιάζεται ηδιαχρονική τους εξέλιξη.

• Καθοδηγεί τους μαθητές ναανατρέξουν σε γνώσεις που έχουναποκτηθεί στο Κεφ.8 για ταμακροοικονομικά μεγέθη και να τασυνδέσουν με την άσκησηδημοσιονομικής πολιτικής.

• Οι μαθητές δημιουργούν εννοιολογικόχάρτη με τα μέτρα δημοσιονομικήςπολιτικής και τους στόχους της .

• Να ορίζουν την έννοια τωνδημόσιων δαπανών.

• Να διακρίνουν τις διάφορεςκατηγορίες των δημόσιων δαπανών.

• Να ορίζουν την έννοια τωνμεταβιβαστικών πληρωμών και να

12.3 Δημόσιεςδαπάνες

• Παρουσιάζει άρθρο για τιςκρατικές δαπάνες από τηνεπικαιρότητα ή σχετικό υλικό από τηνιστοσελίδα του Υπουργείουοικονομικών και ακολουθεί συζήτηση.

• Οι μαθητές σε ομάδες, με τη


διακρίνουν τα είδη τους. καθοδήγηση του εκπαιδευτικούκατασκευάζουν εννοιολογικούς χάρτεςμε τις κατηγορίες δημοσίων δαπανώνδιακρίνοντας τις δαπάνες ανάλογα μετα κριτήρια που έχουν τεθεί.

• Να διακρίνουν τις διάφορεςκατηγορίες δημοσίων εσόδων.

• Να ορίζουν τις έννοιες φόρος,φορολογική βάση, φορολογικόςσυντελεστής.

• Να διακρίνουν τους διάφορουςφόρους με κριτήρια την φορολογικήβάση, τον τρόπο είσπραξης τουςαπό το κράτος και την αναλογικότηταως προς το εισόδημα τωνφορολογούμενων.

• Να αναλύουν την κοινωνικήδιάσταση των διαφόρων κατηγοριώνφόρων και να εξηγούν ταπλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματάτους.

• Να αναφέρουν τις βασικές αρχέςπου πρέπει να διέπουν ένα δίκαιοκαι αποτελεσματικό φορολογικόσύστημα.

• Να εξηγούν τους λόγους για τουςοποίους το κράτος επιβάλλειφορολογία.

• Να ορίζουν τις έννοιες τηςφοροδιαφυγής και τηςφοροαποφυγής και να περιγράφουντις συνέπειες τους.

• Να εξηγούν την έννοια του δημόσιουδανεισμού.

• Να εξηγούν τις πηγές δανεισμού τουκράτους.

12.4 Δημόσιαέσοδα12.4.1 ΠηγέςΔημοσίων εσόδων12.4.2 Οι φόροι:έννοια και σκοποί12.4.3 Διακρίσειςφόρων12.4.4 Ο δημόσιοςδανεισμός: έννοιακαι σκοπός

• Παρουσιάζει άρθρο για τα κρατικάέσοδα από την επικαιρότητα ή σχετικόυλικό από την ιστοσελίδα τουΥπουργείου οικονομικών και ακολουθείσυζήτηση.

• Μετά την ανάλυση των βασικώνεννοιών αναθέτει φύλλο εργασίας μετον υπολογισμό φόρων ανάλογων ήπροοδευτικών ως προς το εισόδημα.

• Ανάθεση εργασίας:Οι μαθητές σε ομάδες δημιουργούνεννοιολογικό χάρτη με τα είδη τωνδημοσίων εσόδων(φόροι και δάνεια).


• Να εξηγούν την έννοια του κρατικούπροϋπολογισμού, πώς καταρτίζεταικαι πώς εκτελείται.

• Να εξηγούν τους λόγους που οπροϋπολογισμός μπορεί ναεμφανίζεται ως ισοσκελισμένος,ελλειμματικός ή πλεονασματικός.

12.5 Οικονομικήπολιτική καικρατικόςπροϋπολογισμός

• Ανάθεση εργασίας:Οι μαθητές σε ομάδες επιλέγουνεπεξεργάζονται και παρουσιάζουνθέματα από την επικαιρότητα πουαφορούν στην άσκηση της οικονομικήςπολιτικής.

• Ανάθεση εργασίας:Οι μαθητές ανατρέχουν στην ιστοσελίδατου Υπουργείου Οικονομικών καιαναζητούν τον προϋπολογισμό τουτρέχοντος έτους και του προηγούμενουκαι σχολιάζουν τις αλλαγές τωνμεγεθών, ή συγκρίνουν τα δεδομέναπου προτείνονται στη στήλη τουεκπαιδευτικού υλικού με ταεπικαιροποιημένα στοιχεία.. Οι μαθητέςπαρουσιάζουν τις εργασίες τους με ταστοιχεία του προϋπολογισμού τουτρέχοντος έτους. Με βάση τις εργασίεςγίνεται διερεύνηση του πωςκαταρτίζεται από ποιο υπουργείο κλπ

• Να ορίζουν και να ερμηνεύουν τηνάσκηση νομισματικής πολιτικής.

• Να εξηγούν τα κύρια μέτρανομισματικής πολιτικής.

• Να περιγράφουν τις αρμοδιότητεςτων Κεντρικών Τραπεζών.

• Να περιγράφουν τις αρμοδιότητεςτης Ευρωπαϊκής ΚεντρικήςΤράπεζας και να διακρίνουν τιςαρμοδιότητες μεταξύ Κ.Τ. και Ε.Κ.Τ.στα πλαίσια της Οικονομικής καιΝομισματικής Ένωσης.

• Να περιγράφουν την έννοια τουΕυρωσυστήματος και τους βασικούςπαράγοντες που διαμορφώνουν τη

12.6 Η νομισματικήπολιτική12.6.1 Τα κύριαμέτρα άσκησηςνομισματικήςπολιτικής12.6.2 Οιαρμοδιότητες τηςΚεντρικήςΤράπεζας12.6.3 Ηνομισματικήπολιτική και ηΕυρωπαϊκήΚεντρική Τράπεζα

• Όλη η ενότητα παρουσιάζεται με τημορφή project . Απαιτείται η χρήση τουεργαστηρίου πληροφορικής. Οιμαθητές σε ομάδες επισκέπτονται τηνιστοσελίδα της Τράπεζας της Ελλάδοςκαι της Ευρωπαϊκής ΚεντρικήςΤράπεζας. Επιλέγουν τα θέματαανάλογα με τα ενδιαφέροντα τους καιμε την καθοδήγηση του εκπαιδευτικούεργάζονται πάνω στο project.Ενδεικτικές ενότητες στον ορισμό τουέργου των ομάδων:- Από την ΕΚΤ: ιστορική αναδρομή,Οικονομική και Νομισματική Ένωση(ΟΝΕ), καθήκοντα της ΕΚΤ, Η ΕΚΤ και


νομισματική πολιτική στην Ε.Ε. το Ευρωσύστημα κλπ- Από την Τράπεζα της Ελλάδος:Αρμοδιότητες της Τράπεζας τηςΕλλάδος, άλλες αρμοδιότητες,εκπαιδευτικό υλικό κλπ.

ΩΡΕΣ: 8



ΜΕΡΟΣ Γ΄-ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ13. Αγορές Χρήματοςκαι Κεφαλαίου

Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί καινα διατηρεί το ενδιαφέρον των μαθητών μεσυνεχή συμμετοχή και:

• Να εξηγούν τον θεσμικό ρόλο τωνχρηματοπιστωτικών αγορών.

• Να διακρίνουν τιςχρηματοπιστωτικές αγορές μεβάση συγκεκριμένα κριτήρια.

• Να αναφέρουν και να εξηγούν ταχρηματοοικονομικά μέσα.

• Να εξηγούν τη σχέση πουυπάρχει μεταξύ πρωτογενών καιπαράγωγων χρηματοοικονομικώνπροϊόντων.

13.1Χρηματοπιστωτικέςαγορές13.1.1 Κριτήριαδιάκρισηςχρηματοπιστωτικώναγορών13.1.2Χρηματοοικονομικάμέσα

• Διανέμει έντυπο υλικό από την τρέχουσαεπικαιρότητα στο οποίο γίνεται αναφοράστις (χρηματοπιστωτικές) αγορές. Μεαφόρμηση το περιεχόμενο τουσυγκεκριμένου υλικού, ακολουθεί συζήτησηκαι ο εκπαιδευτικός απαντά σε ερωτήματατων μαθητών.

• Κάνει σύντομη εισήγηση για την διάκρισημεταξύ πρωτογενών και παράγωγωνχρηματοοικονομικών προϊόντων. Διανέμειστη συνέχεια φύλλο εργασίας με διάφοραχρηματοοικονομικά προϊόντα και ζητά απότους μαθητές να επεξεργαστούν (σε


ομάδες), να παρουσιάσουν και ναεξηγήσουν την κατάταξη τωνχρηματοοικονομικών αυτών προϊόντων σεπρωτογενή και παράγωγα.

• Να ορίζουν την έννοια τουαντιπραγματισμού και τηςεμπράγματης οικονομίας, νααναφέρουν και να εξηγούν ταπροβλήματα που παρουσιάζει.

• Να ορίζουν την έννοια τουχρήματος, να αναφέρουν και ναεξηγούν τις λειτουργίες και τιςιδιότητές του.

• Να προσδιορίζουν τη σχέση πουσυνδέει την αγοραστική αξία τουχρήματος με τον πληθωρισμό.

• Να αναφέρουν και να συγκρίνουντον τρόπο λειτουργίας τωνκυριότερων μορφών χρήματος.

• Να ορίζουν τις έννοιες της αγοράςχρήματος και της ρευστότητας .

• Να προσδιορίζουν τασημαντικότερα μέσα ή εργαλείατης αγοράς χρήματος.

• Να αναφέρουν την έννοια τηςσυναλλαγματικής ισοτιμίας.

13.2 Χρήμα και αγοράχρήματος13.2.1 Έννοια καιιδιότητες τουχρήματος13.2.2 Αγοραστικήαξία και Μορφέςχρήματος13.2.3 Έννοια τηςαγοράς χρήματος καιμέσα ή εργαλείααγοράς χρήματος13.2.4 Εθνικάνομίσματα καισυναλλαγματικέςισοτιμίες

• Καταιγισμός ιδεών σχετικά με τους όρουςαντιπραγματισμός, χρήμα. Ο εκπαιδευτικόςκαταγράφει τις απαντήσεις και με αφορμήαυτές κάνει σύντομη εισήγηση για το θέμα.

• Γίνεται παρουσίαση ή προβολή υλικού πουσχετίζεται με τον αντιπραγματισμό και τοχρήμα και ακολουθεί συζήτηση.

• Μετά από σύντομη εισήγηση για τις μορφέςχρήματος, διανέμει φωτοτυπημένο σώμαεπιταγής και καθοδηγεί τους μαθητές για τησυμπλήρωσή της. Ακολουθεί παρουσίασηκαι ανάλυση των χαρακτηριστικών και τουτρόπου λειτουργίας της συγκεκριμένηςμορφής χρήματος.

• Οι μαθητές σε ομάδες αναζητούν,επιλέγουν και παρουσιάζουντραπεζογραμμάτια (χαρτονομίσματα)διαφορετικών χωρών (εντός και εκτόςευρωζώνης). Αναζητούν επίσης καιπαρουσιάζουν την σχέση που συνδέει τιςαξίες μεταξύ αυτών και ακολουθείσυζήτηση.

• Αναθέτει Ερευνητική Εργασία με θέμα τιςεπιπτώσεις στην Ελλάδα από την είσοδότης στην ευρωζώνη: Ο εκπαιδευτικός σεσυνεργασία με τους μαθητές προσδιορίζειτα στοιχεία της έρευνας (ερευνητικάερωτήματα από το σύνολο του κεφαλαίου,μέθοδο έρευνας κ.λπ.) Οι μαθητές σεομάδες αναζητούν (στο διαδίκτυο άλλα καισε άρθρα και βιβλία), στοιχεία. Μετά απόσύντομη έρευνα και μελέτη και στοιχείων


γίνεται καταγραφή και παρουσίαση τωναποτελεσμάτων με βάση τα ερευνητικάερωτήματα.

• Να ορίζουν την έννοια τηςαγοράς κεφαλαίου.

• Να εξηγούν τη διαφορά μεταξύαγοράς χρήματος και αγοράςκεφαλαίου.

• Να προσδιορίζουν τασημαντικότερα μέσα της αγοράςκεφαλαίου και να εξηγούν τοντρόπο λειτουργίας τους.

• Να εξηγούν συνοπτικά τοντρόπο λειτουργίας τουΧρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών(ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΑΕ).

13.3 Η αγοράκεφαλαίου(κεφαλαιαγορά)13.3.1 Έννοια τηςκεφαλαιαγοράς.13.3.2 Τασημαντικότερα μέσατης αγοράς κεφαλαίου

• Διανέμει στους μαθητές έντυπο υλικόσχετικό με τις κεφαλαιαγορές (άρθρα,αποσπάσματα βιβλίων κ.ά.). Ζητά απότους μαθητές να μελετήσουν και ναπαρουσιάσουν τα συμπεράσματά τους γιαόρους όπως: κεφαλαιαγορά, μετοχές,ομολογίες, χρηματιστήριο κ.λπ. καικαταγράφει στον πίνακα τις διαπιστώσειςτους. Ακολουθεί σύντομη εισήγηση από τονεκπαιδευτικό.

• Διανέμει στους μαθητές φύλλο εργασίας στοοποίο παρουσιάζονται διάφορεςκατηγορίες μέσων-αξιογράφων. Οι μαθητέςσε ομάδες επεξεργάζονται καικατατάσσουν τα αξιόγραφα σε κατηγορίεςκαι εξηγούν τη λειτουργία τους στιςχρηματοοικονομικές αγορές.

• Να περιγράφουν, το ρόλο τουςστόχους και τις δραστηριότητεςτης Παγκόσμιας Τράπεζας.

• Να κάνουν απλή περιγραφή τηςαποστολής και των στόχων τουΔιεθνούς ΝομισματικούΤαμείου.

• Να περιγράφουν και ναεξηγούν τη λειτουργία τουΕυρωπαϊκού ΣυστήματοςΚεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ)και του Ευρωσυστήματος.

• Να περιγράφουν και ναεξηγούν το ρόλο, τους στόχουςκαι τις δραστηριότητες της

13.4 Το ΤραπεζικόΣύστημα13.4.1 ΠαγκόσμιαΤράπεζα13.4.2 ΔιεθνέςΝομισματικό Ταμείο13.4.3 ΕυρωπαϊκόΣύστημα ΚεντρικώνΤραπεζών (ΕΣΚΤ) καιΕυρωσύστημα13.4.4 ΕμπορικέςΤράπεζες13.4.5 Διατραπεζικέςαγορές και επιτόκια

• Ζητά από τους μαθητές να περιηγηθούνστην Ιστοσελίδα της Παγκόσμιας Τράπεζαςκαι να εντοπίσουν στοιχεία για το ρόλοτους στόχους και τις δραστηριότητές της.Ζητά από μαθητές να παρουσιάσουν τιςδιαπιστώσεις τους και ακολουθεί συζήτηση.

• Διανέμει στους μαθητές έντυπο υλικόσχετικό με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείοκαι την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Οιμαθητές επεξεργάζονται το υλικό,αναζητούν και οι ίδιοι στο διαδίκτυοστοιχεία και μετά από επεξεργασίαπαρουσιάζουν τα αποτελέσματα στην τάξη.

• Οι μαθητές σε ομάδες αναζητούν στοιχείααπό τους δικτυακούς τόπους των


Ευρωπαϊκής ΚεντρικήςΤράπεζας εκτός από το ρόλοτης στη άσκηση τηςνομισματικής πολιτικής που έχειήδη αναφερθεί (βλ. κεφ. 12).

• Να περιγράφουν και να εξηγούντο ρόλο και τους στόχους τωνΕθνικών Κεντρικών Τραπεζών.

• Να περιγράφουν και να εξηγούντο ρόλο και τους στόχους τωνεμπορικών τραπεζών και τοντρόπο που αυτές δημιουργούνχρήμα..

• Να εξηγούν τον όροδιατραπεζικές αγορές και τοντρόπο λειτουργίας τους.

ελληνικών (εμπορικών) τραπεζών. Κάθεομάδα επεξεργάζεται και παρουσιάζειστοιχεία για την τράπεζα που επέλεξε καιακολουθεί συζήτηση.

• Αναθέτει «παιχνίδι ρόλων» καιαναλαμβάνουν διαφορετικούς ρόλους : π.χ.εκπρόσωπος του Διεθνούς ΝομισματικούΤαμείου, εκπρόσωπος της ΕυρωπαϊκήςΚεντρικής Τράπεζας, Εκπρόσωπος τηςΤράπεζας της Ελλάδος, Εκπρόσωπος τηςΕυρωπαϊκής Επιτροπής, και ΥπουργόςΟικονομικών της Ελλάδας. Στη συνέχειαπαρουσιάζουν σενάριο που έχουν οι ίδιοιεπεξεργαστεί σε συνεργασία με τονεκπαιδευτικό (π.χ. συνάντηση γιαπεριορισμό-αναδιάρθρωση-κούρεμα τουελληνικού χρέους ή χορήγηση νέου δανείουστην χώρα μας). Ακολουθεί συζήτηση.

Ώρες: 11



14. Ελληνική, Ευρωπαϊκήκαι Παγκόσμια Οικονομία

Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιείκαι να διατηρεί το ενδιαφέρον των μαθητώνμε συνεχή συμμετοχή και:

• Να περιγράφουν και ναερμηνεύουν την πορεία τηςΕλληνικής Οικονομίας στημεταπολεμική περίοδο, με τηχρήση μακροοικονομικώνμεγεθών.

• Να αναφέρουν και να εξηγούνβασικούς πλουτοπαραγωγικούς

14.1 Η πορεία τηςΕλληνικήςΟικονομίας στημεταπολεμικήπερίοδο

14.1.2 Η συμβολή τωνΤομέων οικονομικήςδραστηριότητας στην

• Χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες εργασίαςκαι τους ζητά να φέρουν στοιχεία από τηνΕλληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) , τοδιαδίκτυο, από εφημερίδες, οικονομικάπεριοδικά κ.λπ., για την πορεία τηςΕλληνικής Οικονομίας, στη μεταπολεμικήπερίοδο. Ακολουθεί συζήτηση,α) σχετικά με τους βασικούς


πόρους και οικονομικέςδραστηριότητες της Ελληνικήςοικονομίας,

• Να περιγράφουν και να εξηγούν τησυμβολή των επιμέρους τομέων(πρωτογενής, δευτερογενής καιτριτογενής) στην οικονομικήανάπτυξη της Ελλάδος και τηνδυναμική τους για το μέλλον.

• Να περιγράφουν και ναερμηνεύουν την επίδρασηεξωγενών και ενδογενώνπαραγόντων, στο ρυθμό τηςοικονομικής ανάπτυξης τηςΕλληνικής οικονομίας.

• Να ορίζουν την έννοια τουισοζυγίου πληρωμών καθώς καιτων επιμέρους ισοζυγίων από ταοποία απαρτίζεται και ναερμηνεύουν τη διαχρονική τουςεξέλιξη.

ανάπτυξη τηςΕλληνικήςΟικονομίας

14.1.3 Η ΕλληνικήΟικονομία στηνπερίοδο τωνενεργειακών κρίσεων

14.1.4 Το ισοζύγιοπληρωμών

πλουτοπαραγωγικούς πόρους καιοικονομικές δραστηριότητες τηςΕλληνικής οικονομίας, όπως είναι ταδάση, η γεωργία, η κτηνοτροφία, οορυκτός πλούτος, ο ενεργειακός πλούτος,ο Ελληνικός λιγνίτης, οι θαλάσσιες καιχερσαίες μεταφορές, το εμπόριο, ηβιομηχανία τροφίμων και ποτών, οτουρισμός, η Ελληνικήφαρμακοβιομηχανία, η αλιεία κ.λπ. καιβ) σχετικά με τη συμβολή των επιμέρουςΤομέων οικονομικής δραστηριότητας,όπως, αύξηση της συνολικής παραγωγής,αύξηση της απασχόλησης, αύξηση τωνεξαγωγών κ.λπ., στην εν λόγω οικονομικήανάπτυξη της Ελλάδος.

• Χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες εργασίαςκαι τους ζητά να φέρουν στοιχεία από τηνΕλληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), τηνΤράπεζα Ελλάδος, το διαδίκτυο, απόεφημερίδες, οικονομικά περιοδικά κ.λπ.,για την σταδιακή ανακοπή τηςοικονομικής ανάπτυξης, στημεταπολεμική περίοδο. Ακολουθείσυζήτηση, για τους βασικούς εξωγενείςπαράγοντες (όπως οι πετρελαϊκές κρίσεις1973 και 1979), και ενδογενείςπαράγοντες, που συντέλεσαν στηνπαραπάνω σταδιακή ανακοπή ανάπτυξηςτης Ελληνικής οικονομίας.

• Οι μαθητές σχολιάζουν τους βασικούςπλουτοπαραγωγικούς πόρους καιοικονομικές δραστηριότητες τηςΕλληνικής οικονομίας

• Κάνει σύντομη εισήγηση για την έννοιατου ισοζυγίου πληρωμών και των


επιμέρους ισοζυγίων και ζητεί από τουςμαθητές να συγκεντρώσουν στατιστικάστοιχεία και να κάνουν συγκρίσεις απόέτος σε έτος, για την εξέλιξη τωνεξαγωγών και εισαγωγών της Ελλάδος,στη μεταπολεμική περίοδο.

• Να αναφέρουν και ναπεριγράφουν τη σύνθεση καιεξέλιξη Μακροοικονομικώνμεγεθών της Ευρωπαϊκήςοικονομίας διαχρονικά.

• Να αναφέρουν βασικά στοιχείαεσόδων και δαπανών του ετήσιουπροϋπολογισμού τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης και ναερμηνεύουν τη σημασία τους γιατη λειτουργία της.

14.2 Η Ευρωπαϊκήοικονομία

14.2.1 Το μέγεθος τηςΕυρωπαϊκήςοικονομίας

14.2.2 Ο ετήσιοςπροϋπολογισμός τηςΕυρωπαϊκήςΈνωσης

• Οι μαθητές, σε ομάδες εργασίας, φέρνουνστοιχεία, για τη σύνθεση και εξέλιξηΜακροοικονομικών μεγεθών τηςΕυρωπαϊκής οικονομίας, όπως είναι τοκατά κεφαλήν Α.Ε.Π. , το συνολικόΑκαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, η σύνθεσητων εισαγομένων και εξαγομένωνπροϊόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οεκπαιδευτικός κάνει σύντομη εισήγηση καιζητεί από τους μαθητές να κάνουνσυγκρίσεις μεταξύ των ετών.

• Διανέμει φύλλο εργασίας στους μαθητέςμε στοιχεία του ετήσιου προϋπολογισμούτης Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι μαθητέςχωρίζονται σε ομάδες και ακολουθείσυζήτηση.

• Να αναφέρουν και να εξηγούν ταβασικά χαρακτηριστικά τηςπαγκόσμιας οικονομίας καθώς καιτους παράγοντες που οδηγούνστη μεγέθυνσή της.

• Να αναφέρουν και να αναλύουντη σύνθεση και εξέλιξηΜακροοικονομικών μεγεθών τηςΠαγκόσμιας οικονομίας,διαχρονικά.

• Να εξηγούν την έννοια τωνδιεθνών εμπορικών σχέσεων και

14.3 Η Παγκόσμιαοικονομία14.3.1 Χαρακτηριστικάκαι μέγεθος τηςΠαγκόσμιας οικονομίας14.3.2 Διεθνείς εμπορικέςσχέσεις14.3.3 ΗΠαγκοσμιοποιημένηΟικονομία

• Χρησιμοποιεί την τεχνική του καταιγισμούιδεών σχετικά με την έννοια τηςπαγκόσμιας οικονομίας, καταγράφει καισυνοψίζει τις απόψεις των μαθητών καικάνει σύντομη εισήγηση για το θέμα.

• Χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες εργασίας,και τους ζητά να φέρουν στοιχεία με ταχαρακτηριστικά της Παγκόσμιαςοικονομίας και ακολουθεί συζήτηση.

• Αναθέτει ομαδικές εργασίες στους μαθητέςνα φέρουν στοιχεία για τις διεθνείςδιακρατικές συμφωνίες και άλλους


τη συμβολή τους στην παγκόσμιαανάπτυξη.

• Να ορίζουν την έννοια τηςπαγκοσμιοποιημένης οικονομίαςκαι να ερμηνεύουν την επίδρασηαπό την ελεύθερη διακίνησηκεφαλαίων, προϊόντων καιυπηρεσιών και από την ευκολίαεγκατάστασης των επιχειρήσεωναπό χώρα σε χώρα.

Διεθνείς Οικονομικούς Συνασπισμούς καιακολουθεί συζήτηση.

• Κάνει σύντομη εισήγηση για τηνκινητικότητα των χρηματικών κεφαλαίωνστην παγκοσμιοποιημένη οικονομία. Οιμαθητές σε ομάδες εργασίας φέρνουν(στο επόμενο μάθημα) στοιχεία από τοδιαδίκτυο, από εφημερίδες, οικονομικάπεριοδικά κλπ., για την κινητικότητα τωνχρηματικών κεφαλαίων και ταπαρουσιάζουν στην τάξη. Ακολουθείσυζήτηση.

• Χρησιμοποιεί οπτικοακουστικό υλικό γιατα τεράστια τεχνολογικά άλματα στο χώροτων επικοινωνιών. Οι μαθητές με αφορμήτο συγκεκριμένο υλικό σχολιάζουν τουςστόχους και την επίδραση στη διακίνησηεμπορευμάτων, από το ένα ημισφαίριοτου πλανήτη στο άλλο . Σχολιάζουν,επίσης, την πιθανή επίδραση στηνκινητικότητα ανθρώπινου δυναμικού σεάλλες χώρες.

Ώρες: 6



15. ΟικονομικήΜεγέθυνση καιΟικονομική Ανάπτυξη

Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιείκαι να διατηρεί το ενδιαφέρον των μαθητών μεσυνεχή συμμετοχή και:


• Να προσδιορίζουν την έννοιακαι τις πηγές της οικονομικήςμεγέθυνσης και να περιγράφουντις συνέπειες της.

15.1 Οικονομικήμεγέθυνση15.1.1 Η έννοια τηςοικονομικής μεγέθυνσης15.1.2 Οι πηγές τηςοικονομικής μεγέθυνσης15.1.3 Οι συνέπειες τηςοικονομικής μεγέθυνσης

• Χρησιμοποιεί τη μέθοδο του καταιγισμούιδεών για τον προσδιορισμό τουπεριεχομένου του όρου «οικονομικήμεγέθυνση» και καθοδηγεί τους μαθητές ναδιερευνήσουν τη σχέση της με το ΑκΕγΠ.

• Χρησιμοποιεί την ίδια μέθοδο για τονεντοπισμό των παραγόντων που οδηγούνσε οικονομική μεγέθυνση.

• Οι μαθητές σε ομάδες επεξεργάζονται τιςσυνέπειες της οικονομικής μεγέθυνσης καιπαρουσιάζουν τα συμπεράσματά τους στηντάξη.

• Να ορίζουν την έννοια τηςοικονομικής ανάπτυξης.

• Να περιγράφουν και να εξηγούντους παράγοντες που οδηγούνστην οικονομική ανάπτυξη.

• Να διακρίνουν και να εξηγούν τιςδιαφορές των εννοιώνοικονομική ανάπτυξη καιοικονομική μεγέθυνση.

• Να περιγράφουν τη σημασία τουδείκτη HDI (Human DevelopmentIndex) και να εξηγούν τουςπαράγοντες που τονδιαμορφώνουν.

• Να αναφέρουν τουςαναπτυξιακούς στόχους τουΟΗΕ για την χιλιετία.

15.2 Οικονομικήανάπτυξη15.2.1 Η έννοια και οιπαράγοντες τηςοικονομικής ανάπτυξης15.2.2 Η σχέσηανάπτυξης καιμεγέθυνσης15.2.3 Ο δείκτης τηςανθρώπινης (HDI)15.2.4 Η ταξινόμηση τωνχωρών με βάση τοεπίπεδο ανάπτυξης15.2.5 Οι παράγοντεςπου εμποδίζουν τηνοικονομική ανάπτυξη15.2.6 Οι στόχοι τουΟργανισμού ΗνωμένωνΕθνών για την ανάπτυξη

• Παρουσιάζει εκπαιδευτικό υλικό για ναδημιουργήσει αφόρμηση και εισάγει τηνέννοια της οικονομικής ανάπτυξης και τουτρόπου μέτρησής της με τον δείκτηανθρώπινης ανάπτυξης.

• Παρουσιάζει πίνακα (σε έντυπη ήηλεκτρονική μορφή) κατάταξης των χωρώνμε βάση το Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξηςως αφόρμηση και οι μαθητές διερευνούν τησχέση μεταξύ οικονομικής μεγέθυνσης καιοικονομικής ανάπτυξης.

• Οι μαθητές κατασκευάζουν εννοιολογικούςχάρτες συνδέοντας τις έννοιες τηςμεγέθυνσης, της ανάπτυξης, τον τρόποαποτίμησής τους και τους παράγοντες πουτις δημιουργούν.

• Ανάθεση εργασίας: οι μαθητές σε ομάδεςαναλύουν τους στόχους του ΟΗΕ για τηνανάπτυξη και τους παρουσιάζουν στηντάξη.

Ώρες 6


6. Διδακτική ΜεθοδολογίαΒασικό μέλημα του εκπαιδευτικού στην αρχή κάθε

διδακτικού έτους, αποτελεί ο προγραμματισμός της διδακτέας ύλης (ετήσιος, εξαμηνιαίος, εβδομαδιαίος και ωριαίος), ο οποίος πρέπει να αναπροσαρμόζεται, ανάλογα με τις ανάγκες που παρουσιάζονται. Η υλοποί−ηση του προγραμματισμού στηρίζεται στις διδακτικές μεθόδους και τεχνικές που ο εκπαιδευτικός θα επιλέξει για να δομήσει την εκάστοτε καταλληλότερη διδακτική στρατηγική. Προς αυτή την κατεύθυνση, έχει στη διά−θεσή του και μπορεί να αξιοποιήσει, εκτός των άλλων, δυο σημαντικά εργαλεία:

α) Τις δραστηριότητες και το εκπαιδευτικό υλικό που ενδεικτικά αναφέρονται στο ΠΣ, και

β) Τον οδηγό του εκπαιδευτικού, που αποτελεί σημα−ντικό υποστηρικτικό εργαλείο−μέρος του διδακτικού πα−κέτου του μαθήματος «Αρχές Οικονομικής Επιστήμης».

Η διδακτική στρατηγική του εκπαιδευτικού πρέπει να ικανοποιεί τον σκοπό και τους στόχους που περιγρά−φονται στο Π.Σ. του μαθήματος «Αρχές Οικονομικής Επιστήμης», με χρήση τεχνικών πρόκλησης του ενδια−φέροντος για μάθηση και μεθόδων ενεργού εμπλοκής των μαθητών στη διαδικασία διδασκαλίας − μάθησης. Ταυτόχρονα πρέπει να εξασφαλίζεται υψηλού επιπέδου διάδραση τόσο μεταξύ εκπαιδευτικού − μαθητών, όσο και μεταξύ των μαθητών, με τον εκπαιδευτικό να ανα−λαμβάνει ρόλο συντονιστή − συμβούλου.

Η μετωπική διδασκαλία − διάλεξη πρέπει να χρησιμο−ποιείται κυρίως για την παρουσίαση πληροφοριακού υλικού και συνιστάται να καταλαμβάνει μικρό μέρος του συνολικού διδακτικού χρόνου. Η προσέγγιση της ύλης πρέπει να γίνεται βιωματικά και να αξιοποιείται προγενέστερη γνώση και εμπειρία των μαθητών, ενώ οι μαθητές πρέπει να καθοδηγούνται στη συνδιερεύνηση των διδασκόμενων θεμάτων, την ανακαλυπτική μάθηση και την ανάπτυξη κριτικής θεώρησης της οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας. Στις περιπτώσεις που κρίνεται απαραίτητο, μπορούν να ενσωματώνονται στη διδασκαλία προβληματισμοί που πηγάζουν από την το−πική, εθνική και διεθνή κοινωνικο−οικονομκή πραγματι−κότητα.

Τελικό αποτέλεσμα της καθοδηγητικής προσπάθει−ας του εκπαιδευτικού πρέπει να είναι ο οικονομικός εγγραμματισμός. Οι μαθητές πρέπει, εκτός των άλλων, να είναι σε θέση να αναλύουν κοινωνικοοικονομικές πληροφορίες και να λαμβάνουν αποφάσεις τόσο ως καταναλωτές, ή/και παραγωγοί, αγαθών, όσο και ως ενεργοί πολίτες. Παράλληλα θα πρέπει οι μαθητές να μάθουν «πώς να μαθαίνουν», χρησιμοποιώντας μεταγνω−στικά τις γνώσεις και δεξιότητες που αποκτούν.

Ο διαθέσιμος διδακτικός χρόνος πρέπει να χρησιμο−ποιείται για την κάλυψη δυο επιμέρους στόχων:

α) Την διδασκαλία των επιμέρους διδακτικών ενοτή−των του ΠΣ, με αναμενόμενο αποτέλεσμα την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων και τη διαμόρφωση στάσεων.

β) Την εμπέδωση και εμβάθυνση της ύλης, με συνεχή σύνδεση με εφαρμογές που σχετίζονται με την καθη−μερινότητα των μαθητών.

7. Αξιολόγηση του μαθητήΗ αξιολόγηση αποτελεί διαδικασία αλληλένδετη με

την διδασκαλία. Η αξιολόγηση της επίδοσης του μαθητή πρέπει να καλύπτει, αφενός τις ανάγκες της απόδοσης των σχολικών βαθμών σύμφωνα με τα προβλεπόμενα

από τη σχετική νομοθεσία και αφετέρου την ευρύτε−ρη αποτίμηση της επίτευξης εκ μέρους των μαθητών ποικίλων στόχων:

• γνωστικών,• ψυχοσυναισθηματικών,• κοινωνικώνως αποτέλεσμα επίμονης και συστηματικής προσπά−

θειας.Η αξιολόγηση σχεδιάζεται να οδηγεί σε διαπιστώσεις

σχετικά με το επίπεδο των μαθησιακών αποτελεσμάτων από το προδομικό μέχρι και το επίπεδο της διευρυμένης θεώρησης και να τελεί υπό συνεχή αξιολόγηση για την αποτελεσματικότητά της.

Κατά τη διαμόρφωση των εξεταστικών δοκιμασιών πρέπει να ακολουθούνται οι απαραίτητες φάσεις:

α) Καθορισμός του περιεχομένου και των στόχων εξέτασης

β) Επιλογή της εξεταστικής μεθόδου γ) Ανάλυση και έλεγχος της καταλληλότητας των

ερωτήσεωνδ) Στάθμιση της δοκιμασίας.Πρέπει επίσης να πληρούνται οι απαραίτητες προ−

ϋποθέσεις της αξιολόγησης: εγκυρότητα, αξιοπιστία, αντικειμενικότητα, διακριτότητα, πρακτικότητα και οι−κονομία.

Η αξιολόγηση του μαθητή πρέπει να είναι συνεχής και να λειτουργεί ανατροφοδοτικά για την αναπροσαρμογή της διδακτικής στρατηγικής, συμβάλλοντας στην δια−μορφωτική αξιολόγηση του μαθητή. Ο εκπαιδευτικός επιλέγει τρόπους αξιολόγησης που να διακριβώνουν τον βαθμό επίτευξης από τους μαθητές των σκοπών και στόχων του ΠΣ, όπως:

α) Την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων, την καλ−λιέργεια αρχών και αξιών και την ανάπτυξη της προ−σωπικότητάς τους,

β) Την ανάπτυξη της ικανότητας «οικονομικής σκέψης», γ) Την ανάπτυξη της ικανότητας εφαρμογής των θε−

ωρητικών γνώσεων για την επίλυση προβλημάτων της καθημερινής ζωής,

δ) Την ανάπτυξη της ικανότητας αυτοαξιολόγησης των επιτεύξεων, και

ε) Την απόκτηση έκτασης και βάθους γνώσεων, ικανών να υποστηρίξουν την διαβίωση τους ως υπεύθυνων πο−λιτών ή/και τη συνέχιση των σπουδών τους σε ανώτερο επίπεδο.

Ο εκπαιδευτικός μπορεί και πρέπει να χρησιμοποιεί ποικιλία τρόπων αξιολόγησης, επιλέγοντας, ενδεικτικά και όχι περιοριστικά, μεταξύ των παρακάτω:

α) Συστηματική συμμετοχή των μαθητών στην προ−φορική εξέταση,

β) Σύντομη γραπτή δοκιμασία (τεστ) στο ημερήσιο μάθημα,

γ) Ωριαίο διαγώνισμα στο ημερήσιο μάθημα,δ) Ανακεφαλαιωτικό ωριαίο διαγώνισμα, σε ορισμένη

και κοινοποιημένη στους μαθητές ύλη, ε) Ανάθεση συνθετικών δημιουργικών εργασιών, ατο−

μικών ή ομαδικών, στ) Ανάθεση ερευνητικών εργασιών σε μικρές ομάδες, ζ) Δημιουργία ατομικού φακέλου του μαθητή, καιη) Ετεροαξιολόγηση μεταξύ των μαθητών μιας ομάδας

για το βαθμό συμβολής στην ολοκλήρωση μιας συνθε−τικής εργασίας, ή μιας ερευνητικής εργασίας.


Στις γραπτές αξιολογήσεις μπορούν να αξιοποιηθούν ερωτήσεις όπως:

α) Κλειστού τύπου (Σ−Λ, αντιστοίχησης, πολλαπλής επιλογής),

β) Συμπλήρωσης κενών, γ) Σύντομης απάντησης,δ) Ελεύθερης ανάπτυξης, ε) Επίλυσης άσκησης, στ) Επίλυσης προβλήματος.ζ) Περιγραφής και ερμηνείας γραφικών παραστάσεων, η) Κατασκευής γραφικών παραστάσεων.Το σύνολο των διαδικασιών αξιολόγησης που θα χρη−

σιμοποιηθούν πρέπει να δίνουν στον μαθητή την πεποί−

θηση ότι του έχουν δοθεί τα περιθώρια να αποδώσει στον μέγιστο βαθμό και έχει αποτυπωθεί αντικειμενικά το επίπεδο των γνώσεων, δεξιοτήτων και λοιπών αξι−ολογούμενων, κατά περίπτωση, στοιχείων της μαθησι−ακής διαδικασίας.

Η ισχύς της παρούσης αρχίζει από το σχολικό έτος 2015−2016.

Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Αθήνα, 19 Ιανουαρίου 2015

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ

ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΟΒΕΡΔΟΣ

ΑΠΟ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ

ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΟΥ 34 * ΑΘΗΝΑ 104 32 * ΤΗΛ. 210 52 79 000 * FAX 210 52 21 004*02001532201150056*

Documents

Fek 2015 153b