CMYK

Botim i shoqatave mjedisore “Ekolëvizja” Nr. 159, viti i nëntë i botimit, NËNTOR 2012 Çmimi: 40 LEKË

www. ekolevizja. orgwww. myabcal. org

Lexo fq. 8

Nga Magdalena SEFERI, Drejtoreshë e shkollës “IsmailQemali”

Në kuadër të projektit “Shqipëria ime e pastërdhe e bukur” shkolla Ismail Qemali në qytetin eVlorës vazhdon të zhvillojë edhe veprimtari tëpërmuajshme në drejtim të sensibilizimit tënxënësve, prindërve dhe komunitetit në drejtimtë problemeve mjedisore e, sidomos, në impaktine plastikës në të dhe çfarë duhet të bëhet përta minimizuar atë.

Nismat e marra nga shkolla, në mbështetjedhe zbatim të projektit CLEEN, kanë kaluar nëdisa faza : faza e parë ka qënë pjesemarrja nëkonferencën rajonale ku, veç të tjerave, punimete nxënësve me materiale të riciklueshmepërfaqësuan denjësisht shkollen në këtëveprimtari ku merrnin pjesë pesë shkolla tëqytetit tonë.

Për shumë njerëz, termi‘siguria kombëtare’ sugjeronimazhet e ushtarake dhepolicore, përpjekjet përruajtjen e paqes dhestabilitetit. Çështjet mjedisorejanë parë rrallë të luajnë njërol të rëndësishëm në sigurinëpor në fakt këto çështje janëtë lidhura në mënyrë tëpazgjidhshme midis tyre. Mbikëtë temë, AgjensiaEvropniane e Mjedisit (EEA)ka publikuar studimin “Skenare për të përmirësuar të

kuptuarit e mjedisit dhe çështjet e sigurisë “ në bashkëpunim me OSBE. Studimi synon tërrisë bashkëpunimin dhe lidhjet midis institucioneve kryesore që trajtojnë çështjet e sigurisëklimatike.

DOHA – NJE FITORE “IN EXTREMIS” “In extremis” Kështu e

kanë cilësuar marrëveshjene arritur në konferencënklimatike të OKB-së,zhvilluar në Doha, Katar. Nëditën e fundit, ose më saktënë natën e fundit, ështënënëshkruar një traktat përatë që u quajt Akti II iprotokollit të Kiotos.

Konferenca në Doha,para fillimit të saj upërkufizua nga analistë epolitikanë si mundësi efundit para përfundimit të afatit të “Kiotos”. Edhe pse UNFCC ka vlerësuar se duhenndërmarrë hapa të ngutëshme në drejtimin e duhur për rritjen e ndërgjegjësimit mbiçështjet mjedisore, bllokadat politike në mes të vendeve në zhvillim dhe atyre tëzhvilluara dhe ndikimi i krizave ekonomike e financiare, ka penguar përparimin enevojshëm në krijimin e planeve afatgjata për frenimin e emetimeve të gazeve serrë.

FEMIJET PER RRITJEN ENDERGJEGJESIMIT NE KOMUNITET

Fëmijët e klasës së pestë të shkollës 9 vjeçare të Fierit, “Mark Dashi”, bashkë memësuesen e tyre Kozeta Abazi, në kuadër të projektit “Shqipëria Ime e Bukur dhe ePastër”, vizituan fabrikën e riciklimit të plastikës në qytetin e Fierit. Kjo fabrikë riciklimipo pret rregullisht vizita të fëmijëve të shkollave, ku punonjësit e saj u tregojnëfëmijëve se si bëhet riciklimi i plastikës.

Kështu fëmijët janë më të ndërgjegjshëm se mbetjet plastike që ata grumbullojnëkthehen në diçka të dobishme dhe nuk dergjen si plehra në landfillin e qytetit, apo mëkeq akoma, nëpër qytet, lumenj e dete.

KONKURS RICIKLIMIPER 100 VJETORIN E PAVARESISE

Me nxenesit e shkolles 9-vjeçare “Lef Sallata “ në Vlore u zhvillua konkursi “Punimime i bukur me materiale te riciklueshme per 100-vjetorin e Pavaresise “.

Nje risi e dy viteve të fundit në shkollën tonë ka qenë përfshirja në projektin kombëtar“Shqipëria ime e pastër dhe e bukur “, projekt ky që në shkollën tonë është planifikuar përdy vjet rresht dhe vazhdon të zbatohet nën titullin: “Shkolla ime e pastër dhe e bukur”.

Në kuadër të këtij projekti, gjatë muajit nëntor po zhvillohet edhe veprimtaria “100 vjetPavarësi Shqipëria ime “, që vetëm një nga shumë aktivitete e organizuara në mjediset eshkollës sonë kryesisht nga klasat e katërta.

FEMIJET NDERGJEGJESOJNE PRINDERIT DHE KOMUNITETINEDUKIM NEPERMJET

VEPRIMTARISE PRAKTIKE

MJEDISI DHE ÇESHTJET E SIGURISE

Lexo fq. 6

Lexo fq. 4 Lexo fq. 4

Lexo fq. 3

2

Edhe ata që na qeverisin, kurkanë qënë në shkollë e kanë mësuarprrallën e gjinkallës e milingonës.Gjinkalla këndonte verës emilingona mblidhte ushqim përdmër. Kjo të kujtohet tashti qëshirat erdhën e përmbytjet ukthyen.

Me shirat e para u përmbytën

tokat e Lezhës. Çështë më e keqjaedhe hidrovori nuk punoi disa ditëdhe fillimisht u vunë nën ujë 400hektarë. Hidrovori mbeti “ i papunë“ për mungesë të energjisë nganënstacioni i Fushëkuqes dhe

Në muajin maj, specialisti nëInstitutin e Shëndetit Publik,Roland Shuperka, i mirënjohur sinjë veprimtar i palodhur në luftënkundër pirjes së duhanit, shprehejse ligji antiduhan është plotësishti zbatueshëm. Ai shtonte se “nukka një nisme ligjore nga Ministriae Shëndetësisë për ndryshimin eligjit. Qarkullimi i deklaratave nëmedia që do të bëhen ndryshimenë ligj nuk i shërbejne punës përzbatimin e ligjit, por personave qenuk kryejne detyren dhe hedhinne treg keto teza per te fshehur teverteten qe ky ligj eshte izbatueshem”.

Kete deklaratë me tone tepërkritike ai e bënte pas përfundimittë një aksioni të task-forcës së

ngritur për këtë qëllim dhe kur,puna e saj, ishte vlerësuar edhenga Ministria. Shuperka theksoise “Në vitin 2011 janar-tetor,Inspektoriati Sanitar Shteteror nukka depozituar asnje gjobe nebuxhet te shtetit, kjo ishte arsyejaqë Ministri i Shëndetësisë ngritigrupin Task-force.

Task forca për periudhen 4mujore që punoi në terren kadepozituar në buxhetin e shtetit 224gjoba “ dhe se me ndryshimin eligjit të Inspektoratit qe i beriMinistria e Shendetesise gjobatjane absolutisht teekzekutueshme.

Lind një pyetje përInspektoriatin Sanitar : në se nukbën punën, athere për çfarë është? Një qoshe e ngrohtë zyrtarëshpër të marrë rroga ?

Në shtator Ministri iShëndetësisë, Vangjel Tavo,njoftoi riaktivizimin e task-forcëspër zbatimin e ligjit për mbrojtjen eshëndetit nga produktet eduhanit, si dhe mbrojtjen e të

tokat e përmbytura kaluan mbi1500 hektarë. Në fshatinBarbullonjë u përmbytën dheoborret e banesave e banorët udetyruan të vendosin thasë merërë në hyrje të tyre për tëshmangur depërtimin e ujit. Më pasu përmbytën mbi një mijë hektarënë Torrovicë e kryetari i komunës,

Z. Doçi, kërkonte ndihmë se poprisheshin të mbjellat e vjeshtës.

Ka mjaftuar një shi irrëmbyeshëm për pak orë dheTirana është gjendur e tëra në ujë.Kryetari i Bashkise ka mbledhur

SHQIPERIA DHE NDRYSHIMET KLIMATIKENga Rita STRAKOSHA

Në kuadër të Programit tëMbështetjes së Menaxhimit tëSektorit Energjitik (ESMAP) tëBankës Botërore, në vitin 2009,një grup ekspertësh përgatitën njëvlerësim të ndikimit tëndryshimeve klimatike deri nëvitin 2050 në sektorin energjitiktë Shqipërisë.

Sipas raportit, deri në vitin2050 shumica e modeleve të ndry-shimeve klimatike parashikojnëpakësim të sasisë së përgjithshmetë reshjeve me 20% në Mesdhepra dhe në Shqipëri. Për pasojëraporti vlerëson se prodhimi ienergjisë nga HEC-et e mëdhaparashikohet të bjerë të paktën me15%, kurse prodhimi i energjisënga HEC-et e vogla parashikohettë bjerë me të paktën 20%.

Pakësimi i prodhimit energjitiknga HEC-et mund të shkojë dhemë shumë sepse reshjet do të bienpër periudha më të shkurtra kohe,kurse gjatë periudhave me pakreshje do të ketë kërkesa në rritjenga bujqësia për ujitje. Rritja etemperaturave do të rrisë më

aktuale të vogla, të mëdha, era,dielli, gazi natyror, importi) dhearrin në konkluzionin serikonstruksioni i HEC-eveekzistuese është më ekonomik sendërtimi i HEC-eve të reja të

vogla. Kurse ndërtimin e HEC-evetë reja të mëdha e konsideron siinvestim me humbje, pra nuk ekëshillon.

KUJTESE PER PERMBYTJET

PERRALLA E GJINKALLES DHE ATA QE NA QEVERISIN

KALVARI I LIGJIT ANTIDUHANmiturve nga përdorimi i alkoolit. Aigarantoi opinionin publik se“institucioni që drejton është ivendosur t’i japë përparësi tëdrejtës dhe detyrimit për tëmbrojtur shëndetin e qytetarëvedhe përmes punës së kësaj task-force pritet të arrihen rezultatepozitive në drejtim të zbatimit tëligjit”. Kur thoshte këto, me siguri,ministri kishte parasysh ato mëtepër se katër vjet të kaluar memoszbatim të ligjit.

Tashmë, së fundmi, pas disaemisioneve në media për lokalet kuaskush nuk e ndalon duhanin,drejtori P. Pipero në Ministrinë eShëndetësisë deklaroi, midis tëtjerave, se ligji ka nevojë tëamendohet që të gjejë zbatim dhe

se ministria do të tregohet e ashpërnë zbatimin e ligjit. Por si duhet takuptojmë këtë : ligji nuk është isaktë apo ata që duhet ta zbatojnënuk kryejnë detyrën. Siç duketështë kjo e dyta. Sepse, në shtator,task-forca, kur ju vu punës ,brenda një dite vuri mbi 100 gjobandërsa shteti nuk u tregua dot “ iahpër “ për pesë vjet.

Në një intervistë z. Shuperkatha se nuk do të lejohet asnjë llojfavorizimi dhe nga askushpavarësisht miqësive apondërhyrjeve që “Kemi pasurndërhyrje edhe nga titullarë përfalje gjobash siç ndodhi me një zv/ministër që kërkoi ti hiqej gjoba njëlokali në Tiranë. Ky aksion ështënjë provë dhe për inspektorët.Nëse çdonjëri prej tyre thyenrregullat duke abuzuar apo dukebërë favorizime për gjobat atëherëdo të largohet menjëherë nga puna“. Pra, tregoi thembrën e Akilit sepërse ligji nuk zbatohet.“Ndërhyrjet “ nga lart dhekorrupsioni.

Shtabin e Emergjencës, ku tha sepo punohej per te mbajtur situatënne kontroll. Por situata edhe mundtë mos ndodhte e pusetat të ishinpastruar në kohë të thatë, po ashtuedhe Lana.

Rreshjet krijuan probleme nëDurrës, Gjirokastër e Vlorë. Më pasnë Elbasan e gjetkë. I erdhi radha,në ditët e para të dhjetorit edheShkodrës. Në Nënshkodër te Urae Gjo Lulit, fushat u kthyen në njëliqen të madh. Bëhet fjalë për zonënmë ulët të Nënshkodrës, zonë ekatër komunave në kufi me njëra-tjetrën Dajçi, Bushati, Bërdica dheVelipoja. Dhe është akoma fillimi idimrit.

Para dy vjetësh kryeministriBerisha u shpreh për përmbytjet se“ ky “prag katastrofe “, siç e quajti,na vjen nga perëndia. Por perëndiapërmbyti dhe xhaminë e plumbit neShodër duke na lënë ne të merremime të. Por si e kemi bere ?

Gjatë këtij viti u bënë investimenë parandalimin e përmbytjeve. Sakanë patur vlerë na mbetet tashikojmë. Por fillimi nuk ishteshumë shpresëdhënës. Ndaj duhetmbajtur mend edhe përralla egjinkallës.

shumë nevojën e bujqësisë përujë për vaditje.

Sipas një studimi të cituar ngaraporti, pakësimi i energjisë ngaHEC-et mund të shkojë dhe 30%.

Raporti bën një analizë kosto-

përfitim të alternativave tëndryshme të sigurimit të energjisë(ndërtimi i HEC-e te vogla, tëmëdha, modernizimi i HEC-eve

NGA MINISTRIA E MJEDISIT

Ministri i Mjedisit , FatmirMediu, ka marrë pjesë nëkonferencën për ndryshimetklimaterike në Doha të Katarit.Në fjalën e tij, ministri Mediuka shprehur qartë se rruga ezhvillimit mjedisor në Shqipëriështë e lidhur ngushtësisht mereduktimin e emetimeve. Kjopërparësi e punës së Ministrisësë Mjedisit është krejtësisht në

MINISTRI MEDIU NE KONFERENCEN PER NDRYSHIMET KLIMATIKEpërputhje dhe vjen pasadaptimit që Shqipëria ështëduke i bërë legjislacionitmjedisor evropian.

“Ne jemi duke implementuartashmë të gjitha ligjet sipasstandardeve të BE-së, dukepërfshirë edhe ndryshimetklimatike”, – u shpreh Mediu.Ai nënvizoi edhebashkëpunimet e ngushta

rajonale që janë duke u zhvilluarvendet e Ballkanit (takimi i 20shtatorit me Malin e Zi, Çekinë,Kosovën dhe Turqinë) përhartimin e një axhende dheplanveprimi të përbashkët nëpërballjen me ndryshimetklimatike. Në këtë kontekstministri Mediu u shprehgjithashtu se Shqipëria si njëvend qe synon Bashkimin

Evropian është e interesuar nëpërfundimet e negociatave tëDohas kryesisht mbi mbajtjentë paprekur të paketës sëvendimeve për të cilat ështërënë dakord vitin e kaluar;miratimin e një marrëveshjeglobale për klimën në vitin 2015,e cila do të përfshijë të gjithavendet; miratimin e mënyrës sëoperimit dhe procedurave për

mekanizmat e rinj, siç ështëFondi i Gjelbër për Klimën,transferimin e teknologjive,Fondi i Adaptimit etj.

Ministri Mediu gjithashtunë fjalën e tij u ndal edhe nekapacitet hidro-energjetike tëShqipërisë, e cila rreth 100 përqind të energjisë e ka nga uji,ndërkohë që ka nisur edheeksplorimi i fushave të tjera.

3

Fëmijë të klasës së V-të/a, tëshkollës “Jani Bakalli”, Fier, të

shoqëruar nga mësuesja e tyreTeuta Rista, vizituan fabrikën ericiklimit të mbetjeve plasike në Fier.

Fëmijët janë nxënës të një prejshkollave të Fierit që merr pjesë nëprojektin “COMBI-Shqipëria Ime ePastër dhe e Bukur”. Në kuadër tëprojektit ata grumbullojnërregullisht mbetje plastike në koshate posaçëm në oborrin e shkollës.Kjo vizitë në fabrikë kishte qëllimqë tu konkretizonte fëmijëvekonceptin e riciklimit të plastikës.

Duke parë nga afër se si mbetjet,në dukje të padobishme, kthehennë produkte me vlerë për industrinëe prodhimit të plastikës, fëmijët dotë jenë më të motivuar për të

Në kuadër të projektit “Shqipëriaime e pastër dhe e bukur” shkollaIsmail Qemali në qytetin e Vlorësvazhdon të zhvillojë edhe veprimtaritë përmuajshme në drejtim tësensibilizimit të nxënësve, prindërvedhe komunitetit në drejtim tëproblemeve mjedisore e, sidomos,

në impaktin e plastikës në të dheçfarë duhet të bëhet për ta minimizuaratë.

Nismat e marra nga shkolla, nëmbështetje dhe zbatim të projektitCLEEN, kanë kaluar në disa faza :faza e parë ka qënë pjesemarrja nëkonferencën rajonale ku, veç tëtjerave, punimet e nxënësve memateriale të riciklueshme për-faqësuan denjësisht shkollen nëkëtë veprimtari ku merrnin pjesë pesëshkolla të qytetit tonë.

Në fazën e dytë të projektit, qëështë dhe më e rëndësishmja dheqë vazhdon periodikisht gjithë vitin,nxënësit, së bashku me mësuesit etyre, një ditë në jave, me thasë edoreza, në orën e veprimtarisë jashtekurikulare, mbledhin mbeturina tericiklueshme, në koshat e dhuruarnga UNICEF. Ky është kthyer nënjë veprimtari normale dhe ka paturndikim të madh edhe tek prindërit e

FOTO REPORTAZH NGA VEPRIMTARITE E SHKOLLES “MUCO DELO”, VLORE, NE KUADRIN EPROJEKTIT “SHQIPERIA IME E PASTER DHE E BUKUR”

EDUKIM NEPERMJET VEPRIMTARISEPRAKTIKE

tyre dhe më gjerë në komunitet. Veçkësaj, nxënësit, herë pas here krijojnëdhe zbukurime apo objekte tëvlefshme nga plastika e mbledhurduke i ricikluar ato. Kjo ka bërë qëfëmijët të kthehen jo vetëm si pjesëaktive e kësaj veprimtarie por dhendërgjegjësuese në famile e më gjerë.

Fëmijë të klasës së V-të C, tëshkollës “Ismail Qemali”, Vlorë, tëshoqëruar nga mësuesja e tyre

Magdalena Gjika, vizituan fabrikëne riciklimit të mbetjeve plasike nëFier.

Aty fëmijët u mirëpritën nga

punonjësit e fabrikës të cilët ushpjeguan fëmijëve proçesin epërpunimit të mbetjeve plastike. Kyproçes qëndron në ndarjen fillimishttë mbetjeve plastike në tëriciklueshme dhe të pariciklueshme.Mbetjet e riciklueshme copëtohen,lahen nga papastërtitë, pastajthahen dhe shkrihen në temperatura200-250 gradë celcius. Plastika eshkrirë ftohet dhe del si produktpërfundimtar në granula shumë tëvogla, të cilat shërbejnë si lëndë eparë për prodhimin e produkteveplastike si tuba, qese mbeturinash,plastmase serash etj.

Fëmijët mësuan se riciklimi iplastikës mbron shëndetin efëmijëve dhe të të rriturve nga dëmetqë shkaktojnë mbetjet plastike tëshpërndara në natyrë. Me çmimetnë rritje të lëndëve të para ngaprodhohet plastika e virgjër, kakërkesë në rritje të industrisë sëprodhimit të produkteve plastike

për plastikë të ricikluar. Plastika ericikluar ka çmim më të ulët seplastika e virgjër. Pra tashmëkomunitetet kanë dhe një stimulekonomik për të kryer riciklimin eplastikës.

Në shkollat 9-vjeçare të Vlorësfëmijët grumbullojnë rregullishtgjatë javës objekte plastike tëpanevojshme, të cilat mblidhen njëherë në javë nga anëtarë tëkomunitetit rom. por edhe gjatëveprimtarive jashtë kurrikulave ata iriciklojnë ato në mënyra të ndryshme.Për shembëll klasa e peste A punoime materiale te ricikluara maketin“Qyteti i Flamurit”. Maketi u realizuanga nxënësit të udhëhequr ngamesuese Luljeta Pasha.

NJE VIZITE QE MOTIVON NJE VIZITE QE MOTIVON NJE VIZITE QE MOTIVON NJE VIZITE QE MOTIVON NJE VIZITE QE MOTIVONPER GRUMBULLIMIN EPER GRUMBULLIMIN EPER GRUMBULLIMIN EPER GRUMBULLIMIN EPER GRUMBULLIMIN E

PLASTIKESPLASTIKESPLASTIKESPLASTIKESPLASTIKESvazhduar grumbullimin e plastikësedhe pas përfundimit të projektit.

Mjediset e punës në fabrikëishin të zhurmshme dhe me erëra jotë këndshme, por për disa minutapunonjësi i saj pushoi punën përtu shpjeguar fëmijëve nga afërproçesin teknologjik të përpunimittë plastikës. Ky proçes qëndron nëcopëtimin, larjen, tharjen, shkrirjendhe pastaj ftohjen dhe granulimine masës së plastikës.

Gjatë vizitës fëmijët bënë pyetjetë ndryshme dhe ishin shumë tëinteresuar për proceset e punës dhe

çfarë ndodhte më pas me plastikëne ricikluar. Ata u shprehën semësuan shumë nga vizita dhepërshtypjet e tyre do tjatransmetojnë dhe shokëve të tjerë.

4

Me nxenesit e shkolles 9-vjeçare “Lef Sallata “ nëVlore u zhvillua konkursi“Punimi me i bukur memateriale te riciklueshme per100-vjetorin e Pavaresise “.

Nje risi e dy viteve tëfundit në shkollën tonë kaqenë përfshirja në projektinkombëtar “Shqipëria ime epastër dhe e bukur “, projektky që në shkollën tonë ështëplanifikuar për dy vjet rreshtdhe vazhdon të zbatohet nëntitullin: “Shkolla ime e pastërdhe e bukur”.

Në kuadër të këtijprojekti, gjatë muajit nëntorpo zhvillohet edhe veprimtaria“100 vjet Pavarësi Shqipëriaime “, që vetëm një nga shumëaktivitete e organizuara nëmjediset e shkollës sonëkryesisht nga klasat e katërta.Duke bërë ndërthurjen e të dyveprimtarive, pra ekspozitësme punime dhe veprimtarisë,klasat e katërta shpalosëntalentin, imagjinatën dhendjenjën e krenarisë qytetaree kombëtare nëpërmjetpunimeve të larmishme.

Qëllimi i kësaj veprimtarie

Fëmijët e klasës së pestë tëshkollës 9 vjeçare të Fierit,“Mark Dashi”, bashkë memësuesen e tyre Kozeta Abazi,në kuadër të projektit“Shqipëria Ime e Bukur dhe ePastër”, vizituan fabrikën ericiklimit të plastikës në qytetine Fierit. Kjo fabrikë riciklimi

po pret rregullisht vizita tëfëmijëve të shkollave, kupunonjësit e saj u tregojnëfëmijëve se si bëhet riciklimi iplastikës.

Kështu fëmijët janë më tëndërgjegjshëm se mbetjetplastike që ata grumbullojnëkthehen në diçka të dobishmedhe nuk dergjen si plehra nëlandfillin e qytetit, apo më keqakoma, nëpër qytet, lumenj edete.

Edhe në këtë vizitë, sikursenë vizitën e mëparshme,fëmijëve ju tregua se mbetjetplastike pasi janë sortuar në tëriciklueshme dhe në jo të

është paraqitja në mënyrakrijuese i njohurive tënxënësve të shkollës sonë mbikëtë ngjarje të rëndësishmehistorike dhe figurave më tëspikatura që e shoqërojnë

aktin e shpalljes sëPavarësisë.

Nuk befasohesh aspakkur sheh këto punime tëbukura të punuara me kujdesdhe fantazi nga këta nxënës tëapasionuar. Duke u bazuarmbi temat dhe frymën e kësaj

KONKURS RICIKLIMI PER 100 VJETORIN EPAVARESISE

FEMIJET PER RRITJEN ENDERGJEGJESIMIT NE

KOMUNITETperiudhe, ata shprehinvizualisht emocione të cilat nëkëto ditë te ngarkuara meentuziazëm, ngjallin tek ta. Nepunimet e realizuara prej tyrejanë pasqyruar, personazhedhe simbole të momentevehistorike që i qëndrojnë sisfond dhe që pasuan shpalljene Pavaresisë. Punimetpërfshijnë përdorimin eteknikave të ndryshme nganxënësit, por që gjithsesi janëkrijuar me materiale tëriciklueshme.

Materialet e perdorurajanë kryesish, letër, qelq,plastikë, alumin etj, tëpërdorura me imagjinatë nganxënësit, duke bërë të mundurkështu ndërthurje tëinformacioneve dhe shprehjene talenteve e mundësivefëminore. Kjo veprimtariështë realizuar duke

shfrytëzuar aftësinë e nxënësvepër të punuar në grupe dhe kasjellë një rezultat pozitivisht tëdukshëm në zvogëlimin eproblemit të ndotjes nëmjedise e shkollës sonë.

Gjithashtu ne kuader teprojektit “ Shqiperia ime epaster dhe e bukur “ nxenesite shkolles “ Lef Sallata “ nebashkepunim me komunitetinpërreth dhe prindërit enxënësve organizuan në muajinnëntor, një veprimtari përmbledhjen dhe grumbullimin embetjeve plastike, letër, etj.,.

Këto veprimtarive bënë qëterritoret e shkollës dhe lagjesku ndodhet shkolla jonëvazhdimisht të jenë të pastradhe të pasurohen me gjelbërimsi dhe me peme zbukuruese.

riciklueshme, grihen, lahen, upakësohet lagështira dhepastaj shkrihen në temperatura200-250 gradë celcius. Nëkëtë temperaturë polietilenitnuk i dëmtohet struktura.Plastika e shkrirë kthehet nëgranulat i cili shërben si lëndëe parë për prodhimin zakonisht

të tubave, qeseve, tapeteveetj.. Pra shishet plastike (këtopërbëjnë shumicën e plastikëspër riciklim) nuk riciklohenprapë në shishe plastike, pornë produkte të tjera plastike.

Riciklimi i plastikës kandikuar në rritjen e pastërtisësë qytetit të Fierit. Ndryshe ngavitet e mëparshme, kur mbetjetplastike dergjeshin nëpër rrugëe jashtë kazanëve, kohët efundit qyteti ndjehet më i pastër.Krahas faktorëve të tjerë, edheprojekti ynë, i financuar ngaUnicef, ka kontribuar në rritjene ndërgjegjësimit për riciklimine plastikës.

5

Nga BejusheBARJAMAJ, mësuese,

shkolla ”MARIGOPOSIO”,Vlorë

Në kuadrin e projektit“Shqipëria ime e pastër dhe ebukur”, për ruajtjen embrojtjen e mjedisit e të

riciklimit të mbetjeve plastike,në shkollën tonë janë zhvilluarherë pas here takime eveprimtari të ndryshme menxënës, mësues e prindër.Këtij qëllimi i shërbeu dhe njëtakim i zgjeruar i mësuesve tëtrajnuar në projektin CLEENme nxënësit e klasave

Nga Dorina IDRIZI Shqipëria, si vend në

zhvillim që kërkon të bëhet

anëtare e BE-së, është dukeplanifikuar reforma tërëndësishme politike, ekonomikee sociale. Në këto reformakomunitetet rome dhe egjiptianejane duke mbetur jashtëpërfitimeve të zhvillimit. Përshkak të mungesës së të dhënavezyrtare mendohet që pakicarome përbën 4% të popullsisëShqiptare, ku 80% e kësaj pakicejeton në varfëri të plotë. Mungesae planifikimit familjar dheprofesioneve, gjithashtu prania eanalfabetizmit dhe diskriminimittotal mbjellin në vetvete varfëritë vazhdueshme. Këto pakicajanë instaluar në qytetet më

BASHKEPUNIMI ME PRINDERIT SJELL REZULTATE ME TE MEDHApërkatëse përkatëse eprindërit e tyre

Në këtë veprimtari udiskutua bashkërisht përrëndësinë e grumbullimit tëdiferencuar të plastikës dhesidomos riciklimin e saj. Utheksua se edhe

mndërgjegjësimi duhet që, nëradhë të parë duhet të vijë ngane të rriturit që duhet tëkuptojmë sa e rrezikëshmeështë hedhja e pakontrolluar eplastikës vend e pa vend dheimpakti i saj negativ nëmjedis. Aq më tepër qëshpesh edhe digjet duke

ndikuar së tepërmi nëshëndetin tonë e të fëmijëvetanë. Prandaj sa më tëndërgjegjësuar të jemi në p-ër këto rreziqe aq më tëvëmendshëm e të kujdesshëmdo të jemi në grumbullimin esaj.

Disa prindër në këtë takim,që midis tyre ka dhe të kthyernga emigrimi, dhanë përvojëne tyre pozitive nga vendet prejnga vinë dhe ku kanë jetuar.Kjo përvojë kishte të bënteme mbledhjen e diferencuartë mbetjeve që në shumëvende është një detyrimadministrativ e jo vetëm qëkëto mbetje riciklohen pordhe ky proces të kryhej nëmënyrë për të eliminuar, qoftëedhe sado pak, ndotjen emjedisit.

Nga mësuesit u fol mehollësi për ciklin që ndjekplastika që nga prodhime ederi në procesin e riciklimit.Këtu u përqëndruan edhe nëpërvojën e fituar gjatë vizitës

në fabrikën e riciklimit“EVEREST”. Eshtë fakt se,pas kësaj vizite ku nxënësitpanë me sytë e tyre procesete përpunimit të plastikës sëgrumbulluar, kanë shtuarangazhimin në sjelljen embetjeve plastike nga shtëpia.Po ashtu edhe një pjesë emadhe e prindërve shfaqëninteres për të zhvilluar vizita

të tilla. Për këtë po diskutohetme drejtorinë e shkollës përtë realizuar një veprimtari të

KOMUNITETI ROM DHE MBETJET URBANEkryesore si Tiranë, Elbasan, Fieretj.

Ndonëse shumica e të

papunëve zbukurojnë zarfat qëkanë si destinacion xhepat eqeveritarëve, apo çirren nëpërinstitucione të ndryshme, kykomunitet i drejtohet në heshtjelandfilleve, kontenierëve nëpërrrugë dhe lokaleve tëmbipopulluara. Përafërsisht10,500 individë grumbullojnëmateriale të riciklueshme dhe15% e tyre kanë problemeserioze me shëndetin. Eh sikurtë mjaftonin vetëm këto, mbasenë këtë drejtim do të kish mëshumë drite. Romët dita-ditësankohen për dhunën dhepengesën e vazhdueshme tëPolicisë Bashkiake. Një viktimë

e kësaj situate shprehet : “Njëjavë më parë, ishte ora 09:30,kisha lënë biçikletën me dy

arka në cep të kazanit, njërënprej arkave e kisha mbushur nërrugën ‘Bardhyl’, tjetrën po embushja në rrugën ‘MyslymShyri’, te shkolla ‘ArbenBroci’. Isha futur kokë ekëmbë në kosh, kur erdhipolicia. Më thanë të dilja dhet’ua jepja të gjitha atyre, unës’doja. Dy prej tyre më mbanin,ndërsa një tjetër i mori të gjithadhe i futi në makinë. Pse nandodh vetëm ne kjo? Unë s’duatë futem në kosha. Unë e bëjnga halli. Pse s’më gjejnë punë?Nëse punoj, s’futem fare nëkosha. Me çfarë t’i ushqejfëmijët? Ne duam vetëm të

hamë bukë”. Këtë fat e kanë përjetuar

mijëra grumbullues të tjerë tëcilët e trajtojnë tashmë si njëproblem madhor. Sipas tëdhënave 62% e kolektorëve nëTiranë janë meshkuj, ndërsa nëKorçë përqindja e meshkujveështë më e madhe. Në këtëveprimtari janë të përfshirë dhefëmijët nga mosha 10-16 vjeç.Grumbulluesit mbledhinkryesisht hekur, kanaçe,

alumin, bakër, plastikë dhe mëpak e preferuara është letra.Ajo çka ata munden tësigurojnë është vetëmmbijetesa, sigurisht nësearrijnë ti shpëtojnë vigjilencës

së bashkive ose komunave. 12km rrugë e përshkruar në 9 orëpune çdo ditë finalizohen me15.000 lekë në muaj.

Ndërkohë që romëtpengohen të kontribuojnë nëriciklimin e mbetjeve, fabrikate riciklimit ankohen përcilësinë e dobët të mbetjeve tëvendit dhe për sasinë e vogëltë tyre. Me fillimin egrumbullimit të diferencuar tëmbetjeve të ngurta urbane

sipas ligjit të ri për menaxhimine integruar të mbetjeve, romëtdo të gjenden të anashkaluarnë skemën e riciklimit, prandajproblemi social i punësimit tëtyre do të rëndohet më shumë.

tillë ku të marrin pjesë, veçnxënësve, edhe prindërit.Kështu do të rritet edhebashkëpunimi mësues-nxënës-prindër jo vetëm përprocesin mësimor por dhe përproblemet e mjedisit qëshqetësojnë komunitetin.Shumë shpejt, për këtë, do tëorganizohet edhe një vizitë nëfabrikën e riciklimit në Fier.

Ndërkohë grumbullimi ipërjavshëm i plastikës përriciklim vazhdon të rritet.

6

Nga Agim DALIPI (Vijon nga numri i kaluar) Në 1765, me shpikjen e

makinës me avull nga Xheims Vat,filloi në Angli epoka e prodhimitindustrial. Deri athere çdo gjë, qënga këpucët e rrobat e deri tek enëte kuzhinës prodhoheshin me dorë.Pthuajse menjëherë çdo gjëndryshoi. Veç industrisë tekstile,makinat me avull filluan tëpërdoreshin në tipografitë,transport, u ndërtuan fabrika tëmëdha, pothuajse përherë pranëlumenjve për të patue mundësi tëshkarkonin në to mbetjete e tyre.Kështu që revolucioni industrialfilloi me shfrytëzimin masiv tëburimeve natyrore gjë që solli dheshtimin e mbetjeve nga fabrikat epara me një ndikim përherë e më tëmadh në mjedis.

Përherë e më tepër, të mbeturitpa punë nisën të transferoheshinnë qytete dhe ky shtim i popullsisësë tyre solli dhe rritjen e mbetjeveurbane, mungesën e ujit të pastërdhe si rrjedhojë edhe shtimin erasteve të sëmundjeve epidemikeme qindra e mijra të vdekur.

Të goditur disa herë ngaepidemitë me përmasakatastrofike, anglezët ndërtuan nëshekullin e 19-të ujësjellës me tubatë lyer por problemi i ujit të ndoturdhe mungesë së kanalizimeve tëujrave të zeza ishte prezent akomanë shumicën e qyteteve evropiane.Po ashtu, edhe me fillimet epastrimit të organizuar tëqyteteve, problemet vazhdonin të

Për shumë njerëz, termi ‘siguriakombëtare’ sugjeron imazhet eushtarake dhe policore, përpjekjetpër ruajtjen e paqes dhe stabilitetit.Çështjet mjedisore janë parë rrallëtë luajnë një rol të rëndësishëm nësigurinë por në fakt këto çështje janëtë lidhura në mënyrë tëpazgjidhshme midis tyre. Mbi këtëtemë, Agjensia Evropniane eMjedisit (EEA) ka publikuarstudimin “ Skenare për tëpërmirësuar të kuptuarit e mjedisitdhe çështjet e sigurisë “ nëbashkëpunim me OSBE. Studimisynon të rrisë bashkëpunimin dhelidhjet midis institucioneve kryesoreqë trajtojnë çështjet e sigurisëklimatike.

Mbishfrytëzimi burimeve dhendryshimet në klimën ndikojnëpotencialisht në cilësinë e jetës,duke minuar aspektet sociale dhestabilitetin politik dheqëndrueshmërnë lokale në

Shoqatave të GrupimitEkolevizja i bashkëngjitet dhe EkoPartners, duke e çuar ne 43 numrine shoqatave përbërëse të këtijgrupimi. Eko Partners është njëorganizatë shqiptare që ka përsynim promovimin e zhvillimit tëqëndrueshëm në Shqipëri,nëpërmjet realizimit të njëmanaxhimi të integruar mjedisor.

Në programin e kësajorganizate bëjnë pjesë çështje tëtilla si: ndërgjegjësimi mjedisor ivendimmarrësve dhe publikut të

gjerë për përdorimin dhemenaxhimin e qëndrueshëm tëburimeve natyrore; promovimi iedukimit mjedisor në komunitet,pjesëmarrja e publikut nëvendimmarrje në hartimin dhezbatimin e politikave mjedisore ;monitorimi dhe vlerësimi i ndikimitnë mjedis; ofrimi i konsultavemjedisore për bizneset dheautoritetet vendore ; ndërmjetësimii standardeve mjedisore të BE,lidhur me ndryshimin e klimës etj...

Programet më të rëndësishmeqë Eko Partners ka realizuar gjatë

shërbimet e ekosistemit. Presionetdemografike, kombinuar me rëniesocio-ekologjike ju shtohet njëdimension i ri për mjedisin,konfliktet për burimet e pakta që do

të intensifikojë dhe të shtojëmigrimin e dtyrueshëm.

Progresi i njeriut gjatë shekujvetë fundit ka qenë mbështetur nëzhvillimin e infrastrukturës,

sistemeve dheinstitucionevetë përshtaturame kushteth i s t o r i k emjedisore. Kurndryshimi iklimës indryshon këtok o s n t a n t a ,rezultati mundtë jetëjostabiliteti në

nivele të shumëfishta: ligjore,infrastrukturore, ekonomike dhesociale.

Në disa vende, uji është duke ubërë më i pakët, me ndikime tërëndësishme në bujqësi dhe

HISTORIA E MBETJEVEvinin gjithnjë në rritje.

Në fillim të shekullit të kaluar(duke filluar nga 1914), një ngjarjevendimtare si në aspektinekonomik dhe në atë social ishteprodhimi i automjeteve nga HenriFord. Kjo solli përdorimin e qindra-mijra makinave duke nisur tëashtuquajturin “prodhimi masiv”

që çoi në standardizimin eproduktit dhe konsumin masiv pordhe fillimi e ndotjes së ajrit që sotka arritur në mbi 850 milionë tonCO2 në vit.

Në vitet ’50 e ’60, gjatë kohëssë “ mrekullisë apo bumit ekonomik“ mali “ i mbetjeve urbane u rrit meshpejtësi ; prodhohej e vihej nëshitje shumë mall konsumi. Letra edruri digjeshin, metalet u kthyennë male të vërtetë me varrezamakinash e mbetje të tjera, hyri në

përdorim plastika që do të sillteefekte negative në mjedis.

Ky konsum, që filloi së pari nështetet më të pasura, solli dherritjen progresive të mbetjeveurbane si dhe problemin emenaxhimit të tyre. Pavarësishtndërgjegjësimit për këto probleme,deri në vitet 60-70-të të shekullit tëkaluar, nuk pati ende një kulturë tëfortë në kursimin e burimeve, sipastë cilit çdo objekt duhet ripërdorursa më shumë që të të jetë e mundur.U harruan veprimet e gjyshërve qëkursenin e ripërdornin shumëobjekte.

Gjyshërit tanë shkonin për tëblerë me shportë, qese bezeje eshishen e qumështit në dorë.Prandaj në kohën e tyre kishte mëpak mbetje. Sot në çdo shtëpihynë mesatarisht mbi 15-20 qeseplastike, kuti ambalazhi e shisheplastike në ditë. Të gjitha këto kanëshfrytëzojnë (duke i pakësuar)burimet natyrore, do të shkojnë nëkazanët e mbetjeve e do të shtojnëndotjen në mjedis. Mbeturinatindustriale e shtuan impaktin si nësektorin e menaxhimit të tyre poashtu edhe në ndikimin në mjedise në shëndetin e popullsisë.Shoqëria e konsumit, sidomos pasviteve 70-të e shtoi problemin : nëvend të trajtimit të objekteve, dukei bërë ata të ripërdorshëm për aqkohë sa të ishte e mundur, njerëzitu prirën për të blerë të reja. Ky ishtenjë lloj “revolucioni” në zakonetpor që çoi në situatën aktualekritike sepse shumica e objekteve

që prodhojmë e përdorim sot janëtë vështira për të riparuar dhe janëndërtuar për tu përdorur për njëkohë të shkurtër dhe pastaj tëzëvendësohen me modelet e tjeramë të reja, më të reklamuara dhe,për këtë arsye, më tëdëshirueshme. Kjo pruri lloje tëreja e të ndryshme të metalit, letrësose qelqit, por mbi të gjitha një sasitë madhe të materialeve sintetikesi plastika.

Mbetjet urbane janë shtuardhe, veç problemit të menaxhimitkanë dhe pasoja në mjedis, nëshëndet por dhe sociale. Nëvendet e pasura, 27-30% eushqimeve të gatuara, shkojnë nëkazanët e plehrave. Të pa gatuaraarrijnë një shifër prej rreth 40%, nënjë kohë kur mbi 800 milionë njerëzvuajnë nga uria. Në vendet eindustrializuara po flitet gjithnjë emë tepër, jo më për shoqërinë ekonsumit por për “ shoqërinë eshpërdorimit “ ose atë të objekteve“ përdor dhe hidh “. Pjesa më emadhe e ambalazheve (87.2%) vjennga blerjet e ushqimeve. Ka rastekur edhe një çokollatë e vogël kaderi në pesë shtresa letre e alumin.Industria po realizon objekte mejetë të shkurtër : p.sh. aparatetfotografikë që përdoren vetëm njëherë. Vërtet se mirëqëniapresupozon konsum më të madhpor edhe mbeturina më shumë.Gjyshërit tanë “prodhonin” rreth75 kilogramë mbetje në vit. Ne soti kalojmë 200 dhe SHBA e ka këtëshifër në 750 kilogram në vit për

sitemin e energjisë. Gjetkë, akullipo shkrihet duke bërë të arritëshmezona që po shfrytëaohen përhidrokarbure dhe minerale të tjera.Qasja në burimet ka ndryshuar

marrëdhëniet ndërmjet shtetevedhe konkurrenca për furnizimetmund të rezultojë në konflikte -veçanërisht në rajonet që nuk kanëmekanizma efektivendërshtetërore për zgjidhjen emosmarrëveshjeve. Ndërkohë,infrastruktura fizike, e përshtaturme mjedisin, është duke u tëvjetëruar dhe përmbytjet dhefatkeqësitë e tjera natyrore pondryshojnë në frekuencë dhevendet ku po ndodhin. Kufijtëterritoriale po ndryshojnë nga rritjae nivelit të detit dhe disa ishuj ekombe të tërë rrezikojnë zhdukjen.Normat ekzistuese juridike dheinstitucionet të përshtatura përkushtet e kaluara janë të pajisurakeq për t’u marrë me këto situataapo migrimin që do të rritet nëmënyrë të pashmangshme.

Për më tepër klikoni nëwww.ekolevizja.org/gazeta/arkiv

viteve të fundit, një pjesë e të cilavejanë ende në zhvillim, janë: Sherbimii telefonisë së Gjelber (EU),Praktikat inovative ne Bioturizëm(Projekt Nderkufitar Greqi-Shqiperi), Monitorimi satelitor ihapesires (Projekt NderkufitarGreqi-Shqiperi), Krijimi i LAG rrjetitte organizatave rurale (SNV) etj...

Përveç një biblioteke të pasurme legjislacion mjedisor,dokumente e publikime, organizata,në faqen e saj të internetit ka dhenjë portal - “Shërbime tëkomunikimit të gjelbër”, mbeshteturnga një grant i Delegacionit iBashkimit Europian, që është njëmjet multi funksional dhe ka përqëllim të informojë dhe gjenerojëinteresin e publikut mbi çështjetmjedisore që shqetesojnëkomunitetet e rretheve të vendit.

Portali ka një faqe rajonale meinformacion për projektin“Shërbime të komunikimit tëgjelbër” dhe aktivitetet e tij tëimplementuara nga njëbashkëpunim i krijuar nga Shoqatae Biologëve të Shqipërisë, EkoPartners për zhvillim tëqëndrueshem si dhe Green Actionnga Kroacia, si dhe faqet lokale meinformacion mbi aktivitetin e 6qendrave të komunikimit të gjelbër,të mbështetura nga projekti, nëTiranë, Vlorë, Shkodër, Fier,Elbasan dhe Korçë.

Për më tepër : www.eco.al

“Varfëria, degradimi i mjedisit dhe dëshpërimi janëshkatërruesit e njerëzve, të shoqërive, e kombeve.Ky trinitet mbinatyror mund të destabilizojë vende,

madje edhe rajone të tëra.”Sekretari amerikan i Shtetit Kolin Pauell, korrik 2002

EKO-PARTNERS PER ZHVILLIMINE QENDRUESHEM

MJEDISI DHE ÇESHTJET E SIGURISE

çdo person. Vetëm Italia prodhonaq mbeturina në vit sa dy herëvëllimi i malit më të lartë në Evropë,Malit të Bardhë. Në SHBA, vetëmpranë Nju Jorkut janë mbledhurrreth 100 milion ton mbetje urbane.

Një problem edhe më i madhjanë mbetjet toksike që janë shtuarnë mënyrë të shpejtë nga industriadhe kërkojnë një menaxhim tëspecializuar dhe me kosto tëmëdha.

Modeli aktual ekonomikperëndimor nënkupton kështuhumbje të mëdha, në mjedis, tokë,ujë dhe deri më sot industria ericiklimitnuk është e mjaftueshme.Ndoshta është koha për tëndryshuar edhe mënyrën se si neveprojmë dhe të zgjidhimproblemin e mbetjeve që ështëbërë themelor. Shumë shtete eorganizma ndërkombëtare popërkrahin sot, në radhë të parëriciklimin si një element shmë irëndësishëm i menaxhimit tëmbetjeve dhe ruajtjes e mbrojtjessë burimeve natyrore. Po ashtuedhe ndryshimin e rregullsive nëkonsumin e përditshëm.

Jemi ne që mund tandryshojmë atë dhe sasinë embetjeve që prodhojmë sepse, jodhe aq rrallë, përdorim edheobjekte pët të cilat nganjëherë nukjanë të nevojshme për mirëqeniendhe jetesën tonë. Mjedisi, dheimpakti që kemi krijuar ne në të,janë më të rëndësishëm. Për sot,por edhe më shumë për tëardhmen.

7

Ambasadorja e Vullnetit të mirëtë Unicef për Japoninë, AgnesChan, ka përfunduar një mision

treditor në territorin e pushtuarpalestineze ku ajo dëshmoiproblemet e ndeshura nga fëmijët.

Udhëtimi i dr Chan, njëkëngëtare pop, personalitetteleviziv me doktoraturë nëedukim, me këtë udhëtim vuri nëdukje problemet duke i dhënë njëkuptim më real ndihmës konkretenga programet e Unicefit që do tëofrojnë mbështetjen financiare ngadonatorët për fëmijët . Dr Chanvizitoi Qytetin e Vjetër Hebron dheudhëtoi edhe në Al Khan Ahmar,një komunitet i varfër beduin kumungon tërësisht infrastrukturabazë si elektriciteti apo uji irrjedhshëm.

Ajo pa vetë se si fëmijët dhefamiljet në komunitetet beduinejanë nga më të izoluarat dhe kumungon kujdesi parësorshëndetësor i cili kryhet vetëmnga klinikat e lëvizëshmembështetur nga UNICEF.

Në më shumë se 100 vende tëbotës, mbi 200 milion njerëzfestuan “Ditën Botërore të Larjesse Duarve”. Në vitin 2008Organizata e Kombeve të

Bashkuara si dhe UNICEF,shpallën 15 Tetorin si “DitënBotërore të Larjes së Duarve”. Kjoditë synon rritjen e ndërgjegjësimitqytetar për rëndësinë e larjes sëduarve me sapun, në parandalimine sëmundjeve vdekjeprurëse.Duke e kthyer larjen e duarve mesapun, para ngrënies dhe pastualetit, në një zakon të rrënjosurmund të shpëtohet jeta e shumënjerëzve. Larja e duarve do të ketëefekt më të madh se vaksinat apondërhyrjet mjekësore, në shëndetine njeriut. Ajo do të parandalojë nëmasën 50% vdekjet nga diarrejadhe në masën 25 % vdekjet ngainfeksionet respiratore akute.

Aktorja Chloe Grace Moretz, evlerësuar për shumë filma të sajnga kritika, po jep mbështetjen esaj për fushatëntë Unicef-it Trick-or-Treat. Kjo është një nga

fushatat më jetëgjata të angazhimittë të rinjve e që mundëson fëmijëtpër të bërë një ndikim pozitiv nëbotë duke ndihmuar fëmijët e tjerënë një mënyrë të rëndësishme pordhe zbavitëse.

“Festa e “Halloween “ ështënjë rast për të zhvilluar veprimtaritë tilla”, thotë Moretz. “Kjo ështëarsyeja pse unë nuk mund tëmendoj për një mënyrë më të mirëpër të nderuar këtë traditë vjetorepërveçse duke mbështeturUNICEF, një organizatë që kashpëtuar jetën e miliona fëmijëvenë të gjithë globin. Unicef u jepfëmijët lirinë për të zgjedhur se siata do të donin të shprehninmbështetjen për moshatarët e tyrepërmes një sërë aktivitetesh. “

Chloe ka hapur në internet njëbox për fushatën ku mund tëmarrin pjesë fëmijët nga e gjithëbota (trickortreatforunicef.org) ku

NGA BOTANJE URE ME PLASTIKE TE

RICIKLUARNë Uells, Angli, me nismën e quajtur Vertech, është ndërtuar

një urë për këmbësorë 30 metra e gjatë mbi lumin Tweed nëSkoci. Kjo urë është ndërtuar me 50 tonë mbetjesh plastike tëricikluar.

Ka disa faktorë që arrijnë në konkluzionin që ura plastikeështë zgjidhje më e mirë sesa ura prej metali, si psh ura plastikenuk ndryshket, nuk ka nevojë për mirëmbajtje të vazhdueshme,nuk ka nevojë të paguhet, është 100 % e riciklueshme dhe kurkomuniteti lokal nuk e dëshiron më ta ketë, ajo mund terindërtohet në një vend tjetër.

Proçesi i ndërtimit ishte relativisht i thjeshtë. Ura u dizenjuanga inxhinierët e Rutgers dhe Cardiff University, më pas uprodhua, u soll në vendin e përcaktuar dhe brenda 4 ditësh umontua. I gjith proçesi zgjati më pak se dy javë.

Drejtuesit e Vertech dhe CEO, janë shprehur se : “ Ne nukduhet të dërgojmë kaq shumë mbetje plastike në landfille ose tidërgojmë me anije në Kinë. Me këtë teknologji unike ne tanimund ta riciklojmë vetë plastikën, duke zgjedhur metodatmoderne të prodhojmit të materialeve të ndërtimit, për të qënësa më cilësore dhe të qëndrueshme për tregëtinë Evropiane“.Kompania shpreson të riciklojë produktet e termoplastikës dhemë tej në sektorin e ndërtimit në Evropë, kryesisht për tëzëvendësuar trarët dhe produktet e laminatit.

UNICEF ka llogaritur se diarrejavret një fëmijë çdo 30 sekonda.Hulumtimet shkencore tregojnë selarja e duarve me sapunparandalon sëmundjet në njëmënyrë më të thjeshtë dhe shumëherë më efektive se vaksina.

DITA BOTERORE ETUALETIT

“Dita Botërore e Tualetit”zhvillohet çdo vit në 19 Nëntor. Kjoditë ndërkombëtare synon tëtërheqë vëmendjen e aktorëve tëndryshëm në sfidën sanitareglobale.

A mund të imagjinohet tëjetuarit pa një tualet privat? Edhepse është e paimagjinueshme përshumë njerëz, ky është një realiteti ashpër për shumë njerëz të tjerënë botë. Dita Botërore e Tualetitbashkon grupe të ndryshme të tillasi: sektorin privat, organizatat ezhvillimit, shoqërinë civile dhemedian në një lëvizje globale përtë advokuar për të patur tualeteprivate dhe më të pastra. Që ngafillimi në vitin 2001, Dita Botëroree tualetit ka shërbyer për të kërkuar

AGNES CHAN - KENGETARE DHESTUDJUESE

CHLOE MARETZ – NJEAKTORE NE NDIHME TE

FEMIJEVE Ajo vizitoi gjithashtuenklavën e dendur të populluar tëGazës - një shtëpi për 1.6 milion

palestinezë, gjysma etyre fëmijë dhepërveç evidentimit tëproblemev ajo luajtiedhe me adole-shentët në një qendërtë Unicef-it. Ajovizitoi familjet dhebanest duke dëgjuarpër sfidat e tyre nëqasjen e ujit tëpijshëm të pastër ku90 përqind e ujit tëpërdorur ështëkonsideruar i

papërshtatshëm për konsumnjerëzor. Chan shkoi edhe tekrezervuarët e instaluar nga

Unicef-i (me fonde nga Japonia)që lejojnë familjet për të marrë ujëtë pastër pavarësishtndërprerjeve të energjisë të

përditshme. “Situata në Gaza është shumë

e vështirë për familjet”, tha DrChan. “Fëmijët që kam takuar dheparë me sytë e mi janë përditëpërballë vështirësive. Unëshpresoj se ata do të lejohen tëpërmbushin ëndrrat e tyre dhe qëtë dy palët, fëmijët izraelitë dheata palestinezë do të jenë në gje-ndje të jetojnë një ditë në paqe”.

Chan përfundoi vizitën e sajme një koncert në Ramallah, nëpërkujtim të përvjetorit tëKonventës mbi të Drejtat eFëmijëve, në prani tëkryeministrit palestinez dhepërfaqësuesit Japoni nëPalestinë. Koncertin e zhvilloi nëdy gjuhë, atë japoneze dhe nëarabisht.

Dr Chan është autore e mëshumë se 70 librave. Ajo ështëemëruar Ambasador i Vullnetit tëMirë i Unicef-it që nga viti 1998.

organizon edhe një konkursedukues e zbavitës “ Krijo njëkarakter “. Të gjitha materialet embledhura, si dhe fondet, do tëshërbejnë për fushatën e vitit të

ardhshëm. Kështu Moretz ibashkohet një liste të gjatë tëmbështetësve të famshëm dukepërfshirë Heidi Klum, SelenaGomez, Sarah Jessica Parker,Alyssa Milano, Meg Ryan, KatieCouric dhe figura të tjera tëshquara të cilët kanë shërbyer sizëdhënës për këtë fushatë tëUnicefit.

Për Chloe, presidenti dhe CEOi Fondit Amerikan për UNICEFCaryl Stern, ka thënë se “Ne jemimë se të kënaqur që kemimbështetjen e saj për fushatën ekëtij viti. Jo vetëm që është njëaktore e re talentuar, por ajo ështëpërfaqësuese e shpirtit dhezgjuarsisë që po shfaqet nga breziri i përkrahësve të unicef. Ne kemiqenë me fat që kemi marrëmbështetje të rëndësishme ngadisa prej artistëve më të talentuartë vendit “.

DITA BOTERORE E LARJES SE DUARVEmarrjen e masave dhe veprimevenga qeveritë në këtë drejtim.

Raportet tregojnë për një shifërdramatike të situatës së kushtevehigjenosanitare te banjove nëAfrikën sub-Sahariane dhe Azi. Nëkëto vende një në tre njerëz nukkanë një banjë të sigurt, të pastërdhe private. Per rrjedhojë banorëtqë jetojnë në kushte të tilla tëmjerueshme higjenosanitare janëtë prekshëm nga sëmundje tëndryshme, kryesisht nga diarreja.Sëmundjet diarreike janë shkaku idytë më i zakonshëm i vdekjes sëfëmijëve të vegjël në vendet në

zhvillim, duke vrarë më shumë seHIV / AIDS, malaria dhe fruthi tëkombinuara të gjitha së bashku.Gjithashtu ekziston një lidhje efortë mes mungesës së higjienëssë mirë dhe varfërisë.

8

CMYK

EDITORI – Xhemal MATOKRYEREDAKTOR – Agim DALIPIGAZETARE – Rita STRAKOSHA

– Alisa PEÇIS T

A F

IRedaksia: Tel: 481 5271 ; 068 40 53 164E-mail: ekolevizja@yahoo. com ; Website: www. ekolevizja. org ; www. myabcal. org

Adresa: Rruga Medar Shtylla, 57Tirazhi: 600 kopje

“ In extremis “. Kështu e kanëcilësuar marrëveshjen e arritur nëkonferencën klimatike të OKB-së,zhvilluar në Doha, Katar. Në ditën efundit, ose më saktë në natën e fundit,është nënëshkruar një traktat për atëqë u quajt Akti II i protokollit të Kiotos.

Konferenca në Doha, para fillimittë saj u përkufizua nga analistë epolitikanë si mundësi e fundit parapërfundimit të afatit të “Kiotos”. Edhe

NGA KONFERENCA PER NDRYSHIMET KLIMATIKE

DOHA – NJE MARRËVESHJE“IN EXTREMIS:pse UNFCC ka vlerësuar se duhenndërmarrë hapa të ngutëshme nëdrejtimin e duhur për rritjen endërgjegjësimit mbi çështjet mjedisore,bllokadat politike në mes të vendevenë zhvillim dhe atyre të zhvilluara dhendikimi i krizave ekonomike efinanciare, ka penguar përparimin enevojshëm në krijimin e planeveafatgjata për frenimin e emetimeve tëgazeve serrë. Edhe pse është ratifikuar

nga 187 shtete, Protokolli i Kiotos kavuajtur nga një mungesë e angazhimittë rëndësishëm të Shteteve tëBashkuara që nuk kanë ratifikuartraktatin dhe nga Kanadaja që kabraktisur angazhimet e për tëpërmbushur objektivat e 2012.

Në Doha marrëveshja e firmos ngaBashkimi Evropian, Australia dhedhjetë shtete të industrializuara porqë, në emetimet globale të gazeve serrë

përbëjnë vetëm 15% të tyre.Mungesa në të, sidomos eSHBA, Kinës e Indisë, që janëdhe ndotësit më të madhej, ebën këtë marrëveshje gatisimbolike por, theksohet ngaanalistët se, të paktën,shmangu dështimin.

Le të shohim shkurthistorinë e këtyrekonferencave.

GRUPIMI “EKOLËVIZJA”Shoqata “ EGNATIA “, Librazhd, Agim BLLOSHMIShoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Shkodër - Fatbardh SOKOLIShoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Tirane- Pranvera BEKTESHIShoqata Kombëtare progresi pyjor – Tirane, Liljana SHEHUAlbaforest, Tirane, Mehmet METAQendra Eden, Tirane - Ermelinda MAHMUTAJKlubi Ekologjik, Krujë - Muharrem GOCILilium Albanicum, Librazhd- Ferit HYSAMasmedia dhe Mjedisi - Xhemal MATOQendra Kombëtare e Lëvizjes Ambjentaliste, Tiranë – Haziz

MARKUKlubi Ekologjik, Elbasan - Ahmet MEHMETIInstituti i Studimeve të Ambjentit, Tiranë - Agron DELIULaguna e Kaltër, Orikum - Skënder MEJDIAJKlubi Ekologjik, Librazhd - Naim DISANI

Forumi për integrimin social, ekonomik e kulturor,Gjirokastër – Luan POGAÇI

Shoqata Pylli i Blertë - Buçimas, Pogradec – RuzhdiHYMETLLARI

Milieukontakt International, Tiranë – Valbona MAZREKUShoqata e Përmakulturës, Tiranë - Edlira MULLAKlubi Ekologjik, Tiranë - Fatos XHEMALAJShoqata Mjedisi Ekologjik dhe Turistik Lura, - Ismail HYSAFederata e gjuetarëve sportivë të Shqipërisë, Tiranë – Themi PERRIQendra e konsulencës veterinare dhe sigurisë ushqimore, Tirane – Gani

MOKAKlubi Ekologjik, Maliq – Myzafer GJIRITIShoqata “Natyra për njeriun”, Durrës – Fali NDREKAInstituti Kombëtar për Studime dhe Kërkime të Mjekesisëdhe Mjedisit “Fillonid Durrachieni” – Flamur TARTARIShoqata “Adriatiku”, Vlorë – Petrit DERVISHI

Shoqata “Miqtë e Thethit”, Shkodër– Dedë NIKAShoqata “PASS”, Majlinda LlESHIShoqata “Nënujsat” Ened MATOShoqata “Vazhdon” Gazmend KODUZIShoqata “EKOLOGJISTI “- Durres, Bashkim SHYLE.EKOMJEDISI, Durres, Presidente Magdalena CARAShoqata e Mbrojtjes së Peizazheve Natyrore në Shqipëri,

Skënder SALAAgjensia Joniane e Mjedisit, Medias dhe Informacionit,

Shkëlqim HAJNOFondacioni: “Instituti i Kërkimeve të Bioteknologji”, Agron

LAMKOQendra e Studimit të Burimeve Natyrore, Sherif LUSHAJInstituti i Politikave Mjedisore, Edvin PACARAZyra e Monitorimit Ambjental, Shoder, Zamir LLAZANI.Instituti për Mirëqënie dhe Ambient, Luan LUSHa Organizata ECOPARTNERS - Enetela PINGULI

KY NUMËR I GAZETES " EKOLEVIZJA" SPONSORIZOHETNGA PROJEKTI CLEEN - " SHQIPERIA IME E PASTER DHE E BUKUR ",

MUNDESUAR NGA UNICEF

1997 - Nënpresidenti i SHBA, Al Gore, një veprimtartepër i njohur kundër ndryshimeve klimatike, mekryeministrin japonez R. Hashimoto para bisedimeve tëtyre në Kioto. Marrëveshja do të duhej të ishte edetyrueshme dhe do të skadonte në fund të vitit 2012.

1998 - Zëvendëskryeministri britanik John Prescottduke nënshkruar Protokollin e Kiotos për ndryshimetklimatike, në emër të Bashkimit Evropian, me J.Bjerregaard, Komisionere e BE për Mjedisin, në Kombete Bashkuara në Nju Jork më 29 prill 1998,

2001 - Presidenti amerikan George Bush në samitin BE-SHBA nëGothenburg, Suedi, 14 qershor 2001 për të diskutuar mbi Protokollit tëKiotos, që nuk u ratifikua kurrë nga Senati. Në fund të marsit 2001, Bushnjoftoi se SHBA do të tërhiqet nga protokolli i Kiotos, dhe më vonë nëqershor, tha se në vend të kryerjes të standardeve protokollare, SHBAdo të luftuar ngrohjen globale në mënyra të tjera.

2005 - Aktivistët veshur si ariu polar për të festuarpërvjetorin e Protokollit të Kiotos në sheshin Ginza të Tokios,16 shkurt 2005, nënëshkruar fillimisht nga 141 vende.

2007 - Sekretari Ekzekutiv i UNFCC, Yvo de Boer, nëkonferencën e Bali-t, i përlotur pas arritjes së një marrëveshjeminimale, së bashku me Ban Ki-moon, Sekretar i Përgjithshëmi OKB-së dhe presidenti indonezian, S. B. Yudhoyono. Ban Ki-moon aty ka shprehur zhgënjimin në lidhje me mungesën epërparimit në bisedimet.

2009 – Kancelarja gjermane Angela Merkel negocion në 14dhjetor me presidentin e Komisionit Evropian, J. M. Barroso,kryeministrin e Suedisë F. Reinfeldt, presidentin francez N. Sarkozi,presidentin amerikan B. Obama dhe kryeministrin britanik G.Broën. Ndarja mes vendeve në zhvillim dhe atyre të zhvilluara, nëKopenhagen u bë më e mprehtë dhe rezultatet nuk ishin përsëriato që priteshin.

2010 – Në konferencën eKankunit, Meksikë, 29 nëntor,bisedimet në ishin përsëri nërrezik, pasi shumë vende tëAmerikës Latine deklaruan se dotë largoheshin nëse nuk do tëarrihej në një dokument ku vendete pasura e të zhvilluara nuk do tëmerrnin përsipër detyrimet dhereduktimin e gazeve serrë në bazëtë protokollit të Kiotos. Foto ngaprotestat e ambientalistëve.

2011 - Ministri indian iMjedisit J.Ramesh, dhepërfaqësuesi kinez, Xie Zhenhuanë konferencën e Durbanit. Të dykëto shtete, si dhe Brazili kërkuanndërhyrje më të lartë financiarenga vendet e industrializuara dheplane konkrete për të uluremetimet e tyre të karbonit.