Upload
others
View
9
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
A. Kuvvetler
B. M›knat›slar› Tan›yal›m
C. Sürtünme Kuvveti
FEN VE TEKNOLOJ‹
Kuvvet ve HareketTemel Kaynak 5
546
Temas Gerektiren KuvvetlerÇevremizdeki nesneleri
hareket ettirmek için itme veçekme kuvveti uygular›z.Perdeyi çekerek açar›z.Araban›n kap›s›n› iterekkapat›r›z.
Cisimlere temasederek (dokunarak) itme yada çekme uygular›z. Bazende hareket ettirmekistedi¤imiz cisimlere baflkacisimleri temas ettirerek harekete geçiririz.
Bowling oynayan biri topu yuvarlayaraklobutlar› devirmeye çal›fl›r. ‹nsanlar topu iterekkuvvet uygular, top yuvarlanarak labutlar› iter vedevirir.
Lobutlar›n devrilmesi için temas gerektirenkuvvet uygulanm›flt›r.
Rüzgâr›n cisimleri hareket ettirmesi detemas gerektiren kuvvet etkisiyle olmaktad›r.
Temas gerektiren kuvvet uygulayarak;
• Duran cisimlerihareket ettirebiliriz.Kuvvetin etkisiylesallanma, dönme,h›zlanma,
yavafllama, yön de¤ifltirme hareketlerimeydana gelebilir.
• Hareket eden bir cismi durdurabiliriz.• Vurma, bükme, s›kma, germe yoluyla
cisimlerin flekillerini de¤ifltirebiliriz.
Temas Gerektirmeyen KuvvetlerTopu yukar›
do¤ru atmak içintemas gerektirenkuvvet uygular›z.Topu yukar›do¤ru iteriz.
Top, temas gerektirmeyen bir kuvvetinetkisiyle yere düfler.
Oluflan ya¤mur damlalar›temas gerektirmeyen birkuvvetin etkisiyle yeryüzünedüfler.
Havaya at›lan topun ve ya¤murdamlalar›n›n yeredüflmesini sa¤layan bu
etkiye yer çekimi kuvvetidenir. Yer çekimi kuvveti yerin
merkezine do¤ru olur. Yerçekimi kuvveti yeryüzündeki
tüm varl›klara etki eder. Varl›klar›nuzaydaki gibi uçuflmamas›n›n nedeni yerçekimi kuvvetidir.
Bir m›knat›s› toplu i¤nelereyaklaflt›rd›¤›m›zda toplu i¤nelerm›knat›sa do¤ru yönelerek onayap›fl›r.
Plastik bir tara¤› yünlü birkumafla sürterek küçük k⤛tparçalar›na yaklaflt›rd›¤›m›zdaka¤›tlar tara¤a yap›fl›r.
M›knat›s toplu i¤nelere, plastik tarak k⤛tparçalar›na temas gerektirmeyen kuvvetuygulam›flt›r.
A. KUVVETLER
Uygulad›¤›m›z kuvvet yeterli de¤ilse:1. Cismi hareket ettiremeyiz.2. Hareket hâlindeki cismi durduramay›z.3. Cismin fleklini de¤ifltiremeyiz.
☞Çekme
‹tme
Kuvvet ve Hareket FEN VE TEKNOLOJ‹
547
B. MIKNATISLARI TANIYALIM
M›knat›slar Hangi Maddeleri Çeker?Selin,
odas›n›ntaban›ndabulunantahtalar›naras›ndakiküçük bofllu¤ademir yüzü¤ünüdüflürdü.Yüzü¤ü eliylealmaya çal›flt› ancak baflar›l› olamad›. Birçözüm yolu düflünürken akl›na yüzü¤üm›knat›sla alabilece¤i geldi. O gün fen veteknoloji dersinde m›knat›slar›n demir, nikel,kobalt, çelik gibi maddeleri çekti¤ini deneyyaparak ö¤renmifllerdi.
Selin, bir m›knat›s› bofllu¤a yaklaflt›rd›¤›ndayüzü¤ün m›knat›sa yap›flarak d›flar› ç›kt›¤›n›gördü.
Selin’in yüzü¤ü alt›n ya dagümüfl olsayd› m›knat›staraf›ndan çekilemezdi. M›knat›syaln›zca demir, nikel, çelik,kobalt gibi maddeleri çeker.
M›knat›slar›n Yap›s› ve ÖzellikleriEn yayg›n kullan›lan m›knat›slar:
M›knat›slar demir, nikel gibi maddelerekuvvet uygulayarak çekmenin yan›ndabirbirlerine de kuvvet uygular. fiekildekim›knat›slar yaklaflt›r›ld›klar›nda birbirleriniçekiyorlar.
M›knat›slarda iki kutup bulunur.Bunlardan biri kuzey (N)di¤eri ise güney (S)’dir.M›knat›slar›n farkl› (z›t)kutuplar› yukar›dakiflekilde gösterildi¤i gibibirbirini çeker. Ayn›kutuplar ise birbirini iter.
Bir m›knat›s k›r›ld›¤›nda oluflan parçalarm›knat›s›n tüm özelliklerini tafl›r. Her bir parça
demir, nikel, kobaltmaddeleri çeker. Buparçalar› birbirineyaklaflt›rd›¤›m›zdaaralar›nda itme ve
çekme olur. Parçalardaki z›t kutuplar birbiriniçeker, ayn› kutuplar birbirini iter.
M›knat›slar küçük parçalara ayr›ld›¤›ndaher bir parças› yine m›knat›st›r. Parçalansada m›knat›slar›n N ve S kutuplar› yok olmaz.Bu nedenle birbirlerini iter ya da çekerler.
halka çubuk U yuvarlakm›knat›s m›knat›s m›knat›s m›knat›s
Kuzeykutup
Güneykutup
çeker iter iter
Kuvvet ve HareketTemel Kaynak 5
548
M›knat›slanmaMetal bir cismi m›knat›sa ayn› yönde
sürttü¤ümüzde cisim m›knat›slan›r. O cisim dem›knat›s›n çekti¤i maddeleri çeker.
Metal kafl›¤› m›knat›sla ayn› yöndesürtelim. Sonra kafl›¤› toplu i¤nelereyaklaflt›ral›m. Kafl›¤›n toplu i¤neleri çekti¤inigörürüz.
M›knat›s Nerelerde Kullan›l›r?• Hurdal›klarda büyük metal cisimleri
kald›rmak için kullan›l›r.
• Geri dönüflümü sa¤lanmak üzeretoplanan k⤛tlar aras›ndaki metal parçalar›n›ay›rmak için kullan›l›r.
• Buzdolab› kapaklar›nda kullan›lanm›knat›slar kapaklar›n kapanmas›n› sa¤lar.
• Baz› dolaplar›n kapaklar›nda kullan›l›r.Kapaktaki demir parças› m›knat›s taraf›ndançekilir, kapak kapan›r.
• Çantalar›n kapaklar›nda da kolaykapans›n diye m›knat›s kullan›l›r.
• Fabrika bacalar›ndan ç›kan dumanlardabulunan küçük metal parçalar› m›knat›slarlatutulur. Böylece çevreye zarar vermesi önlenir.
M›knat›slar, elektronik eflyalarazarar verebilir. Bu nedenle m›knat›slar› veiçinde m›knat›s bulunan nesneleritelevizyon, bilgisayar, radyo, cep telefonu,disket, CD, banka kartlar›ndan uzaktutmal›y›z.
☞
m›knat›s
Kuvvet ve Hareket FEN VE TEKNOLOJ‹
549
1. Afla¤›dakilerden hangisi temasgerektiren bir kuvvetin etkisiyle olmaktad›r?
a. b.
c. d.
2. Afla¤›daki anlat›mlardan hangisiyanl›flt›r?
a. Düz bir yolda bisiklet, temas gerektirenkuvvetin etkisiyle hareket eder.
b. Balkondan b›rak›lan tafl, temasgerektiren kuvvetin etkisiyle yere düfler.
c. A¤açtaki armut, temas gerektirmeyenkuvvetin etkisiyle yere düfler.
d. Kar taneleri, temas gerektirmeyen birkuvvetin etkisiyle ya¤ar.
3.
Yukar›daki resimlerde tepeye do¤ru itilentopun bir süre sonra afla¤›ya do¤ruyuvarland›¤› görülmektedir. Buna göre topunhareketleri için;
I. Yukar›ya, fiziksel temas gerektirenkuvvetle hareket etmifltir.
II. Afla¤›ya, temas gerektirmeyen kuvvetinetkisiyle yuvarlanm›flt›r.
III. Her iki durumda da topa temasgerektiren kuvvet uygulanm›flt›r.yarg›lar›ndan hangisi ya da hangilerido¤rudur?
a. Yaln›z I b. Yaln›z IIIc. I, II d. II, III
4. Nefle, kaza¤›n›
ç›kar›rken saçlar›n›n kaza¤›
ç›kard›¤› yöne do¤ru
uçufltu¤unu fark etti. Nefle’nin
saçlar›n›n uçuflmas›na neden
olan kuvvet için
afla¤›dakilerden hangisi söylenebilir?
a. Temas gerektirmeyen kuvvettir.
b. Fiziksel temas gerektiren kuvvettir.
c. Kazaktaki m›knat›s kuvvetidir.
d. Yer çekimi kuvvetidir.
5.
Yukar›da verilen hangi iki m›knat›s
aras›nda çekim kuvveti oluflur?
a. Yaln›z I b. Yaln›z II
c. I, III d. II, III
6. M›knat›s afla¤›dakilerden hangisine
etki etmez?
a. gümüfl kafl›k
b. çelik b›çak
c. demir
d. kobalt
7. fiekildeki atafl, ok yönünde
hareket etmektedir. Atafl› hareket
ettiren m›knat›s›n yeri
afla¤›dakilerden hangisidir?
a. b.
c. d.
KUVVETLER - MIKNATISLARI TANIYALIM - TEST 7✍
I II III
Kuvvet ve HareketTemel Kaynak 5
550
8. Afla¤›daki flekilde üç m›knat›s›n durufl
ve etkileflimleri gösterilmifltir.
1, 2, 3 ve 4 ile gösterilen kutuplar
afla¤›dakilerden hangisi olabilir?
1 2 3 4
a. N S N S
b. S N S S
c. N N S N
d. N S S N
9. I. Yön de¤ifltirmeII. SallanmaIII. Yavafllama
IV. DönmeV. H›zlanma
Yukar›dakilerden hangileri kuvvetin
etkisiyle oluflan hareketlerdir?
a. II, III b. I, II, III
c. II, III, IV, V d. I, II, III, IV, V
10. Afla¤›daki olaylardan hangisi
kuvvetin etkisiyle olmaz?
a. Yapraklar›n rüzgârda uçuflmas›
b. At›lan tafl›n denize düflmesi
c. A¤açtaki cevizin yere düflmesi
d. Suyun donarak buz olmas›
11. Afla¤›da kuvvetle ilgili verilen
bilgilerden hangisi yanl›flt›r?
a. Kuvvet uygulayarak baz› cisimlerin
fleklini de¤ifltirebiliriz.
b. Hareket hâlindeki her varl›¤› kuvvet
uygulayarak durduramay›z.
c. Kuvvet uygulad›¤›m›z her cismi hareket
ettirebiliriz.
d. Yer çekimi kuvveti temas gerektirmeyen
kuvvettir.
12. M›knat›s, afla¤›dakilerden hangisinin
yak›n›nda olursa ona zarar verebilir?
a. b.
c. d.
13. fiekildeki gibi
rüzgârs›z bir günde
pencereden ayn› anda
b›rak›lan bir tafl ve k⤛t
için afla¤›dakilerden
hangisi söylenebilir?
a. K⤛t yere düflmez.
b. ‹kisi de ayn› anda yere düfler.
c. Tafl, k⤛ttan önce yere düfler.
d. K⤛t hemen yere düfler.
14. ‹lke, metal tokas›n›
m›knat›sa ayn› yönde sürtüyor.
Sonra tokas›n› toplu i¤nelere
yaklaflt›rd›¤›nda toplu i¤nelerin
tokaya yap›flt›¤›n› gözlemliyor.
Bu olay afla¤›dakilerden hangisi ile
aç›klanabilir?
a. Tokan›n içinde m›knat›s oldu¤u için
i¤neleri çeker.
b. M›knat›sa sürtülen toka m›knat›slanarak
toplu i¤neleri çeker.
c. Metal maddeler, metal olan di¤er
maddeleri çeker.
d. Tokan›n farkl› kutuplar› oldu¤u için
m›knat›s etkisi gösterir.
1 2 3 4
Kuvvet ve Hareket FEN VE TEKNOLOJ‹
551
15. Yandaki vidalar
m›knat›sa eflit uzakl›ktad›r.
Bu durumda vidalardan
hangisi ya da hangileri
m›knat›s taraf›ndan çekilir?
a. Yaln›z 1
b. 1, 3
c. 4, 2
d. 1, 2, 3, 4
16. Tamer, bir cismi s›karak kuvvet
uygulad›. Cisim önce flekil de¤ifltirdi, sonra
tekrar eski hâline döndü.
Tamer’in kuvvet uygulad›¤› cisim için
afla¤›dakilerden hangisi söylenebilir?
a. Çok serttir.
b. Berktir.
c. Esnektir.
d. Sa¤lamd›r.
17. Herhangi bir flekilde hareket eden bir
cisim durdurulmak isteniyor. Afla¤›dakilerden
hangisi yap›l›rsa cisim kesin durur?
a. Hareket yönüne z›t yönde yeterli kuvvet
uygulanmal›d›r.
b. Cisim itilmelidir.
c. Durdurmak isteyen kifli kendine do¤ru
çekmelidir.
d. Cismin yönü de¤ifltirilmelidir.
18. Yandaki çark›n
hareket etmesi kuvvetin
hangi etkisi sonucunda
olur?
a. yön de¤ifltirme
b. flekil de¤ifltirme
c. döndürme
d. sallanma
19. fiekildeki yeflil
bilye yuvarlanarak
turuncu bilyeye çarp›yor
ve onu hareket ettiriyor.
Turuncu bilyenin hareket etmesini sa¤layan
kuvvet afla¤›dakilerden hangisidir?
a. Fiziksel temas gerektirmeyen kuvvettir.
b. Yer çekimi kuvvetidir.
c. Kuvvetin döndürme etkisidir.
d. Temas gerektiren kuvvettir.
20. K›r›lan bir m›knat›s›n herhangi iki
parças› birbirine yaklaflt›r›ld›¤›nda birbirlerini
iter. Parçalar›n durumu için afla¤›dakilerden
hangisi do¤rudur?
a. Z›t kutuplar› birbirine yaklaflt›r›lm›flt›r.
b. Birbirine yeterince yaklaflt›r›lmam›flt›r.
c. Parçalar efl büyüklüktedir.
d. Ayn› kutuplar birbirine yaklaflt›r›lm›flt›r.
Kuvvet ve HareketTemel Kaynak 5
552
Düz bir zeminde yuvarlad›¤›m›z top, birsüre sonra durur. Topun yuvarland›¤› zemindeonun hareketini yavafllatan ve durmas›naneden olan bir kuvvet vard›r. Bu kuvvetesürtünme kuvveti denir.
Sürtünme kuvveti;• Temas gerektiren bir kuvvettir,• Cisimlerin hareketini zorlaflt›r›r,• Hareket eden cismi yavafllat›r ve
durdurur,• Duran bir cismin hareket etmesini
engeller.
Bir cismi hareketettirebilmek içinsürtünme kuvvetiniyenmeliyiz. Yanisürtünme kuvvetineeflit ya da daha büyükkuvvet uygulamam›zgerekir. fiekildeki adam›nkeresteleri hareket ettirebilmesi için sürtünmekuvvetini yenebilecek bir kuvvet uygulamas›gerekir.
Tekerlek, sürtünmekuvvetini azalt›r. Bunedenle tekerlekli cisimlerdaha kolay hareket eder.
Cisimlerin özelli¤i kadar zeminin özelli¤ide hareketi kolaylaflt›rabilir ya da zorlaflt›rabilir.Arabalar tafll›k yollarda daha zor hareketederken asfalt yolda daha kolay hareket eder.
Tahta ve hal› üzerinde de sürtünme kuvvetifazla oldu¤u için cisimler zor hareket ettirilir.
Pürüzsüz yüzeylerdesürtünme kuvveti daha azd›r.
Normal yüzeylerdeyürürken düflmemiziengelleyen sürtünme kuvvetibuzda az oldu¤u için kay›pdüflebiliriz. Bu nedenle k›fl›nlastik tabanl› ayakkab›largiyeriz.
Karl› ve buzlu yollarda arabalar›nkaymas›n› önlemek, sürtünme kuvvetiniart›rmak için tekerleklere zincir tak›l›r.
Su da sürtünmekuvvetini azalt›r. Islakzeminler ve ›slak çimenlerbu nedenle kaygan olur.
‹nsanlar buzda ya da karda daha h›zl›hareket edebilmek için paten ve kayakkullan›rlar.
C. SÜRTÜNME KUVVET‹
‹tilen top hareketeder.
Gittikçeyavafllar.
Bir süre sonradurur.
Kuvvet ve Hareket FEN VE TEKNOLOJ‹
553
Hava Direnci
Bir k⤛t mendil ile mendil paketiniyukar›dan ayn› anda b›rakt›¤›m›zda paket yeredaha erken düfler. K⤛t mendil havadakisürtünmenin etkisiyle yere daha geç düfler.Havadaki sürtünme kuvveti pakete de etkietmektedir. Ancak havadaki sürtünme k⤛tmendili paketten daha çok etkiler.
Havadaki sürtünmeye hava direnci denir.
Hava direncicisimlerin hareketyönünün tersi yöndedir.Bu nedenle cisimlerinhareketini yavafllat›r.Hava direnci temasgerektiren bir kuvvettir.
Bir cismin h›z› artt›kça hava direnci deartar.
Bisikletle ne kadar h›zl›gidersek yüzümüzde havadirencini o kadar çokhissederiz. H›zl› giden birotomobil bisiklete göre, birjet uça¤› da otomobile göre
daha çok hava direnciyle karfl›lafl›r.Otomobil ve uçaklar hava direncini
azaltacak flekilde tasarlan›r. Ön taraf› ve tavan›yüksek bir araba hava direncinden daha çoketkilenir. fiekildeki spor arabalar hava direnciniazaltacak flekilde tasarlanm›flt›r.
Paraflütler k⤛t mendilgibi hava direncinden çoketkilenir. Bu nedenle yereyavafl yavafl iner. Böyleceinsanlar›n yere h›zl› düflerekyaralanmalar› önlenmifl olur.Baz› jet uçaklar›nda k›sa pistlere inerkendurmalar›n› kolaylaflt›rmak için paraflütkullan›l›r.
Kufllar›n vücut yap›lar›havada daha rahat hareketetmelerini sa¤lar. Kufllar buyap›lar› sayesinde havadirencinden fazlaetkilenmezler.
Su DirenciHava gibi su da
cisimlerin hareketiniyavafllat›r. Yüzerken sudirencini hissederiz. Sudahareket eden varl›klar sudirencinden etkilenir.
Vücut flekilleri ve üzerlerindekikaygan pullar bal›klar›n sudirencinden az etkilenmelerinisa¤layarak sudaki hareketlerinikolaylaflt›r›r. Su direnci olmasayd›
bal›klar suda yüzemezdi.Deniz tafl›tlar›, su
direncinden daha azetkilenecek flekildetasarlanm›flt›r.
Su direnci de temas gerektiren kuvvettir. Bircismin sudaki h›z› artt›kça su direnci de artar.
Hangisinin Direnci Daha Fazlad›r?‹ki metal paray› biri bofl,
di¤eri su dolu iki flifleye ayn›anda att›¤›m›zda bofl flifleyeat›lan para fliflenin dibinedaha çabuk ulafl›r. Çünkü sudirenci hava direncinden
daha fazlad›r.
hava direncinin yönü
cismin hareket yönü
Afla¤›daki kavram haritas›n› inceleyerek ö¤rendiklerimizi pekifltirelim.
Kuvvet ve HareketTemel Kaynak 5
554
Sürtünme Kuvvetinin Etkileri* Günlük hayat›m›zda
gerçeklefltirdi¤imiz birçok olaysürtünme kuvvetinin etkisiyleolmaktad›r. Cisimleri tutma,yürüme, yaz› yazma, bir yeri
silme, bir cismidurdurma hareketlerini sürtünmekuvvetinin etkisiyle gerçeklefltiririz.
* Sürtünme kuvveti artt›¤›nda hareketetmemiz zorlafl›r. Bu durumda hareketlicisimleri durdurmak kolaylafl›r.
Sürtünme kuvveti azald›¤›nda hareketkolaylafl›r ancak cisimleri durdurmak zorlafl›r.
Kumsalda bisikletsürmek zordur ancakdurdurmak kolayd›r. Kayganbir zeminde bisikletidurdurmak zordur.
* ‹nsanlar sürtünmekuvvetini azaltmak için y›llard›rtekerlekli cisimler kullanmaktad›r.
* Araba motorlar›ndaki parçalar hareketederken birbirine sürtünür. Bu sürtünmenin
etkisiyle parçalar›ny›pranmas›n› önlemek, motorunömrünü uzatmak için ya¤kullan›l›r. Ya¤lanan parçalararas›ndaki sürtünme kuvveti
azal›r. Ya¤lama ifli birçok makinede kullan›l›r.
* Hava direnci ya¤murun düflme h›z›n›azalt›r. Hava direnciatmosfere giren meteorlar›nyeryüzüne zarar vermesinide önler.
TemasGerektirenKuvvetler
TemasGerektirmeyen
Kuvvetler
Sürtünmekuvveti
Su direnci
türüdür.
türüdür. türüdür.
türüdür.
etkiler. Harekethareket
flekil de¤iflikli¤i
neden olabilir.
M›knat›s
kobalt
demir
nikel
uygular.
Yer çekimikuvveti
☞
uygular.
Tümvarl›klar›
Hava direnci
KUVVET
etkiler.
Kuvvet ve Hareket FEN VE TEKNOLOJ‹
555
1. Afla¤›da ayn› noktadan eflit kuvvetle
itilerek hareket ettirilen efl cisimlerin durduklar›
yer gösterilmifltir.
Hangi cismin hareket etti¤i yüzeyde
sürtünme kuvveti di¤erlerinden fazlad›r?
a.
b.
c.
d.
2. K›fl›n buzlu yollara toprak
serpilmesinin amac› afla¤›dakilerden
hangisidir?
a. Buzu eritmek
b. Sürtünmeyi art›rmak
c. Buzlar›n parlamas›n› önlemek
d. Sürtünmeyi azaltmak
3. Can’›n arabas› afla¤›daki
yüzeylerden hangisinde daha h›zl›
gider?
a. b.
c. d.
4. I. Yüzeyi cilalamakII. A¤›r cisimleri tekerlekli arabalarla
tafl›mak
III. Araba tekerleklerine zincir takmakIV. Makine parçalar›n› ya¤lamak
Yukar›daki uygulamalardan hangileri
sürtünmeyi azaltmak için yap›l›r?
a. I, II b. I, III
c. III, IV d. I, II, IV
5. Futbolcular›n krampon ad› verilen alt›
girintili ç›k›nt›l› ayakkab›lar giymesinin nedeni
afla¤›dakilerden hangisi olabilir?
a. Sürtünmeyi azalt›p hareketi
kolaylaflt›rmak
b. Sürtünmeyi art›r›p aya¤›n kaymas›n›
önlemek
c. Çim sahada ayaklar› dinlendirmek
d. Futbolcunun yaralanmas›n› önlemek
6. I. Su II. Ya¤ III. Tuz
Yukar›dakilerden hangisi ya da hangileri
bir yüzeye dökülünce sürtünmeyi azaltmaz?
a. Yaln›z I b. Yaln›z III
c. I, II d. I, II, III
7. Sürtünme ile ilgili afla¤›da verilen
bilgilerden hangisi yanl›flt›r?
a. Duran bir cismin hareket etmesini
engeller.
b. Cisimlerin hareketini kolaylaflt›r›r.
c. Hareket eden cisimleri yavafllat›r,
durdurur.
d. Temas gerektiren bir kuvvettir.
SÜRTÜNME KUVVET‹ - TEST 8✍
Kuvvet ve HareketTemel Kaynak 5
556
8. Afla¤›dakilerden hangisi hem hava
hem de su direncinden etkilenir?
a. b.
c. d.
9. I. Ya¤murun düflüfl h›z›n› azalt›r.II. Yönü yukar› do¤rudur.
III. Yere düflene kadar damlalar› etkiler.
Ya¤mur damlalar›na etki eden
hava direnci için yukar›dakilerden
hangisi ya da hangileri do¤rudur?
a. Yaln›z I b. I, II
c. II, III d. I, II, III
10. Resimdeki gibi köprüden denize at›lan
bir tafl›n denizin üst yüzeyine ulaflana kadarki
yolu I, denizdeki yolu II ile gösterilmifltir.
Buna göre afla¤›dakilerden hangisi
do¤rudur?
a. Tafl›n I’deki h›z›, II’dekinden fazlad›r.
b. I ve II’de h›z eflittir.
c. Tafl I’den II’ye geçerken h›z› artar.
d. Tafl II’de hem hava hem de su
direncinden etkilenir.
11. I. Cisimlerin birim zamanda ald›¤›
yolun uzunlu¤u artar.
II. Bu cisimleri durdurmak, sürtünme
kuvveti az olan ortamdan daha kolayd›r.
III. Hareketi sa¤layan kuvvet ortadan
kalkt›¤›nda cisimler durur.
Sürtünme kuvveti artt›¤›nda hareket
zorlafl›r. Sürtünme kuvvetinin fazla oldu¤u bir
ortamdaki hareketli cisimler için
yukar›dakilerden hangisi ya da hangileri
söylenebilir?
a. Yaln›z I
b. I, II
c. I, III
d. II, III
12. fiekildeki iflçi her birinde eflit kuvvet
uygulayarak arabay› harflerle gösterilen
yollarda hareket ettirmektedir.
Buna göre afla¤›dakilerden hangisi
yanl›flt›r?
a. Araba A’da, B’dekinden daha kolay
hareket eder.
b. Araban›n B ve D’deki h›z› eflittir.
c. Araba C’de, A’dakinden daha zor
hareket eder.
d. Araba D’de di¤erlerinden daha h›zl›
hareket eder.
I
II
A
B
CD
13. Ömer, birkumafl parças›n›yukar›dan yereb›rakarak yeredüflme süresinibelirledi. Ayn› kumafl›uçlar›n› birbiriyle ba¤layarak ayn› yüksekliktenb›rakarak düflüfl süresini belirledi.
Ömer yapt›¤› bu deneyin sonucunda;I. ‹lk seferde kumafl yere daha geç
düflmüfltür.II. Ba¤lanm›fl kumafl hava direncinden
daha az etkilenir.III. Hava direnci, iki durumda da ayn› etkiyi
gösterir.yarg›lar›ndan hangilerine ulaflm›flt›r?
a. I, II b. I, IIIc. II, III d. I, II, III
14. “Bir cismi hareket ettirebilmek için.............................................................................”
Yukar›daki cümle,I. Cisme uygulanan kuvvet sürtünme
kuvvetine eflit olmal›d›r.II. Sürtünme kuvvetini art›rmal›y›z.III. Sürtünme kuvvetinden daha fazla kuvvet
uygulamal›y›z.ifadelerden hangisi ya da hangileriyletamamlan›rsa anlat›lmak istenen do¤ru olur?
a. Yaln›z I b. Yaln›z IIc. I, III d. II, III
15. Afla¤›daki cisimlerden hangisinihareket ettirebilmek için daha az kuvvetuygulan›r?
a. b.
c. d.
16. Afla¤›dakilerden hangisine sürtünme
kuvveti etki etmez?
a. b.
c. d.
17. Afla¤›dakilerden hangisinde
sürtünme kuvveti di¤erlerinden fazlad›r?
a. hava b. su
c. tahta d. cam
18. Afla¤›dakilerden hangisi temas
gerektirmeyen bir kuvvettir?
a. Hava direnci b. Su direnci
c. Sürtünme kuvveti d. Yer çekimi
19. I. Hava direnciII. Yer çekimi kuvvetiIII. Su direnci
Kar ya da ya¤mur ya¤arken
yukar›dakilerden hangisi ya da hangilerinden
etkilenir?
a. Yaln›z I b. I, II
c. II, III d. I, II, III
20. I. Yüzeyin özelli¤ine göre de¤iflir.II. Yaflam›m›z› zorlaflt›r›r.III. Buzlu zeminde sürtünme kuvveti
yoktur.
Yukar›da sürtünme kuvveti ile ilgili
verilen bilgilerden hangisi ya da hangileri
do¤rudur?
a. Yaln›z I b. Yaln›z II
c. I, II d. II, III
Kuvvet ve Hareket FEN VE TEKNOLOJ‹
557
hal›
mermer beton
toprak
Kuvvet ve HareketTemel Kaynak 5
558
1. Buzdolab› kapaklar›
özel olarak yerlefltirilen
m›knat›slar sayesinde
kapan›r. Buzdolab›n›n
kapa¤›n›n kapanmas›na etki
eden kuvvet afla¤›dakilerden hangisidir?
a. Temas gerektirmeyen kuvvet
b. Yer çekimi kuvveti
c. Elektriksel kuvvet
d. Hava direnci
2. I. Hava direnci
II. Yer çekimi kuvveti
III. Su direnci
A¤açtan düflen bir
yapra¤a yukar›dakilerden hangisi ya da
hangileri etki eder?
a. Yaln›z I b. I, II
c. I, III d. II, III
3. fiekildeki I numaral› m›knat›s, II
numaral› m›knat›sa yaklaflt›r›l›nca, II numaral›
m›knat›s›n duruflu flekildeki gibi de¤ifliyor.
Buna göre afla¤›dakilerden hangisi
do¤rudur?
a. M›knat›slar birbirini çekmifltir.
b. A kuzey, B güney kutup olabilir.
c. I. m›knat›s, II.’ye çarparak hareket
ettirmifltir.
d. A ve B, m›knat›slar›n ayn› kutuplar›d›r.
4. Sabiha, televizyonayaklaflt›¤›nda saçlar›n›ntelevizyon ekran›na do¤ruyöneldi¤ini fark etti. Bu olayafla¤›dakilerden hangisi ileaç›klanabilir?
a. Sabiha’y› elektrik çarpt›¤› için saçlar›hareketlenmifltir.
b. Ekrandaki temas gerektirmeyen kuvvetsaçlar› etkilemifltir.
c. Yer çekimi kuvvetiyle saçlar› uçuflmufltur.d. Hava direnci Sabiha’n›n saçlar›n›
etkileyerek hareketlendirmifltir.
5. I. Hava direnciII. Su direnciIII. Yer çekimi kuvveti
Ya¤murlu bir günde uçan kufl yukar›dakikuvvetlerden hangilerine karfl› uçma eyleminigerçeklefltirir?
a. I, II b. I, IIIc. II, III d. I, II, III
6. Afla¤›daki olaylardan hangisisürtünme kuvvetini art›r›r?
a. Kap› menteflelerinin ya¤lanmas›b. Tekerleklere zincir tak›lmas›c. Tahta bir yüzeyin ya¤l› boya ile
boyanmas›d. Asfalt yolun ›slanmas›
7. Yukar› at›lan bir tafla etki eden havadirenci için afla¤›dakilerden hangisisöylenebilir?
a. Tafl›n hareket yönü ile ayn› yöndedir.b. Yukar› do¤ru at›ld›¤› için hava direnci
etki göstermez.c. Tafl›n hareketinin z›t yönünde kuvvet
uygular.d. Tafl›n hareketini etkilemez.
KUVVET VE HAREKET - ÜN‹TE TEST‹ 3✍
AB
A
I I
II
IIB
Kuvvet ve Hareket FEN VE TEKNOLOJ‹
559
8. Do¤a, bir dü¤meyiönce su dolu kovaya, sonrada bofl kovaya atarakkovan›n dibine düflmesürelerini belirledi.
Do¤a bu deneyle afla¤›daki sorulardanhangisinin yan›t›n› bulmak istiyor olabilir?
a. Hava direnci cisimleri etkiler mi?b. Suyun direnci var m›d›r?c. Havan›n m› yoksa suyun mu direnci
daha fazlad›r?d. Cisimler su direncinden nas›l etkilenir?
9. Do¤a, yukar›daki deneyle afla¤›dakiyarg›lardan hangisine ulaflm›flt›r?
a. Hava ve su direnci birbirine eflittir.b. Cisimler suda daha h›zl› hareket eder.c. Cisimler hava direncinden daha çok
etkilenir.d. Su direnci, hava direncinden daha
fazlad›r.
10. Afla¤›daki cisimlerden hangisinihareket ettirmek için daha az kuvvetuygular›z?
a. b.
c. d.
11. Afla¤›daki ifadelerden hangisiyanl›flt›r?
a. M›knat›slar›n iki farkl› kutbu vard›r.b. K›r›lan m›knat›slar›n tek kutbu olur.c. Z›t kutuplar birbirini çeker.d. M›knat›slar temas gerektirmeyen kuvvet
uygular.
12. Sarp, bir m›knat›s›
flekildeki gibi bir cisme
yaklaflt›rd›¤›nda cisimle
m›knat›s aras›nda çekim
olufltu¤unu ve m›knat›s›n
cisme yap›flt›¤›n› gözlemledi.
M›knat›s›n yap›flt›¤› cisim afla¤›dakilerin
hangisinden yap›lm›fl olabilir?
a. tahta
b. sunta
c. bak›r
d. çelik
fiekildeki çubuk
m›knat›s, U m›knat›s›n A
kutbuna flekildeki gibi
yaklaflt›r›l›nca m›knat›slar
birbirini itiyor.
Afla¤›daki 2 soruyu yap›lan deneye göre
cevaplay›n›z.
13. Buna göre afla¤›dakilerden hangisi
do¤rudur?
A B C D
a. N S N S
b. S N N S
c. N S S N
d. N N N S
14. I. C ile B birbirini çeker.II. B ile D birbirini iter.III. D ile A birbirini çeker.
Yap›lan deneyle ilgili olarak yukar›da
verilenlerden hangileri do¤rudur?
a. I, II
b. I, III
c. II, III
d. I, II, III
Kuvvet ve HareketTemel Kaynak 5
560
15. Afla¤›daki olaylardan hangisinde
temas gerektirmeyen bir kuvvet vard›r?
a. b.
c. d.
16. Yuvarlanan top
flifleleri düflürmektedir. Topun
hareketi için afla¤›dakilerden
hangisi söylenemez?
a. Top temas gerektiren bir kuvvetle
flifleleri düflürür.
b. Hava direnci topun hareketini etkiler.
c. Sürtünme kuvveti topu hiç etkilemez.
d. Yuvarland›¤› yol uzad›kça topun h›z›
azal›r.
17. Resimlerdeki deniz tafl›tlar› için
afla¤›dakilerden hangisi söylenemez?
a. 2’deki araç daha h›zl› hareket
etmektedir.
b. 1’deki araç su direncinden daha çok
etkilenir.
c. 2’deki araç hava direncinden daha çok
etkilenir.
d. ‹ki araç da yer çekimi kuvvetinden
etkilenmez.
18. Baz› maddeler m›knat›sa ayn› yönde
sürtüldüklerinde m›knat›slan›r. Bu maddeler
m›knat›slar›n özelli¤ini gösterir.
Afla¤›dakilerden hangisi
m›knat›slanmaz?
a. tahta kafl›k b. demir kilit
c. çelik anahtar d. nikel çubuk
19. Resimdeki paraflütün havada
kalmas›na neden olan etki afla¤›dakilerden
hangisidir?
a. Hava direnci
b. Su direnci
c. Yer çekimi kuvveti
d. Temas gerektirmeyen kuvvet
20. Yandaki cisimler
belirtilen yüzeylerde eflit
kuvvetle itilip b›rak›l›yor.
Cisimlerin durana kadar
ald›klar› yolun çok olandan
az olana do¤ru s›ralan›fl›
afla¤›dakilerden hangisidir?
a. I, II, III
b. II, I, III
c. II, III, I
d. III, II, I
Tahta
I
Cam
II
Hal›
III
2.1.