Fen ve Teknoloji’de Fen ve Teknoloji’de çağ atladıkçağ atladık

Fen ve Teknoloji’de Fen ve Teknoloji’de çağ atladıkçağ atladık

• Bugüne kadar Öğrendiğimiz bilgileri bir de bizim Aydın’dan dinleyelim. Bakalım bizim öğrendiklerimizle aynı şeyler miymiş ?

• Aydın kim mi? • Bu yeni teknolojinin adı

• İlk ünitemizin adı neydi? “Vücudumuz Bilmecesini Çözelim” Bakalım şimdi tekrar edeceğimiz bilgilerimizi kontrol ederek Vücudumuz Bilmecesini çözebilmiş miyiz?

• Çözmüşsek hatırlayabiliyor muyuz…

Bilmecelerimiz başlıyor

• Besin ögelerinin dışarıdan alınarak vücutta kullanılmasına ne denirdi?

• Evet şimdi, bu bilmecenin cevabını açıklıyorum,

• sıkı tutunun • BES – LEN – ME….

• Yeterli ve Dengeli Beslenme neydi, bir de bu bilmeceyi çözelim

• Vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için besin ögelerinin yeterli miktarda alınmasına “yeterli ve dengeli beslenme” deniyordu.

Doğru mu? Doğru mu?

Şimdi sizlerle Besin içerikleri ve vücuttaki görevlerine

geldik...• Besinler Vücuttaki görevlerine göre

3’e ayrılıyordu değil mi? Karbonhidratlar, Proteinler ve Yağlar…

• Ancak; Vitaminleri, • Mineralleri bir de, • evet su vardı suyu unutmayalım.

Aferin Aferinmiş… Besinler bir kere içeriklerine göre

ayrıldıklarında Karbonhidratlar, Proteinler, Yağlar diye 3’e ayrılırlardı…

Besinler;

• Vücuda enerji veren besinler, yani enerji verici besinler.

• Vücudu düzenleyen besinler, yani düzenleyici besinler.

• Vücuda yapıcı – onarıcı etki eden besinler, yani yapıcı - onarıcı besinler.

Besinlerin vücuttaki görevleri

Karbonhidrat ve yağların vücuttaki öncelikli görevi vücudun enerji ihtiyacını sağlamaları.

Besinlerin Vücuttaki görevleri

Proteinlerin vücuttaki öncelikli görevi vücudumuzun gelişmesini sağlaması ve bir yara almamız durumunda vücudumuzun hızlıca iyileşmesi için vücudumuzda onarıcı rol üstlenmesidir.

Besinlerin Vücuttaki görevleri

Vitaminlerse: Vücutta düzenleyici rol oynayıp A vitamini sayesinde Göz sağlığımızı korumamız daha kolay oluyordu.

Besinlerin vücuttaki görevleri B ve C vitaminleri vücutta

depolanamadıkları için, günlük olarak tüketilmeliydi.

D vitamini kemik sağlığımızın korunmasında rol oynuyordu…

E Vitaminiyse Vücudumuzdaki zararlı molekülleri yok ediyordu.

K Vitamini de Kanın pıhtılaşmasını sağlıyordu.

K vitamini

Yaralarımızdan boşalan kan eğer pıhtılaşmazsa, kan kaybından hayatımızı kaybedebiliriz…

Su ve Mineraller de vücudumuzda düzenleyici rol oynuyordu ve tüm besinlerde su ve mineral bulunurdu. Bunları unutmuyoruz…

Gıdaları satın alırken son kullanma Gıdaları satın alırken son kullanma tarihlerine dikkat etmeyi unutmayalım…tarihlerine dikkat etmeyi unutmayalım…

Gıdaları satın alırken, taze olup olmadığını Gıdaları satın alırken, taze olup olmadığını kontrol etmeyi unutmayalım…kontrol etmeyi unutmayalım…

SİNDİRİM SİSTEMİ

Evet, Vücudumuz Bilmecesini Çözelim ünitesinde Birinci konu olan Besinlerin içerikleri ve Görevleri adlı konuyu bitirdik.

Şimdi de besinlerin vücudumuzdaki yolculuğunun nasıl gerçekleştirdiğini konuşacağız…

SİNDİRİM SİSTEMİ

Örneğin, Uğur, Beslenme teneffüsünde getirdiği bir salatalığı besin olarak tüketecek.

Ve o salatalık Uğur’un vücudunun her yerinde dolaşacak… Ayaklarında, Kafasında, gözlerinin arkasında, ellerinde her yerinde dolaşacak…

SİNDİRİM SİSTEMİ

Ama Uğur korkma salatalık bütün olarak değil, çok çok çok küçük parçalar halinde vücudunda dolaşacak. Bu çok çok çok küçük parçalar halinde dolaşması için bu salatalığın Uğur’un vücudunda

sindirilmesi gerekir. Pekiyi nasıl Sindirilecek?

• Uğur önce Salatalığı dişleriyle

küçük parçalara ayıracak, • hımmmh, diş dedim de aklıma

geldi, diş çeşitleri nelerdi?

Diş dedim de aklıma geldi,

diş çeşitleri nelerdi?

• Kesici dişler, • Köpek dişleri,• Küçük azı dişleri• Büyük azı dişleri.

• Peki siz her gün dişlerinizi fırçalamaya devam ediyor musunuz ?

SİNDİRİM SİSTEMİSİNDİRİM SİSTEMİ• Nerede kalmıştık,

SİNDİRİM SİSTEMİSİNDİRİM SİSTEMİ• Hım, dişler salatalığı küçük parçalara

ayırmıştı, şimdi de salatalığın bir kapıdan geçmesi gerekecekti, o kapının adı

• Yutak’tı.

SİNDİRİM SİSTEMİSİNDİRİM SİSTEMİ• Yutaktan geçtikten sonra, bizim bu

salatalığın canı oyun çekecekti, ve kaydıraktan kaydıktan yani bilimsel adıyla

• yemek borusundan geçtikten sonra mideye ulaşaçaktı…

Evet Uğur asıl iş şimdi Evet Uğur asıl iş şimdi başlıyor… başlıyor…

Evet Uğur asıl iş şimdi Evet Uğur asıl iş şimdi başlıyor… başlıyor…

• Hani Uğur, salatalığı küçük parçalara dişleriyle ayırmıştı ya. O salatalığı Uğur midesinde karıştırıp duracak, karıştır bakalım, karıştır, karıştır, iyice karıştır

SİNDİRİM SİSTEMİSİNDİRİM SİSTEMİ• Tamam, yeter Uğur, daha ne kadar

karıştıracaksın ki!

SİNDİRİM SİSTEMİSİNDİRİM SİSTEMİ• Bulamaç haline geldi mi şimdi?

Şimdi Uğur ne yapacak?

SİNDİRİM SİSTEMİSİNDİRİM SİSTEMİ• Sindirilenler mideden ince bağırsak

yoluyla kana, sindirilmeyenlerse mideden kalın bağırsak yoluyla dışarı atılacaklar.

• Naş naş, yürrrü anca gidersin

SİNDİRİM SİSTEMİSİNDİRİM SİSTEMİ• Bu besinler sindirildiler ya, yani kana

karıştılar ya. Şimdi • Uğur’un her tarafında dolaşabilirler…

SİNDİRİM SİSTEMİSİNDİRİM SİSTEMİ• Bakın Uğur’un kafasına! Aaaa!!

SİNDİRİM SİSTEMİSİNDİRİM SİSTEMİ• Salatalığı görüyor musun, bakın şimdi

ellerinde. Aaaa ! Salatalık Uğur’un vücudunun her yerinde dolaşıyor…

SİNDİRİM SİSTEMİSİNDİRİM SİSTEMİ• Özleeeeem çok gülme sen de sabah

peynir yemişsin herhalde, senin de kafanda peynir gözüküyor

Boşaltım SistemiBoşaltım Sistemi

Düşünsenize, boşaltım sistemi diye bir şey Düşünsenize, boşaltım sistemi diye bir şey yokmuş yokmuş

Boşaltım SistemiBoşaltım Sistemi

Bence,düşünmeyin çocuklar Bence,düşünmeyin çocuklar Ama iyi ki Ama iyi ki varmış; hem de dört türlü boşaltım varmış:varmış; hem de dört türlü boşaltım varmış:

Boşaltım TürleriBoşaltım Türleri

Solunum yoluyla boşaltım… Solunum yoluyla boşaltım… Terleme yoluyla boşaltım.Terleme yoluyla boşaltım. Katı boşaltım.Katı boşaltım. Sıvı Boşaltım. Sıvı Boşaltım.

Sıvı Boşaltım Organları

Sıvı Boşaltım Organları

Böbrekler. İdrar borusu ( Üreter ) İdrar kesesi Üretra

Peki şimdi bu organların görevlerini Peki şimdi bu organların görevlerini hatırlayalım. hatırlayalım.

1. Ünitemizi başarıyla bitirdik, Vücudumuz bilmecesini çözdük.

2. ünitemiz, Maddenin Değişimi ve Tanınması’ydı…

• Bu ünitemizde ilk olarak “Doğada Bu ünitemizde ilk olarak “Doğada Su Döngüsü” adlı konuyu işlemiştik. Su Döngüsü” adlı konuyu işlemiştik.

• Doğada gerçekleşen hava olaylarını Doğada gerçekleşen hava olaylarını düşünelim. düşünelim.

• Doğada gerçekleşen hava olaylarını Doğada gerçekleşen hava olaylarını düşünelim. düşünelim.

• Yağmur, Kar, Sis, Dolu. Bu hava Yağmur, Kar, Sis, Dolu. Bu hava olaylarının kaynağı, su’dur. Su olaylarının kaynağı, su’dur. Su yeryüzünde üç farklı halde bulunur. yeryüzünde üç farklı halde bulunur. Su, suyun sıvı hali. Buz suyun katı Su, suyun sıvı hali. Buz suyun katı hali. Su buharı da suyun gaz halidir. hali. Su buharı da suyun gaz halidir.

BuharlaşmaBuharlaşma

• Su ve diğer sıvılar buharlaşarak gaz Su ve diğer sıvılar buharlaşarak gaz haline geçerler. haline geçerler.

• BUHARLAŞMA sıvıların ısı alarak BUHARLAŞMA sıvıların ısı alarak gaz haline geçmesidir.gaz haline geçmesidir.

YOĞUŞMAYOĞUŞMA

• Gaz haline geçen su buharı da Gaz haline geçen su buharı da soğutulunca tekrar ilk hali olan sıvı soğutulunca tekrar ilk hali olan sıvı haline geçer. Bu olaya YOĞUŞMA haline geçer. Bu olaya YOĞUŞMA denir. denir.

Bulutlar…Bulutlar…

• Bulut nasıl oluşur? Bulut nasıl oluşur?

Bulutlar.Bulutlar.

• Bulut nasıl oluşur? Bulut nasıl oluşur? • Yeryüzündeki sular buharlaşır ve Yeryüzündeki sular buharlaşır ve

yükselirler. Yükseldikçe soğurlar ve yükselirler. Yükseldikçe soğurlar ve çok küçük su tanecikleri haline çok küçük su tanecikleri haline dönerler. Bu çok küçük su dönerler. Bu çok küçük su tanecikleri de yeryüzünden tanecikleri de yeryüzünden bakıldığında bulut adı verilen bakıldığında bulut adı verilen maddeler oluşur. maddeler oluşur.

SİS Sahi, sis neydi?!?!?

SİS Bulutların yeryüzüne yakın oluşanlarınaysa

“sis” adı verilir…

Yağmur O yeryüzünden bakılınca görülen çok

küçük su taneciklerinin oluşturduğu bulutlar, öyle bir an gelir ki, hava artık bu su taneciklerini taşıyamaz hale gelirler ve Uğur’u yağmur olup ıslatırlar…

Yağmur Özleeem ne

gülüyorsun sanki seni ıslatmıyor mu…

YAĞMUR Bir de yağmur

damlaları Uğur’un kafasına düşene kadar birbirine değmezler.

KAR Bir de kar taneleri altı

köşelidir ve bütün kar tanelerinin şekilleri birbirinden farklıdır.

SU DÖNGÜSÜ

SU DÖNGÜSÜ Suyun yeryüzü ve gökyüzü arasındaki bu

döngüsüne Su Döngüsü diyoruz. Su döngüsünü gerçekleştiren enerji

kaynağının adı “Güneş’tir.” Yeri gelmişken söyleyelim güneş

yeryüzündeki tüm enerjilerin kaynağıdır…

YOĞUŞMA ve BUHARLAŞMA Doğada su yok olmaz, çünkü yoğuşmaya

uğrayan su buharından elde edilen su ve buharlaşan su her zaman eşittir.

ENERJİ KAYNAĞI GÜNEŞ

ENERJİ KAYNAĞI GÜNEŞ

• Güneş Yeryüzüne ışık ışınlarıyla ulaşır. • Güneş cisimleri görmemizi sağlayan ışık

enerjisinin de kaynağıdır.• Güneş pilleri güneşten gelen ışık

enerjisini elektrik enerjisine çevirir.• Bu sayede Uzaya giden araçlar, enerjisiz

kalmaz..

ISI ALAN MADDENİN SICAKLIĞI ARTAR. Maddenin Değişimi ve Tanınması adlı

ünitemizde ikinci konusuna geldik. Ütüyü düşünelim, içindeki mekanizması

sayesinde elektrik enerjisini ısı enerjisine çevirir ve ısı enerjisi geldikçe sıcaklığı artar, artar, artar, ve Uğur’un pantolonu yüksek sıcaklıktan yanar

ISI ALAN MADDENİN SICAKLIĞI ARTAR.

Bu sefer Merve sen çok gülme senin de pantolonun çok ısı alırsa yanar.

ISI ALAN MADDENİN SICAKLIĞI ARTAR.

Isı maddelerin yüksek sıcaklıkta ya da düşük sıcaklıkta olmasını sağlar.

Begüm, yerinden kalk bakalım. Begüm, yerinden kalk bakalım. Çocuklar şimdi hangi deneyi Çocuklar şimdi hangi deneyi

yapacağız? yapacağız?

ISI ALIŞ - VERİŞİISI ALIŞ - VERİŞİ

• Evvvet, aferin. Isı alış-verişi Evvvet, aferin. Isı alış-verişi Begüm’ün eli her zamanki gibi Begüm’ün eli her zamanki gibi sıcaktı, camsa her zamanki gibi sıcaktı, camsa her zamanki gibi soğuksoğuk

• Isı alış-verişi sıcaktan soğuğa Isı alış-verişi sıcaktan soğuğa doğrudur. doğrudur.

• Begüm elindeki ısıyı verdi ve camın Begüm elindeki ısıyı verdi ve camın sıcaklığı arttı. sıcaklığı arttı.

ISI ALIŞ - VERİŞİISI ALIŞ - VERİŞİ

• Bir maddenin sıcaklının artması Bir maddenin sıcaklının artması demek ısı alması, demek ısı alması,

• Bir maddenin sıcaklığının düşmesi Bir maddenin sıcaklığının düşmesi yani soğuması demek o maddenin ısı yani soğuması demek o maddenin ısı vermesi demektir.vermesi demektir.

ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ

Yandığı zaman çevresine ısı enerjisi veren maddelere yakıt denir…

ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ

Kullandığımız bütün yakıtların kaynağı güneş enerjisidir.

Odun Kömür Petrol Doğalgaz. Hepsinin kanağı güneştir.

ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ

Yeşil bitkiler Güneş enerjisini kullanarak kendi besinlerini üretirler.

Bu güneş enerjisinin bir kısmı bitkinin büyüyüp gelişmesi için kullanılırken bir kısmını da gövdesinde depolar.

Bitkiler deprem gibi doğal olaylar sonucunda toprağın katman değiştirmesiyle toprağın alt katmanlarına giderler.

Bu bitkide depolanmış kalan güneş enerjisi yıllar, yıllar, çooook uzun yıllar toprağın alt katmanlarında kalarak yakıt adı verilen enerji kaynaklarına dönüşür.

ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ

Isı enerjisi hareket enerjisine dönüşür. Yaptığımız deneyi hatırlıyor musunuz? Hani ısı gelmişti ve kağıt dönmeye başlamıştı…

Tıpkı ne gibi?

ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ

Evet arabalardaki gibi. Aferin Emrecan. Bir de şu derslerde konuşmasan.

ISI ENERJİSİ BİRİMİISI ENERJİSİ BİRİMİ

Uzunluğun birimi vardı, zaman ölçüsünün Uzunluğun birimi vardı, zaman ölçüsünün birimi vardı, Isı enerjisinin de birimi var. birimi vardı, Isı enerjisinin de birimi var.

Joule ve Kalori…Joule ve Kalori…

Jolule kısaca “J” ile gösterilir, Kalori de Jolule kısaca “J” ile gösterilir, Kalori de “cal” ile… 4 joule, 1 kaloriye eşittir.“cal” ile… 4 joule, 1 kaloriye eşittir.

ISI ENERJİSİ BİRİMİISI ENERJİSİ BİRİMİ

Tıpkı 1000m = 1km ya da 1000g = 1kg’da Tıpkı 1000m = 1km ya da 1000g = 1kg’da olduğu gibiolduğu gibi

1000J = 1kj1000J = 1kj

1000 cal = 1kcal.1000 cal = 1kcal.

ISI MADDELERİ ETKİLERISI MADDELERİ ETKİLER

• Şimdi de Maddenin Değişimi ve Tanınması adlı ünitede 3. konudayız: “Isı Maddeleri Etkiler.”

ISI MADDELERİ ETKİLERISI MADDELERİ ETKİLER

• Şimdiye kadar ısı enerjisi sayesinde gaz maddelerin yoğuşmaya uğradığını, sıvı maddelerin buharlaştığını, maddelerin yüksek ısıya ulaştıklarını, düşük ısıya ulaştıklarını öğrendik…

• Şimdi de neyi Öğreneceğiz?!?!

ISI MADDELERİ ETKİLERISI MADDELERİ ETKİLER

• Evet Genleşme.

• Bir maddenin ısınarak hacminin artmasına genleşme diyoruz. Mesela?

GENLEŞMEGENLEŞME

• Tren rayları • Elektrik telleri,• Kavanoz kapakları, • Termometrenin içindeki civa gibi.• Zeytinyağı şişesinin yazın taşması gibi. • Tost makinelerindeki termostatlardaki gibi.• Balonlar gibi,• Patlamış mısır gibi.

BUHARLAŞMA

Islak çamaşırların kuruması, elimize döktüğümüz kolonyanın elimizi ıslatmasına rağmen hemencecik elimizdeki ısının etkisiyle buharlaşıp elimizin kuruması gibi.

BUHARLAŞMA

Sıvıların ısı alarak gaz haline geçmesine buharlaşma denir.

BUHARLAŞMA

Dört farklı yere ıslak bez koyarak o bezlerin buharlaşarak kurumasını beklemiştik. Biz o yaptığımız deneyde neyi ispat etmeyi amaçlamıştık?

BUHARLAŞMA

Bezleri farklı yere koyarak buharlaşmanın her sıcaklıkta olabildiğini ispat etmek amaçlı bir deney – gözlem yapmıştık.

Amacımıza da ulaşmıştık.

BUHARLAŞMA

Ve şunu da ispat etmiştik, Sıcaklık arttıkça buharlaşma da artmıştı.

Hatırlayın buharlaşmanın en çok olduğu yer sıcaklığın en çok olduğu yerdi.

ÖZÜR

Sizden özür dilerim ben de dersime iyi çalışmamışım.

Size demiştim ki kaynayan sudan çıkan kabarcıklar “hava kabarcıklarıdır.”

Yanlışmış Kaynayan sudan çıkan kabarcıklar “SU

BUHARIDIR…”

ÖZÜR

Tekrar ediyorum, kaynayan sudan çıkan kabarcıklar “SU BUHARIDIR.”

KAYNAMA

Bütün Sıvılar aynı sıcaklıkta kaynar…

KAYNAMA

Aferin… Uğur, sen yaptığımız deneyi yine hatırlamadın galiba!

KAYNAMA

Aseton sıvı bir madde değil mi? Asetonla, suyu kaynatmıştık. Aseton sıvı bir madde değil mi? Aseton kaç derecede kaynamıştı? Su kaç derecede kaynıyordu?

KAYNAMA

Eee, sen niye hala diyorsun, bütün sıvılar aynı sıcaklıkta kaynar?

Her maddenin kaynama sıcaklığı farklıdır Uğur’cuğum.

Örneğin 60 C’de kaynayan madde hangisidir?

KAYNAMA

Aferin beh unutmamışsınız… 100 C’de kayanayan madde hangisidir?

KAYNAMA

Yuh yani bunu da bilmeyin.

SON SÖZ• Sizce son sözü kim söylemeli?

Son Söz• Aferin Fatma! Son sözü tabi ki de

Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’e bırakmalıyız!!!

Son Söz• “Hayatta en hakiki yol gösterici

bilimdir.” Unutmayın…. Hepsini unutun; ama bunu unutmayın….

Son Söz• “Hayatta en hakiki yol gösterici

bilimdir.” M. Kemal

Atatürk…