Embed Size (px)
Citation preview
1
¾×é¹·Õè¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ....
ÊÙ‹ªÕÇÔµÍѹÍØ Á
คมอการจดการความร
: สาหรบบคลากรทดแลเดกและเยาวชนในสถานสงเคราะห
ยพน ประเสรฐพรศร และ พรชย บรบรณตระกล
2
¾×é¹·Õè¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ...ÊÙ‹ªÕÇÔµÍѹÍØ Á
คมอการจดการความร
: สาหรบบคลากรทดแลเดกและเยาวชนในสถานสงเคราะห
ยพน ประเสรฐพรศร และ พรชย บรบรณตระกล
จดทาโดย โครงการจดการพนทการเรยนรสชวตอนอดม
สาหรบเดกและเยาวชนทขาดโอกาสทางสงคม
มลนธเสฐยรโกเศศ-นาคะประทป
666 ถ.เจรญนคร แขวงบางลาพลาง เขตคลองสาน
กรงเทพฯ 10600
สนบสนนโดย สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)
งบประมาณป 2560
3
เกรนนา
ในการเรยบเรยงคมอฉบบน เปนผลของการไดอานสงคจากโครงการ
จดการพนทการเรยนรสชวตอนอดมฯ โดยเปาประสงคของโครงการฯ ม
วตถประสงคสองประการทสาคญคอ การสรางบคลากรในสถานสงเคราะห
อาเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร เปนนกจดการเรยนรทสามารถเสรมสราง
ศกยภาพใหเดกและเยาวชนทขาดโอกาสทางสงคมมทกษะทางชวตในการ
พงพาตนเองและการอยรวมกบผอน และเพอทาใหผนาในสถานสงเคราะหม
แผนทศทางการดาเนนงานขององคกรอยางเดนชดขน มแนวทาง รปแบบ
กจกรรมทมประสทธภาพในการเสรมสรางพฒนากลมเปาหมายเดกและ
เยาวชน
การเดนทางของคมอ คอ การเดนทางขององคความรสวถการปฏบต
ทางคณะผวจยเชอมนวา คณคาของความร ทกลาวถงในค มอฉบบน ได
สอดแทรกเนอหา วธการปฏบต และการนาไปประยกตใชจนเกดประสบการณ
ทชวยเขยามตดานในของผทกาวเขามาเรยนร มาแลกเปลยนประสบการณ จน
หลอมรวมเปนสวนหนงของโครงการฯ ตลอดระยะเวลาทไดเขามาใกลชด รจก
และไววางใจระหวางกนเพอเปดพนทการเรยนรแหงนใหขยายใหญขน
ผลลพธของการออกดอกผลทได หรอการขยายผลของการจดการ
ความรททวคณคอ “การสานรวมพลงความรวมมอของกลมในการขบเคลอน
4
งานในพนทรวมกน” ดวยการมองทศทาง แผนการทางานรวมกน การ
ปรบเปลยนการจดรปแบบการเรยนรใหกบเดกและเยาวชนฯ เชน โรงเรยน
บานอนรก เปนตน จนถงการรเรมขบเคลอนประเดนดงกลาวอยางตอเนอง
ทขาดไมไดเลย ทางคณะผวจยขอขอบคณทนอดหนนการทากจกรรม
สงเสรมและสนบสนนการวจย โครงการจดการความรและถายทอดเทคโนโลย
จากผลงานวจยและนวตกรรม จากสานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)
ประจาปงบประมาณ 2560 ทใหทรพยากรทนและเหนถงความสาคญของการ
สรางกระบวนการเรยนร สรางเมลดพนธแหงความดงามใหกบประเทศชาตได
งอกเงยขนผานผลผลตทเกดขน รวมถงทงหมดในโครงการฯ ภาค ตลอดจน
มลนธวนสกายทเปนกาลงสาคญ รวมถงสถานสงเคราะหหรอสถานดแลเดกทก
แหงทเขารวมในโครงการฯ ทาใหเกดการประสานพลงความรก พลงในการ
เรยนร และการทมเท เวลา แรงกาย แรงใจ ตอการเออใหกระบวนการเรยนร
จนเกดเปนคมอ “พนทการเรยนร...สชวตอนอดม”
คณะผวจย
1 ตลาคม 2560
5
สารบญ
เรอง หนา
บทท 1 บทนา 1
บทท 2 องคความร “พนทการเรยนร...สชวตอนอดม” 6
บทท 3 งานสงคมสงเคราะหทมเปาหมายและความสข 10
3.1 เปาหมายและความสขของการทางาน 11
3.2 แนวทางและรปแบบการจดบรการทางสงคม 13
ในสถานสงเคราะห
3.3. การสารวจและวเคราะหความรในตน 17
3.4 สมดลของชวตในการทางาน 18
บทท 4 การเรยนรเพอการเปลยนแปลง 22
4.1 กระบวนการเรยนรแบบประสบการณตรง 23
4.2 กระบวนการเรยนรกบการทางานและบรบทพนท 27
4.3 การเปลยนแปลงคณภาพดานในของชวต 28
4.4 พลงรวมและสมพนธภาพในการเรยนร 31
บทท 5 ภาวนาสการฝกฝนและบมเพาะชวต 34
5.1 การรจกและเขาใจตนเอง 35
5.2 การสรางวถแหงการฝกฝนตน 36
5.3 บมเพาะความรกและความกรณาตอสรรพสง 37
6
5.4 หลกแหงความเปนธรรมชาตและสรรพสง 38
บทท 6 แนวทางการจดกจกรรมการเรยนร 41
6.1 การจดกระบวนการเรยนร 3 ขนตอน 41
6.2 การเชอมรอยองคความรกบกระบวนการกจกรรม 43
6.3 แนวทางการจดกจกรรม : การศกษาดงาน 45
6.4 เอกสารประกอบการศกษาดงาน : แนวคดสวสดการสงคม47
6.5 แนวทางการจดกจกรรม : การฝกอบรม 51
6.6 ประมวลตวอยาง : รปแบบการจดกจกรรมการฝกอบรม 55
6.7 แนวทางการจดกจกรรม : การฝกปฏบต 62
6.8 ตวอยางการจดกจกรรม : การฝกปฏบต 63
1
บทท 1
บทนา
การจดการความรเพอใหบคลากรทดแลเดกและเยาวชนในสถาน
สงเคราะหไดนาไปใชเปนแนวทางปฏบตในการปฏบตในหนวยงาน โดยมองค
ความร แนวทาง และวธการปฏบตในการเสรมสรางศกยภาพใหกบบคลากรใน
สถานสงเคราะห เพอใหการปฏบตงานในการชวยเหลอและพฒนาคณภาพ
ชวตของเดกและเยาวชนในสถานสงเคราะหไดดขน
คมอ พนทการเรยนร...สชวตอนอดม : สาหรบบคลากรทดแลเดก
และเยาวชนในสถานสงเคราะห คณะนกวจยไดนาองคความรมาจากขอ
คนพบของผลงานวจยและหลกสตรการเรยนร ดวยหลกการ แนวคด และ
รปแบบ 3 ดาน คอ
1. งานสงคมสงเคราะหทมเปาหมายและความสข0
1
2. การเรยนรเพอการเปลยนแปลง (Transformative Learning)2
1 ผลงานวจย เรองเลาครขางถนน…ตวตนทไมเคยถกถาม โลก ประสบการณกบการทางานเพอเดกเสยง
และเดกเรรอน กรณศกษา: ครขางถนนภายในศนยสรางโอกาสเดกพระราม 8 (2554) โดย ยพน
ประเสรฐพรศร 2คมอหลกสตรการฝกอบรมผนาชมชน (Grassroot Leaders Training and Action) เนนเสรมสรางผนา
ชาวพทธเพอสงคมในประเทศไทย (2543-2545) และประเทศลาว (2550-2557) โดย พรชย บรบรณ
ตระกล
2
3. ภาวนาสการฝกฝนและบมเพาะชวต2
3
แนวทางและรปแบบการจดการความร ไดมการสกดและเรยบ
เรยงความรจากผลงานวจยเพอการถายทอดและขยายผลความรสชมชนและ
พนท จากนนไดมออกแบบกระบวนการกจกรรมและเชอมรอยองคความรเขาส
กจกรรมในขนตอนตางๆ โดยม การศกษาดงาน การฝกอบรม และการฝก
ปฏบต เออใหสามารถเรยนรถงแนวคด แนวทาง การฝกฝนทกษะเครองมอ
จนเกดความเชอมนและนาไปสการยกระดบของความร ความเขาใจของคร/
บคลากรในสถานสงเคราะหไดดยงขน
3 แนวทางและรปแบบการปฏบตงานแนวพทธในการใหความชวยเหลอเดกและเยาวชนทประสบกบ
ความยากลาบาก: กรณศกษา อารามภกษณนโรธาราม อาเภอจอมทอง จงหวดเชยงใหม ประเทศไทย
และโครงการพทธศาสนาเพอการพฒนา (คพพ.) นครหลวงเวยงจนทน สาธารณรฐประชาธปไตย
ประชาชนลาว. (2557). โดยยพน ประเสรฐพรศร.
3
แผนภาพ : ภาพรวมแนวคดการจดการความร
การสรางพนทการเรยนร...สชวตอนอดมฯ
องคความร “พนทการเรยนร...สชวตอนอดม”
1. งานสงคมสงเคราะหทมเปาหมายและความสข
2. การเรยนรเพอการเปลยนแปลง
3. ภาวนาสการฝกฝนและบมเพาะชวต
การศกษาดงาน
การพฒนาองคกรและทศทางงานสถานสงเคราะห
เกดทศทางหรอแนว
ทางการพฒนาองคกร
การจดอบรม
นกจดการเรยนรเพอการเปลยนแปลง
การฝกปฏบต
ฝกออกแบบและจดกจกรรมฯ
ขยายผล : สความสรางสรรคในการออกแบบและวางแผน แนวทาง รปแบบ และ
กระบวนการเรยนรสเดกและเยาวชนฯ ภายในองคกรอยางตอเนอง
เกดความสามารถในการ
จดกระบวนการเรยนร
เกดประสบการณ ความ
เชอมนจากผลลพธทเกด
4
แผนภาพ : คณลกษณะของบคลากรในสถานสงเคราะหเมอผานการเรยนร
และบมเพาะจากโครงการฯ
เรยนรและบมเพาะชวตใหดงามตอเนอง(ภาวนาในชวตและการงาน)
- เคารพและรกผอน ดวยความเกอกล - มทกษะการจดการอารมณความรสก - เปนผฝกฝน กาย จต ปญญา จนเกดภาวะความสมดล
เรยนรเพอการแปรเปลยนสการเปลยนแปลง
- มทกษะการจดกจกรรม/กระบวนการเรยนรเพอการเปลยนแปลง/พฒนาชวต - มการใครครวญตนอยางลกซง - ฟงอยางเขาถงผอนและตนเอง
มความเปนผนาทมวสยทศน สการคดสรางสรรคในการออกแบบ/วางแผน เพอพฒนาเดกและเยาวชน ชมชน สงคม
5
นยามศพทเฉพาะ
พนทการเรยนร หมายถง การจดการความรจากผลงานวจยเพอสราง
การพฒนาและเปลยนแปลงในสถานสงเคราะหหรอสถานดแลเดกและเยาวชน
ทขาดโอกาสทางสงคม โดยประกอบดวย บคลากรหรอเจาหนาท และ เดก/
เยาวชน ในเขตพนทอาเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร โดยมงเนน
กระบวนการเรยนร ด วยการฝกอบรม ศกษาด งานและแลกเปล ยน
ประสบการณรวมกน ดวยการเพมพนศกยภาพ ทกษะความสามารถในการ
พฒนาตนของบคลากรใหเปนนกจดกระบวนการเรยนรเพอใหเดกและเยาวชน
ทดอยโอกาสทางสงคมไดมทกษะและความสามารถในการเรยนรเพอพงพา
ตนเอง ดารงชวตไดอยางมคณคาและความหมาย
ชวตอนอดม หมายถง ความตองการและความหวงทใหเดกทขาด
โอกาสทางสงคม อาเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร มคณภาพชวตทด (กาย
จต สงคม และปญญา) และมจตพฤตกรรมอยางปกต สรางสรรคสงแวดลอม
ทางการศกษาและเรยนรผานบคลากรในสถานสงเคราะห เจาหนาทดแลเดก
นกสงคมสงเคราะห และผปฏบตงานดานเดกและเยาวชน ตลอดจนภาคท
เกยวของ
6
บทท 2
องคความร “พนทการเรยนร...สชวตอนอดม”
องคความร “พนทการเรยนร...สชวตอนอดม” สาหรบบคลากรทดแล
เดกและเยาวชนในสถานสงเคราะห ไดมงเนนแนวทางการเสรมสรางพลงหรอ
ยกระดบความสามารถบคลากรในสถานสงเคราะหในการทางานชวยเหลอและ
พฒนาคณภาพชวตของเดกและเยาวชนทขาดโอกาสทางสงคม โดยเฉพาะการ
นาความรทไดรบมาสการพฒนาทศทางงาน รวมถงมการจดการเรยนรเพอฝก
เทคนค และทกษะบคลากรใหเปนผนาในการจดกระบวนการเรยนร ท
สรางสรรคนวตกรรมในการเรยนการสอนใหเกดขนในกลมเดกและเยาวชนได
อยางมความหมาย ดวยหลกการ แนวคด และรปแบบ 3 ดาน คอ
2.1 งานสงคมสงเคราะหทมเปาหมายและความสข
ความสขเกดไดอยางไร? แลวทาไมการทางานสงคมสงเคราะหถงตอง
มเปาหมายและความสข นบเปนคาถามทเรมตนในการชวนคด ชวนคยกนวา
ทาไมความสขถงตองมในพนทของการทางาน แลวยงตองเปนงานเพอการ
ชวยเหลอ สงเคราะห เยยวยา ปองกน แกไขปญหา และฟนฟชวตจตใจผคน
แลวความสขของนกปฏบตงานหรอในทนเราเรยกวา ผททาหนาทในการดแล
7
เดกและเยาวชนในสถานสงเคราะหและคอยสนบสนนทางทรพยากรยงสาคญ
ไปใหญ
2.2 การเรยนรเพอการเปลยนแปลง
หวใจสาคญของการเรยนรเพอการเปลยนแปลงคอ การเขาถงพลง
คณคาของการเรยนร และศกยภาพภายในตน เพอใหเกดการเรยนรฉนทะ
(ความรกในการเรยนร ) ปญญา (แนวทางของการแกไขปญหาและการ
ตระหนกรตอสงทเกดขนอยางยอมรบและเขาใจ) การสรางสรรคหรอพฒนา
สงคม โดยมสามารถเปนนกออกแบบและจดกระบวนการเรยนรแบบ
ประสบการณตรง ทใชพลงรวมและความเปนกลมไดตามความเหมาะสมกบ
การทางานและบรบทพนท ดวยหลกคดของการสรางการเปลยนแปลงทเขา
เขาถงคณภาพดานในของชวต
2.3 ภาวนาสการฝกฝนและบมเพาะชวต
การฝกฝนและบมเพาะชวตเปนสวนสาคญทเตมเตมพลงชวตและให
ความหมายทางจตวญญาณกบการเสรมสรางพนทการเรยนร...สชวตอนอดม
ดวยเพราะการงานหรอหนาทสาคญของบคลากรในดานสงคมสงเคราะห คอ
การเปนเพอนหรอกลยาณมตรเพอใหเดกและเยาวชนไดเขาถงการเตบโตจาก
ดานในของชวต การเชอมโยงเนอแทของการพฒนาศกยภาพภายในสภายนอก
8
ของมนษย ผานเสนทางการเขาใจในตนเอง ความรก ความกรณา เพอเขาถง
ความเขาใจในธรรมชาตและสรรพสงนนเปนวถแหงการฝกฝน
แผนภาพ : องคความร “พนทการเรยนร...สชวตอนอดม”
จากแผนภาพขางตนเปนองคความร 3 ดาน “พนทการเรยนร...สชวต
อนอดม” โดยความรในแตละดานมรายละเอยดเนอหาทสาคญ ดงน
พนทการเรยนร
สชวตอนอดม
ดานแรก
งานสงคมสงเคราะหทม
เปาหมายและความสข
ดานทสอง
การเรยนรเพอการ
เปลยนแปลง
ดานทสาม
ภาวนาสการฝกฝน
และบมเพาะชวต
9
องคความร “พนทการเรยนร...สชวตอนอดม”
องคความร เนอหา/สาระสาคญ
ดานแรกคอ
งานสงคมสงเคราะห
ทมเปาหมาย
และความสข
o เปาหมายและความสขของการทางาน
o แนวทางและรปแบบการจดบรการทางสงคม
ในสถานสงเคราะห
o การสารวจและวเคราะหความรในตน
o สมดลของชวตในการทางาน
ดานทสองคอ
การเรยนรเพอการ
เปลยนแปลง
(Transformative
Learning)
o กระบวนการเรยนรแบบประสบการณตรง
o กระบวนการเรยนรกบการทางานและบรบท
พนท
o การเปลยนแปลงคณภาพดานในของชวต
o พลงรวมและสมพนธภาพในการเรยนร
ดานทสามคอ
ภาวนาสการฝกฝน
และบมเพาะชวต
o การรจกและเขาใจตนเอง
o การสรางวถแหงการฝกฝนตน
o บมเพาะความรกและความกรณาตอสรรพสง
o หลกแหงความเปนธรรมชาตและสรรพสง
10
บทท 3
งานสงคมสงเคราะหทมเปาหมายและความสข
การทางานใดกตามหากมทศทาง ตงเปาหมายแลวยอมประสบ
ผลสาเรจและรสกถงความภาคภมใจ สาหรบการเกอหนนใหบคลากรทางดาน
สงคมสงเคราะหไดทางานดวยการมทศทางและเปาหมาย ควบคกบปจจบน
ขณะทสมผสกบความสขจากการงาน ทงนไดอาศยองคความรจากการ
ปฏบตงานแบบกลมในงานสงคมสงเคราะหเขามาเปนรปแบบของการดาเนน
กจกรรม หรอทเรยกอกอยางวา งานสงคมสงเคราะหกลมชน เปาหมายคอ
การใชกลมเปนรปแบบ แนวทางในการประสานสงคมคอ มการสรางความ
รวมมอในกลม สรางสมพนธภาพ และความไววางใจระหวางกนและการ
เกอกลชวยเหลอ ออกแบบ/วางแผนในการรวมระดมความคดในการชวยเหลอ
กลมเปาหมายเดกและเยาวชนทขาดโอกาสทางสงคม นอกจากนนการอาศย
ทฤษฎเปนหลกการทางานแลว สงสาคญคอประสบการณจากการลงมอปฏบต
เรยนรจากคนทผานการทางานมามากและเรยนรระหวางกน
งานสงคมสงเคราะหทมเปาหมายและความสข ประกอบดวย 4 ดาน
• เปาหมายและความสขในการทางาน
• แนวทางและรปแบบการจดบรการทางสงคมในสถานสงเคราะห
11
• การสารวจและวเคราะหความรในตน
• สมดลของชวตในการทางาน
3.1 เปาหมายและความสขในการทางาน
การมเปาหมายและความสขในการทางานเปนสวนหนงสาคญของ
การดาเนนชวต หรอการดาเนนกจกรรมตางๆ การจดกจกรรมเพอมเปาหมาย
ของการไปสความสข เรมตนจากการเรยนรจกตนเองวา ตนชนชอบและรก
ถนดในการเรยนรสงใด เปนเบองแรก แลวมองหาคณคาของการเลอกและ
กระทาสงนนอยางตงใจเตมท แลวถาเกดวาตองทางานเปนกลมการทางาน
เชอมประสานกนเปนหวใจสาคญ โดยเฉพาะการเขาใจระหวางกนอยางแทจรง
ความสขในชวตและการงาน
“ความสขจากการงาน มไดอยทการเสพเสวยความสาเรจของงานการ
หากอยทการวางคลายจากผลของงาน ไมวาความสาเรจหรอความลมเหลว
ในขณะเดยวกน กทากจการงานอยางเตมความสามารถ
โดยคานงแตความดงามของงานนนเอง”
พระไพศาล วสาโล (2527, น. 71)
“ความสข” โดยความหมายทวไปของการรบร ความสขอาจหมายถง
ความสบายใจ ความรสกทเตมไปดวยความพอใจ ความเพลดเพลน และ
ความสขกมหลายระดบขนอยกบประสบการณตางๆ ของบคคลนนๆ รวมถง
12
ความสขมวลรวมของประเทศชาตดวย ไมเพยงเทานหากมองมตความสขใน
มมมองของพทธศาสนา ความหมายทสาคญคอ ความสขอนเกดจากนพพานใน
ขนสงหรอเปนความสขจากการหลดพนทงปวง แตในสวนของแนวทางของ
วธการปฏบตนน ความเปนจรงความสขจะเกดขนไดกตอเมอบคคลนนๆ
กระทาการและมการฝกฝนบมเพาะอยางตอเนอง ความสข เกดจากการใช
หลกของการฝก ศล สมาธ และปญญา หรอเปนวงจรของการเรยนรถาเรยก
เปนภาษาทางพระพทธศาสนากคอ วงจรการเรยนรแบบไตรสกขา และทางท
จะเขาถงการเรยนรเพอการบมเพาะฝกฝนตนใหมชวตดงาม คอ มรรคมองค 8
ประการ เปนเปาหมาย
ซงในสวนของรปแบบจากความรทนามาจดการมหลกธรรมสาคญเปน
องคประกอบคอ อรยสจ 4 (เปนการวเคราะหปญหา เพอหาแนวทางในการ
แกไขปญหาและพฒนาตอ) ไตรสกขา (ศล สมาธ ปญญา)
มรรคมองค 8 ประการ เปนหลกและขอปฏบตธรรมในทางสายกลาง
(การเลยงชพชอบ ประพฤตศล พดดวยไมตร ขอ ศล )
(กายใจสงบ ระลกรตว เพยรทางกศล ขอ สมาธ)
(มองเหนตามจรง นกคดดงาม ขอ ปญญา)
ดงนน มมมองของ “ความสข” อาจมหลากหลายนยาม ในสวนน
ความสข มความหมายถง การมสขภาพหรอสขภาวะ ทสมบ รณ อน
ประกอบดวย กาย (พฤตกรรม) จตใจ (อารมณ/ ความร สกนกคด
สตปญญา) สงคม (สงแวดลอม ธรรมชาต) และจตวญญาณ (ความดงาม
13
กศล และความเปนมนษย) ซงนามาถงความหมายของ “ความอดม” ในแง
มตของการมสขภาวะทด (Well-being) /คณภาพชวต ผานการฝกฝนบมเพาะ
ผานองคธรรมมรรคมองค 8 ไตรสกขา และการคดวเคราะหเพอหาทางออก
ของปญหาผานขนตอนอรยสจ 4 และจะถกเรยกวาเปน “วงจรการเรยนรเพอ
การฝกฝนตน” ภายหลงจากน
รวมความวา วงจรการทางานสงคมสงเคราะหทมเปาหมายและ
ความสข เรมตนดวยขนตอนของการสารวจ วเคราะหความรในตน เปนขน
แรก ขนทสอง มการตงเปาหมายของความสขในการทางานและการรบร
คณคาของความสขดวยการทางานใหอยในความสมดลของชวตประจาวน
สมดลดวยสขภาวะคอ กายสมดล จต/อารมณสมดล สงแวดลอมสมดล จนทา
ใหมปญญารเทาทนตอการแกไขปญหาและพฒนาตนตอมา
3.2 แนวทางและรปแบบการจดบรการทางสงคมในสถานสงเคราะห
ในการจดกระบวนการเรยนรไดใชวธการและกระบวนการในการ
ทางานสงคมสงเคราะหกลมนนเปนกจกรรมทดาเนนการเพอรวมกนในการให
คาปรกษา วางแผน ตามวตถประสงคทกลมวางไวโดยสอดคลองกบความสนใจ
และความตองการ เชนกจกรรมการละเลน การรองเพลง งานฝมอ ทาเกษตร
เปนตน
14
I. เทคนคในการปฏบตงานสงคมสงเคราะหกลมทาอยางไร?
เปนวธการและกระบวนการในการวางแผน ม 7 เทคนค ไดแก
1) เทคนคในการใหความชวยเหลอและอานวยความสะดวก 2) เทคนคในการ
ใชวธการทางวทยาศาสตรในการตดสนใหความชวยเหลอ เปนวธการคนหา
ขอเทจจรงและความตองการ 3) เทคนคในการสรางสมพนธภาพระหวาง โดย
มหลกการสรางสมพนธภาพ เชน ความเขาใจซงกนและกน ความไววางใจซง
กนและกน การยอมรบซงกนและกน และการชวยเหลอซงกนและกน ฯลฯ
4) เทคนคในการยอมรบนบถอบคคลทวไป 5) เทคนคในการเรมทางานจาก
จดทกลมเปนอย 6) เทคนคในการใชปฏกรยาตอบโตภายในกลม 7) เทคนคใน
การเขาใจในพฤตกรรมทแสดงทางคาพดหรอความนงของสมาชก (นภา
สวรรณแสง ตมรสนทร, 2523, น. 51-55)
15
แผนภาพ : แสดงวธการและเทคนคในการทางานสงคมสงเคราะหกลม
แผนภาพการปฏบตงานขางตน เปนแนวทางในการปฏบตงานสงคม
สงเคราะหกลม และเปนการดาเนนงานของบคลากรในสถานสงเคราะหกบ
วธการ เทคนค
16
พฒนาจตใจ
จดบรการทางสงคมสงเคราะห
สงเสรมพฒนาการ (ตามชวงวย ทางกาย อารมณ สตปญญา สงคม)
การจดบรการดานการเลยงด (การใหปจจย 4 การมพเลยงดแล อบรมขดเกลา)
กลมเปาหมายเดกและเยาวชนทขาดโอกาสทางสงคม โดยเปนการรวมตวมา
แลกเปลยนรวมแสดงความคดเหนและประสบการณ เรองใดเรองหนงท
ตองการปองกน แกไข ปญหารวมกน วางแผนกจกรรมรวมกนกบกลมเพอหา
กจกรรมรวมกน
II. แนวทางการจดบรการทางสงคมในสถานสงเคราะห
การจดบรการทางสงคมในสถานสงเคราะห อาจมหลายมต
ครอบคลมกบการมงชวยเหลอ แกไขปญหา และพฒนากลมเปาหมายเดกและ
เยาวชนฯ ใหมคณภาพชวตทด
แผนภาพ : แนวทางการจดบรการทางสงคมในสถานสงเคราะห
17
3.3 การสารวจและวเคราะหความรในตน
การสารวจและการวเคราะหความรในตนเปนขนตอนหนงของการ
ประเมนตนของบคลากรในสถานสงเคราะห ความรในตนทวานคอ การกลบ
เขามาฟงเสยงภายในของตนดวยการสารวจคณคา วธคด ความเชอทตนมอย
รวมถงการประเมนดวาโลกภายในของตนเปนเชนใด มความพรอมในการ
รองรบการดแลและการชวยเหลอกลมเปาหมายเดกและเยาวชนทขาดโอกาส
ทางสงคมมากนอยเพยงใด เมอเขาถงความรสกนกคดของตนดวยการรจกฟง
ตนเองแลว วาเสยงภายในทางานอยางไร มความหวนกลว ความเชอมน
ศรทธาตอสงทตนยดถออยแลว การฝกฟงนจะชวยเปนสวนหนงของการ
เรยนรทกลาวไวในหวขอของการเรยนรเพอการภาวนา และเมอเขาใจโลก
ภายในของตน
ตอมาคอ การประเมนถงความรทเปนปจจยเพอเสรมสรางศกยภาพใน
การทางานของตน เชน ความรมความเพยงพอตอการชวยเหลอและดแลเดก
และเยาวชนทขาดโอกาสทางสงคม มความรในเรองของบรบทของพนท
ลกษณะเฉพาะของกลมเปาหมาย ความตองการทแทจรงกบการชวยเหลอ
เกอกลและสนบสนนใหเดกและเยาวชนมโอกาส มการหนนเสรมเรองอาชพ
ความสามารถในการพงพาตนเองไดในระยะยาว
ในอกแงหนง การสารวจและการวเคราะหตน ในทนหมายถง การ
สารวจความถนด มความกลาทาทายในการวเคราะหจดออน-จดแขงของตน
ความชานาญ เพอใหเพมเตมศกยภาพในการพฒนาตนเองและบทบาทของตน
18
อยางตรงจด รวมถง การอาศยประสบการณในการทางานของตนมาเปนพนท
ความรสาคญทไดรบ มาแบงปนในพนทการเรยนรรวมกน
รวมความวา การสารวจและการวเคราะหตน ในหวขอการเรยนรเปน
สวนหนงของการยอมรบความร ความสามารถของตน เพอนามาพฒนาตนได
อยางสงสดตอการเปดใจในการเรยนรกบทางโครงการฯ เพอใหเปนพนทการ
เรยนรทมความปลอดภย มความไววางใจในการเรยนร เปนเหมอนดงการ
เรยนรทมความสมพนธแบบเกอกลฉนท พนอง และครอบครว ซงหากวา
“ความรสก” ของการมาอยรวมกนในโครงการจดการพนทการเรยนรฯ คอยๆ
รอยเรยงเปนพลงรวม ความรทไดรบจากโครงการฯ กจะเปนการแลกเปลยน
รวมกน และกลายเปนนวตกรรม “ความรผสานพลง” รวมกนหาแนวทางผาน
ประสบการณกยอมไดในระยะยาว
3.4 สมดลของชวตในการทางาน
รากฐานของการพฒนาเพอเขาถงความสมดลในการทางาน รวมถง
ความสมดลชวต หลกการสาคญคอ การทาให 3 สวน กาย จต และปญญา
มความสมดลคอ การใหเวลากบรางกาย “กาย” มความสาคญ เพราะหากวา
รางกายไมแขงแรง เจบปวยกจะไมเออตอการทางานและยงทางานเพอการ
ชวยเหลอ พฒนา แกไขปญหากบเดกและเยาวชนทขาดโอกาสทางสงคมแลวก
ยงตองมพลงทางกายทมคณภาพ (ตองฝก การบรหารกาย) “จต” เปนสวน
สาคญเหมอนกนในการใหเวลาปรบจต ดวยการบมเพาะการฝกสมาธ ใหเวลา
19
จตในการปลอยวางและพกผอน “ปญญา” คอ การมเวลากบการอาน คดคน
สนทนา พนจ พจารณา หรอการเจรญสต ทงสามสวนน เปนการปรบให
บคลากรในสถานสงเคราะหตองใหเวลาในการบรหาร กาย จต ปญญา ใหเกด
ความสมดลดวยการมศลปะตอการใชชวตในการงาน หรอแมแตการใช
ชวตประจาวน
อาจกลาวไดวา ความสมดลในการทางานและการจดสรรเวลาอยางม
ประสทธภาพนนเปนเรองสาคญ ดวยการมองเหนคณคาของเวลาในการ
ทางาน การกลบมาประเมนตนวา เวลากบทรพยากรทมอยนนเพยงพอกบชวต
การงานและจตใจของตนหรอเปลา ถามอยในระดบใด แลวจะนาสงทไดเรยนร
จากโครงการฯ ผานกจกรรมมาเสรมสรางการเรยนร เพมพน เทคนค ทกษะ
ในการเรยนรสเดกและเยาวชนทขาดโอกาสทางสงคม ดวยการทาใหเกดการ
พงพาตนเอง มจตพฤตกรรมทางสงคมอยางเขมแขง จนสงผลตอคณภาพชวต
ทด มความสข
ในสวนของการสรางความสมดลกบชวตและการงาน สาหรบบทบาท
ของการเปนบคลากรในสถานสงเคราะห
วธการแรกคอ การเดนทางสายกลางคอ เปนการดาเนนชวตและการ
งานอยางมความผอนคลาย สรางความยดหยนใหตวเอง ใหเวลากบการ
พกผอน เมอรวากาลงหาทางออกของปญหาใหกบกลมเปาหมายของตนไมได
ควรหาเวลาอยกบธรรมชาตและเปดใจใหตวเองมกจกรรมการผอนคลาย
รวมถงการปลอยวาง
20
วธการทสองคอ จดสรรเวลาในการปรบสมดลรางกายคอ รางกาย
เปนสวนสาคญทตองมเวลาสาหรบการพกผอน นอนหลบอยางเพยงพอเมอ
เรมตนวนใหมจะไดมความสดชนในตอนเชา มเวลาประมาณ 8 ชวโมงสาหรบ
การเรยนรกบตนเอง โดยใชกจกรรมนนทนาการหรอเกม การผอนคลายเพอ
ชวยใหรางกายไดพกและฟนฟระหวางวน
วธการทสามคอ มการวางแผนการทางานในแตละวน รวมถงการ
วางแผนชวต บอยครงทบคลากรในสถานสงเคราะหทมหนาทในการดแล
กลมเปาหมาย มกไมมเวลาเพยงพอสาหรบการออกแบบและวางแผนการ
ทางานของตนในแตละวน ไมวาจะเปนกรณของการชวยเหลอ เยยวยา การสง
ตอ Case หรอการสอน บางครงมสถานการณทตองแกไขปญหาโดยเฉพาะท
ไมสามารถควบคมสถานการณไดกตองกระทาในแตละชวงเวลานน แตใน
บางครงถารจกวาง
วธการทสคอ การรจกปลอยวาง คอ การเรยนรทลงมอปฏบตดวย
การรจก “ให” และในบางเวลาไมตองมความรสกคาดหวงตอการทางาน
เพอใหกลมเปาหมายจนเกนควร
กลาวโดยสรป แนวทางการสรางสมดลชวตและการทางานของ
บคลากรในสถานสงเคราะหเปนสวนหนงของหลกการของความรทสามารถ
นามาประยกตใชในชวตและการทางานของตน ตงแตเรมแรกของวนในการ
ทางานดวยความรสกผอนคลาย และหาจงหวะเวลาความเหมาะสมเพอการ
ยดหยน หมนชนชมตนเองดวยการให ลดความคาดหวงของตนในการเรยนรท
21
จะใหกลมเปาหมาย/ผอน รวมถงการรจกปลอยวางจตใจใหผอนคลายจาก
ภารกจงานทลนมอจนไมสามารถทาเสรจไดหลายๆ อยางในเวลาเดยวกน
ดงนนหากเรมตนตงแตการคอยๆ ปรบวธคด ความเขาใจใหมในการวางแผน
จดสรรเวลา ปรบความพอดในการทางานแลว กอาจชวยใหความสมดลนนอย
ในวถแหงการฝกปฏบต (ลงมอทา) ไดมากยงขน
แผนภาพ : แสดงการสรางสมดลชวตในการงาน
สรางสมดลชวตและการงาน
(กาย จต ปญญา)
เดนทางสาย
กลาง
รจกการปลอยวาง
มการวางแผน
ในแตละวน
จดสรรเวลา
แหงความ
สมดล
22
บทท 4
การเรยนรเพอการเปลยนแปลง
(Transformative Learning)
การเรยนรเพอการเปลยนแปลง แลดเหมอนวาเปนคาใหญๆ ทอาจจะ
ครอบคลมจกรวาล มคาถามนาสนใจอยทวา ระดบไหนถงเปนตวชวดของการ
เปลยนแปลง แตสาหรบความคาดหวงในโครงการฯ คอ การทบคลากรใน
สถานสงเคราะห/ครนกจดการเรยนรไดเขามาลองฝกทดลอง ปฏบต ลงมอทา
ตามททางโครงการฯ ไดใหคณคากบ “การรจกและเขาถงศกยภาพของตนเอง
จนกอเกดปญญา ความรก และความสข”
การเรยนรเพอการเปลยนแปลง ประกอบดวยเนอหา 4 ดาน
• กระบวนการเรยนรแบบประสบการณตรง
• กระบวนการเรยนรกบการทางานและบรบทพนท
• การเปลยนแปลงคณภาพดานในของชวต
• พลงรวมและสมพนธภาพในการเรยนร
23
4.1 กระบวนการเรยนรแบบประสบการณตรง
เปนการนาพาตนมาเรยนรการมสวนรวม ความเปนมตรไมตรแบบไม
มประมาณ (คอหมายถงวาความไมมเงอนไขในความเปนเพอน มความรกเปน
เครองหลอเลยง) มการเรยนรเพอการใครครวญ ดวยสมอง (ความคด) หวใจ
และรางกาย (ลงมอปฏบต) อยางสอดคลองกน
หวใจสาคญคอ นกจดกระบวนการเรยนรควรมความสามารถในการ
จดกระบวนการและออกแบบกระบวนการเรยนรใหมความชานาญ ทงในสวน
แนวคด วธการสรางและออกแบบกระบวนการเรยนร รปแบบการจดกจกรรม
แบบมสวนรวมและการนาไปประยกตใชอยางเชอมโยงกบบรบทชมชนหรอ
พนทของตนเอง
ขนตอนของการฝกเปนนกจดกระบวนการเรยนร
วางเปาหมาย และวธการวางแผนการสอน
ประเมนบทบาทและหนาทของการเปนผนากระบวนการ
เรยนร
ฝกใชเครองมอเบองตนและทกษะตางๆ เชน ทกษะการตง
คาถาม การรบฟง แบบจบประเดน เปนตน
ฝกการนาภาวนา และการกลบมาสการใครครวญภายใน
ฝกการอาน(วเคราะห) กลมผเขารวม
ฝกจดกจกรรมทาทายกลม
ฝกการนากระบวนการเรยนรแบบเดยวและฝกเปนค โดย
วงจรการเรยนรแบบประสบการณตรง
24
เนอหาและขนตอนการฝกกระบวนการเรยนรนชวยใหเกด
เขาใจถงหลกการเรยนรแบบมสวนรวม
สงผลเกดความมนใจในตนเอง
เรยนรเพอใหเกดความออนนอมถอมตน
รวมความวา กระบวนการเรยนรแบบประสบการณตรง เปน
กระบวนการสาคญในการเรยนรแบบลงลก ในการออกแบบเวทการเรยนรให
ผเขารวมไดทากจกรรมรวมกน แลวนาประสบการณทไดรบมาถอดบทเรยน
ผานการใครครวญ สะทอนการเรยนร ทวนคนความรสก ทบทวนเปาหมาย
เพอดงความร แงมมจากประสบการณตางๆ ของแตละคนออกมาสงเคราะห
และบรณาการเปนความรใหม อนเกดจากการผสมผสานประสบการณใหม
และความรในตน
วงจร 4 ขนตอนของกระบวนการเรยนรแบบประสบการณตรง
ขนทหนง : การผานประสบการณ เปนการออกแบบกระบวนการ
หรอสรางกจกรรม เพอใหผเขารวมเรยนร “เกดประสบการณตรงรวมกน” ทง
ในทางกายภาพ ความรสก ความนกคด สมพนธภาพ เปนตน เพอใชเปนชด
ประสบการณนาไปสการเรยนรรวมกนในเชงเนอหาหรอวตถประสงคทตงไว
ขนทสอง : ทบทวนประสบการณ เปนการใหผเขารวมหรอกลมได
กลบไปยอมมองหรอใครครวญถงประสบการณหรอปรากฏการณทเกดขนใน
ตนเองและกลม เพอ “ตระหนกถงสงทเกดขน” และ “สะทอนเปนแงมมความ
เขาใจ” โดยผนากระบวนการใชเครองมอเชน การตงคาถาม การอยกลบ
25
ตนเอง เปนตน และใหมการแบงปน รบร และแลกเปลยนระหวางกนอยางเปด
ใจรบฟง
ขนทสาม : สรปหลกการสาคญ เปนการ “สกดความร” จากแงมม
ความเขาใจในประสบการณและปรากฏการณทเกดขนรวมกน หรออาจ
เรยกวา “ปญญากลม” โดยใหกลมรวมกนสรปเปนหลกการหรอความร
จากบรบททเหนและเขาใจรวมกน เชน เวลา สถานท ความคดความเชอของ
คนในกลม เปนตน
ขนทส : ประยกตใชในงานและชวต เปนการนาความรหรอหลกการ
ทได กลบไปสการประยกตใชจรงหรอการปฏบตทสรางผลตอการเปลยนแปลง
โดยผนากระบวนการใชกระบวนการใหผเขารวมหรอกลมไดเปนผออกแบบ
หรอวางแผนดวยตนเอง
แผนภาพ : วงจร/ขนตอน กระบวนการเรยนรแบบประสบการณตรง
ผานประสบการณรวม
ทบทวนประสบการณ
สรปหลกการ
ประยกตใช
26
หลกการ 10 ขอ กระบวนการเรยนรแบบประสบการณตรง
1) คนเรยนรไดมากทสด เมอบรรยากาศผอนคลาย
2) ความตองการของการเรยนรมอยแลว ในธรรมชาตของคน
3) ทกษะการเรยนรตองเรยบงาย ไมซบซอน มงเนนการฝกปฏบต ลง
ทาใหมาก
4) ผเรยนตองมสวนรวมในการกาหนดทศทางการเรยนรดวยตวเอง
5) เนนใหผเรยนมสวนรวมกบกระบวนการเรยนรทจดขน
6) เขาใจวาผเรยนม ความร ประสบการณอยในตวอยแลว ทาใหเกด
การหนนเสรมความรระหวางกน
7) เชอมนวา คนเราชอบเรยนรระหวางกน
8) ตองมความเชอมนวาการเรยนรเปนกระบวนการทตอเนองตลอด
ชวต
9) ตองจดกจกรรมทหลากหลายเหมาะกบสภาพของผเรยน
10) ความรความเขาใจและสตปญญาเปนสงทผเรยนตองทาใหเกดขน
เองผอนทาไดแคชวยเหลอเทานน
กลาวโดยสรป กระบวนการเรยนรเชนนอยบนพนฐานความเชอทวา
เราทกคนลวนเปนผนาชวตตวเอง และมประสบการณและปญญาอยมากมาย
กระบวนการทเกดขนจงเปนการเชอมรอยตอยอดความรตามบรบทจรงของแต
27
ละคน ความรใหมทเกดขนนนถอวาเปน “ปญญารวม” ทผานการลงมอปฏบต
อยางเขาใจในบรบท การแลกเปลยนเรยนร สามารถทาใหเขาถงความรสกนก
คดทงภายในตนเองและภายในกลม หลอหลอมมาเปนความรรวมของกลม
ซงมพลงมากกวาการนาเอาองคความรตางๆจากภายนอกมาองอาศยกน
4.2 กระบวนการเรยนรกบการทางานและบรบทพนท
การจดกระบวนการเรยนรตองมความร ความเขาใจในบรบทของพนท
ชมชนนนๆ ดวย แมวาสวนหนงของการเรยนรเปนการเสรมสรางพลงใหเกด
การจดประกายความฝน แรงบนดาลใจตอการทาประโยชนใหกบผคน
บนความสมพนธทเกดขน และพนทการเรยนรรวมกนและบนพนฐานของ
ความเชอมโยงเครอขาย
เนอหานเรยนรอะไรบาง ?
เขาใจในประเพณวฒนธรรม ภมปญญา และความคดความเชอ
เขาใจในมมมองกระบวนทศนใหมในการเปลยนแปลง
ฝกฝน ลงมอปฏบตการเรยนรดวยการมพนธสญญาใจกบตวเอง
เพมขดความสามารถดวยพลง “ปณธาน” แหงชมชนในพนท จน
กอเกดการรวมกลมและรวมมอระหวางกน
ผลลพธทจะเกดขนภายหลงการเรยนร
28
เกดพลงในการเรยนรรวมกนและเปนเครองมอสาหรบเกอกลการ
เรยนรระหวางกนใหมศกยภาพขบเคลอนสงคม ชมชน มากยงขน
4.3 การเปลยนแปลงคณภาพดานในชวต
“การเปลยนแปลงคณภาพดานในของชวตคอ
การขบเคลอนโลกภายในดวยการสารวจใครครวญ
และกลาหาญทจะกลบมาทางานภายในอยางลกซง
ดวยการรบร รบฟง รจกตนเอง
และใหคณสมบตของจรยธรรม
ไมวาจะเปน ความซอสตย ความรก ความกตญกตเวท
การมปญญาในการมองหาแนวทางการแกไขปญหาอยางเหมาะสม
เขามาเปนเครองมอเพอหลอหลอมวธคด ประสบการณ และความเขาใจใน
ชวตทางเศรษฐกจ สงคมตอการดาเนนชวตไดอยางมภมคมกน”
การเรยนรเพอกลบเขามาเรยนรโลกภายในของนกจดการเรยนรเพอ
การเปลยนแปลงคอ การเรยนรเพอใหเขาถงสภาวะแหงความอดมสมบรณ
ดงทกลาวนยามไปแลวขางตนวาความอดมคอ การบรหารฝกฝนทางกาย
(พฤตกรรม) ทางจต (อารมณ/ความรสก การฝกจนตนาการ) สงคม (การอย
รวมกบผอน) และปญญา (การเหนอยางเขาใจ รแจงทางการแกไขปญหา ม
การบมวธการเจรญสตและสมาธภาวนา)
หวใจสาคญของการเรยนรในเนอหานคอ “การตน” อนมนยยะ
หมายถง การมองเหนอยางลมลก และเชอมกระบวนการเรยนรดวยการเขาหา
29
กน ตงแตรปแบบของการสนทนาแบบลมลก การชวนคย การผาน
ประสบการณของการเรยนรและการสรปบทเรยนของการเรยนรรวมกน
เนอหาน เรยนรอะไรบาง?
การคนหา “ภารกจของชวต” ผานกจกรรม “นเวศภาวนา”
ฝกทกษะการฟงดวย “พลงแหงความกรณา”
สรปสาระสาคญของเนอหาการเรยนร (แบบยอ) กอนจดกจกรรมการเรยนร
ภารกจ ชวต นเวศภาวนา
วตถประสงค
เพอใหกลมเปาหมายไดเรยนร
ถงพลงในตนเองเชอมกบพลง
ธรรมชาตทมอย เพอเกดการ
แปรเปลยนภายใน ผานการ
คนหาคาตอบจากธรรมชาต
หลกการสาคญ
มงเชอมโยงกบธรรมชาต
ค นห า เป า หม า ย ด ว ย ก า ร ใ ช
(Vision Quest)
เชอวา มนษย เรามกมสญญาณ
เรยกจากธรรมชาต คอ เสยง ท
รบกวนหรอสงทยงไมไดรบการดแล
หรอหาทางออกได
เรมการแสวงหา
เผชญหนาทาทายกบความไมรใน
ตน (เรยนร ส ง เกต ธรรมชาต
รอบตวทเกดขน)
เกดการหลอมรวม ระหวางความ
เขาใจในตนเอง และพลงทไดรบ
จากการเรยนรจากธรรมชาต
30
การฟงดวย “พลงแหงความกรณา”
วตถประสงค
เพอสรางพลงแหงการรบฟงมา
ส ค ณ ภ า พ ข อ ง ก า ร เ ร ย น ร
ระหวางกน
ฝกการรบร เสยงภายในของ
ตนเองและฝกการรบฟงเสยง
ภายในของผอน เมอตองเผชญ
กบความทกขทเกดขนและกาว
ขามเพอการหลอมรวมความ
เขาใจระหวางกน
เ พอปลดปลอยพลงทตกคาง
ภายในใจ และเกดการเชอม
ประสานพลงกลม ในพนทการ
เรยนรรวมกนอยางสรางสรรค
หลกการสาคญ
การสอสารดวยใจ
ร บ ร ค ว ามมห ศจร รย แห งก า ร
สอสารผานดวงตาและดวงใจ
ฟงเรองเลาความทกขของเพอนให
เปนรปแบบของการใช “แผนท”
แลวแผนทนนจะถกเรยกวา “แผน
ทคนทกข” จนทาใหพลงทรบฟง
เปนประตเปดการใครครวญในตน
เยยวยาระหวางกน ไมนานนก
ความกรณาในใจบนสายแหงการ
ฟงกจะเกดขน
ไดรบความไววางใจและประสาน
หวใจระหวางกน
เผยใหคณภาพของการรบรมาส
การพฒนาคณภาพชวต ผาน
มมมองหรอจดรวมกน ในพนทการ
เรยนร
สงสาคญคอ “การรบฟงตวเอง”
31
4.4 พลงรวมและสมพนธภาพในการเรยนร
สมพนธภาพอนด ความไววางใจและการเปดพนทการเรยนรมาสพนท
ปลอดภยนน มสวนสาคญตอคณภาพการเรยนรของกลมททาใหเกดการเปดใจ
การเชอมโยงและขยายสมพนธภาพของการเรยนร
เนอหานเรยนรอะไรบาง ?
ฝกฝนการสราง “พลงเปนหนงเดยวกน
ฝกการสรรสราง “พนทการเรยนรรวม”
“พลงเปนหนงเดยวกน”
วตถประสงค
เพอสรางบรรยากาศของการ
เรยนร ให มความร สกมส วน
รวมกบการเรยนรและเชอม
รอยพลงแหงความรก ความ
ไววางใจระหวางกน
หลกการสาคญ
มงเนนการใหพลงกลมเปนหน ง
เดยวกน
เชอมรอยพลงแหงความรก ความ
เปนเพอน การรวมกจกรรมดวย
บรรยากาศแหงความผอนคลาย
การฟงเสยงกนและกน จนเกด
ความร และประสบการณ ใหม
มมมองใหมรวมกน
เราสามารถเรยนรไดจาก “ความ
ตาง” ความตางในทน คอ ความ
แตกตางในหลายๆ ดานของเรากบ
เ พอน แต เปน ไปด วยการแลก
เปลยนความเขาใจระหวางกน
32
“พนทการเรยนรรวมกน”
วตถประสงค
เพอสรางบรรยากาศความเปน
กนเองและความสมพนธ ใน
แนวราบ เพอใหผคนและกลม
สามารถเขาถงกนและกน ชวย
สานสมพนธในพนทการเรยนร
รวมไดอยางด
หลกการสาคญ
เกดความรสกเปนมตรภาพระหวาง
กน
สรางชมชนแหงการเรยนร
มพนทในการแสดงความเปนตวเอง
ศกยภาพของการเรยนรรวมกน
อาจใช ล า ดบ ขนของการสร า ง
สมพนธภาพคอ เรมความรสกดวย
ความปลอดภย ขนสองคอ ความ
ไววางใจ ขนสามคอ ความผกพน
ใกลชด และขนทสคอ การคนหา
แรงบนดาลใจ เพอไปสการบรรล
เปาหมายทตองการอยางแทจรง
กลาวโดยสรป การเรยนรเพอสรางการเปลยนแปลง เปนการมงเนน
คณภาพการแปรเปลยนจากดานใน ดวยการกลบเขามาใครครวญและรบฟง
เสยงความตองการของตนอยางถองแท และสะทอนสวธคด และการเลอก
คณคาของความหมายตอการทางาน และการจดกระบวนการเรยนรใหกบเดก
และเยาวชนเพอพฒนาคณภาพชวต กบการเตบโตสทกษะชวตทเกดจต
พฤตกรรมทนาพามาสการพงพาตนเองไดในสงคม
33
บทท 5
ภาวนาสการฝกฝนและบมเพาะชวต
ความหมายของการฝกฝนและบมเพาะเพอการเปลยนผานน เปนสวน
ทเตมเตมพลงชวตและใหความหมายทางจตวญญาณกบการเสรมสรางพนท
การเรยนร...สชวตอนอดม เพราะการงานของบคลากรในดานสงคมสงเคราะห
ดานทสาคญ คอ การเปนกลยาณมตรเพอการเตบโตจากดานในของชวต เชนน
เองจงเปนเรองงดงามของการเรยนรเพอเชอมโยงกบเนอแทของการพฒนา
ศกยภาพภายในสภายนอกของมนษย
ความสาคญของการภาวนาคอ การสามารถอยกบปจจบนในทกสงท
เราทา นบวาเปนสงทบมเพาะบนเสนทางแหงการเปลยนผาน ดวยการ
ตระหนกร เรยนรถงคณคาความเปนมนษย บนพนฐานของความด ความงาม
และความจรงของโลก ดวยการเผชญหนาและคดหาแนวทางวธในการแกไข
ปญหานนๆ
เนอหาของการเรยนรและฝกบมเพาะในบทเรยนนคออะไรบาง?
การรจกและเขาใจตนเอง ผอน
บมเพาะความรกและความกรณาตอสรรพสง
สรางวถแหงการฝกฝนตน
เรยนรหลกความเปนธรรมชาตและสรรพสง
34
5.1 การรจกและเขาใจตนเอง
การรจกตน ในภาษาองกฤษใชคาวา Self- awareness หมายถง การ
เขาใจความรสก จดมงหมายของชวตตนทงระยะสนและระยะยาว การรจกถง
จดเดน จดดอยของตนเองอยางไมเขาขางตนเอง ซงในทางพทธศาสนาการรจก
ตนนนคอ อตตญตา
การรจกและเขาใจตนเอง ผอน
วตถประสงค
เ พอใหผ เ ข า ร วม เ กดการกลบมา
สารวจตน รจกและเขาใจตนเองกอน
การเขาใจผอน
เมอรจกแลวสงตอมาคอการเรยนร
เพอการฝกฝนใหรเทาทนตวเอง ดวย
การม ตวร และสต ตอการแสดง
พฤตกรรมและการจดการกบภาวะ
อารมณทเหมาะสมกบการทางานและ
การอยรวมกบผ อน จนสรางความ
เชอมนในตนเองกบความหมายของ
การมชวตอยเพอกระทาสงใด
หลกการสาคญ
ร จ กจ ด เด น จ ดด อยของ
ตนเองโดยไมเขาขางตวเอง
การรจกตน พจารณาการ
เขาใจในตนเอง
การประพฤตความเปนอยท
เหมาะสม
การปฏบ ต หน า ท ท ได ร บ
มอบหมายอยางตงใจ
บาง เวล าฝ กกา รยอมร บ
สภาพความเปนจรงทเกดขน
หวใจสาคญคอ การรตวกบ
สต
จดการกบภาวะอารมณของ
ตวเอง
เชอมนวา ชวตของตนเองม
คาและมความหมาย
35
5.2 บมเพาะความรกและความกรณาตอสรรพสง
ความสาคญของการบมเพาะความรก ความกรณาตอสรรพสงเปน
หวขอในการจดการความรทมงหวงใหผเขารวมกจกรรมไดมประสบการณใน
การรบร เขาถงความกรณาในตวเอง ผานการรบรและแปรเปลยนเรองราวของ
ความทกขภายในใจใหเปนเสมอนพลงในชวตและปญญาความเขาใจ
บมเพาะความรกและความกรณาตอสรรพสง
วตถประสงค
เ พอให ผ เข า ร วมได สมผส ถงพล ง
ภายในและคณคาในตนเองดวยความ
รกและความเขาใจผอนผานการฟง
อยางลกซง
เพอใหผเขารวมไดตระหนกรในตนเอง
และแปรเปลยนคณภาพความรกจาก
ภายในใหเปนความกรณาตอเพอน
มนษยมากขน
หลกการสาคญ
สรางเ งอนไขหรอกจกรรม
ผานการฟงความทกขของ
ผ อนเ พอเขาใจความทกข
ภายในใจของตวเอง
ใชการฟงเปนเครองมอใน
การฝกการรบรเสยงภายใน
ใจของตน
ปลดปลอยภาวะอารมณท
ตกคางในจตของผถายทอด
แลวสรางพลงในการเยยวยา
ระหวางกน
36
5.3 การสรางวถแหงการฝกฝนตน
การฝกฝนตนเองในทางพทธศาสนาใช คาวา บารม เรยกว า
Perfection หมายถง การทาใหสมบรณ การสงสมบารม จรงๆ แลวคอการ
ฝกฝนตนเองใหเปนมนษยทสมบรณทสดเทาทจะเปนไปได คอเปนมนษยทแท
เพราะถาถงตรงนนได คณจะทาอะไรไดมากกวาทคณคด และการฝกฝน
ทงหลายในทางพทธศาสนาอาศยการมวนย ฝกจนกระทงเขาไปอยในเนอในตว
จนมนชน จนมนดนสดได พลกแพลงได
สรางวถแหงการฝกฝนตน
วตถประสงค
เพอใหผเขารวมไดมเสนทางแหงการ
ฝกฝนตน รบร ถงแนวทาง รปแบบ
ของการฝกตนแบบเรยบงาย ผานการ
ฝก ศล สมาธ ( ในหลายรปแบบ)
ปญญา (ดวยการเจรญสตกบกจกรรม
การเรยนร จนมแนวทางมาใชในการ
ดาเนนชวตประจาวน)
หลกการสาคญ
การทาใหสมบรณ หรอการ
สงสม เปนการกระทาอยาง
ตอเนองในชวตประจาวน
แ บ บ เ ร ย บ ง า ย แ ล ะ ไ ม
ซ บ ซ อ น ถ า ใ น ท า ง
พระพทธศาสนาจะเรยกวา
“การมวนยชวต”
อาศยความทาทายในการ
เปลยนแปลงนสย และการ
รบรแบบเดมๆ ของตนเอง
เพอการไดมาซงมมมองใหม
ในการสรางความเขาใจใหม
เนนการใหกาลงใจในตวเรา
37
สรางวถแหงการฝกฝนตน
แล วลองฝกกระ ทาอย า ง
ตอเนองจนเกดผล
ใช เปนวธการในการดแล
ตวเองและใสใจสงรอบขาง
5.4 หลกแหงความเปนธรรมชาตและสรรพสง
การเขาถงธรรมชาตชวยใหเกดการตระหนกรในตนเองอยางลกซง
และเปดประตสโลกแหงความเขาใจตามสงทเปนจรงในสรรพสง ดวยการหมาย
มงใหเกดความตระหนกรในตนเอง การมความรสกตวในปจจบนเพอใหปญญา
จากธรรมชาตเขามาดแล
เรยนรหลกความเปนธรรมชาตและสรรพสง
วตถประสงค หลกการสาคญ
ฝกฝนเพอใหเขาถงความงาม
ของธรรมชาตทงธรรมชาต
ของระบบนเวศ ปาไม แมนา
ภเขา กอนเมฆ ทองฟา เปน
ตน ขณะเดยวกนกฝกฝนให
เขาถงธรรมชาตภายในจต
ของตวเอง ทงเชงอารมณ
ความรสก ความตองการ
และเปาหมายตางๆ ในชวต
38
เรยนรหลกความเปนธรรมชาตและสรรพสง
ใหทงสองสวนนน ประสาน
ซงกนและกน
ฝ ก ก า ร ส ะ ท อ น ก ล บ
“ ค ว า ม ร ส ก ท เ ก ด ข น ”
ภายในใจ
กลบมาเรยนรถง ความเบก
บาน
บทของการภาวนาเพอการฝกปฏบต (เบองตน)
ขนท 1) ฝกรบร “ลมหายใจ - เขาออก” จดจออยกบลมหายใจ หยด
การฟงซาน โดยวธการนจะทาใหผฝกคอยๆ เปนหนงเดยวกบลมหายใจ
ขนท 2) ฝกลมหายใจให ลก และชา ขนนผนาฝกตองกระทาโดย
ธรรมชาต ใหการหายใจมความสมาเสมอ มจงหวะ และมคณภาพมากขน
หลงจากนนไมนาน ผฝกจะรบรไดถงความสงบผานลมหายใจ และความเบก
บานในกาย ในจต
ขนท 3) ฝกการผอนคลาย ดวยการตระหนกถงความผอนคลายใน
กายทงหมด นอมนาจตกลบสรางกาย เมอจตคนเคยกบกายกผอนคลาย
กลามเนอชวงไหล แขน และรางกายทงหมด
39
ขนท 4) ยมใหกบกาย ใหความตงเครยดเบาบางลง หยดพกรางกาย
ดวยความปลอดโปรง
ขนท 5) ตระหนกถงการมสต รบรถงความเบกบาน ความสขของการ
มชวตอย และความหมายของชวต
ขนท 6) กลบส “ปจจบน” คอการนอมนาความคด และความรสกท
เกดขน ไมวาจะเปนความไมสมหวง ความคาดหวง ความไมสบายใจ กลบสกบ
เวลาแหงปจจบน รบรวาสงทตองทาอยตรงหนาของเราคออะไร เพอทาสงนน
ไมวาจะเปนการงานหรอการดแลเดกและเยาวชนฯ ใหด ณ ขณะนน
ขนท 7) การมทา “นง” ทมนคง การนงทมนคงคอ การผสานกาย
และจตตรงและสงางาม กระทาใหเกดความสบายและผอนคลาย
กลาวโดยสรป ทง 7 ขนตอนเปนสวนหนงของการมวถแหงการฝก
ภาวนาเพอการบมเพาะตน (เบองตน) สาหรบการเจรญสตทนามาประยกตใช
ในการทางาน ซงในรปแบบทมความหลากหลายแตกตางออกไป สามารถ
ประยกตใชกบการเดน การดมกาแฟ งานสอน งานออกแบบ/วางแผนการ
ทางานเพอชวยเหลอเดกและเยาวชนหรอแมแตใชในกจกรรมการจด
กระบวนการเรยนรใหกบครและนกจดการเรยนรในสถานสงเคราะหไดตาม
ความเหมาะสมของแตละพนท
40
บทท 6
แนวทางการจดกจกรรมการเรยนร
การจดกจกรรมการเรยนร เปนการนาองคความรมาสการรอยเรยง
เปนกระบวนการกจกรรมอยางเปนลาดบขนตอน ใหกลมเปาหมายทเขารวม
เรยนรสามารถเรยนรถงแนวคด แนวทาง การฝกฝนทกษะเครองมอ และเกด
การลงมอปฏบต จนสะสมเปนประสบการณในตนและรวมกนยกระดบวงจร
การเรยนร ท เสรมสรางเปนพลงการขบเคลอนในการทางานและการ
เปลยนแปลงในชวตของบคลากรในสถานสงเคราะห
6.1 การจดกจกรรมการเรยนร 3 ขนตอน
1) การศกษาดงาน “การพฒนาองคกรและทศทางงานสถานสงเคราะห”
เนนจดใหผนาองคกรหรอบคลากรฝายบรหาร เพอทาใหเกดวสยทศน
และทศทางการพฒนาคณภาพการดแลเดกและเยาวชนภายในสถาน
สงเคราะห ใชเวลาประมาณ 3 วน
2) การฝกอบรม “นกจดการเรยนรเพอการเปลยนแปลง”
เนนจดใหบคลากรหรอเจาหนาทททาหนาจดการเรยนรหรอดแล
ทางดานการเรยนร เ พอทาให เ กดความสามารถในการเปนนกสราง
กระบวนการเรยนรจากประสบการณตรง ทาใหเดกและเยาวชนทดแลอยม
41
ความสามารถในการพฒนาคณภาพของชวตตนเอง โดยเฉพาะทางดานจต
พฤตกรรมทสงผลตอการพงพาตนเองและการอยรวมกนในสงคม ใชเวลา
ประมาณ 3-5 วน
3) การฝกปฏบต “ออกแบบและจดกจกรรมใหเดกและเยาวชน”
ดาเนนการโดยบคลากรทเขารวมโครงการฯ เพอเปนการลงมอปฏบตในการ
สรางการเรยนรตอเดกและเยาวชนในสถานสงเคราะห ใชเวลาตามความ
เหมาะสมแตละพนท
แผนภาพ : การจดกจกรรมการเรยนร 3 ขนตอน
1.การศกษาดงาน
“การพฒนาองคกรและทศทางงานสถานสงเคราะห”
2. การฝกอบรม
“นกจดการเรยนรเพอการเปลยนแปลง”
3. การฝกปฏบต
“ออกแบบและจดกจกรรมใหเดกและเยาวชนในสถาน
สงเคราะห
42
6.2 การเชอมรอยองคความรกบกระบวนการกจกรรม
การเชอมรอยองคความรกบกระบวนการกจกรรม เปนขนตอนสาคญ
ของโครงการฯ เพอเปนการเรยงรอยเนอหาในการจดการความรใหเกดขน
แผนภาพ : การเชอมรอยองคความรกบกระบวนการกจกรรม
กจกรรม 3 ขนตอน
1. การศกษาดงาน
“การพฒนาองคกรและทศทางงานสถานสงเคราะห”
2. การฝกอบรม
“นกจดการเรยนรเพอการเปลยนแปลง”
3. การฝกปฏบต
“ออกแบบและจดกจกรรมฯในสถานสงเคราะห”
องคความร 3 ดาน
1. งานฯทมเปาหมายและความสข
2. การเรยนรเพอการเปลยนแปลง
2. การเรยนรเพอการเปลยนแปลง
3. ภาวนาสการฝกฝน/บมเพาะชวต
1. งานฯทมเปาหมายและความสข
2. การเรยนรเพอการเปลยนแปลง
3. ภาวนาสการฝกฝน/บมเพาะชวต
43
ตวอยางการเชอมรอยองคความรสกระบวนการกจกรรม :
“โครงการจดการพนทการเรยนร...สชวตอนอดมฯ”
ทางโครงการฯ ไดมการออกแบบหลกสตรการเสรมสราง “พนทการ
เรยนร...สชวตอนอดมฯ” สาหรบสถานสงเคราะหหรอสถานดแลเดกและ
เยาวชน ในเขตอาเภอสงขละบร ดงน
44
6.3 แนวทางการจดกจกรรม : การศกษาดงาน
“การพฒนาองคกรและทศทางงานสถานสงเคราะห” 3 วน
วนท รายการ
เตรยม
คณะ
17.00 น. เดนทางเขาทพก
18.00 น. รบประทานอาหารเยน และพกตามอธยาศย
วน
แรก
07.00 น. รบประทานอาหารเชา (ทพก)
08.30 น. ปฐมนเทศ ระดมความคาดหวง และ กลมสมพนธ
- เปาหมายและความสขของการทางาน
- งาน กลม และสมพนธภาพในการเรยนร
09.30 น. เดนทางสสถานทศกษาดงาน
10.30 น. ศกษาดงาน “แนวทางการทางานกบเดกดอยโอกาส
ทางสงคม”
- แนวทางและรปแบบการจดบรการทางสงคม
- การเชอมโยงกระบวนการเรยนรกบบรบทฯ
- การเปลยนแปลงคณภาพดานในของชวต
11.40 น. รบประทานอาหารกลางวน
13.00 น. ศกษาดงาน (ตอ)
16.00 น. เดนทางกลบทพก
18.00 น. รบประทานอาหารเยน และพกตามอธยาศย
วนท
สอง
07.00 น. รบประทานอาหารเชา (ทพก)
08.30 น. แบงปนการเรยนรจากการเดนทางศกษาดงาน
- การสารวจและวเคราะหความรในตน
09.00 น. เสวนาและแบงปนประสบการณ “แนวทางการทางาน
45
วนท รายการ
กบเดกดอยโอกาสทางสงคม”
- เปาหมายและความสขของการทางาน
- แนวทางและรปแบบการจดบรการทางสงคม
11.40 น. รบประทานอาหารกลางวน
12.00 น. เดนทางสสถานทศกษาดงาน
13.00 น. ศกษาดงาน “การศกษาเพอสรางการเปลยนแปลงใน
ชวต”
- การออกแบบกระบวนการเรยนรฯ
- การเชอมโยงกระบวนการเรยนรกบบรบทฯ
- การเปลยนแปลงคณภาพดานในของชวต
16.00 น. เดนทางกลบ
18.00 น. รบประทานอาหารเยน
วนท
สาม
07.00 น. รบประทานอาหารเชา (ทพก)
08.30 น. แบงปนการเรยนรจากการเดนทางศกษาดงาน
- การสารวจและวเคราะหความรในตน
09.30 น. สานเสวนา “สรปแนวทางและรปแบบงานสงคม
สงเคราะหและสวสดการสงคมในการพฒนาคณภาพ
ชวตเดกและเยาวชนในสถานสงเคราะห”
- แนวทางและรปแบบการจดบรการทางสงคม
- การเชอมโยงกระบวนการเรยนรกบบรบทฯ
- การเปลยนแปลงคณภาพดานในของชวต
11.00 น. ถอดบทเรยนความรและประสบการณ สการใช
ประโยชนในการพฒนาการทางาน
46
วนท รายการ
- เปาหมายและความสขของการทางาน
- แนวทางและรปแบบการจดบรการทางสงคม
- การสารวจและวเคราะหความรในตน
- สมดลของชวตในการทางาน
12.0 น. รบประทานอาหารกลางวน (ทพก)
13.00 น. แยกยายเดนทางกลบ
หมายเหต
1. ขอความ –ตวหนาเอยง คอเนอหาองคความรทรอยเรยงในกจกรรม
การเรยนรแตละชวงของการจดงาน
2. รายละเอยดการเลอกเชญวทยากรในแตละหวขอสามารถกาหนดและ
ปรบไดตามความเหมาะสม
6.4 เอกสารประกอบการศกษาดงาน : แนวคดสวสดการสงคม
“คณภาพชวต ปฏทนแหงความหวง จากครรภมารดาถงเชงตะกอน”
โดย ศ.ดร.ปวย องภากรณ
เมอผมอยในครรภมารดา ผมตองการใหแมรบประทานอาหาร ทเปน
คณประโยชน และไดรบ ความเอาใจใส และบรการอนด ในเรองสขภาพของ
แมและเดก
ผมไมตองการมพนองมาก อยางทพอแมผมมอย และแมจะตองไมม
ลกถนก
47
พอกบแมแตงงานกนถกกฎหมาย หรอธรรมเนยมประเพณหรอไม ไม
สาคญ แตสาคญทพอกบแม ตองอยดวยกน อยางสงบสข ทาความอบอนใหผม
และพนอง
ในระหวาง 2-3 ขวบแรก ซงรางกายและสมองผมกาลงเตบโต ใน
ระยะทสาคญ ผมตองการใหแมผม กบตวผม ไดรบประทานอาหารทเปน
คณประโยชน
ผมตองการไปโรงเรยน พสาว หรอนองสาวผมกตองการไปโรงเรยน
จะไดมความรหากนได และจะไดรคณธรรม แหงชวต
ถาผมมสตปญญาเรยนชนสงๆขนไป กใหมโอกาสเรยนได ไมวาพอแม
จะรวยหรอจน จะอยในเมอง หรอชนบท แรนแคน
เมออกจากโรงเรยนแลว ผมตองการงานอาชพทมความหมาย ทาให
ไดรบความพอใจวา ผมไดทางานเปน ประโยชนแกสงคม
บานเมองทผมอาศยอย จะตองมขอมแป ไมมการขมข กดขหรอ
ประทษรายกน
ประเทศของผมควรจะมความสมพนธ อนชอบธรรม และเปน
ประโยชนกบโลกภายนอก ผมจะไดมโอกาสเรยนร ถงความคด และวชาของ
มนษยทงโลก และประเทศของผม จะไดมโอกาสรบเงนทนจากตางประเทศ มา
ใช ประโยชน
ผมตองการใหชาตของผม ไดขายผลผลตแกตางประเทศ ดวยราคาอน
เปนธรรม
48
ในฐานะทผมเปนชาวนาชาวไร ผมกอยากมทดนของผมพอสมควร
สาหรบทามาหากน มชองทางไดกเงนมา ขยายงาน มโอกาสรวธทากนแบบ
ใหมๆ มตลาดด และขายสนคาไดราคายตธรรม
ในฐานะทผมเปนกรรมกร ผมกควรจะมหนสวน หรอมสวนในโรงงาน
หรอบรษทหางรานทผมทางานอย
ในฐานะทผมเปนมนษย ผมกตองการอานหนงสอพมพ และหนงสอ
อนๆทไมแพงนก จะฟงวทยดโทรทศนกได โดยไมตองทนรบกวนจากโฆษณา
มากนก
ผมตองการสขภาพอนามยอนด และรฐบาลจะตองใหบรการปองกน
โรคแกผมอยางฟร กบบรการการแพทย รกษาพยาบาลอยางถกอยางด
เจบปวยเมอใด หาหมอหาพยาบาลไดสะดวก
ผมจาเปนตองมเวลาวาง สาหรบเพลดเพลนกบครอบครว ม
สวนสาธารณะทเขยวชอม สามารถมบทบาทและ ชมศลปวรรณคด นาฏศลป
ดนตร วฒนธรรมตางๆ เทยวงานวด งานลอยกระทง งานนกขตฤกษ งานกศล
อะไรได พอสมควร
ผมตองการอากาศบรสทธสาหรบหายใจ นาบรสทธสาหรบดม
เรองอะไรทผมทาเองไมได หรอไดแตไมด ผมกจะขอความรวมมอกบ
เพอนฝง ในรปสหกรณ หรอสโมสร หรอสหภาพ จะไดชวยซงกนและกน
เรองทผมเรยกรองขางตนน ผมไมเรยกรองเปลา ผมยนดเสยภาษ
อากร ใหสวนรวมตามอตภาพ
49
ผมตองการโอกาสทมสวนรวมในสงคมรอบตวผม ตองการมสวนใน
การวนจฉยโชคชะตาทางการเมอง เศรษฐกจและสงคมของชาต
เมยผมตองการโอกาสตางๆเชนเดยวกบผม และเราสองคนควรจะ
ไดรบความร และวธวางแผนครอบครว
เมอแกผมและเมยกควรไดประโยชนตอบแทนจากการประกนสงคม
ซงผมไดจายบารงตลอดมา
เมอจะตาย กขออยาใหตายแบบโงๆ อยางบาๆ คอตายในสงครามท
คนอนกอใหเกดขน ตายในสงครามการเมอง ตายเพราะอบตเหตรถยนต ตาย
เพราะนา หรออากาศเปนพษ หรอ ตาย เพราะการเมองเปนพษ
เมอตายแลวยงมสมบตเหลออย เกบไวใหเมยผมพอใชในชวตของเธอ
ถาลกยงเลกอยกเกบไวเลยงใหโต แตลกทโตแลวไมให
นอกนนรฐบาลควรเกบไปหมด จะไดใชเปนประโยชนในการบารงชวต
ของคนอนๆบาง
ตายแลวเผาผมเถด อยาฝง คนอนจะไดมทดนอาศยและทากน และ
อยาทาพธรตองในงานศพใหวนวายไป
นแหละคอความหมายแหงชวต นแหละคอการพฒนาทควรใหเกดขน
เพอประโยชนของทกคน
50
6.5 แนวทางการจดกจกรรม : การฝกอบรม
“นกจดการเรยนรเพอการเปลยนแปลง” 5 วน
วนท รายการ
เตรยม
คณะ
17.00 น. เดนทางเขาทพก
18.00 น. รบประทานอาหารเยน และพกตามอธยาศย
วน
แรก
07.00 น. รบประทานอาหารเชา
08.30 น. ลงทะเบยนและแนะนากจกรรม
09.00 น. กจกรรมสรางความสมพนธเปดพนทการเรยนร
- งาน กลม และสมพนธภาพในการเรยนร
10.30 น. กจกรรมสรางการเรยนรแบบมสวนรวมและพลงกลม
- งาน กลม และสมพนธภาพในการเรยนร
- การรจกและเขาใจตนเอง
12.00 น. รบประทานอาหารกลางวน
13.00 น. ผอนพกตระหนกร
13.30 น. กจกรรมสมผสแหงรกและกรณา
- งาน กลม และสมพนธภาพในการเรยนร
- บมเพาะความรก ความกรณาตอสรรพสง
14.30 น. กจกรรมความเขาใจในบคลกภาพ
- การรจกและเขาใจตนเอง
- สมดลของชวตในการทางาน
- การสรางวถการฝกฝนตน
18.00 น. รบประทานอาหารเยน
51
วนท รายการ
วนท
สอง
07.00 น. รบประทานอาหารเชา
08.30 น. กจกรรมความไววางใจ
- งาน กลม และสมพนธภาพในการเรยนร
09.30 น. แนวคดการเรยนร
“วงจรการเรยนรแบบผานประสบการณตรง” และ
“แนวทางการศกษาเพอการเปลยนแปลง”
- การออกแบบกระบวนการเรยนรฯ
- การเชอมโยงกระบวนการเรยนรกบบรบทฯ
- การเปลยนแปลงคณภาพดานในของชวต
12.00 น. รบประทานอาหารกลางวน
13.00 น. ผอนพกตระหนกร
13.30 น. กจกรรมสรางความสมพนธเปดพนทการเรยนร
- งาน กลม และสมพนธภาพในการเรยนร
- การเชอมโยงกระบวนการเรยนรกบบรบทฯ
15.00 น. ฝกทกษะการเปนกระบวนกร
“การนาวงคยแบบระดมความคด”
- การออกแบบกระบวนการเรยนรฯ
- การเชอมโยงกระบวนการเรยนรกบบรบทฯ
18.00 น. รบประทานอาหารเยน
19.00 น. ฝกทกษะการรบฟง
- บมเพาะความรก ความกรณาตอสรรพสง
- การรจกและเขาใจตนเอง
- การเปลยนแปลงคณภาพดานในของชวต
52
วนท รายการ
วนท
สาม
07.00 น. รบประทานอาหารเชา
08.30 น. ถอดประสบการณการเรยนร
- การสารวจและวเคราะหความรในตน
09.30 น. กจกรรมคนหาปญญาจากธรรมชาต
- หลกแหงความเปนธรรมชาตและสรรพสง
- การรจกและเขาใจตนเอง
- การสรางวถการฝกฝนตน
- การเปลยนแปลงคณภาพดานในของชวต
12.00 น. รบประทานอาหารกลางวน
13.00 น. ผอนพกตระหนกร
13.30 น. ฝกทกษะ
“การนากระบวนการเรยนรแบบผานประสบการณตรง”
- การออกแบบกระบวนการเรยนรฯ
- การเชอมโยงกระบวนการเรยนรกบบรบทฯ
16.30 น. พก
18.00 น. รบประทานอาหารเยน
วนท
ส
07.00 น. รบประทานอาหารเชา
08.30 น. ถอดประสบการณการเรยนร
09.00 น. กจกรรมเชอมโยงความสมพนธ
- งาน กลม และสมพนธภาพในการเรยนร
- บมเพาะความรก ความกรณาตอสรรพสง
10.00 น. ฝกทกษะ
“การนากระบวนการเรยนรแบบผานประสบการณตรง”
53
วนท รายการ
- การออกแบบกระบวนการเรยนรฯ
- การเชอมโยงกระบวนการเรยนรกบบรบทฯ
12.00 น. รบประทานอาหารกลางวน
13.00 น. ผอนพกตระหนกร
13.30 น. ฝกทกษะ
“การนากระบวนการเรยนรแบบผานประสบการณตรง”
- การออกแบบกระบวนการเรยนรฯ
- การเชอมโยงกระบวนการเรยนรกบบรบทฯ
16.30 น. พก
18.00 น. รบประทานอาหารเยน
วนท
หา
07.00 น. รบประทานอาหารเชา
08.30 น. ถอดประสบการณ “ฝกนากระบวนการเรยนรฯ”
- การสารวจและวเคราะหความรในตน
09.00 น. ทบทวนกจกรรมตลอดการฝกอบรม
- การสารวจและวเคราะหความรในตน
09.30 น. ฝกทกษะ
“การออกแบบและการวางแผนการฝกอบรม”
- การออกแบบกระบวนการเรยนรฯ
- การเชอมโยงกระบวนการเรยนรกบบรบทฯ
11.00 น. ถอดบทเรยนและสงทไดเรยนรจากการฝกอบรม
- การสารวจและวเคราะหความรในตน
- การรจกและเขาใจตนเอง
- การสรางวถการฝกฝนตน
54
วนท รายการ
11.30 น. ปดการอบรม
12.00 น. รบประทานอาหารกลางวน
13.00 น. เดนทางกลบ
หมายเหต
1. ขอความ –ตวหนาเอยง คอเนอหาองคความรทรอยเรยงในกจกรรม
การเรยนรแตละชวงของการจดงาน
2. รายละเอยดกจกรรมแตละชวงสามารถประยกตใชรปแบบกจกรรม
หรอเกมสรางการเรยนรตางๆ ไดตามความเหมาะสมของผเขารวม
6.6 ประมวลตวอยาง : รปแบบการจดกจกรรมการฝกอบรม
“นกจดกระบวนการเรยนรเพอการเปลยนแปลง”
กจกรรมท 1 : งาน กลม สมพนธภาพในการเรยนร
กจกรรม “เกมแหกคก”
วตถประสงค
เพอสรางพลงกลม โดยเปนการสรางสมพนธภาพ
ละลายพฤตกรรม ทาใหเกดความคนเคยระหวางกน
เพอเปนการเปดใจหรอเปดพนทการเรยนรของ
ผเขารวมกจกรรมใหปลอดภยในการเผยตวเองยงขน
กตกา ใหผเขารวมทกคนลอดตาขายทออกแบบไว ดวย
วธการใดกได โดยมเงอนไขวา ตองไมโดนตาขาย
และตองผานเขามาทกคน
55
กจกรรม “เกมแหกคก”
วธการดาเนนงาน
กจกรรม
1. คนนากระบวนการไดใหกตการวมกน โดยในทน
สมมตวาผเขารวมกลายเปนเดกและเยาวชนทตดอย
ในคก แลวตองหาทางออกจากคกแหงนใหได
2. สามารถใชทกษะในการเรยนรไดทกอยาง
ปรกษาหารอกนเอง ไมมขนตอนการชแนะนาใดๆ
ตวอยางคาถามนา
สรปบทเรยน
ถามความรสกและประสบการณทไดรบ
เกดการเรยนรอยางไรบางในการเขาใจ
ตนเอง
เราเลอกตดสนใจอยางไรบาง ใน
สถานการณทตองมความรวมมอกบเพอน
ผอน
เราสงเกต เหนบทบาทของเพอนเราอยางไร
เมอตองเรยนร แหกคกไปดวยกน
อปกรณทใช เชอกฟาง กรรไกร และหาตาแหนงของการผกเชอก
ใหสงจากพนดน ประมาณ 2 เมตร
ประมวลภาพ รปตวอยางกจกรรม “เกมแหกคก”
56
กจกรรมท 2 : การฝกออกแบบการจดกระบวนการเรยนร (แบบเดยว)
กจกรรม “ฝกนากระบวนการ (เดยว)”
วตถประสงค
เพอใหผเขารวม ไดมโอกาสในการฝกออกแบบ/
วางแผน กจกรรมกระบวนการเรยนรแบบผาน
ประสบการณตรงดวยตวเอง วาจะเปนอยางไรบาง
เมอเขามาสวมบทบาทการเปนนกจดกระบวนการ
เรยนร
กตกา ผนากระบวนการใหโจทยผเขารวม แลวนาไป
ออกแบบ/วางแผน แลวหลงจากนนกมโอกาสได
ขนมาฝกในกลมใหญ
วธการดาเนนงาน
กจกรรม
ผนากระบวนการใหโจทยการคด-ออกแบบการจด
กระบวนการแบบผานประสบการณตรงคนละ
ประมาณ 15 นาท
โดยตองมการประยกตเกม การเรยนรเขามาใชกบ
กจกรรมการจดกระบวนการเรยนรของตน
ตวอยางคาถามนา
สรปบทเรยน
ถามความรสกทเกดขนเปนอยางไรบาง
อะไรทเปนความทาทายในตวเรากบการ
เรยนรการนากระบวนการ (แบบเดยว)
เราไดเรยนรอะไรบาง
มอะไรทเราคดวาจะตองปรบปรงและพฒนา
ตนเอง
57
กจกรรมท 3 : บมเพาะการฟงดวย “พลงแหงความกรณา”
กจกรรม “สมผสแหงรกและกรณา”
วตถประสงค
เพอใหกลมไดสรางสมพนธภาพ รบรถงพลงแหง
ความรกในตวเอง เรยนรการฟงรางกายและใจของ
เพอน และโอบกอดทอบอน เพอการขยายดวงใจให
กวางขน
ฝกการเผชญหนากบความทาทายกบสงทเกดขน
ตรงหนา
กตกา -
วธการดาเนนงาน
กจกรรม
1. เรมตนดวยการเชญเสยงระฆง
2. ภาวนาดวยการนงสมาธรวมกนประมาณ 10 นาท
3. สรางบรรยากาศการผอนคลายดวยความเงยบ
แลวหลงจากนนชแจงกจกรรม
4. จดแถวเรยง เพอใหทกคนไดเจอกน
5. สาธต วธการกอด มอ และการใชใจ สมผสใจ
ตวอยางคาถามนา
สรปบทเรยน
ถามความรสกทเกดขน
เราไดเรยนรอะไรบาง ประสบการณ ความ
ทาทายในตนเอง
เราสมผสกบเพอนของเราเปนอยางไรบาง ม
อะไรทอยากแบงปนเรองราว และเลา
ประสบการณในกลมตามความสมครใจ
58
ประมวลภาพกจกรรม “สมผสแหงรกและกรณา”
กจกรรมท 4 : รจกและเขาใจตนเอง
กจกรรม “การฟงอยางลกซง”
วตถประสงค
เพอใหเกดความรสกในการรบรการฟงระหวางกน
ดวยเปนการเยยวยา สานสมพนธและพากนเรยนร
ความทกขรวมกน
กตกา เรยนร วธการ/กระบวนการฟงดวยการไมถาม ไม
ตอบโต ใชเวลาใหเพอนเลาเรองประมาณ 10 นาท
วธการดาเนนงาน
กจกรรม
1. ผนากระบวนการ เชญระฆง (ภาวนารวมกน)
2. ม 2 คนจบคกน กาหนดใหคนหนงเปน A แลวอก
คนเปน B ให A เปนผเลาเรองกอน แลวสลบกน
3. สรปบทเรยน
ตวอยางคาถามนา
สรปบทเรยน
ถามประสบการณและความรสกทไดรบ
เราไดเรยนรอะไรผานเรองเลาของเพอน
เมอเราเปนผฟงแลว เราเรยนรอะไรบาง
ตองฟงอยางไรบาง
เราเปลยนแปลงอะไรในตวเองไดบาง
59
กจกรรมท 5 : สรางวถแหงการฝกฝนตน
กจกรรม “นเวศภาวนา”
วตถประสงค
เพอการฝกฝนการภาวนาใหผเขารวมไดกลบมารจก
ตนเอง และสมผสกบธรรมชาตอยางแทจรงอกครง
กตกา ผเขารวมเรยนร หลกการและแนวคด เกยวกบการ
เชอมสมพนธกบธรรมชาต ระบบนเวศรอบๆ ตว
และการคนหาคาตอบจากธรรมชาต ผานการตง
คาถามในสงทตนมขอสงสย หรอไมกใชเวลาอยกบ
ธรรมชาต
วธการดาเนนงาน
กจกรรม
1. เกมประสานสมพนธ
2. ผนากระบวนการ เชญระฆงแหงสต
3. ลอมกนเปนวงกลม ดวยการภาวนารวมกนกบ
ความเงยบ (*กระบวนการนความเงยบเปนการ
เรยนรทสาคญ) แลวหลงจากนนมการอวยพร
ระหวางกน
4. ผนากระบวนการ ใหผเขารวมแตละคนอยกบ
สมาธและลมหายใจของตนเอง เมอพรอมกบการ
ออกเผชญหนากบธรรมชาต และการคนหาภารกจ
ชวตของตวเองแลว กใหผเขารวมมาเชญเสยงระฆง
กลางวง แลวเดนออกไป
5. มเวลากบการอยกบตวเองและธรรมชาต 2 ชวโมง
หรออาจมากกวานน หากกจกรรมสามารถดาเนนไป
ไดขนอยกบผนากระบวนการแตละบคคลกาหนด
60
กจกรรม “นเวศภาวนา”
ตวอยางคาถามนา
สรปบทเรยน
หลงจากกลบมา ผนากระบวนการใหโจทย
วา “ใหวาดรปแทนความรสกและบทเรยนร
ทไดรบ” จากการออกไปอยกบธรรมชาต
ถามความรสกทไดรบจากการคนหาคาตอบ
จากธรรมชาต มใครเปนอยางไรบาง
เหมอนกบการใหดอกไมกบตวเอง (เนนการ
ชนชมตวเองกอน) แลวหลงจากนนกบอก
ประสบการณอนๆ ทไดรบ
เราออกไปแลว 2 ชวโมง ไดบทเรยน และ
ประสบการณอะไรบาง เลาเรอง หรอ
ยกตวอยางใหเพอนในวงฟง เทาทจะสมคร
ใจ
หลงจากเกดประสบการณแลว เราคดวา/
ตงใจวา จะนาบทเรยนรทตนไดรบ กลบไป
ทางานดานเดกและเยาวชนทขาดโอกาส
ทางสงคมอยางไรบาง หรอพฒนาตวเอง
อยางไรบาง
จบคสองคนแลกเปลยน
61
ประมวลภาพกจกรรม “นเวศภาวนา”
6.7 แนวทางการจดกจกรรม : การฝกปฏบต
“การออกแบบและจดกจกรรมใหเดกและเยาวชนใน
สถานสงเคราะห”
เปนการออกแบบทใหกลมผเขารวม ซงผานการเรยนรจาก 2 ครงท
ผานมาไดนาความร ทกษะ และประสบการณ ไปสการฝกปฏบตในการ
ออกแบบจดกจกรรมใหเดกและเยาวชนในสถานสงเคราะหหรอพนทการ
62
ทางานขององคกรตนเอง โดยทางผจดงานทาหนาเปนทปรกษาหรอโคชคอยให
ขอแนะนาในการดาเนนงาน โดยมแนวทางในการออกแบบการจดกจกรรม
ดงน
1. ชอโครงการ (หรอชอกจกรรม)
2. ผรบผดชอบโครงการ
3. ความสาคญและทมาของการดาเนนกจกรรม
4. วตถประสงค
5. แผนการดาเนนงาน
6. ระยะเวลา
7. กลมเปาหมาย
8. กาหนดการ / ตารางกจกรรม
9. งบประมาณ
10. ผลทคาดวาจะเกดประโยชนตอองคกร/ชมชน
6.8 ตวอยางการจดกจกรรม : การฝกปฏบต
“การออกแบบโครงการจากโรงเรยนบานอนรก อ.สงขละบร จ.กาญจนบร”
1. ชอโครงการ/กจกรรม
โครงการ การประยกตวถธรรมในการทางานกบเยาวชนเพอพฒนาตน
อยางรกษโลกในโรงเรยนบานอนรก
63
2. ผรบผดชอบโครงการ
คณะครกลมมธยมตน โรงเรยนบานอนรก
3. ความสาคญและทมาของการดาเนนกจกรรม
โรงเรยนบานอนรก ไดทาการจดทะเบยนเปนโรงเรยนเอกชนของ
มลนธนวมนษยธรรมเพอจดการศกษาขนพนฐานแกเดกและเยาวชนทกภม
หลง ทกวฒนธรรมทก เชอชาตและภาษา ซงใชแนวคดนโอ-ฮวแมนนสต คอ
การปฏบตดวยรกอยางใจกวางและใหบรการเกอกลตอคน สตว พชและ
สงแวดลอม อนนามาซงความสขรวมกน โรงเรยนตงอยในเขตชายแดนไทย –
พมา ทอาเภอ สงขละบร จ. กาญจนบร มเยาวชนประมาณ 250 คน จาก
หลากหลายแหลงทมาเชนจากบานพกเดก 3 แหงในพนทและจาก ครอบครว
ปกตดวย ดงนนจงมความตางระหวางบคคลมาก
นอกจากนยงมเดกพการรวมเรยนดวย การจดการศกษาจงตองมง
วางแผนใหเกดพฒนาการทกดานทงกายใจและจตวญญาณ เพอใหเกดการนา
ศกยภาพออกมาเปนประโยชนตอตนเองและสงคม ตามคตพจนวา ฉนรวาฉน
มพรสวรรค ฉนชนชมพรสวรรคของฉนและโลกกตองการพรสวรรคของฉน
ดวย
ตลอดระยะเวลาทผานมาโรงเรยนวางนโยบายมงสงเสรมความสามคค
กลมเกลยวพรอมคานงถงการมความรบผดชอบ นาความรมาใชประโยชนใน
ชวตประจาวน อยางเอาใจใสตอสงแวดลอมเชอมโยงกบฐานคดระดบโลก
กระทาระดบทองถน โดยออกแบบการจดการเรยนรเพอการตนตวเอาใจใส
64
สงแวดลอมใหปฏบตเปนนสยในโรงเรยน สงเสรมการทงขยะ ตามทจดไว
การใสใจสรางบรรยากาศทนาเรยน สภาพหองเรยนสะอาด การเรยนรทกษะ
ชวตและอาชพทตองออกแบบใหเหมาะสมกบตนเองและสภาพทองถน
โรงเรยนบานอนรกยงมงสงเสรมเยาวชนใหมชวตทอยอยางรกดแลเอา
ใจใสตนเองและผอน ปลกความเปนผนาในการเปลยนแปลงตนเอง เราไม
สามารถเปลยนแปลงโลกทงโลกแตเราสามารถทาไดในโรงเรยนกอน เยาวชน
ทกคนควรไดรบการศกษาทเขาถงคณคาความเปนมนษยทมการตระหนกร
ตนเอง รบรวามนษยมววฒนาการสงสดในพวกสงมชวตทงหลาย มนษย ถอ
ความรบผดชอบทจะเลอกมทกษะชวตและอาชพทปราศจากการเอารดเอา
เปรยบตอผอนไมเปนภยตอตนเอง ชมชน และไมคกคามทาลายความสมดล
ของสงแวดลอม แตตรงขามตองมความเปนผนาในการถายทอดและประพฤต
ตนใหเปนแบบอยางของการมชวตบนวถธรรม นาความรมาพฒนาตนอยาง
รกษโลกตอไป
หลงจากทตวแทนคณะครไดเขารวมรบการอบรมในโครงการจดการ
พนทการเรยนรสชวตอนอดมฯ โดยมลนธเสฐยรโกเศศ-นาคะประทป จงเกด
แรงบนดาลใจ นาความรและประสบการณทไดรบจากการอบรมมา
ประกอบการทาโครงการดงกลาวขางตนเพอเยาวชนมธยมตนของโรงเรยน
4. วตถประสงค
1) เยาวชนชนมธยมตนในโรงเรยนบานอนรกไดรบการฝกทกษะชวต
เพมขนและเตรยมตวดานสมมาอาชพทคานงถงสงแวดลอม
65
2) เยาวชนยอมรบการปฏบตตามมรรค8 ในการรจกตนเอง การอย
รวมกนอยางเคารพ การไววางใจซงกนและกน มความเปนผนา
3) เยาวชนดารงชวตประจาวนอยางมจตสานกเกยวกบการลดใช
พลาสตก โฟม และการเลอกนาสงทใชแลวกลบมาใชใหม รวมทง
การแปรรป เศษอาหารและวสดอนทรเปนปยหมก
5. แผนการดาเนนงาน
จดพนทและออกแบบกระบวนการการเรยนรอยางมสวนรวมให
ผเรยนไดประสบการณตรงเรองมรรค 8 ทางแหงความสาเรจ 8 ขอ ของ
พระพทธเจา
6. ระยะเวลา
5 วน (สาหรบการเรยนรรวมกน และการออกแบบกจกรรมพสอน
นองของเยาวชนมธยมตน)
7. กลมเปาหมาย
เยาวชนชนมธยมศกษาตอนตน 50 คน ในโรงเรยนบานอนรก
66
8. กาหนดการ / ตารางกจกรรม
กจกรรมชวงวนท 1-3 ของการอบรม
เวลา รายละเอยดกจกรรม
ภาคเชา
08.00 – 10.00 น.
วนแรก : “มธยมตน คนหาตวเอง”
วนทสอง : “การมความมงมน สต และความเพยร
พยายาม”
วนทสาม : “ดาวเคราะห โลกของเรา”
(ดรายละเอยดในตารางกจกรรม)
10.00 – 12.00 น. การทางานทกษะชวตและอาชพ (เลอกตามสนใจ)
- กลมฝกทาอาหารและขนม เพอบรการมอกลางวน
- กลมซอมแซมรถจกรยานและเฟอรนเจอร
- กลมเกษตร (ทาปยหมก)
- กลมงานหตกรรมดอกไมประดษฐ ศลปะ
- กลมสอ-อนๆ ตดตอวดโอ ตดผมชาย ไกด
ภาคบาย
13.00 – 15.00 น.
สถานการเรยนร 4 สถานๆ ละ 45 นาท
สถานทหนง สงแวดลอม (การจดการขยะ)
สถานทสอง การเปนผนาเพอการ
เปลยนแปลง ประเดน ความเปนผนา คณทาได
คาถาม ทาไมทกคนจงรกผนามากกวา เจานาย
ลกษณะผนาทมความโดดเดนเฉพาะตว
สถานทสาม พลงพลวต กระบวนการกลม
เกม แหกคก เรยงแกวภเขา โจรขนบาน
67
เวลา รายละเอยดกจกรรม
สถานทส เรารกษโลก ปลกการเกด
จตสานกรก เอาใจใส ละเอยดออนในการใชชวต
อยางทะนถนอม รกษาโลกทเกาแกนใหนาอยตราบ
นานเทานาน
กจกรรมชวงวนท 4-5
เวลา รายละเอยดกจกรรม
วนท 4 ใหสะทอน แบงปน เรยนรรวมกน และนาเสนอผล
การเรยนร
วนท 5 ใหคดออกแบบกจกรรม พสอนนอง โดยใหมธยม
ตน เลอกหวขอทสนใจ เตรยมถายทอดใหนอง
ประถมฟง
*** หมายเหต การพฒนาคณธรรมในเยาวชนจะสอดแทรกในกจกรรมอยาง
รตวและไมรตวใหเกดการเตบโตภายในสงผลตอคณภาพการดารงชวต
ประจาวนของเยาวชนเดกๆ นอกจากจะตองเรยนความรแลวยงจะตองหดทา
การงานและทาความดดวย เพราะการทางาน จะชวยใหมความสามารถ ม
ความขยน อดทน พงตนเองไดและการทาความดนน จะชวยใหมความสข
ความเจรญ ทงปองกนตนเองไมใหตกตา
68
รายละเอยดกจกรรม เวลา 08.00 – 10.00 น. วนท 1-3 ของการอบรม
วนท 1 กจกรรม : มธยมตน คนหาตวเอง
วตถประสงค เพอเรยนรมรรค 8 ขอ1 สมมาทฎฐ การมความคดและ
เปาหมายเกยวกบชวต เปาหมายชวตคออะไร? มนษยเกดมาทาไม?
กจกรรม การเคลอนไหว เพลง Now I walk in beauty
สารวจความรสกตนเอง
“เขยนจดหมายถงตวเอง”
วนท 2 กจกรรม : การมความมงมน สต และความเพยรพยายาม
วตถประสงค เพอฝกเรองความมงมน การมสต และความเพยรพยายาม
กจกรรม การสงตอลกบอล
โมบาย ตงใยแมงมม
วนท 3 กจกรรม “ดาวเคราะห โลกของเรา” (การดารงชวตในโลก
อยางพฒนาตนและรกษาโลกจนตนาการดาวเคราะหโลกของเรา)
วตถประสงค เพอฝกเรองความมงมน การมสต และความเพยรพยายาม
กจกรรม “ดาวเคราะห โลกของเรา”
มนษยมทางเลอก แลวจะเลอกอะไร?
9. งบประมาณ 10,000 บาทถวน
10. ผลทคาดวาจะเกดประโยชนตอองคกร/ชมชน
เยาวชนระดบมธยมตน โรงเรยนบานอนรก เกดทกษะชวตมากขน
มวถธรรมในการพฒนาตนและมทกษะอาชพ ทคานงถงสงแวดลอม ไววางใจ
กน รจกตนเอง มความเปนผนาและมบรรยากาศการเปนชมชนแหงการเรยนร
69
เอกสารอางอง
นภา สวรรณแสง ตมรสนทร. (2523). งานสงคมสงเคราะหกลมชน. (พมพครง
ท 1). กรงเทพฯ: สานกพมพธรรมศาสตร.
พระไพศาล วสาโล. (2527). แสวงหารากฐานของชวต ในโลกแหงกจกรรม.
ปาฐกถามลนธโกมลคมทอง. กรงเทพฯ: สานกงานหลกประกน
สขภาพแหงชาต (สปสช.).
ปวย องภากรณ. (2550). คณภาพชวต ปฏทนแหงความหวงจากครรภ
มารดาถงเชงตะกอน. สบคนเมอวนท 10 มถนายน 2560, จาก
http://www.manager.co.th/Science/ViewNews.aspx?NewsID
=9500000137312.
********************************************
คณะผจดทาคมอ
ยพน ประเสรฐพรศร
โทรศพท 086-349-7622 E-mail : [email protected]
พรชย บรบรณตระกล
โทรศพท 089-4942722 E-mail : [email protected]
สถานทตดตอ
มลนธเสฐยรโกเศศ-นาคะประทป
666 ถ.เจรญนคร แขวงบางลาพลาง เขตคลองสาน
กรงเทพฯ 10600
70
![เดินหน า¸£ายงานประจำปี/2552.pdf · [ สู ค ว า ม สํ า เ ร็ จ ] เดินหน า 2552, 2553, 2554,](https://img.pdfslide.tips/doc/110x75/6050296984fb45058f3c8dd5/aaaaaa-a-aaaaaaaaaaaa2552pdf-aa.jpg)
