Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
y~w O H d m k i x j ¾ O k i k a O d k h
ff;%udisl wOHdmksl mqj;a iÕrdj fofjks l,dmh 2017 uehs
CED ff;%udisl mqj;a iÕrdj
2004 jif¾ iqkdñ ;;a;ajhg
miqj we;sjq oreKq;u
iajNdúl jHdikh jYfhka bl=;a uehs
udifha wjika Nd.fha Y%S ,xldfõ
Èia;%slal 10 lg buy;a n,mEula isÿl,
.xj;=r yd kdhhdï ;;a;ajh ye|skaúh
yelsh' rch úiska ksl=;a lrk ,o ks,
ixLHdf,aLk j,g wkqj fuu jHikh
ksid mqoa.,hska 212 la cSú;laIhg
m;ajQ w;r 630000 la n,mEug ,laúh'
fuu ;;a;ajh ksid isÿjQ foam< ydksh
;ju;a ;lafiarejla lr fkdue;'
iajNdúl wdmod ;;ajhka we;sùfï
m%jk;djka iy tajd isÿùfï jdr
.Kk iS>%fhka by<hdfï ;;ajhla
uE; b;sydifha myiqfjka ksÍlaIKh
l< yelshs'
wOHdmk wud;HdxYh ksl=;a l<
ixLHdf,aLkj,g wkqj r;akmqr"
ud;r" lE.,a, iy l¨;r Èia;%slalj,
mdi,a 146 lA iïmQ¾Kfhka fyda w¾O
jYfhka úkdYhg m;aù we;' r;akmqr
Èia;%slalfha mdi,a 65 la iïmQ¾Kfhkau
úkdYhg m;aù we;s w;r ud;r yd
l¨;r Èia;%slalj, mdi,a 34 lg
nrm;, w,dNydks isÿù we;' Èia;%slal
15 l mdi,a isiqka 120862 la fuu
iajNdúl wdmodfõ n,mEug ,la jQ w;r
fuu.ska urKhg m;a jQ isiqka ixLHdj
44 la fõ' wojk úg ld<.=Ksl iy
foaY.=Ksl ;;ajhka ms<sn|j ie<lsh
hq;= uÜgfï ksjerÈNdjhlska hqla;j
wkdjels m<lsÍug ;rï ;dlaIKh
ÈhqKq ù we;;a yÈisfha we;s jkakdjQ
iajNdúl wdmodj,g ishhg ishhla
id¾:lj uqyqK§ug lsisÿ rglg
yelsù ke;' tkuq;a wdmod i|yd fmr
iQodkï ùu" wdmod l<ukdlrKh
hk lafIa;%hka ys j¾Okh;a iu.ska
wdmodjka u.ska isÿjk cSú; yd foam<
ydks wjodkï wju lr.ekSug iuyr
rgj,a iu;a ù ;sfnk whqre ksßlaIKh
l< yelsh'
wdmodjka isÿjk wjia:djka
m%udKd;aulj jeäùu;a tfukau tu.ska
isÿjkakd jQ m%;súmdlj, n,mEu Èfkka
osk by<hdu;a ksid kùk úoHd;aul
fukau iïm%odhsl {dkiïNdrh
Wmfhda.S lr.ksñka iajNdúl wdmodjka
u.ska isÿjk wk;=re wju lr.ekSu
i|yd jQ ie<iqï ilia lsÍug n,OdÍka
läkñka lghq;= l< hq;=fõ' flfia
fj;;a fujeks iQodkula wm rfÜ
wdmod l<ukdlrKfha§ wOHdmkfha ld¾hhNdrh
3 jk msgqjg
y~ CED ff;%udisl mqj;a iÕrdj
wfma oelau
cd;s" wd.ï" l=," NdId" iudc iy
wdndê; ;;ajhka fkdi,ld ish,q
fokdgu .=Kd;aul yd iudk
wOHdmk wjia:djka iy;sl lsÍu'
wfma fufyjr
ish,q fokdgu .=Kd;aul iy
iudk wjia:d iys; wOHdmkhla
iy;sl lsrSu i|yd cd;sl m%;sm;a;s
ilia lsÍug iy ls%hd;aul lsÍug
ìï uÜgfï isg cd;sl uÜgu olajd
isú,a iudc ixúOdk yd mqrjeishka
ueÈy;aùu msKsi n,mEï lsÍu yd
osrs.ekaùu o wOHdmksl ixj¾Okh
Wiiau m%ñ;Skaf.ka hq;=j ,nd
.ekSug isú,a ixúOdk yd
mqoa.,hka Èßu;a lsÍu
yv iÕrdj WmfoaYl uKav,h
K. D mSßia uy;d
jðr Wu.,sh uy;d
iqNød rdcisxy uy;añh
¨¾ÿ idñ uy;d
2
wOHdmk ixj¾Ok ikaOdkh ;u
idudðl ixúOdk ixLHdj by< keùug
wfmalaId lrkq ,nhs' wOHdmk ixj¾Ok
lafIa;%fha l%shdldÍj iïnkaOùug
reÑl;ajhla olajk isú,a ixúOdk
j,g$mqoa.,hskag fï i|yd whÿï l<
yelsh' idudðl;ajh ,nd.ekSu i|yd
my; oelafjk wju iqÿiqlï imqrd,sh
hq;=fõ
wOHdmkh iïnkaOfhka •iafõÉPdfjka jevlrk m<mqreÿ
ixúOdkhla fyda mqoa.,fhla úh
hq;=h
ixúOdkhla kï rcfha wod< •wdh;khkays ^Èia;%sla f,alï
$m%dfoaYSh f,alï$iudc fiajd
wud;HdxYh& ,shdmÈxÑ ù ;sìh
hq;=h
wOHdmk ixj¾Ok ikaOdkfha
idudðl;ajh msßkeófï wjika
;SrKd;aul n,h wOHlaIl uKav,h
i;= nj lreKdfjka i,lkak' jeäÿr
f;dr;=re i|yd lreKdlr ÿrl;k
wxl 0112887642 Tiafia wm wu;kak
ke;akï wmg ,shkak wmf.a ,smskh
wOHdmk ixj¾Ok ikaOdkh
wxl 439$6A
iqo¾Yk udj;
kdj, mdr' rdc.sßh
wOHdmk ixj¾Ok ikaOdkh kj idudðlhska n|jd .ekSu
ixialdrl igyk
fuys m<jk ,smsj, wka;¾.; lreKq j, oelafjk woyia iy u; tu ,smsj,
l;Djreka fm!oa.,sl jYfhka orK tajdh' tajdfha wka;¾.; lreKq iy woyia
w;HdjYHfhkau wOHdmk ikaj¾Ok ikaOdkfha woyia fkdjk nj lreKdfjka
i,lkak'
wOHdmk fukau foaYmd,k
od¾Ykslfhl= jQ m%xY cd;sl cSka
celaúka rEfida .;a l;=jrfhl= o
úh' —tñ,a˜ hkq Tyq úiska rÑ; tla
wOHdmkh iïnkaO .%ka:hls' tñ,a
Tyqf.a mq;df.a ku jQ w;r tu .%ka:fha
wka;¾.;h jkafka ;u mq;%hdf.a
pß;h yd yeisÍï rgdj mokï lrf.k
tA Tiafia wOHdmkfha od¾Yksl lreKq
idlÉPdjg Ndckh lsÍuhs'
tu .%ka:fha tla od¾Yksl lreKla
i|yka lrkafka ;u mq;d jQ tñ,a úiska
isÿ l< jrolg rEfida úiska o~qjï ÿka
wdldrh úia;r lrñks'
tñ,a oÕldr orefjl= úh' tfukau
ls%hdYS,sh' lS%vdjg ,eÈh' Èkla Tyq
ñÿf,a fi,a,ï lrñka isáfhah' Tyqf.a
oÕldrlu ksidu Tyq .eiQ fnda, myrla
fya;=fjka ;u ksjfia cfka,hl jákd
ùÿrejla ì| jegqKs' ;ud l< jrfoys
nrm;,lu fjkqfjka ;u mshd ksjig
meñKs miq Tyqg fok o~qju ms<sn|
tñ,a l,amkd lrñka isáfhah'
ijia Nd.h jk úg ;u mshd ksjig
meñKsfhah' cfk,a ùÿrej ì|S we;s nj;a
th isÿ ù we;af;a ;u mq;d úiska .eiQ
fnda, myrla ksid nj;a rEfidag ±k
.kakg ,enqKs' ál fõ,djla .; jqj o
ta ms<sn|j rEfida lsishï ls%hdud¾.hla
.kq olakg fkd,enqKs' mshd orejdg
o~qjï fkdlsÍu .ek;a Tyqf.a
ksyeähdj .ek;a tñ,a ;=IaKsïN+;j
n,d isáfhah'
tÈk rd;S% ld,h t<eUqKs' rd;S% lEu
f.k wjika jQ miq ksjfia ish¨ fokd
kskaog hk fõ,dfõ § rEfida ;u mq;%
tñ,ag l;d lf<ah'
—wo uu mq;df.a ksok ldurh fjkia
lrkjd' wo mq;d ksod .; hq;af;a
fu;ekhs˜ hkqfjka w¨;ska iQodkï
l< we|la tñ,ag fmkakqï lf<ah' tu
we| ;nd ;snqfKa tñ,a w;ska ì|S .sh
cfka,h ;snQ ia:dkfha ì;a;sh wi,hs'
tñ,a tod ksod.kq ,enqfõ mshd úiska
iQodkï lr ÿka w¨;a we| u;hs'
w¨;ska ;kd ÿka wef|ys kskaog hdu
.ek tñ,a i;=gg m;a úh' tfia jqj o
uOHu rd;s%h t<efUk úg ì|S .sh
cfka,fhka we;=,ajk ±ä iS;, iq<Õ
iy we§ wd ysßlv ksid tñ,ag kskao
.sfha ke;' fndfyda fõ,djla hk;=re
±ä wmyiq;djfhka wef|ys tA fï w;g
fmrf<ñka isá tñ,ag hula wjfndaO
úh' tkï ;ud w;ska oyj,a isÿ jq jrog
;u mshd ÿka ksYaYío o~qju ú|skakg
isÿ jQ nj fukau ñka bÈßhg ;j;a
tjeks jerÈ isÿ fkdjkakg j.n,d
.kakd nj;a h'
ví úfcajka; fj,a,d,
(BA, DipEd, MA in Edu.) fld<U úYajúoHd,h
f,alï" wOHdmk ixj¾Ok ikaOdkh
rEfida orejkag o~qjï l< yeá
y~ CED ff;%udisl mqj;a iÕrdj
olakg ,enqfka o hkak ms<sn| .eg¨
iy.;h' WodyrK jYfhka r;akmqr
k.rh wdY%s; m%foaYfha we;sjQ ;;ajh
ie,ls,a,g .; yelshs' ksß;È. fudaiï
jeis il%Sh jk ld,iSudfõ fuu
k.rhg c,.e,Sï ;¾ckhla we;sjk
nj jir .Kkdjl w;aoelSï ;sfí'
tfia kuq;a fujr we;sjQ c,.e,Sï
;;ajhka yuqfõo wod< m%foaYh uy;a
wdmodjlg ,laúKs' wdmod i|yd
fmr iQodkï ùfï hdka;%Kfha meyeÈ,s
ÿ¾j,;d ksÍlaIKh l< yelsúh' fuys§
fndfydaúg olakg ,enqfKa úêu;a
wdmod l<ukdlrK Wml%uhka Ndú;d
lsÍu fkdj ksis iïnkaêlrKhlska
f;drj yÈisfha isÿlrk ,o wdmod iyk
ie,iSfï l%shdud¾.hkah' fuu ;;ajh
fya;= fldgf.k iuyr m%foaYj,g
wjYH m%udKhg jvd iykdOdr yd
myiqlï ,eîu;a ;j;a m%foaYj,
jeishkag n,j;a wmyiq;djkag
,lajkakg;a isÿúh' flfia fj;;a
wdmod l<uKdlrKh hkak rch fyda
rcfha tla wdh;khla úiska ;ksju
l%shd;aul l< yels ld¾hhla fkdjk
w;r fï i|yd ish¨ wxYhkays ukd
iïnkaêlrKhla meje;sh hq;=h'
wdmod l<ukdlrKfha§ fmr iQodkï
ùu b;d jeo.;ajk w;r fï i|yd
ck;dj ±kqïj;a lsÍfï l%shdj,sfha§
wOHdmk lafIa;%hg jeo.;a fufyjrla
bgq l< yelsh' flfiafj;;a fuu
jeo.;a ld¾hhNdrh iïnkaOfhka
m%udKj;a wjOdkhla fï ;dla fhduqù
fkdue;' fuhg fya;=mdol jQ úúO jQ
lreKq w;r m%Odk jYfhka
1 wdmodjka l,d;=rlska isÿjk tajd
f,i ie,lSu
2 tajd úúO iajNdjhla .ekSu yd
3 úúO lreKq u; we;sùu;a tu.ska
úúO m%;sM, f.k§u;a hk lreKq
u; wdmodjka iïnkaOfhka .;
yels l%shdud¾. ksYaÑ; tajd úh
fkdyel hehs ks.ukh lsÍu ±laúh
yelshs'
wdmod l<ukdlrK ms<sn|j ck;dj
±kqïj;a lsÍfï§ úêu;a wOHdmkh
fukau wúêu;a wOHdmkh hk
fowxYhu jeo.;afõ' WodyrK jYfhka
iajNdúl wdmodjla isÿùfï .;s ,laIK
y÷kd.ekSug mßir wOHhkh"N+f.da,Sh
úoHdj ms<sn|j mdif,ka ,nkakd jQ
úêu;a wOHdmkfhka ,nd.kakd ±kqu
;=<skq;a mdrïmßl ±kqu iy w;a±lSï
weiqßka ,nkakd jQ mdßNdIsl {dk
iïNdrh ;=,ska o isÿl< yelsh'
fuu ,smsfha wruqK jkafka wdmod
wjulr,Su i|yd wOHdmk wxYfha
ld¾hhNdrh yd odhl;ajh ms<sn|j
idlÉPd lsÍuhs'
wdmod l<ukdlrKh iïnkaOfhka
úêu;a wOHdmkfha m%Odk;u
wdh;kh jHqyh jYfhka ie,lsh
yels mdi,a moaO;sh u.ska jeo.;a
fufyjrla bgqlr.; yelsh' wdmodjka
iïnkaOfhka m%cduÜgñka f;dr;=re
iDcqj yd blaukska ,nd.ekSug;a
tfiau f;dr;=re fnodyeÍug;a
mdi,a moaO;sh ld¾hlaIuj fhdod.;
yelsh' mdi,a úIhh ud,dj
u.ska isÿlrkq ,nk l%shdldrlï
iajNdúl wdmodjka wju lsÍu
iïnkaOfhka M,odhS l%shdud¾.hla
jkafka tu.ska Tjqka ,nd.kakd ±kqu
Tjqkaf.a mjq,a fj;o jHdma; ùu
ksidh'
mdi,a úIhh ud,djg wdmod fmriQodkï
ùu ms<sn| mdGud,d lreKq we;=<;a
lsÍu wdmod l<ukdlrKh i|yd
rgj,a fndfyduhla úiska wkq.ukh
lrkq ,nk M,odhS l%shdud¾.hls'
Y%S ,xldfõ wOHdmk wud;HdxYho
2004 jif¾ we;sjQ iqkdñ wdmodjg
miqj wdmodjka i|yd fmriqodkïùu
ms<sn|j mdi,a úIhh ud,djg we;=<;a
lsÍug mshjr.kakd ,§' óg wu;rj
Ⱦ>ld,Sk fN!;sl úi÷ï jYfhka
mdi,a mßY%hka wdmod ;;ajhkag
Tfrd;a;=§ug iQodkï lsÍu i|yd
mshjr .Kkdjla .kakd ,§' fïjdg
f.dvke.s,s bÈlsÍu i|yd ia:dk
f;dard.ekSfï§ wdmodjkag ,laúh
yels ia:dk ms<sn|j ie,ls,su;aùu
yd wdmodjkag Tfrd;a;= fok mßÈ
f.dvke.s,s bÈlsÍï isÿlsÍu ms<sn|
úêúOdk mekùu fukau wdmodjka
we;sjqk wjia:dj,§ /iaúh hq;= ia:dk
tjeks wjia:djkays § wkq.ukh l<
hq;= lreKq jeks jeo.;a ud¾f.damfoaY
ieliSuo we;=<;a úKs' flfiafj;;a
bka wk;=rej fuu lreKq ms<sn|j
m%udKj;a wjOdkhla fhduq fkdlrk
,o wjia:d ksÍlaIKh l< yelsh'
wdmod ;;ajhka ys§ fndfyda úg
<uqka iy ldka;djka jeä jYfhka
wdmodjkag f.dÿreùfï wjodkula we;s
fldgila f,i ie,fla' fuu ;;ajhka
ksid wdmod ;;ajhka yuqfõ m<uqfjka
fidhdne,Sug ,lajkafka iy uqod.ekSfï
l%shdjkays § uQ,sl;ajh ,ndfokafka
<uqka iy ldkaa;djkagh' tfia kuq;a
<uqkag iy ldka;djkag wdmod ;;ajhka
ms<sn|j ±kqïj;a lrñka ck;dj tjeks
;;ajhka ms<sn|j wjêfhka ;eîug
jeo.;a ld¾hhNdrhla bgql< yelsh'
iajNdúl wdmodjka iïnkaOfhka
<uqka mdi,a wOHdmkfha§ m%udKj;a
±kqula ,nd ;sfnk wjia:djkays §
;uka wmodjkaf.ka fíÍ isàug iy
wfkla wh ±kqïj;alr Tjqka uqojd
.ekSugo l%shdl< yels nj fmkS f.dia
we;' fï iïnkaOfhka jk lÈu
WodyrKhla 2004 jif¾§ we;sjQ iqkdñ
wdmodj wjia:dfõ§ ;dhs,ka;fha
jd¾;d úKs' oi yeúßÈ ì%;dkH cd;sl
±ßhla ;u foudmshkao iu.ska 2004
jif¾ ;dhs,ka;fha fjr< wdY%s;
m%foaYhl ixpdrh lrñka isáhdh'
iqkdñ ;;ajhl§ we;súh yels iajNdúl
,laIK ms<sn|j fuhg i;shlg fmr
mdif,a § N+f.da,h úIhh hgf;a hï
±kqula ,ndf.k isá weh mßirfha
;;ajhka ksÍlaIKh lrñka iqkdñhla
meñfKk njg wjg isá msßi ±kqïj;a
lsÍug mshjr .;a;dh' wehf.a fuu
l%shdj ksid ixpdrlhska 100 fofkl=g
muK ;u cSú; fírd .ekSug yelsúh'1
wdmodjka i|yd fmr iqodkïùu yd
wdmod l<ukdlrKh ms<sn| wOHdmkh
,nd§u kshñ; mdi,a úIhhud,dj
u.ska fukau jevuq¨ lKavdhï
l%shdldrlï yd l%Svd jeks úIhh ndysr
l%shdldrlï u.skao iukaú; jQjla úh
yelsh' fujeks wdldrfha ixl,khla
;=,ska jvd;a M,odhS m%;sM, ,`.dlr.;
1 126UN/ISDR.: World disaster reduction campaign. Disaster risk reduction begins at school. Available at http://www.unisdr.org/eng/public_aware/world_camp/2006-2007/pdf/WDRC- 2006-2007-English-fullversion.pdf,2006 (Accessed on January 10.04. 2013).
3
wdmod l<ukdlrKh
iïnkaOfhka
wOHdmkfhka isÿl<
yels n,mEu úêu;a
wOHdmk l%shdj,shg
muKla iSudjQjla
fkdfõ' tÈfkod
cSú;fha hyNdú;djka
iïnkaOfhka ckiudch
mdrïmßlj w;aoelSï
;=,ska ,ndf.k ;sfnk
±kqï iïNdrh wdmod
l<ukdlrKfha oS
fhdod.; yelsfõ'
1 jk msgqfjka
y~ CED ff;%udisl mqj;a iÕrdj
yelsjkq we;' j¾;udkfha olakg
,efnk wdmod;;ajhka f.ka ie,lsh
hq;= m%;sY;hla ñksia l%shdldß;ajhka
ksid we;s jk neúka mßir idOl
;srir wkaoñka ;ukag ys;ldó
wkaoug ilid .ekSug;a wk;=rej,ska
u.yßñka lghq;= lsÍug mqoa.,hd
yev.eiaùug;a mdi,a wOHdmkh
fhdod.; yelshsss' iajNdúl wdmod
ish,a, wmg keje;aúh fkdyels
kuq;a ta ms<sn|j ±kqïj;a fjñka tajd
je<elaùug wjYH l%shdud¾. .ekSug
m%cdj iún, .ekaùug uQ,sl wOHdmkh
fhdod.; yels neúka u;= wkd.;fha
we;s úh yels wmod wjodkï wjulr,Su
i|ydo mdi,a wOHdmkh M,odhSj
fhdod.; yels nj meyeÈ,sfõ'
wdmod wjodkï wju lr,Su i|yd
mdi,a fukau óg jvd fjk;a
udkhlska Wiia wOHdmk wdh;k
iïnkaO lr.; yelsfõ' wdmodjka
i|yd fmriQodkïùu wdmod wju lsÍu
yd l,ukdlrKh ms<sn|j isoaOdka;
yd m%dfhda.sl mdGud,djka wdrïN
lsÍug yd ta iïnkaOj úoHd;aul
m¾fhaIK isÿlsÍu i|yd Wiia wOHdmk
wdh;kj,g úêu;a fufyjrla isÿl<
yelsfõ'
wdmod l<ukdlrKh hkq úoHd úIhhg
muKla iSud jQ úIhh lafIa;%hla
fkdfõ' fï wkqj N=f.da,h" mßir
úoHdj" iudcúoHdj" ufkdaúoHdj"
ffjoH úoHdj" isú,a bxcsfkare"
ie,iqïlrKh" jdia;= úoHdj yd
lDIsl¾uh wd§ úIhh oyrdjkag wdmod
l<ukdlrK lafIa;%h ixj¾Okh lsÍu
ms<sn|j jeo.;a odhl;ajhka iemhsh
yelshs' mdi,a wOHdmkfha§ fuka
fkdj wod< lafIa;%h ms<sn|j .eUqßka
wOHhkh lsÍug;a wka;¾cd;sl
uÜgfï ±kqu .fõIKh yd m¾fhaIK
j, ksr;fjñka wdmod l<ukdlrKh
i|yd fláld,Sk yd §¾> ld,Sk úi÷ï
fidhd .ekSfï l%shdj,shg Wiia wOHdmk
wdh;kj, odhl;ajh ,nd.ekSu
yelsfõ'
wdmod l<ukdlrKh iïnkaOfhka
wOHdmkfhka isÿl< yels n,mEu
úêu;a wOHdmk l%shdj,shg muKla
iSudjQjla fkdfõ' tÈfkod cSú;fha
hyNdú;djka iïnkaOfhka ckiudch
mdrïmßlj w;aoelSï ;=,ska ,ndf.k
;sfnk ±kqï iïNdrh wdmod
l<ukdlrKfha oS fhdod.; yelsfõ'
wdmod i|yd fmr iqodkïùug iajNdúl
úm;a l,ska y÷kajd.ekSfï ;dlaIKhka
merKs ckiudcfha olakg ,eìKs'
mßirfha we;sjk .;s,laIKj,
fjkialï fukau .DydY%s; i;ajhskaf.a
yeisÍï j, fjkialï ksÍlaIKh
lrñka fuu ;;ajhka ms<sn|j wjfndaO
lr.ekSug Tjqka iu;ajQy' mßirh yd
ixfõ§Ndjfhka lghq;= lsÍu ;=,ska
mßirfhka yd iajNdúl isÿùï u;
isÿjkakdjQ wmodjkays n,mEu hï;dla
ÿrlg wju lr.; yelsnj wmf.a
ckiudch weiqßka ksÍlaIKh l<
yelsh'
jeys,sysKshka wyfia mshdir lrk rgdj
ksÍlaIKh lrñka j¾Idj we;sjk nj
mqfrdal:kh lsÍu" .jhka lE.eiSfï
iQúfYaIs ;;ajhka ksÍlaIKh lrñka
.xj;=r ;;ajhka we;súh yels njg;a
mQ¾j ks.ukj,g t<eöug Tjqka
iu;ajQy' mßir ;;ajhka ksÍlaIKh
lrñka ksh`. ;;ajhkag .e,fmk mßÈ
j.dl%u iy fNda. j¾. f;dard.ekSug
f.dùka iu;ajQy' j¾;udkfha <uqka
;u úêu;a mdi,a wOHdmkh ms<sn|j
muKla wjOdkh fhduq lsÍu;a mßirh
yd ixfõ§ fkdùu;a fya;= fldgf.k
b;d myiqfjka ,nd.ekSug yels ±kqï
iïNdrhla Tjqkaf.ka .s,syS hk whqre
meyeÈ,sj ksÍlaIKh l< yelsh'
wdmod l<ukdlrKfha§ iudc
m%d.aOkh tkï iudch mdrïmßlj
f.dvk.d.;a ±kqu ld¾hlaIu yd M,odhS
wkaoñka Ndú;d l< yelshs' fï i|yd
iudch úiska wkq.ukh lrkq ,nk
m%cd l<ukdlrK Wml%u y÷kd.ekSu;a
tajdg Èߧu;a isÿl< hq;=h' c,.e,Sï
;;ajhka we;sjQ jydu wdydr wfyakshla
we;sùu" ndysr m%foaYj,ska iykdOdr
iemhSug isÿùu iy tajd u;
iïmQ¾Kfhka hemSug isÿùu fuu m%cd
l<ukdlrK Wml%u iïnkaOfhka
ksis wjOdkhla fhduq fkdlsÍu u;
we;sù ;sfnk ;;ajhka f,i ye|skaúh
yelshs' jeä j¾Idm;khla we;sjk
ld,iSudjka" .xj;=r we;sùfï mQ¾j
,laIK jeks ;;ajhka ms<sn|j
l,a;shd yªkd .ekSfï iy tajdg
iQodkï ùfï mßphla me/kakka
;=< olakg yelsúh' wod< ld,fha§
m%fhdackhg .; yels mßÈ mjqf,a
idudcslhkag m%udKj;a jk l,a;nd
.; yels wdydr /ialr ;nd.ekSug
lghq;= lsÍfï mqreoaola merKs
ckiudcfha olakg ,eìKs' tfiau
c,.e,Sïj,ska úkdYhg m;aúh yels
foam< nvqNdKav wdrlaIdldÍ ia:dkj,g
f.k hdu jeks wdmod fmriQodkï ùu
wkq.ukh lrk ,§' tmuKla fkdj
c,.e,Sï ksid we;sjk m%;súmdl wd¾Ól
jYfhka m%fhdackj;a wkaoñka Ndú;d
l< wjia:do olakg yelsh' WodyrK
jYfhka .xj;=r we;sjQ ia:dkhkays
;ekam;a jk ueáj,ska .fvd,a
l¾udka;h i|yd Wmfhda.S lr.ekSu
.x.d c,h u.ska f.k tkq ,nk
ftkaøsh øjHj,ska ireidr ueá" mia
/÷kq m%foaY j.djka i|yd fhdod.ekSu
ie,lsh yelsshs'
mqoa.,hska fkdfhl=;a isoaëkaj,g
óg fmr uqyqK§fuka ,nd.;a ±kqu
iy w;a±lSï ;=,ska mjq,a iy m%cdjka
iajNdúl wdmodj,g Tfrd;a;=§fï
yelshdj ,ndf.k ;sfí' w;S;fha mjqf,a
idudcslhskaf.a ld¾hhNdrh wog jvd
fjkiajQ w;r iajNdúl wdmodjka
ms<sn|j tlsfkld yd f;dr;=re yqjudre
lr.ekSug Tjqkag ld,fõ,dj ;sìKs'
fuu.ska tjeks wjia:djka i|yd jvd;a
fyd|ska iQodkïùug Tjqkag yelsúh'
yqfol,d jQ cSú;hla .; lsÍu fjkqjg
iudc l%shdldrlï yd m%cd lghq;=j,g
ueÈy;aù kshe,S isàu u.ska ;u mjqf,a
idudcslhska iu.ska muKla fkdj ndysr
jeäysá mqoa.,hska iu.o iïnkaOù
±kqu yqjudre lr.ekSfï wjia:dj
Wodjk w;r fuu.ska ck;djg jvd;a
id¾:lj wdmodjkag uqyqKq§ug;a
yelsjkq we;' fï wkqj úêu;a iy
wúêu;a wdldrfhka ,nd.kakd
wOHdmkh ;=,ska iajNdúl wdmodjkays§
ck;djf.a Tfrd;a;=§fï Yla;sh
j¾Okh lsÍug yelsjk w;r fuu.ska
wjodku wju lr,Sug yelsjk nj
fmkShhs'
;srir ixj¾Ok wruqKq wxl 04 hgf;a
±lafjk ish¨fokd wka;¾lrKhjQ
iudk;ajfhka hq;a .=Kd;aul wOHdmk
wjia:djka wLKavj ,nd.ekSug
4
jeys,sysKshka wyfia
mshdir lrk rgdj
ksÍlaIKh lrñka
j¾Idj we;sjk nj
mqfrdal:kh lsÍu"
.jhka lE.eiSfï
iqúfYaIs ;;ajhka
ksÍlaIKh lrñka
.xj;=r ;;ajhka
we;súh yelsnjg;a mQ¾j
ks.ukj,g t,eîug
Tjqka iu;ajQy'
6 jk msgqjg
y~ CED ff;%udisl mqj;a iÕrdj 5
wOHdmk whs;sjdislï wdrlaId
lr .ekSfï§ isú,a l%shdldÍkaf.a
ld¾hNdrh ms<sno wOHdmk
ixj¾Ok ikaOdkfha idudðl
ixúOdk ksfhdað;hska oekqïj;a
lsÍfï jevigykla miq.shod fld<U"
ol=Kq wdishd iyfhda.s;d wdh;kfha§
meje;aú‚'
wOHdmk m%;sixialrK ms<sno m;al<
cd;sl lñgqfõ ysgmq idudðlfhl=jQ
ks;s{ iurisxy .=Kfialr iy ,xld
.=re ix.ufha f,alï fcdaYma iagd,ska
hk uy;ajre iïm;aodhlhska f,i
iyNd.S jQ fuu jevigyfka§ wOHdmk
whs;sjdislï yd tu whs;sjdislï
wdrlaId lr.ekSug wod<j wjOdkh
fhduql< yels m%uqL ldrKd /ila
ms<snoj idlÉPdjg ,lajQ w;r tu
.eg¨ ch.ekSfï l%fudamdhhka ms<snoj
úfYaI lKavdhï idlÉPd lsysmhla o
tys§ isÿflß‚'
fï" tu jevuq¿fõ§ iïm;aodhlhska
bÈßm;al< woyia iy .eg¨ ch.ekSug
.;yels l%shdud¾. ms<snoj isú,a
l%shdldÍka bÈßm;al< fhdackd ms<sno
flá igykls'
wOHdmkhg mk;la fkdue;s ùu
b;du wjdikdjka; ;;a;ajhla æ
- ks;s{ iurisxy .=Kfialr
—;ju;a wmg wOHdmkh iïnkaOfhka
mk;la kE' óg wjqreÿ 70 lg;a
l,ska 1939 § mkjmq wOHdmk wd{d
mk; ;uhs( wOHdmkh iïnkaOfhka
lsishï ú.%yhla lrkak ´k jqKdu wms
;ju;a mdúÉÑ lrkafka' fï wd{d
mk; fjkia lrkak úúO W;aidyhka
lsysmhlau l%shd;auljqKd' cd;sl
wOHdmk wdh;kfha ysgmq wOHlaI
ckrd,a Ô'î' .=Kj¾Ok uy;df.a
m%Odk;ajfhka wOHdmk fldñáhla od,d
b;du m%.;YS,S" tfiau mßmQ¾K flgqï
m;la yeÿjd'ta .ek md¾,sfïka;= uka;%S
lñgqjla iu.;a wm §¾> ld,hla jev
l<d' uu;a ta m%;sixialrK lñgqfõ
ysgmq idudðlfhla' ta;a th mk;la
njg m;ajqfKa kE' th rfÜ wOHdmkh
iïnkaOfhka b;du wjdikdjka;
;;a;ajhla—
—wd.u uq,alr.;a mdi,a ,xldfõ
wOHdmkfha ;sfnk m%Odk m%Yakhla' ta
<uhs okafka tl wd.ula .ek ú;rhs'
wfkla wd.ï .ek Tjqka lsisjlau okafka
kE' Tjqka ys;kak mqreÿfjkafka wd.u
uq,alrf.k' tal yßu nrm;, fohla'
wfma wOHdmkfha .=Kd;aulNdjh"
ir,j lshkjdkï fï bf.k .kak
foa úl=Kf.k lkak mq¿jkao lshk
m%Yakh .ek oeä wjOdkhla fhduq
úhhq;= fjkjd' ta jf.au m%d:ñl mdi,a
fjku mj;ajdf.k hdfï fhdackdj
jf.a lreKq /ila ms<snoj tu mk;g
we;=<;a jqKd'
—wOHdmkh lshkafka úNd. mdialrk
tl ú;rla fkfjhs' th mqoa.,fhl=f.a
Ôú;h yd iïnkaOhs' mer‚ hqksfi*a
jd¾;djl wOHdmkh yd <ore urK
wkqmd;h w;r iïnkaOh úia;rlr
;sfnkjd' tu jd¾;dj u.ska idlÉPd
lrkafka j;=lrfha wïud flfkl=g
<ufhla ,eì,d wjqreoaola we;=<;
ñhhdu iy wïudf.a wOHdmkh w;r
we;s iïnkaOh .ek' ta wïud Wiia fm<
iu;a kï <ore urK wkqmd;slh 0 hs'
ljodj;a biafldaf,a .syska ke;akï tu
urK wkqmd;h f.dvla by<hs' wïud
8 mdiakï" 10 mdiakï wd§ jYfhka
wïudf.a wOHdmkfha uÜgu wkqj
urK wkqmd;fha meyeÈ,s fjkialula
olakg ,efnkjd' fïl wOHdmkhg
iïnkaO ldrKhla' wïud bf.kf.k
;sfnkjdkï orejdf.a Ôj;aùfï whs;sh
iqrlaIs; fjkjd' wOHdmkh lshkafka
b;du úYsIag fohla'—
—wms <uhskaf.a wOHdmk ysñlï
rlskafka fldfyduo@ biafldaf,a tkafk
ke;s <uhs mdi,g f.kajd .kafka
fldfyduo@ ta <uhs mdi,a fkdtk
fya;= fudkjdo@ wdndê; <uhskag fydo
wOHdmkhla ,ndfokafka fldfyduo@
fï jf.a ldrKd .ek wjOdkh
fhduq lsÍu b;du jeo.;a' fld<U
wdkkao úoHd,fha" ke;akï kd,kao
úoHd,fha fyda rdclSh úoHd,fha <uhs
u. yef,kjo@ ta lshkafka
kduf,aLkfha ku ;sfhkjd¦ <uhd
biafldaf, fkdtk ;;a;ajhla
;sfhkjo@ tu úÿy,aj,g tjeks .eg¨
keye'
1939 wOHdmk wd{d mkf;a biafldaf,
tkafk ke;s <uhs mdi,g f.kajd
.ekSu ioyd kvq oeóug wjldY ;snqKd'
ta ú;rla fkfjhs¦ Tjqka mdi,g
fkdtk fya;= yÿkdf.k wjYHkï
<uhskag YsIH;aj ,ndfokak yelshdj
;snqKd' tu l%shdud¾.j, m%;sM, f,i
lkakka.r iufha wOHdmkfha úYd,
ÈhqKqjla we;sjqKd'
wo jkúg wfma wOHdmkfha m%fõYh
jeä jqKdg wOHdmkfha .=Kd;aulNdjh
ms<sno .eg¨ /ila mj;skjd' fnd/,af,a
biafldaf,a ,ndfok wOHdmkhhs
rdclSh úoHd,fha ,ndfok wOHdmkhhs
iudk keye' wOHdmk whs;sjdislï
ms<sno idlÉPd lrk úg fujeks
ldrKd /ila flfrys wjOdkh fhduq
lsÍug isÿfjkjd'—
—wOHdmkh f.dvkexùug kï iuyr
ud*shd mrdch lsÍu w;HdjYHhs'˜
- ,xld .=re ix.ufha f,alï fcdaYma
iagd,ska
wo wOHdmkh ;=< <uhskaf.a whs;sjdislï "
wOHdmk m%;sm;a;s jf.a ldrKd
.ek mq¿,a ixjdohla olakg keye' wo
foudmshka jeämsßila wOHdmkfhka
wfmalaId lrkafka m<uq jif¾§ w;am;a
lr.ekSug fkdyelsjQ mdi, ,nd.ekSu
ioyd YsIH;aj úNd.h iu;aùu"
w'fmd'i' idudkH fm< iu;aùu
iy w'fmd'i' Wiia fm< iu;aùu
muKhs'fuu u;jdoh wfkla me;a;g
yerùu;a myiq fohla fkfjhs' ,xld
.=re ix.uh f,i wm §¾> ld,hla ta
fjkqfjka úúO W;aidyhka /ila ord
;sfnkjd'
wo wOHdmkh ;=< úYd, ;r.hla
ks¾udKh ù ;sfnkjd' iuyr mdie,a
mgka.kafka Wfoa 6'30 g' wfkla
mdie,g jvd ;ukaf.a mdif,a
m%;sM, jeälr .ekSug úÿy,am;sjre
;rf.g Wfoa mdkaoßka mdi,g <uhs
f.kajkjd' mdi,a w;r ú;rla fkfjhs
¦l,dm uÜgug .shdu tajd w;r;a fï
;r.h ;sfhkjd' l,dmfhka tyd
wOHdmk whs;sjdislï wdrlaId lr.ekSfï§ isú,a l%shdldÍkaf.a ld¾hNdrh
—;ju;a wmg
wOHdmkh
iïnkaOfhka mk;la
kE' óg wjqreÿ
70lg;a l,ska 1939 §
mkjmq wOHdmk wd{d
mk; ;uhs(wOHdmkh
iïnkaOfhka lsishï
ú.%yhla lrkak ´k
jqKdu wms ;ju;a
mdúÉÑ lrkafka'
y~ CED ff;%udisl mqj;a iÕrdj 6
Èia;%sla uÜgfï§;a" m<d;a uÜgfï§;a
wOHdmkfha id¾:l;ajh uefkkafka
uq¿ukskau úNd. m%;sM, u;'
wfma ld,fha <uhs bf.k.;af;a
iduQyslj' mdie,a wdfõ ke;s flkdg
wfkldf.a fmd; fokjd' neß fohlakï
lsh,d fokjd' úNdf.È jqK;a ta ldf,a
W;aidy lf<a ish¨fokd iduQyslj
iu;afjkak' ta;a wo ta ;;a;ajh
uq¿ukskau fjkia' fï ;r.h ;=< <uhs
b;du wd;aud¾;ldóhs' .=rejre bv
ÿkak;a wo <uhs wfkldg fmkajkafka
kE' Woõ lrkafka kE' tfiau fuu
;r.h ksid fndfyda mdi,aj, ÿ¾j,
<uhs w'fmd'i' id'fm< úNd.hg bÈßm;a
lrkafka kE' ;ukaf.a mdif,a w'fmd'i'
id'fm< m%;sM, m%;sY;h wvqfjk ksid'
tjeks ;SrKhla u.ska orejdg úNd.
hg bÈßm;a fjkak ;sfnk whs;sh
wysñùug jvd úÿy,am;sjrhdg mdif,a
m%;sM, m%;sY;h /l.ekSu jeo.;a' fï
;;a;ajh ;=< <uhd iy .=rejrhd hk
fofokdu oeä wmyiq;djhlg m;aj
isákjd' wOHdmkfha l%shd;aulNdjh
.ek wm idlÉPd l< hq;af;a fuu miqìu
flfrys wjOdkh fhduqlrñkqhs'
fï jkúg ,xldfõ iuia: mdi,a
ixLHdj 10"162 la' ta w;ßka w'fmd'i'
Wiia fm< l,d" jdKsc" úoHd úIhOdrd
;=ku ;sfnk ^1AB& mdi,a ixLHdj
1"016 la' Wiia fm< l,d" jdKsc
úIhOdrd fol muKla ;sfnk ^1C&
mdi,a ixLHdj 1"805 la' ta wkqj 10"162
la jk iuia: mdi,a moaO;sfhka
Wiia fm< úIhOdrdj mj;akd mdi,a
;sfnkafka 2"821 la muKhs' b;sß mdi,a
7"341 u Wiia fm< fkdue;s mdie,a'
YsIH ixLHdj wkqj ie,l=j;a <uhs
1000 lg jvd isák mdi,a ;sfnkafka
iuia: mdi,a moaO;sfhka 1000 lg wvq
m%udKhla' mdi,a 1455 l isák YsIH
ixLHdj 50 g wvqhs' <uhs 51 - 100 w;r
m%udKhla isák mdi,a ixLHdj 1543 la'
<uhs 100 - 150 w;r m%udKhla isák
mdi,a ixLHdj 1176 la' wo wOHdmkh
iïnkaOfhka ish¨ ;Skaÿ ;SrK
.kafka by;ska ioyka l< mdi,a
1000 l muK m%udKh Èyd n,,hs' wms
w;HdjYHfhkau l;dl< hq;= fï rfÜ
mSä;" wjdis iy.; ;;a;ajhka hgf;a
Ôj;ajk whf.a orejka wOHdmkh
,nk fï l=vd mdi,a fkdi,ld yer
;sfnkjd'
cd;sl mdi,a iïnkaOfhkq;a fï
;;a;ajh wod<hs' ,xldfõ cd;sl mdi,a
ixLHdj 355 la' ta;a m<uq jirg isiqka
we;=<;a lsÍfï ;r.h ;sfhkafka w;s
ckm%sh mdi,a 36 l muKhs' WodyrKhla
f,i fldgfyak" wdu¾ ùÈh ykaÈfha
;sfnk fldgfyak u'u'ú .;af;d;a
th;a cd;sl mdi,la' Bg álla Wvg
.shdu ;j;a cd;sl mdi,la jk uqia,sï
úoHd,hla ;sfnkjd' ta;a fï mdi,a
folgu <uhs we;=<;a lr.ekSfï ;r.h
wod< fjkafka keye' w;s ckm%sh cd;sl
mdi,l .=rejrfhl= lsishï jxpdjlg
¥IKhlg yiqfj,d Tjqkag ia:dk
udreùula ,ndfokak ´k jqKdu fï
mdie,a cd;sl mdi,a f,i ie<flkjd'
miq.sh ld,fha mdi,aj,g <uqka
we;=<;a lsÍug wod<j kvq lsysmhla
fYa%IaGdêlrKhg bÈßm;aù ;snqKd'
ysgmq w.úksiqre ir;a tka' is,ajd
uy;a;h ta kvq ish,a, tlg wrf.k
<uqka we;=<;a lsÍu ms<sno m%;sm;a;shla
yokak lsh,d ckdêm;s f,alï ;=udg
kshul<d' ckdêm;s f,alï ;=ud"
Widú ksfhda.h wkqj tu m%;sm;a;sh
ieliSfï j.lSu cd;sl wOHdmk
fldñiug Ndrÿkakd'ta wkqj tjlg
cd;sl wOHdmk fldñifï ysgmq m%OdkS
uydpd¾h ta'ù'iqrùr uy;auhd we;=¿
msßila ta ms<sno m%;sm;a;shla yo,
ckdêm;s f,alï ;=udg Ndrÿkakd' ta;a
ta m%;sm;a;sh Widúhg bÈßm;ajqfKa
keye' ckdêm;s f,alï ;=ud Widúhg
Ndrÿkafka fjk;a ,shú,a,la'cd;sl
wOHdmk fldñiu yomq m%;sm;a;sfha
fï ish¨ ckm%sh mdi,aj, 1-5 jir
bj;alr,d m%d:ñl mdi,a moaO;shla
ieliSu .ek mq¿,aj idlÉPdlr
;snqKd'rfÜ fjkila we;slrkak"
wOHdmkfha fjkila we;slrkak
ckjdß 08 fjki iu. bÈßm;alrmq
Èk 100 jevms<sfjf,a 58-62 olajd
lreKq u.ska fuu .eg¨ j,g úiÿï
fiùfï wjYH;dj wjOdrKh lrñka
kj fhdackd bÈßm;alr ;sfnkjd' ta;a
ta ks¾foaY lsisjla m%dfhda.slj l%shdjg
kxjkak neye' Bg m%Odk;u fya;=jla
;uhs ,xldfõ mdi,a moaO;sfha mj;sk
wdos YsIH ud*shdj'cd;sl wOHdmk
fldñiug jvd fï ud*shd m%n,hs'
wOHdmkhg wod<j 2008$41 lsh,
pl%f,aLhla l%shd;aul fjkjd' ta
pl%f,aLh wkqj wdos YsIHhskag j¾;udk
YsIHhskaf.ka uqo,a tl;=lrkak neye'
ta;a wo fudlo fjkafka' mdi,a lShla
úúO .sKqï lShlg isiqkaf.ka uqo,a
tl;=lrkjo@ iuyr wdos YsIHfhd
riaidjla lrkafka kE' Wfoa bo, yjia
fjklï mdif,a k;rfj,d bof.k
úúO jHdmdrj, ksr;fjkjd' fïl
ud*shdjla'
fuu idlÉPd j,ska wk;=rej wOHdmk
ixj¾Ok ikaOdkh ;u wNsfoaYk
l%shdldrlïj, § m%uqLia:dkh ,ndÈh
hq;af;a l=uk wxYhka ms<sn|j o hkak
iïnkaOfhka idudcsl ixúOdkj,
woyia ,nd.kakd ,o w;r wOHmk
ixj¾Ok ikaOdkfha uQ,sl;ajfhka
ilia lrk ,o wOHdmk m%;sixialrK
mk; l%shdjg kexùfuys,d lghq;= l<
hq;= nj nyq;rhlf.a u;h úh'
wdkkao chfialr
—wd.u uq,alr.;a
mdi,a ,xldfõ
wOHdmkfha ;sfnk
m%Odk m%Yakhla'ta
<uhs okafka tl
wd.ula .ek ú;rhs'
wfkla wd.ï .ek
Tjqka lsisjlau okafka
kE' Tjqka ys;kak
mqreÿfjkafka wd.u
uq,alrf.k'tal yßu
nrm;, fohla'
wjia:dj ie,iSu h:d¾:hla lr .ekSu
i|yd thg iu.dój l%shdjg kexúh
hq;= wfkla wruqKq w;r iajNdj O¾uh
yd mßirh ms<sn|j iDcqju iïnkaOjk
wruqK wxl 13 ld<.=Ksl fjkialï
iy 15 ffcj úúO;ajh" jk.yKh iy
12 jeks wruqK ;sridr mßfNdackh iy
ksIamdokh hk lreKq iïnkaOfhka
±ä wjOdkh fhduq l< hq;=fõ' ish¨
fokdg wdrlaIdldÍj iqjmyiq f,i
cSj;aúh yels f,djla f.dvkexùu
i|yd mßirh iqrlsk mßir ys;ldó
ck;djla ìyslsÍfï jeo.;alu yuqfõ
thg wod< ±kqï iïNdrh fm%aIKh
lsÍu iy wdl,am ixj¾Okh l<yels
tlu udOHh jkafka wOHdmkhhs'
fï wkqj mdi,a úIhh ud,djg wdmod
l<ukdlrKh iïnkaOfhka jk
kùk;u ;dlaIKsl lrKq we;=<;a
lsÍug;a tajd m%dfhda.slj l%shdjg
kexùug wëlaIKh lsÍug wOHdmk
n,OdÍka lghq;= l< hq;=h' fuys§
Wiia wOHdmk wdh;kj, iydh
iy iïnkaêlrKh ,nd .ekSug;a
tfukau iudc m%d.aOkh ;=< .eíj
mj;sk wdmod l<ukdlrK ±kqï
iïNdrh wmf.a kQ;k mrmqrg
,nd.ekSug yelsjk wdldrhg;a lghq;=
lsÍu;a Tjqkaf.a j.lSuhs'
Ydka; l=,;=x.
4 jk msgqfjka
y~ CED ff;%udisl mqj;a iÕrdj 7
—wfma fmd;a ;uhs n,.;=u wdhqO'
tla <ufhl=g" tla .=rejrfhl=g" tla
fmd;lg" mEklg f,dalh fjkia
lrkakg mq¿jka' wOHdmkh ;uhs tlu
úi÷u' m<uqj wOHdmkhhs˜
u,d,d hqiqmaidhS
rgl wOHdmkh hkq tu rfÜ wkd.;h
;SrKh lrk m%Odk idOlh jqjo
f,dalfha rgj,a 40] la ;ju;a isákafka
wOHdmkh ms<sn| ;srir ixj¾Ok b,lal
ch .kakd ;ekl fkdfõ' ÿmam;alu"
iudkj fkdie<lSu wd§ ldrKd ksid
;ju;a mdi,a wOHdmkh wysñ ñ,shk
ixLHd; orejka f,dj mqrd fjfia'
tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkfha ixLHd
f,aLkj,g wkqj f,dalfha ñ,shk
57 la jQ orejkag m%d:ñl wOHdmkh
wysñ ù we;' fï w;r nyq;rhla
isákafka ;%ia;jdoh iy wka;jd§
ls%hdldrlï ksid wOHdmk wjia:djka
wysñ jQ orejkah' mlsia:dkfha iy
we*a.ksia:dkfha ;%ia;jdoh iy hqO .egqï
ksid orejkaf.a mdi,a .uk k;r
lsÍug isÿ ù we;' khscSßhdfõ wka;jd§
fndfldyrdï ;%ia;jd§ka È.ska os.gu
m%ydr t,a, lrkqfha mdi,a iy mdi,a
<uqka b,lal lr f.kh' orejkaf.a
wOHdmkh fjkqfjka f.khk igk
f.da,Sh uÜgñka isÿl< hq;af;a tA
ksidh'
f,dal b;sydifha m%:u j;djg tlai;a
cd;Skaf.a ixúOdkfha ,dnd,;u idu
¥;sldj ùfï Nd.Hh mlsia:dkfha
fkdfn,a idu iïudk,dNS u,d,d
hqiqmaidhSg miq.sh od ysñ jQfha wOHdmkh
i|yd .eyeKq <uhskag we;s whs;sh
fjkqfjka l< lemlsÍu fya;=fjks'
2008 j¾Ifha ;f,andka ixúOdkh
mlsia:dkh ;=< n,h m;=rjñka isá w;r
lsisu .eyeKq <ufhl= mdi,a fkdhd
hq;=h hk kS;sh f.k tñka 2009 jif¾
wka;jd§ka mlsia:dkfha ldka;d mdi,a
jid ouk ,È' tfldf<dia yeúÈß u,d,d"
fmd;a" mEkaj,ska wka;jd§ka ìh .ekaúh
yelsh hk i;Hh f;areï .ksñka
ldka;djkaf.a wOHdmkh ,eîfï whs;sh
fjkqfjka È.ska È.gu igka l<dh' tys
m%;sM,hla f,i 2012 T;af;dan¾ 09 jk
Èk weh ;f,andkajrekaf.a l=ßre fjä
myrlg ,la úh' ±ä widOH ;;ajhl miq
jqj o ldka;d wOHdmk whs;sh fjkqfjka
weh l< lemlsÍu mrdch lsÍug fkdyels
jQ wka;jd§ka wehg fYa%IaG;ajfha fodrgq
újr lr ÿkafkah'
2013 cq,s 12 jk Èk tlai;a cd;Skaf.a
;reK iuq¿j wu;ñka u,d,d úiska l<
foaYkh f,dal kdhlhkaf.a wjOdkh
Èkd .;a;dh'
—wka;jd§ka wOHdmkhg" fmd;aj,g iy
mEkaj,g ìhla olajhs' ñksiqka ±kqu
wjfndaOh ,eîu wka;jd§ka ìhg m;a
lrjhs' tfiau Tjqka ldka;djkag o ìh
fõ' ta f,dj mqrd kQ.;anjg" È<s÷njg"
;%ia;jdohg tfrysj Tjqka ke.S isák
neúks' wms wfma fmd;a mEka w;g .ksuq'
wms i;= m%n,u wúh jkafkA tajdh' ukao
.=rejrfhl=g" fmd;lg" mEklg uq¿
f,dalhla fjkia l< yelsh˜
tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkfha
f.da,Sh wOHdmk iuq¿fõ m%:u
ixj;airh wu;ñka weh ;jÿrg;a
f,dal kdhlhkaf.ka b,a,d isáfha
;%ia;jdofhka mSvd ú|sk rgj, orejkag
;=jlal=" hqO gexls fjkqjg fmd;am;a"
mEka iy .=rejreka tjk f,ihs' ish¨
rgj, wdKavq iEu <ufhl=gu ksoyia
wOHdmkh i|yd we;s whs;sh iqrËs;
lsÍug lemúh hq;= njhs' ixj¾Okh
fjñka mj;akd rgj, .eyeKq <uhskaf.a
wOHdmk wjia:d mq¿,a lsÍu i|yd lghq;=
l< hq;= njhs'
flfia kuq;a <ud wOHdmkhg l<
úYsIag fiajh fjkqfjka 2014 fkdfn,a
idu ;Hd.h mlsia:dk cd;sl u,d,d
hqiqmaidhsg ysñ jkafka fkdfn,a ;Hd.h
,o ,dnd,;u ±ßh f,i f,dal b;sydihg
tla fjñks' fkdfnda od tkï 2017 wfma%,a
10 jk Èk weh idu ¥;sldjl f,i kï
lrñka tlai;a cd;Skaf.a uyd f,alïjrhd
m%ldY lf<a u,d,d ieug wOHdmkh
hk ixl,amfha ixfla;hla jk njhs'
ixj¾Okh jk rgj, orejkaf.a wOHdmk
wjia:d mq¿,a lsÍu i|yd weh f.khk
f.da,Sh igk fiiq rgj, kdhlhkag
wdo¾Yhla jkafka tA ksidh' wOHdmkh
ms<sn| ;srir ixj¾Ok b,lal ch
.kakd igk wdKavqfõ muKla fkdj
th ish¨ mqrjeishkaf.a j.lSu jkafkah'
ukao .=rejrfhl=g" fmd;lg" mEklg
uq¿ f,dalhla fjkia l< yelsh'
Èks;s w,ymafmreu
jevigyka iyldßkS
wOHdmk ixj¾Ok ikaOdkh
.=rejrfhl=g" fmd;lg" mEklg uq¿ f,dalhla fjkia l< yelsh
u,d,d hqiqmaidhS
wo mqrjeis iudch" isú,a iudch"
mqrjeis whs;sjdislï" isú,a whs;sjdislï
ms<sn| j fndfydafokd l;d lrk nj
woyia bÈßm;a lrkq ,nk nj olakg
we;' kuq;a mqrjeis iudch .ek l;d
lrk úg m%Odk wNsfhda. folla oelsh
yelsh' thska m<uqjekak fuu ixl,amh
wmeyeÈ,s ùuhs' fldákau ta ms<sn|
fmdÿ meyeÈ,s tla ksYaÑ; tlÕ;djhla
fkdue;s ùuhs'
fojekak wjYH kdhl;ajh iemhSug
fkdyelshdjhs' tä;r isú,a iudc
l%shdldß;ajhlg yriaj iy m<,aj
úYd, b,a¨ula ;snqko tu wjYH
b,a¨ug wjYH kdhl;ajh iemhSug
iudchg yelshdjla ke;' tfia
fkdue;s kï ta b,a,Sug iß,k m%;spdr
oelaùug b;du;a È.= ld,hla .ekSula
f,i fuh meyeÈ,s l< yelsh'
mqrjeis iudcfha tfia fkdue;s kï
isú,a iudcfha ixúOdkhla f,i
ms<s.kakg kï tu ixúOdkh my;
i|yka ks¾Kdhl meyeÈ,s f,i
iïmQ¾K fldg ;sìh hq;=h'
m<uqjekak thg mqrjeis oelaula o ;sîuhs
fojekak thg iodpdrd;aul o
whs;shla$ wêldßhla ;sîuhs
;=kajekak w;sYhskau iajdëk o .;ùfï ,laIKhhs'
isõjekak mqrjeishka fm<k ´kEu o n,fõ.hla iu. wr., lsÍuhs
miajekak úYajdikSh;ajhhso
wo l%shd;aul jk mqrjeis ixúOdk
fyda isú,a iudc ixúOdk fmr i|yka
wdldrfha tajdoehs wms wfmkau m%Yak
lr .ksuq'
l,dN+IK rdcH iïudk,dNS
fla' ä' mSßia
mqrjeis iudch wNsfhda. ch .ekSug ;rï mßk;o @
y~ CED ff;%udisl mqj;a iÕrdj 8
ñksidf.a cSú; ld,h ;=< b;du
iS>% j¾Okhla isÿjk ta jdf.a u
wkd.;hg ;SrKd;aul n,mEula isÿ
l< yels wjêhla f,i “uq,a <udúh˜
y`ÿkd f.k we;' <ore wjêfha
jákdlu jgydf.k Tjqkaf.a mQ¾K
j¾Okhla we;s lsÍu i`oyd .; hq;= l%shd
ms<sfj; flfrys jvd;a jeä wjOdkhla
fhduq jQfha cska cela úkarEfida"
fldñkshia" udßhd fudkaáfidaß jeks
od¾Ykslhkaf.a yd wOHdmk{hkaf.a
u; iudch ;=< jHdma; ùu;a iu. h'
wjqreÿ 05 olajd ld,h “uq,a <udúh” f,ig w¾: .kajd we;' ta wkqj
orejdf.a mQ¾K úNj;djhka ia:dms;
jk fuu ld, iSudj udkjhdf.a
ixj¾Okfha moku oefuk iaj¾Kuh
ld,h hs'
Y%S ,xldj ;=< wo jk úg b;du ckm%sh
l;sldj;la ieliS we;af;a uq,a <ud úh
ixj¾Okh ms<sn`oj h' fmr mdi,a jhia
iSudj f,i i<lkq ,nkafka orejdg
jhi wjqreÿ 02hs udi 06 isg wjqreÿ 05
w;r ld,h hs'
tod tkï 1920 jeks ld,fha § m%Odk
k.rj, muKla “fudkaáfidaß” kñka fmr mdi,a lsysmhla ;ks ;ks
mqoa.,hska úiska mj;ajdf.k hk
,È' fuh l%ufhka fifuka j¾Okh
fjñka 1960 - 1970 w;r ld,fha ;j
ÿrg;a l%shd;aul úh' ck;dj ;=< o
“fudkaáfidaß” jpkh yd tys l%shdoduh
ms<sn|j meje;sfha iSñ; wjfndaOhls'
1972 jir jk;=re uq,a <ud úh
wOHdmkh .ek t;rï Wkkaÿjla
fmdÿfõ rg ;=<u fkdùh' 1972 §
wOHdmk m%;sixialrK we;s jQ jirla
úh' tys § “Èú meje;aug bf.kSfï” jd¾;dj u.ska b;d jákd fhdackdjla
tla lr,Sh' tkï tys § orefjl=g
mdi,a wOHdmkh fuka u fmr mdi,a
wOHdmkhl wjYH;djh o fmkajd §
we;' tys ;j;a fhdackdjla u.ska uq,a
<udúh wOHdmkfha úYd, ke.aula rg
;=< we;s úh' th úêu;a mdi,g orejka
we;=¨ lr .kakd jhia uÜgu wjqreÿ
06 olajd §¾> lrk f,ig jQ fhdackdj
hs'
ta ksid fmr mdi,aj, wjYH;djh
jvd;a jeäfhka iudchg oefkkakg
úh' fmr i`oyka l< mßÈ 1972 ka miq
uq,a <ud úh wOHdmkfha iS>% ixj¾Okh
wdrïN jQjd hehs lSu hqla;s iy.;h'
1972 jif¾ § .%dóh yd w¾O kd.ßl
m%foaYhka ys wvq wdodhï,dNS orejka
b,lal lrf.k i¾fjdaoh wdh;kh
fmrmdi,a msysgq ùu wdrïN lsÍu jvd;a
hym;a ,laIKhla úh'
fuhg wdikak ld,fha§ u j;=lrfha
orejka i`oyd Èjd iq/l=ï uOHia:dk
msysgqjk ,os' miqj tajdfha o fmr mdi,a
wdrïN lrk ,È' ;reK l%sia;shdks
ix.uh o iuyr fiajl ix.ï o fï
lghq;a; wdrïN lrk ,È' tneúka
fuu wjêh uq,a <udúh wOHdmkfha
úldYk wjêhla nj mejiSu jvd;a
idOdrKh'
uq,a <udúh wOHdmkfha kj
ixj¾Okd;aul m%jk;d rdYshla 1978
isg we;s úh' tajd w;r"
1979 cd;Hka;r <ud j¾Ih f,i kï •lsÍu yd <ud f,alï ld¾hhd,hla
,xldfõ msysgq ùu u.ska <uqkaf.a
mQ¾j <udúfha wOHdmkh .ek
jvd;a jeäfhka idlÉPd úh'
1986 jir rch úiska fmr mdi,a •wOHdmkfha jákdlu y`ÿkd
.;a iqúfYaISS wjia:djla f,i
±laúh yelsh' tys § —uq,a <udúh
i;aldrh iy wOHdmkh˜ kï
jd¾;dj (Sessional Paper 111) md¾,sfïka;=jg bÈßm;a lrk ,È' ta
jk úg wOHdmk n,OdÍka jd¾;d
lrkq ,enqfõ m<uq jirg we;=<;a
jk orejkaf.a wdrïNl iQodku
fndfyda orejka ;=< my< uÜgul
mj;sk njh'
1987 rg mqrd m<d;a iNd msysgqjd •n,h úuOH.; lsÍu u.ska fmr
mdi,a wOHdmkfha j.lSu wod<
m<d;a iNd w;g m;a úh' fï ksid
m<d;a md,k wdh;k u.ska o fmr
mdi,a msysgqùfï l%shdj,sh fõ.j;a
úh'
1997 uydpd¾h ,laIauka ch;s,l •uy;df.a iNdm;s;Ajfhka mej;s
cd;sl wOHdmk fldñiu u.ska
m<d;a iNd yryd fmr mdi,a msysgq
ùu ffO¾hu;a lr,Sug fhdackdjla
bÈßm;a lr we;'
1990 isg <ud f,alï ld¾hd,h •iu. b;d iómj tlai;a cd;Skaf.a
<ud wruqo, (UNICEF) lghq;=
lr,Su u.ska mQ¾j <udúh
ixj¾Okfha m%.ukhg jvd;a
M,odhS lghq;= rdYshla isÿúKs' fuu.ska
fmr mdi,aj, .=Kd;aulNdjh
ÈhqKq lsÍug;a" tu .=rejreka mqyqKq
lsÍug;a wjYH WmlrK yd øjH
ixj¾Okhg uQ,H m%;smdok iemhSu
fï w;r m%Odk fõ'
thg wu;rj Y%S ,xldfõ fmr mdi,a
;=< <uhskaf.a /ljrKh iemhSu
ms<sn`o cd;sl wOHhkh ^2003& kï
jd¾;dj bÈßm;a lsÍu fuys m%.ukhg
jvd;a fya;=úh'
2004 j¾Ifha § uq,a <udúh •/ljrKh ms<sn`o cd;sl m%;sm;a;shg
jir 05 olajd jQ fiajdjka w;r fmr
mdi,a wOHdmkh we;=<;a lr,Su
o uq,a <udúh wOHdmkfha kj
ixj¾Okd;aul m%jk;d w;r jvd;a
jeo.;a tlls'
fï ish,a, ;=<ska Y%S ,xldj ;=< b;d
fõ.j;aj uq,a <udúh wOHdmkfha
ixj¾Okfha fmrux i<l=Kq igykaj
we;'
fla'tï' uyskao is,ajd
wOHdmk ixj¾Ok ikaOdkh
wkqrdOmqr Èia;%sla iïnkaëldrl
Y%S ,xldfõ uq,a <udúh wOHdmkfha kj m%jk;d
y~ CED ff;%udisl mqj;a iÕrdj 9
mdi,a fkdhk orejka mdi,a
.;lsÍug fï i|yd oekgu;a wOHdmk
wud;HxYh u.ska wOHdmk fldÜGdi
uÜgñka fkdúêu;a wOHdmk jHdmD;s
ks,Odßjrfhla fldÜGdi ld¾hd,fha
fiajhg m;alr we;' tu ks,Odßhd
.%du ks,Odß jiï uÜgñka mdi,a
fkdhk orejka ms<sn| f;dr;=re
/ialrñka ,nd.;a o;a; wkqj mdi,a
fkdhk <uqka mdi,a .;lsÍug lghq;=
lrkq ,nhs' tfy;a fuh ;ju;a ishhg
ishhla id¾:lj l%shd;aul fkdfõ'
o;a; ksismßÈ fkd,eîu" mdi,a .;l<
orejka kej; weoye,Su" È<s÷nj fyda
uj orejd <Õ fkdue;sùu wdÈh Bg
fya;= fõ' fndfydaúg tu ks,Odßka
úiska mdie,a .;lrk orejka mdif,a
/£ isàfï m%jk;dj fnfyúkau wvq
uÜgul mej;Su olakg ,efí' fuhg
tu jHdmD;s ks,OdÍkag mj;akd
jD;a;Shuh .eg¨ fya;=fldgf.k
;ukaf.a fiajdjka iïnkaOfhka
mj;akd w;Dma;su;aNdjh o fya;= jkjd
úh yelsh'
tneúka Tjqka n,.ekaùu ;=<skao fuu
.eg¨jg hï úi÷ula ,nd.; yels hehs
fhdackd lrñ' mdie,a .;lrk orejka
wkqj Tjqkg Èߧukd fyda m%ido §ukd
f.ùu jeks wNsfma%rK ;=<ska Tjqka
Èß.ekaúh yels fõ'
mdi,a hk jhfia isák iEu ujlau
orejd <Õ fukau orejd iu. Ôj;a
fõ kï iy orejka ms<sn|j ksrka;r
fidhd ne,Sul ksr; fõ kï orejka
mdie,a heùu fndfydaÿrg bgqjk
nj wmf.a w;a±lSï wkqj fmkS hhs'
tjeks uõjreka i|yd oekqïj;a lsÍfï
jevigyka ;jÿrg;a meje;aùu .ï
uÜgñka l<hq;= fõ' orejdg wdorh"
/ljrKh" fmdaIKh ,nd§u wdÈh
ms<sn|j fouõmshka oekqïj;a lsÍug
.%duks,Odß iydh ,nd.ekSu iqÿiq fõ'
orejka mdi,a heùfï§ Tjqka wLKavj
mdi,a heùu" wOHdmk lghq;= ms<sn|j
fidhd ne,Su" idOk uÜgu wvq fõ kï
iy orejdg .=rejrekaf.a ksis wjOdkh
fhduq fkdfõ kï wjYH l%shdud¾.
.ekSug fouõmshkag mj;akd j.lSï
ms<sn|j oekqïj;a l<hq;= fõ' tfukau
wod< jevigykaj, m%.;Ska fidhdne,Su
yd miqúmrï wLKavj isÿúh hq;=h'
oßø;d iys; fouõmshka y÷kdf.k
orejkaf.a wjYH;d fjkqfjka
—i,dlhla˜ ,nd§u u.ska orejka
mdi,g tùu iy mdief,a r|jd .ekSug
hï úi÷ula ,nd.; yelsh' rcfha
me;af;ka j¾;udkfha§ ks< we÷ï
,nd§u" fm<fmd;a ,nd §u jeks m%Odk
ldrKd bgqjk w;r hï hï ld,j,§
mdmeÈ" im;a;= wdÈh ,nd §uo isÿúh'
flfiajqjo oßø;d iys; orejkag rch
md¾Yjfhka hï i,dlhka ,nd§u iqÿiq
jkafka M,hg fmr fya;=jg ms<shï
fh§u jvd;a id¾:l jkq we;s ksidfjks'
thg rcfha wjOdkh fhduqúh hq;=h'
tfiau .=reNj;=ka orejka ms<sn|
fkdi<ld yeÍu" hï hï o~qjï
,nd§u ;jÿrg;a isÿjk wjia:do we;'
iuyr orejka fldgilg ie<lSu;a
;j;a fldgilg fkdie<lSu;a jQ úg
orejka udkislj weo jeàug fya;=jk
mdie, m%shckl ia:dkhla fkdùu
;=<ska o .eg¿ we;s fõ' ud okakd
tla wOHdmk wOHlaIljrhl=f.a
orejd fuu j¾Ifha§ oyh fY%a‚hg
kshñ; jqjo 6 fY%a‚fha isgu mdi,
m%;slafIam lrhs' oekg Tyq mdi,a
fkdhk w;r úúO Ñls;aid Tyqg ,nd
ÿkako m%;sM, id¾:l fkdù we;' È.ska
È.gu mdie, m%;slafIam lrhs' wksis
yeisßulao fkdue;s kuq;a mß.Kl
wksis weíneysùula we;' mß.Kl l%Svd
i|yd uq,§ ;on, leue;a;la ;snq‚'
flfia jqjo uqo,a hyñka we;s mjq,aj,
orejkao hï m%udKhlska fyda mdi,
m%;slafIam lrk nj fmfka' tfiau
fuu lreKqj,g jvd úIh ks¾foaYh
;=< YsIH m%cdj mdi,g wdl¾YKh jk
wdldrfha úIhud,djl wjYH;djh
we;ehs is;ñ' bkaÈhdfõ È,a,s k.rfha
mqoa.,sl mdi,la ksÍlaIKh lsÍfï
§ tu mdi,aj, we;s “Skill Labs” ksÍlaIKhg ,la flfr;s' Y%S ,xldfõ
wOHdmkh fjkqfjka jeh lrk úYd,
OkialkaOh fujeks yrj;a fohla i|yd
jeh l<fyd;a bka úYd, msgqn,hla
,o yels nj tys§ y÷kd.ekSug
yelsúh'
l%shdldrlï iys; mdvï fldf;la
y÷kajdÿkak o iuyr .=reNj;=kaf.a
iïm%odhsl nj iy mka;sldurhg <uqka
fldgqlr oekqu muKla ,nd§u ;=<ska
isiq ks¾udK t<soelaùu isÿlr.;
fkdyels ;;a;ajhl mj;sk nj o
fmfka'
mdi,a uÜgñka" fldÜGdi uÜgñka"
m<d;a uÜgñkao isiqkaf.a oekqu muKla
uksk úNd.j,g orejka yqrelsÍu"
m%;sM, by< kexùu i|yd lrk
jevigyka" l,dm" m<d;a w;r m%;sM,
i|yd we;s ;r.ho" isiqka ;jÿrg;a
úvdnr lr we;' wdl,am iy l=i,;d
wOHdmkh ;=<ska m%;slafIam lr" oekqug
muKla keUqre wOHdmkhlg kej;
.uka lsÍu .eg¨jls'
;dlaIKh i|yd keUqrejla we;s
lsÍug miq.sh ld,fha§ ;dlaIK mSG
iy uyskafodaoh úoHd.dr we;s l<o
n,dfmdfrd;a;= jQ uÜgñka fï i|yd
isiqka we;=<;aùula ke;' uq,a j¾Ifha
;rï b,a¨ulao j¾;udkfha ke;'
fuu ;dlaIK úIhhka wvqu ;rfï
9 fY%a‚fha isgj;a isiqkaf.a úIhud,djg
we;=<;a lsÍug fhdackd lrñ' ;dlaIK
mSG i|yd oekg úYd, iïm;a m%udKhla
,nd § we;;a tajdhska ksis M,m%fhdack
fkd.ekSu o .eg¨jla nj lsjhq;=h'
ì' tï kjr;ak ue‚fla
iyldr wOHdmk wOHlaIl ^ixj¾Ok&
bínd.uqj fldÜGdY wOHdmk
ld¾hd,h
mdi,a fkdhk orejka mdi,a.; lsÍu
l%shdldrlï iys; mdvï
fldf;la y÷kajdÿkak
o iuyr .=reNj;=kaf.a
iïm%odhsl nj iy
mka;sldurhg <uqka
fldgqlr oekqu muKla
,nd§u ;=<ska isiq ks¾udK
t<soelaùu isÿlr.;
fkdyels ;;a;ajhl
mj;sk nj fmfka'
y~ CED ff;%udisl mqj;a iÕrdj 10
wOHdmk o¾Ykfha mqfrda.dó jQ
od¾Ykslhka fukau fmrÈ. fn!oaO"
yskaÿ iy fõo wd.ñl b.ekaùïj,o
wOHdmkh ms<sn|j úia;r flfrk
wjia:dj, wOHdmk iy iodpdrd;aul
nj tlu ldisfha fome;a;la f,i
y÷kdf.k we;' W.;a mqoa.,fhl=
jkafka iodpdrd;aul jQ úg muKla
nj fndfyda wd.ïj, bÈßm;a flfrk
woyils' nqoaêu;a nj iodpdr j¾Okhg;a"
iodpdr nj nqoaê j¾Okhg;a tl f,i
ne£ mj;sk nj ;j;a woyils' YS,h iy
m%{dj w;aje,a ne|.;a hq., mohla f,i
y÷kajd Èh yels nj lshefõ'
—.=K keK nf,ka hq;= mq;=uh b;d .re˜
hkak wmf.a me/kakkaf.a uqjÕ /£
;snqK woyils' YsIHhd hk moh ú.%y lr
ne¨jfyd;a tys w¾: ksrEmKh jkafkao
yslaóu ,;a ;eke;a;d hkakhs'
Y%S ,xldjg ksoyia wOHdmkh y÷kajd
ÿka Èk isg fï olajd mdi,a úIh ;=<
iodpdrj;a nj" idrO¾u" idrO¾u
mqyqKq lsÍu" hym;a .=Koyï b.ekaùu
fjkqfjka f.k ;sfnk mshjr lsysmhla
i|yka l< yelsh' wd.u O¾uh úIhhka
f,i b.ekaùu bka jeo.;a mshjrls'
Bg wu;rj iudc wOHhkh" b;sydih"
mqrjeis mqyqKqj" fi!LHh iy YdÍßl
wOHkh" idys;Hh iy úúO fi!kao¾h
úIhka b.ekaùu ;=<skao hï wdldrhl
idrO¾u wOHdmkhla ,nd§ug lghq;=
lsÍu olakg ,enq‚' by; úIhkaf.a úIh
ks¾foaY tlsfkl f.k i<ld ne¨jfyd;a
Y%S ,dxlsl <uqkag wjYH iodpdrh fyda
idrO¾u tu úIhka ;=<ska ´kEjg jvd
,nd fokafka hehs flfkl=g ;¾l l<
yelsh'
tfia jqjo by; i|yka iodpdrd;aul
isÿùï we;=<;a úIh fldgia mdi, ;=<
b.ekafjk iajrEmh uola úuid n,uq'
fn!oaO yd wfkl=;a wd.ïj,o wd.ï
b.ekaùu mQ¾j mdi,a wjêfha isg
l%shd;aul jkq olakg ,efí' wd.u
W.kajk úg tys jvd jeo.;a jkafka
kHdhd;aul mokug jvd m%dfhda.slj
<uhd idrO¾u .;s.=K flfrys
yqrelsÍuhs' l=vd l, isgu wdl,amuh
fjkila l< yels jkafka tfia jqjfyd;a
muKla nj mejish hq;=h' fndfydaúg
mQ¾j <udúh ixj¾Ok uOHia:dkj,
iy mdif,a my< m%d:ñl wjêfha § hï
hï wd.ñl iy iodpdrd;aul m%dfhda.sl
jevigyka l%shd;aul jkq olakg ,eîu
m%ixYd l< hq;=h'
tfia jqjo mQ¾j mdi,a wjêfha iy
m%d:ñl wjêj, isiqkag iodpdr j¾Okh
we;slsÍu i|yd jvd;a iqÿiq l%uh f,i
olajkafka iajNdjO¾uh iy i;=kag
wdorh lsÍug b.ekaùuhs' fndfyda rgj,
fï wjêfha orejka fjkqfjka mdi, ;=<
iajNdjO¾u wx.khla iy iqr;,a i;=ka
we;slrk ia:dkhla iQodkï lr we;' ta
u.ska i;=kag lEu §u" id;a;= imamdhï
lsÍu ;=<ska i;=kag wdorh lsÍug yqrej
,nk w;r miqj tu wdorh ;u ifydaor
isiqkag iy iudchgo isÿlrkakg
fm<Uùu;a we;s fõ' fuu ;;a;ajh
wfma wOHdmk wdh;kj, ;sfío hkak
.eg¨jls'
oekg mj;sk 5 jir YsIH;aj úNd.h
fya;=lrf.k 4 - 5 jirj, nqoaOd.u we;=¿
wfkla wd.ï b.ekaùu" w;miqùu fukau
u.yeÍï o isÿjk nj mdi,a n,OdÍka
mjd ms<s.kakd lreKls' 6 jir isg 11
jir olajd nqoaOd.u úIh b.ekaùu úêu;a
l%shdj,shla jk kuq;a mdi,a ;=< th
yßhdldrj isÿfkdjkafka tu úIh mdi,a
<uqkaf.a úNd.h i|yd t;rï nridr
úIhla fkdùu;a th myiqfjka bf.k.;
yels hehs is;d isàu;a fya;=fjks' by;
lS lreKq ie<ls,a,g .;a úg meyeÈ,s
jkafka mdi,a úIhka ;=< wd.u O¾uh
b.ekaùu ;=<ska jvd id¾:l idrO¾u
f.dvke.Sula isÿ fkdjk nj fkdfõo@
wd.u O¾uhg wu;rj fuys i|yka
l< úIhka u.ska <uqkaf.a iodpdrh
f.dvke.sh yelso@ idys;Hh iy
b;sydih hk úIhka l,la mdi,a úIh
ud,dfjka bj;alr ;snQ nj u;lhg
k.d .; yelsh' fuys i|yka wfkl=;a
úIhkao mdi,a mka;sldurfha ish¨u
isiqkag tl fia .,d fkdhkjd muKla
fkdj tajdo t;rï úêu;a iy lemS
fmfkk iajrEmhlska mdi,a moaO;sh
;=< l%shd;auljkjd oehs hkak m%Yakhls'
WodyrKhla .;fyd;a YdÍßl wOHhkh
iy l%Svd úIhNdr .=rejrhd úisks' tu
úIh b.ekaùu fndfydaúg mdif,a l%Svd
W;aijh mj;ajk wjêfha b;d ́ kElñka
isÿjk kuq;a wfkla ld, ;=< th ukao.dó
f,i b.ekafjk wjia:d wm oel we;'
<ufhl= ;=< iodpdrh f.dvke.Su
hkq fndfyda fihska wdl,amuh fjkila
isÿlsÍfuka muKla isÿl< hq;a;ls'
iodpdr wOHdmkh i|yd wjYH fuu
wdl,am fjki isÿlsÍu úIhla b.ekaùug
jvd wiSre lreKla nj ms<s.; hq;=h'
fujeks wdl,am fjkilg wkq.ukh
l<hq;= úfYaI l%ufõo we;snj idrO¾u
wOHdmkh ms<sn| kHdhla bÈßm;a l<
fkdauka fÊ' nq,a" Ôka mshdfÊ" flda,an¾la"
tñ,a v¾lhsï jeks od¾Ykslhkaf.a
kHdhkaj, meyeÈ,sj olajd ;sfí' by;
lreKq ie<ls,a,g .;aúg meyeÈ,s jkafka
Y%S ,xldfõ mdi,a wOHdmkh ;=< idrO¾u
wOHdmkh b.ekaùfï wjia:d yd l%ufõo
fnfyúka ÿ¾j, uÜgul mj;sk njhs'
f,dalfha fndfyda rgj,a idrO¾u
wOHdmkh fjku úIhla f,i W.kajk
wjia:d olakg ,efí' cmdkfha mdi,aj,
th Life Guidance yd Ethic Civics hkqfjka y÷kajd we;' fidaúhÜ reishdfõ§
tu úIh y÷kajd we;af;a Communist Morality and Cultural Conduct hkqfjks'
bkaÈhdfõ th kï lr we;af;a Human Values hkqfjks'
Y%S ,xldfõ mdi,a wOHdmkfha wjika
m%;sM, foi úuis,af,ka ne,Sfuka miq
muKla hï ;SrKhlg t<öug mdGl
wmg isÿ fõ'
1' mdi,a jhfia wjika wÈhf¾ miqjk
iy mdi,a jhi wjika l< ;rek
msßia w;=ßka úYd, msßila wo u;a
Y%S ,xldfõ mdi,a úIh ud,djg tlal< hq;= w¿;a úIhka ms<sn| woyila
fn!oaO yd wfkl=;a
wd.ïj,o wd.ï
b.ekaùu mQ¾j
mdi,a wjêfha
isg l%shd;aul jkq
olakg ,efí' wd.u
W.kajk úg tys
jvd jeo.;a jkafka
kHdhd;aul mokug
jvd m%dfhda.slj
<uhd idrO¾u
.;s.=K flfrys
yqrelsÍuhs'
12 jk msgqjg
y~ CED ff;%udisl mqj;a iÕrdj 11
ffjoH wOHdmkh fm!oa.,SlrKh
lsÍu ms<sn|j uE;l§ m%Yakhla u;=
úKs' ta wkqj ihsgï ^South Asian Institute for Technology and Medicine& hkak mq¿,a f,i iudc.; úh' tfy;a
wm úu;shg m;a jkafka wfma ksoyia
wOHdmkh ms<sn| ±ka ±ka ldg ldg;a
isysm;a ùu ms<sn|jh' wfma wOHdmkh
we;a;gu ksoyia o" lkakka.r ±lau
ls%hd;aul jkafka o jeks lreKq
ms<sn|j ihsgï m%Yakh u;= jQ miqjj;a
is;d ne¨jfyd;a krl o @ is;d ne,Su
flfia jqj o ihsgï .ek l;d lrkafka
ksoyia wOHdmkh yqjd olajñks'
tfy;a fï l=uk fldaKhlska ne¨j o
fï jk úg furg wOHdmkh nrm;<
.eg¨ rdYshlg uqyqK§ we;' ta .ek
lsisjl= is;kafka ke;' ta ta wjia:dfõ
mek kef.k .eg¨j foi muKla n,k
wfma iudch mdg Wmeia hqj, .,jd
oEia újr lr n,d h;d¾:h wjfndaO
lr .ekSug ±kaj;a is;sh hq;=h' tfia
jqjfyd;a mU.d,l meg,S we;s wOHdmkh
bka .,jd .ekSug msgqjy,la jkq
we;ehs isf;a' lkakka.r hq.fha werô
ksoyia wOHdmkh wdvïnrj by<ska
w.h lrk wmf.a j¾;udk ;¾lh
ù we;af;a tjka ;;a;ajhla ;sìh §
wOHdmkh fm!oa.,SlrKh jkakg bv
Èh yels o hkakhs' tfy;a m%Yakh kï
we;a;gu wo wm ksoyia wOHdmkhla
N=la;s ú|skjd o@ fï ms<sn|j úuis,ssu;a
fkdjkafka wehs@ ihsgï WKqiqu mj;sk
fï fudfydf;aj;a tA .ek is;sh hq;=h'
mdi,lg <ufhla we;=¿ lsÍfï § tod
mej;s ksoyia wOHdmk ixl,amh wo
;sfí o@ wOHdmkh fm!oa.,sl lsÍug
w;afmd;a ;efnkqfha t;kska fkdfõ o@
ta ta mdi,aj, ;rd;sru wkqj uQ,Huh
§ukdj f.ùu wo wksjd¾Hh' Oj,
m;s%ld u.skau ^lS%vd.dr" f.dvke.s,s&
úúO wruqKq i|yd hehs uQ,Huh
f.ùï isÿ l< hq;=uh' fl;rï ÿIalr
m%foaYj, jqj o fuh n,mdhs' tod
ksoyia wOHdmkfhka fujekakla
n,dfmdfrd;a;= úKs o@ ke;' fï
jk úg fï ;;a;ajh iudc.; ù
yudrh' wvq wdodhï,dNS fouõmshkaf.a
orejkag fl;rï iyc oË;d ;snqK
o by< uÜgfï fyj;a myiqlï iys;
mdi,lg we;=¨ l< fkdyelsh' th o
ksoyia wOHdmkh @
mdi,aj,g orejka we;=¿ lsÍfï §
mj;sk fï wúêu;a l%ufõohg ms<shï
fh§u ±kaj;a ck;dj l,amkd l< hq;=j
we;' n,OdÍkaf.a oEia úúr l< hq;=h'
mfya YsIH;ajh ms<sn| úuid n,uq' th
o iïmQ¾Kfhkau uqo,g úlsfKkakls'
miajk mka;sfha iEu <ufhl=u uqo,a
jehlr fm!oa.,sl mka;shlg hEu
wksjd¾h ù we;' mj;sk ;;a;ajh wkqj
ta ta mdi,aj,ska fumuK ixLHdjla
YsIH;ajh iu;a j we;ehs m%ldY l<o
we;a; jYfhkau tys id¾:l;ajh
fm!oa.,sl mka;sj,ska isÿjkakls'
jhU m<df;a ó.uqj Èia;s%lalh jeks
m%foaYj, YsIHh;ajh iu;aùfï wvq
m%;sY;hka ;=<ska meyeÈ,s jkafka tu
m%foaYhkays fm!oa.,sl mka;s ixLHdj
wvq ùu;a wOHdmkfhys mrud¾:h
fyj;a wruqK W.;a nqoaêu;=ka ìys
lsÍug jvd b;d,sh jeks rgl cSjk
ud¾.hla fidhd hdula njhs'
2015 jir 5 YsIH;aj úNd.fha lvbï
<l=Kq ,nd .ekSfï fuu igyk foi
n,uq'
mdi,
fmkS isá
isiqka
ixLHdj
iu;a
isiqka
ó.uqj Ydka;
ußhd úÿy,71 1
ó.uqj Ydka;
fcdaYma úÿy,70 1
ó.uqj o¿fmd;
úÿy,57 1
lgdk l|j,
fcdaYma lKsIagh39 1
cdwe, ;sf.dv
úÿy,88 1
fmr lS mßÈ fuu m%foaYfha
orejkaf.a wOHdmkh úfoaY.;
úh yels jD;a;Slhka ìys lsÍu
jeks mgq fËa;%hkag iSud ù we;'
wkd.;fha § iuia;hla f,i th
isÿjkq ksh;h' bkamiq idys;HOrhka"
úpdrlhka" Ñka;lhka" od¾Ykslhka
fyda nqoaêu;=ka ke;a;gu ke;sj hkq
ksh;h' th o ukqIH;ajfha ixj¾Okh@
mfya YsIH;ajh fukau idudkHfm<
iy Wiiafm< iu;aùu o wo
fm!oa.,sl mka;s u;u r|d mj;shs'
tfia kï bkamiqj wOHdmk fËa;%hka
fm!oa.,SlrKh m%Yakhla jkafka flfia
o@ ñka wm woyia lrkqfha —ihsgï˜
w.h lsÍula fkdj th m%Yakhla lr
.ekSug m<uqj Bg fmr ;;a;ajh foi
fuf;la fkdne¨fõ wehs o hk m%Yakh
u;= lsÍuhs' ta ;;a;ajh wdrïNfha isgu
fufia Tvqÿjk f;la wm ieu isáfha
oEia jidf.k fkdfõ o@ ±kaj;a wm
ksoyia wOHdmkfha iq,uq, y÷kd.;
hq;=j we;' ta iu.u tu ixl,amh ld,Sk
jYfhka wjYH ys;lr fjkiaùïj,g
o Ndckh úh hq;= kï th o wjYHh'
tfy;a tA i|yd nqoaêu;aj is;d ne,Sug
yels Wiia ukila o wjYHh' fï
jk úg mj;sk wOHdmk l%uh ;=<ska
tjka mqoa.,hka ìys ùu wjodkulg
m;aj we;' tu ;;a;ajh ;jÿrg;a
mej;=kfyd;a isÿúh yelafla frdfnda
ñksia iudchla muKla wmg olakg
,eîuhs' YsËKhlska f;dr tjka
iudchlska isÿúh yels hym; l=ula o@
foaYhl ixj¾Okh udkqIsl;ajh jeks
jokays we;s ú.%yhla tjka iudchlg
wjYH ke;' fï mj;sñka we;af;a tjka
iudchlg uq, msÍuls'
wOHdmkfha wruqK jkafka ñksia
j¾.hdf.a hym; ^ixj¾Okh& i|yd
ls%hd;aul jk hym;a mqrjeisfhl= ìys
lsÍu nj tlai;a cd;Ska mjd ms<sf.k
we;' úfYaIfhkau ñksia j¾.hdf.a
ÈhqKqj;a iu. tu wruqK ;j;a mq¿,a
jkq ñi l=uk fyda cSjk jD;a;shla
i|yd iemfhk ñksia YÍrhla muKla
m%j¾Okh lsÍu wOHdmkfha ld¾hNdrh
fkdfõ' fï neõ md,lhka jgyd .;
hq;=h' tfia fkdjqkfyd;a wkd.;fhys
±lsh yels jkafka ysia jQ fud< muKla
we;s rElv ñksia iudchls' fmdaIKhla
ke;s uki ;=<ska udkqIsh mej;=ï
n,dfmdfrd;a;= úh fkdyel' fï
jk úg;a by< uÜgfï isgu ¥IKh"
NSIKh jeks joka iudc frda. njg m;a
fjñka mj;skqfha fuu ksidh' tneúka
ñksialu /l.ekSug kï ñksid l=vd
wjêfha isgu hym;a ukila we;s
mqoa.,fhl= lsÍug wOHdmkh ,nd
Èh hq;=uh' ta uqo,g fkdj ñksia
whs;sjdislula jYfhks'
fca'YS,d úl%ur;ak
W.;ukd Ys,amhuo u;= /flkdu;= /flkd Ys,amhuo W.;ukd
wOHdmkfha wruqK
jkafka ñksia j¾.hdf.a
hym; ^ixj¾Okh&
i|yd ls%hd;aul jk
hym;a mqrjeisfhl= ìys
lsÍu nj tlai;a cd;Ska
mjd ms<sf.k we;'
y~ CED ff;%udisl mqj;a iÕrdj 12
2017 whjeh fhdackd u.ska o j;= mdi,a
lafIa;%fha wOHdmk ixj¾Okhg wod<
.eg¨ rdYshla y÷kd .; yelsj ;sfí' th
jvd;a fydoska iei¢h hq;= fõ'
ta wkqj 2016 whjeh fhdackd fuf,i
±lafõ '
313 - tfiau jeú,s fËa;%fha mdi,a 25 la
oaú;Sl uÜgug Wiia lsÍu i|yd iïm;a
,ndfokq ,nk w;r ta i|yd remsh,a
ñ,shk 250 la ,nd §ug ud fhdackd
lrkjd ^313 fhdackdj" msgq wxl 54&
tys È.=jla f,i oelsh yels uqo,a
wud;Hjrhd úiska bÈßm;a lrk ,o 2017
whjeh fhdackdfõ fuf,i i|yka fõ'
96 - wmf.a rcfha ish¨ wxY we;=<;a
ixj¾Ok l%fudamdhkag wkqj oekgu;a
Wiia ;;a;ajhg m;alr we;s úfYaIfhkau
lE.,a, iy nÿ,a, Èia;%slalj, j;=
mdi,a 25 g wu;rj ;j;a j;= mdi,a 25 l
;;a;ajh Wiia lsÍu i|yd remsh,a ñ,shk
250 la fjka lsÍug ud fhdackd lrkjd
^96 fhdackdj" msgq wxl 19&
uq,skau 2016 whjeh fhdackdj mßÈ tu
j¾Ifha § j;= mdi,a fldmuK m%udKhla
ixj¾Okh l<doehs y÷kd .; hq;=h' wm
tu j¾Ifha ^2016& whjeh fhdackdfõ
mßÈ j;= mdi,a 25 u oaú;shl uÜgug
Wiia lsÍu isÿ ù we;ehs úYajdi lrñ'
wOHdmk wud;HxYh 2015 jif¾
§ ksl=;afldg we;s ixLHd f,aLk
f;dr;=rej,g wkqj Y%S ,xldfõ uq¿ mdi,a
ixLHdj 10144 ls' thska 843 la j;= mdi,a
fõ' ta wkqj j;= mdi,a 25la hkq uq¿ j;=
mdi,a ixLHdfjka 2'9] l m%udKhla
ixj¾Okh lsÍug orK W;aidyhla fõ'
fuu ;;a;ajh ;=< oekg mj;sk j;= mdi,a
843 l m%udKh ixj¾Okh lsÍu i|yd
wju jYfhka jir 33 lg jeä ld,hla
.;jkq we;' tfiau j;= mdi,a 307 la
jk jeäu m%udKhla iys; kqjrt<sh
Èia;%slalh ms<sn|j o fujr 2017 whjeh
fhdackd u.ska fyda wjOdkhla fhduqlr
we;s njla olakg fkdue;' tu ksid
fï ms<sn|j j.lsj hq;a;kaf.a wjOdkh
jydu fyda 2018 whjeh fhdackd ;=< §
fyda fhduqjkq we;ehs úYajdi lrñ'
l,dN+IK rdcH iïudk,dNS
fla'ã' mSßia
iNdm;s
wOHdmk ixj¾Ok ikaOdkh
2017 whjeh fhdackd u.sska j;=mdi,a ixj¾Okh i|yd m%udKj;a wjOdkhla fhduq ù ;sfío @
Wjÿrg f.dÿre ù isák nj m< fõ'
2' tu msßia w;=ßka udkisl frda.S jQ iy
úúO wd;;s ;;a;ajhkag f.dÿre jQ
úYd, msßila .ek wikakg ,efí'
3' Y%S ,dxlsl fndfyda ;reK msßi cd;s
iy wd.ñl fNao lrmskakd .ekSu
ñ;Hd iy wkaO úYajdi ms<sme§u
jeks iudc úfrdaë wdl,am orkakka
ù isàuo .eg¿ iy.; lreKls'
4' ;jo tjeks ;reK lKavdhï ;ks
;ksj fyda lKavdhï jYfhka iE§
iudcfha úúO wmrdO yd idyisl
l%shdj, fhfokq wikakg ,efí'
5' mdi,a jhfia miqjk we;eï msßia
w;r isÿjk wukdmlï ÿrÈ. f.dia
Ôú; ydks mjd isÿjk wjia:d
wikakg ,efí'
6' tlS jhiaj, isÿjk ishÈú kid
.ekSï o l%ufhka jeäfjñka mj;S
fuu ;;ajh u.yeÍu i|yd idrO¾u
wOHdmkh úIhla jYfhka Y%S ,xldfõ
mdi,a úIh ud,djg tlalsÍu ms<sn|j
n,OdÍka úuis,su;a úh hq;=j ;sfí'
ví' ví' úfÊjka; fj,a,d,
10 jk msgqfjka
wOHdmk ixj¾Ok ikaOdkh
ish¨fokdgu .=Kd;aul iy iudk
wjia:d iys; wOHdmkhla ,nd §u
iy;sl lsÍu i|yd lemù l%shdlrk isú,a
iudc ixúOdk tl;=jls' 2004 jif¾
wdrïN lrk ,o fuu ixúOdkh jir 13 l
ld, iSudjla Y%S ,xldfõ wOHdmkh k.d
isgqùug úúO me;slv Tiafia odhl;ajh
,nd § we;s w;r tys 14 jk jd¾Isl iNd
/iaùu wfma%,a ui m<uqjk Èk ud,fò
;,dfyak m%cd ixj¾Ok uOHia:dkfha §
idudðl ixúOdk 54 l iyNd.s;ajfhka
meje;a ú‚'
/iaùfï jevlghq;= wdrïN lrñka
iNdm;s fla' ä' mSßia uy;d idudðlhka
ms<s.ekSfï l;dj isÿl< w;r f,alï
W W fj,a,d, uy;d úiska jd¾Isl
iNd /iaùï jd¾;dj;a" NdKavd.dßl
pñkao mshfialr uy;d úiska wOHdmk
ixj¾Ok ikaOdkfha jd¾Isl whjeh
jd¾;dj;a bÈßm;a lsÍfuka wk;=rej tajd
iNd iïu; úh'
fï wjia:dfõ§ idudðl ixúOdk úiska
wOHdmk ixj¾Ok ikaOdkh miq.sh jir
;=< ,nd we;s m%.;sh meiiqug ,lalrñka
woyia olajk ,§'
2030 jif¾§ ieug hdjÔj wOHdmk
wjia:d m%j¾Okh lrñka wka;¾lrKh
iy iu wjia:d iys; .=Kd;aul
wOHdmkhla ;yjqre lsÍu kï jQ ;sridr
ixj¾Ok b,lalhkays 4 jk wruqK
idlaId;a lr .ekSug isú,a iudÔh
odhl;ajh il%Shj ,nd §ug fmdfrdkaÿ
fjñka 14 jk jd¾Isl uyiNd /iaùu
id¾:lj ksud úh'
wOHdmk ixj¾Ok ikaOdkfha jd¾Isl iNd /iaùu 14 jk jrg;a id¾:lj mj;ajhs'
y~ CED ff;%udisl mqj;a iÕrdj 13
wNHka;r lghq;= jhU ixj¾Ok
yd ixialD;sl lghq;=
wud;HxYfha fufyhùfuka
ixialD;sl lghq;= fomd¾;fïka;=j
fk¨ïfmdl=K cd;Hka;r iïuka;%K
Yd,dfõ § wud;H tia' î kdúkak
uy;df.a m%Odk;ajfhka meje;a jQ 2016
l,dN+IK rdcH iïudk Wf<f,a §
wOHdmk ixj¾Ok ikaOdkfha iNdm;s
fla' ã mSßia uy;d Y%S ,xldfõ l,d
lafIa;%fha Wkak;sh Wfoid bgqlrk
,o úYsIag fiajdjg Wmydr jYfhka
l,dN+IK rdcH iïudkfhka msÿï
,eîh'
mq;a;,u Èia;%sla ixialD;sl
n,uKav,fha m%Odk f,alï jYfhka
lghq;= lrk" cd;sl mqj;am;a lsysmhlu
m%dfoaYSh jd¾;dlrefjl= f,i lghq;=
fldg we;s l,dN+IK rdcH iïudk,dNS
fcHIaG udOHfõÈfhl= jk mSßia uy;d
fï jk úg —y~˜" —wdisߘ yd —mq;a;,u
Èid mqj;a˜ hk m%ldYkj, ixialdrl
uKav, idudðlfhl= f,i lghq;=
lrhs'
Y%S ,xldfõ iïm%odhsl fkdjk yia;
l¾udka; lafIa;%hg wuqøjHhla f,i
fmd,a ugq,a, y÷kajd§ug odhlù we;s
fla' ã' mSßia uy;d fld<U ud¾.
m¾fhaIK wdh;kfha m¾fhaIlfhl=
f,i o" bfrâ yd whs'à'ã'Ô wdh;kj,
WmfoaYljrfhl= f,i o lghq;=
fldg we;' tu w;aoelSï iy wNdIh
;=<ska .%ka:lrKhg ms<smka Tyq rpkd
lsÍug odhl jQ .%ka: ixLHdj 20 lg
wêlh' —kj.ïmqr iy wdrdu fmfoi˜"
—flfi,a flkafoka uefjk w;alï˜"
^isxy, yd fou<& —fmd,augq,af,ka
w;alï˜ ^isxy, iy bx.%Sis&" —mud fkdù
tñ wl=rg fuhska u;+˜" —úYajfhka
w;eUq,la˜" —f,dalh uu iy fyg˜"
—ri ñysrhs ujf.a ku mq;=g ke;S˜"
—ksjerÈj ,shuq˜ wdÈh bka iuyrls'
idys;Hh" l,dj yd m%cd ixj¾Ok
lafIa;%hg ,nd ÿka fiajh w.h lrñka
—m%cdfiajd˜" —m%cdfiajd lS¾;s˜" —foaY
lS¾;s˜" —udOH fiajd˜" —foaY nkaÿ˜
—cd;sl f.!rj iïudk Wmdêh˜"
—foaYudk - udkj ys;jd§˜" —l,dosfka˜"
—uq¿ Èjhskgu idu úksiqre˜ hk
iïudk iy kïnqkdu o fudyq fj;
msßkud we;'
tfiau mSßia uy;d ldnksl f.dú;ek"
bvï m%;sixialrKh yd .%du ixj¾Okh"
m%cd ixj¾Okh" úl,am fi!LH
ie,iqï ilia lsÍu" ffcj ialkaO
n,Yla;s l<ukdlrKh" wOHdmk
ie,iqïlrKh we;=¨ úIhka ms<sn|j
;dhs,ka;h" bkaÈhdj" iaúÜi¾,ka;h"
ms,smSkh" Ökh" nx.,dfoaYh" fkamd,h"
ldïfndach we;=¿ rgj,a .Kkdjl
mqyqKqj o ,nd we;af;ls'
mq;a;,u" udoïfma
mnir iqmqka
l,dN+IK rdcH iïudkfhka msÿï ,o fla' ä' mSßia uy;d
wOHdmk ixj¾Ok ikaOdkfha
Èia;%sla iïnkaOldrljrekaf.a
/iaùula 2017 uehs ui 15 jeks
Èk fld<U 06 yeõf,dla gjqfï msysá
iduhsl uOHia:dk Y%jKd.drfha§
mj;ajk ,§' Èia;%sla iïnkaêlrK
ks,OdÍka 17 fofkla fuhg iyNd.S
jq w;r 2017 jif¾ fuf;la meje;s
jevigyka ms<sn|j iudf,dapkh lsÍu;a
ta iïnkaaOfhka idudcsl ixúOdk ±lajQ
m%;spdr ms<sn| idlÉPd lsÍug;a fuys§
wjia:dj WodúKs' wOHdmkh ixj¾Ok
ikaOdkh úiska fuu jif¾ fojk
Nd.fha§ l%shd;aul lsÍug wfmalaId
lrkq ,nk jevigyka ms<sn|j Èia;s%la
iïnkaêldrljreka ±kqïj;a lsÍu
fuys§ isÿúKs' fuhg wu;rj tlai;a
ckmo rdcH fomd¾;=fïka;= fõ uQ,H
wkq.%yh u; isÿlsÍug wfmalaId lrkq
,nk wOHdmk lafIa;%fha ¥IK wju
lsÍu i|yd jq kj jHdmD;sh ms<sn|
uQ,sl ye|skaùulao fuys§ isÿlrk ,§'
wOHdmk ixj¾Ok ikaOdkh 2017 jif¾ m<uq Èia;%sla iïnkaêlrK /iaùu mj;ajkq ,nhs
y~ CED ff;%udisl mqj;a iÕrdj 14
˜2030 ;sridr ixj¾Okh ms<sno kHdh
m;%fha" ;sridr ixj¾Ok wruqKq 17 la
úia;r flfrkjd' tys 04 jk wruqK
wOHdmkhhs' ish¨fokdu wka;¾lrKh
jQ .=Kd;aul wOHdmkhla ,nd.ekSug
iudk wjia:d ie,iSu iy wLKav
bf.kSï wjia:d ;yjqre lsÍu hkakg
ta hgf;a m%uqL wjOdkhla fhduqj
;sfnkjd' tu ;sridr ixj¾Ok wruqKq
17 ch.ekSu ioyd b,lal 169 la
y÷kdf.k ;sfnkjd' Y%S ,xldfõ f¾Çh
wud;HdxY 51 la yd wdh;k 425 la fuu
;sridr ixj¾Ok b,lal ch.ekSu
fjkqfjka l%shd;aul fjñka ;sfnkjd'
fuys§ rchg l<yels foaj,aj, hï hï
iSudj,a ;snqK;a isú,a iudchg l<yels
foaj,g lsisÿ iSudjla kE' Tjqkag Wmßu
jYfhka ;sridr ixj¾Ok wruqKq
ch.ekSu ioyd odhl úh yelshs'˜
;sridr ixj¾Ok yd jkÔú wud;HdxYfha
WmfoaYl WÑ; o fidhsid uy;d fuu
woyia m<lf<a miq.shod ^2017 fmn 03&
fld<U" ol=Kq wdishd iyfhda.S;d
wdh;k ^SAPSRI& Y%jKd.drfha§
meje;s ;sridr ixj¾Ok wruqKq
Èkd.ekSfï u.ie,eiau ixj¾Ok lsÍu
i|yd isú,a iudc ixúOdkj, woyia-
fhdackd ,nd.ekSfï WmfoaYkd;aul
idlÉPdjg iyNd.S fjñks'
;sridr ixj¾Ok wruqKq yd wOHdmk
lafIa;%fha b,lalhka ch.ekSu i|yd
jQ cd;sl jevie,eiau ieliSug
idudðl;aj ixúOdkj, odhl;ajh
,nd.ekSfï wruq‚ka wOHdmk
ixj¾Ok ikaOdkh ixúOdkh l< fuu
WmfoaYkd;aul idlÉPdjg ^CED&
idudðl;aj ixúOdk 35 l l%shdldÍ
ksfhdað;fhda 40 la iyNd.S jQy'
wdishd meismsla l,dmh ;=<
;sridr ixj¾Okh ms<sn| leìkÜ
wud;HdxYhla mj;akd tlu rg Y%S
,xldj njo" oßø;djh ;=rka lsÍfï
j¾Ih f,i kïlr we;s 2017 j¾Ih
;=< ;sridr ixj¾Okh fjkqfjka
úYd, ld¾hNdrhla bgqlsÍfï j.lSula
Y%S ,xldjg mejeÍ we;s njo WÑ; o
fidhsid uy;d fuys§ jeäÿrg;a fmkajd
ÿkafkah'
˜,xldfõ kj rch ìysùu;a iu.
;srir ixj¾Okh ms<sno mk;la
iïmdokh flreKd' miq.sh
ckjdß 9 jeksod w.ue;s;=uka th
iNd.; l<d'th m<d;a iNd y;rla
wkqu; lr,d tlla m%;slafIam lr,d
;sfhkjd' ,xldfõ ñkamiq uOHu
wdKavqfõ" m<d;a iNd wd§ ish¨u
ixj¾Ok ie<iqï ;srir ixj¾Okhg
wkq.; úh hq;=hs' tfiau miq.sh jir
wjidkfha§ fuu úIh iïnkaOfhka
lghq;= lsÍug md¾,sfïka;= uka;%Sjreka
15 fofkl=f.ka iukaú; wkqlñgqjla
m;alrkq ,enqjd' ;srir ixj¾Ok wruqKq
l%shd;aul jk wdldrh ksÍlaIKh lsÍu
Tjqkag mejeÍ we;s m%Odk j.lSula'
Bg;a w;sf¾lj" miq.sh ckjdß 02
jeksod isg ;srir ixj¾Ok lghq;=
ms<sno fidhdne,Su ioyd ckdêm;s ;=ud
úiska leìkÜ wkqlñgqjla m;alr
;sfnkjd' fï ish¨ wxY tlaj lghq;=
l<fyd;a bÈß ld,h ;=< ;srir
ixj¾Okh ms<sn| n,dfmdfrd;a;=
/ila we;slr.; yelshs'˜
˜;srir ixj¾Okh ms<sn| f,dj mqrd
úúO ks¾jpk /ila ;sfnkjd' iuyr
ks¾jpkj, ;srir ixj¾Okh ms<snoj
l;dlrkafka ;ks udkhlska' wd¾Ól
ixj¾Okh lshk udkfhka' ta;a
uydpd¾h fldg.u jf.a wh mßirh
wkqj iudcfha Ôjk p¾hdj ;SrKh jk
nj;a" ta u; wd¾Ólh yeisfrk njg;a
woyia m<lrkjd' wms ;srir ixj¾Okh
ms<sn|j idlÉPd lrk úg m%Odk udk
;=kla ms<snoj wjOdkh fhduq lrkjd'ta
mßirh" iudch yd wd¾Ólhhs' fï
wxY ;=fkysu iudkd;au;djhla
mj;ajdf.k hdu;a b;du jeo.;a' wms
mßirh wdrlaId lrkafka flfiao@"
foaY.=‚l úm¾hdij,g uqyqK
;sridr ixj¾Ok wruqKq ch.ekSu ioyd isú,a iudchg Wmßu odhl;ajhla ,ndÈh yelshs æ
y~ CED ff;%udisl mqj;a iÕrdj 15
uQ,sl iy jeäysá wOHdmkh ms<sn|
wdishd ol=Kq iy meis*sla l,dmSh
ixúOdkfha jd¾Isl ld¾hh uKav,
yuqj iy bÈß jir i|yd jQ l%fudamdhsl
ie<eiau ieliSfï jevuq¨j fujr
Y%S ,xldfõ§ mj;ajk ,§' fuu
jevuq¨j Y%s ,xldfõ§ ixúOdkh lsÍu
iy tys ld¾hh iïmdok lghq;=
isÿlrkq ,enQfha wOHdmk ixj¾Ok
ikaOdkh u.sks' weiamafí wdh;kfha
by< uÜgfï ks,OdÍka ish¨ fokd
iyNd.S jq fuu jevuq¨j fnkaf;dg
wjdks îÉ fydag,fha § uehs ui 19
isg 22 jeksod olajd meje;aúKs' fuu
wjia:djg iyNd.S ùug meñKs wdishd
l<dmfha Odß;d ixj¾Ok ks,OdÍ
isis,shd uy;añh wOHdmk ixj¾Ok
ikaOdkfha r;akmqr Èia;%slalfha
idudcsl ixúOdkhka jk mßir iy <ud
whs;Ska iq/lSfï ixúOdkh yd mßir yd
m%cd ixj¾Ok f;dr;=re fl%akaøh iy
l¨;r Èia;%slalfha wdishd ,xld iudc
ixj¾Ok wdh;k ksÍlaIKh ,lal<dh'
wOHdmk ixj¾Ok ikaOdkfha idudcsl
ixúOdk kshef,k jevigyka iy
Tjqka l%shd;aul jk úúO jQ lafIa;%
ms<sn|j wjfndaO lr.ekSug;a tajdfha
weiamafí jd¾Isl ld¾hh uKav< yuqj fujr Y%S ,xldfõ §
fokafka flfiao@" oßø;djh ;=rka
lrkafka flfiao@ hkd§ ldrKd uq¿
f,dalhgu n,mdk m%Yak' fïjd tllg
tlla iïnkaOhs' tfiau fïjd fjka
fjkaj f.k úiÿï fiùug hdu;a
wid¾:lhs'˜
ixj¾Okh ms<sno ie<l=jdu miq.sh
ishjia .Kk ;=< wm ixj¾Okh
fjkak W;aidy lr, ;sfhkafka
mßirhg ydks lrñkqhs' mßirh"
iudch yd wd¾Ólh w;r ;=,khla
mj;ajd .ekSug wm wiu;aù ;sfnkjd'
wo jkúg f,dalfha ck.ykfhka 50]la
kd.ßl Ôú; .;lrñka isákjd' 2050
jkúg tu ixLHdj 80] la jkq we;s
njg wfmalaId lrkjd' niakdysr fu.d
fmd,sia ie<iqu yd ta ms<sn| ;lafiare
jd¾;d ie<l=fjd;a th wo jkf;la
ck;dj w;g m;afj,d kE' fï rfÜ
W.;=ka "nqoaêu;=ka we;=¿ uyck;dj
fuu lreKq ms<snoj oekqïj;aj" iudc
ixjdohla isÿúh hq;=hs' uq¿ f,dalfhau
.uka ud¾.h fjkia lsÍug kdhl;ajh
,nd§ ;sfnkafka isú,a iudchhs'
Y%S ,dxlsl isú,a iudchg;a ta
iïnkaOfhka úYd, j.lSula yd
ld¾hNdrhla mejeÍ ;sfnkjd'
;sridr ixj¾Ok wruqKq Èkd.ekSfï
u.ie,eiau ixj¾Ok lsÍu
i|yd idudðl ixúOdkj,
woyia fhdackd ,nd.ekSuo
tys wOHdmk wruqKq Èkd.ekSu
ms<sn|j jeäÿr idlÉPd lsÍuo fuu
WmfoaYkd;aul idlÉPdfõ§ isÿflß‚'
wOHdmk ixj¾Ok ikaOdkfha ^CED&
iNdm;s fla ã mSßia uy;aud we;=¿
wOHlaI uKav, idudðlhska o fuu
WmfoaYkd;aul jevigykg iyNd.s
jqy'
y~ CED ff;%udisl mqj;a iÕrdj 16
wOHdmk ixj¾aOk ikaOdkh wxl 439/6A iqo¾Yk udj;' kdj, mdr" rdc.sßh
Web: cedsrilanka.netÿrl;kh ( 0112887642
wOHdmk ixj¾Ok ikaOdkh iEu
úgu wOHdmk lafIa;%fha olakg
,efnk kj;u Wmk;Ska mss<sn|j ;u
idudcslhska ±kqïj;a lsÍfï ksr;j isà'
fï wkqj wOHdmk lafIa;%%hg fm!oa.,sl
wxYfha l%shdldrlhska ueÈy;aùu ksid
isÿúh yels n,mEu ms<sn|j ±kqïj;a
lsÍfï jevuq¨jla Èia;%sla iïnkaêlrK
ks,OdÍka i|yd 2017 uehs ui 15 jeks
Èk fld<U§ mj;ajk ,§' fï i|yd
iïm;a odhl;ajh ,ndÿkafka uQ,sl
iy jeäysá wOHdmkh ms<sn| wdishd
ol=Kq iy meis*sla l,dmSh ixúOdkfha
Odß;d ixj¾Ok WmfoaYsld isis,shd
fidßhdfkda uy;añh úisks'
fuys§ idlÉPd jQ m%Odk lreKq
w;r lemSfmfkk f,i fm!oa.,sl
mdi,a ixLHd;aulj j¾Okh ùu" wvq
.dia;=jla whlrkq ,nk fm!oa.,sl
mdi,a wdishdlrfha jHdma; ùu" mqoa.,sl
áhqIka$ w;sf¾l mka;s ie<lsh hq;=
uÜgfuka by< hdu" rcfha mdi,aj,
o úúsOdldrfha .dia;= whlsÍu wLKavj
l%shd;aul ùu" fm!oa.,sl wxYfha iudc
j.lSï jevigyka hg;g wOHdmkh
we;=<;aùu iy rcfha iy fm!oa.,sl
wxYfha md¾YjlrKfhka hq;a mdi,a
moaO;Ska ìyslsÍfï l%shdj,sh fõ.j;a
ùu hk tajd we;=<;a úKs'
fm!oa.,sl mdi,a jvd;a kuHYS,S
neúka ;uka leue;s úIhka wOHhkh
lsÍug wjia:dj ,efnk nj;a wvq
.dia;= whlrk neúka wvqq wdodhï
,nk ck;djg jqj;a fïjdfha myiqlï
,nd.; yelsnj;a fïjdg mlaIj woyia
olajk msßi m%ldY lr;s' Bg wu;rj
fm!oa.,sl mdi,a rcfha mdi,aa j,g
jvd .=Kd;aulNdjfhka by< iy
ld¾hlaIu njgo Tjqka ;¾l lr;s'
.=rejreka fiajhg fkdmeñKsSSfï
wjia:djka wvq nj;a wOHdmkh i`oyd
wjYH iïm;a fidhd .ekSfï nrm;<
.eg¨jg fuhska úiÿï ,efnk njg;a
Tjqka woyia olaj;s
isis,shd fidßhdfkda uy;añh
úiskaa fuu lreKq iïnkaOfhka
wka;¾cd;sl yd l<dmSh jYfhka
olakg ,enk ;;ajhka iïnkaOfhka
.eUqßka idlÉPd lrk ,o w;r fuu
idOl foaYSh ikaO¾Nfha fld;rï ÿrg
olakg ,efío hkak bka wk;=rej
úuid n,k ,§' fkdñ<fha ,ndfok
wOHdmkhg wys;lr n,mEula we;sjk
wjia:djkays§ l%shdl< hq;= wdldrh .;
hq;= mshjr ms<sn|j idlÉPdjg ,lajQ
w;r fujeks jd;djrKhl§ ;ks ;ksj
fkdj iduQysl j lKavdhula jYfhka
l%shd;aul ùfï jeo.;alu wjOdrKhg
,laúh'
wOHdmkhg fm!oa.,sl wxYfha ueÈy;aùfuka we;sjk n,mEu ms<sn| ±kqïj;a lsÍu
ld¾hh uKav,h iu. woyia yqjudre
lr.ekSug;a fuys§ yelsúh' l<dmfha
wfkl=;a rgj,aj, wOHdmk ikaOdk
idudcsl wdh;k isÿlrk l%shdldrlï
iy jHDmD;Ska ms<sn|j idudcsl
ixúOdk ±kqïj;a lsÍug;a w;a±lSï
yqjudre lr.ekSug;a fuu lafIa;%
pdßldj m%fhdackj;a úh'