ΕΝΣΤΑΣΗΕΝΣΤΑΣΗVOL. 6 VOL. 6 | ΜΙΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΝΟΜΙΑ ΕΑΑΚ

antinomiaeaaknomikis.blogspot.gr

πολέμα την εξαθλίωση, όχι τους εξαθλιωμένους!

ΠΕΡΙ

ΕΧΟΜ

ΕΝΑ

2

σελ.

3 | Anti - Editorial

5 | Κάν’ το όπως η Γαλλία

6 | Λίγα λόγια για το νέο ασφαλιστικό

8 | Είναι ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός, ηλίθιε

11 | Περί του πολέμου, μία σύντομη ανάλυση για το προσφυγικό ζήτημα

13 | Παρεμβαίνουμε στον χρόνο μας για να κατακτήσουμε το μέλλον μας

15 | Περί πολιτικής ανάγνωσμα

17 | Η μορφή του σύγχρονου κράτους

ΕΝΘΕΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ

σελ.

20 | Μία κριτική ματιά στο Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο

23 | Λίγα λόγια για το σύμφωνο συμβίωσης

26 | Δίκες του κινήματος

30 | Δίκη των δοσιλόγων

31 | Αντιρατσιστικά νομοσχέδια και φασισμός. Μπορεί να καταπολεμηθεί διά της δικαστικής οδού;

32 | Παρουσίαση και προσέγγιση του έργου “Η Δίκη¨ του Φραντζ Κάφκα

35 | Ροδίων Ρομάνοβιτς Ρασκολνικώφ: Ένα αρχέτυπο ανάμεσα στο Καλό και στο Κακό

“Είμαστε εμείς που κλάψαμε πάνω απ’ τη θάλασσα,εμείς που μετρήσαμε τη θάλασσα σταγόνα τη σταγόνα (...)Όνειρο λέφτερο στην κυριαρχία των ανέμων,όνειρο μοιρασμένο σ’ όλες τις φωνές,για να ξανασυνθέσουμε το πρόσωπο της θάλασσας,πίσω απ’ το τελευταίο σύνορο.”

Γ. Ρίτσος

3

Η επίθεση από την πλευρά κεφαλαίου- ΕΕ- ΔΝΤ- κυβερνήσεων εντείνεται μέρα με τη μέρα,

πράγμα που αποτυπώνεται από τα νέα αντιλαϊκά μέτρα που φορτώνονται στις πλάτες της νεολαίας και των εργαζομένων, το χρέος και τα μνημόνια που υπογράφονται το ένα μετά το άλλο, μέχρι τους πολέμους στη Μέση Ανατολή και τη Συρία. Το νέο ασφαλιστικό, με ιδιαίτερη σημασία για τη νεολαία, που έρχεται να σου δώσει σύνταξη στα 70 -μια σύνταξη μάλιστα με την οποία δε ζεις, απλά επιβιώνεις- να οδηγεί τη νεολαία να επιλέγει να δουλεύει μαύρα και ανασφάλιστα, γιατί ποιος θέλει να πληρώνει ένα ταμείο που δε θα του δώσει σύνταξη ποτέ, δημιουργώντας έτσι ένα παράδεισο για την κερδοφορία της εργοδοσίας. Παράλληλα, όχι και τόσο μακριά από μας, βόμβες του ΝΑΤΟ και της ΕΕ γεννούν τις προσφυγικές ροές με όλο και περισσότερα καραβάνια προσφύγων καταφτάνουν καθημερινά στην Ελλάδα, θύματα πολέμων στην περιοχή της Μέσης Ανατολής που προσπαθούν να ξεφύγουν από το σίγουρο θάνατο αναζητώντας μία καλύτερη τύχη στις χώρες της Ευρώπης. Οι ίδιοι που προκαλούν τους πολέμους αυτούς είναι και αυτοί που στέλνουν ψυχές στον πάτο του Αιγαίου, που υψώνουν το φράχτη στον Έβρο, που με τους στρατούς τους κλείνουν τα σύνορα και που χτίζουν τα σύγχρονα κέντρα κράτησης «hot-spots». Η.Π.Α.- Ε.Ε.- ΝΑΤΟ είναι αυτοί που με τους πολέμους τους γεννούν τις προσφυγικές ροές, αλλά είναι και οι ίδιοι που με τις πολιτικές διαχείρισης της «προσφυγικής κρίσης» στην ουσία σκοτώνουν, επαναπροωθούν και εκμεταλλεύονται αισχρά στην εργασία τους ήδη εξαθλιωμένους αυτούς ανθρώπους, με τη στήριξη και της δικιάς μας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.

Καλύτερα όρθιοι τη νύχτα παρά γονατιστοί τη μέρα!

Αν κοιτάξει κανείς όλα τα παραπάνω, εύκολη λύση θα είναι να πιστέψει ότι δεν υπάρχει καμία διέξοδος για τα προβλήματά του, να κλειστεί στον εαυτό του και να αποστραφεί από κάθε συλλογική διεκδίκηση. Παρ’ όλα αυτά, αν δει κανείς τι λαϊκοί και εργατικοί αγώνες έχουν ξεσπάσει το τελευταίο διάστημα, θα καταλάβει ότι οι λαοί και ο κόσμος της εργασίας δεν σκύβουν το κεφάλι και σε πολλές περιπτώσεις παλεύουν για αυτά που τους αξίζουν. Φωτεινό παράδειγμα το τι γίνεται αυτή τη στιγμή στη Γαλλία. Τις τελευταίες βδομάδες γίνονται απεργίες διαρκείας, μαζικές πορείες σε καθημερινή βάση, συγκρούσεις του λαού με τις αστυνομικές δυνάμεις, κατειλημμένες πλατείες, μαθητές – φοιτητές – εργαζόμενοι ενωμένοι σαν μία γροθιά. Με λίγα λόγια ΕΞΕΓΕΡΣΗ μέσα σε ένα κράτος – προπύργιο της Ε.Ε..! Στην Ουκρανία μεγάλο κομμάτι του λαού τσακίζει στην πράξη το φασισμό και εναντιώνεται στην κυβέρνηση του Κιέβου, που έχει τις ευλογίες της ΕΕ, και κάνει

ξεκάθαρο ότι η ανθρωπότητα δε θα επιστρέψει σε μαύρες περιόδους της ιστορίας. Ταυτόχρονα, το δρόμο δείχνει ο αγώνας των Κούρδων ανταρτών και ανταρτισσών που πολεμάνε με το όπλο στο χέρι ενάντια στον ISIS, που έχει την έμπρακτη στήριξη των βιομηχανιών όπλων και των μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.

Ακόμα, όμως, και στην Ελλάδα υπάρχουν κάποιες φωνές αντίστασης , που δεν υποτάσσονται στο μαύρο μέλλον που περιμένει τους εργαζόμενους και την νεολαία. Ο αγώνας των εργαζομένων στα πεντάμηνα, η προσπάθεια ανασυγκρότησης του εργατικού κινήματος κόντρα στις ξεπουλημένες ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ, ο συντονισμός σωματείων, συλλογικοτήτων, εργατικών λεσχών και συλλόγων για το προσφυγικό- μεταναστευτικό δείχνουν ότι τίποτα δεν έχει τελειώσει και δεν έχει κριθεί ακόμα.

Η κατάσταση στο πανεπιστήμιο

Μέσα στο πανεπιστήμιο, οι πολιτικές τους συμπυκνώνονται στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που προωθούν, διαλύοντας την έννοια του δημόσιου και δωρεάν πανεπιστημίου, το δικαίωμά μας να σπουδάζουμε, υποσκάπτοντας παράλληλα την εργασιακή μας προοπτική.

Η υποχρηματοδότηση που έχουν επιβάλλει στα ιδρύματα έχει δημιουργήσει αντικειμενικά προβλήματα λειτουργίας των ιδρυμάτων από κομμένα συγγράμματα, περικοπή των φοιτητικών παροχών(σίτιση, στέγαση, μεταφορές) και κενά σε προσωπικό λόγω και των απολύσεων που είχαν πραγματοποιηθεί. Αποτέλεσμα είναι σε πρώτο και πιο άμεσο επίπεδο, το κόστος όλων αυτών να μεταφέρεται στην τσέπη των φοιτητών και των οικογενειών τους, με πολλούς να μην μπορούν να ανταπεξέλθουν και να αδυνατούν να σπουδάσουν. Ταυτόχρονα, όμως, η κατάσταση αυτή έρχεται να αντιμετωπιστεί από την κυβέρνηση και την Ε.Ε. με την λογική της αυτοχρηματοδότησης των ιδρυμάτων. Αυτό σημαίνει ότι πλέον θα πρέπει τα ίδια τα ιδρύματα να αναζητούν και να προσελκύσουν ιδιωτικά κεφάλαια και χρηματοδότες(επιχειρήσεις, ιδιώτες κτλ) για να λειτουργήσουν. Κάτι τέτοιο όμως, σημαίνει ότι έδρες, προγράμματα σπουδών, εργαστήρια, έρευνα και γενικότερα η εκπαιδευτική διαδικασία θα ορίζεται με βάση τις ανάγκες του εκάστοτε χρηματοδότη και όχι τις ανάγκες των φοιτητών. Σε αυτή την κατεύθυνση βλέπουμε ήδη να προωθούνται αλλαγές στα προγράμματα σπουδών και τα πτυχία των σχολών με βάση τις Ευρωπαϊκές οδηγίες που εγκολπώνει και ο ν. Διαμαντοπούλου, στην βάση της εναρμόνισης με τις σύγχρονες ανάγκες του κεφαλαίου. Χαρακτηριστικά σε σχολές, επαγγελματικά δικαιώματα

ΕΝΣΤΑΣΗ | VOL. 6

Anti-EditorialΚανείς δεν θα μας «σώσει», αν δεν σωθούμε μόνοι μας.Είναι και πάλι ώρα μάχηςΝΑ ΓΙΝΕΙ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ!

4

τα οποία αποτελούσαν κομμάτι του πτυχίου αφαιρούνται και οι φοιτητές προκειμένου να τα αποκτήσουν θα πρέπει να ξαναδίνουν εξετάσεις ή να παρακολουθούν σεμινάρια επί πληρωμή. Συν τις άλλης, τα προγράμματα σπουδών απογυμνώνονται και δεν προσφέρουν συνολική εποπτεία και γνώση του εκάστοτε αντικειμένου παρά εξειδικευμένες γνώσεις και δεξιότητες χρήσιμες για το κεφάλαιο, διαμορφώνοντας ταυτόχρονα εργαζομένους πολλών «ταχυτήτων», με μειωμένα δικαιώματα και κατ’ επέκταση ευέλικτους, εξειδικευμένους και φθηνούς για τους εργοδότες. Αυτήν την διαδικασία θα πρέπει να την βλέπουμε και σε σύνδεση με το ασφαλιστικό νομοσχέδιο που θέλει να περάσει η κυβέρνηση, το οποίο σφραγίζει για την νεολαία ένα μαύρο μέλλον ανεργίας, ευέλικτης κι ανασφάλιστης εργασίας κι επισφάλειας. Μία κατεύθυνση που ήδη υλοποιείται μέσα στο πανεπιστήμιο με την τσάμπα εργασία φοιτητών σε project, ερευνητικά κ.α., με την απλήρωτη, ανασφάλιστη και πολλές φορές υποχρεωτική πρακτική για τους φοιτητές. Στις παραπάνω κατευθύνσεις άλλωστε θα κινείται και το νομοσχέδιο Φίλη που θέλει να φέρει κυβέρνηση και υπουργείο, προκειμένου να εμβαθύνει την επίθεση στα δικαιώματα μας σε σπουδές και εργασιακή προοπτική με αξιοπρέπεια. Θέλουν λοιπόν να μας επιβάλλουν τον δικό τους μονόδρομο ήδη μέσα από το πανεπιστήμιο. Να υιοθετήσουμε την λογική του ατομικού δρόμου, του κοινωνικού κανιβαλισμού ανταγωνιζόμενοι τους συμφοιτητές μας για την επιβίωση στην πραγματικότητα του 55% ανεργίας για τους νέους, του βασικού μισθού πείνας και της απλήρωτης εργασίας χωρίς δικαιώματα, της μετανάστευσης. Ο δρόμος τους εκτός από βάρβαρος είναι κυρίως αδιέξοδος.

Είναι λοιπόν πιο αναγκαίο παρά ποτέ το φοιτητικό κίνημα πρέπει να βγει στο δυναμικά στο προσκήνιο μέσα από γενικές συνελεύσεις, καταλήψεις και διαδηλώσεις και να παλέψει ώστε ο νέος νόμος-ταφόπλακα για την δημόσια δωρεάν παιδεία θα μείνει στα χαρτιά! Αγώνας τώρα για να μην περάσει το ασφαλιστικό, για να μην οδηγηθούμε στην ανεργία και την μετανάστευση αλλά να έχουμε σταθερή και μόνιμη δουλειά με πλήρη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Κόντρα στη ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ και στον εργοδοτικό ΔΣΑ που εκφυλίζει τον αγώνα των δικηγόρων. Να γίνουμε μπροστάρηδες στη συγκρότηση ενός φοιτητικού κινήματος ανεξάρτητου στο πλευρό και σε σύνδεση με το εργατικό κίνημα και τις ταξικές δυνάμεις που συγκροτούνται σε αυτό.

Γ αλλία, 31 Μαρτίου 2016: Ημέρα γενικής απεργίας ενάντια

στη νέα εργατική νομοθεσία που έρχεται να περάσει η γαλλική κυβέρνηση κάτω από τις επιταγές της ΕΕ. Μια νομοθεσία με στόχο να υλοποιηθούν στο σύνολό τους οι αστικές αναδιαρθρώσεις, σαν αναγκαιότητα για την υπέρβαση της κρίσης από πλευράς του κεφαλαίου στις πλάτες του εργαζόμενου λαού. Οι συγκεκριμένες αλλαγές ενδεικτικά προβλέπουν πως πλέον, ο απασχολούμενος στον ιδιωτικό τομέα μπορεί να εργάζεται μέχρι 10 ώρες την ημέρα. Όμως κατόπιν συμφωνίας με την επιχείρηση, αυτό μπορεί να αυξηθεί κατά 2 ώρες. Για την εβδομάδα διατηρείται η βάση του 35ώρου, όμως ορίζονται ως μέγιστο όριο οι 48 ώρες εργασίας την εβδομάδα, που μπορούν να γίνουν 60 μετά από έγκριση της διοίκησης. Όσον αφορά στις υπερωρίες, η προσαύξηση θα είναι τουλάχιστον 10% και θα διαμορφώνεται σε 25% αν δεν έχει προηγηθεί συμφωνία. Η εταιρεία μπορεί να επικαλεστεί «σημαντική έλλειψη ρευστότητας» ή «εταιρική αναδιοργάνωση αναγκαία για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας». Παράλληλα, για εργαζόμενους πάνω από 20 χρόνια, οι αποζημιώσεις δεν θα ξεπερνούν τους 15 μισθούς.

Όμως ο αγωνιζόμενος λαός της Γαλλίας δεν περιορίστηκε μόνο στην «ημέρα» της απεργίας, αλλά έβγαλε κάλεσμα να μην επιστρέψουν οι άνθρωποι σπίτια τους και να παραμείνουν στους δρόμους, ξεκινώντας έτσι το κύμα των ολονύχτιων καταλήψεων «Nuit Debout». Η κομβική στιγμή της 31ης Μαρτίου συμβολικά επεκτάθηκε με την επονομασία των επόμενων ημερών των κινητοποιήσεων ως 32α Μαρτίου, 33η Μαρτίου κτλ με μαθητές και φοιτητές, εργαζόμενους και συνολικότερα τον αγωνιζόμενο

στο παραπάνω καθεστώς εργασίας (βλ. νομοσχέδιο Φίλη). Τέλος, η θωράκιση του ελληνικού κράτους γίνεται εμφανής με τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης στο προσφυγικό ζήτημα, σύμφωνα πάντα με την πολιτική της Ε.Ε,(κλειστά σύνορα και φύλαξη τους από ΝΑΤΟ - frontex, επαναπροωθήσεις, στρατόπεδα συγκέντρωσης…), το ρόλο και τη δράση της αστυνομίας και των ειδικών δυνάμεων στη διασφάλιση της δημόσιας τάξης (βίαιη καταστολή κινητοποιήσεων, δίωξη αλληλέγγυων και αγωνιστών…).

Το σύνολο της πληττόμενης νεολαίας, οι άνεργοι, και όλος ο κόσμος που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο η σύγχρονη πραγματικότητα πετάει στο περιθώριο, οφείλει να αγκαλιάσει την Γαλλική Εξέγερση και να δείξει την δύναμή της, τη μαχητικότητα, την επιμονή της για να ζήσει ένα καλύτερο αύριο. Για τους πνιγμένους πρόσφυγες στο Αιγαίο, για τους άνεργους που ψάχνουν δουλειά για να επιβιώσουν, για όλους εκείνους που δουλεύουν για ψίχουλα, για όλους αυτούς. Ας ξεκινήσουμε να χτίζουμε την δική μας κοινωνία, χωρίς εκμετάλλευση, φτώχεια, πόλεμο και ρατσισμό.

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΙΖΟΜΕΝΟ ΓΑΛΛΙΚΟ

ΛΑΟ, ΔΙΚΑΙΩΣΗ ΤΩΝ ΑΙΤΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ!

ΑΝΑΤΡΟΠΗ Ε.Ε. - Δ.Ν.Τ. - ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΝ!

ΜΠΛΟΚΑΡΙΣΜΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΞΑΘΛΙΩΣΗΣ!

ΤΟ ΔΙΚΙΟ ΤΟ ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΛΑΟΙ!

λαό της Γαλλίας να συνεχίζουν να βρίσκονται στους δρόμους. Ο αγώνας τους κλιμακώνεται με απεργίες, καταλήψεις και διαδηλώσεις αψηφώντας τα δρακόντεια μέτρα του «κράτους έκτακτης ανάγκης», την αυξανόμενη βιαιότητα της αστυνομίας και την «αντι-τρομοκρατική» παράνοια των ΜΜΕ που στόχο έχουν να δημιουργηθεί ένα κλίμα στο οποίο καμία πράξη αντίστασης δεν θα έχει θέση. Διότι το Γαλλικό κράτος, ακολουθώντας την πολιτική της Ε.Ε. και χρησιμοποιώντας ως αφορμή τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 13ης Νοεμβρίου στο Παρίσι, θωρακίζεται βίαια και αυταρχικοποιείται μέσα από ένα «κράτος έκτακτης ανάγκης». Στόχος είναι αφενός να καταστείλει την οποιαδήποτε αντίδραση στο εσωτερικό του δημιουργώντας ένα κλίμα τρομοκρατίας στο όνομα της «άμυνας» και της «ασφάλειας», και αφετέρου να εμποδίσει τις προσφυγικές ροές που η ίδια η Ε.Ε με τη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ και την εμπλοκή της στον πόλεμο στη Συρία έχει προκαλέσει.

Η επίθεση στα δικαιώματα και τις ελευθερίες του λαού της Γαλλίας δεν μπορεί παρά να μας θυμίζει τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα. Η κατεύθυνση στην οποία κινείται το εργασιακό νομοσχέδιο στη Γαλλία δεν απέχει από αυτήν των εργασιακών νόμων στην Ελλάδα των μνημονίων, με καταργημένες συλλογικές συμβάσεις, ανασφάλιστη εργασία, μισθούς πείνας, ελαστικές σχέσεις εργασίας (πεντάμηνα, voucher), ανεργία στο 60% στους νέους και αποκορύφωμα όλων αυτών το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο. Μάλιστα η νεολαία δέχεται επίθεση και στο δικαίωμα για δημόσια και δωρεάν παιδεία, της οποίας ρόλος τείνει να καταλήξει η διαμόρφωση ενός πειθήνιου μοντέλου εργαζομένου

5

ΕΝΣΤΑΣΗ | VOL. 6

Κάν’ το όπως η Γαλλία!η κατάσταση είναι εξαιρετική,

που θα σκορπίσουμε τις στάχτες του παλιού κόσμου;

του Αγάπιου Παπαδαμαντίου

ΔΙΕΘΝΗ

7

ΕΝΣΤΑΣΗ | VOL. 6ΠΟ

ΛΙΤΙ

ΚΗ

6

H κατάθεση του αντιασφαλιστικού εκτρώματος μαζί με τον φορολογικό νόμο-λεηλασία των λαϊκών

εισοδημάτων αποτελεί κλιμάκωση του κοινωνικού πολέμου της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, της ΕΕ και του ΔΝΤ ενάντια στους εργαζόμενους και τον λαό. Πρόκειται για μέτρα-σφαγή που έρχονται να προστεθούν πάνω στα μέτρα των προηγούμενων μνημονίων και θα βυθίσουν παραπέρα την ελληνική κοινωνία στην απόλυτη φτώχια και απόγνωση, πολύ μεγαλύτερη από ότι μέχρι σήμερα.Η υποκριτική προσπάθεια της μνημονιακής κυβέρνησης και των παπαγάλων της στα ΜΜΕ να παρουσιάσουν κυριολεκτικά το άσπρο-μαύρο δεν μπορεί να κρύψει την μαύρη πραγματικότητα στην οποία μας οδηγεί. Τα νομοσχέδια είναι ακόμα χειρότερα από ότι είχαν αρχικά παρουσιαστεί και… ακόμα η «διαπραγμάτευση» δεν έχει τελειώσει! Με το ασφαλιστικό νομοσχέδιο καταργείται η ουσία της ασφάλισης σαν κοινωνικό δικαίωμα και γίνεται ατομική υποχρέωση και ατομικό βάρος του εργαζόμενου. Ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων σε συνθήκες έκρηξης της ανεργίας και της ελαστικής απασχόλησης οδηγεί σε συντάξεις πείνας για όσους φτάσουν εκεί, ενώ τεράστια τμήματα των εργαζόμενων θα μείνουν χωρίς ασφάλιση. Με το νέο ασφαλιστικό επιβάλλονται μεγάλες μειώσεις στις συντάξεις μέσα από τον «επανυπολογισμό» του «συντάξιμου μισθού» σε όλο τον συντάξιμο βίο, που υπολογίζεται ότι θα επιφέρει μία μείωση των συντάξεων της τάξης του 25-30%, αλλά και τα πολύ μικρότερα ποσοστά αναπλήρωσης. Ο μηδενισμός της κρατικής επιχορήγησης στις επικουρικές – που αποτελεί με άλλο τρόπο υιοθέτηση της λογικής της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος- σημαίνει ότι οι μειώσεις παγιώνονται στο διηνεκές. Το νομοσχέδιο προωθεί την δυσβάσταχτη αύξηση των εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών και των αγροτών –που υπολογίζονται μάλιστα από το πρώτο ευρώ. Την ίδια ώρα, για τα κλεμμένα δισεκατομμύρια των ταμείων (από τα δομημένα ομόλογα, το PSI, την εισφοροκλοπή των εργοδοτών κλπ.) δεν μιλάει κανείς. Ακόμα και η περιβόητη «αύξηση των εργοδοτικών εισφορών κατά 1 μονάδα – μετά την κατά 5% μείωση

των εργοδοτικών εισφορών από τους Σαμαροβενιζέλους - μοιράστηκε σε 0,5% εργαζόμενοι και 0,5% εργοδότες, προκαλώντας και νέες μειώσεις μισθών.

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΔΙΚΗΓΟΡΟΙ

Κυριολεκτικά στην εξόντωση των νέων δικηγόρων οδηγεί το νέο νομοσχέδιο για το ασφαλιστικό καθώς υποχρεώνει τους νέους δικηγόρους ακόμα και αν έχουν μηδενικό εισόδημα να πληρώσουν υπέρογκα ποσά για την ασφαλιστική τους ενημερότητα η οποία είναι απαραίτητη για την εγγραφή τους στον ΔΣΑ και άρα για την δυνατότητά τους να ασκήσουν δικηγορία.Είναι προφανές ότι με ένα τέτοιο μέτρο μπαίνει ένας ακόμα ταξικός φραγμός για την άσκηση της δικηγορίας αλλά το ζήτημα δεν είναι μόνο αυτό.Επί της ουσίας στερείται η νεολαία από το δικαίωμα στην δημόσια ασφάλιση και σπρώχνεται από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δια της πλαγίας οδού στις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες,που περα των υπέρογκων ποσών που απομιζούν από τους ασφαλιζόμενους, εγγυώνται δικαιώματα μόνο για όσους έχουν να πληρώσουν. Ουσιαστικά πρόκειται για ποινή και τιμωρία των ανέργων επιστημόνων αλλά και όσων καταφέρνουν με τα χίλια ζόρια να βγάλουν ένα εισόδημα, καθώς καλούνται να δίνουν πάνω από το 50% για ασφαλιστικές εισφορές και εφορία. Στην πραγματικότητα η κυβέρνηση θέλει να τους εξαφανίσει ή να τους στείλει μετανάστες. Η κοινωνική καταστροφή των τελευταίων χρόνων είχε ήδη διώξει από το επάγγελμα χιλιάδες δικηγόρους, όπως ακριβώς προέβλεπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης

Λίγα λόγια για το νέο ασφαλιστικό...

της Άντας Παπαδήμα

αναστέλλουν για να μην πληρώνουν τις ασφαλιστικές εισφορές τους, αφού δεν αναγνωρίζονται ως μισθωτοί εργαζόμενοι και πρέπει να τις πληρώνουν οι ίδιοι και όχι εργοδότες τους. Με μισθούς 600 με 800 ευρώ κατά μέσο όρο αν καταφέρουν να στεριώσουν, ενώ καταγράφονται συχνά και μικρότεροι, με «σπαστά» ωράρια και δουλειά πάνω από 8 ώρες, οι μισθωτοί δικηγόροι εργάζονται για τα αμύθητα κέρδη ελληνικών και ευρωπαϊκών δικηγορικών εταιρειών, που είναι πρώτες στη φοροδιαφυγή και στην εργοδοτική τρομοκρατία. Τα χαρακτηριστικά της εργασίας τους είναι όλο και πιο εντατικοποιημένα και τυποποιημένα, αποτελώντας κλασικό παράδειγμα «προλεταριοποίησης της διανοητικής εργασίας», αφού εργάζονται σύμφωνα με μετρήσιμα standards (για παράδειγμα, σύμφωνα με πόσα δικόγραφα την ώρα μπορούν να συντάξουν). Παράλληλα, οι περισσότεροι μισθωτοί κι ασκούμενοι δικηγόροι, αναγκάζονται να διεκπεραιώνουν το πιο βαρετό και άχαρο κομμάτι του επαγγέλματος, επωμίζονται συχνά την ευθύνη για τα λάθη του αφεντικού τους ενώ σπανίως επιβραβεύονται και εν γένει αναπτύσσουν μια ψυχοφθόρα και αλλοτριωτική σχέση με το επάγγελμα. Η μάχη του ασφαλιστικού έδειξε την αδυναμία παρέμβασης με ταξικούς όρους σε μια σειρά από κλάδους, έτσι και στους μισθωτούς δικηγόρους. Από τη μία η προπαγάνδα των ΜΜΕ και η κυβερνητική προπαγάνδα για το «κίνημα της γραβάτας» , η αναφορά δηλαδή σε έναν ενιαίο ομοιοεπαγγελματικό και διαταξικό αγώνα (και με υφέρπουσα μάλιστα την άποψη ότι «οι δικηγόροι έχουν λεφτά, δεν θα έπρεπε να διαμαρτύρονται»), και από την άλλη η αδυναμία της αριστεράς να δημιουργήσει δομές που θα ανταποκρίνονται στις υλικές ανάγκες των μισθωτών δικηγόρων ήταν παράγοντες που έδρασαν ανασταλτικά στην κλιμάκωση του αγώνα των δικηγόρων. Για όλους αυτούς τους λόγους, είναι επιτακτική η ανάγκη να συγκροτηθεί αγωνιστικό Σωματείο Μισθωτών Δικηγόρων, που θα βάζει μπροστά τη συλλογική διεκδίκηση των επαγγελματικών και εργασιακών μας δικαιωμάτων, με πυρήνα τις γενικές συνελεύσεις του σωματείου, όπου θα δίνεται λόγος στη βάση, δηλαδή στους ίδιους τους εργαζομένους ,για τη συλλογική διεκδίκηση ικανοποιητικών αποδοχών και συνθηκών εργασίας. Ένα σωματείο που θα παλεύει για την αναγνώριση της μισθωτής δικηγορίας, διεκδικώντας αποκλειστικά δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, με πλήρη πρόσβαση όλων στην περίθαλψη και αξιοπρεπείς συντάξεις. Για μείωση και όχι αύξηση των χρόνων δουλειάς.. Για αυξήσεις και όχι μειώσεις στις συντάξεις και τους μισθούς. Για μείωση και κατάργηση των εργατικών εισφορών. Για επιστροφή των κλεμμένων από τα ταμεία. Για να σταματήσει το αίσχος της απλήρωτης, ανασφάλιστης και μαύρης εργασίας. Για μόνιμη και σταθερή δουλειά με δικαιώματα και Συλλογικές Συμβάσεις .Με ένα τέτοιο πολιτικό πλαίσιο και με τέτοιες μορφές πάλης να βγούμε μπροστά ώστε να επιτευχθεί η ταξική αγωνιστική ενότητα των μισθωτών δικηγόρων αλλά και όλων των εργαζόμενων που πλήττονται, για την κλιμάκωση των αγώνων και την προβολή των σύγχρονων εργατικών αναγκών!

όταν ήταν υπουργός της προηγούμενης κυβέρνησης: «απελευθέρωση σημαίνει όχι μόνο να μπαίνεις, αλλά και να βγαίνεις ελεύθερα» δίνοντας το στίγμα της πολιτικής που εφαρμόζεται από όλες τις κυβερνήσεις μέχρι σήμερα (τελικά έχουμε οικουμενική κυβέρνηση και μας το κρύβουν (!)), με κεντρική επιλογή την συντριβή των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων και τη συγκέντρωση του πλούτου στα χέρια των ήδη κραταιών. Γι’ αυτό άλλωστε στο νέο νομοσχέδιο Κατρούγκαλου, μπαίνει όριο εισφορών, μόνο για όσους δηλώνουν περισσότερα από 70.000 ευρώ! Οι δικηγορικές εταιρίες, ντόπιες και ευρωπαϊκές, μπορούν να χρεώνουν χιλιάδες ευρώ, να δηλώνουν πολλά λιγότερα (και να πληρώνουν ακόμα λιγότερα), να χρεώνουν 200 ευρώ την ώρα για την αμοιβή του ασκουμένου (τον οποίο πληρώνουν με 500 ευρώ το μήνα), και 500 ευρώ την ώρα για την αμοιβή του μισθωτού δικηγόρου τον οποίο πληρώνουν με 800 ευρώ το μήνα. Πόσα θα «κρύψουν» αυτοί οι μισθωτοί που πρέπει να δώσουν 38% για εισφορές; Ή οι αυταπασχολούμενοι που θα πρέπει να πληρώσουν έξοδα 400 ευρώ για μια υπόθεση ασφαλιστικών μέτρων, πόσα θα πρέπει να χρεώσουν παραπάνω για να καλύψουν τα έξοδα του γραφείου, της στέγασης και της σίτισής τους; Σε κάθε περίπτωση, το 38% του εισοδήματός τους και συνολικά το 70%, θα πρέπει να πάει στο κράτος! Κεντρικός στόχος κυβέρνησης και Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η αναδιάρθρωση του επαγγέλματος, με τη συγκέντρωση του πλούτου και της δικηγορικής ύλης στις μεγάλες δικηγορικές εταιρίες και την εγκατάσταση καθεστώτος δουλείας στους μισθωτούς δικηγόρους που θα δουλεύουν γι’ αυτές. Την ώρα που εκατοντάδες χιλιάδες συμπολίτες μας έμειναν άνεργοι, απλήρωτοι και ανασφάλιστοι, παρακολουθούν απλώς τους μεγαλόσχημους εργοδότες τους να πτωχεύουν τις εταιρίες τους και να ανοίγουν νέες την επόμενη μέρα χωρίς κανένα κόστος, αφού οι κυβερνήσεις αύξησαν το κόστος παροχής δικαστικής προστασίας κατά 40% μετατρέποντάς την σε εμπόρευμα πολυτελείας, για όποιον έχει αρκετά χρήματα να το αγοράσει. Κατήργησαν παράλληλα τα τελευταία εργατικά δικαιώματα, απελευθέρωσαν τη δράση κάθε είδους παρασιτικών εταιριών και οι εργαζόμενοι και άνεργοι απομακρύνονται από τα δικηγορικά γραφεία, την ώρα που τα δισεκατομμύρια των οφειλόμενων εργοδοτικών εισφορών στο ΙΚΑ συσσωρεύονται με την ίδια γεωμετρική πρόοδο που συσσωρεύονται τα δισεκατομμύρια των εργοδοτών τους, στους λογαριασμούς της Ελβετίας. Τώρα λοιπόν ήταν η στιγμή να ενοποιήσει η κυβέρνηση τα αποθεματικά των ασφαλιστικών Ταμείων, ώστε να πληρώσουμε εμείς τα χρέη του Κουρή, του Λιακουνάκου, του Κωστόπουλου και πολλών άλλων.

Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ

Οι νέοι δικηγόροι εργάζονται ως μισθωτοί εργαζόμενοι του κεφαλαίου της δικηγορικής μικροαστικής ή μεγαλοαστικής τάξης, χωρίς να αναγνωρίζεται η εργασία τους ως εξαρτημένη εργασία, άρα χωρίς να έχουν τα αντίστοιχα εργατικά δικαιώματα. Αντί για αυτό, αναγνωρίζονται ως «συνεργάτες». Έχουν προηγηθεί 18 μήνες άσκησης και εργασίας γύρω στα 300 ευρώ, αλλά και πανελλαδικές εξετάσεις για την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, την οποία συνήθως οι νέοι δικηγόροι

9

ΕΝΣΤΑΣΗ | VOL. 6ΔΙ

ΕΘΝΗ

8

Με αφορμή τη συμφωνία με-ταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας στις 18 Μαρτίου για το διακανονισμό του προσφυ-γικού, καθώς και με βάση προηγηθείσες και συνεχιζόμε-νες διαβουλεύσεις των πολιτι-κών εκπροσώπων του κεφα-λαίου ή και τις ερμηνείες των ειλώτων δημοσιογράφων του, παρατηρείται έντονα η μετα-τόπιση του προβλήματος από την ολοσχερή αντιμετώπισή του στον τρόπο διαχείρισής του. Η στάση αυτή μοιάζει μεν παράλογη, αλλά είναι εξ’ ολο-κλήρου ευκαταφρόνητη, εφό-σον ο πόλεμος αποτελεί βορά για τη διατήρηση του συ-στήματος, άρα από το πεδίο επίλυσης του προβλήματος μεταστρεφόμαστε στο πεδίο άμβλυνσης-εξομάλυνσης του, διευθέτησης δηλαδή των προ-σφυγικών ροών με αναποτε-λεσματικό και ιταμό τρόπο.

“Είναι η οικονομία ηλίθιε”, φράση που εξελίχθηκε σε βασικό σύνθημα

της προεκλογικής εκστρατείας του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Μπιλ

Κλίντον,εναντίον του Τζορτζ Μπους στις εκλογές του 1992. Ο τίτλος ‘’Είναι ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός,ηλίθιε’’ δεν

είναι παρά συμπλήρωση-τροποποίηση του τίτλου του βιβλίου ‘’Είναι ο

καπιταλισμός, ηλίθιε’’

και την ποιότητά τους σε ένα ανώ-τερο επίπεδο, διατηρώντας ωστόσο μια συνέχεια, μια διαλεκτική αλλη-λουχία των παλαιών με τα νέα στά-δια, τα οποία(τελευταία) γεννώνται από τα προηγούμενα αλλά διαχωρί-ζονται από αυτά. Κάθε στάδιο, πε-ριλαμβάνει σε εμβρυακή μορφή το επόμενο, συγκροτώντας συγχρόνως την αυτοτέλεια του. Έτσι, είναι εφι-κτή μια περιοδολόγηση του κεφα-λαιοκρατικού τρόπου παραγωγής σε τρία στάδια με κάθε επιφύλαξη και χωρίς την πάγια αναγνώριση των βασικών χαρακτηριστικών που ενυπάρχουν στο τρίτο, όπως και της ονομασίας του. Αρχικά, από τα τέλη του 18ου αιώνα έως τα τέλη του 19ου αι., δομικό γνώρισμα παραγωγής εί-ναι ο ελεύθερος ανταγωνισμός. Όμως, μέσα από τη διαδικασία και τους εσωτερικούς νόμους της ίδιας της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής, συντελείται η απαλλοτρίωση των μι-κρών επιχειρήσεων από τις μεγάλες διά του ανταγωνισμού και της υπερ-συσσώρευσης, που οδηγεί στη συ-γκεντροποίηση της παραγωγής και των κεφαλαίων σε λίγα χέρια. «Κάθε κεφαλαιοκράτης σκοτώνει πολλούς άλλους κεφαλαιοκράτες. Χέρι-χέρι μ’ αυτή τη συγκεντροποίηση, δηλ. με την απαλλοτρίωση πολλών κεφα-λαιοκρατών από τους λίγους, ανα-πτύσσεται σε διαρκώς αυξανόμενη κλίμακα η συνεργατική μορφή του προτσές της εργασίας, η συνειδητή τεχνική εφαρμογή της επιστήμης, η σχεδιασμένη εκμετάλλευση της γης, η μετατροπή των μέσων εργασίας σε μέσα εργασίας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο από κοινού, η οικονομία σ’ όλα τα μέσα παρα-γωγής με τη χρησιμοποίηση τους σαν μέσα παραγωγής συνδυασμέ-νης, κοινωνικής εργασίας, η περι-πλοκή όλων των λαών στο δίχτυ της παγκόσμιας αγοράς και μαζί μ’ αυτό ο διεθνής χαρακτήρας του κεφαλαι-οκρατικού καθεστώτος». Επακόλου-

Ο πόλεμος λοιπόν, που κατά κόρον διεξάγεται τα τελευ-

ταία πέντε χρόνια, έχει οδηγήσει (σύμφωνα με την τελευταία, μη διασταυρωμένη εκτίμηση του Συ-ριακού Παρατηρητηρίου Ανθρωπί-νων Δικαιωμάτων) 370.000 ανθρώ-πους στο θάνατο και το ήμισυ των 22.000.000 Σύρων στο δρόμο της προσφυγιάς ή του εσωτερικού εκτο-πισμού. [1] Επιπλέον, σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, περισσότεροι από 2.000 πρόσφυγες έχασαν τη ζωή τους το 2015, ενώ με πρόσφατα στατιστικά της Ύπατης Αρμοστεί-ας του Ο.Η.Ε, το 2016 έχουν χαθεί 416 ζωές και παράλληλα με τις ορ-δές των προσφύγων που βρίσκονται καθ’οδόν, είναι ήδη εγκατεστημέ-νοι στα ελληνικά νησιά καθώς και σε ολόκληρη τη χώρα 145.580 από αυτούς, οι οποίοι διαβιούν σε επαί-σχυντες συνθήκες. Ωστόσο, παρά την απόσυρση των δυνάμεων της Ρωσίας από τη Συρία στις 15 Μαρ-τίου, ο χώρος της Μέσης Ανατολής δεν παύει να συγκροτεί ένα ‘’κρανίο τόπου’’ και ρευστών διαστάσεων καθ’ότι δεν αποκλείεται νέα επιστρο-φή των ρωσικών στρατευμάτων, ιδί-ως μετά τη δημιουργία νέας στρα-τιωτικής βάσης κοντά στη Λατάκεια, πέραν αυτής της Ταρσού. Η ανάλυ-ση επομένως της συγκεκριμένης κα-τάστασης, η εξιχνίαση των κινητήρι-ων δυνάμεων του πολέμου, κρίνεται αναγκαίο να διηθηθεί μέσα από μια επεξεργασία των νέων αντικει-μενικών-οικονομικών και γεωστρα-τηγικών δεδομένων με την αρωγή μιας ευσύνοπτης απόπειρας περιο-δολόγησης των σταδίων που φαίνε-ται να διέρχεται καλειδοσκοπικά το οικονομικό σύστημα. Αδιαμφισβήτητα λοιπόν, ο κεφαλαιοκρατικός τρόπος παρα-γωγής αποτελεί μια ενότητα δο-μών-σχέσεων που εξελίσσονται στο χρόνο. Οι σχέσεις αυτές μετασχημα-τίζονται και μεταβάλλουν τη μορφή

Είναι ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός, ηλίθιε*

του Περικλή Γερολυμάτου

μια ευσύνοπτη σύνδεση των γεωπολιτικών

εξελίξεων στη Μέση Ανατολή με το νέο στάδιο

του καπιταλισμού

που υποδηλώνει την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων αλλά τον περιορισμό τους από τις παραγω-γικές σχέσεις, την τυπική και ουσι-αστική υπαγωγή της επιστήμης στο κεφάλαιο, την πτώση της ΕΣΣΔ, το ξέσπασμα της πετρελαϊκής κρίσης το 1973-75 (με συμπληρωματική την κρίση των επενδύσεων, της ανεργί-ας, την άνοδο του πληθωρισμού), ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός μπορεί να αναδειχθεί ως το νέο και αντι-δραστικότερο στάδιο, ως αναγκαίος πυλώνας για την εξισορρόπηση των κρισιακών και υφεσιακών συγκυ-ριών που πλήττουν το οικονομικό σύστημα από το 1973 έως σήμερα. Διεξοδικότερα, σύμφωνα με στοι-χεία του ΟΟΣΑ το μέσο ποσοστό κέρδους βαίνει μειούμενο από το 1970 σε ορισμένους τομείς έως και 50%,ενώ ο οικονομολόγος Ρόμπερτ Μπέρνερ δήλωσε πως το διάστημα 2000-2006 τα ποσοστά του κέρδους ήταν κατά 18% χαμηλότερα σε σχέ-ση με τις προηγούμενες δεκαετίες από το 1970. Η πτωτική αυτή τάση οφείλεται στην αλλαγή της οργα-νικής σύνθεσης του κεφαλαίου [το σταθερό (μηχανήματα) αυξάνει σε σύγκριση με το μεταβλητό (εργατι-κό δυναμικό), άρα μειώνεται η πηγή άντλησης κέρδους-υπεραξίας,δηλα-δή το εργατικό δυναμικό], η οποία φαίνεται αρχικά πως επικρατεί ένα-ντι των αντίρροπων τάσεων, που θα αύξαναν την παραγωγικότητα της εργασίας τόσο ώστε να αντισταθμί-σουν τη μείωση της ζωντανής εργα-σίας. Ωστόσο αποτελεί επίδικο για την κεφαλαιοκρατία η πτωτική αυτή τάση να επανακάμψει και να ισορ-ροπηθεί.

πιο μεγάλων επιχειρηματιών.Τα μο-νοπώλια αυτά είναι πιο στερεά, όταν όλες οι πηγές πρώτων υλών συγκε-ντρώνονται στα ίδια χέρια. Όσο πιο υψηλότερη είναι η ανάπτυξη του κα-πιταλισμού, τόσο εντονότερα γίνεται αισθητή η έλλειψη πρώτων υλών, όσο πιο οξύς είναι ο συναγωνισμός και το κυνήγι για πηγές πρώτων υλών σ’ όλο τον κόσμο, τόσο πιο απεγνωσμένος είναι ο αγώνας για την απόκτηση αποικιών.»[5]Επίσης, η νέα φάση του καπιταλισμού, χωρί-ζεται σε δύο στάδια : (α)στον ιδιω-τικομονοπωλιακό καπιταλισμό μέχρι το 1929 και β)από το 1929-30 με το ξέσπασμα της κρίσης,στον κρα-τικομονοπωλιακό καπιταλισμό έως το 1970, διάστημα κατά το οποίο το κράτος αναμειγνύεται στην οικονο-μική ζωή ενεργά με κύρια πολιτική την κεϋνσιανή- δημοσιονομική για την αποτροπή της κρίσης, ενώ γε-νικότερα η φάση αυτή μπορεί να συνδεθεί με την δεύτερη βιομηχα-νική επανάσταση, εκείνη του ‘’ηλε-κτρισμού’’, ενώ η πρώτη φάση, του ελεύθερου ανταγωνισμού με εκείνη του ‘’ατμού’’. Ακολούθως, μια σειρά πα-ραγόντων, στους οποίους συμπε-ριλαμβάνεται η τρίτη τεχνολογική επανάσταση, εκείνη της ‘’ηλεκτρονι-κής’’ και δευτερευόντως της ‘’ακραί-ας αυτοματοποίησης’’(για πολλούς η τέταρτη), προλειαίνουν το έδαφος για την ανάπτυξη και ωρίμανση ενός νέου στάδιου του καπιταλισμού, που ‘’επικάθεται, τροποποιεί, αρνεί-ται, αναπτύσσει’’ στοιχεία του ιμπε-ριαλισμού ή και νέα, ο ολοκληρωτι-κός καπιταλισμός. Σε συνδυασμό με την νέα τεχνολογική επανάσταση,

θο είναι στα μέσα (1860-70) και λίγο πριν τα τέλη(1870-1880) του 19ου αιώνα τα μονοπώλια(τα συ-γκεντροποιημένα κεφάλαια) να εί-ναι απλώς εξαιρέσεις-παροδικά φαι-νόμενα. Στα τέλη όμως του 19ου αι. και στις αρχές του 20ου αι. και με συμβολή της κρίσης του 1900-1903 τα μονοπώλια γίνονται μια από τις βάσεις της οικονομικής ζωής. Ο καπιταλισμός μετατρέπεται σε ένα ανώτερο στάδιο, στον ιμπεριαλισμό. Εν ολίγοις, ο προμονοπωλιακός κα-πιταλισμός μεταλλάσσεται σε μονο-πωλιακό και εγκαθιδρύεται. Η νέα φάση του καπιταλι-σμού, περιλαμβάνει πέντε βασικά γνωρίσματα :«(α)συγκέντρωση της παραγωγής και του κεφαλαίου, που έχει φτάσει σε τόσο υψηλή βαθμίδα ανάπτυξης , ώστε να δημιουργεί μο-νοπώλια που παίζουν αποφασιστικό ρόλο στην οικονομική ζωή (β) συγ-χώνευση του τραπεζικού κεφαλαίου με το βιομηχανικό και δημιουργία μιας χρηματιστικής ολιγαρχίας πάνω στη βάση του «χρηματιστικού κε-φαλαίου» (γ) εξαιρετικά σπουδαία σημασία αποκτάει η εξαγωγή κεφα-λαίου,σε διάκριση από την εξαγωγή εμπορευμάτων (δ) συγκροτούνται διεθνείς μονοπωλιακές ενώσεις των καπιταλιστών, οι οποίες μοιράζουν τον κόσμο και (ε)έχει τελειώσει το εδαφικό μοίρασμα της γης ανάμε-σα στις μεγαλύτερες καπιταλιστικές Δυνάμεις.» Σημειωτέον δε « η αποι-κιακή πολιτική και ο ιμπεριαλισμός υπήρχαν πριν το νεότατο στάδιο του καπιταλισμού και μάλιστα πριν τον καπιταλισμό. Βασική ιδιομορφία του νεότατου σταδίου είναι η κυριαρχία των μονοπωλιακών ενώσεων των

ΔΙΕΘ

ΝΗ

10

χωρίς περιστροφές και με περίσσεια ευθύνη: ’’Είναι, ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός, ηλίθιε’’, που θυσιάζει τις ανθρώπινες ζωές στο βωμό του κέρδους, που μεταχειρίζεται ανθρώ-πους ως αριθμούς και εμπορεύματα μέσω της θέσπισης ποσοστώσεων και διαδικασιών διαλογής και υψώ-νει συγχρόνως φραγμούς με το κλείσιμο των συνόρων, βυθίζοντας χιλιάδες κατατρεγμένους σε συνθή-κες ανασφάλειας και οδύνης. ’’Είναι ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός, ηλί-θιε’’ που καταπατάει κεκτημένα δι-καιώματα με την ενεργοποίηση των αστικών μηχανισμών επιβολής (λ.χ. κράτος έκτακτης ανάγκης), ενώ πα-ράλληλα χύνει κροκοδείλια δάκρυα για τα θύματα της αυτοτροφοδο-τούμενης τρομοκρατίας του. ’’Είναι τέλος, ο καπιταλισμός, ηλίθιε’’ και η ολοκληρωμένη και κατάπτυστη μορφή του που επιβεβαιώνει την εξαιρετικά εύστοχη επισήμανση της εμβληματικής επαναστάτριας, Ρόζας Λούξεμπουργκ:

Μια φράση, που καλείται να μετουσιωθεί σε πράξη από τα εκάστοτε επαναστατικά υποκείμε-να,στα οποία επαφίεται η τροχιο-δεικτική βολή για το γκρέμισμα των σαθρών θεμελίων του συστήματος και την αμετάκλητη απαλλαγή του ανθρώπου από τα δεσμά της σύγ-χρονης μισθωτής δουλείας.

αρμονικές ούτε μεταξύ των ίδιων των συμμάχων, καθώς οι ΗΠΑ ενι-σχύουν την ανεξαρτητοποίηση των Κούρδων και σε εδάφη της Τουρ-κίας(μετά την αυτονομία τους σε Ιράκ και Συρία), κάτι που απεύχεται η κυβέρνηση Ερντογάν. (γ) Αξίζει να σημειωθεί, πως οι ιμπεριαλισμοί που φιλονικούν κινούνται σε μια αξεδιάλυτη, μα διαλεκτική αντίθε-ση διεθνοποίησης-ενοποίησης και ανταγωνισμού. Το γεγονός αυτό αποκλείει την παγκοσμιοποίηση με στενή έννοια, καθώς ενώ η τάση προς κυριαρχία-ολιγαρχία μοιάζει να αντικαθιστά τον ανταγωνισμό, ο τελευταίος συνεχίζεται ενδοϊμπε-ριαλιστικά προκαλώντας συρράξεις και όλεθρο, φαλκιδεύοντας οποια-δήποτε ελπίδα ειρήνης και καταρρί-πτοντας στην πράξη τη μυθοπλασία του Κάουτσκι περί υπεριμπεριαλι-σμού. Καταληκτικά, είναι οφθαλ-μοφανές ότι ο πόλεμος είναι μέρος του στρατηγικού σχεδίου της αστι-κής τάξης για την θεραπεία της από τις δομικές κρίσεις και όχι για την εξαγωγή της δημοκρατίας και των δυτικών πολιτισμικών αξιών(;),όπως διαμηνύει η κρατούσα ιδεολογία. Όποιος λοιπόν πιστεύει ότι αυτό που διαδραματίζεται σήμερα είναι πρόβλημα της νεοφιλελεύθερης πο-λιτικής και ότι χρειάζεται μια διαφο-ρετική διαχείριση εντός του συστή-ματος ,μια πρώτη απάντηση είναι πως και ο νεοφιλελευθερισμός και ο κεϋνσιανισμός έχουν παταγωδώς ηττηθεί [(1) Αδυναμία κεϋνσιανής διαχείρισης της καπιταλιστικής κρί-σης του 1970. (2) Ο κεϋνσιανισμός μπορεί μεν να αμβλύνει όχι όμως να προσπελάσει εντελώς την πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους και τις δομικές αντιφάσεις του συστήματος που ξεπηδούν (κοινωνικοποιημένη παραγωγή-ατομική ιδιοκτησία) (3)αδυναμία του να σταθεί εμπόδιο στην ανάγκη επεκτατικής πολιτικής των πολυεθνικών], ενώ συλλήβδην ο κεντρώος χώρος μετατοπίζεται σε σύμπλευση με τα νέα οικονομικά δεδομένα σε όλο και πιο αντιδρα-στικές κατευθύνσεις. Οι αντικειμε-νικές καταστάσεις, δείχνουν ότι δεν υπάρχει εύφορο έδαφος για αλλαγή πολιτικής και μάλιστα φιλολαϊκής ,καθώς κατά αυτόν τον τρόπο εξυ-πηρετούνται τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης. Όσον αφορά τη δεύτερη απάντηση στο παρεπόμενο ερώτημα ποιό είναι - τελικά - το πρό-βλημα, οφείλουμε να αποκριθούμε

Γίνεται αντιληπτό ,ότι τα αντικειμενικά όρια που τίθενται αλλά και τα υποκειμενικά(ποικίλα αντι-στασιακά κινήματα τη δεκαετία του 60’ και του 70’ ως μορφές αμφισβή-τησης του υπάρχοντος status quo), διαμορφώνουν τον ολοκληρωτικό καπιταλισμό.Ένα από τα δομικά στοιχεία του,είναι: (α) η γιγάντω-ση των πολυεθνικών-πολυκλαδικών μονοπωλίων,που συνιστά οξυμμέ-νη κοινωνικοποίηση και συγκεντρο-ποίηση της παραγωγής σε λίγα χέ-ρια. Είναι χαρακτηριστικό, ότι κατά την έναρξη εκδήλωσης της κρίσης του 2008,737 πολυεθνικές έλεγχαν το 80% του παγκόσμιου πλούτου, εκ των οποίων οι 147 κατείχαν το 40%,ενώ οι θυγατρικές τους κατεί-χαν υπερσυσσωρευμένο κεφάλαιο σε ποσοστό 125% του παγκόσμιου Α.Ε.Π. [(β) Επιπλέον, σηματοδο-τείται από τη συμμαχία κρατών με παρότρυνση των αστικών τους τά-ξεων για το σχηματισμό ολοκληρώ-σεων-υπερεθνικών οργανισμών που αναλαμβάνουν κρατικές αρμοδιότη-τες (λ.χ. ΕΕ) με απώτερο σκοπό την ένταση της επιθετικότητας ως προς τα εργαζόμενα στρώματα,τόσο στο εσωτερικό(με πρόσχημα το χρέος), όσο και στο διεθνή χώρο, αντιπρο-σωπευτικό παράδειγμα του οποίου, αποτελεί η έκρυθμη κατάσταση στη Συρία και ευρύτερα στη Μέση Ανα-τολή. Αναλυτικότερα, στον προ-αναφερθέντα γεωπολιτικό χώρο, τα διακριτά ιμπεριαλιστικά κέντρα ανταγωνίζονται για την ανάκτη-ση σφαιρών επιρροής, μέσω των οποίων εποφθαλμιούν για την εξα-σφάλιση των πηγών πρώτων υλών, του ορυκτού πλούτου, της διεύρυν-σης των αγορών με την τοποθέτηση κεφαλαίων που περισσεύουν, του φθηνού κόστους εργασίας και πα-ραγωγής ,υπερεκμεταλλευόμενα με ειδεχθή τρόπο το εργατικό δυναμι-κό για την εξισορρόπηση της πτωτι-κής τάσης του κέρδους τους. Από τη μία πλευρά ο δυτικός άξονας με τη στρατηγική συμμαχία των Η.Π.Α-Ε-Ε-ΝΑΤΟ συμπορεύεται με το Ισλαμι-κό Κράτος, το μέτωπο Αλ-Νόσρα,την Τουρκία, τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ εναντίον του καθεστώτος του Άσαντ, το οποίο υποστηρίζεται από το αντίπαλο δέος, τη γεωπολι-τική συμμαχία της ιμπεριαλιστικής Ρωσίας με το Ιράκ, το Ιράν και τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου και με την εποπτική υποστήριξη της Κίνας. Οι συνθήκες παρ’ όλα αυτά δεν είναι

Hλίθιοι δήμιοι! Η τάξη σας είναι χτι-σμένη πάνω στην

άμμο!

“

Τ ο μεταναστευτικό ζήτημα, η έκρηξη των ροών εκατομμυρί-

ων προσφύγων, η οποία έχει λάβει παροξυσμικές διαστάσεις στην Ελ-λάδα και το νότο της Ε.Ε., αναδει-κνύεται σε κεντρικό σημείο - σημείο τομής - της κοινής πολιτικής της Ευ-ρωπαϊκής Ένωσης. Ο οικονομικός έλεγχος των ενεργειακών πηγών και ο πολιτικός έλεγχος των εξελίξεων αναδεικνύονται στα βασικά αίτια της έκρηξης αυτής. Οι ιμπεριαλιστές μαζί με τα αντιδραστικά καθεστώτα μιας σειράς χωρών έχουν μετατρέ-ψει την περιοχή της μεγάλης Μέσης Ανατολής και της Αφρικής σε πεδίο πολεμικών συγκρούσεων, σκοταδι-στικών θρησκευτικών, εθνικιστικών, εμφύλιων αντιπαραθέσεων. Αυτό ακριβώς γίνεται σε όλη την περιοχή, από την Ουκρανία μέχρι τη Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν. Από τις επεμβάσεις των ιμπεριαλιστικών κέ-ντρων στην περιοχή, το ΝΑΤΟ, τον Ευρωστρατό, τον ΟΗΕ, τον ΟΑΣΕ,

ζονται να φτάσουν στην Ευρώπη, περνώντας μέσα από επικίνδυνες θαλάσσιες διαδρομές με απώλειες χιλιάδων ανθρώπινων ζωών. Η είσο-δος τους χαρακτηρίζεται παράτυπη, οι μετανάστες παράνομοι .Στην επι-χείρηση συγκράτησης των προσφύ-γων εκτός των χωρών της κεντρικής Ευρώπης, προστέθηκε το κλείσιμο των εσωτερικών συνόρων της Ε.Ε. και των χωρών του λεγόμενου βαλ-κανικού διαδρόμου, ακόμα και για τους πρόσφυγες που προέρχονται από τις αναγνωρισμένες από την Ε.Ε. ως εμπόλεμες χώρες. Αποτέλεσμα να εγκλωβίζονται χιλιάδες πρόσφυ-γες στην Ελλάδα. Η «φύλαξη» των συνόρων της Ελλάδας, που χαρα-κτηρίζονται εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε., από την «εισβολή» προσφύγων ασκείται με κοινές περιπολίες από δυνάμεις της Frontex και των δυνά-μεων ταχείας επέμβασης της Ε.Ε., με τη συμμετοχή του ΝΑΤΟ, ενώ πα-ράλληλα δρομολογείται απόφαση

την Κίνα και τη Ρωσία για την διευ-θέτηση των ανταγωνισμών πολυ-εθνικών και ντόπιων κλαδικών μο-νοπωλίων και αστικών τάξεων στις περιοχές του πλανήτη που καταρ-ρέουν, με ρεύματα εκατομμυρίων προσφύγων, ως την διαλογή τους προς ένταξη στα όρια του κοινωνι-κού περιθωρίου των ίδιων αυτών κέντρων, οι μετανάστες, μαζί με τους ντόπιους εκμεταλλευόμενους, καλούνται να μάθουν το μέλλον που τους επιφυλάσσεται: Το μέλλον του φτηνού, ανανεώσιμου και αναλώ-σιμου υλικού των επόμενων γύρων καπιταλιστικής ανάπτυξης. Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης απαγορεύουν την ασφα-λή και απρόσκοπτη είσοδο των προσφύγων. Οι αποφάσεις τους μπροστά στα αυξανόμενα κύματα προσφύγων γίνονται όλο και πιο σκληρές. Τα εξωτερικά σύνορα ήταν και συνεχίζουν να είναι κλειστά για όλους τους πρόσφυγες, που αναγκά-

11

ΕΝΣΤΑΣΗ | VOL. 6

Περί του πολέμουμία σύντομη ανάλυση για το προσφυγικό ζήτημα

της Κατερίνας Ζουρτσάνου

ΔΙΕΘ

ΝΗ

12

σημαντικότεροι κρίκοι είναι τα τείχη και τα κλειστά σύνορα,τα hot spot, η γκετοποίηση των προσφύγων, η διαδικασία σύλληψης-φυλάκισης-δι-αχωρισμού, για να προχωρήσουν γρήγορα σε μαζικές απελάσεις !Σε αυτή επομένως την κομβική αυταρ-χική διαδικασία προσλαμβάνονται οι άνεργοι. Από την πρώτη στιγμή όμως ένα τεράστιο κίνημα ταξικής αλληλεγγύης έχει σταθεί στο πλευ-ρών των προσφύγων και έτσι θα προσπαθήσουμε να συνεχίσει. Χι-λιάδες συνελεύσεις και δομές έχουν καταφέρει να επιδείξουν ταξικά αντανακλαστικά για να βοηθήσουν και να βοηθηθούν απέναντι στον κοινό εχθρό. Σαν σχήμα συμμετείχα-με στο Συντονισμό για το προσφυγι-κό των σωματείων ,συλλογικοτήτων και φοιτητικών συλλόγων. Από την πορεία στον φράχτη του Έβρου μέχρι την καθημερινή δράση στο λιμάνι του Πειραιά φωνάζουμε πως οι πρόσφυγες είναι αδέρφια μας και ο εχθρός μας κρύβεται πίσω από τις κάννες των όπλων που στράφηκαν εναντίον τους ,πίσω από τα γραφεία των επιχειρήσεων τους και τα έδρα-να του Κοινοβουλίου (εθνικού και υπερεθνικού). Ο Συντονισμός για το προσφυγικό, δίνοντας ταξικό περιε-χόμενο στην αλληλεγγύη, ενοποιώ-ντας το εργατικό και το αντιπολεμι-κό κίνημα, χρειάζεται να συμβάλλει στην αναγκαία εργατική απάντηση. Η διακήρυξη της Κεσσάνης, ελλη-νικών και τουρκικών συνδικάτων, μπορεί να αποτελέσει ένα πρώτο βήμα διεθνιστικής ενοποίησης των αγώνων ενάντια στους ιμπεριαλιστι-κούς σχεδιασμούς, τους στρατούς, τους μηχανισμούς ασφάλειας και καταστολής και στα μέτρα ξεπερά-σματος της κρίσης εις βάρος των λαών. Καταλαβαίνουμε όλοι ότι η πάλη για την υπεράσπιση προσφύ-γων-μεταναστών είναι αλληλένδετη με τον αγώνα ενάντια στον πόλεμο, τον ιμπεριαλισμό και τον ολοκληρω-τικό καπιταλισμό της εποχής μας.Να υψώσουμε τα χέρια μας όχι στο φως του «ανθρωπισμού» αλλά στην ανάγκη ένταξης των προσφύγων ως συστατικό κομμάτι ενός αντικαπιτα-λιστικού, αντιπολεμικού εργατικού κινήματος που είναι αναγκαίο περισ-σότερο από ποτέ να βγει μπροστά και να διεκδικήσει το αυτονόητο.Όχι ένα καλύτερο πρόσωπο του καπιτα-λισμού (που άλλωστε δεν μπορέι και να υπάρξει) αλλά μια άλλη κοινωνία, αυτήν των αναγκών μας.

διευκόλυνση». Τα Μνημόνια, το κοι-νοβουλευτικό πραξικόπημα ενάντια στο μεγαλειώδες «ΟΧΙ», το ασφα-λιστικό και το ξεπούλημα δημόσιας περιουσίας, βρίσκουν τη συνέχεια τους στον πόλεμο κατά των μετα-ναστών. Η δαιμονοποίηση των με-ταναστών ως ισλαμοφοβία δικαιο-λογεί στους ευρωπαϊκούς λαούς την βαρβαρότητα, αιτιολογεί τα μέτρα έκτακτης ανάγκης και την περιστολή των δικαιωμάτων, ετοιμάζει την επό-μενη μέρα. Δεν είναι επιστροφή στο φασιστικό παρελθόν, αλλά το απάν-θρωπο πρόσωπο του σύγχρονου κοινοβουλευτικού ολοκληρωτισμού ενάντια σε εσωτερικούς και εξωτερι-κούς εχθρούς. Η αντιμετώπισή τους απο-τελεί ταυτόχρονα προπομπό για το γενικευμένο καθεστώς εργασιακής βαρβαρότητας και διάλυσης κάθε δικαιώματος και την ίδια ώρα γύρω τους -και πάνω τους- στήνεται ένας χορός δισεκατομμυρίων .Χαρακτη-ριστικό παράδειγμα αποτελεί το γε-γονός ότι την ώρα που η ανεργία εκτινάσσεται στην χώρα η κυβέρ-νηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ εκμεταλλευό-μενη την ανέχεια και την φτώχεια καλεί τους ανέργους να δουλέψουν σε κοινωφελή προγράμματα σε hot spot. Οι εργαζόμενοι στα νέα προ-γράμματα κοινωφελούς εργασίας θα μπορούν να δουλεύουν στα hot spot με μισθούς κάτι μεγαλύτερους από τα ψίχουλα της κοινωφελούς εργασίας. Το να επιλέγεις έναν από τους πιο απεχθείς τρόπους απασχό-λησης που υπάρχει σήμερα είναι αν μη τι άλλο συμβολικό της κατά-στασης που διαμορφώνεται. Δεν μας είναι άγνωστο το φαινόμενο να επιλέγονται οι άνεργοι για να στε-λεχώσουν θέσεις με αντικοινωνικό περιεχόμενο. Αυτό που επιχειρείται ουσιαστικά είναι στα hot spot/κέ-ντρα κράτησης (για τη φύλαξη των οποίων έγινε επίταξη του στρατού και τη διαχείρισή τους έχει αναλάβει το Υπ. Άμυνας) να εργάζονται «ωφε-λούμενοι» με τις γνωστές σε μας συνθήκες εργασίας-αυτές που οδη-γούν ακόμη και στο θάνατο. Μας θέλουν δούλους και ταυτόχρονα δεσμοφύλακες του ανθρώπινου πό-νου στα στρατόπεδα συγκέντρωσης που ετοιμάζουν, ενώ «στρώνουν το τραπέζι» στις αγαπημένες ΜΚΟ που εφαρμόζουν ίδιες συνθήκες γαλέ-ρας. Όπως διαμορφώνεται η κατά-σταση διαπιστώνουμε ότι ο σχεδι-ασμός της κυβέρνησης ακολουθεί μια συγκεκριμένη λογική, όπου οι

της Ε.Ε. για δημιουργία ευρωπαϊκής συνοριακής-ακτοφυλακής. Η ελληνι-κή κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, μπορεί φραστικά να διαχωρίζεται από τις ακραίες ρατσιστικές φωνές κυβερ-νήσεων της Ε.Ε., όμως στην πράξη εναρμονίζεται πλήρως με τις πολιτι-κές της Ε.Ε. Υλοποιεί μέτρα εγκλει-σμού και ευθύνεται για τις άθλιες συνθήκες υποδοχής, μετακίνησης, διαμονής, περίθαλψης, σίτισης και μέριμνας για τους πρόσφυγες. Αντί για τις δημόσιες κοινωνικές υπηρε-σίες, οι τομείς αυτοί παραδίδονται πλήρως σε ΜΚΟ, διαπιστευμένες εταιρείες, την αστυνομία και το στρατό και παρεμποδίζεται η όποια συμβολή εθελοντικών οργανώσεων, ποινικοποιείται η διάσωση προσφύ-γων και ασκούνται διώξεις σε εθελο-ντές για στήριξη προσφύγων. Μόνο το δίμηνο Δεκεμβρί-ου-Ιανουαρίου πνίγηκαν στο Αιγαίο τα 2/3 των προσφύγων που είχαν πνιγεί τους 11 προηγούμενους μή-νες. Οι αλληλέγγυοι που επιχείρη-σαν να διασώσουν ανθρώπους, δι-ώκονται ποινικά, όταν τα κυκλώματα διακινητών «συνεργάζονται» άτυπα με τις αρχές σε Ελλάδα και Τουρκία. Ένας πόλεμος διεξάγεται στο Αιγαίο, από το λιμενικό, το στρατό ,το ΝΑΤΟ ως εγγυητή και τη Frontex κατά των προσφύγων, συνέχεια του πολέμου/καταστολής που διεξάγει η ΕΕ από τη Λιβύη ως τη Συρία ενάντια σε λα-ούς που γίνονται νομάδες. Το Συμβούλιο της ΕΕ επι-χειρεί να ποινικοποιήσει την αλλη-λεγγύη χιλιάδων ανθρώπων, εξισώ-νοντάς τη με το trafficking. Για να βοηθήσεις θα σε καταγράφουν-ε-γκρίνουν οι αρχές. Αλλιώς, διώκεσαι ως εγκληματίας. Πρωτεργάτης η κυ-βέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Ήδη, όσοι αλληλέγγυοι/ες προσεγγίζουν το λι-μάνι του Πειραιά, πρέπει να έχουν διαπιστεύσεις από την ΕΛ.ΑΣ. Με απόφαση του υπουρ-γικού συμβουλίου, ο στρατός φτιά-χνει και λειτουργεί τα hotspots.. Αναλαμβάνει συντονιστής στα «κέ-ντρα υποδοχής» και τη σίτιση. Η αντιμεταναστευτική πολιτική της ΕΕ και της κυβέρνησης, δημιουργεί απέραντα στρατόπεδα συγκέντρω-σης. Όχι μόνο δεν αναγνωρίζουν σε χιλιάδες ανθρώπους το δικαίωμα σε περίθαλψη, φροντίδα και ίσων δικαι-ωμάτων στη διαβίωση και τη μετα-κίνηση, αλλά τους αντιμετωπίζουν ταυτόχρονα ως εθνική απειλή και επικίνδυνα απόβλητα. Η αλληλεγ-γύη διώκεται ποινικά ως «παράνομη

Η μικρή ιστορία του φοιτητικού κινήματος

Υπό τη σκιά των σύγχρονων πολιτικών και κυρίως κοινωνικών εξελίξεων κρίνεται σκόπιμο να τονιστεί ο ρό-λος και η σημασία ενός κινήματος χωρίς το οποίο δεν θα μπορούσε να υπάρχει ολοκληρωμένη αντίσταση στην ελ-ληνική κοινωνία. Αυτό δεν είναι άλλο από το φοιτητικό κί-νημα. Είναι το κίνημα το οποίο στις πιο μαύρες στιγμές της ελληνικής ιστορίας, έβγαινε μπροστά σπάζοντας το φόβο, διαμορφώνοντας ένα κλίμα αντίστασης και πετυχαίνοντας σημαντικές νίκες όχι μόνο για τη νεολαία αλλά και για όλο το λαϊκό κίνημα. Ειδικά από το 1991 και μετά με τη δολο-φονία του Νίκου Τεμπονέρα το φοιτητικό κίνημα συγκρο-τήθηκε και απέκτησε καθοριστικό ρόλο στην αντίσταση της κοινωνίας απέναντι στις πάγιες τακτικές και προσπάθει-ες του συστήματος να την υποδουλώσει και να καταστεί-λει οποιαδήποτε φωνή αμφισβήτησης. Έκτοτε έχει γίνει αντιληπτή η σημασία του σε κινηματικά γεγονότα όπως τα βιώσαμε το 2006-7 με το νόμο Γιαννάκου, το 2008 με τη δολοφονία του Γρηγορόπουλου, το 2011 με συμμετο-χή των φοιτητών στο κίνημα των πλατειών αλλά και στις εκατοντάδες καταλήψεις ενάντια στο νόμο Διαμαντοπού-λου. Ενώ πιο πρόσφατα, η μάχη ενά-ντια στο σχέ-διο Αθηνά αλλά και στις αυταρχικές π ρ ο θ έ σ ε ι ς του πρύτανη Φ ο ρ τ σ ά κ η που κατέ-στειλε φοιτη-τές με ΜΑΤ και δακρυ-γόνα απέδει-ξε για ακόμα μια φορά ότι η νεολαία δεν μπορεί παρά να ζή-σει ελεύθερα σε ένα πα-νεπιστήμιο σύμφωνα με τις ανάγκες της.

13

Νόμος Φίλη

Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί ρητά με το 3ο μνημόνιο να καταθέσει συνολικό νόμο - πλαίσιο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση μέχρι τον Απρίλιο του 2016. Οι δεσμεύσεις της κυβέρνησης αναφέρουν ρητά την ένταση της σύνδεσης των σχολών με την αγορά σε επίπεδο έρευ-νας, προγράμματος σπουδών και επαγγελματικής αποκα-τάστασης. Αυτό αποτυπώνεται:• Στη συζήτηση για ένταση των ιδιωτικοοικονομικών κρι-τηρίων που μέσα περιέχει δίδακτρα σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό, κατάργηση της δωρεάν μέριμνας και πολ-λά άλλα.• Στα σχέδια για νέο, εθνικό φορέα έρευνας που θα συ-γκεντρώσει τους πόρους από ΕΣΠΑ, ότι έχει μείνει από δημόσια χρηματοδότηση και θα κατευθυνθεί προς τις επι-χειρήσεις για νέα προγράμματα• Στη συζήτηση για νέο σχέδιο Αθηνά που προωθείται μέσα από συναντήσεις του υπουργείου με τους προέ-δρους των ΤΕΙ.• Στην πρόταση για δίδακτρα σε όσους φοιτητές δεν καταφέρνουν να περάσουν στη σχολή προτίμησης τους

ΕΝΣΤΑΣΗ | VOL. 6

Παρεμβαίνουμε στον χρόνογια να κατακτήσουμε το μέλλον μας

των Γιάννη Καυκαλά και Άντας Παπαδήμα

Με Συλλόγους όπλα στα χέρια των φοιτητώνκαι των εργαζομένων τους

Πρέπει να ξεκαθαριστεί το τι σύλλογοι χρειάζο-νται για να ανασυγκροτηθεί το φοιτητικό κίνημα. Χρειαζό-μαστε έναν σύλλογο που να μπορεί να αγκαλιάζει και τα πιο πληττόμμενα κομμάτια των φοιτητών, όπως οι φοιτη-τές που εργάζονται διασφαλίζοντας την δυνατότητα του να οργανώνονται σε αυτόν αλλά και με την διεκδίκηση των επιμέρους αναγκών τους, ανάγκες που είναι απα-ραίτητες για να συνεχίσουν τις σπουδές τους. Επιπλέον, χρήσιμες στην κατεύθυνση της ανασυγκρότησης είναι και οι συνελεύσεις ετών που στο πλαίσιο της Γ.Σ θα επε-ξεργάζονται ειδικά ανά έτος προβλήματα συντονίζοντας τους φοιτητές. Επιπλέον, ειδικά στην παρούσα συγκυρία κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική η οργάνωση των φοιτητι-κών συλλόγων από τα κάτω για την ουσιαστική αντίστα-ση και αντιπαράθεση όχι μόνο ενάντια στα νομοσχέδια που αφορούν θέματα του πανεπιστημίου, όπως ο νόμος Φίλη αλλά και σε οποιοδήποτε αντιλαϊκό νόμο. Κρίνεται αναγκαία η δημιουργία ενός συντονιστικού των γενικών συνελεύσεων και καταλήψεων με μόνιμα χαρακτηριστικά και όχι μόνο με παρουσία σε κινηματικές περιόδους στο οποίο κάθε σχολή με αιρετούς και ανακλητούς αντιπρο-σώπους που θα εκλέγει από τη συνέλευσή της, θα μεταφέ-ρει την απόφασή της και θα σχεδιάζει από κοινού με τους υπόλοιπους συλλόγους την επόμενη μέρα του κινήματος. Επίσης είναι απαραίτητος ο περαιτέρω συντονισμός και με τους υπόλοιπους πληττόμενους αγωνιζόμενους κλά-δους με κοινές συντονιστικές διαδικασίες φοιτητών και εργαζομένων. Στο δρόμο που χάραξε όχι μόνο η Γαλλία αλλά και όλα τα φοιτητικά κινήματα ανά τον κόσμο καλούμα-στε να συνειδητοποιήσουμε τον ρόλο και τις ευθύνες μας όχι μόνο ως φοιτητές αλλά και ως μελλοντικοί εργαζόμενοι διεκδικώντας ένα πανεπιστήμιο με μόρφωση-δουλειά-ε-λευθερίες, για ζωή με αξιοπρέπεια. Καθώς η ιστορία γρά-φεται κάθε μέρα με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον να αποτελούν το χρόνο της, εμείς οι φοιτητές καλούμαστε να παρέμβουμε στον χρόνο για να τον κατακτήσουμε!

ΦΟΙ

ΤΗΤΙ

ΚΟ Κ

ΙΝΗΜ

Α

14

μέσω εξετάσεων.• Στη συζήτηση για διάσπαση των πτυχίων που διατη-ρούν επαγγελματικά δικαιώματα και για αλλαγή των προ-γραμμάτων σπουδών. Ουσιαστικά, προετοιμάζεται το έδαφος για μια αποφασιστική τομή προς ένα μοντέλο μικρών και ευέλι-κτων ιδρυμάτων, πλήρως εξαρτημένων από το κεφάλαιο για βασικές πλευρές της λειτουργίας τους με συμπληρω-ματική ενίσχυση από την όξυνση των ταξικών φραγμών. Σε αυτό το μοντέλο, τα ΤΕΙ, οι ανθρωπιστικές επιστήμες και οι μη κερδοφόρες λειτουργίες των ιδρυμάτων κρίνο-νται «περιττά» και η έρευνα δρα σαν το τυράκι της συ-νολικής επιχειρηματικοποίησης αλλά και σαν οξυγόνο για την ασφυκτικά περιορισμένη χρηματοδότηση.

Εμπρός για ένα νέο Πολιτικό φοιτητικό κίνημα:

Είναι γεγονός ότι μετά την άνοδο της αυτοαπο-καλούμενης «αριστερής» κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ το φοιτητικό κίνημα έχει εισέλθει σε μια περίοδο κάμψης παρ’ όλο που τα φωτεινά παραδείγματα των καταλήψε-ων από το Ρέθυμνο, μέχρι τα Γιάννενα και την Αθήνα, αποδεικνύουν ότι το φοιτητικό κίνημα είναι εδώ καθώς οι φοιτητές είναι αποφασισμένοι μέσα από τις συλλογικές τους διαδικασίες να επιβάλλουν τις ανάγκες τους. Είναι αξιοθαύμαστο το αυθόρμητο αίσθημα αλληλεγγύης που εκδηλώθηκε μέσα στις σχολές για τους πρόσφυγες με τη συμμετοχή των φοιτητών σε κινητοποιήσεις στα λιμάνια και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης παρ’ όλο που στη μάχη του ασφαλιστικού η νεολαία δεν είχε την αυτοτελή παρουσία που θα αντιστοιχούσε στο μέγεθος της επίθε-σης που δεχόμαστε. Απαιτείται πρώτα και κύρια ένα άλμα στην πο-λιτικοποίηση. Οι προβληματισμού ακουμπούν ζητήματα όπως το μνημόνιο το ευρώ και την Ε.Ε. Επιπλέον σε με-γάλο βαθμό κοινός συλλογισμός για την νεολαία αποτελεί ότι καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να επιλύσει το τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα που επέφερε η καπιταλιστική κρίση. Έτσι με σκοπό την επιβολή των σύγχρονων αναγκών της νεολαίας ο χαρακτήρας του κινήματος θα πρέπει να είναι αντικαπιταλιστικός, αντικυβερνητικός, ενάντια στη συνδι-αχείριση, αντι-εε και ενάντια στην εμπορευματικοποίηση της γνώσης και της έρευνας. Το κίνημα των φοιτητών και των εργαζομένων θα πρέπει να δώσει τη μάχη ενάντια στην κυβέρνηση της εθνικής ενότητας ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, ενά-ντια στο ασφαλιστικό και φορολογικό νομοσχέδιο, ενά-ντια στην πολιτική των κλειστών συνόρων, της ρατσιστι-κής αντιμετώπισης των προσφύγων αλλά και ενάντια στο νόμο Φίλη. Ένα φοιτητικό κίνημα που θα παλεύει μαζί με τους εργαζομένους για την προάσπιση των συμφερό-ντων τους ενάντια σε οποιαδήποτε προσπάθεια επίθεσης στα δικαιώματά τους.

Τ ο θέμα της άσκησης πολιτικής εντός των πανεπιστημιακών

χώρων απασχολεί, όχι σπάνια, την δημόσια συζήτηση. Ιδίως όμως στην εποχή μας, στα πλαίσια της επιχειρούμενης περιστολής δημοκρατικών δικαιωμάτων κι ελευθεριών, εξελίσσεται μια διαρκής προσπάθεια συκοφάντησης, ακόμη και ποινικοποίησης, των πολιτικών πρακτικών εντός των Σχολών. Προσπάθεια, ωστόσο, μάταια, καθώς προσκρούει στις δυναμικές αντιδράσεις του φοιτητικού κινήματος. Σ’ αυτό το αισιόδοξο φόντο, θα επιδιώξουμε να παρουσιάσουμε κάποιες σκέψεις μας γύρω από το ζήτημα της άσκησης πολιτικής εντός των Σχολών (και όχι μόνο…). Συχνά, λοιπόν, λέγεται ότι στην πολιτική απαιτούνται μετριοπάθεια, ψυχραιμία και εξορθολογισμός. Εμείς έχουμε ως προς αυτά κάποιους προβληματισμούς: Αποτελεί κοινή παραδοχή, ότι αντικείμενο της πολιτικής είναι το σύνολο της κοινωνικής ζωής, και στόχος της η ρύθμιση του συνόλου των ζητημάτων της κοινωνίας. Η έννοια της πολιτικής είναι αδιαχώριστη από εκείνη την κοινωνική ζωή. Η ανθρώπινη συμπεριφορά όμως δεν αποτελείται μόνο από τη λογική, αλλά και από το συναίσθημα. Άρα, και η πολιτική διακατέχεται όχι μόνο από το στοιχείο της λογικής, αλλά και από εκείνο του συναισθήματος. Με άλλα λόγια, η έκφραση και αντιπαράθεση πολιτικών θέσεων είναι λογικά επακόλουθο να περιλαμβάνει και «συναισθηματικού χαρακτήρα» μέσα, όπως τα συνθήματα, οι ενίοτε έντονες λεκτικές αντιπαραθέσεις, οι αφίσες, οι συγκρούσεις με την Αστυνομία ή, σε πιο αναβαθμισμένο επίπεδο, οι καταλήψεις και η λαϊκή αντι-βία. Σε καμία περίπτωση δεν θεωρούμε όλα αυτά τα μέσα

τα πανεπιστήμια. Ακόμη, σήμερα γίνεται λόγος για άσυλο κατοικίας και για πολιτικό Άσυλο. Αν αναλογιστεί κανείς το περιεχόμενο καθεμιάς από τις παραπάνω κατηγορίες ασύλου, θα αντιληφθεί ότι το άσυλο έχει σπουδαιότητα και υλικό αντίκρισμα όταν αφορά όχι απλά στις σκέψεις, αλλά και στις πράξεις εκείνου ή εκείνων που το απολαμβάνουν και πραγματοποιούνται εντός του χώρου Ασύλου. Με άλλα λόγια, τασσόμαστε υπέρ του Ασύλου πολιτικών πρακτικών, και εναντίον γενικόλογων και θεωρητικών διακηρύξεων περί Ασύλου Ιδεών, καθώς και «ήξεις αφίξεις» διατυπώσεων περί Ασύλου διδασκαλίας, έρευνας και εργασίας, που αποτελούν παραθυράκι για την οριοθέτηση ή και την καταστολή κινητοποιήσεων εντός του πανεπιστημιακού χώρου.. Πιστεύουμε ακράδαντα όμως ότι η διαφύλαξη του πανεπιστημιακού Ασύλου είναι υπόθεση του Φοιτητικού μας Συλλόγου, και δεν ότι το Άσυλο δεν χωράει σεκιουριτάδες. Άλλωστε, από την ιστορία και το νόημα του Πανεπιστημιακού Ασύλου, συνάγεται ότι αυτό αφορά τη μια παραβίασή τους αποκλειστικά από τα όργανα της (εκάστοτε) εξουσίας( σ’ αυτά ανήκει και η Πανεπιστημιακή αστυνομία). Πράγματι, το Άσυλο πρωτοκαθιερώθηκε (Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, 1088) με στόχο την απαλλαγή των Πανεπιστημίων από τον έλεγχο της Εκκλησίας, η δύναμη της οποίας κατά τον Μεσαίωνα είναι πασίγνωστη. Στη συνέχεια, κατά την περίοδο του διαφωτισμού, το πανεπιστημιακό άσυλο αποτέλεσε θεσμό διαφύλαξης της ατομικής ελευθερίας και έκφρασης, ακολουθώντας τις αξίες και τα συμφέροντα της ανερχόμενης αστικής τάξης. Ο ρόλος του ασύλου εξυπηρετούσε τη διασφάλιση και εδραίωση του μετασχηματισμού του πανεπιστημίου απέναντι στην

ως φετίχ, ούτε ως επαρκή αφ’ εαυτών, ούτε πάντοτε εύστοχα. Μια ρητορεία όμως σύμφωνα με την οποία «στην πολιτική δεν χωράνε συναισθηματισμοί» δεν μπορεί παρά να μας βρει κάθετα αντίθετους. Άλλωστε, η πολιτική δράση των εκφραστών αυτής της ρητορείας στη Σχολή μας, δηλ. Της ΔΑΠ και της ΑΦΚ διαπνέεται κι αυτή από το στοιχείο του συναισθήματος: Είναι το συναίσθημα ατομικισμού, αδιαφορίας και απάθειας για την σκληρή κοινωνική πραγματικότητα, εντός και εκτός Νομικής. Είναι κι αυτά συναισθήματα. Επίσης, με τα πολιτικά τους αιτήματα (άσυλο και εισαγωγή πανεπιστημιακής αστυνομίας, βλ. παρακάτω) επιδιώκουν την εμπέδωση συγκεκριμένων συναισθημάτων που προκαλούν αντίστοιχη συμπεριφορά και νοοτροπία και εν τέλει καθεστωτική πολιτική αντιμετώπιση εντός του πανεπιστημιακού χώρου. Βλέπουμε π.χ. συχνά την ΔΑΠ και την ΑΦΚ να κάνουν λόγο για την «ανάγκη εμπέδωσης αισθήματος ασφάλειας και ομαλότητας» (έννοιες βέβαια με τουλάχιστον αμφιλεγόμενο περιεχόμενο). Ένα άλλο ζήτημα που τίθεται διόλου σπάνια υπό συζήτηση είναι το Άσυλο. Η λέξη άσυλο αποτελείται από το στερητικό “α-” και το “συλάω-ώ” που σημαίνει αποσπώ, λεηλατώ. Δηλαδή, άσυλο σημαίνει τον τόπο καταφυγής που έχει κατακτηθεί από ομάδες πληθυσμών και κοινωνικές τάξεις ως απαραβίαστος από τα όργανα της εκάστοτε εξουσίας. Άσυλο μπορεί να ήταν ιεροί τόποι, ναοί, μέχρι ολόκληρες πόλεις που εξασφάλιζαν την παραμονή σε όποιον κατέφευγε εκεί. Στην ιστορία συναντάμε το άσυλο στις φυλές της Αυστραλίας, στους “άσπρους καταυλισμούς της ειρήνης” των ινδιάνων, τους ναούς στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη, τους χριστιανικούς ναούς μέχρι

15

ΕΝΣΤΑΣΗ | VOL. 6

Περί πολιτικήςανάγνωσμα

του Αλέξανδρου Παπαδάκη

ΦΟΙ

ΤΗΤΙ

ΚΟ Κ

ΙΝΗΜ

Α

16

η επίκληση του διαλόγου (ιδίως από τους υψηλά ιστάμενους, δηλ. κυβερνήσεις, εργοδότες, κι εν προκειμένω θεσμικά όργανα Πανεπιστημίου) συχνά είναι μια εκλεπτυσμένη προσπάθεια αναστολής της (επικίνδυνης γι’ αυτούς) πολιτικής δράσης, και μάλλον όχι κάποια ένδειξη ευαισθησίας.

Παράλληλα, δεν αντιλαμβανόμαστε την Νομική ως έναν συντεχνιακό μικρόκοσμο αποκομμένο από το κοινωνικό σύνολο, γι’ αυτό και πιστεύουμε ότι ως Φ.Σ. είναι αναγκαίο και επιτακτικό να συζητάμε και να δραστηριοποιούμαστε για πλήθος πολιτικών ζητημάτων, μη περιοριζόμενοι στα αμιγώς φοιτητικά, και να ερχόμαστε σε επαφή και συντονισμό και με άλλα αγωνιζόμενα κομμάτια της κοινωνίας, όπως οι εργαζόμενοι και οι πρόσφυγες. ΔΑΠ και ΑΦΚ έχουν αντίθετη άποψη εκφράζοντας αυθεντικά τον ατομικιστικό συντεχνιακό μικροαστικό λόγο («προεξάρχοντα λόγο δράσης της ενεργειών μας θα έχουν τα θέματα που επηρεάζουν άμεσα και έμμεσα τα επαγγελματικά και ακαδημαϊκά μας δικαιώματα», απόσπασμα από κείμενο θέσεων της ΑΦΚ, για την ΔΑΠ δεν χρειάζεται να γίνει λόγος).

Με αυτές τις σκέψεις, είναι σημαντικό όλοι, στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, να συμβάλουμε στο ζωντάνεμα και τον εμπλουτισμό των διαδικασιών του Συλλόγου μας. Τίποτα δεν θα μας χαριστεί - εξάλλου και η ίδια η δυνατότητα άσκησης πολιτικής εντός των Πανεπιστημίων δεν χαρίστηκε, αλλά κατακτήθηκε…

είναι που διασπά την ενότητα των πληττόμενων φοιτητών, κι όχι οι αγώνες τους για πιο αξιοπρεπείς σπουδές και ζωή. Όσον αφορά στα θεσμικά όργανα, δηλαδή με τη Σύγκλητο του ΕΚΠΑ και με τη Συνέλευση Τμήματος των καθηγητών Νομικής ), θεωρούμε πως τον λόγο για τα ζητήματα του Πανεπιστημίου τον έχουν πρωτίστως οι εργαζόμενοι σ’ αυτό και οι φοιτητές ( κυρίως μέσω των Γενικών Συνελεύσεων, και με συντονισμό αυτών με άλλους Φ.Σ.), κι όχι οι οργανωμένες μειοψηφίες των μεγαλοκαθηγητών. Εδώ τονίζουμε ότι είμαστε αντίθετοι με οποιασδήποτε μορφής φοιτητική εκπροσώπηση στα όργανα διοίκησης, διότι συνιστά ενσωμάτωση καθώς εκ φύσεως οι δομές αυτές εκφράζουν την αστική πολιτική στα πανεπιστήμια και αποσκοπούν στην υλοποίησή της εντός των Ιδρυμάτων.

Ακόμη, συχνά λέγεται ότι «οι διαφορές πρέπει να λύνονται με τον διάλογο και με συζήτηση». Η πολιτική όμως δεν είναι μια διανοητική-θεωρητική μόνον υπόθεση. Δεν περιορίζεται δηλαδή απλά στην έκφραση και αντιπαράθεση πολιτικών απόψεων (μέσω πχ. του διαλόγου). Όσο ισότιμος, συνθετικός και δημοκρατικός κι αν είναι ο διάλογος, δεν αποτελεί παρά μια λεκτικού-φιλολογικού χαρακτήρα διαδικασία. Εκεί έρχεται η πολιτική πρακτική, που περιλαμβάνει διαδηλώσεις, συνθήματα, και πολύ περισσότερο, θετικά αντιπροτάγματα (πχ εργατικές λέσχες, αυτοδιαχειριζόμενα εγχειρήματα, αυτοοργανωμένες δομές υποστήριξης σε πρόσφυγες κλπ). «Πράξεις λοιπόν, όχι λόγια» (τι μας θυμίζει άραγε;). Εν ολίγοις,

εκκλησία και την αριστοκρατία ακολουθώντας τον μετασχηματισμό της κοινωνίας από τη φεουδαρχία στον καπιταλισμό. Εδώ και πολλές δεκαετίες όμως, τα πανεπιστήμια αποτελούν αφενός ιδεολογικούς μηχανισμούς του Κράτους αφετέρου η παρεχόμενη γνώση όχι μόνο δεν διώκεται, ώστε να αποτελεί αντικείμενο προστασίας ασύλου, αλλά βασική δύναμη αναπαραγωγής του κοινωνικού καταμερισμού και της κεφαλαιακής συσσώρευσης. Άρα το άσυλο έχει ως περιεχόμενο την κινηματική δράση και έτσι η μόνη ασφάλεια και ομαλότητα που μπορούν να μας υποσχεθούν οι σεκιουριτάδες είναι ότι θα αποτελούν τον πιο άμεσο μηχανισμό οριοθέτησης και καταστολής των διεκδικήσεών μας εντός του Πανεπιστημίου. Εξάλλου, όπως έχει πει κι ένας (μάλλον φιλελεύθερος…) πολιτικός, ο Βενιαμίν Φραγκλίνος «όσοι θυσιάζουν ελευθερίες για λίγη ασφάλεια, δεν αξίζουν ούτε την ελευθερία, ούτε την ασφάλεια».

Επιπλέον, γίνεται λόγος για την «ανάγκη κλίματος ενότητας μεταξύ όλων των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας». Καταρχήν, εμείς δεν βλέπουμε την ενότητα ως κάτι γενικό κι αόριστο, αλλά ως κάτι που περιστρέφεται γύρω από κάτι συγκεκριμένο, και, εν προκειμένω, γύρω από συγκεκριμένα αιτήματα. Και νιώθουμε ότι η ενότητα των πληττόμενων φοιτητών, σε μια πραγματικότητα που μας καλεί να ετοιμάσουμε ατομικό φάκελο προσόντων, που μας ωθεί στον ατομικό δρόμο και στον ανταγωνισμό μεταξύ μας. Αν αίτημα είναι η διεκδίκηση μιας αξιοπρεπούς ζωής, τότε είμαστε με την ενότητα. Διότι η παραπάνω κατάσταση

17

Π ροκειμένου, να αναδειχθεί η βασική αιτία αυτής της αμφισβήτησης, κρίνεται αναγκαία η

ανάλυση της μορφής του σύγχρονου κράτους μέσω μιας περιοδολόγησης των κρατών που έχει γνωρίσει το κεφαλαιοκρατικό σύστημα παραγωγής ,από την εποχή της διαμόρφωσης έως την ωρίμανσή του. Ωστόσο, για να καταστεί συνεπής η περιοδολόγηση, είναι απαραίτητο πρώτα να αναδειχθεί η πηγή, η γενεσιουργός αιτία από όπου αναβλύζει κάθε κράτος και πολιτική εξουσία. Ασφαλέστερο εργαλείο για την ανάλυση του γνωστικού αντικειμένου του ‘’Κράτους’’ και για την περιοδολόγησή του στο κεφαλαιοκρατικό σύστημα παραγωγής, είναι η υλιστική αντίληψη της ιστορίας και η διαλεκτική, και όχι μια ιδεαλιστική προσέγγιση, η οποία αναγάγοντας τη θεωρία στο μυστικισμό, δε δύναται να ερμηνεύσει την κινητήρια δύναμη της ιστορίας των κοινωνιών, απολήγοντας συχνά σε ανεδαφικά συμπεράσματα. «Αυτή λοιπόν η αντίληψη της ιστορίας (σ.σ. η ‘’υλιστική’’ ή αλλιώς ο ιστορικός υλισμός) εξαρτιέται από την ικανότητά μας να εκθέτουμε την πραγματική διαδικασία της παραγωγής, ξεκινώντας από την υλική παραγωγή της άμεσης ζωής(σ.σ. παραγωγικές δυνάμεις),και να καταλαβαίνουμε τη μορφή επικοινωνίας (σ.σ. τις ‘’παραγωγικές σχέσεις’’),που συνδέεται με αυτή και δημιουργείται από αυτόν τον τρόπο παραγωγής(δηλαδή την ιδιωτική κοινωνία στα διάφορα στάδιά της),σα βάση όλης της ιστορίας και να τη δείξουμε στη δράση της σαν κράτος, να εξηγήσουμε μέσω αυτής όλα τα διαφορετικά θεωρητικά προϊόντα και μορφές συνείδησης και να παρακολουθήσουμε τη γέννησή τους και την ανάπτυξή τους απ’ αυτήν τη βάση, πράγμα ασφαλώς που θα μας επιτρέψει να παρουσιάσουμε το θέμα στην ολότητά του(και επομένως την αμοιβαία επίσης δράση αυτών των διαφόρων πλευρών ανάμεσά τους)»[1].Με λίγα λόγια, η θέση αυτή βασίζεται στο ότι «ο τρόπος παραγωγής της υλικής ζωής καθορίζει γενικά την κοινωνική πολιτική και πνευματική διαδικασία της ζωής, ότι όλες οι κοινωνικές και κρατικές σχέσεις μπορούν να κατανοηθούν, μόνο αν κατανοηθούν οι υλικοί όροι ζωής της αντίστοιχης εποχής». Έτσι λοιπόν, το κράτος, όπως τεκμηριώνει η ύπαρξη προταξικών κοινωνιών, δεν υπάρχει από καταβολής κόσμου, ούτε είναι «μια δύναμη που επιβλήθηκε στην κοινωνία απέξω. Το κράτος δεν είναι επίσης η «πραγματοποίηση της ηθικής ιδέας», η «η εικόνα και η πραγματοποίηση του ορθού λόγου», όπως ισχυρίζεται ο Χέγκελ. Το κράτος είναι προϊόν της κοινωνίας σε ορισμένη βαθμίδα εξέλιξης. Είναι η ομολογία ότι η κοινωνία αυτή μπερδεύτηκε σε μια αξεδιάλυτη αντίφαση με τον ίδιο τον εαυτό της, ότι διασπάστηκε σε ασυμφιλίωτες αντιθέσεις που είναι ανήμπορη να παραμερίσει. Και για να μη

φθαρούν αυτές οι αντιθέσεις, έγινε αναγκαία μια δύναμη που φαινομενικά στέκεται πάνω από την κοινωνία, για να μετριάζει τη σύγκρουση, να την κρατάει μέσα στα όρια της ‘’τάξης’’. Και η δύναμη αυτή που βγήκε από την κοινωνία, αλλά που τοποθετήθηκε πάνω απ’ αυτήν, που όλο και περισσότερο αποξενωνόταν από αυτήν, είναι το κράτος». Τούτων δοθέντων, οδηγούμαστε αβίαστα στο συμπέρασμα ότι «επειδή το κράτος γεννήθηκε από την ανάγκη χαλιναγώγησης των ταξικών αντιθέσεων και επειδή ταυτόχρονα γεννήθηκε μέσα στη σύγκρουση των τάξεων αυτών, είναι κατά γενικό κανόνα κράτος της πιο ισχυρής, οικονομικά κυρίαρχης τάξης, που με τη βοήθεια του κράτους γίνεται και πολιτικά κυρίαρχη τάξη, και αποκτά έτσι νέα μέσα για την καθυπόταξη και την εκμετάλλευση της καταπιεζόμενης τάξης. Δεν ήταν μόνο το αρχαίο και το φεουδαρχικό κράτος όργανα εκμετάλλευσης των δούλων και των δουλοπάροικων, αλλά και το σημερινό «αντιπροσωπευτικό» κράτος είναι όργανο εκμετάλλευσης της μισθωτής εργασίας από το κεφάλαιο». Εφόσον αποσαφηνίστηκε, ότι η πολιτική εξουσία (και η κρατική της μορφή) δεν είναι τελικά, παρά η συμπυκνωμένη έκφραση της οικονομίας, όπως τόνιζε ο Λένιν , με τη σειρά της μπορεί να επενεργήσει σε δύο κατευθύνσεις. «Είτε επενεργεί με την έννοια και στην κατεύθυνση των νομοτελειακών οικονομικών εξελίξεων. Σ’ αυτήν την περίπτωση, δεν υπάρχει διαμάχη μεταξύ τους και η οικονομική εξέλιξη επιταχύνεται. Είτε επενεργεί αντίθετα στη νομοτελειακή οικονομική εξέλιξη και τότε, υποκύπτει σ’ αυτή με λίγες μόνο εξαιρέσεις.» Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη, ότι το κεφαλαιοκρατικό σύστημα παραγωγής αποτελεί μια ενότητα δομών-σχέσεων που εξελίσσονται μέσα στο χρόνο και μετασχηματίζονται ποιοτικά,η σταδιακή αυτή αλλαγή επιδρά διά της αντανακλάσεως και στη μορφή του κράτους, που οφείλει να προσαρμοστεί(με βάση την πρώτη κατεύθυνση) στους ποιοτικά αναβαθμισμένους υλικούς όρους παραγωγής. Αρχικά ,κατά το πρώτο στάδιο της διαμόρφωσης του κεφαλαιοκρατικού συστήματος παραγωγής(μέσα 18ου αι. – μέσα 19ου αι.), στη βάση του ελεύθερου ανταγωνισμού, υψώνεται ένα φιλελεύθερο κράτος με αμελητέα έως ανύπαρκτη παρέμβαση στην αγορά. Σε διεθνές επίπεδο, κυριαρχεί το εμπορευματικό κεφάλαιο ενώ υπάρχει σύζευξη παλαιών(φεουδαρχικών) και νέων μορφών αποικιοκρατίας .Ακολούθως, κατά το δεύτερο στάδιο (του Ιμπεριαλισμού) υπάρχει διάκριση μεταξύ δύο περιόδων: α)Από τα τέλη του 19ου αι. έως το 1929 επικρατεί ο ιδιωτικομονοπωλιακός καπιταλισμός, όπου το κράτος εξακολουθεί να είναι αμέτοχο και καθορίζει νομοθετικά μόνο το πλαίσιο της παραγωγής. β)Από το 1929 έως το 1970 κυριαρχεί ο κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός, όπου το κράτος παρεμβαίνει άμεσα στην

ΕΝΣΤΑΣΗ | VOL. 6Η μορφή του

σύγχρονου κράτουςτου Περικλή Γερολυμάτου

Είναι γεγονός πως στη σύγχρονη περίοδο, και ιδίως τα τελευταία οκτώ χρόνια παρατηρείται μια απαξίωση του πολιτικού συστήματος, που καταγράφεται ως διαρκής δυσπιστία και αρνητική διάθεση εκ μέρους των λαών προς αυτό.

19

ΕΝΣΤΑΣΗ | VOL. 6ΠΟ

ΛΙΤΙ

ΚΗ

18

57 δις ευρώ. Παλαιότερα μάλιστα, τα LuxLeaks είχαν ως επίκεντρο τον φορολογικό παράδεισο του Λουξεμβούργου. δ)Λειτουργία του κράτους ως ‘’συλλογικού κεφαλαιοκράτη’’ που είναι απαραίτητος για να διασώζει το σύστημα σε περιόδους κρίσης(κρατικές ενέσεις σε συστημικές τράπεζες, φορολεηλασία κ.ο.κ). Παράλληλα, η επιτακτική ανάγκη καταπολέμησης της κρίσης, έχει ως αποτέλεσμα την κατοχύρωση του κοινοβουλευτικού ολοκληρωτισμού, όχι ως μιας κατάστασης εξαίρεσης, αλλά ως μιας νέας κανονικότητας. Ποιά μορφή άλλωστε θα μπορούσε να λάβει η πιο επαίσχυντη και πρόδηλη επίθεση του κεφαλαίου για την αναδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων(περικοπές μισθών, ελαστικές μορφές απασχόλησης, κατάργηση

συλλογικών συμβάσεων εργασίας)σε επίπεδο πολιτικής εξουσίας; Ο κοινοβουλευτικός ολοκληρωτισμός λοιπόν προβάλλεται ως καθοριστική πολιτική κατεύθυνση και σταχυολογείται ως εξής: α) Ως εκπλήρωση του δόγματος Ασφάλεια-Άμυνα με το κρατικό μονοπώλιο της βίας. Ειδικότερα, προς χάριν της οικονομικής σταθερότητας και κοινωνικής συνοχής, η καταστολή καθαγιάζεται με απώτερο σκοπό να κατευνάσει(και να καταδικάσει) τις όποιες κοινωνικές αντιδράσεις αρνούνται να στέρξουν στις αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις. β)Ενεργοποίηση κράτους έκτακτης ανάγκης (άμεσος συσχετισμός με το α) βλ. Γαλλία-Βέλγιο). Κατά την περίπτωση αυτή, το ‘’βαθύ κράτος’’ (στρατός, αστυνομία) αντλεί υπερεξουσίες από το Σύνταγμα και περιορίζει τα

αγορά είτε μέσω του ‘’κορπορατισμού’’ είτε μέσω του κεϋνσιανισμού (Δημοσιονομική πολιτική ενεργού ζήτησης, κρατικές επιχειρήσεις ‘’Κοινής Ωφέλειας’’ κ.ο.κ.).Σχετικά με το διεθνές σύστημα, οι αποικιοκρατίες αυξάνονται κάτω από τα δεσμά πλέον του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου και των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Τέλος, από το 1970 έως σήμερα, κατά την ανάδυση του ολοκληρωτικού καπιταλισμού, ανακύπτει η σύγχρονη μορφή του κράτους, η οποία θα αναλυθεί ενδελεχώς σε σύγκριση με τις προηγούμενες. Κατά την περίοδο αυτή λοιπόν(1970),όπου σηματοδοτείται από την έλευση της τρίτης βιομηχανικής επανάστασης(ηλεκτρον ικής -πληροφορικής)κα ι τριτογενοποίησης της παραγωγής(κυριαρχικός ρόλος υπηρεσιών) παρατηρείται μια δομική ύφεση και πτωτική τάση του μέσου ποσοστού κέρδους των καπιταλιστών[7],η οποία εκδηλώνεται με την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.Δεδομένων των συνθηκών, είναι επίσης έκδηλη η μεταστροφή-μετατόπιση του κράτους και αυστηρή προσαρμογή του σε αυτές. Ως εκ τούτου, το κράτος ως μηχανισμός της κυρίαρχης τάξης, συντρέχει ως αρωγός στην αντιστάθμιση των δυσμενών συνεπειών της κρίσης, λαμβάνοντας ορισμένα χαρακτηριστικά, ορόσημα για την κατανόηση της ποιοτικά βελτιωμένης ουσίας του. Πρώτον, εντοπίζεται ο εξοβελισμός του κράτους πρόνοιας και η μεταλλαγή του σε κράτος στρατηγείο-επιτελείο της ανάπτυξης, μια μορφή που συνίσταται στη σταδιακή απόσυρσή του για την απελευθέρωση των αγορών. Η κρατούσα αυτή νεοφιλελεύθερη αντίληψη, ως αναπόδραστη προσαρμογή του κράτους στις νέες υποχρεώσεις του, διακρίνεται από τα εξής στοιχεία: α)αναδιάρθρωση ασφαλιστικού συστήματος. Οι κοινωνικές δαπάνες μειώνονται, ενώ αυξάνονται οι εισφορές για την κάλυψη ενός δημοσίου χρέους(στην ουσία χρέους των τραπεζιτών, εφοπλιστών, βιομηχάνων).Η καταβολή συντάξεων από κοινωνική υποχρέωση έχει την τάση να καθίσταται υποχρέωση του εργαζομένου στον εαυτό του β) Επιχειρηματική σύμπραξη Δημοσίου-Ιδιωτικού τομέα(χρηματοδότηση ερευνών, παροχή υποδομών, διενέργεια διαγωνισμών κ.ο.κ.) και Ιδιωτικοποιήσεις δημοσίων επιχειρήσεων, αφού εξυγιανθούν από το κράτος, με στόχο την κάλυψη των δημοσίων χρεών, παραχωρώντας παράλληλα έναντι πινακίου φακής στους κεφαλαιοκράτες ,στρατηγικής σημασίας τομείς(ΟΛΠ, Fraport).γ)Φορολογικές ελαφρύνσεις και νέα κίνητρα για επενδύσεις-Φορολογικοί παράδεισοι για το κεφάλαιο (Στα Panama Papers, αναφέρεται η Ελβετία ως το μεγαλύτερο φορολογικό καταφύγιο παγκοσμίως, συγκεντρώνοντας το 25% της δραστηριότητας αυτής, ενώ ακολουθεί στην όγδοη θέση η Γερμανία, η οποία σύμφωνα με την έρευνα του ΤJN ξεπλένει ετησίως 29-

ως μια ενότητα αδιάρρηκτη και αντιφατική, που αλληλοπροϋποτίθεται και αλληλοαποκλείεται. Επομένως η συνεχής διεθνοποίηση του κεφαλαίου δεν αποκλείει τον ανταγωνισμό μεταξύ και διαφορετικών ιμπεριαλιστικών κέντρων (Η.Π.Α, Ε.Ε., Ρωσία-Κίνα) αλλά και μεταξύ των εθνών κρατών ενός διακρατικού οργανισμού (Ε.Ε). Κατ’ουσίαν, πρόκειται για μια συμμαχία που εδράζεται σε εντατικότερη και εκτατικότερη εκμετάλλευση των εργαζόμενων στρωμάτων(διάσταση ενοποίησης),αλλά που διατηρεί τον ανταγωνισμό και την ανισομετρία μεταξύ των εθνών-κρατών,σύμφωνα με τις επιταγές του καπιταλιστικού συστήματος. β) Ωστόσο, ο πόλεμος δεν είναι μόνο εσωτερικός, αλλά και διακρατικός-εξωτερικός, μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων,

οι οποίες κονιορτοποιούν λαούς και χώρες για την ανάκτηση σφαιρών επιρροής και την επαναχάραξη των συνόρων. γ) Αξίζει να σημειωθεί, πως ο σχηματισμός ολοκληρώσεων δεν αφήνει αμετάβλητη τη λήψη αποφάσεων ,η οποία αποσπάται από τα έθνη-κράτη και συγκεντρώνεται σε τεχνοκρατικά κλιμάκια (Δ.Ν.Τ.) και σε ομάδες πίεσης συμφερόντων των οργανισμών (Ε.Ε.), υποβαθμίζοντας το ρόλο του κοινοβουλίου. Μάλιστα, η παρέμβαση εξωκρατικών κέντρων εξουσίας που αποσκοπούν στην άσκηση πολιτικής όχι έμμεσα, μέσω των πολιτικών εκπροσώπων/υποζυγίων του κεφαλαίου, αλλά άμεσα, είναι ενδεικτική στην πρόσφατη έκθεση της μεγαλύτερης τράπεζας των Η.Π.Α Jp Morgan. Συνοπτικά, στην έκθεση εκδηλώνεται αποστροφή προς τα στοιχειώδη πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα που περιλαμβάνονται στα Συντάγματα των χωρών του Νότου της Ευρώπης, και απαιτείται αναθεώρηση των ‘’σοσιαλιστικών’’ (όπως κατονομάζονται) τάσεων των Συνταγμάτων για να ξεπεραστεί η κρίση. Εν ολίγοις, δεν τηρούν ούτε τα προσχήματα οι πολυεθνικές! Αναμφισβήτητα, η περίοδος του πιο παραγινωμένου καπιταλισμού, συνίσταται στην επιστροφή της πολιτικής στην κοινωνικοοικονομική της βάση, με αποτέλεσμα να διαλύονται οι απατηλές ψευδαισθήσεις περί

«ουδετερότητας του κράτους» και εξυπηρέτησης «διαταξικών συμφερόντων». Συγχρόνως, αποτελεί περίοδο ανάληψης ευθυνών. Απέναντι στην παροιμιώδη επίθεση της άρχουσας τάξης μέσω της πρακτικής-ιδεολογικής έκφρασης της εξουσίας της, μέσω του ταξικού χαρακτήρα του κράτους, καθίσταται επιβεβλημένη η ανασυγκρότηση των καταπιεζόμενων κοινωνικών δυνάμεων για να τεθεί στην ημερήσια διάταξη το πιο επίκαιρο και επίδικο δίλημμα από ποτέ:

ή σοσιαλισμόςή βαρβαρότητα

δημοκρατικά δικαιώματα των πολιτών, υποδεικνύοντας ταυτόχρονα τον επίπλαστο και παροδικό χαρακτήρα τους. γ)Αποδόμηση ουδέτερων-μεταρρυθμιστικών πολιτικών δυνάμεων(κοινωνικός φιλελευθερισμός) και σχηματισμός πολιτικών συμμαχιών για την εξυπηρέτηση των στρατηγικών σχεδίων της αστικής τάξης. Οι συσχετισμοί δυνάμεων στεγανοποιούνται, και καθώς τα περισσότερα κόμματα που απαρτίζουν το κοινοβούλιο είναι ουσιωδώς πολιτικοί εκπρόσωποι του κεφαλαίου, σχηματίζεται μια διάσταση μεταξύ αυτών και των πλειοψηφικών στρωμάτων της κοινωνίας, καθώς καμία ρύθμιση δεν αποβαίνει ωφέλιμη για τα τελευταία. Έτσι,η οικονομική κρίση με τις αντιφάσεις της, υποκινεί την πολιτική κρίση με κυριότερη αντίφαση, την απώθηση των

αστικών κομμάτων από τη βάση τους, τη λαϊκή βούληση, με επακόλουθο τον κατακερματισμό του ‘’Κοινωνικού Συμβολαίου’’. Επιπλέον, ένα στοιχειώδες γνώρισμα της πολιτικής συγκυρίας ως απαύγασμα της οικονομικής, είναι ο σχηματισμός υπερεθνικών ολοκληρώσεων (G-7,Π.Ο.Ε., Ε.Ε. NAFTA,ΤΤΙP, Δ.Ν.Τ., Παγκόσμια Τράπεζα, ΟΟΣΑ κτλ.) ως τάση εξαρτώμενη από τη διεθνοποίηση-παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου(κυριαρχία πολυεθνικών-πολυκλαδικών μονοπωλίων) με φρενήρεις ρυθμούς. Τρεις βασικές εκτιμήσεις χρήζουν αναφοράς για αυτήν την τάση: α) Η διεθνοποίηση φαίνεται πως υπερβαίνει το έθνος-κράτος, ωστόσο κρίνεται αναγκαίο να ιδωθεί από σκοπιά διαλεκτικής αντίφασης,

20

Η αρχή της οργάνωσης, της νομικής δομής της εξουσίας, των κρατών, των μοναρχιών, δεν εντοπίζεται στο σημείο οπού σταματά πια η βουή των όπλων και ο αχός της. Τον πόλε-μο δεν τον ξορκίζουμε. Πρώτον και κύριον, ο πόλεμος αποτέλεσε κυρί-αρχο στοιχείο κατά τη δημιουργία των κρατών: το δίκαιο, η ειρήνη, οι νόμοι, γεννήθηκαν μέσα στο αίμα και τη λάσπη των μαχών.

Michel Foucault,«Για την υπεράσπιση της κοινωνίας»

Το διεθνές δίκαιο: το δίκαιο των «πολιτισμένων»

Σύμφωνα με την πλέον παραδοσιακή νομική αντίληψη, στο χώρο του διεθνούς δικαίου δεν υπάρχουν δόγματα, αλλά «δόγμα» που ως τέτοιο προσδιορίζει το διεθνές δίκαιο «ως το σύνολο των κανόνων που διέπουν τη διεθνή κοινωνία». Ανατρέχοντας στη συμβατική κατα-γωγή αυτής της αντίληψης, θα πρέπει να επιμείνουμε στο άρθρο 38 του καταστατικού του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, το οποίο προβλέπει ότι: «Το Δικαστήριο, του οποίου η αποστολή είναι να διευθετεί σύμφωνα με το διε-θνές δίκαιο τις διαφορές που του υποβάλλονται, εφαρμό-ζει: (...) γ. τις γενικές αρχές του δικαίου, αναγνωρισμένες από τα πολιτισμένα έθνη». Από την προηγούμενη διατύπωση συνάγονται τα εξής: Καταρχήν υπάρχει «ένα» διεθνές δίκαιο, άρα και «ένα» δόγμα, το οποίο με τη σειρά του θεμελιώνεται ή θεμελιώνει γενικές δικαιϊκές αντιλήψεις ή παραδοχές των «πολιτισμένων εθνών», που προφανώς δεν είναι άλλα από αυτά που συνέβαλαν στην σύνταξη του καταστατικού του Διεθνούς Δικαστηρίου. Το καταστατικό του Δικαστηρίου είναι συστατικό του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, ο οποί-ος υπογράφηκε στις 26 Ιουνίου 1945 στη Διάσκεψη του San Francisco και έβαλε τα θεμέλια της δικαιϊκής οργά-νωσης της διεθνούς μεταπολεμικής κοινωνίας. Αποτελεί μ’ άλλα λόγια αυτό το καταστατικό, τον κανόνα των κανόνων του διεθνούς δικαίου. Σ’ αυτό το σημείο πρέπει να τονισθεί ότι ο Χάρ-της του ΟΗΕ είχε υπογραφεί από 51 μέλη ή «πολιτισμένα έθνη», ενώ στα τέλη της δεκαετίας του ‘60 ο Οργανισμός ήδη αριθμούσε πολύ περισσότερα, ως αποτέλεσμα της πολιτικής της αποαποικιοποίησης που έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας και της αναγνώρισης του δι-καιώματος των λαών στην αυτοδιάθεση. Προφανώς, όλες οι νέες κρατικές οντότητες που αναγνωρίστηκαν ύστερα

Μια κριτική ματιά στοΔημόσιο Διεθνές Δίκαιο

της Μιρέλλας Καβαδάκη

ένθετο αφιέρωμαστο Δίκαιο

“

ΕΝΘΕΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ

21

από μια σειρά εθνικοαπελευθερω-τικών πολέμων με τα πιο πολιτισμέ-να από τα «πολιτισμένα έθνη» - τα οποία άλλωστε κράτησαν και από μια μόνιμη θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ - δεν ανήκαν σ’ αυτήν την κατηγορία, πολύ απλά διότι το διεθνές δίκαιο προσδιόρισε τις ίδιες του τις πηγές εν απουσία τους. Όταν δυο δεκαετίες αργότε-ρα τα κράτη αυτά καταφέρνουν να εισαχθούν στη συμβατικά προσδι-ορισμένη κατηγορία των «πολιτι-σμένων εθνών», οι βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου είναι ήδη δε-δομένες, έχοντας μάλιστα λάβει σε πολλές περιπτώσεις τη μορφή εθι-μικού δικαίου. Το περισσότερο που τα νέα κράτη μπόρεσαν να κάνουν, ήταν να επηρεάζουν ελάσσονος νομικής ισχύος αποφά-σεις, όπως τα ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης του Ορ-γανισμού, που σταδιακά όμως έχαναν και την ουσιαστική πολιτική τους βαρύτητα, καθώς οι δυνάμεις (ΗΠΑ και Δυ-τική Ευρώπη) που είχαν τις προϋποθέσεις και τα μέσα να επιβάλλουν αυτές τις αποφάσεις δεν ήταν καθόλου διατε-θειμένες να το κάνουν. Δεν είναι καθόλου τυχαίο, λοιπόν, μέσα στα πλαί-σια μιας τέτοιας γεωπολιτικής συγκυρίας, το ότι τα κράτη του «Τρίτου Κόσμου» δεν μπόρεσαν ουσιαστικά ποτέ να επεξεργαστούν και να αναπτύξουν ένα δόγμα διεθνούς (αλλά και οποιουδήποτε άλλου) δικαίου που να ανταπο-κρίνεται ταυτόχρονα στις παραδοσιακές εσωτερικές δομές τους και στην αναγκαία διάρθρωση των διεθνών σχέσεων τους. Κατά συνέπεια, αυτό που συνέβη προκειμένου να καλυφθεί το νομικό κενό, ήταν μια μηχανιστική μεταφορά κανόνων και αρχών δικαίου από τα «πολιτισμένα έθνη», που σε καμιά περίπτωση δεν μπόρεσαν να αποτελέσουν συστατικό της περί δικαίου συνείδησης των πληθυσμών τους.

Διεθνές Δίκαιο και χρήση ένοπλης βίας

Στην ουσία δυο εξαιρέσεις αναγνωρίζονται από την χρήση ένοπλης βίας: α) η ατομική και συλλογική αυ-τό-άμυνα, β) Η επέμβαση με εξουσιοδότηση του Συμ-βουλίου Ασφαλείας κατ εφαρμογή του κεφαλαίου VII του χάρτη. Διίστανται ακόμα οι απόψεις ως προς την νομιμό-τητα της «ανθρωπιστικής επεμβάσεως» και του δικαιώμα-τος ένοπλης προστασίας. Το Ινστιτούτο Διεθνούς δικαίου στην σύνοδο του Σαντιάγκο (2007) υιοθέτησε ψήφισμα το οποίο αναφέρει ότι το Άρθρο 51 του Χάρτη των ΗΕ συ-μπληρώνεται από το εθιμικό δίκαιο, περαιτέρω καθορίζε-ται πότε επιτρέπεται η άσκηση του δικαιώματος της άμυ-νας αποκλειστικά από το στοχευόμενο κράτος και αυτές

είναι (εξαντλητικά) περιπτώσεις κατά τις οποίες υπάρχει πραγματική ή επικείμενη ένοπλη επίθεση (θέση η οποία κωδικοποιεί κατ ουσία την απόφαση του ΔΔΧ στην υπόθε-ση των ένοπλων δραστηριοτήτων στο έδαφος του Κονγκό όπου και τονίστηκε ότι το «δικαίωμα στην άμυνα δημι-ουργείται μόνο όταν υπάρχει πράγματι ένοπλη επίθεση , και όχι όταν ένα κράτος την επικαλείται για την προστασία από διακινδύνευση συμφερόντων εθνικής ασφάλειας» ) και μόνο στις περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν υπάρχει εναλλακτική δυνατότητα αποτροπής ή ανακοπής της επι-θέσεως. Περαιτέρω στο ίδιο ψήφισμα τονίστηκε η ανά-γκη ύπαρξης «αναλογικότητας» τόσο ως προς την έκταση όσο και ως προς την ένταση των μέτρων που λαμβάνει το αμυνόμενο κράτος, επίσης είναι αναγκαίο η επίθεση να παρουσιάζει έναν κάποιο βαθμό σοβαρότητας, πράξεις ελάσσονος σημασίας , δέον να αντιμετωπίζονται με «αντί-μετρα». Επίσης η άσκηση του Δικαιώματος θα πρέπει να ανακοινώνεται αμέσως στο Συμβούλιο ασφαλείας το οποίο έχει και την αρμοδιότητα να αποφασίσει ή να εξου-σιοδοτήσει την χρήση βίας. Στο ίδιο ψήφισμα τονίζεται ότι δεν υπάρχει καμία νομική βάση στην θεωρία της «προλη-πτικής Άμυνας» την οποία είχαν επικαλεστεί οι Άγγλοι και οι Αμερικανοί στην επέμβαση στο Ιράκ το 2001. Επίσης μια σημαντική προσθήκη στο ψήφισμα είναι αυτή που αφορά τις πράξεις τρομοκρατίας και σύμ-φωνα με αυτή, ένα κράτος νομιμοποιείται να αναλάβει όλα τα ανάλογα μέτρα για την άμυνα του εναντίον άλλου κράτους σε περίπτωση κατά την οποία δέχεται ένοπλη επίθεση από μη κρατικούς παράγοντες α) εάν η επίθεση προέρχεται από το έδαφος αυτού του άλλου κράτους με υπόδειξη ή την ενίσχυση του β) όταν η επίθεση προέρχε-ται από περιοχή που δεν ανήκει σε κανένα κράτος (π.χ. ανοιχτή θάλασσα) τότε το αμυνόμενο κράτος δικαιούται να ασκήσει το δικαίωμα της άμυνας του στην εν λόγο πε-ριοχή.

ΕΝΣΤΑΣΗ | VOL. 6

ΕΝΘΕ

ΤΟ Α

ΦΙΕ

ΡΩΜ

Α

22

Δικαίωμα στην αυτό-άμυνα: H αυτοάμυνα διακρίνεται στην συλλογική και την ατομική. Στην συλλογική άμυνα κύριος εκφραστής της οποίας έχει σήμερα απομείνει μόνο το ΝΑΤΟ. Η έννοια της Συλλογικής άμυνας έχει να κάνει με κράτη τα οποία με ελεύθερη συναίνεση συμπράττουν σε συνθήκη η οποία ορίζει , ότι επίθεση τρίτου κράτους σε ένα εξ αυτών θα αποτελεί casus belli για τους υπόλοι-πους [Άρθρο 5 Συμφώνου βόρειο-Ατλαντικής συμμαχίας (1949)]. Στην ατομική άμυνα το δικαίωμα δρομολογεί-ται για το στοχευόμενο κράτος από περιπτώσεις κατά τις οποίες υπάρχει πραγματική ή επικείμενη ένοπλη επίθεση , είτε από κρατικούς παράγοντες είτε από μη κρατικούς παράγοντες (τρομοκράτες) , η οποία είναι κάποιου σοβα-ρού βαθμού, και τα μέτρα τα οποία λαμβάνει το αμυνό-μενο κράτος, είναι ανάλογα τόσο προς την έκταση, όσο και ως προς την ένταση της επιθέσεως που δέχεται, και μόνο στις περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν υπάρχει εναλ-λακτική δυνατότητα αποτροπής ή ανακοπής της επιθέσε-ως, και νοουμένου ότι θα ενημερωθεί αμέσως το Συμβού-λιο Ασφαλείας για την λήψη των εν λόγο μέτρων.

Συμπέρασμα: Οι διακηρύξεις, οι διεθνείς συμφωνίες, για τον περιορισμό της χρήσης ένοπλης βίας έχουν παρα-μείνει ευχολόγια κενά περιεχομένου , τα οποία αποκτούν υπόσταση όταν κάποια μεγάλη δύναμη θέλει να δικαιο-λογήσει κάποια ενέργεια της εναντίον κάποιου αδυνάτου, αλλά αποκλείεται το αντίθετο , όπως έλεγε και ο Σόλων οι νόμοι «είναι σαν τον ιστό της αράχνης , ένα αδύναμο κουνούπι θα πιαστεί σε αυτόν, ενώ μια δυνατή σφήκα θα τον συμπαρασύρει μαζί της».

Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης, αθώωσε τους κατηγορουμένους Κροάτες στρα-τηγούς Άντε Γκοτόβινα και Μλάντεν Μάρκατς, σχεδόν από όλες τις κατηγορίες που τους βάραιναν για εγκλήματα πολέμου εναντίον των Σέρβων, που είχαν διαπραχθεί κατά τη διάρκεια της κροατικής επιχείρησης «Καταιγίδα» τον Αύγουστο του 1995. Οι δύο στρατηγοί, οι οποίοι είχαν πρωτοδίκως κριθεί ένοχοι για τις κατηγορίες περί διωγμών, εκτοπισμών απάνθρωπης μεταχείρισης, δολοφονιών, λεηλασιών δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας και αδικαιολόγητης καταστροφής σερβικών πόλεων και χωριών, είχαν καταδικασθεί σε 24 και 18 χρόνια φυλάκιση, αντιστοίχως. Αφού διάβασε την αρχική απόφαση του Δικαστηρίου, την έφεση των κατηγορουμένων και τα συμπεράσματα του Συμβουλί-ου Εφετών, ο πρόεδρος του Δικαστηρίου Theodor Meron, δήλωσε ότι οι κατηγορούμενοι απαλ-λάσσονται από όλες σχεδόν τις κατηγορίες του αρχικού κατηγορητηρίου. Το Συμβούλιο Εφετών αποφάσισε ότι οι Γκοτόβινα και Μάρκατς, είναι αθώοι για τις κατηγορίες των διώξεων, απελάσεων, δολοφονιών, εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, λεηλασίας, παραβίασης των νόμων και εθίμων πολέμου κατά τη διάρκεια και μετά την κροατική στρατιωτική επιχείρηση «Καταιγίδα» τον Αύγουστο του 1995. Βρέθηκαν ένοχοι μόνο στο τρίτο μέρος του κατηγορητηρίου, το οποίο ανέφερε ότι ο στρα-τηγός Γκοτόβινα ήταν ενήμερος για τα εγκλήματα και ότι θα έπρεπε να είχε διερευνήσει τα γεγονότα, κάτι το οποίο, σύμφωνα με το Δικαστήριο, δεν έπραξε. Επίσης, το Συμβούλιο Εφετών, επικύρωσε την αρχική απόφαση του κατηγορητηρίου, ότι ο στρατηγός Μάρκατς είχε δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα ατιμωρησίας, λόγω της μη διερεύνησης των εγκλημάτων που είχαν διαπράξει ειδικές μονάδες της αστυνομίας και ότι με αυτό τον τρόπο ενεθάρρυνε την διάπραξη των εγκλημάτων. Κατά την επιχείρηση «Καταιγίδα», εκδιώχθηκαν πάνω από 220.000 Σέρβοι και δολοφονήθη-καν χιλιάδες άοπλοι άντρες, γυναίκες και παιδιά. «Ποιος ευθύνεται γι’ αυτό; Με τη σημερινή απόφαση του ΔΠΔΧ, η Κροατία μπορεί νομίμως να εορτάζει το μεγαλύτερο πογκρόμ στον κόσμο έπειτα από το Β’ ΠΠ. Ένα κράτος που δεν επιτρέπει ούτε στις οικογένειες των αγνοούμενων Σέρβων να εντοπίσουν το σημείο στο οποίο βρίσκονται οι σωροί των αγαπημένων τους προσώπων. Αν μέχρι σήμερα υπήρ-χαν λόγοι να πιστεύουμε εκείνους που ισχυρίζονταν ότι το ΔΠΔΧ είναι ουδέτερο και δίκαιο, με την τελευταία του απόφαση για την αθώωση εγκληματιών πολέμου, αυτό διαψεύστηκε».

Στη θέση του αδιάλυτου γάμου, που βασιζόταν στη δουλεία της γυναί-κας, θα δούμε να ανατέλ-λει η ελεύθερη Ένωση, δυναμωμένη με την αγά-πη και την αλληλοεκτίμη-ση που θα νιώθουν δύο μέλη της κοινωνίας των εργατών με ίσα δικαιώμα-τα και ίσες υποχρεώσεις. Στη θέση της ατομικής εγωιστικής οικογένειας θα ανατείλει μια μεγά-λη παγκόσμια οικογένεια των εργατών, όπου όλοι οι εργάτες, άνδρες και γυναίκες, θα είναι πάνω απ’ όλα αδέρφια και σύ-ντροφοι... Αυτές οι νέες σχέσεις θα εξασφαλίσουν στην ανθρωπότητα όλες τις χαρές του λεγόμενου ελεύθερου ερωτα που θα τον εξευγενίζει μια αληθι-νή κοινωνική ισότητα των ενδιαφερομένων

Αλεξάνδρα Κολοντάι

αυτά των συζύγων(ανάλογη εφαρμογή διατάξεων ΑΚ για συζύγους αρ.8)

• Τάση εξίσωσης κοινωνικοα-σφαλιστικού, εργατικού και φορολογικού δικαίου (αρ 12) αλλά όχι απόλυτη εξίσωση.(οι ρυθμίσεις αφήνονται σε έκδο-ση προεδρικών διαταγμάτων και δεν αναφέρονται ρητά.)

• μπορεί να προσβληθεί από τον εισαγγελέα σε περίπτωση αντίθεσης με τη δημόσια τάξη.

• το επώνυμο νομικά παραμένει αμετάβλητο αρ 4

• τεκμήριο πατρότητας αρ 9 και γονική μέριμνα αρ 11 ισχύουν μόνο για ετερόφυλα ζεύγη.

• τεκνοθεσία, δικαίωμα στο γάμο για τους ομοφυλόφιλους εκκρεμούν.

Από τα παραπάνω συνά-γονται τα εξής συμπεράσματα: 1) ότι το σύμφωνο συμβίωσης αφήνει ανοιχτά παράθυρα ιδιαίτερα όσον αφορά τα φορολογικά τα εργασια-κά και την κοινωνική ασφάλιση τα οποία το αποδυναμώνουν και το τοποθετούν σε υποδεέστερη από το γάμο θέση ως προς τα δικαιώμα-τα. 2) ότι το σύμφωνο συμβίωσης αδικεί τους ομοφυλόφιλους και με κριτήριο τη σεξουαλικότητα τους αποκλείει από το δικαίωμα της τε-κνοθεσίας. Σ ένα πρώτο επίπεδο ας εστιάσουμε στην πλεονεκτική θέση του γάμου σε σχέση με το σύμφω-νο και τη θεσμική αναγνώριση της συνύπαρξης και στη συμπεριφορά του νόμου και της κοινωνίας απέ-ναντι στην εξώγαμη συμβίωση. Το κράτος μέσω των διακριτικών διατά-ξεων στην ουσία στρέφει τα ζευγά-ρια σε γάμο(θρησκευτικό και πολι-τικό) γιατί μόνο ο γάμος δημιουργεί οικογένεια με όλες τις νομικές, οικο-νομικές και κοινωνικές εγγυήσεις και προστασίες.

Η εξέλιξη στο οικογενειακό δίκαιο όπως και κάθε εξέλιξη στη σύγχρονη ιστορία δεν ήταν ουρα-νοκατέβατη. Το φεμινιστικό και το ομοφυλοφιλικό κίνημα από το Σαν Φρανσίσκο ως τη Νέα Ζηλανδία και από τη Γαλλία ως την Ελλάδα του 2015(με την άνοδο μιας αριστερής κυβέρνησης) αγωνίστηκε αιματηρά για την ισότητα και την αξιοπρέπεια.Περί τίνος πρόκειται λοιπόν το σύμφωνο συμβίωσης (νόμος 4356/2015); Πρόκειται για αμφοτερο-βαρή σύμβαση, καταρτιζόμενη αυτοπροσώπως ενώπιον συμβο-λαιογράφου με την οποία τα μέ-λη(ανεξαρτήτως φύλου) ρυθμίζουν τη συμβίωση τους. Η ισχύς τής αρ-χίζει από την κατάθεση αντιγράφου συμβολαιογραφικού εγγράφου στο ληξίαρχο του τόπου κατοικίας τους, το οποίο καταχωρίζεται σε ειδικό βι-βλίο ληξιαρχείου. Τα δεκατέσσερα (14) άρθρα του συμφώνου ρυθμί-ζουν τη σύσταση, τις προϋποθέσεις, την ακυρότητα, το επώνυμο, τις σχέ-σεις των μερών, τη λύση, το κληρο-νομικό το φορολογικό δικαίωμα και τα θέματα κοινωνικής ασφάλισης, το τεκμήριο πατρότητας, το επώνυμο των τέκνων και τη γονική μέριμνα, το πεδίο εφαρμογής και τις αναγκαί-ες τροποποιήσεις στις διατάξεις του ΑΚ. Οφείλουμε να προβούμε σε εξέ-ταση ορισμένων σημείων του συμ-φώνου τα οποία θα μας επιτρέψουν να χαρακτηρίσουμε τη φύση και το όλο πνεύμα του. Ειδικότερα:

• απαιτείται πλήρης δικαιοπρα-κτική ικανότητα των μελών αρ 2

• γίνεται δυσκολότερη η λύση του συμφώνου(3 μήνες ελά-χιστο) σε σχέση με το νόμο 3719/2008 αρ7

• οι διατάξεις περί διατροφής είναι ανάλογες με αυτές των συζύγων αρ7 παρ 3

• εξίσωση κληρονομικών και πε-ριουσιακών δικαιωμάτων με

23

ΕΝΣΤΑΣΗ | VOL. 6

Λίγα λόγια για τοσύμφωνο συμβίωσης

της Βίκυς Ρούπακα

“

25

ΕΝΣΤΑΣΗ | VOL. 6EΝ

ΘΕΤΟ

ΑΦ

ΙΕΡΩ

ΜΑ

24

1 Πρώτα και κύρια ο Άρειος Πά-γος στράφηκε αρνητικά προς

την εξώγαμη συμβίωση από το 2005 με την απόφαση 434 η οποία αρνήθηκε να επιδικάσει χρηματική ικανοποίηση για ψυχική οδύνη σε πρόσωπα που ζούσαν σε ελεύθερη ένωση με τη συμβίωσή τους στα-θερή και μόνιμη. Η αρεοπαγίτικη νομολογία απέκλεισε κάθε αναλο-γική εφαρμογή των διατάξεων του γάμου σε υπό ευρεία έννοια οικογε-νειακές σχέσεις που είχαν αρχίσει να γίνονται αποδεκτές από κατώτερα δικαστήρια(στην εφαρμογή του ΑΚ 923).Φυσικά και η εκκλησία (προ-σφυγή μητροπόλεων Πειραιώς, Κη-θύρων και Γόρτυνος στο ΣτΕ κατά του νόμου 4356/2015 το Μάρτιο του 2016) και μερικό κομμάτι της κοινωνίας με συντηρητικά αντανα-κλαστικά αποδοκίμαζε το Σύμφωνο Συμβίωσης. Ωστόσο, σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευ-νών τα τελευταία 30 χρόνια το πο-σοστό των γυναικών(ηλικίας 18 με 24) που επιλέγουν να συμβιώσουν εκτός γάμου έχει τριπλασιαστεί. Επι-πλέον το 5% των παιδιών σήμερα βάσει της Eurostat (2004) προέρχο-νται από ελεύθερες συμβιώσεις χω-ρίς θρησκευτικό ή πολιτικό γάμο, με αυξητική την τάση του ποσοστού. Παρόλα αυτά κατά την Ελληνική Στατιστική Αρχή μέχρι το 2013 συ-νήφθησαν περίπου 800 σύμφωνα (50% εξ αυτών στην Αθήνα) ενώ το 2012 μόνο τελέστηκαν 23.380 θρη-σκευτικοί γάμοι και 25.730 πολιτικοί (την ίδια χρονιά τα σύμφωνα ήταν μόνο 314). Αν διαβάσει κανείς την εισηγητική έκθεση του νόμου θα συ-νειδητοποιήσει την υποδεέστερη και όχι την εναλλακτική θέση του συμ-φώνου στην αξιολόγηση του νομο-θέτη καθώς και την μεροληψία του νόμου‘’......η αξία του γάμου και μάλιστα του θρησκευτικού γάμου που παρα-μένει μεγάλη και ασύγκριτη μαζί με τον πολιτικό γάμο.....’’ Δεύτερον ας συγκρίνουμε τις διαφορές γάμου και συμφώνου σε κρίσιμα σημεία: α) Η τέλεση γάμου επιτρέ-πεται και στην περίπτωση μερικής δικαιοπρακτικής ικανότητας και στην επικουρική δικαστική συμπα-ράσταση(με συναίνεση του δικα-στικού συμπαραστάτη) ενώ για τη σύναψη του συμφώνου απαιτείται πλήρης δικαιοπρακτική ικανότητα β) Η ακύρωση του γάμου γίνεται με αγωγή από τον εισαγγε-

με αν εντοπίσουμε το σκοπό του γά-μου που είναι φυσικά η αναπαρα-γωγή τέκνων και έτσι η δημιουργία οικογένειας. Τι είναι ο θεσμός της οικογένειας για την κοινωνία και το οικονομικό σύστημα; Ο γάμος πλαισιώνει τη δη-μιουργία της οικογένειας εξασφα-λίζοντας σταθερότητα και διάρκεια στον οικογενειακό θεσμό. Έτσι δη-μιουργούνται σταθερές πυρηνικές (κυρίως σήμερα) οικογένειες ενός συγκεκριμένου προτύπου(πατέρας -μητέρα -παιδιά: η λεγόμενη τρια-δική συγγένεια),κοινωνικές δηλαδή δομές που εντάσσονται στο πλέγμα των θεσμών μιας συγκεκριμένης κοι-νωνίας και οικονομίας. Έτσι σταθε-ροποιούνται και αναπαράγονται οι σχέσεις εξουσίας πάνω στις οποίες βασίζεται το κεφαλαιοκρατικό σύ-στημα. Πιο συγκεκριμένα η οικογέ-νεια σαν κοινωνική δομή, αποτελεί «αστικό θεσμό», δηλαδή η λειτουρ-γία της κατατείνει αντικειμενικά στο να δημιουργεί και να αναδημιουρ-γεί τους όρους που διασφαλίζουν και σταθεροποιούν την καπιταλι-στική εξουσία και εκμετάλλευση. Εντάσσεται δηλαδή η λειτουργία της οικογένειας μέσα στα πλαίσια της συνολικής λειτουργίας του κρά-τους που είναι η διατήρηση και δι-ευρυμένη αναπαραγωγή των οικο-νομικών, πολιτικών και ιδεολογικών (καπιταλιστικών) σχέσεων εξουσίας. Δηλαδή αφενός η οικογένεια (οίκος και γένος) έχει οικονομική λειτουρ-γία ούσα μονάδα αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης. Τα παιδιά ανατρέφονται από τους γονείς με συγκεκριμένο τρόπο για να εντα-χθούν μετά την ενηλικίωση στην πα-ραγωγή και στην αγορά εργασίας.(ελληνική οικογένεια στο παρελθόν: συνέχιση αγροτικής ζωής-ελληνι-κή οικογένεια σήμερα: έξοδα και φροντίδα για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη σπουδή και κατάρτιση των παιδιών και έτσι την παραγωγή επιστημόνων που θα ενταχθούν ευ-κολότερα στην αγορά εργασίας της χώρας). Αφετέρου η οικογένεια είναι και βασική μονάδα κατανάλωσης αγαθών και υπηρεσιών (πχ οικογε-νειακά δάνεια) του συστήματος. Επίσης, η οικογένεια είναι ιδεολο-γικός μηχανισμός του κράτους που υποτάσσει με τη λειτουργία της τα άτομα στην κυρίαρχη ιδεολογία, μέσα από ένα πλέγμα διαπροσω-πικών σχέσεων και πρακτικών που εγκαθιδρύει. Οι γονείς στα παιδιά

λέα ενώ ο εισαγγελέας μπορεί να προσβάλει το σύμφωνο αυτεπαγ-γέλτως αν αντίκειται στη δημόσια τάξη, κάτι που στο γάμο φυσικά δεν προβλέπεται. γ) Στο γάμο μπορεί να γίνει προσθήκη του επωνύμου του συ-ζύγου με ληξιαρχική πράξη ενώ το επώνυμο στο σύμφωνο νομικά πα-ραμένει αμετάβλητο. δ) Οι ρυθμίσεις κοινωνικο-ασφαλιστικών εργατικών και φορο-λογικών ζητημάτων στο σύμφωνο συμβίωσης δεν ισχύουν εις ολό-κληρον όπως για το γάμο(έκδοση προεδρικών διαταγμάτων για τα ζητήματα και όχι ρητή αναλογική εφαρμογή των αντίστοιχων ρυθμί-σεων του γάμου) ε) ανοιχτό το ζήτημα της υιοθεσίας και μόνο για τα ετερόφυ-λα ζευγάρια (για ανάλογη εφαρμο-γη της ΑΚ 1543) εν αντιθέσει με το γάμο και τους άγαμους μοναχικούς! (ΑΚ 1456 παρ 1 εδ.2) στ) Η λύση του συμφώνου αποδομεί τον προστατευτικό χαρα-κτήρα των διατάξεων του οικογε-νειακού δικαίου ενώ στο γάμο μετά τη λύση του εφαρμόζονται όλες οι αναγκαστικού χαρακτήρα διατά-ξεις. Συγκεκριμένα η κατάργηση του τεκμηρίου συμβολής, ο συμβατικός χαρακτήρας της διατροφής, η πα-ντελής έλλειψη προστατευτικών δια-τάξεων για την περίπτωση της κρί-σης των σχέσεων των συμβίων στη διακοπή της συμβίωσης αλλά και λύση με μονομερή δήλωση καθιστά αναγκαία την αναλογική εφαρμογή των προστατευτικών διατάξεων του γάμου στις περιπτώσεις αυτές με σκοπό την προστασία των κοινωνικά και οικονομικά ασθενέστερων που αφήνονται τελικά εκτεθειμένοι από τη συμβατική ελευθερία. ζ) Αυτοδίκαιη λύση του συμφώνου συμβίωσης σε περίπτω-ση σύναψης γάμου Πρόκειται λοιπόν το σύμ-φωνο συμβίωσης για μεταρρύθμιση ή για αντιμεταρρύθμιση που στρέ-φει τους πολίτες στο δίλημμα ‘’συμ-βατική ελευθερία ή θεσμική προστα-σία;’’ Γιατί λοιπόν τέτοια ανισότη-τα μεταξύ των δύο μορφών συμβίω-σης; Γιατί τέτοια διακριτική μεταχεί-ριση του έγγαμου βίου; Γιατί τέτοια προστασία του θεσμού του γάμου σε εμφανέστατο βάρος του συμφώ-νου συμβίωσης; Ποια τα αίτια που δημιουργούν την ανισότητα αυτή; Tην απάντηση θα τη βρού-

σεις και απολαμβάνουν τις συνέπει-ες του καθορισμού (ενδεχομένως ελευθερία διαχείρισης χρόνου και πλήρη σεξουαλική ελευθερία) και αυτοί που υφίστανται τις συνέπειες της κυριαρχίας μοντέλων σεξουαλι-κότητας. Όλα αυτά αποκρυσταλλώ-νονται στην αξιολόγηση του έλληνα νομοθέτη. Ωστόσο, υπάρχει μια ισχυ-ρή κοινωνική δυναμική ευρωπαι-κή αλλά και ελληνική που μάχεται και για θεωρητική αναχαίτηση της ομοφοβίας της τρανσοφοβίας και του σεξισμού και πρακτικά διεκ-δικεί δομικές αλλαγές στο οικογε-νειακό δίκαιο. Ειδικότερα μιλάμε για θεσμοθέτηση σχέσεων χωρίς καμία έμφυλη διαφορά, για διεύ-ρυνση των νομικών εννοιών της οι-κογένειας, της συντροφικότητας, της συμβίωσης και της συγγένειας. Τα κοινωνικά κινήματα των ΛΟΑ-ΤΚΙ υπερασπίζονται και υποστη-ρίζουν το μετασχηματισμό του επίδικου αντικειμένου δηλαδή του γάμου και της συγγένειας ως προς τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις. Η δημοκρατικά ειλημμένη απόφαση των εκλογών του 2015 ανάδειξης μιας αριστερής κυβέρνησης η οποία ψήφισε το σύμφωνο συνδέεται με τα πιστεύω της κοινωνίας. Ωστόσο, παραμένει ένα μεγάλο κομμάτι που δεν αποδέχεται και στοχοποιεί την ομοφυλοφιλία. Αλίμονο στις κοινωνίες που επιτρέπουν στα παιδιά τους να βλέ-πουν και να συνηθίζουν τηλεοπτικές εικόνες εμπόλεμων συρράξεων και σφαγών κλείνοντας τους τα μάτια σε μια σκηνή δύο ανδρών να φιλιού-νται.

Ο θεσμός του συμφώνου συμβίωσης ιδρύθηκε παγκοσμίως για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της νομικής κατοχύρωσης της συμ-βίωσης εκτός γάμου και δη αυτής των ομοφυλόφιλων (τα ετερόφυλα ζευγάρια έχουν τουλάχιστον την επιλογή του γάμου) στο πλαίσιο της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικό-τητας. Το σύμφωνο του 2015 έδω-σε τη δυνατότητα σε Έλληνες ομο-φυλόφιλους να θεσμοθετήσουν τη συμβίωσή τους. Ωστόσο το βασικό δικαίωμα της υιοθεσίας αποκλείει τα ομόφυλα ζευγάρια παρέχοντας με το άρθρο 9 τεκμήριο πατρότη-τας στον πατέρα συμβαλλόμενο και συμβίο της συμβαλλόμενης μητέ-ρας. Η συγκεκριμένη ρύθμιση που αποκλείει τα ομόφυλα ζευγάρια πα-ραβιάζει το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ για προστασία της οικογενειακής ζωής ,βασικό στοιχείο της οποίας είναι η απόκτηση παιδιών που ολοκληρώ-νουν τη σχέση δύο ερωτευμένων ανθρώπων καθώς και το άρθρο 14 για απαγόρευση διακρίσεων και με βάση το φύλο. Μια τέτοια διάκριση συνιστά αυτή του ελληνικού συμφώ-νου σε βάρος της τεκνοθεσίας από ομόφυλα ζεύγη. Τέλος, το άρθρο 21 του Συντάγματος μιλά για προ-στασία γάμου(νομική μορφή συμ-βίωσης) και οικογένειας της οποίας στον 21ο αιώνα οι μορφές έχουν διευρυνθεί. Γιατί λοιπόν το ελληνικό σύμφωνο συμβίωσης διέπεται από αυτή την έμφυλη διάκριση; Αντα-νακλά αυτή η ομοφοβικότητα τα πι-στεύω της ελληνικής κοινωνίας; Από που πηγάζει η ομοφοβικότητα αυτή;Ας αρχίσουμε από το τρίτο ερώτημα. Ο θρησκευτικός χαρακτήρας του ελ-ληνικού κράτους ήταν και είναι εμ-φανής αφού έχουμε θρησκευτικό και όχι λαϊκό κράτος. Η εκκλησία, βασικός πολιτισμικός θεσμός και για πολλούς παράδοση και πνευματι-κή αυθεντία κάνει λόγο για ‘’εκτρο-πή των νόμων της φύσης’’ και για ‘’την αμαρτία της ομοφυλοφιλίας’’. Επίσης, η κυρίαρχη ιδεολογία για τη σεξουαλικότητα και το έμφυλο ζήτημα δεσπόζει καλά στα θεμέλια της ελληνικής κοινωνίας. Αυτή η στε-γανή διάκριση άντρας - γυναίκα και ετεροφυλία- ομοφυλοφιλία δεν είναι παρά μια συγκεκριμένη πολιτισμική ταξινόμηση της ερωτικής επιθυμίας που δημιουργεί σχέσεις εξουσίας. [άντρας- οικογένεια, άντρας –γυναί-κα, γυναίκα -άντρας, παθητικός-ε-νεργητικός]. Έτσι υπάρχουν αυτοί που καθορίζουν τις ερωτικές σχέ-

τους μεταδίδουν συγκεκριμένες αξί-ες και αρχές που αντανακλούν κατά κανόνα την κυρίαρχη ιδεολογία. Αυτή η κοινωνική λειτουργία της οικογένειας μπορεί να νομιμοποιεί-ται και να συγκαλύπτεται όσο κατα-φέρνει να παρουσιάζεται σαν κάτι το κατ’ εξοχήν ιδιωτικό, σαν κάτι δηλαδή άσχετο, ποιοτικά διάφορο, από τις κοινωνικές σχέσεις εξουσί-ας, που απλώς επηρεάζεται «εκ των υστέρων» από τις σχέσεις εξουσίας. [(Μόνο απέναντι στην οικογένεια του είναι κάποιος ατομικά και εξ ολοκλήρου υπεύθυνος) - ιδιωτικό-τητα: βασικό στοιχείο της αστικής ιδεολογίας]. Έτσι υποτάσσονται και οι λαϊκές τάξεις στην κυρίαρχη ιδε-ολογία. Παρατηρούνται οικογένειες που δεν χωρίζουν για οικονομικούς λόγους γιατί δε μπορούν να προ-σφύγουν στην πολυέξοδη αστική δικαιοσύνη των λίγων. Παρατηρού-νται οικογένειες που δεν χωρίζουν ζώντας συμβατικά στο βωμό της διατήρησης της οικογένειας για κοι-νωνικοηθικούς λόγους και της ενο-χοποίησης της μοναχικότητας (αδια-φορώντας πχ για την ψυχική φθορά των παιδιών μέσα στην οικογένεια). Η δομή της αστικής οικο-γένειας είναι ακόμα πατριαρχική. Μέσα στην οικογένεια δημιουργού-νται σχέσεις εξουσίας μεταξύ του πατέρα που αναλαμβάνει την οικο-νομική διαβίωση της οικογένειας (με εργασία) και μεταξύ της μητέρας και των παιδιών που υποτάσσονται στον πατέρα και μάλιστα εντάσσονται και στην τάξη του. Άρα συμπεραίνουμε ότι ο θεσμός της οικογένειας είναι η πρακτική βάση πάνω στην οποία η αστική τάξη οικοδομεί την κυριαρ-χία της και το κεφαλαιοκρατικό σύ-στημα οικοδομεί την εδραίωση του. Όσο μεγαλύτερη η σταθερότητα και η διάρκεια της οικογένειας τόσο πιο δύσκολη η αμφισβήτηση της φύσης του θεσμού και το ρίζωμά του στην κοινωνική συνείδηση. Η σταθερό-τητα και η διάρκεια συνυφαίνονται περισσότερο με το γάμο στον οποίο το κράτος επιλέγει διακριτικά να προσανατολίζει τους πολίτες του. Γι’ αυτό η δικαιοπολιτική ζυγαριά γέρ-νει στο γάμο και όχι στο σύμφωνο συμβίωσης.

2 Το ζήτημα της υιοθεσίας από ομόφυλα ζευγάρια είναι η

αφορμή εκκίνησης της συζήτησης περί ομοφοβίας του ελληνικού συμ-φώνου συμβίωσης και της ελληνικής κοινωνίας.

27

ΕΝΣΤΑΣΗ | VOL. 6ΕΝ

ΘΕΤΟ

ΑΦ

ΙΕΡΩ

ΜΑ

26

Η δική μας αριστερά δεν έχει να υποσχεθεί καρέκλες, κυβερνητικές θέσεις και καριέρα. Έχει να δείξει όμως

ένα άλλο μοντέλο ανθρώπου, ενός δικηγόρου που θα είναι στο πλευρό του εργαζόμενου που η τράπεζα του παίρνει το σπίτι με πλειστηριασμό, στο πλευρό του πολιτικού κρατού-μενου. Στου απεργού που κηρύχθηκε η απεργία του «παρά-νομη και καταχρηστική» μόλις άρχισε να γίνεται επικίνδυνη, του μετανάστη, του ανέργου και επισφαλώς εργαζόμενου που δεν πληρώθηκε ποτέ.

ΔΙΚΗ ΙΑΝΟΥ

Από την περίοδο Σαμαρά και τη συγκυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-ΝΔ, ο τότε υπουργός ανάπτυξης Κωστής Χατζη-δάκης, είχε φέρει στη βουλή προς ψήφισμα το περίφημο νομοσχέδιο για τις «52 Κυριακές». Σύμφωνα με αυτό, τα εμπορικά καταστήματα μέχρι 250 τ.μ. θα μπορούν να λει-τουργούν έως και 52 Κυριακές το χρόνο, με απόφαση του αντιπεριφερειάρχη, ενώ όλα τα καταστήματα, ανεξαρτή-τως μεγέθους και κλάδου, θα ανοίγουν -πάντα σε προαι-ρετική βάση- επτά Κυριακές το χρόνο κατά τις περιόδους των Χριστουγέννων, του Πάσχα και των εκπτώσεων. Επι-καλούμενος μελέτες του ΟΟΣΑ, ο υπουργός υποστήριξε πως έτσι η Ελλάδα «εναρμονίζεται με το καθεστώς που επικρατεί στις χώρες της ΕΕ και ιδίως στους ανταγωνιστι-κούς τουριστικούς προορισμούς, επιχειρείται να ξαναζω-ντανέψουν τα κέντρα των πόλεων, παρέχεται η δυνατό-τητα στους τουρίστες να κάνουν αγορές προς όφελος της οικονομίας και δίνεται ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις μικρές επιχειρήσεις έναντι των μεγάλων», ενώ τόνισε πως «με τη ρύθμιση δεν θίγονται τα εργασιακά δικαιώματα»! Παρά τις έντονες αντιδράσεις των εργαζομένων, που έβλεπαν να χάνουν το κεκτημένο της κυριακάτικης αργίας, υποχρεούμενοι να το «ανταλλάξουν» με ρεπό μέσα στην εβδομάδα, και παράλληλα να τους αυξάνονται οι ώρες της απλήρωτης δουλειάς υπό το πρόσχημα της «ανάπτυξης», η συγκυβέρνηση παρέμενε στη θέση της. Την Κυριακή 28 Δεκέμβρη του 2014, με το νόμο των «7 Κυριακών» πλέον, που με τροπολογία σε άσχετο νόμο έγιναν 8 -κάτι που στο συνταγματικό δίκαιο μαθαίνου-με φυσικά πως είναι «αθέμιτο» και «αντισυνταγματικό»-, ο Σύλλογος Υπαλλήλων Βιβλίου-Χάρτου Αττικής (ΣΥΒΧΑ) κηρύσσει απεργία. Στα πλαίσια αυτής, οργανώνονται απεργιακές περιφρουρήσεις γύρω από τα καταστήματα Παπασωτηρίου και Ιανός. Η στάση της εργοδοσίας από

την αρχή ήταν σκληρή. Ο ιδιοκτήτης του καταστήματος Καρατζάς Νίκος (γνωστός από την υπόθεση με τις μίζες Τσοχατζόπουλου και καταδικασμένος πρωτόδικα σε έξι χρόνια φυλάκισης) και η διευθύντρια Λιαποπούλου Μα-ρία κατέθεσαν μήνυση και με εντολή τους τα ΜΑΤ περικύ-κλωσαν τους απεργούς, τους ψέκασαν με χημικά και τους χτύπησαν. Η απεργιακή περιφρούρηση κράτησε σθενα-ρή στάση. Ωστόσο, η αστυνομία προχώρησε σε 5 προ-σαγωγές εκ των οποίων οι 4 μετατράπηκαν σε συλλήψεις. Οι δύο απ’ αυτές μάλιστα αφορούσαν περαστικούς! Ακο-λούθησε συγκέντρωση συμπαράστασης στο ΑΤ Ακροπό-λεως, όπου είχαν μεταφερθεί οι συλληφθέντες και κατέθε-ταν μήνυση εναντίον της εργοδοσίας του Ιανού. Και αυτή όμως, δέχτηκε ανάλογη αντιμετώπιση από την ΕΛ.ΑΣ., με αποτέλεσμα ακόμα 3 προσαγωγές μελών σωματείων και εργατικών συλλογικοτήτων. Τελικά, οι 7 προσαγωγές μετατράπηκαν σε συλλήψεις. Οι 3 απογευματινοί συλλη-φθέντες μεταφέρθηκαν τραυματίες στη ΓΑΔΑ. Η συγκέ-ντρωση αλληλεγγύης προχώρησε σε πορεία στο κέντρο της Αθήνας, περνώντας μπροστά από το βιβλιοπωλείο Ια-νός, καθώς και από τον Παπασωτηρίου και την Πολιτεία και τελικά κατέληξε στη ΓΑΔΑ, όπου και έμεινε μέχρι αργά το βράδυ. Την επόμενη μέρα, οι συλληφθέντες πέρασαν από αυτόφωρο, σε αντίθεση με την εργοδοσία του Ιανού για την οποία, ενώ είχε κατατεθεί μήνυση, παραδόξως δεν εντοπίστηκε ποτέ… Η δίκη αναβλήθηκε για τις 9 Γενάρη του 2015, όπου αναβλήθηκε και πάλι για τις 18 Φλεβάρη, μετά για τις 16 Ιούνη, για τις 13 Οκτώβρη και πάει λέγο-ντας.. Η αστική δικαιοσύνη και πάλι παίρνει το μέρος της εργοδοτικής ασυδοσίας, της τρομοκρατίας και των αντεργατικών νόμων παράλληλα και η επόμενη συγκυ-βέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, παρά τις όποιες προεκλογικές

εξαγγελίες, διατήρησε τον σχε-τικό νόμο, ενώ με το τρίτο μνη-μόνιο που έφερε άφησε ανοιχτό το πεδίο για ακόμη περισσότερες Κυριακές με τα μαγαζιά ανοι-χτά... Από ανακοίνωση του ΣΥΒΧΑ: «Η “ελεύθερη αγορά” θέλει σκλαβωμένους ανθρώ-πους. Με το κέρδος να είναι πάνω από όλα, τσακίζοντας αξίες, πολιτισμό, ανθρώπους. Ο κόσμος των από πάνω όμως πλέον έχει λόγο να φοβάται. Να φοβάται τον αδιαμεσολάβητο ταξικό αγώνα των από κάτω. Αυτό ως σωματείο το ξέραμε, το είδαμε και σήμερα. Όσα έγιναν

Δίκες τουκινήματος

της Κατερίνας Ζουρτσάνου

χωρούν στις ρυθμίσεις της ή πετιούνται στο περιθώριο, είτε είναι μετανάστες είτε άνεργοι είτε ο κόσμος της ελαστασφάλειας, αποτελούν απειλή για την ομαλότητα του κρατικού μηχανισμού και καταστέλλονται. Ο στρα-τός συναντά την αστυνομία και τους δικαστικούς μηχα-νισμούς. Και σε επίπεδο ΕΕ, η αντιδραστική θωράκιση των κρατών-μελών και η όξυνση της καταστολής, αποκτά αναβαθμισμένο ρόλο. Το περιστατικό της έκδοσης των 5 φοιτητών αποτελεί μια μόνο πτυχή της όξυνσης της κα-ταστολής. Η Ευρώπη- Φρούριο είναι εδώ, μέσα κι έξω, στα μεγάλα και στα μικρά, στη γεωπολιτική και στη βι-οπολιτική. Αυτό διαπιστώνεται από τα ποιοτικά ανώτερα μέσα καταστολής που χρησιμοποιούνται, την περιστολή των λαϊκών ελευθεριών, την αλλαγή νομοθεσίας για την ποινικοποίηση κάθε κοινωνικού-ταξικού αγώνα. Από τους φράχτες στα σύνορα, τη συνεχή και ολοένα επιθετικότερη ενορχήστρωσή του πολέμου κατά των προσφύγων από την FRONTEX και τις κοινές διασυνοριακές περιπολίες, ως την χρήση του στρατού, ως μέσο ελέγχου των μετανα-στών και ως μέσο τσακίσματος του «εσωτερικού εχθρού». Άλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά που το κίνημα έρχεται αντιμέτωπο με τέτοιου είδους εκδοχές της πολιτι-κής μηδενικής ανοχής. Λίγα χρόνια πριν ο Κούρδος αγω-νιστής Sinan BOZKURT (Ταϊλάν) ήταν κρατούμενος από τις ελληνικές αρχές και διακυβευόταν η έκδοσή του στη Γερμανία. Το κίνημα σε μια πλατιά ένδειξη διεθνιστικής αλληλεγγύης κατάφερε τότε να την μπλοκάρει μολονότι δεν αφορούσε πολίτη της ΕΕ. Σήμερα είναι πλέον φανερό, ύστερα από την αναβάθμιση της Κοινής Ευρωπαϊκής Πο-λιτικής Άμυνας-Ασφάλειας και την εφαρμογή των δογμά-των άμυνας-ασφάλειας στο εσωτερικό κάθε κράτους-μέ-λους, ότι η πολιτική αυτή έχει ως στόχο όποιον τολμά να αντιδρά και να αντιστέκεται. Στις 7, 8 και 11 Γενάρη έλαβαν χώρα οι τρεις συ-νεδριάσεις του εφετείου για τους 5 έλληνες συντρόφους που κατηγορήθηκαν για «ερήμωση» και «λεηλασία» κατά τη διάρκεια των γεγονότων της 1ης Μάη στο Μιλάνο και το δικαστικό συμβούλιο στην Αθήνα γνωμοδότησε αρνη-τικά για την έκδοσή τους. Κατά την γνώμη μας είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε στην Ιταλία με ποιό τρόπο έγινε δυνατό να εμποδιστεί η έκδοση, ένα αποτέλεσμα, το οποίο όχι μόνο μας δίνει ένα επιπλέον επιχείρημα ενάντια στον παραλογισμό αυτού του εγκλήματος που, όπως θα δούμε στη συνέχεια, ούτε συμπεριλαμβάνεται στην ελλη-νική νομολογία ούτε γίνεται δεκτό από αυτήν, αλλά και ένα αποτέλεσμα, το οποίο αμφισβητεί την νομιμότητα του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, ένα ακόμα όπλο που χρησιμοποιούν οι αστυνομίες όλης της Ευρώπης ώστε να χτυπούν τη συμμετοχή στους αγώνες και την αλληλεγ-γύη που αναπτύσσεται ανάμεσα στα κινήματα, ειδικά αν έχουν διεθνή χαρακτήρα. Από τις 12 Νοέμβρη, μετά από αίτημα των ιταλι-κών αρχών, και αφού η ελληνική αστυνομία έχει εισβάλει στα σπίτια και συλλάβει τους έλληνες συντρόφους επιβάλ-λοντας τη περιοδική τους παρουσία στο Α.Τ. της περιοχής τους ενώ περιμένουν την δίκη για την έκδοση, αναπτύσ-σεται ένα δυναμικό κίνημα αλληλεγγύης. Αυτό το κίνημα ή καλύτερα καμπάνια με το όνομα «free5» υπήρξε αποτε-λεσματική για δύο κυρίως λόγους. Ο πρώτος ήταν η σα-φήνεια του στόχου του: θα εμποδίσουμε με κάθε τρόπο την έκδοση των συντρόφων, των φίλων, των παιδιών και των αδελφών μας. Από εδώ προέρχεται η αναγκαία συ-νέπεια ενός ξεκάθαρου στόχου, να δράσουμε εντός μιας αυστηρής διορίας, τη έναρξη της δίκης για την έκδοση. Ο

μας έχουν πεισμώσει ακόμη περισσότερο για να συνε-χίσουμε να βαδίζουμε στον ίδιο δρόμο. Αυτό το δρόμο καλούμε και όλα τα σωματεία, τις εργατικές συλλογικό-τητες, τους εργαζόμενους να βαδίσουμε όλοι-ες μαζί. Για να αλλάξει ο φόβος στρατόπεδο. Για να αποκτήσει ξανά ο συνδικαλισμός μια λέξη που θα λέγεται χωρίς αιδώ και φόβο. Γιατί δεν θα σκύψουμε το κεφάλι απέναντι σε κανέ-ναν που μας θέλει σκλάβους του 21ου αιώνα!

ΔΙΚΗ FREE 5

Στις 12/11 ημέρα πανεργατικής απεργίας, η αστυνομία εισβάλλει σε σπίτια και συλλαμβάνει πέντε αγωνιστές-φοιτητές, έπειτα από την έκδοση διεθνούς εντάλματος σύλληψης από τις ιταλικές αρχές. Η κατηγορία που τους αποδίδεται είναι η συμμετοχή στην διαδήλωση της εργατικής πρωτομαγιάς στο Μιλάνο στις 1/5/2015, μια κινητοποίηση που έγινε ενάντια την καπιταλιστική φιέ-στα της έκθεσης EXPO, που διεξάγονταν τότε. Με την έκ-δοση του εντάλματος σύλληψης, το ιταλικό κράτος ζητάει από το ελληνικό την έκδοση των 5 φοιτητών στην Ιταλία, για να δικαστούν εκεί σύμφωνα με το εγχώριο δίκαιο. Το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης θεσπίστηκε υποτίθεται για την καταπολέμηση του εμπορίου λευκής σαρκός και ναρκωτικών. Υποκριτικό, αν σκεφτεί κανείς ότι πρω-τεργάτες των παραπάνω εγκλημάτων και αποδέκτες των υπέρογκων κερδών είναι οι ίδιοι που χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για την ύπαρξή τους. Λογικό και επόμενο ήταν η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκε το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης να είναι για την ποινικοποίηση του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι και της πολιτικής δρά-σης. Είναι το βασικό μέσο για να καταστείλουν το κίνημα και την διεθνιστική του δράση, όταν αυτή αποκτά επικίν-δυνα χαρακτηριστικά.

Διακρατική διεκπεραίωση 6 μήνες μετά, την ημέρα της πανεργατικής απερ-γίας Πέμπτη 12/11, όχι και πάρα πολύ μακριά από τις επερχόμενες δημαρχιακές εκλογές στο Μιλάνο, γίνονται ταυτόχρονες συλλήψεις σε Μιλάνο και Αγία Παρασκευή. Στην Αγία Παρασκευή, εγχώριες πλέον αστυνομικές δυνά-μεις εισβάλλουν νωρίς το πρωί και ταυτόχρονα σε όλα τα σπίτια των, συλλαμβάνουν τους αγωνιστές, (για την ακρί-βεια ο ένας δεν βρισκόταν εκείνη την ώρα στο σπίτι και παρουσιάστηκε το απόγευμα αυτοβούλως) και κάνουν έρευνα στο χώρο των οικιών έχοντας ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης, γιατί «θεάθηκαν να συμμετέχουν σε επεισό-δια» στη διαδήλωση της no expo οι συλληφθέντες κρατή-θηκαν 24 ώρες στη ΓΑΔΑ και κινδύνεψαν να προφυλακι-στούν, έτσι, χαλαρά και αβασάνιστα αφού το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης ορίζει ότι οι Ελληνικές -εν προκειμένω- δικαστικές αρχές δεν μπαίνουν στην ουσία της υπόθεσης, αρκεί ότι οι κατηγορούμενοι διώκονται από την Ιταλία. Το περιστατικό αυτό εντάσσεται σε ένα πλαί-σιο και σε μια περίοδο έντονων διαταραχών και διερ-γασιών, σε ευρωπαϊκό και σε παγκόσμιο επίπεδο. Με όχημα την τρομοκρατία, τα δυτικά κράτη θωρακίζονται ενάντια στον εσωτερικό εχθρό τους. Παράλληλα με την ισοπέδωση ολόκληρων χωρών, καταργούνται δικαιώματά και παροχές, τεράστιο μέρος του λαού και της νεολαίας πετιέται το περιθώριο, στην πείνα, την ανέχεια, την ανερ-γία. Δεν τρέμουν τους «τζιχαντιστές», αλλά τους φτωχούς, τους άνεργους, τη νεολαία που εξεγείρεται. Όσοι/ες αμ-φισβητούν την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων, όσοι δε

29

ΕΝΣΤΑΣΗ | VOL. 6ΕΝ

ΘΕΤΟ

ΑΦ

ΙΕΡΩ

ΜΑ

28

Το απόγευμα της Τετάρτης 15 Ιουλίου 2015, κι ενώ έχει κηρυχθεί γενική απεργία στο δημόσιο, στους δήμους και στα νοσοκομεία ενάντια στο μνημόνιο 3, σε συλλαλητήριο που οργάνωναν συλλογικότητες και συνδικάτα, η «κυβέρνηση της αρι-στεράς» διάλεξε να χτυπήσει τους διαδηλωτές με τον πιο αντιδραστι-κό τρόπο: κρατική-αστυνομική βία και καταστολή. Οι διμοιρίες των ΜΑΤ προχώρησαν σε γενικευμένη επίθεση εναντίον των διαδηλωτών

με συλλήψεις, ξυλοδαρμούς και χημικά με στόχο την τρο-μοκράτησή τους και τη διάλυση της συγκέντρωσης. Μάλι-στα προχώρησαν και σε 15 συλλήψεις αγωνιστών, με γε-λοίες κατηγορίες χωρίς κανέναν απολύτως λόγο. Μεταξύ των συλληφθέντων ήταν συνδικαλιστές, όπως ο Μάνθος Ταβουλάρης, Πρόεδρος του Συλλόγου Βιβλίου και Χάρ-του, ο Μιχάλης Γκοντούμας, μέλος του Συλλόγου Εργαζο-μένων του Ιδρύματος για το Παιδί «Η Παμμακάριστος», τέσσερις εκπαιδευτικοί και ένας εργάτης αλβανός μετανά-στης, όλοι τους ενταγμένοι σε εργατικές, κοινωνικές και πολιτικές συλλογικότητες. Οι συλλήψεις έγιναν αδιακρίτως και καθαρά για την τρομοκράτηση του κινήματος, καθώς μεταξύ των συλληφθέντων βρίσκονταν και 6-7 τουρίστες (!) οι οποίοι αφού ταλαιπωρήθηκαν αρκετές ώρες στη ΓΑΔΑ και αφού επικοινώνησαν με τις πρεσβείες τους, αφέ-θηκαν φυσικά ελεύθεροι χωρίς απαγγελία κατηγοριών. Τα καθεστωτικά ΜΜΜ απέκρυψαν επιμελώς την βαναυσό-τητα των ΜΑΤ, τα οποία χτυπούσαν στο κεφάλι και στο πρόσωπο τους συλληφθέντες, εκτόξευαν -όπως συνηθί-ζουν- βρισιές και προσβολές, ενώ με πρωτοφανή βιαιό-τητα έσπασαν το χέρι του βοηθού οπερατέρ Θωμά Τσι-φτέλη που τελικά αφέθηκε ελεύθερος. Και οι κατηγορίες; Ήσσονος σημασίας πλημμελήματα, για παραδειγματισμό και αποτροπή από τη συμμετοχή σε μαζικές διαδηλώσεις.. Η δίκη ολοκληρώθηκε στις 28 Ιουλίου, για τους 7 από τους 15 κατηγορουμένους. Παρά τις ανυπόστατες κατηγορίες και τις αντιφάσεις των μαρτύρων κατηγορίας, μόνο οι 4 από τους 7 κατηγορούμενους αθωώθηκαν, ενώ οι υπόλοιποι 3 καταδικάστηκαν με μέγιστη περίοδο ανα-στολής τα τρία χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό, ότι ο μονα-δικός μετανάστης τιμωρήθηκε με τη μεγαλύτερη ποινή. Οι μάρτυρες κατηγορίας και οι συνάδελφοι και φίλοι τους ήταν παρόντες, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα κλίμα τρομοκρατίας και φόβου τόσο στους μάρτυρες υπερά-σπισης, όσο και στους αλληλέγγυους και τις αλληλέγγυες. Οι καταγγελίες των δικηγόρων υπεράσπισης έπεσαν στο κενό, ενώ δεν ελήφθησαν υπόψη τα εκατοντάδες ψηφί-σματα συμπαράστασης κοινωνικών φορέων και συλλογι-κοτήτων. Για ακόμα μία φορά, αποδείχθηκε πως κυβέρνη-ση και αστική δικαιοσύνη πάνε χέρι-χέρι, όσο κι αν οι Συνταγματολόγοι προσπαθούν να μας πείσουν για «τη διάκριση των εξουσιών του άρθρου 26». Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τους προ-ηγούμενους. Όμως ο κόσμος της δουλειάς, η νεολαία, οι μετανάστες θα είναι πάντα στο δρόμο και στο πλευρό των καταπιεσμένων, χωρίς να περιμένει από καμιά κυβέρνηση να τη βγάλει από την κρίση. Όπως δήλωσε και η Αντω-νία Λεγάκη, δικηγόρος και συνήγορος υπεράσπισης 2 εκ των συλληφθέντων της 15ης Ιουλίου «Θα είμαστε εκεί.[..] Εκεί που ο μαζικός λαϊκός αγώνας θα αντιπαλεύει και θα

δεύτερος λόγος ήτανε οι δεσμοί που έχουν δημιουργήσει οι κατηγορούμενοι σύντροφοι. Όλοι τους φοιτητές, όλοι τους μέλη μιας συνέλευσης γειτονιάς της Αθήνας που ενώ-νει εργαζόμενους, ηλικιωμένους, γυναίκες, ανέργους, όλοι τους δραστήριοι στους κοινωνικούς αγώνες που τα τελευ-ταία χρόνια συγκλονίζουν την Ελλάδα, από το αντιφασι-στικό κίνημα ως τη συμμετοχή στις γενικές απεργίες, από τις καταλήψεις των πανεπιστημίων στις εκδηλώσεις της γειτονιάς. Αυτοί οι δεσμοί, αυτές οι σχέσεις αγώνα επέ-τρεψαν, από την πρώτη στιγμή, να μη συνδεθεί η υπόθε-ση αποκλειστικά με το στρατευμένο κόσμο του κινήματος, όπως θα μπορούσαμε εμείς να πούμε, αλλά άνοιξε σαν ένα συλλογικό πρόβλημα που ξεπερνά την κατηγορία των συντρόφων και έχει πολλά να πει σε κείνες τις φλόγες αντί-στασης που καίνε στη καθημερινότητα. Η πρώτη διάτα-ξη του κατασταλτικού μηχανισμού απενεργοποιήθηκε: η επίθεση δεν κατευθύνεται πια ενάντια σε μια μειοψηφία, στους «black block», στους «βίαιους αναρχικούς», αλλά ενάντια σε άτομα που παλεύουν κάθε μέρα, και γι αυτό δύσκολο να απομονωθούν. Η απόδειξη φαίνεται ξεκάθα-ρα ακριβώς στη συνοικία όπου οι σύντροφοι κατοικούν και έχουν οργανωθεί σε συνέλευση: η Αγία Παρασκευή. Από τις πρώτες μέρες το δημαρχείο καταλαμβάνεται και διάφορες πορείες διαδέχονται η μία την άλλη. Αργότερα θα δούμε στις μέρες της δίκης ακόμα και τους εργαζό-μενους στην εκπαίδευση στην Αγία Παρασκευή να κη-ρύττουν απεργία συμπαράστασης στους 5 φοιτητές. Για περισσότερο από δύο μήνες προκύπτει μια κινητοποίηση συνεχώς πιο πλατιά και δραστήρια. Και αυτό για μας είναι η απόδειξη πως ο στόχος τελικά είναι η ίδια η τάξη και το κίνημα. Η αποτροπή της έκδοσης των 5 φοιτητών στις ιταλικές αρχές, πρέπει να αποτελέσει προμετωπίδα και στόχο ευρύτερα του κι-νήματος. Μέσα από αυτή την προσπάθεια καταστολής, διώκεται συνολικά το δικαίωμα και η δυνατότητα των εκ-μεταλλευόμενων να αγωνίζονται, να αντιστέκονται και να επιβάλλουν τα αιτήματά τους.!

ΔΙΚΗ ΣΥΛΛΕΦΘΕΝΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑΨΗΦΙΣΗΣ ΤΟΥ 3ου ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ

Λίγους μήνες μετά την εκλογή ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανου-άριο του 15 και τη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ από τις εκλογές του Φεβρουαρίου, τον Ιούλιο του ’15 ήρθε στη Βουλή προς ψήφιση το Τρίτο Μνημόνιο, κατά πολλούς μάλιστα και το χειρότερο απ’ όλα. Παρά τις προεκλογικές δεσμεύσεις και τα τσιτάτα τύπου «τα σκίζω τα μνημόνια», ο ΣΥΡΙΖΑ, ή αλλιώς η «πρώτη φορά αριστερά», ήρθε μετά το μαζικό και ταξικό «ΌΧΙ», να ισοπεδώσει όποιες ενα-πομείνασες αυταπάτες ή ελπίδες είχε κανείς εναποθέσει στην «ευρωπαϊκή αριστερά» και τη λογική της αστικής διαχείρισης της μιζέριας.

σπισης δεν θα ήταν αρκετοί να ανατρέψουν αποφάσεις προειλημμένες. 5 μήνες πρότεινε ο εισαγγελέας, 2 χρόνια απεφάνθη το δικαστήριο! Αν βέβαια σκεφτεί κανείς ότι είκοσι χρόνια τώρα, η Επιτροπή Αλληλεγγύης Στρατευμένων, με εκατοντά-δες μέλη, κάνει την ίδια δουλειά, δημοσιεύει καταγγε-λίες στρατευμένων για παράνομα καψώνια και εν γένει παραβιάσεις συνταγματικών τους δικαιωμάτων, χωρίς καμία κυβέρνηση να τολμήσει να τη φιμώσει, με αυτόν τον απροκάλυπτο τρόπο, τότε αντιλαμβάνεται ότι η από-φαση αποτελεί οπισθοδρόμηση προς ένα μέλλον μαύρο και βουβό. Πολύ περισσότερο αν μετρήσει κάποιος τις αυτοκτονίες στο Στρατό (16 το χρόνο κατά μέσο όρο), τα ψυχολογικά προβλήματα, την εκρηκτική διάδοση των ναρκωτικών στους φαντάρους. Ακόμη περισσότερο αν θυμηθεί ότι η Επιτροπή Αλληλεγγύης Στρατευμένων, στην εικοσάχρονη δράση της, που ήταν και θα συνεχίσει να είναι αυτού του «δυσφημιστικού» είδους, έχει αντιμετω-πίσει απειλές και επιθέσεις με διάφορες μορφές, από σκα-σμένα λάστιχα και βλάβες στις μηχανές μελών της έως τη στρατιωτική χειροβομβίδα που τοποθετήθηκε, το 1998, σε αυτοκίνητο μέλους της που είχε εμφανιστεί σε τηλεο-πτική εκπομπή και κατήγγειλε το εμπόριο των ναρκωτικών στο στρατό. Σ’ αυτές τις επιθέσεις, προστέθηκε τώρα και μια καταδικαστική απόφαση. Η ελληνική πολιτεία, έστειλε ένα μήνυμα με πολ-λαπλούς αποδέκτες. Η κριτική και πολύ περισσότερο η κα-ταγγελία των ανωτέρων σε κάθε ιεραρχία, δεν θα γίνεται πλέον ανεκτή. Κατήγγειλε εργαζόμενος τον εργοδότη του; Υπάλληλος τον διευθυντή της δημόσιας υπηρεσίας, πολί-τες κάποιον έχοντα εξουσία; Μια δικαστική απόφαση «δια πάσαν νόσο και πάσαν μαλακίαν». Οι συλλογικότητες όμως του μαζικού κινήματος των εργαζομένων και της νεολαίας, έλαβαν το μήνυμα. Ήδη, κάθε σωματείο εργαζομένων, κάθε φοιτητικός σύλ-λογος, κάθε συλλογικότητα γειτονιάς, κάθε άνθρωπος που αρνείται να υποταχτεί στο μαύρο και βουβό μέλλον της καταπίεσης και της εκμετάλλευσης, είναι μέλος της Επιτρο-πής Αλληλεγγύης Στρατευμένων. Και κάθε ένας από εμάς είναι και θα είναι ένας αγωγός διεκδίκησης και διάδοσης των δικαιωμάτων των στρατευμένων, των εργαζομένων, των ανέργων, της νεολαίας, ντόπιων και μεταναστών… Ούτε βήμα πίσω.

γκρεμίζει κάθε κυβέρνηση που τρέφει το φασισμό για να συντηρεί την εκμετάλλευση και την καταπίεση»!

ΔΙΚΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝΦΑΝΤΑΡΩΝ ΣΠΑΡΤΑΚΟΣ

Άλλη μία δίκη που ήρθε να συμπεριληφθεί στην ατζέντα του κινήματος είναι αυτή του Δικτύου Ελευθέρων Φαντάρων Σπάρτακος .Η δικογραφία αναφερόταν σε μια δημοσίευση του μπλογκ της συλλογικότητας η οποία έφε-ρε το γράμμα ενός φαντάρου που περιέγραφε τα καψώνια που γινόντουσαν στο στρατόπεδό του. Να τονίσουμε εδώ ότι τα καψώνια κρίνονται παράνομα από τον Στρατιωτικό κανονισμό και συνιστούν μια «αγαπημένη συνήθεια» των ανώτερων στελεχών του Ελληνικού στρατού. Η κατηγο-ρία που έφερε το ΔΕΦΣ ήταν συκοφαντική δυσφήμιση με κατήγορο τον διοικητή του στρατοπέδου. Η επιχειρημα-τολογία για την απόδειξη του αδικήματος καταρρίφθηκε λέξη από την δικηγόρο του ΔΕΦΣ αλλά από ότι φαίνεται η αστική δικαιοσύνη είχε πάρει την δική της απόφαση πολύ νωρίτερα από την έναρξη της δίκης. Από ότι φάνηκε αυτά που μαθαίνουμε στο ποινικό δίκαιο δεν ισχύουν και πολύ. Ούτε δόλος χρειάζεται για την κατηγορία συκοφαντικής δυσφήμησης ούτε καν πραγματικά περιστατικά. Το μόνο που χρειάζεται είναι να διεκδικούμε τα δικαιώματα μας… Και εξηγούμαστε: Στις μέρες μας, η «αριστερή» κυβέρνηση εξα-σφαλίζει πλήρη στήριξη στην «ανεξάρτητη Δικαιοσύνη», για να προχωρά αυτή στην ασύδοτη καταστολή κάθε στοιχειώδους, αστικοδημοκρατικού δικαιώματος. Έτσι, χωρίς κανένα δισταγμό, η «Ανεξάρτητη», παραβίασε δε-κάδες διατάξεις περί δικαιωμάτων και δίκαιης δίκης, είτε των πολιτών είτε του κατηγορουμένου, προκειμένου να καταδικάσει στην παραπάνω εξοντωτική ποινή, μέλος της Επιτροπής Αλληλεγγύης Στρατευμένων, επειδή στην ιστοσελίδα της Επιτροπής είχε προ εξαετίας δημοσιευτεί επιστολή φαντάρου που κατήγγειλε καψώνια στο στρατό-πεδο. Για να γίνει αυτό: α)Ελλείψει νόμιμης διαδικασίας άρσης απορρήτου, βαφτίστηκε διαχειριστής της ιστοσελί-δας, ο προσωρινός κάτοχος του κινητού τηλεφώνου της Επιτροπής. β) Έγινε ανερυθρίαστα δεκτή η παράνομη (χωρίς άρση απορρήτου) επανειλημμένη παρακολούθη-ση των τηλεφώνων της Επιτροπής και του προσωπικού τηλεφώνου του προσωρινού κατόχου του κινητού, από τη δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος Θεσσαλονίκης. γ) Έγινε δεκτό ότι αφού ο κάτοχος του κινητού τηλεφώνου συνδέθηκε σε ανύποπτο χρόνο στο internet (όχι στο σάιτ, ούτε βέβαια στις σχετικές καταγγελίες) και δη έναν μήνα Μετά τις επίδικες καταγγελίες, ο ίδιος θα ήταν και αυτός που τις ανήρτησε (ελλείψει άλλου τινός). Κι όλα αυτά σε μια ατμόσφαιρα εμφυλιοπολεμική, με την πρόεδρο του Δικαστηρίου να κραυγάζει από το πρώτο πεντάλεπτο ότι δεν χρειάζεται περισσότερους από έναν μάρτυρες, διότι έχει διαβάσει και ξέρει τι έχει γίνει, να απαντά αντί του μηνυτή στις ερωτήσεις της υπεράσπισης ή άλλοτε απλώς να απαγορεύει τις ερωτήσεις που στόχευαν στον έλεγχο της αξιοπιστίας του πρώην διοικητή του στρατοπέδου! Κι όταν ο κατηγορούμενος ανέφερε στην απολογία του ότι μετά από αποκάλυψη της Επιτροπής εξαρθρώθηκε από το ΓΕΣ ναζιστικός πυρήνας στη σχολή Ευελπίδων, ακούστηκε κραυγάζων από το ακροατήριο ο τέως διοικητής: «γι αυτό θα φας κι άλλες μηνύσεις»!!! Προφανώς, ούτε οι τέσσερις που εξετάστηκαν ούτε εκατόν τέσσερεις μάρτυρες υπερά-

ΕΝΘΕ

ΤΟ Α

ΦΙΕ

ΡΩΜ

Α

30

Η δίκη των δοσιλόγων αποτελεί ένα από εκείνα τα κομμάτια

της ελληνικής ιστορίας, τα τόσο στε-νά συνδεδεμένα με τα Δεκεμβριανά και τον μετέπειτα Ελληνικό Εμφύλιο, που σαν ανοικτή ακόμα πληγή απο-φεύγονται οι συζητήσεις γύρω από τα γεγονότα που την συνοδεύουν. Πριν, ωστόσο, μιλήσουμε για όλα αυτά που σπάνια λέγονται, χρήσιμο είναι να θέσουμε το γενι-κότερο ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εξελίχθηκαν τα γεγονότα. Έτσι λοιπόν, κατά την διάρκεια της γερμα-νικής κατοχής στην Ελλάδα (Απρίλι-ος 1941- Οκτώβριος 1944) υπήρχαν τρείς κυβερνήσεις. Κατ’αρχάς, ο Βα-σιλιάς Γεώργιος Β’ και η Κυβέρνηση του εγκατέλειψαν την χώρα ήδη από τον Απρίλιο, κατέφυγαν αρχικά στην Κρήτη και στη συνέχεια φυγαδεύ-θηκαν στην Αίγυπτο, όπου και πα-ρέμειναν μέχρι την απόσυρση των γερμανκών στρατευμάτων από την Ελλάδα. Η Κυβέρνηση αυτή αποτε-λούσε την διεθνώς αναγνωρισμένη ελληνική κυβέρνηση και εξακολου-θούσε να δρά από το Κάιρο της Αιγύπτου, εξ’ου και η ονομασία της «Κυβέρνηση του Καίρου». Η επιρ-ροή αυτής της Κυβέρνησης ήταν κα-ταφανώς ελάχιστη, την ίδια στιγμή που το ισχυρό αντιστασιακό κίνημα που αναπτύχθηκε από το ΕΑΜ και ΕΛΑΣ στο εσωτερικό της χώρας οδή-γησε στη δημιουργία μίας de facto Κυβέρνησης, έπειτα από εκλογές, τη λεγόμενη Πολιτική Επιτροπή Εθνι-κής Απελευθέρωσης, γνωστή και ως «Κυβέρνηση του Βουνού». Η τρίτη Κυβέρνηση ήταν εκείνη του Ι. Ράλλη με τα περίφημα Τάγματα Ασφαλεί-ας, την οποία είχαν διορίσει οι κατο-χικές γερμανικές δυνάμεις. Μετά την αποχώρηση των Γερμανών και την απελευθέρωση, σχηματίστηκε η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Γεωργίου Παπανδρέ-ου, στην οποία συμμετείχαν και έξι μέλη της Αριστεράς, τα οποία και ανέλαβαν υπουργεία. Η Κυβέρνηση αυτή αντικατέστησε την κατοχική Κυβέρνηση Ι. Ράλλη, την εξόριστη Κυβέρνηση Παπανδρέου/ Κυβέρνη-ση του Καΐρου, ενώ τον Οκτώβριο του 1944 και η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης/ Κυβέρνη-ση του βουνού διαλύθηκε. Στις 26 Σεπτεμβρίου 1944 υπογράφηκε η συμφωνία της Καζέρτας κατά τους όρους της οποίας έπρεπε να αφοπλι-σθεί ο ΕΛΑΣ και οι λοιπές αντιστασι-ακές ομάδες με σκοπό την δημιουρ-γία εθνικού στρατού, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν οι πρώτες εντά-σεις που οδήγησαν στα μετέπειτα

τζαμάνης, Υπουργός Οικονομικών επί Κυβερνήσεων Τσολάκογλου, κα-ταδικάσθηκε ερήμην σε θάνατο από το Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων και παρόλ’αυτά το 1954 υπήρξε υποψή-φιος δήμαρχος Θεσσαλονίκης. Όσον αφορά τη διαδικα-σία των Ειδικών Δικαστηρίων, αυτή δεν άργησε να εξελιχθεί σε παρωδία ήδη από την δεύτερη μέρα με τους κατηγορούμενους να γίνονται κατή-γοροι και να ακολουθούν μία υπε-ρασπιστική γραμμή Εθνικής Αντί-στασης απέναντι στον κοινό εχθρό του Ελληνικού Έθνους που δεν ήταν άλλος από τον κομμουνισμό. Στο μεταξύ τα ερωτήματα των δικαστών ήταν αυτονόητα και χωρίς ουσία, αποφέυγονται ερωτήσεις αναφορι-κά με τα τάγματα Ασφαλείας και δι-εξάγονταν εξαιρετικά μετριοπαθείς ανακρίσεις. Ο Ι. Ράλλης μάλιστα δεν δίστασε να βρίσει το Δικαστήριο, λέ-γοντας πως τα Τάγματα Ασφαλείας που δημιούργησε ο ίδιος έσωσαν την Ελλάδα από τον αντιστασιακό μέτωπο, τον πραγματικό εχθρό του Έθνους. Η υπερασπιστική γραμμή που ακολουθήθηκε έλαβε γρήγο-ρα τη μορφή Πολέμου έναντι στον κομμουνισμό μέσα σε ένα γενικό-τερο κλίμα «λευκής τρομοκρατίας» που άρχισε να καλλιέργειται και πού σύντομα οδήγησε στον Εμφύλιο του 1946-1949. Με τον όρο λευκή τρομοκρατία γίνεται αναφορά σε πράξεις βίας κατά κομμουνιστών και συγκεκριμένα στην Ελλάδα σε πρά-ξεις βία που ξέσπασαν κυρίως μετά την συμφωνία της Βάρκιζας κατά οποιουδήποτε ήταν φιλικά προσκεί-μενος στο ΕΑΜ και το ΚΚΕ. Μέσα στον γενικότερο αντικομμουνιστικό πνέυμα κινήθηκε και το Γ’ Ψήφισμα, καθώς και οι αντικομμουνιστικοί νό-μοι. Θα μπορούσε να ειπωθεί πως σταδιακά εγκαθιδρύθηκε ένα αντι-κομμουνιστικό καθεστώς εκτάκτου ανάγκης. Το κλίμα που επικράτησε προσομοιάζει στην γνωστή και σή-μερα λογική και θεωρία των δύο άκρων, στην ταύτιση επί της ουσί-ας φασισμού και κομμουνισμού σε μία προσπάθεια του φιλελεύθερου δημοκρατικού συστήματος σε περι-όδους κρίσης να συσπειρώσει τον λαό στο κέντρο, σε ένα δημοκρατικό πυρήνα που θα προσφέρει σταθε-ρότητα και θα διατηρήσει τις ισορ-ροπίες.

Δεκεμβριανά. Σε αντίθεση με άλλες χώ-ρες, όπως η Γαλλία και η Ιταλία, όπου μετά την ακολούθησαν μαζι-κές εκτελέσεις όσων συνεργάστηκαν με τις κατοχικές δυνάμεις, ο ΕΛΑΣ έδωσε εντολή να μην υπάρξουν βίαια έκτροπα. Ακολούθησαν αντι-θέτως δίκες τριών δωσίλογων πρω-θυπουργών, των Κ. Τσολάκογλου, Λογοθετόπουλου και Ράλλη και οκτώ υπουργών τους. Ο όρος δοσίλογος και «εθνική Αναξιότης» εμφανίστηκε τότε για πρώτη φορά στην πολιτική ορολογία και αναφέρεται στη συ-μπεριφορά του πολίτη εκείνου που στρέφεται εναντίον της πατρίδας του. Η εθνική αναξιότητα αποτέλε-σε ιδιότυπο αδίκημα , το προσδιο-ρίσθηκε με Συντακτική Πράξη του 1945 και προέβλεπε ποινικές κυρώ-σεις. Η αλήθεια είναι πως οι δοσί-λογοι που τιμωρήθηκαν στην Ελλά-δα είναι οι λιγότεροι συγκριτικά με κάθε άλλη χώρα, όσοι τιμωρήθηκαν όχι απλά τιμωρήθηκαν ελαφρώς, αλλά πολλοί κατάφεραν ακόμα να ενσωματωθούν στον κρατικό μηχα-νισμό. Από τους δοσιλόγους μόλις 6 εκτελέστηκαν, εκ των οποίων ο υπο-στράτηγος Μπάκος που διετέλεσε Υπουργός Άμυνας επί κυβερνήσεως Τσολάκογλου και Λογοθετόπουλου-και ο οποίος εκτελέσθηκε χωρίς δική το 1943 από τον ΕΛ.ΑΣ, καθώς και ο Γ. Περουνάκης, αξιωματικός αστυ-νομικός, Υπουργός Επισιτισμού. Εκ των Πρωθυπουργός καταδικάστηκε σε θάνατο μόνο ο Τσολάκογλου για εθνική αναξιότητα λόγω συνθηκο-λόγησης με τον εχθρό. Χαρακτηρι-στική είναι η υπογραφή του τρίτου Πρωτοκόλλου στην Θεσσαλονίκη με τους Γερμανούς. Τελικά η ποινή του μετατράπηκε σε ισόβια δεσμά λόγω των «πολλαπλών υπηρεσιών του στη χώρα ως στρατιωτικός». Ο Ράλλης από την άλλη καταδικάστη-κε σε ισόβια δεσμά και πέθανε μετά από ένα χρόνο, ενώ ο Λογοθετόπου-λος παρέμεινε στην φυλακή μόλις για δύο χρόνια. Επιπλέον, ελάχιστες ποινές φυλάκησης υπεβλήθησαν σε ορισμένους αξιωματικούς, αξίζει όμως να σημειωθούν δύο ονόματα. Ο Ν. Λουβάρης καθηγητής Πανεπι-στημίου και Υπουργός Παιδείας επί κατοχικής Κυβέρνησης Ι. Ράλλη απο-φυλακίσθηκε το 1951 και το 1959 ανακηρύχθηκε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Επίσης, ο Σ. Γκο-

Δίκη των δοσιλόγωντη

ς Σου

ζάνν

ας Ιω

αννίδ

ου

Ο «Λαβύρινθος της σιωπής» (Labyrinth of Lies- 2014) μας

γυρίζει πίσω, στα μεταπολεμικά χρό-νια, της Γερμανίας του 1958. Ο Ιτα-λός σκηνοθέτης και σεναριογράφος Τζούλιο Ρικιαρέλι, βασισμένος σε πραγματικά γεγονότα, σκαλίζει το παρελθόν και έρχεται να μας φέρει αντιμέτωπους με τις θηριωδίες του ναζισμού.

Η υπόθεση

Γερμανία, 1958. Δεκατρία χρόνια μετά τη λήξη του Β’ Παγκο-σμίου Πολέμου. Κανείς δεν γνωρίζει τι ακριβώς συνέβη στο Άουσβιτς , κανείς δε ρωτά. Πρώην μέλη των S-S είναι τώρα δάσκαλοι, αρτοποι-οί και δημόσιοι υπάλληλοι. Όμως, γερμανοί πολίτες νομίζουν ότι οι ιστορίες για τα ολοκαυτώματα και τα βασανιστήρια στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ήταν απλώς αστικοί μύθοι ή ακόμη περισσότερο, προϊόν αντεθνικής προπαγάνδας των συμ-μαχικών δυνάμεων. Ένας νεαρός εισαγγελέας που κάνει τα πρώτα του βήματα στο επάγγελμα, ανακαλύπτει ότι οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας ήταν ναζί και δήμιοι των στρατοπέ-δων συγκέντρωσης. Έτσι, ξεκινά-ει ο δικός του αγώνας, με επίμονη προσπάθεια, ερευνώντας στοίβες αρχείων και βάζει στόχο να τους φέρει ενώπιον της δικαιοσύνης, ως αντιστάθμισμα στην προσπάθεια να καλυφθούν τα εγκλήματα στη συλ-λογική λήθη. Κατά τη διάρκεια της ταινίας γίνονται από επιζήσαντες μάρτυρες των στρατοπέδων συγκέ-ντρωσης ανατριχιαστικές αναδρο-μές στο παρελθόν και αποκαλύπτο-νται οι θηριωδίες που έλαβαν χώρα στο Άουσβιτς. Η δίκη του Άουσβιτς θα γί-νει τελικά το 1963 και θα διαρκέσει 20 μήνες. Από τα 19 μέλη των SS που δρούσαν στο Άουσβιτς και θα δικαστούν, καταδικάζονται τα 17.

αστικά, ένα νομοσχέδιο δίωξης του λόγου του μίσους (hate speech). Ωστόσο, για να αντιμετω-πιστεί το κοινωνικό πρόβλημα του φασισμού, είναι απαραίτητο να δι-ερευνηθούν τα αίτιά του. Ο φασι-σμός ιστορικά οξύνεται σε περιό-δους κρίσης του καπιταλισμού και αλληλοτροφοδοτείται με αυτόν. Χα-ρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η οικονομική στήριξη του Χίτλερ στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο από βιομήχα-νους τόσο της Αμερικής όσο και της Ευρώπης, οι οποίοι ως αντάλλαγμα έπαιρναν «σκλάβους εργασίας» από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Εμ-φανίζεται σε περιόδους απαξίωσης του πολιτικού και κοινοβουλευτικού συστήματος και των παραδοσιακών πολιτικών δυνάμεων που το εκφρά-ζουν (βλ. ΝΔ-ΠΑΣΟΚ). Τότε ενι-σχύονται τα εθνικιστικά ακροδεξιά κόμματα όπως η Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα, η Λεπέν στη Γαλλία κλπ. που κάνουν «αντιπολίτευση» για το «εθνικό συμφέρον». Ο φασισμός, παρά τις σημαντικές διαφορές του με τη σοσιαλδημοκρατία σε πολιτι-κό περιεχόμενο και μορφές δράσης, συμφωνεί μαζί της στην ψευδεπί-γραφη «εθνική ενότητα» που απο-κλείει την ταξική διαστρωμάτωση της κοινωνίας και άρα το αντικρου-όμενο συμφέρον των τάξεων. Στην πραγματικότητα, η αστική τάξη χρησιμοποιεί το φασι-σμό για να στρέφεται ενάντια στην εργατική, η οποία ιδιαίτερα σε και-

Καθ’ όλη τη διάρκεια της δίκης δεν επέδειξαν κανένα σημάδι μετάνοιας. Η δίκη αποτέλεσε σταθμό στην ιστο-ρία της Γερμανίας και κανένας δεν μπορούσε πια να διαψεύσει την ύπαρξη εγκλημάτων.

“Το φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον, δεν θα πεθάνει μόνος τσάκισέ τον”!

Το ερώτημα που πλανάται με αυτή την ταινία είναι το εάν και κατά πόσο είναι εφικτό ο ναζισμός- φασισμός να καταπολεμηθεί επαρ-κώς διά της δικαστικής οδού. Στο ελληνικό δικαιϊκό σύ-στημα, κατοχυρώνονται ορισμένα δικαιώματα, με το άρθρο 5 παρ. 2 του Συντάγματος που αναφέ-ρεται στην αρχή της απαγόρευσης διακρίσεων. Επίσης, έχει ενσωμα-τωθεί η Απόφαση - Πλαίσιο της ΕΕ για την καταπολέμηση ορισμένων μορφών κι εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας μέσω του ποινικού δικαίου (απόφαση 2008/913/ΔΕΥ της 28ης Νοεμβρίου 2008). Έτσι, τροποποιήθηκε ο ελληνικός αντιρα-τσιστικός νόμος 927/1979 με τον ν.4285/2014, «ώστε να αντιμετωπι-σθούν αποτελεσματικότερα οι σοβα-ρές μορφές εκδήλωσης ρατσιστικών και ξενόφοβων συμπεριφορών», όπως αναφέρει η εισηγητική έκθε-ση του τότε Υπουργού Δικαιοσύ-νης. Ακόμα, όμως, και ο νέος νόμος δεν περιλαμβάνει το ρατσιστικό έγκλημα: διώκει όσους προτρέπουν, όσους διεγεί-ρουν σε έγκλη-μα, όχι όμως και όσους το διαπράττουν. Αυτοί θα διώ-κονται με βάση τις γενικές δια-τάξεις του Ποι-νικού Κώδικα. Το αντιρατσι-στικό νομοσχέ-διο είναι, ουσι-

31

ΕΝΣΤΑΣΗ | VOL. 6

Αντιρατσιστικά νομοσχέδια και φασισμός.Μπορεί να καταπολεμηθεί διά της δικαστικής οδού;Ο «Λαβύρινθος της σιωπής» : Μια κριτική στην ταινία αποκάλυψης και τιμωρίας των εγκλημάτων στο Άουσβιτς

των Νάντια Ρίζου και Χρυσάνθη Χατζηδημητρίου

ΕΝΘΕ

ΤΟ Α

ΦΙΕ

ΡΩΜ

Α

32

ρούς κρίσης έχει αυξημένα αιτήμα-τα και διεκδικήσεις. Κι αυτό γιατί ο φασισμός είναι η τέλεια προέκτα-ση της κρατικής βίας απέναντι στις δυνάμεις που μάχονται την αστική τάξη. Όπου δεν μπορεί να φτάσει το κράτος, αναλαμβάνει το μακρύ χέρι του φασίστα. Επίσης, επιδιώκε-ται να στραφεί η οργή των εκμεταλ-λευόμενων στους ξένους, τους πρό-σφυγες και τους μετανάστες, μέσω της έντονης ξενοφοβίας και του ρατσισμού, για να αποπροσανατο-λιστούν από τον κοινό τους εχθρό, δηλαδή το κεφάλαιο.

Με δυο λόγια, η “δημοκρατία” οργάνωσε το φασισμό όταν αισθάνθηκε ότι δεν μπορούσε πλέον ν’ αντισταθεί στην πίεση της εργατικής τάξης σε συνθήκες ακόμη και απλώς τυπικής ελευθερίας. Ο φασισμός, συντρίβοντας την εργατική τάξη, επέστρεψε στη “δημοκρατία” το δικαίωμα της ύπαρξης. Η μπουρζουαζία θα ήθελε αυτός ο καταμερισμός εργασίας να λειτουργεί τέλεια, ώστε η εναλλαγή φασισμού και δημοκρατίας ν’ αποκλείσει για πάντα κάθε δυνατότητα ανάκαμψης της εργατικής τάξης.

Antonio Gramsci, “De-mocracy and Fascism”, L’Ordine Nuovo, φ. της

1ης Νοεμβρίου 1924

Β γήκε κάποτε ένα κλουβί και έψαχνε για πουλιά

Το έργο

Ανήμερα των γενεθλίων του, ο Γιόζεφ Κ., τραπεζικός υπάλληλος, συλλαμβάνεται απροσδόκητα από δύο αλλόκοτους άνδρες, οι οποίοι επίμονα του αποκρύπτουν την κατηγορούσα αρχή και την φύση του εγκλήματος που του επιρρίπτεται. Έπειτα από μία προανάκριση που διεξάγεται στο δωμάτιό του, ο Κ. αφήνεται ελεύθερος, περιμένοντας να λάβει οδηγίες από την αρμόδια αρχή. Ενδιάμεσα, εκείνος αισθάνεται μετέωρος και ανησυχεί, καθώς έχει την αίσθηση πως τον θεωρούν ένοχο ακόμη κι αν δεν του έχει απαγγελθεί ακόμη καμία κατηγορία. Αφού, λοιπόν, προειδοποιείται αόριστα για την επόμενη ανάκριση, αναζητεί την αίθουσα διεξαγωγής της σε ένα ερειπωμένο κτίριο, μέχρι να την εντοπίσει σε μια αποπνικτική και ασφυκτικά γεμάτη από κόσμο σοφίτα. Τότε ο Κ. ορμώμενος από τις άθλιες συνθήκες και τα ευτελή μέσα των φερόμενων ως ανακριτών, απαγγέλλει ένα λόγο προσωπικής υπεράσπισης και φεύγει νομίζοντας πως έχει πείσει το αποχαυνωμένο ακροατήριο. Μετά την ξαφνική επίσκεψη του θείου του, που έχει πληροφορηθεί την εμπλοκή του, και αφού του εφιστά την προσοχή στη σοβαρότητα της υπόθεσης, αποφασίζει να καταφύγει στην βοήθεια του δικηγόρου που του συστήνει. Ο δικηγόρος του αποκαλύπτει το λαβύρινθο στον οποίο έχει εγκλωβιστεί παραθέτοντας τις δαιδαλώδεις γραφειοκρατικές διαδικασίες που πρέπει να διέλθει χωρίς ωστόσο να μπορεί να διασφαλίσει την απεμπλοκή του. Παράλληλα, αναζητεί και από άλλες πλευρές βοήθεια, οι οποίες περιπλέκουν περισσότερο την κατάστασή του. Έτσι, αποφασίζει να αναλάβει κατά αποκλειστικότητα ο ίδιος την περίπτωσή του, κάνοντας απέλπιδες προσπάθειες να ανακτήσει την πρότερη καθημερινότητά του. Το αποτέλεσμα είναι ολόκληρος ο κόσμος του να γίνει προέκταση της Δίκης. Γίνεται υπόλογος όλων των πράξεων του καθημερινά. Έχοντας φθάσει σε πλήρη απόγνωση, περιμένει πλέον την επικρεμάμενη

Αντί επιλόγου…

Όσο σημαντική, λοιπόν, και αν είναι η καταδίκη των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας στις δικαστι-κές αίθουσες (βλ. Δίκη της Νυρεμ-βέργης, δίκη της Χρυσής Αυγής), οι αστικοί νόμοι και η δικαιοσύνη δεν μπορούν να πατήσουν το φίδι του φασισμού, γιατί είναι οι ίδιοι νόμοι που κατασκευάζονται στα μέτρα και τα σταθμά της αστικής τάξης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα απο-τελεί και η δίκη της Χρυσής Αυγής που εξελίσσεται σε παρωδία από την πλευρά της αστικής δικαιοσύ-νης, αφού αποφυλακίστηκε ο απο-δεδειγμένα δολοφόνος του Παύλου Φύσσα, Γιώργος Ρουπακιάς, λόγω της παρέλευσης του ανωτάτου ορί-ου προσωρινής κράτησης!! Καθώς επίσης «χάθηκε» μέρος της δικογρα-φίας που αφορούσε σε επιθέσεις οργανωμένες από τους χρυσαυγίτες βουλευτές Λαγό και Μίχο. Βεβαίως η δίκη κωλυσιεργεί επιδεικτικά ένεκα της αποχής των δικηγόρων, καθώς δεν δίνεται η απαιτούμενη άδεια να συνεχιστεί. Ούτε ένα γενικά κι αόριστα αντιφασιστικό κίνημα μπορεί να αποφέρει νίκες, αφού τα αίτια του φασισμού σχετίζονται άμεσα με το σύστημα εκμετάλλευσης κι έτσι για να είναι νικηφόρο το αντιφασιστι-κό κίνημα θα πρέπει να βρίσκεται, ταυτόχρονα, σε αντικαπιταλιστική κατεύθυνση και να αποκλείει κάθε συνεργασία με αστικές «προοδευτι-κές» δυνάμεις. Διαφορετικά, ο φασι-σμός θα αναγεννιέται διαρκώς. Ακό-μη και αν καταδικαστεί για λόγους τακτικής ένα φασιστικό μόρφωμα, αυτό δε σημαίνει ότι θα πάψει να υπάρχει στην ελληνική κοινωνία η φασιστική νοοτροπία που είναι διά-χυτη-αυτή είναι άλλωστε και η κοι-νωνική βάση του φασισμού- και η αστική τάξη χτίζει το αντιδραστικό υποκείμενο πάνω σε αυτή. Άρα το ερώτημα στέκε-ται αμείλικτο μπροστά μας: ή θα αφήσουμε την εκάστοτε κυβέρνη-ση και Ευρωπαϊκή Ένωση να δια-κηρύττουν την «πάταξη» του φα-σισμού με νομοσχέδια και δίκες, ή θα βγούμε ξανά στο δρόμο της φωτιάς ενάντια στο σύστημα εκμε-τάλλευσης και το φασισμό και αυτή τη φορά θα το πάμε μέχρι τέλος!

“

ποινή-καταδίκη του. Το βράδυ των τριακοστών πρώτων γενεθλίων του, πια, δυο άνδρες τον επισκέπτονται και τον οδηγούν σε ένα απόμερο λατομείο. Εκεί προβάλει ισχνή αντίσταση και εκτελείται με δύο μαχαιριές στην καρδιά, ενώ προλαβαίνει να ψελλίσει «Σαν το σκυλί».

Σχετικά με την ζωή του συγγραφέα

Ιδιαίτερα σημαντική για μια πληρέστερη προσέγγιση του έργου του είναι η παράθεση βασικών πληροφοριών για την ζωή του συγγραφέα και η παράλληλη ένταξη τους στο σχετικό ιστορικό πλαίσιο. Γεννήθηκε το 1883 στην Πράγα και πέθανε το 1924 στη Βιέννη. Ήταν ο πρωτότοκος γιος του εύπορου εμπόρου της γερμανόφωνης εβραϊκής μειονότητας της Πράγας, Χέρμαν Κάφκα. Εγγράφεται στο Πανεπιστήμιο της Πράγας το 1901, όπου παρακολουθεί μαθήματα Χημείας, Φιλοσοφίας και Ιστορίας της Τέχνης και αναγορεύεται διδάκτωρ της Νομικής το 1906. Αρχίζει την πρακτική άσκηση στα δικαστήρια και τον επόμενο χρόνο διορίζεται σε μια ασφαλιστική εταιρία. Προς το τέλος του 1909 ταξιδεύει με τον αδερφικό του φίλο

τεχνική σύλληψης της εξουσίας σε μικροσκοπικό επίπεδο (με βάση τις αναγνώσεις της καφκικής γραφής του Σλαβόι Ζίζεκ). Στη Δίκη διαγράφεται ξεκάθαρα η κριτική του συγγραφέα στο διεφθαρμένο και βραδυκίνητο γραφειοκρατικό σύστημα, που λειτουργεί ως μοχλός άσκησης και υποταγής του ατόμου στην εξουσία. Πολλές εικόνες περιγράφονται έτσι, ώστε να αναδείξουν με παραστατικότητα την αποσπασματικότητα του ατόμου από τους μηχανισμούς αυτούς, φτάνοντας σε σημείο ακόμη και να σατιρίζουν έμμεσα τον παραλογισμό στον οποίο τον παρασύρουν. Συγκεκριμένα, ο Κ. βρίσκεται αδιάκοπα εξαρτημένος από τους κατώτερους υπαλλήλους, όπως είναι οι κλητήρες, από τα ενδιάμεσα γραφειοκρατικά στρώματα μέχρι και τους ανώτατους φορείς της εξουσίας, δικαστές και δικαστικούς υπαλλήλους. Ο ήρωας καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου εμφανίζεται να υποβάλλει αλλεπάλληλες αιτήσεις και να διέρχεται από συνεχείς επανεξετάσεις, οι οποίες όμως τον φέρνουν όλο και εγγύτερα στην οριστική καταδίκη του. Αποτυπώνεται, έτσι, αυτό που ονομάζεται θετικότητα της εξουσίας. Οι ήρωες του έργου, συνολικά, παρουσιάζονται ως αδύναμα ανδρείκελα αντιπαραθετικά με έναν πανίσχυρο και αόρατο εξουσιαστικό μηχανισμό που τους καθορίζει εξ ολοκλήρου. Γι’ αυτό και ο κεντρικός ήρωας εμφανίζεται ολότελα απομονωμένος, να αγωνιά μάταια να αντιπαλεύσει τον ντετερμινισμό της εξουσίας. Δημιουργείται με αυτό τον τρόπο μια ατμόσφαιρα ενδεχομενικότητας και ματαιότητας της απορρόφησης από τα πρωτόκολλά της της τελευταίας, αλλά και μιας συνεχούς συνωμοσίας των σκοτεινών παραγόντων της. Από τα παραπάνω

Μαξ Μπροντ στη Βόρεια Ιταλία, ενώ το 1911 και το 1912 περιοδεύουν στο Παρίσι, την Ελβετία και τη Γερμανία (αυτά έμελλε να είναι τα μόνα ταξίδια που πραγματοποίησε ο Φραντς Κάφκα, παρά το ότι λάτρευε να ταξιδεύει). Εκείνη τη χρονιά, γράφει το πρώτο μεγάλο του πεζό, την Αμερική και γνωρίζει τη Felice Bauer, με την οποία αρχίζει πυκνή αλληλογραφία, αρραβωνιάζονται στα μέσα του 1914 (αυτή είναι η χρονιά που γράφει και τη Δίκη), για να διαλυθεί ο αρραβώνας ένα μήνα μετά. Το 1917 διαλύεται και ο δεύτερος αρραβώνας με τη Fe-lice Bauer λόγω φυματίωσης. Από εκείνο το σημείο και μέχρι το θάνατό του γράφει τα περισσότερα από τα αριστουργήματά του. Ήδη, όμως το 1924 η κατάσταση της υγείας του επιδεινώνεται, όταν και ζητάει επιτακτικά από το Μαξ Μπροντ να κάψει όλα του τα έργα, με τον τελευταίο να αγνοεί την εντολή.

Σχετικά με το έργο Η γραφή του Κάφκα, ως μέσο αναγωγής του κείμενου σε ένα γενικότερο θεωρητικό πλαίσιο, είναι βαθιά συμβολική και αλληγορική. Ο λόγος, όμως, για τον οποίο αυτή καθίσταται διακριτικό στοιχείο της μοναδικότητας του συγγραφέα είναι η περιγραφή που επιτυγχάνει με εξόχως ρεαλιστικό και λεπτομερειακό τρόπο των περιστατικών που εκτυλίσσονται, των χαρακτήρων με την ιδιάζουσα και πανομοιότυπη συνάμα κουλτούρα τους και των άσχημων και μυστηριακά αποκρουστικών χώρων που δρουν.Μια πρώτη κοινωνιολογική προσέγγιση σχετική με τις κοινωνικές συνθήκες, αντιλήψεις και δομές που διαφαίνονται στο έργο του, διανοίγεται σε δύο άξονες. Ο ένας αφορά στη διερεύνηση του καφκικού εξουσιαστικού πλέγματος (με βάση το θεωρητικό ρεύμα του Φουκώ) και ο δεύτερος στην

33

ΕΝΣΤΑΣΗ | VOL. 6

Παρουσίαση και προσέγγιση του έργου «Η Δίκη» του Φραντς Κάφκα

της Άννας - Μαρίας Ανδρεόλα

ΕΝΘΕ

ΤΟ Α

ΦΙΕ

ΡΩΜ

Α

34

πάντες, από τις γραφειοκρατικές δομές μέχρι και σε απλούς χωρικούς και κατατρύχεται από ακατάπαυστο άγχος και ενοχή. Είναι a priori ένοχος δίχως να του απαγγελθεί καμία κατηγορία. Φτάνουμε, έτσι, στο σημείο απορρόφησης ολόκληρης της ατομικότητας από την κρατική μηχανή. Λίγο πριν από το τέλος, παρεμβάλλεται το διήγημα «Μπροστά στην πύλη του Νόμου». Εκεί, ένας χωρικός πλησιάζει την πύλη με την ελπίδα να μπει, ο φύλακας όμως του απαγορεύει την είσοδο δίχως να του κάνει σαφές ότι θα τον εμποδίσει έμπρακτα αν προσπαθήσει να εισέλθει. Με πολυάριθμες προσπάθειες, τεχνάσματα και δωροδοκίες, περνάνε τα χρόνια και ο γέρος και αδύναμος χωρικός, λίγο πριν πεθάνει, ρωτά το φρουρό γιατί κανείς άλλος δε ζήτησε να περάσει μέσα και αυτός αφού του απαντά ότι η πύλη προοριζόταν μόνο για τον ίδιον, την κλείνει μια για πάντα. Έχει παρατεθεί η άποψη από τον Τζ.Αγκάμπεν πως το εν λόγω διήγημα συνιστά μια μικρογραφία του βασικού αναθέματος. «…η ισχύς του Νόμου εντοπίζεται ακριβώς στην αδυναμία εισόδου στο ήδη ανοιχτό […] Ο χωρικός δε δύναται να εισέλθει γιατί οντολογικώς είναι αδύνατο να εισέλθουμε στο ανοιχτό πεδίο […] Η ανοιχτή πόρτα, η οποία προορίζεται μόνο για τον ίδιο, τον περιλαμβάνει αποκλείοντάς τον, τον αποκλείει περιλαμβάνοντάς τον. Και αυτή ακριβώς είναι η κορύφωση, η υπέρτατη πληρότητα και η

μπορεί να συναχθεί η έστω και σχηματική αντίληψη του Κάφκα για την καθοριστική επιρροή των κυρίαρχων δομών πάνω στα υποκείμενα που δρουν εσωτερικά. Από την άλλη, η διάχυτη απαισιοδοξία και απόγνωση, σκιαγραφούν την μοναδικότητα της καφκικής σύλληψης της εξουσίας. Το κράτος είναι μια αόρατη και αήττητη σκοτεινή δύναμη που αποκρούει κάθε εκ των έσω αντιπαράθεση. Τα ζεύγη εξουσιαστή-εξουσιαζόμενου, επιβολής-υποταγής και ανώτερου- κατώτερου διατρέχουν όλο το διήγημα, στο οποίο παρουσιάζεται ένα κέντρο εξουσίας, που συμβολίζεται με το δικαστήριο να διαπερνά το κοινωνικό όλο κάθετα και οριζόντια. Πρόκειται για μια αποκεντρωμένη εξουσία με μεγάλη παρεμβατικότητα και πλείστους κόμβους άρθρωσης. Το στοιχείο αυτό, δηλαδή το πώς κεντροθετείται η εξουσία στο έργο του, συγκέντρωσε την προσοχή μεγάλων στοχαστών, όπως του Τέοντορ Αντόρνο, που έγραψε χαρακτηριστικά πως «Το πιο μεγάλο κομμάτι του έργου του είναι μία απεριόριστη αντίδραση στην εξουσία», του Βάλτερ Μπένγιαμιν, που έγραψε ότι «ανέδειξε την πτυχή της παρασιτικής εξουσίας, αυτής που ζει από αυτούς που καταπιέζει», ενώ και ο Ελίας Κανέττι επισήμανε ότι ο Κάφκα «έχει αναπαραστήσει την εξουσία από όλες της τις πλευρές». Κεντρική θέση καταλαμβάνει η έγκληση του ήρωα ως υποκείμενο. Βρίσκεται υπόδικος χωρίς καμία προφανή αιτία. Απολογείται στους

πρωταρχική ρίζα κάθε νόμου». Σε τελευταίο στάδιο, κρίνεται κρίσιμη η εξέταση κάποιων βιογραφικών στοιχείων του συγγραφέα ή «της προσωπικής του ιστορίας» κατά τον Φουκώ, ώστε να επιτευχθεί μια όσο το δυνατόν σφαιρικότερη προσέγγιση. Βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του Κάφκα υπήρξαν η μοναχικότητα, σε σημείο ζωτικής ανάγκης του για συχνή απομόνωση και αυτοπεριθωριοποίηση, καθώς και ο πεσιμισμός, που καταλήγει σε υπέρτατη απόγνωση και μοιρολατρία. Τα στοιχεία αυτά μπορούν να αποδοθούν σε κάποιο βαθμό στην κοινωνική απομόνωση του ήρωα ως μέλους της εβραϊκής κοινότητας και σε μεγαλύτερο βαθμό στην προβληματική σχέση που είχε διαμορφώσει με τον πατέρα του. Ο Κάφκα φτάνει σε σημείο να εξαρτά τις κινήσεις του από το αυστηρό βλέμμα και κριτική του πατέρα του, ο οποίος συνιστά κυριαρχικό πρότυπο για την διαμόρφωσή του. Παλεύει ,συνεχώς, μάταια να αποσπάσει την προσοχή και την αναγνώριση. Μοτίβο που ανακυκλώνει σε πολλά διήγηματά του. Κάθε απόπειρα κριτικής ανάλυσης της Δίκης, όπως και των υπολοίπων έργων του Φ. Κάφκα, είναι εκ προοιμίου ατελής. Γι’ αυτό, εδώ και δεκαετίες σημειώνονται ετερόκλητες προσεγγίσεις, που εν τέλει επιβεβαιώνουν τον ανεξάντλητο και διαχρονικό χαρακτήρα του έργου.

35

Έ τσι χαρακτήρισε τον ντοστογιεφσκικό ήρωα ο πρω-ταγωνιστής της παράστασης «Έγκλημα και Τιμω-

ρία» που ανέβηκε στο Εθνικό Θέατρο τη σεζόν που μας πέρασε. Ο νεαρός φοιτητής Νομικής στην Αγία Πετρού-πολη του 19ου αιώνα, δολοφονεί μια γραία τοκογλύφο και το παραπαίδι της. Νιώθει πως έτσι αποδίδει μια ιδιότυ-πη δικαιοσύνη, αμφισβητώντας την παραδοσιακή έννοια περί ηθικής, καθώς και την αστική «περί δικαίου» έννοια. Όντας ιδεολόγος και με πνεύμα ανήσυχο, νιώθει πως με το διπλό φονικό βιώνει την ηθική δικαίωση, από την σκο-πιά όμως μιας υποκειμενικής θεώρησης της πραγματικό-τητας. Στο τέλος όμως, η συνείδησή του δημιουργεί ενο-χές και τον ωθεί τελικά, μέσα από ένα βασανιστικό ταξίδι κάθαρσης και ψυχολογικών μεταπτώσεων, στην ομολογία και την εξιλέωση. Σε σκηνοθεσία Σωτήρη Χατζάκη, η τρίωρη παρά-σταση παραδίδεται σε μετάφραση Αλέξανδρου Παπαδια-μάντη. Η μετάφραση λοιπόν του -κατά Παπαδιαμάντη- «Δοστογέφσκη», ακολουθεί τη λεγόμενη «μεταφραστική ηθική» :η καθαρεύουσα και η χρήση εκκλησιαστικών όρων, σε συνδυασμό με τον μυστικισμό που περιβάλλει όλη την παράσταση (με τον Χορό αποτελούμενο από ιε-ρείς να απαγγέλει ρυθμικά αυτούσια χωρία από την Αγία Γραφή για παράδειγμα) δημιουργούν στο κοινό μια αί-σθηση καθηλωτική παρά το μακροσκελές του έργου, ο

θεατής «βιώνει» το κείμενο. Νιώθει συμμέτοχος (και συν-ένοχος) στον ταραγμένο ψυχισμό του φοιτητή Νο-μικής Ρασκολνικώφ, καθώς περνά από το έγκλημα στην τιμωρία, φτάνοντας τελικά στην Κάθαρση και δηλώνοντας την ενοχή του. Αν και ογκώδες λοιπόν το μυθιστόρημα του «Δο-στογέφσκη», με τεράστιους εσωτερικούς διαλόγους και αργή πλοκή, αυτό δεν αποτέλεσε εμπόδιο στη μεταφορά του κειμένου επί σκηνής: το ίδιο το κείμενο, η «ελευθε-ριακή» απόδοση του Παπαδιαμάντη αλλά και οι «διαβα-σμένοι» ηθοποιοί - με τον νέο Γιάννη Νιάρρο να ξεχωρί-ζει- δημιούργησαν ένα μάλλον καλό αποτέλεσμα, καθώς κατάφεραν να υπαγάγουν το θεατή στην αγωνία και τον φόβο που βιώνει ο νεαρό Ρασκολνικώφ, εντάσσοντάς τον παράλληλα στις κοινωνικές συνήθειες και την καθημερινό-τητα των φτωχών της τσαρικής Ρωσίας. Ένα συναρπαστικό ταξίδι μέσα στην ανθρώπινη ψυχή, ένα έναυσμα για φιλοσοφικές αναζητήσεις εννοιών όπως «ηθική», «ενοχή», «δικαιοσύνη», το «Έγκλημα και Τιμωρία» καθίσταται πιο επίκαιρο από ποτέ.. «Αν ο Ζολά, ο Δωδέ, οι Γονκούρ και ο Μωπασάν αφαιρούσιν από των ηρώων και ηρωίδων αυτών το ένδυμα, ενίοτε δε και το υποκάμισον, ο Δοστογέφσκης αφαιρεί αυτό το δέρμα..». Εμ. Ροΐδης, από τον πρόλογο του έργου

ΕΝΣΤΑΣΗ | VOL. 6

Ροδίων Ρομάνοβιτς Ρασκολνικώφ: Ένα αρχέτυπο ανάμεσα στο Καλό και στο Κακό

των Ιωάννα Ρίζου και Κωνσταντίνου Χαρέμη

ΣΤΙΣ 18 ΜΑΗ ΑΨΗΦΑΜΕ ΤΟΥΣ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΥΣ Σ’ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ, Σ’ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΤΟΠΟΥΣ.

ΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ - ΨΗΦΙΖΟΥΜΕ:

ΑΝΤΙΝΟΜΙΑ ΕΑΑΚ• Γιατί ΑΝΤΙΝΟΜΙΑ-ΕΑΑΚ σημαίνει Γενικές Συνελεύσεις και αποφασίζουμε εμείς για εμάς• Γιατί ΑΝΤΙΝΟΜΙΑ-ΕΑΑΚ σημαίνει μάχη• Γιατί ΑΝΤΙΝΟΜΙΑ-ΕΑΑΚ σημαίνει στον καιρό της κρίσης και της απομόνωσης, συλλογικότητα

και αλληλεγγύη• Γιατί ΑΝΤΙΝΟΜΙΑ-ΕΑΑΚ σημαίνει δεν τρώω τον διπλανό μου, αλλά γνωρίζω τον εχθρό μου

(Κυβέρνηση – ΕΕ – ΔΝΤ)• Γιατί ΑΝΤΙΝΟΜΙΑ-ΕΑΑΚ σημαίνει μίσος για όσους μισούν την ζωή• Γιατί ΑΝΤΙΝΟΜΙΑ-ΕΑΑΚ σημαίνει ότι κουφάλες όχι μόνο δεν ξοφλήσαμε, αλλά είμαστε εδώ

και θα σας στείλουμε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας• Γιατί ΑΝΤΙΝΟΜΙΑ-ΕΑΑΚ σημαίνει πάλη ενάντια στην βαρβαρότητα, τον ρατσισμό, τον φασισμό• Γιατί ΑΝΤΙΝΟΜΙΑ- ΕΑΑΚ σημαίνει ότι όλοι εμείς, νεολαία και εργαζόμενοι, τα θέλουμε όλα

και τα θέλουμε για όλους

του σίδερουτου κάρβουνου και της ζάχαρης και του πορφυρού χαλκού και της υφαντουργίας και του έρωτα και της καταπίεσης και της ζωής και όλης της βιομηχανίας και τ’ ουρανού και της ερήμου και του γαλάζιου ωκεανού και των θλιμμένων ποταμών και της οργωμένης γης και των πόλεων η μοίρα θ’ αλλάξει ένα ξημέρωμα ένα ξημέρωμα στου σκοταδιού την άκρη όταν εκείνοι θα στηρίξουνε βαριά τα χέρια τους στο χώμα και θ’ ανασηκωθούνε

Ναζίμ Χικμέτ