Finansal Muhasebe Ders Notlari

FNANSAL MUHASEBE

MUHASEBE: Mali nitelikteki olaylar ve ilemleri para ile ifade edilmi ekilde kaydetme, snflandrma, zetleyerek rapor etme ve sonular yorumlama bilim ve sanatdr.

TEK DZEN HESAP PLANI KAPSAMI:

Tek Dzen Hesap Plan kapsamna bilano esasna gre defter tutan gerek ve tzel kiiler girmektedir. Ancak bilano esasna gre defter tutmakla beraber faaliyet konular itibariyle farkl muhasebe tekniini kullanmak durumunda bulunan;

a) Banka ve Sigorta irketleri, b) zel Finans Kurumlar, c) Finansal Kiralama irketleri (faktoring vb. alanlarda faaliyet gsterenler dahil) d) Menkul Kymet Yatrm Fonlar, Arac Kurumlar ve Yatrm Ortaklklar,

belirlenen Muhasebenin Temel Kavramlarna, Muhasebe Politikalarnn Aklanmasna ve Mali Tablolar lkelerine uymalar kaydyla 1 Nolu Muhasebe Uygulama Genel Tebliinin dier mecburiyetlerini yerine getirmekle ykml deildirler.

letme hesab esasna gre defter tutan iletmeler ise sadece belirlenen Muhasebenin Temel Kavramlarna uymakla ykmldrler.

MAL TABLOLAR:

Belli bir sre iinde oluan mali nitelikteki olaylarn, iletmenin varlk ve kaynak unsurlarnda yaratt deimelerin zetlendii formlara MAL TABLO denir.

Temel Mali Tablolar Ek Mali Tablolar

1- Bilano 1- Satlarn Maliyeti Tablosu

2- Gelir Tablosu 2- Fon Akm Tablolar

3- Nakit Akm Tablosu

4- Kar Datm Tablosu

5- zkaynaklar Deiim Tablosu

BLANO: Bir iletmenin belli bir tarihte sahip olduu varlklar ile bu varlklarn saland kaynaklar gsteren tablodur. Bilano iki taraftan olumaktadr. Sol tarafa aktif, sa tarafa da pasif denilmektedir. Aktifte iletmenin varlklar, Pasifte ise iletmenin kaynaklar yer alr.

Bilanonun aktifinde yer alan varlklar, paraya dnme hzlarna gre en ok likitten en az likit deere doru; pasifinde yer alan kaynaklar ise en ksa vadeli kaynaktan en uzun vadeli kaynaa doru sralanrlar.

Aktif (Varlklar) BLANO Pasif (Kaynaklar)

I. DNEN VARLIKLAR III. KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR

II. DURAN VARLIKLAR IV. UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR

V. ZKAYNAKLAR

VARLIKLAR = BORLAR + ZSERMAYE

BILANO HESAPLARI:

1 DNEN VARLIKLAR

10 HAZIR DEERLER 11 MENKUL KIYMETLER

12 TCAR ALACAKLAR 13 DER ALACAKLAR 15 STOKLAR

17 YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM MALYETLER 18 GELECEK AYLARA AT GDERLER VE GELR TAHAKKUKLARI 19 DER DNEN VARLIKLAR

2 DURAN VARLIKLAR

22 TCARI ALACAKLAR 23 DER ALACAKLAR 24 MAL DURAN VARLIKLAR 25 MADD DURAN VARLIKLAR 26 MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 27 ZEL TKENMEYE TAB VARLIKLAR 28 GELECEK YILLARA AT GDERLER VE GELR TAHAKKUKLARI 29 DER DURAN VARLIKLAR

3 KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR

30 MAL BORLAR 32 TCAR BORLAR 33 DER BORLAR 34 ALINAN AVANSLAR

36 DENECEK VERG VE DER YKMLLKLER 37 BOR VE GDER KARILIKLARI 38 GELECEK AYLARA AT GELRLER VE GDER TAHAKKUKLARI 39 DER KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR

4 UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR

40 MAL BORLAR 42 TCAR BORLAR 43 DER BORLAR 44 ALINAN AVANSLAR

47 BOR VE DER KARILIKLARI 48 GELECEK YILLARA AT GELRLER VE GDER TAHUKKUKLARI 49 DER UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR

5 ZKAYNAKLAR

50 DENM SERMAYE 52 SERMAYE YEDEKLER 54 KR YEDEKLER 57 GEM YILLAR KRLARI 58 GEM YILLAR ZARARLARI 59 DNEM NET KRI (ZARARI)

TEK DZEN HESAP PLANI

Tek Dzen Hesap Plannda hesaplar 9 ana grupta toplanmtr.

A

K

T

F

1. Dnen Varlklar

2. Duran Varlklar

P

A

S

F

3. Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar Bilano Hesaplar

4. Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar

5. zsermaye Hesaplar

6. Gelir Tablosu Hesaplar

7. Maliyet Hesaplar

7/A Seenei

7/B Seenei

8. Serbest Hesaplar

9. Nazm Hesaplar

I. DNEN VARLIKLAR

Bu ana hesap grubu; nakit olarak elde ve bankada tutulan varlklar ile normal koullarda en fazla bir yl veya iletmenin normal faaliyet dnemi iinde paraya evrilmesi veya tketilmesi ngrlen varlk unsurlarn kapsar.

Dnen Varlklar;

10 HAZIR DEERLER 11 MENKUL KIYMETLER

12 TCAR ALACAKLAR 13 DER ALACAKLAR 15 STOKLAR

17 YILLARA YAYGIN NAAT VE ONARIM MALYETLER (Bir yldan ksa sreli olmamasna ve dnen varlk zellii tamamasna ramen Tek Dzen Hesap Plannda bu grupta saylmtr)

18 GELECEK AYLARA AT GDERLER VE GELR TAHAKKUKLARI 19 DER DNEN VARLIKLAR

eklinde blmlenir.

10 HAZIR DEERLER

Bu grup, nakit olarak elde veya bankada bulunan varlklar ile istenildii zaman deer kaybna uramadan paraya evirme imkn bulunan varlklar (Menkul kymetler hari) kapsar. Bu grup aadaki hesaplardan oluur.

100 KASA

101 ALINAN EKLER

102 BANKALAR

103 VERLEN EKLER VE DEME EMRLER (-)

108 DER HAZIR DEERLER

100 Kasa Hesab

Bu hesap, iletmenin elinde bulunan ulusal ve yabanc paralarn TL karlnda izlenmesi iin kullanlr.

letmeler kendi ihtiyalarna gre, bu hesap aadaki gibi blmleyebilirler.

100,01 MERKEZ KASA

1001,01,01 TL KASASI

100,01,02 DVZ KASASI 100,01,02,01 USD KASASI

100,02 UBE KASASI gibi

rnek: letme pein bedelle 1.000-TLye mal satmtr.

100 KASA 1.180

600 YURT SATILAR 1.000

391 HESAPLANAN KDV 180

rnek: letme CAN GNEYden olan 700-TL tutarndaki alacan tahsil etmitir.

100 KASA 700 120 ALICILAR 700

120.01 CAN GNEY

Deerleme:

Trk paras mevcudu, itibari deer (VUK md. 284), yani paralarn zerinde yazl olan deerler zerinden deerlenir. Yabanc paralar ise Trk paras karl zerinden kaydedilir ve izlenir.

Vergi Usul Kanunu (md. 280) borsada ilem gren yabanc paralarn borsa rayici zerinden, borsada ilem grmeyenlerin ise Maliye Bakanlnca tespit ve ilan edilecek kurlar zerinden deerleneceini hkm altna almtr. lkemizde henz resmi bir dviz borsas bulunmadndan tm dviz deerleme kurlarn Maliye Bakanl tespit ve ilan etmektedir.

Maliye Bakanl her yln sonunda, yl sonunda yaplacak deerlemeye esas alnacak dviz kurlarn genel teblilerle yaynlamaktadr. 31.12 itibariyle deerleme yapacak olanlarn ilemlerinde bu kurlar esas almalar gerekmektedir. Dnem sonlar 31.12den baka bir tarih olan mkelleflerle, bu tarih dndaki bir tarihte deerleme yapmas gerekenler ise Merkez Bankasnca o gn iin belirlenen efektif al kurunu esas alacaklardr.

Yabanc paralarn kur deerlemesi sonucu ortaya kacak olumlu fark ilgili aktif deerine eklenecek, karlnda 646 nolu hesaba gelir kayd yaplacak; olumsuz fark ise ilgili aktif deerinden dlecek, karlnda 656 nolu hesaba gider kayd yaplacaktr.

rnek: letme tanesini KDV hari 500-TLye satt iki buzdolabnn KDV dahil bedelini nakit olarak tahsil etmitir. Daha sonra 1$=1,1-TL kur zerinden 200 dolar satn almtr. Yl iinde kur 1$=1,25-TL iken bu 200 dolar satlmtr.

100 KASA 1.180

100.01 Merkez Kasa

600 YURT SATILAR 1.000

391 HESAPLANAN KDV 180

100 KASA 220

100.02 Dviz Kasa 100 KASA 220

100.01 Merkez Kasa

100 KASA 250

100.01 Merkez Kasa

100 KASA 220

100.02 Dviz Kasa 646 KAMBYO KARLARI 30

rnek: letme pein bedelle 7.000 dolara yurtdna mal satmtr. (1$=1-TL). Sz konusu dolarlarn 3.000 dolarlk ksm 1$=1,1 TLden satlmtr. Dnem sonu deerleme kuru ise 1$=1,25-TLdir.

100 KASA 7.000

100.02 Dviz Kasa 601 YURTDII SATILAR 7.000

100 KASA 3.300

100.01 Merkez Kasa

100 KASA 3.000

100.02 Dviz Kasa 646 KAMBYO KARLARI 300

3.000 dolarn TLye evrilmesi

31.12. 100 KASA 1.000

100.02 Dviz Kasa 646 KAMBYO KARLARI 1.000

Deerleme gn kayd (4.000 x (1,25 1))

KASA NOKSANLII / FAZLALII

Kasa hesabnda kayden grlen nakit mevcudunun gerekte de var olup olmad her i gnnn sonunda kontrol edilir. Fiili saym sonucu bulunan para esas alnarak bu tutar kasa hesabnn bor kalan ile karlatrlr.

Fiili saym sonucu bulunan para, kasa hesabnn bor kalanndan az ise kasada eksik var demektir. Kasada eksik kt zaman bu eksik geici bir hesap olan 197Saym ve Tesellm Noksanlar hesabnn bor tarafna aktarlr. Eksikliin sebebi bulunursa geici hesap alacaklandrlarak kapatlr. Eksikliin sebebi bulunamazsa kasa eksii dnem sonunda 689Dier Olaand Gider ve Zararlar hesabna bor kaydedilerek kapatlr.

Saym sonucunda bulunan fiili kasa mevcudu, kasa hesabnn bor kalanndan byk olursa kasa fazlas vardr. Kasada ortaya kan fazlalk 397Saym ve Tesellm Fazlalar hesabnn alacak tarafnda muhasebeletirilir. Fazlaln sebebi bulunursa saym ve tesellm fazlalar hesab borlandrlarak kapatlr.

rnek: 28 Ocakta yaplan kasa saymnda bulunan para miktar 350-TLdir. Kasa hesabnn bor kalan ise 375-TLdir. 30 Ocakta farkn nedeninin bankaya yatrlan parann hesaplara intikal ettirilmemesinden kaynakland anlalyor.

B 100 KASA A Kaydi Mevcut > Fiili Mevcut B 100 KASA A

375

(375) (350) 375

25

(Kaydi mevcut fiili mevcuda

uydurulur.)

28.01.200..

197 SAYIM VE TESELLM NOKSANLARI 25

100 KASA 25

30.01.20..

102 BANKALAR 25

197 SAYIM VE TESELLM NOKS. 25

Noksanln sebebi bulunamaz ise 31.12.de yaplacak kayt; 31.12.20..

689 DER OLAANDII

GDER VE ZARARLAR 25

689.01 K.K.E.G.

197 SAYIM VE TESELLM NOKS. 25

Eer 25-TLlik kasa fazlas olsayd yaplacak kaytlar;

B 100 KASA A Kaydi Mevcut < Fiili Mevcut B 100 KASA A

250

(250) (275) 250

25

28.01.20..

100 KASA 25 397 SAYIM VE TES. FAZLALARI 25

Fazlaln nedeni bulunamaz ise 31.12.de yaplacak kayt; 31.12.20..

397 SAYIM VE TES.

FAZLALARI 25

679 D. OLAANDII GEL. VE K. 25

rnek 1: Akdeniz Turizm Seyahat A. 3107-20XX tarihinde otelden ayrlan mterisi adna

konaklama hizmet bedeli olarak 5.000 $ + % 18 KDV tutarl fatura dzenliyor. Konaklama bedeli ve

katma deer vergisi efektif USD olarak tahsil ediliyor. lem tarihinde kur, ( 1$ = 1,50 TL )

Tahsil edilen efektifin 4.000 $lk ksm 0308-20XX tarihinde 1 $ = 1,55 TL kuru zerinden

dviz bfesinde bozduruluyor.

Kasa noksanl Kanunen Kabul Edilmeyen Gider saylr.

Kasa fazlal ise gelir saylr ve matraha eklenir.

Hizmet sat nedeniyle iletmeye yabanc para girii ve yabanc parann bir ksmnn dviz

bfesine sat aadaki ekilde muhasebeletirilir.

31/07/200X

100 KASA Hesab 8.850

100.02 $ Kasas (5900*1,50=8850)

600 Yurtii Satlar 7.500

391 Hesaplanan KDV 1.350

03/08/200X


100.01 TL Kasas


100.02 $ Kasas

(4000*1,50=6000)

646 Kambiyo Karlar 200

Dnem sonunda Vergi Usul Kanunu Genel Teblii ile deerleme kurunun 1$= 1,45 TL olarak

ilan edildiini varsaydmzda aadaki kayt yaplarak iletmede mevcut olan yabanc para

miktarnn bilano tarihindeki gerek deeriyle raporlanmas salanr.

31/12/2008

656 Kambiyo Zararlar 95 100 KASA Hesab

95

100.02 $ Kasas

1.900*(1,50-1,45 =95)

Yabanc para giri ve k tutarlarnn Trk Liras karlklar muhasebe kaytlarnda yukardaki gibi

izlenirken, yabanc para miktarlar ise stok kartlar veya nazm hesaplarda aadaki ekilde izlenebilir.

100,02 $ Kasas

Tarih Aklama Giren kan Kalan

Miktar B.Maliyet Tutar Miktar B.Maliyet Tutar Miktar B.Maliyet Tutar

3107 Efektif al

5,900 1,50 8,850 5,900 1,50 8,850

0308 Efektif sat

4,000 1,50 6,000 1,900 1,50 2,850

Tekdzen hesap plannda yaplan aklamaya gre yurt dna satlan mal ve hizmetlerle

(hracat) ilgili olarak dnem iinde ortaya kan kur farklar brt satlar iinde gsterilir. Bir nceki

dnemde yaplan satlarn cari dnemde tahsil edilmesi srasnda ortaya kan kur farklar ise

kambiyo karlar veya zararlar hesabnda izlenir.

101 Alnan ekler

Bu hesap, gerek ve tzel kiiler tarafndan iletmeye verilmi olup, henz tahsil iin bankaya verilmemi ve ciro edilmemi eklerin izlenmesini salar.

leyii :

Alnan eklerin yazl deerleri ile bor, bankadan tahsil veya ciro edildiinde alacak kaydedilir.

rnek: letmenin alclarndan Bay A, 20.05.2008de mevcut borcuna karlk 1 milyar TLlik bir ek dzenliyor. Ayrca ayn gn elindeki 5.000TLlik eki ciro ediyor. letme 1.000TLlik eki 25.05.2008de bankadan tahsil ediyor. 5.000TLlik eki ise 26.05.2008de tahsil edilmek zere bankaya veriyor. Banka bu paray 30.05.2008de iletme hesabna intikal ettirdiini bildiriyor.

20.05.2008

101 ALINAN EKLER 6.000 101.01 Czdandaki ekler 120 ALICILAR 6.000

25.05.2008

100 KASA 1.000

100.01 Merkez Kasa 101 ALINAN EKLER 1.000 101.01 Czdandaki ekler

26.05.2008

101 ALINAN EKLER 5.000 101.02 Tahsildeki ekler 101 ALINAN EKLER 5.000 101.01 Czdandaki ekler

30.05.2008

102 BANKALAR 5.000

102.01 X Bankas

101 ALINAN EKLER 5.000 101.02 Tahsildeki ekler

Deerleme:

Alnan ekler Trk paras zerinden dzenlenmilerse itibari deerleri zerinden deerlenirler. Yabanc para zerinden dzenlenen ekler ise Trk paras karl ile kaydedilir ve izlenir.

letme eklerinin dnem sonu deerlemesinde ncelikle fiili envanter yaplr. Fiili envanterin kaydi envanterle farkllk gstermesi durumunda, kar iletmelerle mutabakat salanmak kaydyla 197 ve 397 nolu hesaplar kullanarak kaydi envanter sonucu fiili envanter seviyesine getirilir.

Envanter ilemleri srasnda ayrca vade ieren ekler gerekli kayt yaplarak, bilanonun alacaklar ve borlar kalemi iine aktarlmaldr. (zn ncelii ilkesi gerei). Ertesi dnemin banda alacak kalemi iine aktarlan ekler tekrar 101 Alnan ekler hesabna alnr.

rnek: letmenin dnem sonunda elinde bulunan eklerin 2.000 ksm 4 ay, 4 milyarlk ksm ise 2 yl vadelidir.

31.12.2008

121 ALACAK SENETLER 2.000

221 ALACAK SENETLER

4.000

101 ALINAN EKLER 6.000

01.01.2009

101 ALINAN EKLER 6.000 121 ALACAK SENETLER 2.000

221 ALACAK SENETLER 4.000

Yabanc paras zerinden dzenlenmi ekler, alndklar tarihteki kur zerinden Trk parasna evrilerek kaydedilir. Bu ekler dnem sonlarnda deerleme kurlar ile deerlendirilerek kaytl deer, yabanc para mevcutlarnda olduu gibi, bilano gnndeki deerlerine getirilir.

rnek: letme 20 Temmuz gn 10.000 dolarlk bir eki alacana karlk X Ltd. ti.den almtr. letme eki 28 Temmuz gn tahsil iin bankaya vermitir. Banka ayn gn ekin tahsil edilip iletme hesabna kaydedildiini bildirmitir. ekin alndnda kur 1$=1-TL iken tahsilinde ise 1$=1,1-TL eklinde olumutur.

20.07.2008

101 ALINAN EKLER 10.000 101.01 Czdandaki ekler 120 ALICILAR 10.000

28.07.2008

102 BANKALAR 11.000

102.01 X Bankas 101 ALINAN EKLER 10.000 101.01 Czdandaki ekler 646 KAMBYO KARLARI 1.000

Hukuken mmkn bulunmamakla birlikte, keide tarihi ileri ki bir tarih yazlmak suretiyle

eklere vade konulmaktadr. ok yaygn olarak yaplan bu ilem vadeli eklerde dnem sonu

gerek deerine indirgenme (reeskont) uygulamasn gndeme getirmektedir.

Vadeli ekler TTK ve SPK mevzuatna gre reeskonta tabi tutulabilmekte ancak reeskont

gelir ve gideri VUK asndan cari dnem mali kazancnn tespitinde dikkate alnamamaktadr.

Ticari kazancn tespitinde dikkate alnan ek reeskont geliri mali kazancn (vergi matrahnn)

tespitinde ticari kazantan indirilmeli, ek reeskont gideri de ticari kazanca eklenmelidir.

Cari dnem mali kazancnn tespitinde yaplan bu dzeltme reeskont hesaplarnn

kapatld izleyen takvim ylnda da yaplmaldr. Yani vadeli eklere ilikin reeskont faiz gider

ve geliri iptalinin bu yl (iptal ileminin yapld yl) mali kazancnn tespitinde de dikkate

alnmamas gerekir.

rnek: letme yl sonunda sterlin cinsinden bulunan eklerde 3.000TL olumlu, dolar cinsinden bulunan eklerde ise 1.000TL olumsuz kur fark hesaplamtr.

31.12.

101 ALINAN EKLER 3.000 101.01 Czdandaki ekler 646 KAMBYO KARLARI 3.000

31.12.

656 KAMBYO ZARARLARI 1.000

101 ALINAN EKLER 1.000 101.01 Czdandaki ekler

rnek: letme yurt dna mal satm ve 10.000.-$ tutarnda bir ek almtr. ( 1$=1,20.-dir)

101 ALINAN EKLER HS. 12.000 101.00 Czdandaki ekler

601 YURTDII SATILAR HS.

12.000.-

rnek : letme daha nce ald $ 10.000 tutarndaki eki ( $1= 1,30.-) zerinden Trk paras olarak tahsil etmitir. ekin iletme defterlerine kaydedildii andaki deeri ; $1= 1,20.-dr.

100 KASA HS. 13.000.-

101 ALINAN EKLER HS.

12.000.-

101.50 Czdandaki Yabanc Paral ekler 646 KAMBYO KRLARI HS.

1.000.-

rnek: letme, muhatab Garanti Bankas olan 123.- TL tutarndaki eki Ktahya da bu banka bulunmad iin arac bir banka ile tahsil etmek amacyla Akbanka vermitir.

101 ALINAN EKLER HS. 123.- 101.01Tahsildeki ekler

101 ALINAN EKLER HS.

123.-

101.00 Czdan. ekler

rnek: gn sonra Akbank ekin tahsil edildiini iletmeye bildirmitir. Banka bu ilemler iin 2.- TL komisyon keserek kalan 121.- TLyi iletmeye demitir.

100 KASA HS. 121.-

653 KOMSYON GDERLER HS. 2.-

101 ALINAN EKLER HS. 123.-

101.01 Tah.ekler.

rnek: (A) letmesi 57.50 TL ye (% 15 KDV Dahildir.) mal satn alm ve karlnda portfynde bulunan ayn deerdeki bir eki ciro etmitir.

153 TCAR MALLAR HS. 50.00.- 191 NDRLECEK KDV HS. 7.50.- 101 ALINAN EKLER HS.

57.50.-

101.00 Czdan. ekler

102 Bankalar

Bu hesap iletmece yurtii veya yurtd banka ve benzeri finans kurumlarna yatrlan ve ekilen paralarn izlenmesini kapsar. Bankalar hesabnn deerlemesi mukayyet deer ( kaytl deer) zerinden yaplr. (VUK.M 281) bankalardaki yabanc para cinsinden mevduatlar ise vergi usul kanununun 280. Maddesine gre dnem sonlarnda deerleme kuru ile deerlendirilirler. Dviz tevdiat hesaplarna yatrlan ve ekilen yabanc paralar, o tarihteki dviz efektif al kurlar ile deerlendirilerek Trk Paras karlklar hesaplara geilir. letmeler dviz tevdiat hesaplarn dviz cinsi miktar olarak kaytlarda takip etmelidirler. Bu hesapta meydana gelen olumlu veya olumsuz farklar 646 KAMBYO KARLARI, 656 KAMBYO ZARARLARI hesaplarna verilmek suretiyle bu hesabn fiili durumu salanm olur. Muhasebe Uygulama genel teblilerine gre iletme tarafndan, banka hesaplar zerine keide olunan ekler 103 VERLEN EKLER VE DEME EMRLER (-) Hesabna alnp, ekler ve deme talimatlar, bankadan alndnda 103 nolu hesaba bor 102 nolu hesaba alacak kaydedilir.

Vadeli Mevduat Hesaplarnda Banka Hesabnn Durumu

rnek; letme 01/11/2008 tarihinde 3 ay vadeli mevduat hesab atrsn 10,000,- TL %60 faizli nce bankaya para yatrp hesap atralm.

102 BANKALAR 10.000

102.01 Bankas 102.02.02 237284 nolu vad. Hs.

100 KASA

10.000

31/12/2008 geldiinde 2008 takvim ylna ait para bankada ne kadar kald 2008 takvim yln ilgilendiren faiz geliri ne kadar bunu hesaplamak gerekecektir. dnemsellik ilkesi gerei her gelir o dnemin gelir tablosu hesabnda gzkmeli ve gelecek aylarda bir nakit oluacandan bu tutarnda bilano hesabnda gzkmesi gerekecektir.

10,000, *2AY*60/1200= 1,000,-

181 GELR TAHAKKUKLARI 1.000 642 FAZ GELR

1.000

Bankadaki parann valr tarihi 02/02/2009 tarihinde dolacaktr, ve faiz istenir hale gelecektir. Bu durumda da

10,000 TL 3AY*60/1200= 1,500, TL Olacaktr. bu tutarn 2009 yln ilgilendiren ksm bir aylk tutardr. 500, TL

Toplam Brt Faiz zerinden 1500 TL *0,18 GV kesintisi yapld.

102 BANKALAR 1.230

102.02.02 237284 nolu vad. Hs.

193 PEN D. VERG VE FONLAR 270 642 FAZ GELR

500

181 GELR TAHAKKUKLARI

1.000

rnek: Banka, iletmenin vadeli hesabna 10.000TL faiz tahakkuk ettiini bildirmitir. (Stopaj oran %10 olarak dikkate alnacaktr)

102 BANKALAR 9.000

193 PEN DENEN VERGLER VE FONLAR 1.000 642 FAZ GELRLER 10.000

Pein denen vergi yl sonunda Gelir Vergisi veya Kurumlar Vergisinden mahsup edilir. letmenin vergi matrah 20.000TL ise;

Vergi Matrah .............................................. 20.000

Hesaplanan Kur. Vergisi (%20) .................. 4.000

Yl inde Tevkifat Yoluyla denen Vergi ... 1.000

denecek Kurumlar Vergisi ........................ 3.000

rnek: 15.10.2006de alan vadeli mevduat hesabnn vadesi 15.03.2007de sona eriyor. 31.12.2006de bu mevduat iin 78 gnlk bir faiz geliri tahakkuk etmi olmaktadr. Dnemsellik ilkesi gerei bu gelir 2006 yl geliri olarak kabul edilir ve aadaki ekilde kayt yaplr.

31.12.

181 GELR TAHAKKUKLARI xxx

642 FAZ GELRLER xxx

5228 sayl Kanunla yaplan deiiklik ncesinde Dantay kesinlememi gelirlerin bu ekilde hesaplara alnmasn kabul etmemi ve bu ekilde hesaplanan faiz gelirinin vergi matrahna eklenmesine izin vermemitir.

rnek: letme 02.12.2008de 10.000 TLyi 4 ay vadeli ve %50 faiz oran ile yatrmtr. 31.12.2008de iletmenin yapaca kayt aadaki ekilde olacaktr.

Faiz Geliri = Anapara x Vade x Faiz Oran

= 10.000 x 30 x 50

36.500 36.500

Faiz Geliri = 410-TL

31.12.2008

181 GELR TAHAKKUKLARI 410

642 FAZ GELRLER 410

642.01 Mevduat Faiz Geliri

Vade sonunda yaplacak kayt;

Faiz Geliri = Anapara x Vade x Faiz Oran

= 10.000 x 121 x 50

36.500 36.500

Faiz Geliri 1.658-TL

02.04.2009

102 BANKALAR 1.492,20

193 PEN DENEN VERG VE FONLAR 165,8

181 GELR TAHAKKUKLARI 410

642 FAZ GELRLER 1.248

642.01 Mevduat Faiz Geliri

rnek: letme 15 Austos 2008de 20.000 dolar 6 ay vadeli ve %10 faizli dviz tevdiat hesabna yatrmtr. Dviz tevdiat hesabnn faizi dnem sonunda alnacaktr. (15 Austosta 1$ = 50-KURU; 31 Aralkta1$ = 60-KURUdir.)

31.12.2008

102 BANKALAR 2.000

646 KAMBYO KARLARI 2.000

20.000 X (60 50) = 2.000- /

Repo ilemleri eskiden menkul kymetler iinde gsterilmekteydi. 67 seri nolu KVK Genel

Teblii ile bu uygulama kaldrlm, repo ilemlerinin de vadeli mevduat olarak

deerlendirilecei dzenlenmitir. Bu nedenle dnem sonu itibariyle geri dnmeyen repo

bedelleri mukayyet bedeli ile bilanonun Bankalar kalemi iinde (vadeli mevduat gibi), dnem

sonuna kadar ilemi faizleri ise Gelir Tahakkuklar hesabnda gsterilecektir.

181 GELR TAHAKKUKLARI 450,6

642 FAZ GELRLER 450,6

Faiz =

20.000 x 10 x

137 751$ x 60 = 450,6

36.500

/

103 VERLEN EKLER VE DEME EMRLER () letmenin nc kiilere bankalardan ekle veya deme emri ile yapaca demeler bu

hesapta izlenir.

leyii :

Kiilere ek ve deme emri verildiinde hesaba alacak; ek ve deme emirlerinin bankadan tahsil edildii anlaldnda bu hesaba bor, bankalar hesabna alacak kaydedilir.

Aktifi dzenleyici pasif karakterli bir hesaptr.

rnek: letme, 10 Temmuz 2008de satclara olan borcuna karlk 2.000TLlik bir ek veriyor. Banka, 20 Temmuzda demenin yapldn bildiriyor.

10.07.2008

320 SATICILAR 2.000

103 VERLEN EKLER VE DEME EMRLER 2.000

20.07.2008

103 VE3333RLEN EKLER VE DEME EMRLER 2.000

102 BANKALAR 2.000

/

Verilen ek ve deme emirleri tutar Banka Mevduat hesabndan byk ise iletme vadeli ek dzenlemi denilebilir. letmece ileri tarihli ek verilmesi halinde, sz konusu ek tutarlar vadeli bir bor olarak 321 BOR SENETLER hesabna alnmal ve dnem sonlarnda da reeskont ilemi uygulanmaldr.

Vadeli ekler TTK ve SPK mevzuatna gre reeskonta tabi tutulabilmekte ancak reeskont gelir ve gideri cari dnem mali kazancnn tespitinde dikkate alnamamaktadr. Ticari kazancn tespitinde dikkate alnan ek reeskont geliri mali kazancn (vergi matrahnn) tespitinde ticari kazantan indirilmeli, ek reeskont gideri de ticari kazanca eklenmelidir.

Cari dnem mali kazancnn tespitinde yaplan bu dzeltme reeskont hesaplarnn kapatld izleyen takvim ylnda da yaplmaldr. Yani vadeli eklere ilikin reeskont faiz gider ve geliri iptalinin bu yl (iptal ileminin yapld yl) mali kazancnn tespitinde de dikkate alnmamas gerekir.

Alnan ekler Reeskontu Kanunen Kabul Edilmeyen Gider

Verilen ekler Reeskontu Vergiye Tabi Olmayan Gelir

rnek: letme 31.12.2008de verdii ekler iin 10.000TL reeskont hesaplyor.

31.12.2008

322 BOR SENETLER REESKONTU 10.000

322.10 Verilen ekler Reeskontu

647 REESKONT FAZ GELRLER 10.000

/

952 VERGYE TAB OLMAYAN GELR

VE MATRAHTAN ND. TUTAR 10.000

953 VERGYE TAB OLMAYAN

GELR ALACAK H. 10.000

/

Mali kar bulmak iin vergiye tabi olmayan gelirleri ticari kazantan dmek gerekir.

Ertesi yl kaytlar ise aadaki gibi olacaktr.

01.01.2009

657 REESKONT FAZ GDERLER 10.000

322 BOR SENETLER REESK. 10.000

322.10 Verilen ekler Rees.

/

950 K.K.E.G. VE MATRAHA

LAVE EDL. TUTAR 10.000

951 K.K.E.G. VE MATRAHA

LAVE EDL. TUT. ALAC. H. 10.000

/

Deerleme:

Verilen ekler ve deme emirleri hesabndaki tutarlar kaytl deerleri ile deerlenir. Yabanc paral tutarlar dnem sonlarnda deerleme kuru ile deerlenerek bilano gnndeki deerine getirilir.

SPK mevzuatna gre vadeli ekler iin ve vadesi aydan fazla olan ticari alacak ve borlar iin

reeskont hesaplanabiliyor.

rnek: letme 10.05.2008 tarihinde satclara olan borcuna karlk 1$ = 30KURU iken 10.000 dolarlk bir ek vermitir. ekin deme tarihinde (15.05.2008) kurun;

a) 1$ = 35KURU b) 1$ = 25KURU

olduunu varsayarak ve bankann bu tutardan eki dediini dikkate alarak gerekli kaytlar yapnz.

10.05.2008

320 SATICILAR 3.000

103 VERLEN EKLER VE

DEME EMRLER 3.000

Satcya ek Verilmesi

/

a) deme tarihinde kurun 1$ = 35-KURU olmas halinde yaplacak kayt;

15.05.2008


656 KAMBYO ZARARLARI 500

102 BANKALAR 3.500

/

b) deme tarihinde kurun 1$ = 25-KURU olmas halinde yaplacak kayt;

15.05.2008


102 BANKALAR 2.500

646 KAMBYO KARLARI 500

/

108 DER HAZIR DEERLER Nitelikleri itibariyle hazr deer saylan;

- Pullar,

- Vadesi Gelmi Kuponlar, - Tahsil Edilecek Banka ve Posta Havaleleri,

- Yoldaki Paralar,

vb. deerleri kapsar.

leyii :

Bu deerler elde edildiinde hesabn borcuna, elden karldnda da hesabn alacana kaydedilir.

- Pullar:

Edindii posta ve damga pullarn, kullanlncaya kadar mevcut olarak izleyen iletmelerde (pul tketimi nemsiz olan iletmelerde satn alnan pullar dorudan gider yazldndan bu hesap kullanlmaz) pullar satn alndklarnda al deerleri zerinden bu hesaba bor; kullanldklarnda 7/A seeneinde Genel Ynetim Giderlerine, 7/B seeneinde damga pulu Vergi, Resim ve Harlar

gider eidine, posta pulu ise Dardan Salanan Fayda ve Hizmetler gider eidine karlk bu hesaba alacak yazlr.

rnek: 10 Mays 2008de iletmede kullanlmak zere, 2.000TLlik posta pulu ve 3.000TLlik damga pulu alnyor. Mays ay sonu itibariyle posta pulunun 750 TLlik, damga pulunun ise 1.000TLlik ksmnn kullanld belirleniyor. letmenin pullar alm tarihinde ve Mays ay sonu itibariyle yapaca kaytlar aadaki ekilde olacaktr.

a) Pullar alndnda;

10.05.2008

108 DER HAZIR DEERLER 5.000

108.01 Posta Pulu 2.000

108.02 Damga Pulu 3.000

100 KASA 5.000

/

b) Pullar kullanldnda;

7/A Seenei

31.05.2008

770 GENEL YNETM GDERLER 1.750

770.01 Posta Pulu 750

770.02 Damga Pulu 1.000



108.02 Damga Pulu 1.000

/

7/B Seenei

31.05.2008

793 DIARIDAN SALANAN FAY. VE HZM. 750


795 VERG, RESM VE HARLAR 1.000

795.01 Damga Pulu 1.000



108.02 Damga Pulu 1.000

- Vadesi Gelmi Kuponlar:

Vadesi gelen kuponlarn kesildikleri tarihle tahsil edildikleri tarih arasnda zaman fark bulunmas halinde, kesilen kuponlar bu hesapta alacak bir tali hesapta izlenir.

rnek: letme portfyndeki hisse senetlerinin 10.000TLlik kuponlarn 10 Haziran 2008 gn keserek itiraki olan irkete gnderiyor. 20 Haziran 2008 gn bankadan alnan dekonttan itirakin kupon bedellerini iletmenin banka nezdindeki hesabna yatrd reniliyor.

10.06.2008


108.10 Vadesi Gelmi Kuponlar

640 TRAKLERDEN TEMETT GEL. 10.000

20.06.2008

102 BANKALAR 10.000


108.10 Vadesi Gelmi Kuponlar 10.000 /

Deerleme:

Bu hesaba kaydedilen kymetler kaytl deeri zerinden deerlenir. Yabanc para zerinden olan kymetler dnem sonunda deerleme kuru zerinden bilano gnndeki deerine getirilir.

Henz bedeli tahsil edilmemi kredi kart slipleri 108 Dier Hazr Deerler hesabnda takip edilir. Baz kaynaklarda kredi kart ile yaplan satlar 127 Dier Ticari Alacaklar hesabnda izlenmektedir. Ancak bizim grmz kredi kart ile yaplan satlarn 108 nolu hesapta izlenmesi ynndedir.

rnek: letme 1 ve 10 Kasm 2006 tarihlerinde dzenlenmi Z Raporlarnn tetkikinde nakit 1.000, kredili 3.000TL sat yaptn tespit etmitir. Toplam 4.000TLlik sata KDV Dahil olup KDV oran %18dir. Kredili satlarn tamam kredi kartyla yaplmtr.

KDV Tutar = Tutar x KDV Oran

= 4.000 x 0,18

610,17-TL 1 + KDV Oran 1,18

/

100 KASA 1.000


600 YURT SATILAR 3.389,83

391 HESAPLANAN KDV 610,17

/

rnek; letme kredi kar ile KDV dahil 118,000,- TL lk sat yapmtr.

108 DER HAZIR DEERLER 118.000 600 YURT SATILAR

100.000

391 HESAPLANAN KDV

18.000

slip bedeli tahsil edilmi bankaya 8,000 ,- komisyon denmitir.

Hisse senetleri iin ayrlan deer dkl karl kanunen kabul edilmeyen gider

saylmaktadr. Tersine hisse senedinin deerleme gnnde ortaya kan deer artlar kanuna

gre vergiye tabi olmayan gelir olarak kabul edilir. (Eer mkellefler enflasyon dzeltmesi

uyguluyorsa hisse senetlerini TEFE oranndaki arta gre deerlemek zorundadrlar)

653 KOMSYON GDERLER 8.000

102 BANKA 100.000


118.000

11 MENKUL KIYMETLER

Bu grup, faiz geliri veya kr pay salamak veya fiyat deimelerinden yararlanarak krlar elde etmek amac ile geici bir sre elde tutulmak zere alnan hisse senedi, tahvil, hazine bonosu, finansman bonosu, yatrm fonu katlma belgesi, kr-zarar ortakl belgesi, gelir ortakl senedi gibi, menkul kymetler ile bunlara ait deer azalma karlklarnn izlenmesi amacyla kullanlr. Bu grup aadaki hesaplardan oluur.

110 HSSE SENETLER 111 ZEL KESM TAHVL, SENET VE BONOLARI 112 KAMU KESM TAHVL, SENET VE BONOLARI 118 DER MENKUL KIYMETLER 119 MENKUL KIYMETLER DEER DKL KARILII (-)

110 HSSE SENETLER

letmenin geici olarak elde tuttuu, yatrm amal olmayan hisse senetleri bu hesapta izlenir.

rnek: letme 12 Nisan 2006de 2 ay ierisinde alaca bir duran varla ait nakdini, bu srede deerlendirmek zere Akbanka verdii talimatla tanesi 10 liradan 30.000 adet Anadolu Hayat hisse senedi alyor. Bankann komisyonu 500-TLdir. Hisse senetleri daha sonra 10 Haziran 2006da 12.100.-TLden satlyor. Bankann ald sat komisyonu 550-TLdir.

12.04.2006

110 HSSE SENETLER 300.000.

653 KOMSYON GDERLER 500

653.01 Hisse senedi al komisyonu

102 BANKALAR 300.500

10.06.2006

102 BANKALAR 362.450

653 KOMSYON GDERLER 550

653.02 Hisse senedi sat komisyonu 110 HSSE SENETLER 300.000

645 MENK. KIYM. SATI KARLARI 63.000

/

Documents

Finansal Muhasebe Ders Notlari