Smartlog - Supply Chainer Series

Cần cả một hệ sinh thái đểCần cả một hệ sinh thái để giải quyết tình trạng tắcgiải quyết tình trạng tắcnghẽn trong giao hàngnghẽn trong giao hàngchặng cuối...chặng cuối...

Dịch bệnh COVID-19 đã kích thích người tiêu dùng ồ ạtchuyển dịch sang thương mại điện tử.Doanh số bánhàng trực tuyến tại Mỹ tăng 44% so với năm 2019, còntại Anh, doanh thu thương mại điện tử trong quý I năm2021 cao hơn 74% cùng kỳ năm 2020. Theo dự đoán,cho tới năm 2025 số lượng bưu kiện được giao trêntoàn thế giới có thể lên đến 200 tỷ, từ con số dưới 90 tỷbưu kiện vào năm 2018.

Điều đáng buồn là mặc dù nhìn chung người tiêu dùngủng hộ các vấn đề môi trường, thì giá cả và tính tiện lợiluôn là yếu tố áp đảo trong lựa chọn giao hàng của họ.Hầu như rất ít người tiêu dùng nghĩ đến hậu quả môitrường và xã hội của các phương án giao hàng. Trongkhi còn một số tranh cãi về sự so sánh giữa thương mạiđiện tử và bán lẻ truyền thống xét về mức phát thải, chiphí tắc nghẽn giao thông, tai nạn, cơ sở hạ tầng xuốngcấp và ô nhiễm xuất phát từ hàng nghìn xe chuyểnphát chạy trên đường tại các thành phố lớn trên thếgiới là không bền vững.

Để giảm các chi phí này, chúng ta đòi hỏi phải triển khai một hệ thống

giúp mở rộng các phương án giao hàng bên ngoài nhà ở. Đồng thời, hệ

thống này phải xem xét vai trò và yêu cầu trong hiện tại và tương lai

của các công ty vận chuyển và nhà bán lẻ đang phụ thuộc vào nó. Từ

đó sẽ cần đến sự hợp tác, thỏa thuận và tuân thủ của tất cả các bên

liên quan trong ngành bưu điện và vận chuyển bưu kiện, đảm bảo

không có thành viên nào tìm cách lợi dụng hệ thống. Nó cần được thiết

kế dựa trên thấu hiểu chi tiết về những biến đổi trong hành vi của

khách hàng, nhu cầu, sở thích và điểm đau (pain points) của họ.

Đây là cách thực hiện.

2

Đường đi gập ghềnh

Trở ngại lớn của giao hàng chặng cuối là hiệu quả yếu kém, đe dọa đến cả môitrường lẫn lợi ích xã hội mà ngành này đem lại. Hàng nghìn xe tải chuyển phátchặng cuối đi ngang dọc khắp phố, ngày nào cũng chen lấn mọi góc đường.Nhằm đáp ứng nhu cầu giao hàng trong ngày và giao hàng hôm sau đang tănglên, các đơn vị vận chuyển thường điều xe tới cùng một căn nhà nhiều lần trongngày, và các đơn vị vận chuyển khác nhau giao nhiều bưu kiện tới cùng một địachỉ. Số lượng đơn hàng tăng vọt trong đợt dịch COVID-19 đã gây áp lực khủngkhiếp với các công ty vận chuyển và lực lượng lao động của họ.

3

Nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng đối với giao hàng trongngày và giao hàng hôm sau, các đơn vị vận chuyển thường điềuxe tới cùng một căn nhà nhiều lần trong ngày, và các đơn vị vậnchuyển khác nhau giao nhiều bưu kiện tới cùng một địa chỉ.

Hậu quả với các thành phố - từ số lượng bưu phẩm được phát, số cây số đi củaphương tiện và hiệu quả thấp cố hữu của ngành vận chuyển - là có thực. Ở Mỹ,phí tổn bên ngoài (external costs) trên đầu người của vận chuyển chặng cuốidao động từ 717 đô la tại Boston xuống tới 425 đô la tại Dallas. (Xem Hình 1.)Tuy nhiên,vì các công ty vận chuyển chặng cuối không phải trực tiếp chịu các phítổn bên ngoài trên, họ không đưa chúng vào chi phí kinh doanh của mình. Họvẫn sẽ điều xe tải để đáp ứng nhu cầu khách hàng. Số lượng xe có thể cao hơnmức tối ưu cho xã hội nếu tính cả ảnh hưởng của chúng tới các thành phố vàkhu dân cư.

Hình 1 - Phí tổn ngoại bộ của giao hàng chặng cuối

Nguồn: Ủy ban châu Âu, Tổng Giám đốc về di chuyển và Giao thông, Phân tích của BCG

Ghi chú: Mỗi loại phí tổn ngoại bộ được tính toán khác nhau. Phí tổn tai nạn và ô nhiễm không khí được xác định dựa trên

chi phí chăm sóc y tế, phí tổn do tắc được được xác định trên giá trị thời gian đã mất

Cho đến nay những nỗ lực nhằm giải quyết vấn đề phí tổn bên ngoài bao gồmyêu cầu các công ty vận chuyển góp phần bù đắp phí tổn trên, bằng đánh thuếtrực tiếp cho vận chuyển hoặc thu phí sử dụng đường bộ. Các giải pháp trên cóthể giảm bớt gánh nặng tài chính cho thành phố nhưnghầu như không xử lý đượcbài toán kinh doanh tiềm ẩn: hiệu quả yếu kém vốn có trong mạng lưới vậnchuyển thành thị hiện nay làm thúc đẩy các phí tổn bên ngoài này.

4

Phố xá thông thoáng

Người tiêu dùng từ lâu đều tin rằng sự tiện lợi phải là lưu ý hàng đầu trong mọihoạt động trực tuyến, đặc biệt là mua sắm. Cùng lúc lại có dấu hiệu cho thấynhiều khách hàng không hài lòng với dịch vụ giao hàng tận nhà. Trong một khảosát gần đây của BCG, hầu hết người trả lời nêu lên một số vấn đề, bao gồm longại về nhiều lần giao hàng trong ngày và khách hàng không có khả năng theodõi quá trình vận chuyển. Hai phần ba người trả lời sẽ sẵn sàng xem xét các giảipháp vận chuyển thay thế. Đây là cơ hội để xây dựng một hệ thống vận chuyểnhiệu quả hơn, cho phép người tiêu dùng lựa chọn phương án lấy hàng tiện lợibên ngoài nhà riêng đồng thời kết nối hoạt động của mọi thành phần trong hệthống. Các yếu tố then chốt trong hệ thống bao gồm:

Mạng lưới vận chuyển ngoài nhà riêng. Một mạng lưới các điểm nhận hàngtiện lợi, đáp ứng được nhu cầu giao nhận và trả hàng của khách hàng, vớicác dịch vụ bổ trợ giúp cho mua sắm trực tuyến dễ dàng hơn với tất cả mọingười. điểm nhận hàng sẽ đa dạng về quy mô: Điểm nhận hàng cỡ lớn đặttrong trung tâm mua sắm và những điểm tham quan thường xuyên khác cóthể cung cấp các dịch vụ tiện ích như đóng gói, dán nhãn và gửi bưu kiện.Điểm nhận hàng cỡ vừa tại các cửa hàng trên phố như quán cà phê, hoatươi sẽ cung cấp dịch vụ giao và nhận. Tủ có khóa cỡ nhỏ để nhận hàng cóthể được bố trí tại các tụ điểm dân cư như công viên và khu giải trí, tùy nhucầu và lượng người đi bộ. Đảm bảo an ninh sẽ là yếu tố then chốt cho sựphổ biến của các điểm nhận hàng này.

Chứng chỉ “xanh”. Các thành phố nên triển khai những tiêu chuẩn minhbạch, hợp lý, thân thiện môi trường để bao trùm toàn bộ mạng lưới vậnchuyển, bao gồm các đội xe “xanh” và điểm giao nhận (PUDO) bên ngoàinhà riêng được vận hành bền vững. Bằng việc cho khách hàng hiểu rõ hơnhoạt động các của hãng vận chuyển, phương án này củng cố nhận thức tốthơn về ảnh hưởng hữu hình của hoạt động giao hàng và xây dựng niềm tinrằng những công ty mà họ đang mua hàng đang cố gắng hết sức để kiếntạo những lựa chọn giao hàng bền vững.

Giải pháp đồng bộ cho vấn đề hiện tại phải được hình dung như một hệ sinh tháidoanh nghiệp—một tập hợp các thành phần kinh tế chủ yếu độc lập đi đến hợptác nhằm giải quyết vấn đề vì lợi ích chung của tất cả các bên.

5

Nền tảng thông minh. Các doanh nghiệp vận chuyển, thương mại điện tử vàcác thành phố cần hợp tác triển khai một nền tảng thông minh duy nhất đểtích hợp mọi phương án giao hàng và điểm giao nhận, cung cấp một cổngduy nhất cho khách hàng của thương mại điện tử. Điều này sẽ cho phépngười tiêu dùng lựa chọn phương án phù hợp nhất và kết hợp nhiều đợtgiao hàng. Các công ty vận chuyển có thể khớp lịch giao hàng với nhau vàsắp xếp cung đường tốt nhất, còn các doanh nghiệp thương mại điện tử cóthể cung cấp cho khách hàng của mình một trải nghiệm giao hàng được cảithiện tối đa. (Xem Hình 2.)

Hình 2 - Nền tảng giao nhận thông minh cho phép kiểm soát toàn bộ hệ sinh thái giao nhận

Cách thức hoạt động

Công việc móc nối những thành phần trên vào một hệ sinh thái đồng bộ phảiđược tiến hành bởi một “nhạc trưởng” độc lập. Nhiệm vụ của họ sẽ là: xác địnhchiến lược, thành lập mạng lưới vận chuyển và nền tảng phần mềm yêu cầu,quyết định vai trò và quy tắc cho mỗi bên, khuyến khích tham gia, và đảm bảoquyền truy cập mở cho các thành phần cạnh tranh trên thị trường. Người nhạctrưởng - nhiều khả năng là một chủ thể quốc doanh hoặc một mô hình hợp táccông-tư được quy định rõ ràng - sẽ điều phối tất cả các bên liên quan, không chỉdoanh nghiệp vận chuyển mà cả cơ quan quản lý giao thông thành phố và hộiđồng chính quyền có thể được cần đến để đem hệ sinh thái mới ra áp dụng.

6

Hệ sinh thái mà chúng tôi hình dung sẽ đòi hỏi doanh nghiệp vận chuyển phảicó thay đổi lớn. Nhiệm vụ của người nhạc trưởng là làm rõ lợi ích hiệu quả đạtđược qua hệ thống mới và khích lệ các doanh nghiệp tham gia.

Đây chắc chắn là khía cạnh khó khăn nhất của hệ sinh thái, xét đến tầm cỡ củacác công ty vận chuyển và mức độ gắn bó trọn vẹn của họ với cộng đồng ra sao.Nhưng đây lại là yếu tố quyết định cho kế hoạch. Nếu không có gói khuyếnkhích đúng mức, khi số lượng bưu kiện tiếp tục tăng, các công ty vận chuyển sẽtiếp tục để ngày càng nhiều xe tải tràn ra đường. Các doanh nghiệp sẽ được lợirất nhiều từ hệ sinh thái giao nhận được quản lý tốt trong tương lai.

Chuyển giao lợi ích

Mục tiêu chính của hệ sinh thái giao nhận mới là cung cấp cho khách hàng mộtloạt lựa chọn phù hợp với họ, đồng thời tăng hiệu quả và giảm phí tổn bênngoài. Nó sẽ giúp người tiêu dùng hợp nhất các đơn hàng qua giải pháp giaonhận cá nhân hóa, chỉ với một lần nhấp chuột và cung cấp mạng lưới các điểmlấy hàng tiện lợi, hấp dẫn. Các lợi ích khác gồm có sự thông suốt về tác độngmôi trường và xã hội của cách thức giao hàng được lựa chọn và tiện ích bổ trợsẵn có.

Một hệ sinh thái như vậy cũng sẽ đem lại lợi ích to lớn cho các bên còn lại tronghệ thống giao hàng.

Các công ty vận chuyển. Dựa trên kết quả của những doanh nghiệp vận chuyểnhàng đầu trong các thị trường mới nổi, chúng tôi tin rằng việc phát triển hệ sinhthái mới sẽ giúp ích đáng kể cho các doanh nghiệp này. Ví dụ, khi người tiêudùng chuyển sang nhận hàng và các doanh nghiệp tạo điều kiện cho phương ángiao hàng bên ngoài nhà riêng (OOH-Out of Home), số dặm đi của phương tiệnvận chuyển sẽ giảm xuống ước tính là 66%. Lợi ích hiệu quả thu được sẽ rấtđáng kể: chi phí mỗi kiện hàng được giao sẽ giảm 15% thậm chí cả khi doanhthu của công ty vận chuyển tăng lên theo đà tăng trưởng của thương mại điệntử.

Cho khách hàng thấy rõ các lựa chọn vận chuyển thân thiện môi trường cũng sẽgiúp doanh nghiệp chứng tỏ uy tín trong khía cạnh môi trường để giành thịphần lớn hơn. Hơn nữa điều này cũng giảm rủi ro bị phạt bởi cơ quan quản lýđối với các doanh nghiệp kém hiệu quả do lấn chiếm đường phố cho mục đíchgiao hàng.

7

Nhà bán lẻ trực tuyến. Các doanh nghiệp thương mại điện tử lớn đã chịutrách nhiệm tích hợp các phương án vận chuyển cho khách hàng, vàthường tự tay xử lý việc theo dõi đơn hàng cũng như phản hồi thắc mắc vàkhiếu nại. Khi tích cực tham gia vào hệ sinh thái mới, họ có thể cải thiện tỷlệ chuyển đổi giỏ hàng và tăng doanh thu. Cũng như các công ty vậnchuyển, họ cũng có thể nâng cao uy tín môi trường bằng cách cung cấpcác lựa chọn giao hàng bền vững. Gia tăng bền vững có thể đem lại ảnhhưởng thực tế đối với kết quả kinh doanh, đặc biệt với các doanh nghiệptrong ngành như hàng tiêu dùng đóng gói. Tham gia vào hệ sinh thái giaohàng cũng sẽ giảm chi phí công nghệ thông tin nhờ vào lợi thế quy mô củahọ.

Nhà cung cấp phần mềm. Khi đóng vai “nhạc trưởng”, hay đơn giản là tạovà điều hành hệ thống CNTT cho hệ sinh thái hoạt động, các nhà cung cấpphần mềm có thể thu lại được một phần giá trị mà họ đang cung cấp chocác đối tác khác, ngoài phí điều hành hệ thống. Phí có thể dựa trên khoảntiết kiệm CNTT của các doanh nghiệp thương mại điện tử và tiết kiệm chiphí giao hàng cho các công ty vận chuyển.

Nhà cung cấp bên ngoài nhà riêng (OOH) Bên cạnh các nhà bán lẻ đã cóchỗ đứng vững chắc, các doanh nghiệp mới có thể nổi lên trong việc cungcấp mạng lưới địa điểm OOH dày đặc khắp các thành phố. Luồng doanhthu không chỉ đến từ việc thu phí nhà bán lẻ trên từng bưu kiện và công tyvận chuyển phụ trách đơn hàng đó, mà còn từ việc số lượng khách hàngtự đi nhận hàng tăng lên. Không gian cửa hàng có thể dành cho các gianhàng bày biện và sự kiện đẩy mạnh thương hiệu của nhà bán lẻ. Dữ liệukhách hàng thu được cũng có thể sử dụng để quảng cáo dịch vụ do họ vàđối tác của họ cung cấp.

Chủ sở hữu bất động sản. Các nhà bán lẻ trực tiếp và cơ quan quản lý giaothông có thể hưởng lợi theo nhiều cách. Bên cạnh phí nhận hàng mà họkiếm được, các nhà bán lẻ có thể kỳ vọng tới 30% khách nhận hàng sẽ muathêm một sản phẩm khác lần tới. Các tụ điểm giao thông có thể cho cửahàng OOH thuê không gian và kiếm thêm doanh thu từ cho thuê tủ nhậnhàng có khóa.

Sự dịch chuyển của người tiêu dùng và doanh nghiệp sang giaonhận bên ngoài nhà riêng sẽ dẫn tới giảm 66% quãng đường

phương tiện và giảm 15% chi phí cho mỗi kiện hàng được giao.

8

Nhà hoạch định chính sách: Thứ nhất, xác định tính chất hiện tại củamạng lưới giao nhận trong thành phố, đánh giá những khía cạnh kémhiệu quả và phí tổn ngoại bộ, cân nhắc về địa lý, mật độ dân số, dữliệu ùn tắc giao thông, chất lượng cơ sở hạ tầng, số lượng doanhnghiệp vận chuyển và mật độ giao hàng tương đối - trong hiện tại vàtương lai. Thứ hai, thiết kế mạng lưới giao nhận và gói can thiệp cầnthiết để giảm chi phí và tăng hiệu suất. Thứ ba, triển khai một kếhoạch quản lý thay đổi và thi hành nhằm đảm bảo thành công của hệsinh thái mới trong sự cộng tác với tất cả các bên liên quan.

Các doanh nghiệp giao nhận Thứ nhất, tiến hành cùng với các “nhạctrưởng” bằng một thái độ cởi mở, thử nghiệm những đổi thay có thểcủa mô hình kinh doanh khi lợi nhuận gia tăng cùng với sự phát triểncủa thương mại điện tử. Thứ hai, khi các mạng lưới được điều phối đãthiết lập, thích ứng với mô hình mới bằng cách cạnh tranh chủ yếutrên cơ sở hiệu quả thực hiện, đồng thời tránh nhu cầu phải bổ sungnăng lực ít được tận dụng nhằm hoàn tất đơn hàng nhanh hơn.

Các nhà bán lẻ. Thứ nhất, phát triển hoặc áp dụng các giải phát kỹthuật cho phép quy trình thanh toán được tích hợp với các nền tảnggiao nhận thông minh. Thứ hai, nhớ rằng khách hàng đánh giá caotính dễ tiếp cận và do đó, có nhiều khả năng sẽ sử dụng mạng lướidày đặc các phương án OOH. Do đó, cần tham gia vào các mạng lướigiao nhận OOH hoàn toàn mở thay vì mạng lưới cố định (captive). Thứba, sắp xếp quy trình thanh toán để cho phép và khuyến khích lựachọn giao nhận thân thiện với môi trường.

Lộ trình phía trước

Chúng tôi tin rằng lợi ích của hệ sinh thái giao hàng tích hợp là rất rõràng. Để đạt được mục tiêu này cần nỗ lực chung, cộng tác và thỏa thuậntừ tất cả các bên chủ chốt - các nhà hoạch định chính sách cấp thành phố,các doanh nghiệp vận chuyển và nhà bán lẻ. Các bước cụ thể bao gồm:

Lợi ích của hệ sinh thái giao nhận tích hợp là rất rõ ràng. Để đạtđược mục tiêu này cần tới nỗ lực chung, hợp tác và thỏa thuận từcác nhà hoạch định chính sách thành phố, các công ty giao nhậnvà nhà bán lẻ.

9

Thành phố của tương lai

Mặc dù công nghệ giao nhận đang cải tiến nhanh chóng, ít có khả năng thiết bịbay không người lái hay các giải pháp công nghệ cao khác sẽ giảm bớt chi phí bênngoài của giao hàng chặng cuối - số lần giao và kích cỡ bưu kiện ám chỉ rằng xe tảilà nhân tố thiết yếu để giao nhận tại nhà. Những thành phố đang tràn lan các độixe tải giao nhận cần xem xét các giải pháp thiết thực hơn, dựa trên thực trạng lốisống và cách di chuyển của người dân trong các khu phố và thành phố nơi họ ở.

Nhưng không chỉ lắp đặt một loạt tủ có khóa là đủ. Kiến tạo một hệ sinh thái giaohàng là cơ hội để thành phố xét lại giá trị và vai trò của từng khu dân cư, tiềmnăng kinh tế của phố mua sắm và nhu cầu đi lại chung của toàn thành phố. Nắmrõ nguyên tắc thiết kế suy đoán, dựa trên sự thấu hiểu về tác động xã hội, kinh tế,chính trị và đạo đức của nó, tiến hành với sức tưởng tượng, thiết kế giao nhận cóthể đóng vai trò then chốt cho sự tái sinh của toàn thành phố.

Nguồn: https://www.bcg.com/en-sea/publications/2021/solving-the-package-delivery-system-problems-with-a-new-ecosystem24 tháng 6, 2021 Các tác giả: Konrad von Szczepanski, Christian Wagener, Tim Mooney, LindseyMcDaniel, Orlando Mathias và Lucy Sharp Biên tập: Smartlog

Email: marketing@gosmartlog.comHotline: 0938 545 272 (Kinh doanh)Trụ sở Hồ Chí Minh: 215B37 Nguyễn Văn Hưởng, Phường Thảo Điền, TP Thủ Đức, TP. Hồ Chí MinhVăn phòng Hà Nội: TT18 D12, Đường Bạch Thái Bưởi, Phường Phúc La, Quận Hà Đông, Hà NộiWebsite: https://gosmartlog.com

Smartlog là doanh nghiệp tiên phong về phát triển các giải pháp công nghệ thông tin phục vụ chohoạt động vận hành logistics. Với đội ngũ tâm huyết và am hiểu sâu sắc về quản trị chuỗi cung ứng,quản trị logistics, Smartlog đang dần thay đổi cách thức vận hành logistics theo xu hướng cách mạngcông nghiệp 4.0. Giúp khách hàng của Smartlog nâng cao được hiệu quả vận hành và cải thiện rõ rệtchất lượng dịch vụ logistics.

Smartlog đồng hành cùng doanh nghiệp Việt Nam xây dựng mạng lưới logistics trở thành một hệ sinhthái mà các doanh nghiệp có thể chia sẻ, tối ưu hóa nguồn lực cũng như nâng cao năng lực cạnhtranh. Chúng tôi không ngừng đổi mới về công nghệ và giải pháp để doanh nghiệp Việt Nam có thểcạnh tranh ở tầm khu vực, trước nhất là ngay tại “sân nhà” Việt Nam.

CÔNG TY CỔ PHẦN GIẢI PHÁP CHUỖI CUNG ỨNG SMARTLOG