Forcimi i kapaciteteve të auditimit të jashtëm në Shqipëri · Dobia më e madhe dhe vlera e shtuar e këtij Projekti, të ﬁnancuar nga BE, qëndron ne faktin se ai projekton

Forcimi i kapaciteteve të auditimit të jashtëm në ShqipëriKonferenca e Përurimit të Projektit të Binjakëzimit

Shqip - Anglisht

Forc

imi i

kap

acite

teve

të a

uditi

mit

të ja

shtë

m n

ë Sh

qipë

riFo

rcim

i i k

apac

itete

ve të

aud

itim

it të

jash

tëm

në

Shqi

përi

Forc

imi i

kap

acite

teve

të a

uditi

mit

Stre

ngth

enin

g of

ext

erna

l aud

iting

ca

paci

ties

in A

lban

iaSt

reng

then

ing

of e

xter

nal a

uditi

ng

capa

citie

s in

Alb

ania

Stre

ngth

enin

g of

ext

erna

l aud

iting

Seria: botime KLSH - 12/2016/63ISBN: 978-9928-159-50-2

Series: ALSAI’s publications - 12/2016/63ISBN: 978-9928-159-50-2

Strengthening of external auditing capacities in AlbaniaKick - off Conference on Twinning Project

English - Albanian

Tiranë, 2016

KLSH

Tirana, 2016

ALSAI

Forcimi i kapaciteteve të auditimit të jashtëm në Shqipëri

Konferenca e Përurimit të Projektit të Binjakëzimit Shqip - Anglisht

Tiranë, 2016

Seria: botime KLSH-12/2016/63

KONTROLLI I LARTE I SHTETIT

FORCIMI I KAPACITETEVE TË AUDITIMIT TË JASHTËM NË

SHQIPËRI

KONFERENCA E PËRURIMIT TË PROJEKTIT TË BINJAKËZIMIT

Seria: botime KLSH - 12/2016/63

ISBN: 978-9928-159-50-2

Tiranë, 2016

KONTROLLI I LARTE I SHTETIT

FORCIMI I KAPACITETEVE TË AUDITIMIT TË JASHTËM NË

SHQIPËRI

KONFERENCA E PËRURIMIT TË PROJEKTIT TË BINJAKËZIMIT

Seria: botime KLSH - 12/2016/63

ISBN: 978-9928-159-50-2

Tiranë, 2016

Titulli:

“Forcimi i kapaciteteve të auditimit të jashtëm në Shqipëri”

Përgatitën botimin:

Irena Islami, Drejtore e Drejtorisë së Komunikimit, Botimit dhe Marrëdhënieve me Jashtë, KLSH

Aleksandra Kukuła, Këshilltare e Përhershme për Binjakëzimin, NIK

Eliona Balilaj, Asistente Linguistike

Ervilda Smajlaj, Asistente Administrative

Realizoi në kompjuter:

Benard Haka

©Copyright KLSH

Shtypur në Shtypshkronjën “ILAR”

Tiranë, 2016

Konferenca e përurimit të Projektit të Binjakëzimit

PËRMBAJTJA FAQE

Hyrje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

Fjala e hapjes, mbajtur nga Kryetari i Kontrollit të Lartë të Shtetit, z. Bujar Leskaj ...8

“Auditimi i jashtëm – një përbërës i rëndësishëm për një demokraci funksionale” nga zj. Romana Vlahutin, Ambasadore e Delegacionit të Bashkimit Evropian në Shqipëri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Fjala përshëndetëse e z. Marek Jeziorski, Ambasadori i Republikës së Polonisë në Republikën e Shqipërisë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16

Fjala përshëndetëse e znj. Sanja Bujas Juraga, Ambasadore e Republikës së Kroacisë në Republikën e Shqipërisë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

“Roli i Institucioneve Supreme të Auditimit në garantimin e transparencës: komunikimi si mjet për fuqizimin e publikut” nga z. Krzysztof Kwiatkowski, President i Zyrës Supreme të Auditimit të Polonisë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

“Auditimi i performancës si instrument transparence dhe llogaridhënieje në sektorin publik” nga z. Ivan Klesić, Auditues i Përgjithshëm në Republikën e Kroacisë . . . . 25

“Pritshmëritë në drejtim të zhvillimit institucional të Kontrollit të Lartë të Shtetit, si rezultat i Projektit të Binjakëzimit” nga zj. Luljeta Nano, Sekretare e Përgjithshme e Kontrollit të Lartë të Shtetit të Shqipërisë, Drejtuese e Projektit për Vendin Përfitues . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

“Prezantimi i objektivave dhe planit të punës së projektit” nga z. Wojciech Kutyła, Zv. President i Zyrës Supreme të Auditimit në Republikën e Polonisë, Drejtues i Projektit për Vendin Anëtar të BE-së . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34


PËRMBAJTJA FAQE

Hyrje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

Fjala e hapjes, mbajtur nga Kryetari i Kontrollit të Lartë të Shtetit, z. Bujar Leskaj ...8

“Auditimi i jashtëm – një përbërës i rëndësishëm për një demokraci funksionale” nga zj. Romana Vlahutin, Ambasadore e Delegacionit të Bashkimit Evropian në Shqipëri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Fjala përshëndetëse e z. Marek Jeziorski, Ambasadori i Republikës së Polonisë në Republikën e Shqipërisë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16

Fjala përshëndetëse e znj. Sanja Bujas Juraga, Ambasadore e Republikës së Kroacisë në Republikën e Shqipërisë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

“Roli i Institucioneve Supreme të Auditimit në garantimin e transparencës: komunikimi si mjet për fuqizimin e publikut” nga z. Krzysztof Kwiatkowski, President i Zyrës Supreme të Auditimit të Polonisë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

“Auditimi i performancës si instrument transparence dhe llogaridhënieje në sektorin publik” nga z. Ivan Klesić, Auditues i Përgjithshëm në Republikën e Kroacisë . . . . 25

“Pritshmëritë në drejtim të zhvillimit institucional të Kontrollit të Lartë të Shtetit, si rezultat i Projektit të Binjakëzimit” nga zj. Luljeta Nano, Sekretare e Përgjithshme e Kontrollit të Lartë të Shtetit të Shqipërisë, Drejtuese e Projektit për Vendin Përfitues . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

“Prezantimi i objektivave dhe planit të punës së projektit” nga z. Wojciech Kutyła, Zv. President i Zyrës Supreme të Auditimit në Republikën e Polonisë, Drejtues i Projektit për Vendin Anëtar të BE-së . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34

Bujar LESKAJ

Prezantim nga znj. Lidija Pernar, Asistent Auditues e Përgjithshme e Republikës së Kroacisë, Drejtuese e Projektit për partnerin Kroat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39

Fjalë falenderimi nga znj. Aleksandra Kukuła, Këshilltare Rezidente e Projektit të Binjakëzimit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42

“Etika si mjet i domosdoshëm për rritjen e besueshmërisë dhe efektshmërisë së SAI-ve” nga z. Jacek Jezierski, Këshilltar i Presidentit të Zyrës Supreme të Auditimit në Republikën e Polonisë, Kryetar i Task Forcës së INTOSAI-t për Rishikimin e ISSAI 30 (Kodi i Etikës) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

“Experentia mutua Omnibus prodest, Performanca e KLSH për periudhën 2012-2015” nga z. Bujar Leskaj, Kryetar i Kontrollit të Lartë të Shtetit të Republikës së Shqipërisë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

Shtojcë: Vizita e Presidentit të Zyrës Supreme të Auditimit të Polonisë z. Krzysztof Kwiatkowski në Republikën e Shqipërisë në datat 4-7 maj 2016 . . . . . . . . . . . . . . . 80


faqe | 6

Hyrje

Kontrolli i Lartë të Shtetit, Zyra Supreme e Auditimit të Polonisë dhe Zyra Shtetërore e Auditimit të Kroacisë, përuruan në datën 6 maj 2016 përpara publikut shqiptar Projektin e Binjakëzimit “Forcimi i kapaciteteve të auditimit të jashtëm ne Shqipëri”, me financim të fondeve IPA 2013 të Bashkimit Evropian, me vlerë 2.1 milionë euro.

Në cilësinë e Kryetarit të Kontrollit të Lartë të Shtetit, në datën 13 mars 2012, i kam dërguar një letër Ambasadorit të Bashkimit Evropian në Shqipëri, z. Ettore Sequi, nëpërmjet së cilës i kam kërkuar mbështetje të BE-së për zhvillimin cilësor të auditimit suprem publik dhe ngritjen e kapaciteteve profesionale të trupës së audituesve, duke evidentuar faktin se për një periudhë relativisht të gjatë që nga projekti i fundit (Programi CARDS) me asistencën e BE-së, i viteve 2007-2008, institucioni i auditimit më të lartë në vend nuk kishte pasur përkrahjen e donatorëve. Asistenca e BE-së do të ishte shumë e mirëpritur në fusha të tilla si auditimi i performancës, përditësimi i manualit për auditimin e përputhshmërisë dhe për auditimin financiar, auditimi i teknologjisë së informacionit, etj.

Në qershor të vitit 2012, Ambasadori Sequi kthen përgjigje duke miratuar projektin për forcimin e kapaciteteve të audituesve të KLSH, projekt i cili do të financohej nga fondet e ardhshme IPA për vitin 2013. Gjatë kësaj kohe, ideja dhe projekti për KLSH gëzoi mbështetjen e gjerë të qeverisë shqiptare.

Në shtator 2012, specialistë të KLSH u trajnuan pranë Ministrisë së Integrimit nga specialistë të BE-së, për përgatitjen e fishës së projektit IPA 2013 për institucionin. Në nëntor 2012, KLSH dërgoi projektin përfundimtar për miratim në Bruksel, nëpërmjet Ministrisë së Integrimit.

Projekti IPA 2013 për forcimin e kapaciteteve audituese të KLSH u miratua në mars 2013, pas një periudhe lobimi të fortë nga ana e institucionit tonë dhe e qeverisë shqiptare.

Ky projekt u fitua nga dy SAI të BE-së, Zyra Supreme e Auditimit të Polonisë dhe Zyra Shtetërore e Auditimit të Kroacisë dhe ka filluar të implementohet në datën 16 shkurt 2016. Lançimi dhe prezantimi i Projektit u bë në datën 6 maj në Tiranë dhe në këtë përurim morën pjesë z. Krzysztof Kwiatowski, President i Zyrës Supreme të Auditimit të Polonisë, z. Ivan Klesiç, Auditues i PërgjithshShtetërore të Auditimit të Kroacisë,

ëm i Zyrës


faqe | 6

Hyrje

Kontrolli i Lartë të Shtetit, Zyra Supreme e Auditimit të Polonisë dhe Zyra Shtetërore e Auditimit të Kroacisë, përuruan në datën 6 maj 2016 përpara publikut shqiptar Projektin e Binjakëzimit “Forcimi i kapaciteteve të auditimit të jashtëm ne Shqipëri”, me financim të fondeve IPA 2013 të Bashkimit Evropian, me vlerë 2.1 milionë euro.

Në cilësinë e Kryetarit të Kontrollit të Lartë të Shtetit, në datën 13 mars 2012, i kam dërguar një letër Ambasadorit të Bashkimit Evropian në Shqipëri, z. Ettore Sequi, nëpërmjet së cilës i kam kërkuar mbështetje të BE-së për zhvillimin cilësor të auditimit suprem publik dhe ngritjen e kapaciteteve profesionale të trupës së audituesve, duke evidentuar faktin se për një periudhë relativisht të gjatë që nga projekti i fundit (Programi CARDS) me asistencën e BE-së, i viteve 2007-2008, institucioni i auditimit më të lartë në vend nuk kishte pasur përkrahjen e donatorëve. Asistenca e BE-së do të ishte shumë e mirëpritur në fusha të tilla si auditimi i performancës, përditësimi i manualit për auditimin e përputhshmërisë dhe për auditimin financiar, auditimi i teknologjisë së informacionit, etj.

Në qershor të vitit 2012, Ambasadori Sequi kthen përgjigje duke miratuar projektin për forcimin e kapaciteteve të audituesve të KLSH, projekt i cili do të financohej nga fondet e ardhshme IPA për vitin 2013. Gjatë kësaj kohe, ideja dhe projekti për KLSH gëzoi mbështetjen e gjerë të qeverisë shqiptare.

Në shtator 2012, specialistë të KLSH u trajnuan pranë Ministrisë së Integrimit nga specialistë të BE-së, për përgatitjen e fishës së projektit IPA 2013 për institucionin. Në nëntor 2012, KLSH dërgoi projektin përfundimtar për miratim në Bruksel, nëpërmjet Ministrisë së Integrimit.

Projekti IPA 2013 për forcimin e kapaciteteve audituese të KLSH u miratua në mars 2013, pas një periudhe lobimi të fortë nga ana e institucionit tonë dhe e qeverisë shqiptare.

Ky projekt u fitua nga dy SAI të BE-së, Zyra Supreme e Auditimit të Polonisë dhe Zyra Shtetërore e Auditimit të Kroacisë dhe ka filluar të implementohet në datën 16 shkurt 2016. Lançimi dhe prezantimi i Projektit u bë në datën 6 maj në Tiranë dhe në këtë përurim morën pjesë z. Krzysztof Kwiatowski, President i Zyrës Supreme të Auditimit të Polonisë, z. Ivan Klesiç, Auditues i PërgjithshShtetërore të Auditimit të Kroacisë,

ëm i Zyrës

Bujar LESKAJ

faqe|7

Ky Projekt vjen në kohën e duhur për institucionin e Kontrollit të Lartë të Shtetit, pas një periudhe katërvjeçare 2012-2015, ku u bënë të gjitha përpjekjet nga KLSH për të modernizuar veprimtarinë e tij audituese, përmes partneriteteve me SAI-t evropiane të zhvilluara, trajnimeve të shumta brenda dhe jashtë vendit dhe zbatimit me rigorozitet të standardeve ISSAI, në bazë të objektivave të Strategjisë së tij të Zhvillimit 2013-2017, të përgatitur me ndihmën e ekspertëve të Programit SIGMA të BE dhe OECD.

Zyra Supreme e Auditimit të Polonisë, e njohur dhe me emrin NIK, së bashku me Zyrën Shtetërore të Auditimit të Kroacisë, do të punojnë për këtë projekt të përbashkët me Kontrollin e Lartë të Shtetit për një periudhë dy vjeçare.

Transferimi i njohurive dhe aftësive tek KLSH do të përmirësojë standardet dhe transparencën e metodave të punës. Kontrolli i Lartë i Shtetit do të mbështetet tek një personel me kualifikime të larta dhe sisteme e procese moderne menaxhimi.

Dobia më e madhe dhe vlera e shtuar e këtij Projekti, të financuar nga BE, qëndron ne faktin se ai projekton audituesin suprem publik shqiptar te viteve 2020-2025, kohë kur sigurisht vendi ynë do të jetë bërë vend anëtar me të drejta të plota në Bashkimin Evropian.

Bujar LESKAJ

Ambasadorje e BE-së në Tiranë, zj. Romana Vlahutin, Ambasadori i Republikës së Polonisë në Tiranë, z. Marek Jeziorski, Ambasadorja e Republikës së Kroacisë në Tiranë, zj Sanja Bujas Juraga, përfaqësues të Ministrisë së Financave, të shoqërisë Civile, të botës akademike, të mediave, auditues të KLSH-së, etj.


faqe | 8

Fjala e hapjes nga Z. Bujar Leskaj, Kryetar i Kontrollit të Lartë të Shtetit të Republikës së Shqipërisë

Misioni ynë si institucion suprem auditimi publik, si SAI është të kontribuojmë për mirëqeverisjen e vendit, duke thelluar transparencën dhe llogaridhënien. Si institucion kushtetues që synon ruajtjen e vlerës së parasë publike dhe sigurimin e përdorimit të saj me ekonomicitet, efektshmëri dhe efiçiencë, jemi të ndërgjegjshëm për sfidat e vendit tonë në rrugën drejt anëtarësimit te plotë në Bashkimin Evropian. Gjykojmë se mund ta kryejmë misionin tonë nëse i përmbahemi kolonës së tretë të Planit Strategjik 2011-2016 te INTOSAI-t, për të udhëhequr nëpërmjet shembullit, që për në përkthehet: të modernizojmë veprimtarinë audituese sipas standardeve të pranuara ndërkombëtarisht ISSAI, duke ndikuar në mirëqeverisjen e Shtetit nëpërmjet shembullit si institucion model.

Realizimin e sfidave të misionit tonë brenda sfidës madhore të integrimit evropian të Shqipërisë, e kemi pare gjithnjë në zbatimin e motos së organizatës botërore të institucioneve supreme të auditimit, INTOSAI-t “Experentia mutua Omnibus prodest” (Nga eksperienca e përbashkët fitojnë të gjithë”). Në platformën strategjike që paraqita përpara Komisionit të Kuvendit për ekonominë dhe financat


faqe | 8

Fjala e hapjes nga Z. Bujar Leskaj, Kryetar i Kontrollit të Lartë të Shtetit të Republikës së Shqipërisë

Misioni ynë si institucion suprem auditimi publik, si SAI është të kontribuojmë për mirëqeverisjen e vendit, duke thelluar transparencën dhe llogaridhënien. Si institucion kushtetues që synon ruajtjen e vlerës së parasë publike dhe sigurimin e përdorimit të saj me ekonomicitet, efektshmëri dhe efiçiencë, jemi të ndërgjegjshëm për sfidat e vendit tonë në rrugën drejt anëtarësimit te plotë në Bashkimin Evropian. Gjykojmë se mund ta kryejmë misionin tonë nëse i përmbahemi kolonës së tretë të Planit Strategjik 2011-2016 te INTOSAI-t, për të udhëhequr nëpërmjet shembullit, që për në përkthehet: të modernizojmë veprimtarinë audituese sipas standardeve të pranuara ndërkombëtarisht ISSAI, duke ndikuar në mirëqeverisjen e Shtetit nëpërmjet shembullit si institucion model.

Realizimin e sfidave të misionit tonë brenda sfidës madhore të integrimit evropian të Shqipërisë, e kemi pare gjithnjë në zbatimin e motos së organizatës botërore të institucioneve supreme të auditimit, INTOSAI-t “Experentia mutua Omnibus prodest” (Nga eksperienca e përbashkët fitojnë të gjithë”). Në platformën strategjike që paraqita përpara Komisionit të Kuvendit për ekonominë dhe financat

Bujar LESKAJ

faqe | 9

në nëntor 2011, theksova se, ashtu sikurse e cilëson një raport i Programit SIGMA të BE dhe OECD-se i vitit 2002, “KLSH duhet të jetë agjent i ndryshimit dhe jo spirancë që tërhiqet zvarrë”.

Është në bazë të këtij motivimi dhe këndvështrimi që në vitin 2012 aplikuam pranë Delegacionit të BE-së në Tirane, në mënyrë që, nëpërmjet fondeve IPA 2013, Përbërësi i Parë për reformimin e administratës publike, të përfitonim nga eksperienca e SAI-ve te zhvilluara evropiane. Ne vitin 2013, në sajë të mbështetjes së DG-Budget dhe të Delegacionit të BE-së në Shqipëri, fituam Projektin e Binjakëzimit “Për Forcimin e kapaciteteve të Auditimit të Jashtëm”, me një financim nga fondet IPA me vlerë 2.11 milionë euro.

Jemi të ndërgjegjshëm si SAI që, në këta katër vjet 2012-2015, në saje të trajnimeve të shumta, të përgatitjes së manualeve të llojeve të ndryshme të auditimit dhe të realizimit të auditimeve të performancës dhe të auditimeve pilot të Teknologjisë së Informacionit, i jemi larguar qasjes së kryerjes së auditimeve sipas modelit të inspektimit financiar. Por ende na ngelet shume për të bërë, pasi, sikurse e thekson edhe raporti i misionit të parë të këtij Projekti Binjakëzimi, të kryer nga ekspertet e SAI-t polak, në analizën paraprake të riskut, krahas luftës kundër korrupsionit dhe mashtrimit financiar, duhet të lehtësojmë dialogun mes njësisë publike të audituar dhe audituesit, si një mjet kyç për një auditim publik të jashtëm efektiv. Kjo është rruga, sipas standardeve ndërkombëtare dhe të BE-se, si dhe roli i sotëm i SAI-t për të kontribuar në mirëqeverisjen e Shtetit.

Dobia më e madhe, vlera e shtuar e Projektit “Për Forcimin e kapaciteteve të Auditimit të Jashtëm” qëndron në faktin se ai projekton audituesin suprem publik shqiptar të viteve 2020-2025, kohë kur sigurisht vendi ynë do te jetë bërë vend anëtar me të drejta të plota i Bashkimit Evropian. Deri në përmbushjen e këtij objektivi, përpara kemi sfida shumë të mëdha, të cilat duhet t’i përballojmë duke identifikuar me qartësi të metat dhe hendeqet tona, nëpërmjet një analize të imte të riskut institucional. Sikurse e ka cilësuar Prof. Dr. Skënder Osmani, një autoritet shkencor jo vetëm i hapësirës shqiptare në fushën e stokastikës dhe të studimeve mbi probabilitetin, “Baza e të dhënave është themelore për njehsimin e riskut.

Duhet të përqendrohemi në analizën e riskut në sektorë të ndryshëm ekonomiko-socialë, si në burimet energjitike, drejtësi, financë, arsim, minerale, shëndetësi, rend, mjedis, etj. Kemi nevoje të analizojmë në thellësi standardet e burimeve njerëzore, natyrore, energjisë, mineraleve, etj, duke përfshirë rezervat, klasifikimin


faqe | 10

e tyre e deri në analizën e riskut, shfrytëzimin e rezervave, kontratat shtetërore, duke pasur parasysh edhe përvojën e vendeve të tjera”.

Jemi të ndërgjegjshëm për risqet që sjell shndërrimi i KLSH në një agjent ndryshimi në shërbim te mirëqeverisjes publike, si risku i sasisë së madhe të njohurive të reja që e bën të vështirë asimilimin e tyre nga audituesit, risku i mbingarkesës me punë të stafit më të përgatitur të institucionit, risku i hendekut mes gjeneratave të audituesve, i rotacionit me një numër të ndjeshëm të stafit me eksperiencë të KLSH që i duhet të dalë në pension, risku i ekspertizës së pamjaftueshme në Teknologjinë e Informacionit, risku i mungesës së fondeve të mjaftueshme për investimet e domosdoshme në infrastrukturën e Teknologjisë së Informacionit, etj.

Projekti i Binjakëzimit vjen pas miratimit nga Parlamenti Shqiptar në Nëntor 2014 të ligjit te ri integral të KLSH, i cili është, sipas opinionit të DG-Budget, tërësisht në përputhje me standardet e INTOSAI-t dhe hap perspektiva të gjera për institucionin, duke forcuar pavarësinë e tij. Jemi të ndërgjegjshëm për pavarësinë tonë kushtetuese, financiare dhe operacionale, në arritjen e së cilës na ka ndihmuar edhe Komisioni i Kuvendit për Ekonominë dhe Financat, por edhe për pritshmëritë e mëdha ndaj rezultateve të punës sonë, nga ana e qytetarëve dhe Parlamentit.

Ne si SAI nuk bëjmë politika, por auditojmë zbatimin e politikave qeveritare. Në rekomandimet që japim synojmë përmirësimin e menaxhimit të financave publike dhe nuk shqetësohemi për impresionet që lemë në politikën e ditës. Kemi kërkuar fiksimin në Kushtetute të një tavani për borxhin publik të vendit, me qëllim mbajtjen e tij nën kontroll, si dhe krijimin e një këshilli fiskal të pavarur, rekomandime këto që kanë qenë në një linje me rekomandimet më të fundit të Fondit Monetar Ndërkombëtar.


faqe | 10

e tyre e deri në analizën e riskut, shfrytëzimin e rezervave, kontratat shtetërore, duke pasur parasysh edhe përvojën e vendeve të tjera”.

Jemi të ndërgjegjshëm për risqet që sjell shndërrimi i KLSH në një agjent ndryshimi në shërbim te mirëqeverisjes publike, si risku i sasisë së madhe të njohurive të reja që e bën të vështirë asimilimin e tyre nga audituesit, risku i mbingarkesës me punë të stafit më të përgatitur të institucionit, risku i hendekut mes gjeneratave të audituesve, i rotacionit me një numër të ndjeshëm të stafit me eksperiencë të KLSH që i duhet të dalë në pension, risku i ekspertizës së pamjaftueshme në Teknologjinë e Informacionit, risku i mungesës së fondeve të mjaftueshme për investimet e domosdoshme në infrastrukturën e Teknologjisë së Informacionit, etj.

Projekti i Binjakëzimit vjen pas miratimit nga Parlamenti Shqiptar në Nëntor 2014 të ligjit te ri integral të KLSH, i cili është, sipas opinionit të DG-Budget, tërësisht në përputhje me standardet e INTOSAI-t dhe hap perspektiva të gjera për institucionin, duke forcuar pavarësinë e tij. Jemi të ndërgjegjshëm për pavarësinë tonë kushtetuese, financiare dhe operacionale, në arritjen e së cilës na ka ndihmuar edhe Komisioni i Kuvendit për Ekonominë dhe Financat, por edhe për pritshmëritë e mëdha ndaj rezultateve të punës sonë, nga ana e qytetarëve dhe Parlamentit.

Ne si SAI nuk bëjmë politika, por auditojmë zbatimin e politikave qeveritare. Në rekomandimet që japim synojmë përmirësimin e menaxhimit të financave publike dhe nuk shqetësohemi për impresionet që lemë në politikën e ditës. Kemi kërkuar fiksimin në Kushtetute të një tavani për borxhin publik të vendit, me qëllim mbajtjen e tij nën kontroll, si dhe krijimin e një këshilli fiskal të pavarur, rekomandime këto që kanë qenë në një linje me rekomandimet më të fundit të Fondit Monetar Ndërkombëtar.

Bujar LESKAJ

faqe | 11

Si KLSH, jemi përpjekur të zbatojmë në auditimet tona drejtimin strategjik të INTOSAI-t për udhëheqjen nëpërmjet shembullit. Kemi kërkuar dhe jemi pranuar si KLSH anëtar i Grupit të Punës së INTOSAI-t për Rishikimin ISSAI 30, Kodit te Etikës, të drejtuar nga një personalitet i auditimit suprem ndërkombëtar si ish-Presidenti i SAI-t polak, z. Jaçek Jezierski. Auditimi më i vështirë është ai i integritetit të organizatës tënde, nëpërmjet procesit të vetëvlerësimit. Jemi të bindur se mënyra më efektive për të ndikuar në një menaxhim të shëndoshë të financave publike dhe të administratës së Shtetit është të tregojmë vlerat e integritetit dhe dobinë e një SAI. Integritet i plotë nuk do te thotë institucion pa të meta, por një institucion transparent dhe që ka mekanizmat e duhur për t’i identifikuar dhe korrigjuar ato. Jemi të ndërgjegjshëm për mangësitë dhe të metat tona dhe duam t’i shohim me transparencë të plotë mangësitë tona. Për këtë, në procesin e rishikimit mes kolegëve “Peer Review” brenda organizatës EUROSAI, kemi kërkuar dhe siguruar ndihmën e një SAI te zhvilluar evropian si Gjykata Austriake e Auditimit, e cila në mars 2016 solli një mision këtu në KLSH dhe jemi në pritje të raportit përfundimtar të tij.

Vlerësojmë përfundimin e misionit të parë paraprak të këtij Projekti Binjakëzimi, kur cilëson KLSH si një institucion që kërkon të mësojë. Gjykojmë se kjo është kryesore për punën dhe misionin tonë. Gjatë këtyre katër viteve, kemi mundur të sigurojmë trajnime për audituesit tanë nga partneret tanë më të zhvilluar, si SAI i Polonisë, Gjykata e Llogarive e Turqisë, SAI kroat, etj, duke synuar të mësojmë sa më shumë nga eksperiencat e tyre audituese dhe nga zbatimi në praktike i


faqe | 12

standardeve ndërkombëtare të fushës ISSAI. Jemi të ndërgjegjshëm që në këtë drejtim na pret një rrugë shumë e gjatë përpara. Shumë premtues për ne është partneriteti me GAO-n amerikane dhe me Gjykatën e Audituesve të Evropës.

E shohim me shumë besim të ardhmen e Projektit të Binjakëzimit “Për Forcimin e kapaciteteve të Auditimit të Jashtëm në Shqipëri”, sepse sikurse e ka theksuar Sekretari i Përgjithshëm i INTOSAI-t dhe President i Gjykatës së Auditimit te Austrisë, Dr. Jozef Mozer, në fjalën e tij ne Simpoziumin e 21-te OKB-INTOSAI «Si me çdo partneritet të vërtetë, bashkëpunimi mes SAI-ve është reciprokisht i dobishëm. Nëse SAI-t nëpërmjet bashkëpunimit menaxhojnë të ndihmojmë njëri-tjetrin me eksperiencat e tyre më të mira, për të mbrojtur veten e tyre si institucione të pavarura dhe objektive të auditimit publik, ata do të jenë në gjendje për të forcuar pavarësinë e tyre brenda kuadrit kushtetues, me mbështetjen e marrë nga qytetarët».

Garancia e këtij optimizmi është prania në Projektin tonë të dy partnerëve nga me cilësoret dhe afatgjate të KLSH, të Zyrës Supreme te Auditimit të Polonisë, të njohur botërisht si NIK-u polak, në rolin e Partnerit Kryesor (Senior Partner) dhe të Zyrës Shtetërore të Auditimit të Kroacisë, në pozicionin e Partnerit Ndihmues (Junior Partner).

NIK-u polak është dhe mbetet një nga SAI-t më të zhvilluar dhe aktivë në arenën ndërkombëtare, duke zgjeruar njohuritë e tij të standardeve të auditimit dhe duke ndarë përvojën dhe arritjet e tij me SAI të shumtë partnerë, ndërsa SAI kroat është po ashtu një SAI modern, që ka njohur në këto vitet e fundit rritjen më të fortë dhe cilësore në auditimet e tij dhe në bashkëpunimin ndërkombëtar në kuadër të EUROSAI-t, sidomos pas anëtarësimit të Kroacisë në Bashkimin Evropian. I falenderoj të dy Presidentet e SAI-ve partnere të KLSH, Presidentin Kiatkovski dhe Presidentin Klesiç për praninë e tyre në këtë nisje të Projektit tonë të Binjakëzimit dhe për gjithë ndihmën që na ka dhënë në këto vite të zbatimit të marrëveshjeve të bashkëpunimit mes SAI-ve tona.

Ndajmë bindjen se, mbi bazën e eksperiencës së partnereve të Projektit të Binjakëzimit, SAI-t polak dhe SAI-t kroat, produktet e Projektit do të forcojnë zbatueshmërinë e rekomandimeve tona, si mjet thelbësor për të ndikuar në mirëqeverisjen publike të vendit. Për shembull, një produkt i Projektit, Udhëzuesi për Institucionalizimin e mëtejshëm të Marrëdhënieve mes SAI-t dhe Parlamentit do të na ndihmojë në ndjekjen sistematike parlamentare të rekomandimeve të KLSH. Kjo ndjekje ka qenë një nga kërkesat kryesore të Raporteve të Progresit të


faqe | 12

standardeve ndërkombëtare të fushës ISSAI. Jemi të ndërgjegjshëm që në këtë drejtim na pret një rrugë shumë e gjatë përpara. Shumë premtues për ne është partneriteti me GAO-n amerikane dhe me Gjykatën e Audituesve të Evropës.

E shohim me shumë besim të ardhmen e Projektit të Binjakëzimit “Për Forcimin e kapaciteteve të Auditimit të Jashtëm në Shqipëri”, sepse sikurse e ka theksuar Sekretari i Përgjithshëm i INTOSAI-t dhe President i Gjykatës së Auditimit te Austrisë, Dr. Jozef Mozer, në fjalën e tij ne Simpoziumin e 21-te OKB-INTOSAI «Si me çdo partneritet të vërtetë, bashkëpunimi mes SAI-ve është reciprokisht i dobishëm. Nëse SAI-t nëpërmjet bashkëpunimit menaxhojnë të ndihmojmë njëri-tjetrin me eksperiencat e tyre më të mira, për të mbrojtur veten e tyre si institucione të pavarura dhe objektive të auditimit publik, ata do të jenë në gjendje për të forcuar pavarësinë e tyre brenda kuadrit kushtetues, me mbështetjen e marrë nga qytetarët».

Garancia e këtij optimizmi është prania në Projektin tonë të dy partnerëve nga me cilësoret dhe afatgjate të KLSH, të Zyrës Supreme te Auditimit të Polonisë, të njohur botërisht si NIK-u polak, në rolin e Partnerit Kryesor (Senior Partner) dhe të Zyrës Shtetërore të Auditimit të Kroacisë, në pozicionin e Partnerit Ndihmues (Junior Partner).

NIK-u polak është dhe mbetet një nga SAI-t më të zhvilluar dhe aktivë në arenën ndërkombëtare, duke zgjeruar njohuritë e tij të standardeve të auditimit dhe duke ndarë përvojën dhe arritjet e tij me SAI të shumtë partnerë, ndërsa SAI kroat është po ashtu një SAI modern, që ka njohur në këto vitet e fundit rritjen më të fortë dhe cilësore në auditimet e tij dhe në bashkëpunimin ndërkombëtar në kuadër të EUROSAI-t, sidomos pas anëtarësimit të Kroacisë në Bashkimin Evropian. I falenderoj të dy Presidentet e SAI-ve partnere të KLSH, Presidentin Kiatkovski dhe Presidentin Klesiç për praninë e tyre në këtë nisje të Projektit tonë të Binjakëzimit dhe për gjithë ndihmën që na ka dhënë në këto vite të zbatimit të marrëveshjeve të bashkëpunimit mes SAI-ve tona.

Ndajmë bindjen se, mbi bazën e eksperiencës së partnereve të Projektit të Binjakëzimit, SAI-t polak dhe SAI-t kroat, produktet e Projektit do të forcojnë zbatueshmërinë e rekomandimeve tona, si mjet thelbësor për të ndikuar në mirëqeverisjen publike të vendit. Për shembull, një produkt i Projektit, Udhëzuesi për Institucionalizimin e mëtejshëm të Marrëdhënieve mes SAI-t dhe Parlamentit do të na ndihmojë në ndjekjen sistematike parlamentare të rekomandimeve të KLSH. Kjo ndjekje ka qenë një nga kërkesat kryesore të Raporteve të Progresit të

Bujar LESKAJ

faqe | 13

Komisionit Evropian për Shqipërinë gjatë viteve të fundit, në lidhje me auditimin e jashtëm publik. Po ashtu, ngritja e një sistemi të T.I. për ndjekjen e zbatimit të rekomandimeve te SAI-t, do të na ndihmojë si në përftimin e një informacioni në kohë reale dhe të gjurmuar si duhet për nivelin e plotësimit të rekomandimeve tona nga institucionet e audituara, ashtu dhe në sensibilizimin e plotë të Legjislativit dhe Ekzekutivit për domosdoshmërinë e zbatimit të këtyre rekomandimeve.

Në fitimin e këtij projekti binjakëzimi, vlerësojmë kujdesin e treguar dhe mbështetjen e qeverisë së ish-Kryeministrit Sali Berisha, si dhe të qeverisë së sotme të Kryeministrit Edi Rama (megjithëse finalizimi i nisjes së projektit u vonua për arsye burokratike gjatë viteve 2014-2015), pa suportin e të cilave ky projekt nuk do të shikonte nisjen e tij sot.

Gjithashtu, mirënjohja dhe vlerësimi i të gjithë audituesve të KLSH shkon për stafin e sotëm teknik të drejtuar nga Kryetarja e Delegacionit te BE-së në Shqipëri, zj. Romana Vlahutin, për mbështetjen e dhënë gjate procedurave të prokurimit të këtij Projekti.

Më lejoni po ashtu të falënderoj, nëpërmjet Delegacionit të BE në Tiranë, taksapaguesit evropiane për mundësimin e këtij Projekti ambicioz, i cili do ta projektojë KLSH përfundimisht si një institucion modern auditimi suprem publik, në shërbim të qytetarit shqiptar dhe të Kuvendit, për përdorimin me efektivitet, eficiencë, transparencë dhe përgjegjshmëri të fondeve publike.

Do të doja ta mbyllja këtë përshëndetje, duke sjellë fjalët e Shkëlqesisë së Tij Presidentit të Republikës Bujar Nishani në analizën vjetore 2015 të institucionit të KLSH: “ Ju keni vendosur një standard shumë të mirë të shkëmbimit të përvojave me partnerët dhe partneritet me institucionet e vendeve të tjera. Ajo që e jetëson këtë dinamizëm është puna e çdo audituesi, e çdo të angazhuari, sepse pa të do të ishte e vështirë që një institucion të jepte rezultate në atë rrugë dhe në atë mënyrë që e duam që të gjithë për të funksionuar më së miri”.

Ju faleminderit!


faqe | 14

“Auditimi i jashtëm – një përbërës i rëndësishëm për një demokraci funksionale” nga Zj. Romana Vlahutin, Ambasadore e Delegacionit të Bashkimit Evropian në Shqipëri1

Një nga të drejtat bazë të qytetarëve në një demokraci është të dinë saktësisht se si shpenzohen paratë që mblidhen nga taksat si dhe pasuria kombëtare. Kjo është arsyeja pse auditimi i jashtëm, së bashku me parlamentin, shoqërinë civile, por gjithashtu edhe publikun e mirë – informuar, luajnë një rol kyç në një demokraci funksionale në sigurimin e kontrolleve dhe ekuilibrave.

Auditimi i kryer në mënyrë të përshtatshme është një nga mënyrat më të rëndësishme për të garantuar një qeverisje ekonomike si dhe luftën ndaj korrupsionit dhe abuzimit me fondet publike.

Jemi mbledhur këtu sot për të hapur Projektin e Binjakëzimit që ka për qëllim ofrimin e përvojave dhe njohurive me dy Vende Anëtare të BE-së:

1 “Auditimi i jashtëm – një përbërës i rëndësishëm për një demokraci funksionale”, Romana Vlahutin, Ambasadore e Delegacionit të Bashkimit Evropian në Shqipëri, 06 Maj 2016:

http://eeas.europa.eu/delegations/albania/press_corner/speeches/speech20160506_en.htm


faqe | 14

“Auditimi i jashtëm – një përbërës i rëndësishëm për një demokraci funksionale” nga Zj. Romana Vlahutin, Ambasadore e Delegacionit të Bashkimit Evropian në Shqipëri1

Një nga të drejtat bazë të qytetarëve në një demokraci është të dinë saktësisht se si shpenzohen paratë që mblidhen nga taksat si dhe pasuria kombëtare. Kjo është arsyeja pse auditimi i jashtëm, së bashku me parlamentin, shoqërinë civile, por gjithashtu edhe publikun e mirë – informuar, luajnë një rol kyç në një demokraci funksionale në sigurimin e kontrolleve dhe ekuilibrave.

Auditimi i kryer në mënyrë të përshtatshme është një nga mënyrat më të rëndësishme për të garantuar një qeverisje ekonomike si dhe luftën ndaj korrupsionit dhe abuzimit me fondet publike.

Jemi mbledhur këtu sot për të hapur Projektin e Binjakëzimit që ka për qëllim ofrimin e përvojave dhe njohurive me dy Vende Anëtare të BE-së:

1 “Auditimi i jashtëm – një përbërës i rëndësishëm për një demokraci funksionale”, Romana Vlahutin, Ambasadore e Delegacionit të Bashkimit Evropian në Shqipëri, 06 Maj 2016:

http://eeas.europa.eu/delegations/albania/press_corner/speeches/speech20160506_en.htm

Bujar LESKAJ

faqe | 15

Polonisë dhe Kroacisë, të cilat e kanë kaluar edhe vetë procesin e reformimit në kuadër të zgjerimit.

Kjo i bën ato shumë të përshtatshme për arsye se njohin nga afër të gjitha sfidat, por edhe mundësitë që ky proces i sjell një vendi.

Ky projekt synon ofrimin e mbështetjes së nevojshme për pilotimin e Ligjit të rishikuar për Kontrollin e Lartë të Shtetit dhe Manualeve të përditësuara të Auditimit. Pjesë e rëndësishme e tij do të jetë edhe transferimi i njohurive në lidhje me përmirësimin e përfshirjes së shoqërisë civile dhe publikut të gjerë, rritjen e transparencës dhe cilësisë së demokracisë pjesëmarrëse.

Në këtë drejtim, është e rëndësishme të shohim edhe mënyrën se si komunikohen gjetjet. Fjalët kyçe janë: informacion 'i aksesueshëm', 'i thjeshtë për t’u përdorur' dhe 'i kuptueshëm' dhe pas disa minutash do të dëgjojmë nga Presidenti i Zyrës së Lartë të Auditimit të Polonisë, Z. Krzysztof Kwiatkowski, të na shpjegojë më shumë rreth mënyrës se si transparenca dhe komunikimi mund të fuqizojnë qytetarët. Përveç se të dimë “si” dhe “për çfarë” janë shpenzuar paratë publike, është gjithashtu e rëndësishme të dimë nëse të gjitha burimet janë shpenzuar në mënyrën më të mirë të mundshme dhe nëse janë arritur rezultatet e synuara. Kjo arrihet nëpërmjet auditimit të performancës, rreth së cilit do të dëgjojmë më shumë nga Audituesi i Përgjithshëm i Kroacisë, Z. Ivan Klesić.

Të dyja këto lloj auditimesh: auditimi financiar dhe ai i performancës, na kthejnë pas për të parë çfarë ka ngjarë, por edhe për të nxjerrë mësime për të ardhmen duke dhënë rekomandime për përmirësime, të cilat ndiqen nga ministritë, departamentet e institucionet përkatëse. Kështu, unë e vlerësoj numrin e madh të palëve të interesit që janë prezent sot në këtë konferencë të hapjes së projektit, çka dëshmon përkushtimin dhe vullnetin tuaj për të përmirësuar menaxhimin e financave publike dhe në përgjithësi qeverisjen në vend. Kjo është në dobi të qytetarëve të Shqipërisë dhe ju uroj suksese të përzemërta.

Romana Vlahutin


faqe | 16

Fjala përshëndetëse e Z. Marek Jeziorski, Ambasador i Republikës së Polonisë në Republikën e Shqipërisë

I dashur Ministër, Shkëlqesia Juaj, Ambasadore Vlahutin dhe Ambasadore Bujas-Juraga, I dashur Z. Kryetar Leskaj, I dashur President Z. Kwiatkowski, I dashur Auditues i Përgjithshëm Z. Klesić, Zonja dhe Zotërinj,

Në emër të qeverisë Polake, dëshiroj të shpreh vlerësimin e lartë mbi partneritetin e Institucioneve Supreme të Auditimit të Shqipërisë, Polonisë dhe Kroacisë në të cilin një tjetër hap po merr formë në këtë projekt binjakëzimi. Dua të theksoj se është hera e parë që një institucion Polak drejton një projekt binjakëzimi në Shqipëri. Prandaj jam shumë i lumtur që përfshirja e vendit tim në bashkëpunimin mes Bashkimit Evropian dhe Shqipërisë po rritet.

Të gjithë e dimë sa e rëndësishme është në çdo vend demokratik t’i sigurojë parlamentit dhe publikut në shkallë të gjerë që paratë e taksapaguesve janë shpenzuar në mënyrën më efektive. Ky është edhe roli i tre institucioneve të përfshira në këtë projekt, të ofrojnë këtë siguri. Prandaj jam i lumtur që ky


faqe | 16

Fjala përshëndetëse e Z. Marek Jeziorski, Ambasador i Republikës së Polonisë në Republikën e Shqipërisë

I dashur Ministër, Shkëlqesia Juaj, Ambasadore Vlahutin dhe Ambasadore Bujas-Juraga, I dashur Z. Kryetar Leskaj, I dashur President Z. Kwiatkowski, I dashur Auditues i Përgjithshëm Z. Klesić, Zonja dhe Zotërinj,

Në emër të qeverisë Polake, dëshiroj të shpreh vlerësimin e lartë mbi partneritetin e Institucioneve Supreme të Auditimit të Shqipërisë, Polonisë dhe Kroacisë në të cilin një tjetër hap po merr formë në këtë projekt binjakëzimi. Dua të theksoj se është hera e parë që një institucion Polak drejton një projekt binjakëzimi në Shqipëri. Prandaj jam shumë i lumtur që përfshirja e vendit tim në bashkëpunimin mes Bashkimit Evropian dhe Shqipërisë po rritet.

Të gjithë e dimë sa e rëndësishme është në çdo vend demokratik t’i sigurojë parlamentit dhe publikut në shkallë të gjerë që paratë e taksapaguesve janë shpenzuar në mënyrën më efektive. Ky është edhe roli i tre institucioneve të përfshira në këtë projekt, të ofrojnë këtë siguri. Prandaj jam i lumtur që ky

Bujar LESKAJ

faqe | 17

bashkëpunim do të realizohet tani në formën e një projekti binjakëzimi financuar nga Bashkimi Evropian, ku të gjithë partnerët shkëmbejnë eksperiencën dhe ekspertizën e tyre për t’u rritur bashkë.

Mendoj se publiku shqiptarë do ta presi mirë këtë projekt pasi ka gjithmonë e më shumë presion në jetën publike të vendit në lidhje me transparencën dhe shpenzimet publike dhe Institucioni Suprem i Auditimit është një nga shtyllat që siguron këtë transparencë, duke ofruar informacion të besueshëm dhe objektiv mbi zhvillimet e ngjarjeve në shtet.

Kam dijeni që Institucionet Supreme të Auditimit të Shqipërisë, Polonisë dhe Kroacisë kanë tashmë një bashkëpunim të gjatë dhe konstruktiv, gjë që duhet të ndihmojë në zbatimin e këtij projekti shumë ambicioz që po prezantojmë sot zyrtarisht. Profesionalizmi i mbështetur nga miqësia dhe entuziazmi është gjithmonë një kombinim optimist.

Dua të konfirmoj mbështetjen e vazhdueshme të Polonisë mbi përpjekjet e Shqipërisë në rrugën drejt standardeve Evropiane në fushën e ndërtimit të shtetit por gjithashtu edhe në fusha të tjera të jetës publike.

Dua t’i uroj tre palëve të këtij projekti dhe Bashkimit Evropian që zbaton këtë projekt në kuadër të ndihmës së para-aderimit, që rezultati i projektit të jetë rritje e besimit të qytetarëve në shtet dhe në partneritetin me Evropën.

Z. Leskaj, Z. Kwiatkowski dhe Z Klesić, ju uroj ju dhe kolegët tuaj për një bashkëpunim të kënaqshëm dhe zbatim të suksesshëm të këtij projekti ambicioz.

Shumë faleminderit!

Marek Jeziorski


faqe | 18

Fjala përshëndetëse e Zj. Sanja Bujas Juraga, Ambasadore e Republikës së Kroacisë në Republikën e Shqipërisë

Z. Ministër, Ambasadore Vlahutin, Ambasador Jeziorski, Kryetarë të Institucioneve Supreme të Auditimit, Zonja dhe Zotërinj,

Ne e vlerësojmë partneritetin me miqtë tanë nga Polonia për Projektin e Binjakëzimit “Fuqizimi i Kapaciteteve të Auditimit të Jashtëm” dhe dëshiroj të përgëzoj Zyrën Supreme të Auditimit të Polonisë dhe partnerin Kroat, Zyra e Audituesit të Përgjithshëm të Kroacisë, për besimin e dhënë ndaj këtij projekti.

Kjo është hera e parë që Kroacia merr pjesë në një Projekt Binjakëzimi në Shqipëri. Do të bëjmë më të mirën tonë, që të mos jetë i fundit.

Në terma të përgjithshëm, fuqizimi i kapaciteteve të Institucioneve Supreme të Auditimit është i domosdoshëm për një demokraci moderne dhe luan një rol domethënës në rritjen e efiçencës në sektorin publik.


faqe | 18

Fjala përshëndetëse e Zj. Sanja Bujas Juraga, Ambasadore e Republikës së Kroacisë në Republikën e Shqipërisë

Z. Ministër, Ambasadore Vlahutin, Ambasador Jeziorski, Kryetarë të Institucioneve Supreme të Auditimit, Zonja dhe Zotërinj,

Ne e vlerësojmë partneritetin me miqtë tanë nga Polonia për Projektin e Binjakëzimit “Fuqizimi i Kapaciteteve të Auditimit të Jashtëm” dhe dëshiroj të përgëzoj Zyrën Supreme të Auditimit të Polonisë dhe partnerin Kroat, Zyra e Audituesit të Përgjithshëm të Kroacisë, për besimin e dhënë ndaj këtij projekti.

Kjo është hera e parë që Kroacia merr pjesë në një Projekt Binjakëzimi në Shqipëri. Do të bëjmë më të mirën tonë, që të mos jetë i fundit.

Në terma të përgjithshëm, fuqizimi i kapaciteteve të Institucioneve Supreme të Auditimit është i domosdoshëm për një demokraci moderne dhe luan një rol domethënës në rritjen e efiçencës në sektorin publik.

Bujar LESKAJ

faqe | 19

Duke pasur parasysh përvojën e Zyrës së Audituesit të Përgjithshëm të Kroacisë me ofrimin e ndihmës teknike dhe tashmë me marrëdhëniet e shumta që ka vendosur me shumë homologë ndërkombëtare, jam e sigurt se do të kontribuojë profesionalisht dhe sipas standardeve më të larta për një bashkëpunim të suksesshëm dhe të frytshëm në këtë projekt shumë të rëndësishëm.

Ky organ i pavarur e autonom luan një rol jetësor në mbikëqyrjen e menaxhimit të fondeve publike dhe mbrojtjen e interesave themelore të taksapaguesve. Prandaj është një nga instrumentet më të rëndësishëm të mirëqeverisjes në Kroaci.

Unë nuk kam asnjë dyshim që ky partneritet konkret shqiptar – polak – kroat po hap një fazë të re në prezantimin e standardeve të reja në këtë fushë specifike duke ofruar progres të matshëm për reformat në Shqipëri, të cilat janë jetike për demokraci të qëndrueshme dhe për shtetin e së drejtës.

Zonja dhe Zotërinj,

Përfitoj nga ky rast për të komunikuar qartë mbështetjen e fortë politike që Republika e Kroacisë i ofron Shqipërisë në rrugën e saj drejt BE-së. Në të njëjtën kohë jemi të lumtur që ky pozicion politik prej vitesh e deri më tani është pasqyruar në projekte të ndryshme të asistencës teknike ofruar nga shumë ekspertë kroatë.

Më lejoni që tani shkurtimisht t’i referohem anëtarësimit të Kroacisë në BE.

Siç e dini, Kroacia është vendi i fundit që përfundoi me sukses udhëtimin drejt anëtarësimit të plotë në BE dhe ne e dimë shumë mirë sa e rëndësishme, por edhe sa e ndërlikuar është rruga drejt BE-së. U deshën 12 vjet që të përmbushnim procesin.

Statusi i vendit kandidat për Kroacinë u dha në vitin 2004. Negociatat për 36 kapituj filluan një vit më vonë dhe zgjatën për 6 vjet – deri në Qershor 2011. Kroacia nënshkroi Traktatin e Pranimit në Dhjetor 2011 dhe u anëtarësua në BE në datë 1 Korrik 2013.

Procesi i para-aderimit është rreth reformimit të vendit tuaj. Është një përvojë e ndërtimit të shtetit për përfitime të tij. Në rastin e negociatave të kroatëve u impenjuan 3000 ekspertë.

Natyrisht, është shërbimi civil ai që bën punën më të madhe, por në të njëjtën kohë është shumë e rëndësishme që të përfshihen në mënyrë të drejtpërdrejtë sa më shumë palë interesi që të jetë e mundur.

Sanja Bujas Juraga


faqe | 20

Kroacia është vendi i parë me Marrëveshje Asocim - Stabilizimi që provon se politika e zgjerimit të BE është një realitet.

Duke përmbushur parimet, prioritetet dhe kushtet e vëna për partneritetin e pranimit, ne arritëm të ndryshojmë thellësisht dhe në mënyrë të pakthyeshme Kroacinë, institucionet dhe shoqerinë e saj.

Përvoja e Kroacisë është ende shumë e freskët, prandaj edhe paraqet një mundësi unike për të transferuar dijet dhe praktikat tona më të mira. Ne i kemi dhënë asistencë teknike të gjithë fqinjëve tanë në të mirën e paqes, stabilitetit dhe prosperitetit.

Si një mike e Shqipërisë dhe mbështetëse e vërtetë, rekomandimi kryesor që ne mund të japim është që të punohet sa më shumë që të jetë e mundur mbi reformat sepse ato janë përfitimi kryesor.

I uroj partnerëve të këtij projekti bashkëpunim të suksesshëm.

Faleminderit dhe gjithë të mirat!


faqe | 20

Kroacia është vendi i parë me Marrëveshje Asocim - Stabilizimi që provon se politika e zgjerimit të BE është një realitet.

Duke përmbushur parimet, prioritetet dhe kushtet e vëna për partneritetin e pranimit, ne arritëm të ndryshojmë thellësisht dhe në mënyrë të pakthyeshme Kroacinë, institucionet dhe shoqerinë e saj.

Përvoja e Kroacisë është ende shumë e freskët, prandaj edhe paraqet një mundësi unike për të transferuar dijet dhe praktikat tona më të mira. Ne i kemi dhënë asistencë teknike të gjithë fqinjëve tanë në të mirën e paqes, stabilitetit dhe prosperitetit.

Si një mike e Shqipërisë dhe mbështetëse e vërtetë, rekomandimi kryesor që ne mund të japim është që të punohet sa më shumë që të jetë e mundur mbi reformat sepse ato janë përfitimi kryesor.

I uroj partnerëve të këtij projekti bashkëpunim të suksesshëm.

Faleminderit dhe gjithë të mirat!

Bujar LESKAJ

faqe | 21

Fjala përshëndetëse e Z. Krzysztof Kwiatkowski

President i Zyrës Supreme të Auditimit në Republikën e Polonisë

Shkëlqesitë tuaja,

I dashur Kryetar,

I dashur Ministër,

Zonja dhe Zotërinj,

Jam shumë i lumtur që ndodhem këtu me ju në konferencën e përurimit të projektit “Forcimi i kapaciteteve të auditimit të jashtëm”, financuar nga Bashkimi Evropian në kuadër të Instrumentit të ndihmës të para - aderimit për Shqipërinë.

Organizata që drejtoj, Zyra Supreme e Auditimit të Polonisë, në bashkëpunim me homologun Kroat, Zyrën e Audituesit të Përgjithshëm, janë zgjedhur për të zbatuar projektin në zyrën homologe të Kontrollit të Lartë të Shtetit ose KLSH, gjatë viteve 2016-2018.

Krzysztof Kwiatkowski


faqe | 22

Unë e mirëpres zbatimin e këtij projekti. E njoh Kryetarin Bujar Leskaj prej vitesh tashmë dhe e njoh si një lider të fortë, të angazhuar ndaj ndryshimeve dhe serioz në angazhimet e tij.

Zoti Leskaj është një njeri vizionar, i cili bën më të mirën e tij për të promovuar zhvillimin e organizatës së tij dhe e orientuar drejt të ardhmes, drejt pjesëmarrjes së Shqipërisë në Evropën e bashkuar.

Ashtu siç e dimë të gjithë, Shqipëria në këto momente po kalon një kohë reformash shumë të shpejta. Para disa kohësh u njoh si një vend kandidat i BE-së, gjë që tregon se Komisioni i BE-së dhe vendet anëtarë vlerësuan ecurinë e zbatimit të standardeve të BE-së.

Sidoqoftë ne të gjithë e dimë se Shqipëria ende përballet me një numër shumë të rëndësishëm dhe serioz reformash për t’u përmbushur, të cilat konsiderohen nga BE-ja si të domosdoshme për të hapur procesin e negociatave.

Në Poloni ende e kujtojmë sa shumë përpjekje kërkohen për reforma të tilla, nga ana e njerëzve, nga shteti dhe nga administrata e nga të gjithë qytetarët. Mendoj se koleget Kroatë e kujtojnë edhe më mirë, sepse Kroacia është vendi më i ri anëtar i BE-së dhe përvoja e saj është më e freskët.

Kjo është arsyeja pse ramë dakord me Kryetarin Leskaj dhe Audituesin e Përgjithshëm Klesić, se organizatat tona kanë mundësinë të bëjnë diçka së bashku e cila, siç shpresojmë, do të jetë një hap i madh përpara për në rrugën e Shqipërisë drejt Bashkimit Evropian.

Njëra nga arsyet është fakti se tre kombet tona ndajnë eksperiencën e imponimit dhe pastaj refuzimit të regjimit komunist dhe pastaj ndërmarrjen e hapit të madh për t’u ripërfshirë në familjen Evropiane.

Sipas standardeve të njohura ndërkombëtare, miratuar edhe në Bashkimin Evropian, prania e një Institucioni Suprem Auditimi të pavarur, apolitik dhe profesional është një nga shtyllat e demokracisë.

Sidoqoftë, si President i Zyrës Supreme të Auditimit të Polonisë, shpesh më pyesin: E pra, çfarë bëni në të vërtetë? Ju nuk e keni pushtetin të detyroni njeri të bëjë diçka, kështu që cila është puna juaj në të vërtetë? Cila është vlera e shtuar e organizatës tuaj?

Këto pyetje mund të bëhen sidomos në vende si Shqipëria, Kroacia apo Polonia, ku ne kemi miratuar një model të zyrës së auditimit dhe jo të një gjykatë të llogarive


faqe | 22

Unë e mirëpres zbatimin e këtij projekti. E njoh Kryetarin Bujar Leskaj prej vitesh tashmë dhe e njoh si një lider të fortë, të angazhuar ndaj ndryshimeve dhe serioz në angazhimet e tij.

Zoti Leskaj është një njeri vizionar, i cili bën më të mirën e tij për të promovuar zhvillimin e organizatës së tij dhe e orientuar drejt të ardhmes, drejt pjesëmarrjes së Shqipërisë në Evropën e bashkuar.

Ashtu siç e dimë të gjithë, Shqipëria në këto momente po kalon një kohë reformash shumë të shpejta. Para disa kohësh u njoh si një vend kandidat i BE-së, gjë që tregon se Komisioni i BE-së dhe vendet anëtarë vlerësuan ecurinë e zbatimit të standardeve të BE-së.

Sidoqoftë ne të gjithë e dimë se Shqipëria ende përballet me një numër shumë të rëndësishëm dhe serioz reformash për t’u përmbushur, të cilat konsiderohen nga BE-ja si të domosdoshme për të hapur procesin e negociatave.

Në Poloni ende e kujtojmë sa shumë përpjekje kërkohen për reforma të tilla, nga ana e njerëzve, nga shteti dhe nga administrata e nga të gjithë qytetarët. Mendoj se koleget Kroatë e kujtojnë edhe më mirë, sepse Kroacia është vendi më i ri anëtar i BE-së dhe përvoja e saj është më e freskët.

Kjo është arsyeja pse ramë dakord me Kryetarin Leskaj dhe Audituesin e Përgjithshëm Klesić, se organizatat tona kanë mundësinë të bëjnë diçka së bashku e cila, siç shpresojmë, do të jetë një hap i madh përpara për në rrugën e Shqipërisë drejt Bashkimit Evropian.

Njëra nga arsyet është fakti se tre kombet tona ndajnë eksperiencën e imponimit dhe pastaj refuzimit të regjimit komunist dhe pastaj ndërmarrjen e hapit të madh për t’u ripërfshirë në familjen Evropiane.

Sipas standardeve të njohura ndërkombëtare, miratuar edhe në Bashkimin Evropian, prania e një Institucioni Suprem Auditimi të pavarur, apolitik dhe profesional është një nga shtyllat e demokracisë.

Sidoqoftë, si President i Zyrës Supreme të Auditimit të Polonisë, shpesh më pyesin: E pra, çfarë bëni në të vërtetë? Ju nuk e keni pushtetin të detyroni njeri të bëjë diçka, kështu që cila është puna juaj në të vërtetë? Cila është vlera e shtuar e organizatës tuaj?

Këto pyetje mund të bëhen sidomos në vende si Shqipëria, Kroacia apo Polonia, ku ne kemi miratuar një model të zyrës së auditimit dhe jo të një gjykatë të llogarive

Bujar LESKAJ

faqe | 23

dhe ne nuk mundemi të japim vendime, ne nuk e kemi fuqinë e dhënies së urdhrave.

Përgjigja ime ndaj pyetjeve të tilla është: ne jemi këtu që të ofrojmë informacion të besueshëm. Kujt? Kujtdo që i intereson, por fillimisht atyre që janë objekt i autoritetit në një sistem demokratik dhe ky është publiku.

Dhe këtu kemi 2 qasje të standardeve tona ndërkombëtare për Institucionet Supreme të Auditimit.

I pari nga dy tendencat, me lejoni ta quaj, tendenca tradicionale, paraqet lidhjen mes një SAI dhe medias si më poshtë:

Duhet ta bëjmë punën siç e kemi bërë deri tani. Ne jemi ekspertë, jemi auditues, jemi punonjës të një institucioni serioz auditimi. Produktet tona u shërbejnë deputetëve të Kuvendit.

Po media dhe opinion publik? Nëse ata interesohen për punën tonë, mund t’u dërgojmë raportet tona. Ata mund të shkruajnë diçka rreth tyre, apo të thonë diçka në TV apo radio. Po nëse ata nuk i komentojnë raportet tona? Epo ne jemi ekspertë në këtë fushë dhe ajo që ne paraqesim mund të jetë e vështirë për ta. Media duhet të punësojë ekspertë dhe të përshtatet me organizatën tonë nëse duan të na kuptojnë. Ne do të vazhdojmë të publikojmë raportet tona serioze në faqen tonë serioze të internetit. Dikush mund t’i lexojë një ditë.

Në këtë mënyrë, mund të paraqes shkurtimisht qasjen tradicionale të komunikimit mes SAI-ve dhe medias.

Qasja tjetër, kaq ndryshe nga ajo që sapo paraqita, sa vjen e përhapet më tepër, edhe në institucionin që kam kënaqësinë të drejtoj.

Kjo qasje bazohet në supozimin se duke informuar mediat, SAI nuk komunikon me median, por në fakt komunikon me publikun.

Mediat janë thjesht mjete për të arritur tek opinioni publik, një mënyrë transmetimi për të folur. Sigurisht kemi internetin, takojmë deputetët e Kuvendit, u dërgojmë atyre raporte, por dërgimi i një raporti në Parlament apo publikimi i tij në faqen e internetit nuk do të thotë domosdoshmërisht që dikush do ta lexojë atë.

Çdo natë në lajme trajtohen rreth 10 – 15 tema të ndryshme. Kanalet televizive më të shikuara nga polakët kanë 10 milion teleshikues. Programet e lajmeve në secilin kanal televiziv ndiqen nga rreth 4-5 milionë shikues. Ka afërsisht 4-5 programe të tilla. Nëse informacioni i raporteve tona arrin në dy ose tre kanale, atëherë nga 8



faqe | 24

deri në 10 milionë persona të rritur do të informohen rreth rezultateve të auditimeve tona.

Informacioni publik nuk lidhet vetëm me llogaridhënien mbi paratë që shoqëria ka shpenzuar për auditim. Po, ajo që duam të themi është: “Të dashur qytetarë, kemi shpenzuar paratë që na dhatë në mënyrë të arsyeshme.

Ne auditojmë gjëra që janë të rëndësishme për ju, në mënyrë që gjërat që ju shqetësojnë të mund të përmirësohen”.

Por informacioni publik nuk është vetëm llogaridhënie për fondet publike.

Kështu që, cila është arsyeja bazë për të cilën organet e auditimit i drejtohen në mënyrë aktive publikut?

Komunikimi mes institucioneve publike dhe shoqërisë përbën një nga shtyllat e demokracisë. Qytetarët që bashkërisht qeverisin shtetin duhet të informohen në mënyrë që të marrin vendime të informuara. Një shoqëri civile nuk përbëhet nga banorët e një shteti që sundohet nga zyrtarët. Një shoqëri civile sundon shtetin me anë të zyrtarëve që punëson. Informacioni mbi rezultatet e auditimeve tona dhe informacioni mbi funksionimin tonë është vetëm një paketë e vogël e të dhënave për të cilat një shoqëri civile ka nevojë në mënyrë që të marrë vendimet e saj.

Zyrtarët vetëm zbatojnë këto vendime, audituesit kontrollojnë sesi zyrtarët bëjnë punën e tyre, ndërkohë që shoqëria qeveris shtetin dhe si rrjedhojë ka nevojë për informacion. Është detyra jonë t’ua ofrojmë këtë informacion.

Ju falenderoj për vëmendjen tuaj.


faqe | 24

deri në 10 milionë persona të rritur do të informohen rreth rezultateve të auditimeve tona.

Informacioni publik nuk lidhet vetëm me llogaridhënien mbi paratë që shoqëria ka shpenzuar për auditim. Po, ajo që duam të themi është: “Të dashur qytetarë, kemi shpenzuar paratë që na dhatë në mënyrë të arsyeshme.

Ne auditojmë gjëra që janë të rëndësishme për ju, në mënyrë që gjërat që ju shqetësojnë të mund të përmirësohen”.

Por informacioni publik nuk është vetëm llogaridhënie për fondet publike.

Kështu që, cila është arsyeja bazë për të cilën organet e auditimit i drejtohen në mënyrë aktive publikut?

Komunikimi mes institucioneve publike dhe shoqërisë përbën një nga shtyllat e demokracisë. Qytetarët që bashkërisht qeverisin shtetin duhet të informohen në mënyrë që të marrin vendime të informuara. Një shoqëri civile nuk përbëhet nga banorët e një shteti që sundohet nga zyrtarët. Një shoqëri civile sundon shtetin me anë të zyrtarëve që punëson. Informacioni mbi rezultatet e auditimeve tona dhe informacioni mbi funksionimin tonë është vetëm një paketë e vogël e të dhënave për të cilat një shoqëri civile ka nevojë në mënyrë që të marrë vendimet e saj.

Zyrtarët vetëm zbatojnë këto vendime, audituesit kontrollojnë sesi zyrtarët bëjnë punën e tyre, ndërkohë që shoqëria qeveris shtetin dhe si rrjedhojë ka nevojë për informacion. Është detyra jonë t’ua ofrojmë këtë informacion.

Ju falenderoj për vëmendjen tuaj.

Bujar LESKAJ

faqe | 25

“Auditimi i performancës si instrument transparence dhe llogaridhënieje në sektorin publik” nga Z. Ivan Klesić, Auditues i Përgjithshëm, Zyra e Audituesit të Përgjithshëm në Republikën e Kroacisë

Të nderuar Shkëlqesi, i nderuar Z. Leskaj, të nderuar kolegë,

Është nder dhe kënaqësi të jem sot mes jush për të shënuar zyrtarisht nisjen e Projektit të Binjakëzimit. Besoj vërtet se bashkëpunimi nëpërmjet këtij projekti që do të realizohet me profesionalizëm të lartë dhe me frymë miqësore, do të jetë i suksesshëm dhe një shembull i mirë për projekte të ardhshme të këtij lloji.

Zhvillimet në menaxhimin publik, reformat në sistemet buxhetore dhe ato financiare si dhe perceptimi i nevojës për menaxhim më demokratik e më transparent janë përshpejtuar veçanërisht gjatë gjysmës së dytë të shekullit të njëzetë dhe përbëjnë dinamikën bazë të zhvillimeve në fushën e auditimit publik.

Në kuadër të këtyre zhvillimeve, metoda tradicionale e auditimit është lënë pas dhe metoda e auditimit të performancës ka nisur të pranohet më gjerësisht. Nevoja për këtë ndryshim ka lindur nga ofrimi i llogaridhënies.

Parimi demokratik bazohet në të drejtën e publikut për t’u kërkuar llogari qeverive për veprimet e tyre nëpërmjet zgjedhjeve të përgjithshme. Që ky parim të ketë

Ivan Klesić


faqe | 26

rëndësinë e duhur, publiku ka nevojë të informohet mbi mënyrën e shpenzimit të burimeve dhe ofrimit të shërbimeve publike.

Duke ofruar informacion objektiv dhe të besueshëm mbi këto çështje, SAI-t, nëpërmjet auditimit të performancës, kontribuojnë në ofrimin e transparencës dhe llogaridhënies. Megjithatë, auditimi i performances është i ndryshëm, kërkues dhe kërkon kohë për zbatim.

Eksperienca ka provuar se auditimi i performancës shpesh:

- Kërkon ndryshim të qëndrimit, stilit drejtues, sjelljes organizative dhe praktikës së marrjes në punë;

- Kërkon drejtim për botimin e raporteve të rëndësishme të auditimit të performancës;

- Kërkon kurajë për zbulimin e programeve apo shërbimeve qeveritare me performancë të dobët, edhe në mbështetjen me prova e argumente të besueshme, objektive dhe të ekuilibruara;

- Kërkon aftësi, të cilat SAI-t me përvojë të kufizuar apo pa përvojë në këtë fushë duhet t’i përftojnë, etj.

Për më tepër, për prezantimin e auditimit të performancës:

- Kërkohet një përkushtim afatgjatë nga ana e drejtuesve,

- Është jetësor mandati i përshtatshëm,

- Është me rëndësi ndërtimi i marrdhënieve me palët e interesit, dhe

- Duhet të trajtohen çështjet organizative.

Pas prezantimit, auditimi i performancës mund të bëhet instrument i fuqishëm. Auditimi i hapur, i kryer dhe i raportuar mirë, i mundëson publikut vlerësimin e qeverisjes, çka e detyron atë të veprojë më mirë se më parë. Për këtë arsye, auditimi i performancës është bërë tipar qendror i pjesës më të madhe të zyrave të auditimit. Këtë tendencë e kam vënë re edhe në Zyrën që unë drejtoj.

Zyra e Audituesit të Përgjithshëm të Kroacisë u themelua në vitin 1993 dhe prezantoi auditimin e performancës në vitin 2001. Në fillim e nisëm në shkallë të vogël, me një auditim pilot dhe me tema të përqendruara. Pastaj vijuam me:

- ngritjen e kapaciteteve (punësimin e personelit, hartimin e manualeve dhe politikave, etj.)


faqe | 26

rëndësinë e duhur, publiku ka nevojë të informohet mbi mënyrën e shpenzimit të burimeve dhe ofrimit të shërbimeve publike.

Duke ofruar informacion objektiv dhe të besueshëm mbi këto çështje, SAI-t, nëpërmjet auditimit të performancës, kontribuojnë në ofrimin e transparencës dhe llogaridhënies. Megjithatë, auditimi i performances është i ndryshëm, kërkues dhe kërkon kohë për zbatim.

Eksperienca ka provuar se auditimi i performancës shpesh:

- Kërkon ndryshim të qëndrimit, stilit drejtues, sjelljes organizative dhe praktikës së marrjes në punë;

- Kërkon drejtim për botimin e raporteve të rëndësishme të auditimit të performancës;

- Kërkon kurajë për zbulimin e programeve apo shërbimeve qeveritare me performancë të dobët, edhe në mbështetjen me prova e argumente të besueshme, objektive dhe të ekuilibruara;

- Kërkon aftësi, të cilat SAI-t me përvojë të kufizuar apo pa përvojë në këtë fushë duhet t’i përftojnë, etj.

Për më tepër, për prezantimin e auditimit të performancës:

- Kërkohet një përkushtim afatgjatë nga ana e drejtuesve,

- Është jetësor mandati i përshtatshëm,

- Është me rëndësi ndërtimi i marrdhënieve me palët e interesit, dhe

- Duhet të trajtohen çështjet organizative.

Pas prezantimit, auditimi i performancës mund të bëhet instrument i fuqishëm. Auditimi i hapur, i kryer dhe i raportuar mirë, i mundëson publikut vlerësimin e qeverisjes, çka e detyron atë të veprojë më mirë se më parë. Për këtë arsye, auditimi i performancës është bërë tipar qendror i pjesës më të madhe të zyrave të auditimit. Këtë tendencë e kam vënë re edhe në Zyrën që unë drejtoj.

Zyra e Audituesit të Përgjithshëm të Kroacisë u themelua në vitin 1993 dhe prezantoi auditimin e performancës në vitin 2001. Në fillim e nisëm në shkallë të vogël, me një auditim pilot dhe me tema të përqendruara. Pastaj vijuam me:

- ngritjen e kapaciteteve (punësimin e personelit, hartimin e manualeve dhe politikave, etj.)

Bujar LESKAJ

faqe | 27

- ndërgjegjësimin brenda vetë Zyrës Shtetërore të Auditimit (me anë të trajnimeve), dhe

- ajo çka ishte shumë e rëndësishme – ndërgjegjësimin e palëve të interesit (të parashtruar në Strategjinë e Komunikimit).

Siç mund ta shihni, e kemi nisur me një auditim për vit, pastaj i bëmë tre e pastaj pesë ...Pastaj u treguam shumë ambiciozë dhe e përfshimë në Planin Strategjik që qëllimi ynë ishte të arrinim shifrën e njëzet e pesë auditimesh performance në vit. Dhe sot jemi përballë faktit që kryejmë gjashtëdhjetë e pesë auditive performance në vit. Më lejoni t’ju jap disa shembuj:

Në vitin 2013 zhvilluam “Auditimin mbi funksionimin e infrastrukturës së etikës në organet e administratës qeveritare”.

Qëllimi kryesor ishte vlerësimi i efiçencës së funksionimit të infrastrukturës së etikës së ngritur në 20 ministri si dhe vlerësimi i profilit të etikës në lidhje me sjelljen e nëpunësve civilë, që do të thotë vlerësimi i nivelit të pajtueshmërisë së tyre si dhe zbatimin e parimeve të etikës, si dhe veprimet e ndërmarra në rastet e shkeljes së tyre.

Ndikimi i këtij auditimi ishte shumë i madh dhe ai i ndihmoi organet e administratës qeveritare për të forcuar profilin e tyre etik dhe për të arritur standarde të larta etike në funksionimin e sektorit publik në tërësi, me synim minimizimin e parregullsive, mashtrimit, korrupsionit dhe formave të tjera të sjelljes jo etike si dhe maksimizimin e llogaridhënies, transparencës dhe qeverisjes së mirë.

Në vitin 2015, Zyra e Audituesit të Përgjithshëm, kreu auditimin e performancës mbi “Parandalimin dhe diktimin e mashtrimit në sipërmarrjet e zotëruara nga qeverisja vendore dhe ajo rajonale”.

Objektivi i atij auditimi ishte të përcaktohej:

- nëse sipërmarrjet kanë përcaktuar politika, procedura dhe kontrolle të përshtatshme për parandalimin e mashtrimit

- nëse po merrnin veprimet e nevojshme për ndërgjegjësim të drejtuesve dhe punonjësve rreth mundësisë së mashtrimit, si dhe

- për të vlerësuar efektshmërinë e sistemit të kontrollit të brendshëm në lidhje me riskun e mashtrimit.

Ivan Klesić


faqe | 28

Ndikimet e pritshme u arritën duke reduktuar mundësinë e mashtrimit, duke rritur ndërgjegjësimin e drejtuesve dhe punonjësve rreth mundësisë së ndodhjes së mashtrimit, si dhe detyrimin e tyre për të raportuar rastet e dyshimeve për mashtrim si dhe duke përmirësuar sistemin e nxjerrjes së parregullsive dhe raportimit (të dyshimit për mashtrim).

Edhe kësaj here, raportimi për rrjedhojë ndikoi në transparencë dhe llogaridhënie.

Edhe një shembull tjetër pozitiv që kësaj radhe lidhet me auditimet e performancës që arritjes së rezultateve dhe objektivave të sipërmarrjeve publike në zotërim të qeverisjes vendore e asaj rajonale.

Objekti i këtij auditimi ishte i përqendruar në veprimtarinë që lidhet me përcaktimin e qëllimeve të punës, matjen e performancës së punës dhe arritjen e qëllimeve të planifikuara.

Objektivat ishin:

- të kontrollohej nëse objektivat e punës përputhen me planet dhe pritshmëritë e themeluesve,

- të kontrollohej nëse sipërmarrjet i arrinin objektivat e planifikuar të punës,

- të përcaktohej nëse ishte vendosur matja dhe monitorimi i performancës së punës, dhe

- të kontrollohej nëse kompanitë arrinin rezultate të kënaqshme pune.

Auditimi provoi që Zyra e Audituesit të Përgjithshëm gjithnjë e më tepër po përqendrohet në vlerësimin e efektshmërisë dhe mjaftueshmërisë së kontrolleve të drejtimit. Në këtë mënyrë, kërkon të inkurajojë drejtuesit e sipërmarrjeve publike të masin performancën në bazë të objektivave dhe treguesve të performancës të përcaktuar qartë.

Kështu, si edhe për shembujt e mëparshëm, ndikimi pasqyrohet në më shumë llogaridhënie brenda sektorit publik, funksionim më të suksesshëm dhe më të efektshëm të sipërmarrjeve si dhe zbatim më të mirë të parimeve të qeverisjes së mirë.

Sigurisht që vlen të theksohet se:

- Të gjitha raportet tona të auditimit të performancës (si dhe të tjera) botohen në faqen tonë të internetit dhe në atë të Parlamentit Kroat;


faqe | 28

Ndikimet e pritshme u arritën duke reduktuar mundësinë e mashtrimit, duke rritur ndërgjegjësimin e drejtuesve dhe punonjësve rreth mundësisë së ndodhjes së mashtrimit, si dhe detyrimin e tyre për të raportuar rastet e dyshimeve për mashtrim si dhe duke përmirësuar sistemin e nxjerrjes së parregullsive dhe raportimit (të dyshimit për mashtrim).

Edhe kësaj here, raportimi për rrjedhojë ndikoi në transparencë dhe llogaridhënie.

Edhe një shembull tjetër pozitiv që kësaj radhe lidhet me auditimet e performancës që arritjes së rezultateve dhe objektivave të sipërmarrjeve publike në zotërim të qeverisjes vendore e asaj rajonale.

Objekti i këtij auditimi ishte i përqendruar në veprimtarinë që lidhet me përcaktimin e qëllimeve të punës, matjen e performancës së punës dhe arritjen e qëllimeve të planifikuara.

Objektivat ishin:

- të kontrollohej nëse objektivat e punës përputhen me planet dhe pritshmëritë e themeluesve,

- të kontrollohej nëse sipërmarrjet i arrinin objektivat e planifikuar të punës,

- të përcaktohej nëse ishte vendosur matja dhe monitorimi i performancës së punës, dhe

- të kontrollohej nëse kompanitë arrinin rezultate të kënaqshme pune.

Auditimi provoi që Zyra e Audituesit të Përgjithshëm gjithnjë e më tepër po përqendrohet në vlerësimin e efektshmërisë dhe mjaftueshmërisë së kontrolleve të drejtimit. Në këtë mënyrë, kërkon të inkurajojë drejtuesit e sipërmarrjeve publike të masin performancën në bazë të objektivave dhe treguesve të performancës të përcaktuar qartë.

Kështu, si edhe për shembujt e mëparshëm, ndikimi pasqyrohet në më shumë llogaridhënie brenda sektorit publik, funksionim më të suksesshëm dhe më të efektshëm të sipërmarrjeve si dhe zbatim më të mirë të parimeve të qeverisjes së mirë.

Sigurisht që vlen të theksohet se:

- Të gjitha raportet tona të auditimit të performancës (si dhe të tjera) botohen në faqen tonë të internetit dhe në atë të Parlamentit Kroat;

Bujar LESKAJ

faqe | 29

- Të gjitha raportet tona të auditimit të performancës diskutohen në komisionet parlamentare dhe në seanca plenare (të cilat transmetohen për publikun);

- Të gjitha raportet tona të auditimit të performancës tërheqin vëmendjen e medias si dhe vëmendjen (dhe mirënjohjen) e subjekteve të audituara.

Dhe në përfundim, disa mendime për të përmbyllur fjalimin:

- Llogaridhënia është jetësore për një demokraci liberale që funksionon mirë – ruan kontrollin ndaj qeverisë dhe siguron informimin e publikut;

- Transparenca është instrument i llogaridhënies së efektshme;

- Një auditim i kryer dhe raportuar mirë shërben si instrument thelbësor për promovimin e transparencës dhe garantimin e llogaridhënies;

- Vetëm institucione supreme auditimi të fuqishme, të pavarura dhe që kanë kapacitetet e nevojshme janë në pozitë të rrisin transparencën dhe llogaridhënien;

- Eksperienca e Zyrës Kroate të Auditimit është një provë e rëndësisë, pushtetit dhe ndikimeve të auditimit të performancës;

Në këtë mënyrë, me shumë dëshirë kërkojmë të transferojmë rezultatet tona pozitive tek kolegët tanë të nderuar shqiptarë e në të njëjtën kohë të marrim nga eksperienca e tyre dhe ta zbatojmë këtë Projekt Binjakëzimi në një mënyrë që do të na mundësojë të bëhemi më të efektshëm dhe më të suksesshëm!

Ju faleminderit për vëmendjen!

Ivan Klesić


faqe | 30

“Pritshmëritë në drejtim të zhvillimit institucional të Kontrollit të Lartë të Shtetit, si rezultat i Projektit të Binjakëzimit” nga Zj. Luljeta Nano, Sekretare e Përgjithshme e Kontrollit të Lartë të Shtetit në Republikën e Shqipërisë, Drejtuese Projekti për vendin përfitues

Të nderuar Pjesëmarrës,

Në këtë prezantim do të paraqes shkurtimisht pritshmëritë në drejtim të zhvillimit dhe fuqizimit institucional të Kontrollit të Lartë të Shtetit, si rezultat i zbatimit të Projektit të Binjakëzimit.

Objektivi i kryesor i zbatimit të projektit është forcimi i kapaciteteve të Kontrollit të Lartë të Shtetit, drejt modernizimit institucional, çka do të sigurojë vazhdimësinë e rrugës së nisur në përmbushje të misionit dhe vizionit të KLSH-së për t’u shndërruar në një trupë profesionale dhe në një institucion auditimi që ushtron veprimtarinë në një linjë me kërkesat, standardet dhe praktikat e Acquis Communitaire të Bashkimit Evropian.

Zbatimi i projektit do të shoqërohet pa dyshim me një sërë rezultatesh të pritshme në drejtim të forcimit dhe zhvillimit të kapaciteteve me ndikim në rritjen e efektivitetit institucional.


faqe | 30

“Pritshmëritë në drejtim të zhvillimit institucional të Kontrollit të Lartë të Shtetit, si rezultat i Projektit të Binjakëzimit” nga Zj. Luljeta Nano, Sekretare e Përgjithshme e Kontrollit të Lartë të Shtetit në Republikën e Shqipërisë, Drejtuese Projekti për vendin përfitues

Të nderuar Pjesëmarrës,

Në këtë prezantim do të paraqes shkurtimisht pritshmëritë në drejtim të zhvillimit dhe fuqizimit institucional të Kontrollit të Lartë të Shtetit, si rezultat i zbatimit të Projektit të Binjakëzimit.

Objektivi i kryesor i zbatimit të projektit është forcimi i kapaciteteve të Kontrollit të Lartë të Shtetit, drejt modernizimit institucional, çka do të sigurojë vazhdimësinë e rrugës së nisur në përmbushje të misionit dhe vizionit të KLSH-së për t’u shndërruar në një trupë profesionale dhe në një institucion auditimi që ushtron veprimtarinë në një linjë me kërkesat, standardet dhe praktikat e Acquis Communitaire të Bashkimit Evropian.

Zbatimi i projektit do të shoqërohet pa dyshim me një sërë rezultatesh të pritshme në drejtim të forcimit dhe zhvillimit të kapaciteteve me ndikim në rritjen e efektivitetit institucional.

Bujar LESKAJ

faqe | 31

1-Përmirësimi i kuadrit rregullator metodologjik të drejtimit institucional dhe të veprimtarisë audituese është një nga pritshmëritë kryesore të këtij projekti.

Përmirësimi dhe zhvillimi i metodologjive të:

1- Auditimit Financiar 2- Auditimit të Përputhshmërisë, 3- Auditimit të Performancës, 4- Auditimit të Teknologjisë së Informacionit

do të jetë në fokus të zbatimit të projektit

-Kombinimi i njohurive teorike me aplikimin në praktikë të tyre nëpërmjet ushtrimit të auditimeve pilot do të jetë një nga instrumentet efektive për arritjen e objektivit të zhvillimit të aftësive profesionale të audituesve.

-Organizimi i takimeve, seminareve e seminareve praktikë si dhe vizitave studimore do të jetë padyshim mënyra e përçimit, transmetimit të ekspertizës dhe eksperiencës profesionale nga ana e kolegëve të SAI-ve partnere.

2-Marrëdhëniet e KLSH-se me Parlamentin, konsideruar si dy elementë të një sistemi të ekuilibruar të llogaridhënies së qeverisë do të jenë në fokus të ekspertizës që do të ofrohet nga SAI-t partnere gjate zbatimit të projektit. Në këtë drejtim hartimi i një udhërrëfyesi (Guideline) dhe një plani masash për institucionalizimin e marrëdhënieve me Parlamentin do të jetë një nga produktet e projektit.

3-Në drejtim të rritjes së rolit të KLSH-së në luftën kundër mashtrimit dhe korrupsionit do të hartohet një manual me ndikim në përmirësimin e metodologjisë dhe praktikave audituese.

Në këtë fushë do të zhvillohen trajnime në funksion të rritjes së njohurive dhe qasjes bazuar ne risk për planifikimin e veprimtarisë audituese në këtë aspekt.

4-Në funksion të përmbushjes së detyrimeve kushtetuese dhe ligjore për dhënien e opinionit “Mbi zbatimin e buxhetit të shtetit” një nga produktet e projektit do të jetë zhvillimi i metodologjisë për procedurat që do të ndiqen për dhënien e opinionit të pasqyrave të konsoliduara financiare të qeverise në përputhje me standardet ndërkombëtare të auditimit.

Luljeta Nano


faqe | 32

5-Gjithashtu në funksion edhe të përmbushjes së objektivit strategjik të KLSH- “Rritja e ndikimit nëpërmjet komunikimit dhe bashkëpunimit” një nga pritshmëritë e projektit do të jetë hartimi i një strategjie komunikimi, e cila do të shërbejnë si instrument për një transparencë dhe komunikim efektiv me të gjitha palët e interesit, ne një linjë me praktikat më të mira të komunitetit të INTOSAI-t.

6-Në funksion të përsosjes së metodave gjatë procesit të planifikimit të auditimit por edhe për një përdorim efektiv të burimeve, objekt i trajtimit përgjatë zbatimit të projektit do të jetë zhvillimi i qasjes së bazuar në risk për hartimin e planit strategjik dhe vjetor të veprimtarisë audituese.

7-Burimet njerëzore, konsideruar nga KLSH-ja si një prej aseteve institucionale, pas kryerjes së analizave, vlerësimit dhe evidentimit të nevojave do të hartohet një dokument i politikave të menaxhimit të burimeve njerëzore të institucionit .

8-Krahas sa më sipër, një aspekt tjetër i pritshmërive të projektit është dhe përmirësimi i metodologjisë së sigurimit të cilësisë dhe kontrollit në përputhje me Standardet ndërkombëtare të cilësisë së kontrollit.

Nëpërmjet zbatimit të projektit të binjakëzimit, KLSH-ja do të arrijë të përmbushë një sërë objektivash të cilat janë pjesë integrale e strategjisë së zhvillimit institucional 2015-2017 dhe të strategjisë së menaxhimit të financave publike 2014-2020, pjesë e të cilës është dhe KLSH shtylla 6 që ka të bëjë me forcimin e mbikëqyrjes së financave publike nga auditimi i jashtëm.

Rritja dhe intensifikimi i bashkëpunimit midis aktorëve kyç të projektit të binjakëzimit, SAI-ve partnere të Polonisë, Kroacisë, si dhe përfaqësuesve të Delegacionit të Bashkimit Evropian në Shqipëri do të jetë një aspekt mjaft produktiv i implementimit të projektit.

Te nderuar pjesëmarrës,

Në fund të këtij prezantimi dëshiroj të sjell në vëmendjen Tuaj një nga pritshmëritë e cila nuk është artikuluar në letër në ndonjë dokument apo në kontratën e nënshkruar nga palët partnere, por që do të jetë një komponent mjaft i qenësishëm, i pranishëm në komunikimet midis kolegëve, ekspertëve dhe përfaqësuesve të institucioneve pjesëmarrës në këtë projekt.


faqe | 32

5-Gjithashtu në funksion edhe të përmbushjes së objektivit strategjik të KLSH- “Rritja e ndikimit nëpërmjet komunikimit dhe bashkëpunimit” një nga pritshmëritë e projektit do të jetë hartimi i një strategjie komunikimi, e cila do të shërbejnë si instrument për një transparencë dhe komunikim efektiv me të gjitha palët e interesit, ne një linjë me praktikat më të mira të komunitetit të INTOSAI-t.

6-Në funksion të përsosjes së metodave gjatë procesit të planifikimit të auditimit por edhe për një përdorim efektiv të burimeve, objekt i trajtimit përgjatë zbatimit të projektit do të jetë zhvillimi i qasjes së bazuar në risk për hartimin e planit strategjik dhe vjetor të veprimtarisë audituese.

7-Burimet njerëzore, konsideruar nga KLSH-ja si një prej aseteve institucionale, pas kryerjes së analizave, vlerësimit dhe evidentimit të nevojave do të hartohet një dokument i politikave të menaxhimit të burimeve njerëzore të institucionit .

8-Krahas sa më sipër, një aspekt tjetër i pritshmërive të projektit është dhe përmirësimi i metodologjisë së sigurimit të cilësisë dhe kontrollit në përputhje me Standardet ndërkombëtare të cilësisë së kontrollit.

Nëpërmjet zbatimit të projektit të binjakëzimit, KLSH-ja do të arrijë të përmbushë një sërë objektivash të cilat janë pjesë integrale e strategjisë së zhvillimit institucional 2015-2017 dhe të strategjisë së menaxhimit të financave publike 2014-2020, pjesë e të cilës është dhe KLSH shtylla 6 që ka të bëjë me forcimin e mbikëqyrjes së financave publike nga auditimi i jashtëm.

Rritja dhe intensifikimi i bashkëpunimit midis aktorëve kyç të projektit të binjakëzimit, SAI-ve partnere të Polonisë, Kroacisë, si dhe përfaqësuesve të Delegacionit të Bashkimit Evropian në Shqipëri do të jetë një aspekt mjaft produktiv i implementimit të projektit.

Te nderuar pjesëmarrës,

Në fund të këtij prezantimi dëshiroj të sjell në vëmendjen Tuaj një nga pritshmëritë e cila nuk është artikuluar në letër në ndonjë dokument apo në kontratën e nënshkruar nga palët partnere, por që do të jetë një komponent mjaft i qenësishëm, i pranishëm në komunikimet midis kolegëve, ekspertëve dhe përfaqësuesve të institucioneve pjesëmarrës në këtë projekt.

Bujar LESKAJ

faqe | 33

Aspekti social - kulturor i shkëmbimit të përvojave, njohja nga afër e traditave, stilit të jetesës kulturës së vendeve qe secili prej nesh përfaqëson padyshim do të jetë një nga pritshmërite dhe energjitë më pozitive që do të marrim gjatë procesit të zbatimit të projektit.

Projekti i binjakëzimit që do të vijojë të zbatohet gjatë dy viteve të ardhshme do të rrisë dhe forcojë rolin e KLSH-së si një nga aktorët kyç në arkitekturën e mbikqyrjes së menaxhimit të financave publike, ne funksion të promovimit të transparencës, efektivitetit dhe llogaridhënies publike.

Zbatimi dhe mbështetja me sukses e këtij projekti do të jetë një nga sfidat e radhës për institucionin e KLSH-së në rrugën pa kthim që ka nisur drejt reformimit, modernizimit dhe integrimit evropian.

Ju faleminderit për vëmendjen.

Luljeta Nano


faqe | 34

“Prezantimi i objektivave dhe planit të punës së projektit” nga Z. Wojciech Kutyła, Zëvendës President i Zyrës Supreme të Auditimit në Republikën e Polonisë, Drejtues Projekti për vendin anëtar

Së pari, si Lider i Projektit, në të cilin përfaqësoj Zyrën Supreme të Auditimit të Polonisë, partner kryesor i Projektit, më lejoni t’ju uroj një mirëseardhje të ngrohtë në këtë aktivitet, i cili hap projektin e binjakëzimit që ka për qëllim forcimin e kapaciteteve të auditimit të jashtëm në Shqipëri.

Së bashku me kolegët tanë nga Shqipëria dhe Kroacia, do të punojmë për të mbështetur Kontrollin e Lartë të Shtetit në Shqipëri:

- Për zhvillimin e tij si një auditues efektiv dhe i pavarur i fondeve publike; - Dhe aktiviteti i të cilit bazohet në standardet ndërkombëtare të auditimit si dhe

në praktikat më të mira të BE-së.

Më lejoni t’ju kujtoj se standardet kryesore të auditimit të zhvilluara nga INTOSAI qartësisht shprehin se: Institucioni Suprem i Auditimit është një element i rëndësishëm për shtetin. Një shtet, në të cilin administrata publike është e përgjegjshme, transparente dhe efektive.

Në të njëjtën kohë, Marrëveshja e Asocimit mes Shqipërisë dhe BE-së, tregon se vendi kandidat duhet të ketë një sistem efektiv kontrolli financiar të brendshëm dhe të jashtëm.


faqe | 34

“Prezantimi i objektivave dhe planit të punës së projektit” nga Z. Wojciech Kutyła, Zëvendës President i Zyrës Supreme të Auditimit në Republikën e Polonisë, Drejtues Projekti për vendin anëtar

Së pari, si Lider i Projektit, në të cilin përfaqësoj Zyrën Supreme të Auditimit të Polonisë, partner kryesor i Projektit, më lejoni t’ju uroj një mirëseardhje të ngrohtë në këtë aktivitet, i cili hap projektin e binjakëzimit që ka për qëllim forcimin e kapaciteteve të auditimit të jashtëm në Shqipëri.

Së bashku me kolegët tanë nga Shqipëria dhe Kroacia, do të punojmë për të mbështetur Kontrollin e Lartë të Shtetit në Shqipëri:

- Për zhvillimin e tij si një auditues efektiv dhe i pavarur i fondeve publike; - Dhe aktiviteti i të cilit bazohet në standardet ndërkombëtare të auditimit si dhe

në praktikat më të mira të BE-së.

Më lejoni t’ju kujtoj se standardet kryesore të auditimit të zhvilluara nga INTOSAI qartësisht shprehin se: Institucioni Suprem i Auditimit është një element i rëndësishëm për shtetin. Një shtet, në të cilin administrata publike është e përgjegjshme, transparente dhe efektive.

Në të njëjtën kohë, Marrëveshja e Asocimit mes Shqipërisë dhe BE-së, tregon se vendi kandidat duhet të ketë një sistem efektiv kontrolli financiar të brendshëm dhe të jashtëm.

Bujar LESKAJ

faqe | 35

Sipas mendimit tim, këto kërkesa përputhen në mënyrë të përkryer me qëllimin e projektit dhe në fund të projektit do të jemi në gjendje të themi se Kontrolli i Lartë i Shtetit në Shqipëri i përmbush ato.

Përpara jo shumë kohësh, Polonia dhe Kroacia ishin objekt i programeve te BE-së në mbështetje të zhvillimit institucional si dhe të paraqitjes së standardeve ndërkombëtare, evropiane dhe praktikave më të mira. Edhe Zyra Supreme e Auditimit të Polonisë ka përfituar nga projektet e binjakëzimit.

Gjatë 27 viteve të fundit, që prej transformimeve politike të Polonisë në 1989, kemi reformuar çdo aspekt të auditimit publik. Sot, mund të jemi krenarë për metodologjinë e auditimit bazuar në standarde ndërkombëtare dhe në praktikat më të mira të BE-së, për paraqitjen tonë në debatin publik dhe për besimin e lartë që gëzojmë në publik.

Prej vitesh, e sidomos nga viti 2004 kur Polonia iu bashkua BE-së, NIK-u është përfshirë fuqishëm në bashkëpunime ndërkombëtare ndërmjet institucioneve të auditimit. Me kënaqësi ju them se ne njihemi si një anëtar shumë aktiv si në INTOSAI ashtu dhe në organizatën e saj rajonale EUROSAI.

Si rezultat, në aktivitetet e projektit nuk do të bazohemi vetëm në dijet dhe eksperiencën tonë por do të bashkëpunojmë edhe me ekspertë që vijnë nga institucione auditimi evropiane dhe institucione të tjera publike.

Në këtë mënyrë, do të sigurojmë ekspozimin më të gjerë të mundshëm të praktikave më të mira dhe eksperiencës së dobishme.

Përmes këtij projekti, duam të ndajmë eksperiencën tonë me kolegët shqiptarë dhe t’i mbështesim ata në ngritjen e një auditi publik të fortë dhe të besueshëm për vendin tuaj.

Sidoqoftë, ne nuk kemi si qëllim të kopjojmë praktikat e institucionit tonë dhe nuk duam të promovojmë qasjet tona kombëtare. Por, ne duam të mbështesim kolegët tanë shqiptarë duke ofruar eksperiencën tonë dhe t’i ndihmojmë ata në zhvillimin e zgjidhjeve që përshtaten me nevojat dhe kërkesat specifike të Kontrollit të Lartë të Shtetit në Shqipëri.

Kohët e fundit, Parlamenti Shqiptar miratoi një Ligj të ri për Kontrollin e Lartë të Shtetit, i cili tregon drejtimet për zhvillimin e auditimit publik në Shqipëri duke përfshire aspekte të reja të auditimit si atë të performancës dhe auditimin e TI-së. Ligji i ri influencon në mënyrë domethënëse aktivitetin e institucionit shqiptar.

Wojciech Kutyla


faqe | 36

Me anë të projektit, dëshirojmë të mbështesim kolegët shqiptarë që të përfitojnë sa më shumë të jetë e mundur nga këto ndryshime dhe t’i zbatojnë ato në praktiken e përditshme të KLSH-së në mënyrë efektive.

Projekti ynë ndahet në tre komponentë:

I pari i referohet kuadrit ligjor të institucionit suprem të auditimit. Së bashku do të analizojmë rregulloret që lidhen me aktivitetin e Kontrollit të Lartë të Shtetit për të evidentuar risqet e mundshme. Ne do të zhvillojmë një koncept komenti për dispozitat ligjore dhe të propozojmë programin e aktivitetit për të zbatuar në mënyrë efektive ligjin e ri. Gjithashtu, do të planifikojmë hartimin e udhërrëfyesve ose manualeve që lidhen me ndjekjen e rekomandimeve të auditimit.

I dyti komponent i rëndësishëm lidhet me metodologjinë e auditimit ne administratën publike.

Koncepti bazë i punës sonë është të analizojmë politikat dhe praktikat ekzistuese dhe të diskutojmë rreth përmirësimit e ndërgjegjësimit rreth mashtrimit dhe korrupsionit, politikave të auditimit dhe praktikave ne Shqipëri.

Kështu, në fushën e mashtrimit dhe korrupsionit do të punojmë mbi elementë si sistemi i sinjalizimit në Kontrollin e Lartë të Shtetit, metodat e auditimit të mashtrimit dhe korrupsionit dhe përdorimin praktik në auditime të pavarura dhe si pjesë e aktiviteteve të tjera të auditimit dhe në fund do të asistojmë Kontrollin e Lartë të Shtetit Shqiptar të hartojë një manual dedikuar komponentëve të auditimit mbi mashtrimin dhe korrupsionin.

Në fushën e auditimit financiar dhe të përputhshmërisë, do të punojmë në planin strategjik, bazuar në analizën e përgjithshme të riskut dhe pikat kryesore në interes të publikut. Ne gjithashtu do të ofrojmë udhëzime dhe trajnime si dhe do të mbështesim audite të përzgjedhura nëpërmjet orientimit dhe këshillimit nga ana e ekspertëve. Së fundmi, shpresojmë të identifikojmë fushat e manualeve të auditiveve ku të mund të shtojmë më shumë udhëzime praktike.

Në fushën e auditimit të përformancës, do të ofrohet trajnimi përkatës dhe teknikat moderne si dhe auditime pilote mbi tema të përzgjedhura për të testuar në mënyrë praktike një metodologji të përmirësuar dhe të sigurojë që një proces i tërë i auditimit të performancës të jetë në një linjë me standardet ndërkombëtare dhe praktikat me të mira të BE-së dhe i hartuar për t’iu përshtatur kontekstit shqiptar.


faqe | 36

Me anë të projektit, dëshirojmë të mbështesim kolegët shqiptarë që të përfitojnë sa më shumë të jetë e mundur nga këto ndryshime dhe t’i zbatojnë ato në praktiken e përditshme të KLSH-së në mënyrë efektive.

Projekti ynë ndahet në tre komponentë:

I pari i referohet kuadrit ligjor të institucionit suprem të auditimit. Së bashku do të analizojmë rregulloret që lidhen me aktivitetin e Kontrollit të Lartë të Shtetit për të evidentuar risqet e mundshme. Ne do të zhvillojmë një koncept komenti për dispozitat ligjore dhe të propozojmë programin e aktivitetit për të zbatuar në mënyrë efektive ligjin e ri. Gjithashtu, do të planifikojmë hartimin e udhërrëfyesve ose manualeve që lidhen me ndjekjen e rekomandimeve të auditimit.

I dyti komponent i rëndësishëm lidhet me metodologjinë e auditimit ne administratën publike.

Koncepti bazë i punës sonë është të analizojmë politikat dhe praktikat ekzistuese dhe të diskutojmë rreth përmirësimit e ndërgjegjësimit rreth mashtrimit dhe korrupsionit, politikave të auditimit dhe praktikave ne Shqipëri.

Kështu, në fushën e mashtrimit dhe korrupsionit do të punojmë mbi elementë si sistemi i sinjalizimit në Kontrollin e Lartë të Shtetit, metodat e auditimit të mashtrimit dhe korrupsionit dhe përdorimin praktik në auditime të pavarura dhe si pjesë e aktiviteteve të tjera të auditimit dhe në fund do të asistojmë Kontrollin e Lartë të Shtetit Shqiptar të hartojë një manual dedikuar komponentëve të auditimit mbi mashtrimin dhe korrupsionin.

Në fushën e auditimit financiar dhe të përputhshmërisë, do të punojmë në planin strategjik, bazuar në analizën e përgjithshme të riskut dhe pikat kryesore në interes të publikut. Ne gjithashtu do të ofrojmë udhëzime dhe trajnime si dhe do të mbështesim audite të përzgjedhura nëpërmjet orientimit dhe këshillimit nga ana e ekspertëve. Së fundmi, shpresojmë të identifikojmë fushat e manualeve të auditiveve ku të mund të shtojmë më shumë udhëzime praktike.

Në fushën e auditimit të përformancës, do të ofrohet trajnimi përkatës dhe teknikat moderne si dhe auditime pilote mbi tema të përzgjedhura për të testuar në mënyrë praktike një metodologji të përmirësuar dhe të sigurojë që një proces i tërë i auditimit të performancës të jetë në një linjë me standardet ndërkombëtare dhe praktikat me të mira të BE-së dhe i hartuar për t’iu përshtatur kontekstit shqiptar.

Bujar LESKAJ

faqe | 37

Lidhur me auditimin e IT-së, një fushë e re në aktivitetin e KLSH-së, do të ofrohet një modul trajnimi për audituesit shqiptarë. Për më tepër, ne planifikojmë të ofrojmë asistencë në ndihmë të auditimit të TI-së dhe të nxisim transferimin e dijes mbi auditimin e IT-së në KLSH si dhe te ofrojmë mbështetje në formën e ekspertizës në një auditim pilot të IT-së në një institucion të sektorit publik në Shqipëri.

Të gjitha aktivitetet e planifikuara do të kryhen në linjë me kuadrin modern të auditimit në sektorin publik të cilat tashmë janë Standardet Ndërkombëtare të Institucioneve të Larta të Auditimit (ISSAI), dhe ofrojnë një shtyllë mbështetëse për auditimin efektiv dhe efiçent në institucionet Publike Shqiptare.

Komponenti i tretë e ka përqendrimin në forcimin e kapaciteteve institucionale të KLSH-së.

Aktivitetet e planifikuara do të kontribuojnë në rritjen e efiçencës në organizimin e planifikimit dhe aktiviteteve të punës. Njëri prej tyre është dhe rishikimi i politikave të burimeve njerëzore të cilat do të:

- synojnë zhvillimin profesional të personelit, - ofrojnë trajnim, - zhvillojnë kompetencat dhe aftësitë e kërkuara, - dhe, në përgjithësi, do të mbështesin personelin në punën e tij.

Një tjetër fushë kryesore e këtij komponenti është rritja e ndërgjegjësimit të grupeve të interesit dhe publikut në përgjithësi mbi auditimin dhe rezultatet e tij. Këtu, dëshirojmë të përqendrohemi në mënyrën e përgatitjes së raporteve të auditimit dhe ta bëjmë kontekstin e tyre interesant për grupet e ndryshme të interesit: deputetët e Kuvendit, mediat, qytetarët.

Në të njëjtën kohë, do t’i kushtojmë shumë vëmendje politikave te komunikimit, të cilat do të:

- ofrojnë komunikim shumë të mirë me grupet e ndryshme të interesit - rrisin pjesëmarrjen ne veprimtarinë e KLSH-së - në të njëjtën kohë, komunikimi shumë i mirë me shoqërinë mund të çojë drejt

një transparence më të madhe të veprimtarisë së KLSH-së.

Qëllimi ynë është që të gjithë aktivitetet e propozuara të projektit të përputhen më misionin, vizionin dhe objektivat e përfshirë në strategjinë e këtij institucioni.

Wojciech Kutyla


faqe | 38

Siç mund ta vini re, do të nisim një numër të lartë aktivitetesh, të cilat do të mbulojnë të gjitha aspektet e një Institucioni të Lartë Kontrolli. Kjo është një sfidë për të gjithë ne. Sidoqoftë, Institucionet Supreme të Auditimit të Polonisë dhe Kroacisë kanë një bashkëpunim të gjatë dhe të suksesshëm me Kontrollin e Lartë të Shtetit Shqiptar.

Kjo është arsyeja pse, unë besoj, se së bashku do të arrijmë të gjitha objektivat e projektit dhe në të njëjtën kohë bashkëpunimi do të jetë me përfitim për të gjithë ne.

Jam i sigurt së projekti ynë do të jetë shumë i suksesshëm dhe se me anë të zbatimit të këtij projekti do të ndihmojmë kolegët shqiptarë që ta shndërrojnë KLSH-në në një institucion model të qeverisjes së mirë në sektorin publik në Shqipëri.

Shumë faleminderit për vëmendjen tuaj!


faqe | 38

Siç mund ta vini re, do të nisim një numër të lartë aktivitetesh, të cilat do të mbulojnë të gjitha aspektet e një Institucioni të Lartë Kontrolli. Kjo është një sfidë për të gjithë ne. Sidoqoftë, Institucionet Supreme të Auditimit të Polonisë dhe Kroacisë kanë një bashkëpunim të gjatë dhe të suksesshëm me Kontrollin e Lartë të Shtetit Shqiptar.

Kjo është arsyeja pse, unë besoj, se së bashku do të arrijmë të gjitha objektivat e projektit dhe në të njëjtën kohë bashkëpunimi do të jetë me përfitim për të gjithë ne.

Jam i sigurt së projekti ynë do të jetë shumë i suksesshëm dhe se me anë të zbatimit të këtij projekti do të ndihmojmë kolegët shqiptarë që ta shndërrojnë KLSH-në në një institucion model të qeverisjes së mirë në sektorin publik në Shqipëri.

Shumë faleminderit për vëmendjen tuaj!

Bujar LESKAJ

faqe | 39

Prezantimi i Zj. Lidija Pavica Pernar, Asistente e Audituesit të Përgjithshëm, Zyra e Audituesit të Përgjithshëm të Republikës së Kroacisë, Drejtuese e Projektit për palën Kroate

Në kuadër të këtij projekti kërkues dhe sfidues, Zyra e Audituesit të Përgjithshëm të Kroacisë mori përgjegjësinë të kryejë disa aktivitete brenda komponentit të dytë dhe të kontribuojë në zhvillimin e metodologjive të auditimit dhe kapacitetit të raportimeve të Kontrollit të Lartë të Shtetit në Shqipëri.

Këta komponentë përfshijnë:

- Aktivitete për të mbështetur përpjekjet e KLSH për të përmbushur standardet më të larta në auditimin e performancës, dhe

- Aktivitete për të mbështetur përpjekjet për të përmirësuar një sistem për sigurimin e cilësisë dhe kontrollit të cilësisë.

KLSH-ja shprehu dëshirën për të zhvilluar më tej dhe për të rritur kapacitetin ekzistues të auditimit të performancës. Në këtë kontekst, ekspertët kroatë, në bashkëpunim me kolegët shqiptarë, shohin këto kapacitete duke rishikuar Manualin ekzistues për Auditimin e Performancës dhe duke vazhduar me propozime të zgjedhjes për përmirësime dhe përditësime të manualit, të gjitha në linjë me standardet ISSAI dhe praktikat më të mira të BE, hartuar për t’u përshtatur me kontekstin shqiptar.

Lidija Pavica Pernar


faqe | 40

Është e rëndësishme të përmendet se manuali do të testohet nëpërmjet 4 auditimeve pilote: 2 nga të cilët do te bëhen nga Zyra e Audituesit të Përgjithshëm të Kroacisë dhe 2 nga ekspertët e Gjykatës së Auditit Hollandez.

Përveç kësaj, analiza e sigurisë së cilësisë për çdo auditim pilot do të sigurohet dhe do të kryhet nga audituesit e KLSH-së që nuk janë të përfshirë në këto auditime, me mbështetjen e ekspertëve nga vendet anëtare të cilët nuk ishin përfshirë në procesin e përgatitjes së ndryshimeve në manual, trajnime apo këshillime ndaj grupeve të auditimit pilot.

Aktiviteti i dytë lidhur me auditimin e përformancës do të jetë trajnimi i stafit të KLSH-së mbi teknikat moderne dhe praktikat më të mira të BE-së rreth auditimit të performacës. Ky aktivitet përfshin vendosjen e dy modeleve duke mbuluar të gjitha hapat e auditimit të performancës (zgjedhjen e auditit, krijimin e auditimit dhe raportimin, si dhe teknikat e mbledhjes së provave).

Për këtë aktivitet do të ofrohen material të përshtatshme trajnimi, të gjitha në gjuhen shqipe për përdorim të vazhdueshëm nga KLSH –ja edhe përtej kohëzgjatjes së projektit.

Për më tepër, për t’u siguruar se koha dhe paratë e shpenzuara për trajnimin do të japin një rezultat të mirë dhe për të kontrolluar nëse diçka duhet apo mund të përmirësohet – na duket e rëndësishme që aktivitetet e trajnimit të vlerësohen nga stafi i KLSH-së në fund te aktivitetit.

Për të përmirësuar sistemin e sigurimit të cilësisë dhe kontrollit të cilësisë, parashikohet që:

- të zhvillohet një metodologji për kontrollin e cilësisë dhe sigurinë ë cilësisë dhe

- të organizohet një vizitë studimore në Zyrën e Audituesit të Përgjithshëm të Kroacisë.

Për këtë qëllim, ekspertët kroatë do të analizojnë me hollësi metodologjinë aktuale për kontrollin e cilësisë dhe procesin e sigurimit të cilësisë. Analiza do të ndiqet nga sugjerime për përmirësim dhe do të ndihmojë në zhvillimin e udhërrëfyesve specifikë, që do të mundësojnë krijimin e një procesi efektiv dhe të ndjeshëm për sigurimin e cilësisë në punën e auditimit.

Përsëri, metodologjia do të testohet specifikisht me anë të auditimeve pilote nga një analizë e thellë e kontrollit të cilësisë.


faqe | 40

Është e rëndësishme të përmendet se manuali do të testohet nëpërmjet 4 auditimeve pilote: 2 nga të cilët do te bëhen nga Zyra e Audituesit të Përgjithshëm të Kroacisë dhe 2 nga ekspertët e Gjykatës së Auditit Hollandez.

Përveç kësaj, analiza e sigurisë së cilësisë për çdo auditim pilot do të sigurohet dhe do të kryhet nga audituesit e KLSH-së që nuk janë të përfshirë në këto auditime, me mbështetjen e ekspertëve nga vendet anëtare të cilët nuk ishin përfshirë në procesin e përgatitjes së ndryshimeve në manual, trajnime apo këshillime ndaj grupeve të auditimit pilot.

Aktiviteti i dytë lidhur me auditimin e përformancës do të jetë trajnimi i stafit të KLSH-së mbi teknikat moderne dhe praktikat më të mira të BE-së rreth auditimit të performacës. Ky aktivitet përfshin vendosjen e dy modeleve duke mbuluar të gjitha hapat e auditimit të performancës (zgjedhjen e auditit, krijimin e auditimit dhe raportimin, si dhe teknikat e mbledhjes së provave).

Për këtë aktivitet do të ofrohen material të përshtatshme trajnimi, të gjitha në gjuhen shqipe për përdorim të vazhdueshëm nga KLSH –ja edhe përtej kohëzgjatjes së projektit.

Për më tepër, për t’u siguruar se koha dhe paratë e shpenzuara për trajnimin do të japin një rezultat të mirë dhe për të kontrolluar nëse diçka duhet apo mund të përmirësohet – na duket e rëndësishme që aktivitetet e trajnimit të vlerësohen nga stafi i KLSH-së në fund te aktivitetit.

Për të përmirësuar sistemin e sigurimit të cilësisë dhe kontrollit të cilësisë, parashikohet që:

- të zhvillohet një metodologji për kontrollin e cilësisë dhe sigurinë ë cilësisë dhe

- të organizohet një vizitë studimore në Zyrën e Audituesit të Përgjithshëm të Kroacisë.

Për këtë qëllim, ekspertët kroatë do të analizojnë me hollësi metodologjinë aktuale për kontrollin e cilësisë dhe procesin e sigurimit të cilësisë. Analiza do të ndiqet nga sugjerime për përmirësim dhe do të ndihmojë në zhvillimin e udhërrëfyesve specifikë, që do të mundësojnë krijimin e një procesi efektiv dhe të ndjeshëm për sigurimin e cilësisë në punën e auditimit.

Përsëri, metodologjia do të testohet specifikisht me anë të auditimeve pilote nga një analizë e thellë e kontrollit të cilësisë.

Bujar LESKAJ

faqe | 41

Gjithashtu parashikohet që në kuadër të këtij komponenti të organizohet një vizitë studimore e përshtatshme, dy- ditore në Zyrën e Audituesit të Përgjithshëm të Kroacisë ku personeli i KLSH-së do të shohë në mënyrë të drejtpërdrejtë se si Zyra Kroate zhvillon kontrollin e cilësisë dhe sigurimin e cilësisë. Për këtë qëllim:

- do të përgatiten materialet e përshtatshme (prezantime, manuale dhe formularë të kontrollit të cilësisë)

- do të përfshihet informacion i thellë dhe prezantim i teknikave në mbështetje të TI-së, dhe

- do të organizohen diskutime dhe shkëmbime eksperiencash me punonjësit e Zyrës Kroate.

Në respekt të bashkëpunimit profesional tashmë të krijuar me kolegët e vlerësuar shqiptarë, Zyra e Audituesit të Përgjithshëm është e bindur se së bashku me Zyrën Supreme të Auditit të Polonisë si partner kryesor, ekspertët do të kontribuojnë me sukses në përmbushjen e objektivit të përgjithshëm si dhe të qëllimit të këtij projekti.

Ju faleminderit!



faqe | 42

Fjalë falenderimi nga Zj. Aleksandra Kukuła, Këshilltare Rezidente e Projektit të Binjakëzimit

Mirëmëngjesi,

Quhem Aleksandra Kukuła. Unë jam pjesë e Zyrës Supreme të Auditimit të Polonisë dhe jam në pozicionin e Këshilltares Rezidente në këtë projekt.

Nuk do të doja të përsërisja çfarë u tha nga Liderët e Projektit: Luljeta, Wojciech dhe Lidija. Do të doja të them disa fjalë mbi si e kuptoj unë rolin tim në këtë projekt.

Besoj së pari se roli im është ai i lidhjes mes palëve. Ka shumë aktor pjesëmarrës, kaq shumë punë, jo shumë kohë dhe të gjithë kemi ato pjesë të ndryshme që do të bëjnë të mundur një zbatim të qetë të projektit: në qendër janë organizatat e binjakëzimit: KLSH – Kontrolli i Lartë i Shtetit në Shqipëri, Zyra Supreme e Auditimit të Polonisë dhe ajo Kroate. Këto janë tre organizata të mirekrijuara dhe të pavarura që kanë synim të përfshijnë njerëzit e tyre më të mirë, shpesh drejtorë, zëvendës drejtor, drejtor të përgjithshëm, kryetar të ekipit etj. Njerëzit më të mirë janë gjithmonë njerëzit më të zënë me aktivitete.


faqe | 42

Fjalë falenderimi nga Zj. Aleksandra Kukuła, Këshilltare Rezidente e Projektit të Binjakëzimit

Mirëmëngjesi,

Quhem Aleksandra Kukuła. Unë jam pjesë e Zyrës Supreme të Auditimit të Polonisë dhe jam në pozicionin e Këshilltares Rezidente në këtë projekt.

Nuk do të doja të përsërisja çfarë u tha nga Liderët e Projektit: Luljeta, Wojciech dhe Lidija. Do të doja të them disa fjalë mbi si e kuptoj unë rolin tim në këtë projekt.

Besoj së pari se roli im është ai i lidhjes mes palëve. Ka shumë aktor pjesëmarrës, kaq shumë punë, jo shumë kohë dhe të gjithë kemi ato pjesë të ndryshme që do të bëjnë të mundur një zbatim të qetë të projektit: në qendër janë organizatat e binjakëzimit: KLSH – Kontrolli i Lartë i Shtetit në Shqipëri, Zyra Supreme e Auditimit të Polonisë dhe ajo Kroate. Këto janë tre organizata të mirekrijuara dhe të pavarura që kanë synim të përfshijnë njerëzit e tyre më të mirë, shpesh drejtorë, zëvendës drejtor, drejtor të përgjithshëm, kryetar të ekipit etj. Njerëzit më të mirë janë gjithmonë njerëzit më të zënë me aktivitete.

Bujar LESKAJ

faqe | 43

Pastaj kemi organizatën publike ne Shqipëri, të audituarit e KLSH, të cilët do të ndjejnë, apo duhet të ndjejnë, ndryshimin që ndodh në organin e auditimit, qasjen e tij në auditim dhe raportet e tij.

Pastaj kemi CFCU-në e vendosur në Ministrinë e Financave këtu në Shqipëri, të cilës i është besuar puna e zbatimit të projektit, t’i raportohet në emër të Komisionit Evropian, të ofrojë asistencë dhe këshillim në përditshmërinë e zbatimit të projektit.

Kemi Delegacionin e Bashkimit Evropian në Tiranë që ka hartuar këtë projekt dhe vazhdon me mënyrën e kontrollit ex-ante në mbështetje të projektit. Kemi Komisionin Evropian në Bruksel.

Mbi të gjitha kemi mediat dhe opinionin publik këtu në Tiranë, por gjithashtu besoj se edhe në Bruksel, Varshavë dhe Zagreb të cilët janë palë interesi në këtë projekt.

Me shumë mundësi mund të vazhdoni të përmendni palë tjera interesi në këtë ndërmarrje.

Prandaj, kam kuptuar se unë do të jem në epiqendrën e të gjithëve. Pra, e kuptoj punën time si personi që ofron informacion të gjithë palëve të interesuara, të negocioj me ata mbi si dhe kur duhet të bëhen gjërat, të sjell njerëzit bashkë. Kam krijuar lidhje miqësore me shume nga njerëzit e përfshirë dhe kam qenë ne gjendje të gjej mbështetjen e tyre.

Së pari e kam fjalën për tre kryetarët e institucioneve të binjakëzimit Z. Bujar Leskaj, Z. Krzysztof Kwiatkowski dhe Z. Mr Ivan Klesić të cilët kanë ardhur sot për të treguar angazhimin dhe mbështetjen e tyre.

Gjithashtu kolegët e KLSH, ndjej mbështetjen e Drejtueses të Projektit Luljeta Nano dhe homologes time Irena Islami si dhe oficeren e zbatimit Alma Shehu.

E kam fjalën dhe për Z. Manol Simo, Drejtor i Përgjithshëm i CFCU dhe kolegët e tij të cilat gjinden gjithmonë pranë meje dhe janë të shpejt në përgjigjet e tyre ndaj pyetjeve të mia urgjente.

Dua të them Zj. Sybille Schmidt, menaxhere projekti në Delegacionin e Bashkimit Evropian e cila është gjithmonë aty dhe e hapur me qasje dhe për t’iu përgjigjur e-maileve të mia. Më parë ishte Zj. Edine Halapi në të njëjtin rol dhe më të njëjtën qasje miqësore. Z. Philippe Adriaens nga Delegacioni gjithashtu të cilin e kam

Aleksandra Kukula


faqe | 44

pyetur disa herë për gjëra teknike. Dhe sekretaren e Delegacionit Aida Sinakoli e cila ju ndihmon çdo ditë me ato dhjetëra gjëra të vogla.

Janë edhe koleget e mi Polakë dhe Kroatë nga Institucionet Supreme të Auditimit: Drejtuesi i Projektit Wojceich Kutyła dhe Lidija Pernar të cilët i njoh prej vitesh dhe që do të jenë aty kur unë të kem nevojë për ata.

Është drejtoresha ime Katarzyna Suwała e cila ka ofruar tashmë ndihmën e saj si drejtoreshë e departamentit më strategjik të zyrës e cila ndihmon që gjërat të bëhen. Kolegia ime Agnieszka Morawska të cilën e kemi emëruar si Sekretare e Projektit në Varshavë për të koordinuar çdo gjë atje.

Janë dy asistente e mia: Ervilda Smajlaj dhe Eliona Balilaj, të cilat më mbështesin në punët e përditshme.

Mund të përmend emra të tjerë miqsh apo profesionistësh më të cilët pres me ëndje të bashkëpunojë.

Para së gjithash stafi i KLSH, të cilët do të dedikojnë kohën dhe përpjekjet e tyre në aktivitete të ndryshme të projektit, do të kem nevojë për mbështetjen tuaj dhe do të mbështetem tek ju.

Nga ana ime dua t’i bëj gjërat sa më të thjeshta që të jetë e mundur, t’i bëj gjërat në mënyrë të tillë që ju t’ju bezdis sa më pak, por me shumë mundësi do të keni disa bezdisje nga unë.

Dua të jem në kontakt me ju rregullisht, çdo ditë. Shpresoj që së bashku do të realizojmë progresin dhe pritshmëritë që kemi nevojë.

Shumë falemiderit!


faqe | 44

pyetur disa herë për gjëra teknike. Dhe sekretaren e Delegacionit Aida Sinakoli e cila ju ndihmon çdo ditë me ato dhjetëra gjëra të vogla.

Janë edhe koleget e mi Polakë dhe Kroatë nga Institucionet Supreme të Auditimit: Drejtuesi i Projektit Wojceich Kutyła dhe Lidija Pernar të cilët i njoh prej vitesh dhe që do të jenë aty kur unë të kem nevojë për ata.

Është drejtoresha ime Katarzyna Suwała e cila ka ofruar tashmë ndihmën e saj si drejtoreshë e departamentit më strategjik të zyrës e cila ndihmon që gjërat të bëhen. Kolegia ime Agnieszka Morawska të cilën e kemi emëruar si Sekretare e Projektit në Varshavë për të koordinuar çdo gjë atje.

Janë dy asistente e mia: Ervilda Smajlaj dhe Eliona Balilaj, të cilat më mbështesin në punët e përditshme.

Mund të përmend emra të tjerë miqsh apo profesionistësh më të cilët pres me ëndje të bashkëpunojë.

Para së gjithash stafi i KLSH, të cilët do të dedikojnë kohën dhe përpjekjet e tyre në aktivitete të ndryshme të projektit, do të kem nevojë për mbështetjen tuaj dhe do të mbështetem tek ju.

Nga ana ime dua t’i bëj gjërat sa më të thjeshta që të jetë e mundur, t’i bëj gjërat në mënyrë të tillë që ju t’ju bezdis sa më pak, por me shumë mundësi do të keni disa bezdisje nga unë.

Dua të jem në kontakt me ju rregullisht, çdo ditë. Shpresoj që së bashku do të realizojmë progresin dhe pritshmëritë që kemi nevojë.

Shumë falemiderit!

Bujar LESKAJ

faqe | 45

’’Etika si mjet i domosdoshëm për rritjen e besueshmërisë dhe efektshmërisë së KLSH’’ nga Jacek Jezierski, Këshilltar për Marrëdhëniet Ndërkombëtare, Zyra Supreme e Auditimit në Republikën e Polonisë, Kryetarë i Task Forcës të INTOSAI për rishikimin e ISSAI 30

I dashur Kryetar,

Të dashur Ambasadorë,

Të dashur kolegë nga KLSH,

Të nderuar të ftuar,

Dëshiroj të filloj me prezantimin e një prej projekteve më të rëndësishme që aktualisht zhvillohen në forumin e Organizatës Ndërkombëtare të Institucioneve Supreme të Auditimit (INTOSAI). Ky është rishikimi i standardeve ndërkombëtare ISSAI 30, i quajtur Kodi i Etikës i INTOSAI.

Në vitin 2013 një grup, anëtarët e të cilit përfaqësojnë thuajse të gjitha rajonet e INTOSAI, u pyet nga Komisioni i Standardeve Profesionale të INTOSAI-t të rishikojë ISSAI 30 dhe vërejtjet e përshtatshme.

Jacek Jezierski


faqe | 46

Versioni origjinal i dokumentit u miratua në vitin 1998 nga INCOSAI në Montevideo dhe sipas procesit të standardeve INTOSAI, duhet të verifikohet rregullisht nëse ka nevojë për rregullime për të paraqitur nevojat e institucionit supreme të auditimit dhe nëse është në përputhje me sfidat aktuale të ambientit të auditimit publik.

Më duhet të theksoj se gjatë asaj kohe ambienti i auditimit kishte ndryshuar në mënyrë domethënëse. Ky ndryshim kishte arsye të ndryshme por ajo më kryesorja ishte kriza financiare e cila filloi në vitin 2008. Ndonëse filloi kryesisht me sektorin privat më vonë ndikoi ashpër edhe mbi sektorin publik. Si rezultat, auditimi publik mund të akuzohet për neglizhencë në këtë këndvështrim. Në përgjithësi, thuhet se kriza ishte pasojë e një menaxhimi financiar të dobët. Megjithatë, nëse analizojmë tërësisht çfarë çoi në përkeqësimin e situatës financiare në vendet më të prekura, përfundimi mund të nxirret se kriza ishte rrënjosur në një sjellje joetike.

Në vitin 2014 bëmë një pyetësorë me të gjithë anëtarët e INTOSAI. Rezultati tregoi qartësisht se institucionet supreme të auditimit donin rishikimin e dokumentit. Kjo është arsyeja që INTOSAI vendosi të ndërmarrë rishikimin e Kodit të Etikës, jo vetëm për procedurën e standardeve të mbajtjes por edhe nga nevoja aktuale e konfirmuar nga komuniteti ndërkombëtarë i Institucioneve Supreme të Auditimit.

Kjo do të thotë shumë punë për grupin por ia vlejti sepse arritëm të hartojmë një dokument krejtësisht të ri, i cili merr parasysh shumë pritshmëri nga i gjithë komuniteti INTOSAI.

Një nga ndryshimet më të rëndësishme që paraqitëm ishte ndryshimi i perspektivës mbi etiken nga auditues individual, siç është në versionin aktual, në Institucionin Suprem të Auditimit. Në propozimin tonë të rishikimit të Kodit të Etikës, përgjegjësia për këtë fushë delikate por kyçe, i jepet Institucionit Suprem të Auditimit si njësi organizative, e cila duhet të jetë përgjegjëse për krijimin e kulturës etike.

Ne punuam fort që standardet e rishikuara të ishin në përputhje me standarde të tjera ndërkombëtare të Institucioneve Supreme të Auditimit (ISSAI). Gjatë 15 viteve të fundit janë miratuar standarde të reja që lidhen me etiken, disa të vjetra janë tërhequr e disa të tjera janë rishikuar. Ne supozojmë se është shumë e rëndësishme të krijojmë udhërrëfyes komplementarë, homogjen dhe koherent në këtë fushë.

Për më tepër, struktura e dokumentit ka ndryshuar që të jetë më i qartë.


faqe | 46

Versioni origjinal i dokumentit u miratua në vitin 1998 nga INCOSAI në Montevideo dhe sipas procesit të standardeve INTOSAI, duhet të verifikohet rregullisht nëse ka nevojë për rregullime për të paraqitur nevojat e institucionit supreme të auditimit dhe nëse është në përputhje me sfidat aktuale të ambientit të auditimit publik.

Më duhet të theksoj se gjatë asaj kohe ambienti i auditimit kishte ndryshuar në mënyrë domethënëse. Ky ndryshim kishte arsye të ndryshme por ajo më kryesorja ishte kriza financiare e cila filloi në vitin 2008. Ndonëse filloi kryesisht me sektorin privat më vonë ndikoi ashpër edhe mbi sektorin publik. Si rezultat, auditimi publik mund të akuzohet për neglizhencë në këtë këndvështrim. Në përgjithësi, thuhet se kriza ishte pasojë e një menaxhimi financiar të dobët. Megjithatë, nëse analizojmë tërësisht çfarë çoi në përkeqësimin e situatës financiare në vendet më të prekura, përfundimi mund të nxirret se kriza ishte rrënjosur në një sjellje joetike.

Në vitin 2014 bëmë një pyetësorë me të gjithë anëtarët e INTOSAI. Rezultati tregoi qartësisht se institucionet supreme të auditimit donin rishikimin e dokumentit. Kjo është arsyeja që INTOSAI vendosi të ndërmarrë rishikimin e Kodit të Etikës, jo vetëm për procedurën e standardeve të mbajtjes por edhe nga nevoja aktuale e konfirmuar nga komuniteti ndërkombëtarë i Institucioneve Supreme të Auditimit.

Kjo do të thotë shumë punë për grupin por ia vlejti sepse arritëm të hartojmë një dokument krejtësisht të ri, i cili merr parasysh shumë pritshmëri nga i gjithë komuniteti INTOSAI.

Një nga ndryshimet më të rëndësishme që paraqitëm ishte ndryshimi i perspektivës mbi etiken nga auditues individual, siç është në versionin aktual, në Institucionin Suprem të Auditimit. Në propozimin tonë të rishikimit të Kodit të Etikës, përgjegjësia për këtë fushë delikate por kyçe, i jepet Institucionit Suprem të Auditimit si njësi organizative, e cila duhet të jetë përgjegjëse për krijimin e kulturës etike.

Ne punuam fort që standardet e rishikuara të ishin në përputhje me standarde të tjera ndërkombëtare të Institucioneve Supreme të Auditimit (ISSAI). Gjatë 15 viteve të fundit janë miratuar standarde të reja që lidhen me etiken, disa të vjetra janë tërhequr e disa të tjera janë rishikuar. Ne supozojmë se është shumë e rëndësishme të krijojmë udhërrëfyes komplementarë, homogjen dhe koherent në këtë fushë.

Për më tepër, struktura e dokumentit ka ndryshuar që të jetë më i qartë.

Bujar LESKAJ

faqe | 47

E fundit, por jo më pak e rëndësishme, ne zhvilluam një analizë të thellë dhe një numër diskutimesh mbi vlerat kryesore të etikës, që janë: integriteti, pavarësia dhe objektiviteti, kompetenca, konfidencialiteti dhe sjellja profesioniste. Në përgjithësi vendosëm që të mos i ndryshojmë shumë pasi arritëm në përfundimin se kanë natyre universale për profesionin tonë.

Hartimi i Kodit të Etikës i rishikuar, ashtu siç është rënë dakord mes grupit, do të jetë subjekt diskutimi në kongresin e ardhshëm të INTOSAI, i cili do të mbahet në Dhjetor në Abu Dhabi. Shpresojmë që kongresi do të adoptojë këtë dokument si Kodin e ri të Etikës për këtë organizatë.

Por më lejoni të flas pak më shumë rreth etikës dhe pse është e rëndësishme në auditimin publik.

Mendoj se një auditim publik i suksesshëm bazohet në dy shtylla. Ata janë profesionalizmi dhe etika, të dy të të njëjtës rëndësi. Sidoqoftë, Institucionet Supreme të Auditimit nuk janë të angazhuar apo të përkushtuar në të njëjtën mënyrë dhe nuk marrin të njëjtën kohë apo nuk bëjnë të njëjtën përpjekje për t’i përmirësuar.

Në lidhje me profesionalizmin, Institucionet Supreme të Auditimit përqëndrohen shumë në procedura të rekrutimit të përshtatshme për të patur ekspertët më të mirë në treg, trainimin e tyre, zhvillim i infrastrukturës së auditimit. Gjithashtu bëjnë shumë përpjekje në zhvillimin e standardeve, udhërrëfyesve, manualeve. Në të njëjtën kohë, ata ndryshojnë dijet, eksperiencën, praktikat më të mira në një numër takimesh, konferencash dhe seminaresh. Dhe çfarë bëjmë ne që të menaxhojmë dhe të përmirësojmë etiken tonë? Shume pak...

Kështu që ideja e qasjes së re në menaxhimin e etikes, e thënë në Kodin e Etikës të rishikuar, e cila mund të bazohet në Institucionet Supreme të Auditimit më mirë se në auditues individual justifikohet shumë mirë. Mendoj se është roli i organizatës së auditimit të ndërtojë kulturë etike.

Është e rëndësishme, që kultura etike të njihet nga menaxherët e lartë sepse luan një rol thelbësorë në promovimin e sjelljes etike. Pa shembuj të treguar dhe të zbatuar nga menaxherët e lartë dhe pa treguar angazhimin e tyre më sjellje etike, nuk mund të pritet një sjellje etike nga audituesit.

Jacek Jezierski


faqe | 48

Është e dukshme që ne duhet të trajnojmë njerëzit tanë, t’i udhëzojmë dhe t’i përgatisim që të bëjmë zgjedhje etike.

Nga ana tjetër nuk mund të harrojmë të komunikojmë rëndësinë e etikës në punën e audituesit. Nuk mund të harrojmë t’i tregojmë atyre qëllimet tona dhe atë çfarë presim. Zakonisht ia komunikojmë të rinjëve që vinë, atyre që janë duke filluar të bëjnë punën e një audituesi publik. Por shpesh harrojmë t’ia kujtomë stafit tonë. E njëjta gjë vlen edhe për infrastrukturën etike. Ne nuk duhet të ndalojmë veprimtaritë tona në miratimin e kodit të etikës. Madje duhet të punojmë më shumë për zbatimin praktik. Për t’a arritur, duhet të mbajmë komunikimin mbi çështjet e etikës të gjallë dhe, sigurisht, të krijojmë një sistem monitorimi dhe ta zbatojmë. Gjithashtu duhet të aplikojmë një fare vlerësimi dhe vetëvlerësimi, në të dy procedurat e vlerësimit të jashtëm dhe të brendshëm. Në rast sjellje të pahijshme duhet të jemi gati të reagojmë në mënyrë të përshtatshme dhe të komunikojmë rezultatin e veprimeve tona brenda organizatës si një mësim për të gjithë ne.

Por më lejoni t’i kushtoj vëmendje një tjetër aspekti shumë të rëndësishëm mbi menaxhimin e duhur të etikës. Kjo është kultura etike që orvatet mbi zhvillimin dhe zbatimin e një sistemi i cili parandalon sjelljet e pahijshme etike të cilat nuk kanë të bëjnë vetëm me një sjellje jo etike të identifikuar.

Shumë shpesh në etikë është e vështirë të përcaktosh një kufi mes të mirës dhe të gabuarës. Është e pamundur të rregullosh çdo situatë, rrethanë që lidhen me një risk etik. Në jemi dëshmitarë të ndryshimit në ambientin e auditimit publik dhe këto ndryshime rezultojnë në sfida të reja dhe kërkesa ndaj nesh. Publiku po ndryshon perceptimin mbi rolin e auditimit publik dhe si rezultat ka kërkesa më të larta, përfshirë ato që lidhen me sjelljet etike, ndaj SAI dhe audituesve. Siç thashë, është e pamundur të rregullosh gjithçka, sidoqoftë është ende e mundur të krijojmë një lloj drejtimi. Kur një auditues përballet me një dilemë etike, mund të jetë e dobishme nëse ai ose ajo përpiqet të ndjeke hierarkinë e mëposhtme dhe i përgjigjet këtyre pyetjeve:

Çfarë është më e rëndësishme për mua si njeri? Çfarë është më e rëndësishme për mua si qytetarë? Çfarë është më e rëndësishme për mua si auditues?

Në fjalë të tjera cila është përgjegjësia ime si qenie njerëzore ndaj çështjeve globale?


faqe | 48

Është e dukshme që ne duhet të trajnojmë njerëzit tanë, t’i udhëzojmë dhe t’i përgatisim që të bëjmë zgjedhje etike.

Nga ana tjetër nuk mund të harrojmë të komunikojmë rëndësinë e etikës në punën e audituesit. Nuk mund të harrojmë t’i tregojmë atyre qëllimet tona dhe atë çfarë presim. Zakonisht ia komunikojmë të rinjëve që vinë, atyre që janë duke filluar të bëjnë punën e një audituesi publik. Por shpesh harrojmë t’ia kujtomë stafit tonë. E njëjta gjë vlen edhe për infrastrukturën etike. Ne nuk duhet të ndalojmë veprimtaritë tona në miratimin e kodit të etikës. Madje duhet të punojmë më shumë për zbatimin praktik. Për t’a arritur, duhet të mbajmë komunikimin mbi çështjet e etikës të gjallë dhe, sigurisht, të krijojmë një sistem monitorimi dhe ta zbatojmë. Gjithashtu duhet të aplikojmë një fare vlerësimi dhe vetëvlerësimi, në të dy procedurat e vlerësimit të jashtëm dhe të brendshëm. Në rast sjellje të pahijshme duhet të jemi gati të reagojmë në mënyrë të përshtatshme dhe të komunikojmë rezultatin e veprimeve tona brenda organizatës si një mësim për të gjithë ne.

Por më lejoni t’i kushtoj vëmendje një tjetër aspekti shumë të rëndësishëm mbi menaxhimin e duhur të etikës. Kjo është kultura etike që orvatet mbi zhvillimin dhe zbatimin e një sistemi i cili parandalon sjelljet e pahijshme etike të cilat nuk kanë të bëjnë vetëm me një sjellje jo etike të identifikuar.

Shumë shpesh në etikë është e vështirë të përcaktosh një kufi mes të mirës dhe të gabuarës. Është e pamundur të rregullosh çdo situatë, rrethanë që lidhen me një risk etik. Në jemi dëshmitarë të ndryshimit në ambientin e auditimit publik dhe këto ndryshime rezultojnë në sfida të reja dhe kërkesa ndaj nesh. Publiku po ndryshon perceptimin mbi rolin e auditimit publik dhe si rezultat ka kërkesa më të larta, përfshirë ato që lidhen me sjelljet etike, ndaj SAI dhe audituesve. Siç thashë, është e pamundur të rregullosh gjithçka, sidoqoftë është ende e mundur të krijojmë një lloj drejtimi. Kur një auditues përballet me një dilemë etike, mund të jetë e dobishme nëse ai ose ajo përpiqet të ndjeke hierarkinë e mëposhtme dhe i përgjigjet këtyre pyetjeve:

Çfarë është më e rëndësishme për mua si njeri? Çfarë është më e rëndësishme për mua si qytetarë? Çfarë është më e rëndësishme për mua si auditues?

Në fjalë të tjera cila është përgjegjësia ime si qenie njerëzore ndaj çështjeve globale?

Bujar LESKAJ

faqe | 49

Cila është përgjegjësia ime lidhur me vendim tim? Cila është përgjegjësia ime dhe detyra si një auditues publik? Është e qartë se nuk ka përgjigje të thjeshtë. Thuajse çdo ditë përballemi me dilema etike. Dhe pse shfaqen dilemat etike? Sepse ka një konflikt mes vlerash. Për shembull mes ligjit dhe ekonomisë. Ka një tundim për të bërë një zgjedhje më fitimprurëse apo më të lehtë, por pastaj duhet të gjejmë një balance dhe të zgjedhim në mënyrë të zgjuar.

Një tjetër shembull lidhet me perspektivat kontradiktore të grupeve të interesit. Në rolin tone të audtuesve, e dimë që anëtar të parlamentit presin rezultate auditimit të cilat nuk priten nga grupe të tjera interesi – qeveria. Kur nuk kemi standarde etike të qarta, të cilat janë të mirëmbajtura në organizatën tonë, mund të akuzohemi si subjektiv dhe të njëanshëm.

Një tjetër rast kur shfaqet dilema etike është kur ne bashkojmë jetën private me atë profesionale. Ndonëse e dimë se vlerat etike janë universale, tentojmë t’i perceptojmë ato ndryshe nëse i konsiderojmë nga një perspektivë private apo publike. Shoqëria, dashuria dhe familja janë vlera të mëdha në jetën tonë private, por në punë mund të çojë drejt njëanshmërisë, korrupsionit dhe nepotizmit. Prandaj kultura etike dhe infrastruktura janë kaq të rëndësishme në organizatën tonë. Por edhe nëse nuk i kemi, mundemi të zbatojmë rregullat e arta të cilat vijnë nga një thënie e thjesht dhe e shkurtër: vepro gjithmonë ashtu siç pret ta bëjnë të tjerët me ty. Në botën e audituesve do të thotë kryej detyrat e tua sit ë ishe subjekt i një auditimi në të ardhmen.

Tani do të doja të shtoj një mesazh të fundit. Çdo kush nga ne është i ekspozuar ndaj tundimeve, sidoqoftë, ne kemi gjithmonë dy zgjedhje, si personi në fotografinë e mëposhtme2.

2 http://stuffpoint.com/the-simpsons/image/218319/homer-and-his-devil-and-angel-picture/

Jacek Jezierski


faqe | 50

Zgjedhja e mirë përfaqësohet nga një engjëll kurse e gabuara nga një djall. Fatmirësisht, fytyra e personit në fotografi është drejtuar nga ana e engjëllit. Por, siç mund ta shihni, duket në fytyrë që nuk është i lumtur pasi të bësh zgjedhje të mira kur përballesh me dilema etike nuk është asnjëherë e lehtë. Në punë, mund të lehtësohet nga institucioni juaj dhe kultura etike që krijon ashtu si dhe nga udhërrëfyesit e komunitetit ndërkombëtar mbi auditimin publik. Megjithatë, nëse ndieni se keni mbështetje të mjaftueshme apo jo, është përgjegjësia juaj për të bërë një zgjedhje të mirë. Uroj që çdo herë të ktheni kokën, si ky person, nga ana e mirë dhe të bëni zgjedhje të mira.

Faleminderit!


faqe | 50

Zgjedhja e mirë përfaqësohet nga një engjëll kurse e gabuara nga një djall. Fatmirësisht, fytyra e personit në fotografi është drejtuar nga ana e engjëllit. Por, siç mund ta shihni, duket në fytyrë që nuk është i lumtur pasi të bësh zgjedhje të mira kur përballesh me dilema etike nuk është asnjëherë e lehtë. Në punë, mund të lehtësohet nga institucioni juaj dhe kultura etike që krijon ashtu si dhe nga udhërrëfyesit e komunitetit ndërkombëtar mbi auditimin publik. Megjithatë, nëse ndieni se keni mbështetje të mjaftueshme apo jo, është përgjegjësia juaj për të bërë një zgjedhje të mirë. Uroj që çdo herë të ktheni kokën, si ky person, nga ana e mirë dhe të bëni zgjedhje të mira.

Faleminderit!

Bujar LESKAJ

faqe | 51

“Experentia mutua Omnibus prodest, Performanca e KLSH për periudhën 2012-2015”

Fjala përmbyllëse e takimit nga Z. Bujar Leskaj, Kryetar i Kontrollit të Lartë të Shtetit të Republikës së Shqipërisë

Në këto katër vitet e fundit, KLSH ka zhvilluar aktivitetin e tij, duke pasur si busull orientuese mandatin e sanksionuar në Nenet 161-165 të Kushtetutës së Shqipërisë, por edhe standardet ndërkombëtare të auditimit ISSAI, të cilat të japin siguri të mos gabosh kurrë në elementet thelbësore të pavarësisë dhe cilësisë së punës audituese.

Mendoj se është koha të bëjmë një bilanc të asaj që kemi arritur me mundin dhe përpjekjet e të gjithë audituesve. Gjykoj se vlen të shikojmë me hollësi nga jemi nisur dhe sa kemi ecur, në mënyrë që t’i kemi të qarta sfidat që na presin në këta tre vjet pune që kemi përpara, përgjatë implementimit të projektit IPA 2013.

Me 14 Dhjetor 2011, në cilësinë e kandidatit të nominuar nga Presidenti i Republikës për pozicionin e Kryetarit të Kontrollit të Lartë të Shtetit, paraqita përpara Komisionit për Ekonominë dhe Financat të Kuvendit të Shqipërisë platformën strategjike për zhvillimin e institucionit tonë.


faqe | 52

I. Në të, si objektiv të parë kisha përcaktuar pasjen e një vizioni koherent për KLSH-në, mbi bazën e eksperiencave më të mira të vendeve të BE-së dhe respektimit rigoroz të standardeve ndërkombëtare të auditimit, të përditësuara nga INTOSAI .

Sot, pas më shumë se katër vitesh, mund të themi se institucioni ynë ka një vizion të mirëpërcaktuar se ku dëshiron të arrijë në një vit, tre vjet apo dhe në pesë vitet e ardhshme. Në bashkëpunim me ekspertet e SIGMA-s, të cilët kishin asistuar përgatitjen e planeve strategjike të shumë SAI-ve të zhvilluara dhe të SAI-ve të rajonit tonë, në vitin 2013 përgatitëm një dokument të plotë strategjik për objektivat tona të zhvillimit, Strategjinë Afatmesme të Zhvillimit të KLSH-së, 2013-2017. Kjo strategji u hartua mbi bazën e strategjive të zhvillimit të INTOSAI-t dhe EUROSAI-t, duke synuar shndërrimin e institucionit në një organizatë model të auditimit më të lartë publik. Ajo përbën një vijim të natyrshëm të platformës strategjike të 14 dhjetorit 2011. Kontrolli i Lartë i Shtetit, për të realizuar këtë mision, e mbështeti veprimtarinë e tij mbi vlera dhe parime të tilla si pavarësia, objektiviteti, integriteti, përgjegjshmëria, profesionalizmi, interesi publik, bashkëpunimi dhe transparenca. Puna për hartimin e strategjisë filloi në vitin 2012 dhe përfshiu të gjithë punonjësit e KLSH-së. U diskutuan temat e rëndësishme që duhen prekur, tendencat e reja për vitet në vijim, mundësitë dhe burimet për realizimin e strategjisë, përfshirja e palëve të interesit dhe bashkëpunëtorëve jashtë KLSH-së, analiza e risqeve, etj. Pas përthithjes së mendimit të këtij auditori të gjerë, u realizua nga Grupi i Punës për Hartimin e Strategjisë në bashkëpunim me drejtuesit e lartë të KLSH-së dhe ekspertët e SIGMA, Strategjia Finale e Zhvillimit të Institucionit. Strategjia e KLSH-së është në të njëjtën linjë me strategjinë e INTOSAI-t dhe EUROSAI-t sepse misioni i SAI-ve (Institucionet Supreme të Auditimit) është kudo i njëjtë, sigurimi i përdorimit sa më të mirë të parasë publike dhe përmirësimi i qeverisjes, nëpërmjet luftës kundër korrupsionit.

Strategjia e KLSH-së është bërë tashmë publike jo vetëm për audituesit e saj, por edhe për publikun e gjerë në faqen zyrtare të KLSH-së është botuar në gjuhën shqipe dhe angleze. Në strategjinë e institucionit janë vendosur gjashtë objektiva kryesore, si zhvillimi i kapacitetit institucional të KLSH-së, rritja e kapaciteteve audituese dhe e cilësisë së auditimit, përmirësimi i cilësisë dhe shtimi i numrit të auditimeve të performancës, zhvillimi dhe konsolidimi i auditimeve të Teknologjisë së Informacionit dhe përdorimi i TI në auditim, rritja e kontributit të KLSH-së për qeverisjen e mirë, nëpërmjet luftës kundër korrupsionit, si dhe rritja e ndikimit të rolit të KLSH-së përmes komunikimit dhe bashkëpunimit.


faqe | 52

I. Në të, si objektiv të parë kisha përcaktuar pasjen e një vizioni koherent për KLSH-në, mbi bazën e eksperiencave më të mira të vendeve të BE-së dhe respektimit rigoroz të standardeve ndërkombëtare të auditimit, të përditësuara nga INTOSAI .

Sot, pas më shumë se katër vitesh, mund të themi se institucioni ynë ka një vizion të mirëpërcaktuar se ku dëshiron të arrijë në një vit, tre vjet apo dhe në pesë vitet e ardhshme. Në bashkëpunim me ekspertet e SIGMA-s, të cilët kishin asistuar përgatitjen e planeve strategjike të shumë SAI-ve të zhvilluara dhe të SAI-ve të rajonit tonë, në vitin 2013 përgatitëm një dokument të plotë strategjik për objektivat tona të zhvillimit, Strategjinë Afatmesme të Zhvillimit të KLSH-së, 2013-2017. Kjo strategji u hartua mbi bazën e strategjive të zhvillimit të INTOSAI-t dhe EUROSAI-t, duke synuar shndërrimin e institucionit në një organizatë model të auditimit më të lartë publik. Ajo përbën një vijim të natyrshëm të platformës strategjike të 14 dhjetorit 2011. Kontrolli i Lartë i Shtetit, për të realizuar këtë mision, e mbështeti veprimtarinë e tij mbi vlera dhe parime të tilla si pavarësia, objektiviteti, integriteti, përgjegjshmëria, profesionalizmi, interesi publik, bashkëpunimi dhe transparenca. Puna për hartimin e strategjisë filloi në vitin 2012 dhe përfshiu të gjithë punonjësit e KLSH-së. U diskutuan temat e rëndësishme që duhen prekur, tendencat e reja për vitet në vijim, mundësitë dhe burimet për realizimin e strategjisë, përfshirja e palëve të interesit dhe bashkëpunëtorëve jashtë KLSH-së, analiza e risqeve, etj. Pas përthithjes së mendimit të këtij auditori të gjerë, u realizua nga Grupi i Punës për Hartimin e Strategjisë në bashkëpunim me drejtuesit e lartë të KLSH-së dhe ekspertët e SIGMA, Strategjia Finale e Zhvillimit të Institucionit. Strategjia e KLSH-së është në të njëjtën linjë me strategjinë e INTOSAI-t dhe EUROSAI-t sepse misioni i SAI-ve (Institucionet Supreme të Auditimit) është kudo i njëjtë, sigurimi i përdorimit sa më të mirë të parasë publike dhe përmirësimi i qeverisjes, nëpërmjet luftës kundër korrupsionit.

Strategjia e KLSH-së është bërë tashmë publike jo vetëm për audituesit e saj, por edhe për publikun e gjerë në faqen zyrtare të KLSH-së është botuar në gjuhën shqipe dhe angleze. Në strategjinë e institucionit janë vendosur gjashtë objektiva kryesore, si zhvillimi i kapacitetit institucional të KLSH-së, rritja e kapaciteteve audituese dhe e cilësisë së auditimit, përmirësimi i cilësisë dhe shtimi i numrit të auditimeve të performancës, zhvillimi dhe konsolidimi i auditimeve të Teknologjisë së Informacionit dhe përdorimi i TI në auditim, rritja e kontributit të KLSH-së për qeverisjen e mirë, nëpërmjet luftës kundër korrupsionit, si dhe rritja e ndikimit të rolit të KLSH-së përmes komunikimit dhe bashkëpunimit.

Bujar LESKAJ

faqe | 53

Strategjia e KLSH-së është shoqëruar me planin konkret të veprimit për zbatimin e saj për vitet 2013-2017. Ky plan u rishikua dhe u përditësua gjatë vitit 2015, duke u detajuar edhe më tej për periudhën 2016-2017, duke komunikuar me të gjitha palët e interesit dhe duke marrë parasysh të gjithë faktorët, nëpërmjet kryerjes së analizës së riskut dhe analizës SWOT, duke menaxhuar pritshmëritë dhe kërkesat e publikut dhe të qytetarëve dhe duke realizuar zgjedhje të menduara mirë.

Eksperienca e këtyre 48 muajve na ka ndihmuar që të shikojmë gjërat më qartë dhe të dimë të përcaktojmë drejt balancat ndërmjet fokusit të vendosur në strategjinë afat-mesme dhe fleksibilitetit, që do të thotë: a ka gjëra që duhet të ndryshojmë, që nuk mund të realizohen dhe që mund të zëvendësohen në planet tona konkrete vjetore? A kemi stafin e nevojshëm dhe kompetent? A ka tema aktuale emergjente që duhen përfshirë në tematikën e auditimit që nuk ekzistonin në momentin e hartimit të strategjisë afat-mesme, etj...? Përgjigja është sigurisht pozitive. Të gjitha mangësitë e vërejtura dhe aktivitetet e realizuara sjellin kërkesën për të parashikuar me imtësi zhvillimet. Puna parashikuese të jep mundësinë të përshtatesh me ndryshimet që sjell koha. Ne kemi kuptuar që duhet të jemi të saktë dhe të vendosur në punën tonë, por edhe fleksibël, në mënyrë që institucioni të arrijë objektivat e vendosura.

Është evidente që suksesi i strategjisë është i lidhur edhe me monitorimin e vazhdueshëm të realizimit të objektivave afat-shkurtra për të kaluar në ato afat-mesme. Nga analiza e deritanishme, rezulton se KLSH-ja ka përmbushur aktivitetet kryesore të përcaktuara në strategji, si rritjen e kapaciteteve audituese dhe për rrjedhojë, rritjen e cilësisë së punës në auditim, rritjen e numrit të auditimeve, shtimin e ndjeshëm të numrit të ditëve të trajnimit për çdo auditues, rritjen e transparencës me publikun (janë publikuar deri tani 24 botime që reflektojnë punën e institucionit), pjesëmarrjen në grupe të përbashkëta pune me SAI-et partnere si WGEA dhe TFA &E, etj.

II. Në platformën strategjike të 14 dhjetorit 2011, objektivi i dytë ishte thellimi i realizimit të misionit të KLSH-së, si organ parandalues i korrupsionit dhe abuzimeve në administrimin e pronës publike.


faqe | 54

Që ditët e para të rrugëtimit tonë, e kemi kuptuar luftën kundër korrupsionit dhe abuzimit me pronën shtetërore si një qëllim madhor për përmirësimin e qeverisjes publike. Sikurse e ka theksuar Sekretarja Amerikane e Shtetit Hilari Klinton përpara Kuvendit të Shqipërisë në nëntor 2012, “Korrupsioni është kanceri që gërryen shoqëritë, shteron burimet dhe bllokon rritjen ekonomike”. Jemi investuar tërësisht në luftën pa kompromis dhe pa kthim mbrapa kundër korrupsionit dhe abuzimit me paranë publike, edhe pse të ndërgjegjësuar për rolin jo represiv të një institucioni modern auditimi, por që në kushtet e vendit tonë të lulëzimit të anti-kulturës së pandëshkueshmërisë dhe të një korrupsioni galopant, kërkon një kontribut në lartësinë e pritshmërive të qytetarëve dhe të Kuvendit.

Kjo është një nga arsyet pse Bashkimi Evropian, në të gjitha Raportet e Progresit për Shqipërinë, thekson përpara politikanëve dhe vendim-marrësve tanë publikë nevojën parësore për ta luftuar në sistem dhe me efektshmëri korrupsionin, duke e listuar si një nga prioritetet kryesore. Kjo është një detyrë shtëpie që nuk mund të harrohet, vonohet apo anashkalohet për asnjë arsye.

Si KLSH, në periudhën janar 2012-dhjetor 2015 kemi përgatitur 174 kallëzime penale drejtuar institucionit të Prokurorisë, në krahasim me 52 kallëzime gjithsej në katërvjeçarin 2008-2011, ose më shumë se trefishin. Kemi dërguar në prokurori me qindra punonjës të administratës publike. Ndërmjet tyre, kanë qenë me dhjetëra administratorët publikë të niveleve më të larta, si Ministër, Drejtor i Përgjithshëm në Ministri, Drejtor Kabineti i Ministrit, Sekretar i Përgjithshëm në Ministri, Drejtor i Përgjithshëm i Agjencive në varësi të Kryeministrit, kryetarë dhe ish-kryetarë bashkish dhe komunash, Drejtorë arsimi në rrethe, Drejtorë institucionesh në rrethe, etj. Shqetësimi kryesor për ne është niveli i ulët i zbatueshmërisë së masave të propozuara nga KLSH-ja për largim nga detyra apo nga shërbimi civil për zyrtarë të lartë të Shtetit, të denoncuar si të korruptuar apo abuzues me interesat publike. Për këtë do të paraqesim listat e këtyre zyrtareve të lartë, që ende mbahen në administratën shtetërore, pranë komisioneve të Kuvendit.


faqe | 54

Që ditët e para të rrugëtimit tonë, e kemi kuptuar luftën kundër korrupsionit dhe abuzimit me pronën shtetërore si një qëllim madhor për përmirësimin e qeverisjes publike. Sikurse e ka theksuar Sekretarja Amerikane e Shtetit Hilari Klinton përpara Kuvendit të Shqipërisë në nëntor 2012, “Korrupsioni është kanceri që gërryen shoqëritë, shteron burimet dhe bllokon rritjen ekonomike”. Jemi investuar tërësisht në luftën pa kompromis dhe pa kthim mbrapa kundër korrupsionit dhe abuzimit me paranë publike, edhe pse të ndërgjegjësuar për rolin jo represiv të një institucioni modern auditimi, por që në kushtet e vendit tonë të lulëzimit të anti-kulturës së pandëshkueshmërisë dhe të një korrupsioni galopant, kërkon një kontribut në lartësinë e pritshmërive të qytetarëve dhe të Kuvendit.

Kjo është një nga arsyet pse Bashkimi Evropian, në të gjitha Raportet e Progresit për Shqipërinë, thekson përpara politikanëve dhe vendim-marrësve tanë publikë nevojën parësore për ta luftuar në sistem dhe me efektshmëri korrupsionin, duke e listuar si një nga prioritetet kryesore. Kjo është një detyrë shtëpie që nuk mund të harrohet, vonohet apo anashkalohet për asnjë arsye.

Si KLSH, në periudhën janar 2012-dhjetor 2015 kemi përgatitur 174 kallëzime penale drejtuar institucionit të Prokurorisë, në krahasim me 52 kallëzime gjithsej në katërvjeçarin 2008-2011, ose më shumë se trefishin. Kemi dërguar në prokurori me qindra punonjës të administratës publike. Ndërmjet tyre, kanë qenë me dhjetëra administratorët publikë të niveleve më të larta, si Ministër, Drejtor i Përgjithshëm në Ministri, Drejtor Kabineti i Ministrit, Sekretar i Përgjithshëm në Ministri, Drejtor i Përgjithshëm i Agjencive në varësi të Kryeministrit, kryetarë dhe ish-kryetarë bashkish dhe komunash, Drejtorë arsimi në rrethe, Drejtorë institucionesh në rrethe, etj. Shqetësimi kryesor për ne është niveli i ulët i zbatueshmërisë së masave të propozuara nga KLSH-ja për largim nga detyra apo nga shërbimi civil për zyrtarë të lartë të Shtetit, të denoncuar si të korruptuar apo abuzues me interesat publike. Për këtë do të paraqesim listat e këtyre zyrtareve të lartë, që ende mbahen në administratën shtetërore, pranë komisioneve të Kuvendit.

Bujar LESKAJ

faqe | 55

Kallëzimet penale, krahasimi në vite

Numri i kallëzimeve/persona të kallëzuar penalisht/dëmi i shkaktuar

Ndjekja sistematike e zbatimit të rekomandimeve të KLSH-së ka qenë një shqetësim i përhershëm i Bashkimit Evropian, i shprehur me forcë edhe në të dy Progres Raportet e fundit për Shqipërinë të viteve 2014 dhe 2015.


faqe | 56

III. Në platformën strategjike të 14 dhjetorit 2011, objektivi i tretë ishte përmirësimi i metodologjisë së kontrollit, duke kthyer vemendjen tek auditi i performancës, krahas rritjes së efiçiencës së auditit financiar.

Ekonomia e vendit në këtë situatë delikate të ekonomisë botërore, sidomos asaj të Eurozonës, por edhe e gjithë shoqëria shqiptare kanë nevojë për sigurimin e shërbimeve publike nga përdorimi me ekonomicitet, me efiçiencë dhe efektivitet i fondeve publike. Auditimi i performancës jep një informacion shumë më të gjerë mbi ecurinë e të gjithë projekteve dhe programeve shtetërore në njësitë publike të audituara. Gjithashtu, nxjerrja në pah e ekonomicitetit, efiçiencës dhe efektivitetit në mënyrë të drejtpërdrejtë ose jo i ndihmon institucionet shtetërore për të vlerësuar veten dhe matur rezultatet e tyre, për të përcaktuar mundësi të tjera për rritjen e rezultateve me të njëjtën kosto. Në Platformën e datës 14 Dhjetor 2011, theksuam se: “KLSH është përpara një sfide të fortë për ta përqendruar punën tek auditimi i performancës, pse ai i shërben vlerësimit të përgjegjshmërisë publike. Përqendrimi i vëmendjes tek auditimi i performancës do të jetë ndër shtyllat kryesore të planit të ri strategjik 2013-2017 të KLSH”.

Tendenca sot në botë është shtimi i auditimeve të performancës (p.sh. në Slloveni rreth një e pesta e auditimeve i takon këtij lloji, ndërsa në Hollandë 25 përqind). Në shtator të vitit 2012, krijuam Departamentin e Auditimit të Performancës, me 16 auditues, mes të cilëve auditues me përvojë në KLSH dhe auditues të rinj me të dhëna premtuese.

Rezultatet zhgënjyese të disa politikave publike, tregojnë një hendek mes qëllimeve të politikave dhe skemave në njërën anë dhe kompleksit dhe natyrës gjithnjë në ndryshim të problemeve shoqërore dhe ekonomike të vendit në anën tjetër. Ato kërkojnë një tip të ri përgjegjësie, në të cilën auditimi i sektorit publik duhet të luajë rolin e tij, duke marrë një qasje dinamike më tepër se sa një qasje statike. Si KLSH kemi përqendruar auditimin e performancës pikërisht dhe kryesisht në rezultate, më tepër se sa në proces, duke theksuar nevojën për ndryshim, për përmirësim të përgjegjshëm dhe të vazhdueshëm të menaxhimit publik. Institucioni ka sfidën që të konsiderojë nëse synimet e politikave dhe skemat lidhen me problemet reale të shoqërisë dhe shqetësimet e palëve të interesit.

KLSH-ja ka përfunduar përditësimin tërësor të Manualit të Performancës, i cili është botuar në fund të vitit 2012. Zhvillimet e metodologjive specifike, që lidhen me auditimin e performancës janë të domosdoshme për realizimin e këtij objektivi.


faqe | 56

III. Në platformën strategjike të 14 dhjetorit 2011, objektivi i tretë ishte përmirësimi i metodologjisë së kontrollit, duke kthyer vemendjen tek auditi i performancës, krahas rritjes së efiçiencës së auditit financiar.

Ekonomia e vendit në këtë situatë delikate të ekonomisë botërore, sidomos asaj të Eurozonës, por edhe e gjithë shoqëria shqiptare kanë nevojë për sigurimin e shërbimeve publike nga përdorimi me ekonomicitet, me efiçiencë dhe efektivitet i fondeve publike. Auditimi i performancës jep një informacion shumë më të gjerë mbi ecurinë e të gjithë projekteve dhe programeve shtetërore në njësitë publike të audituara. Gjithashtu, nxjerrja në pah e ekonomicitetit, efiçiencës dhe efektivitetit në mënyrë të drejtpërdrejtë ose jo i ndihmon institucionet shtetërore për të vlerësuar veten dhe matur rezultatet e tyre, për të përcaktuar mundësi të tjera për rritjen e rezultateve me të njëjtën kosto. Në Platformën e datës 14 Dhjetor 2011, theksuam se: “KLSH është përpara një sfide të fortë për ta përqendruar punën tek auditimi i performancës, pse ai i shërben vlerësimit të përgjegjshmërisë publike. Përqendrimi i vëmendjes tek auditimi i performancës do të jetë ndër shtyllat kryesore të planit të ri strategjik 2013-2017 të KLSH”.

Tendenca sot në botë është shtimi i auditimeve të performancës (p.sh. në Slloveni rreth një e pesta e auditimeve i takon këtij lloji, ndërsa në Hollandë 25 përqind). Në shtator të vitit 2012, krijuam Departamentin e Auditimit të Performancës, me 16 auditues, mes të cilëve auditues me përvojë në KLSH dhe auditues të rinj me të dhëna premtuese.

Rezultatet zhgënjyese të disa politikave publike, tregojnë një hendek mes qëllimeve të politikave dhe skemave në njërën anë dhe kompleksit dhe natyrës gjithnjë në ndryshim të problemeve shoqërore dhe ekonomike të vendit në anën tjetër. Ato kërkojnë një tip të ri përgjegjësie, në të cilën auditimi i sektorit publik duhet të luajë rolin e tij, duke marrë një qasje dinamike më tepër se sa një qasje statike. Si KLSH kemi përqendruar auditimin e performancës pikërisht dhe kryesisht në rezultate, më tepër se sa në proces, duke theksuar nevojën për ndryshim, për përmirësim të përgjegjshëm dhe të vazhdueshëm të menaxhimit publik. Institucioni ka sfidën që të konsiderojë nëse synimet e politikave dhe skemat lidhen me problemet reale të shoqërisë dhe shqetësimet e palëve të interesit.

KLSH-ja ka përfunduar përditësimin tërësor të Manualit të Performancës, i cili është botuar në fund të vitit 2012. Zhvillimet e metodologjive specifike, që lidhen me auditimin e performancës janë të domosdoshme për realizimin e këtij objektivi.

Bujar LESKAJ

faqe | 57

Kjo masë do të zgjidhë procedurat e përzgjedhjes së subjekteve për të kryer një auditim performance, planifikimit të auditimit të performancës, teknikave të auditimit dhe mbledhjes së të dhënave, për të kompletuar auditimet e performancës, si dhe çështje specifike që kanë të bëjnë me objektivat, kontrollin e cilësisë, raportimin dhe rekomandimet e auditimit të performancës. Hapat që janë ndërmarrë në këtë drejtim kanë të bëjnë me krijimin e një skeleti standard për auditimin e performancës, duke synuar përfshirjen në auditim të literaturës bashkëkohore mbi fenomenin apo subjektin që po auditohet, legjislacionin e BE-së në fushën që po auditohet, bazën ligjore vendase, auditimet e kryera nga SAI të tjera të suksesshme, etj. Po kështu, do të synohet aplikimi i metodave shkencore financiare, statistikore dhe ekonometrike për një auditim performance që me të vërtetë ndihmon në përmirësimin e përdorimit të fondeve publike. Programe të veçanta trajnimi janë hartuar dhe zbatuar për të kompletuar njohuritë e stafit në lidhje me auditimin e performancës, ndërkohë që gjatë viteve 2012-2015 janë programuar dhe kryer vizita studimore dhe trajnime për auditimin e performancës në SAI-et homologe të Polonisë, Sllovenisë dhe Turqisë. Këto vizita studimore dhe programe trajnimi do të vazhdojnë me intensitet dhe diversitet edhe në vitet në vijim.

Grafikisht veprimtaria e KLSH-së në kryerjen e auditimeve të performancës në vite paraqitet:


faqe | 58

Gjatë periudhës Janar–Dhjetor 2014, KLSH-ja ka realizuar dhe evaduar tetë auditime performance, si edhe ka iniciuar katër auditime të reja.

Auditimet e performancës së KLSH-së në vitet 2012-2015 kane njohur zhvillim sasior dhe cilësor, duke u rritur mbi 2,5 herë në krahasim me periudhën 2008-2011 si numër auditimesh dhe afro 4 herë si numër institucionesh publike të mbuluara me auditim. Gjatë vitit 2015, kemi realizuar 12 auditime performance, në një kohë kur nuk kishim asnjë auditim të tillë në vitin 2011. Fokusi ynë për këtë vit është përqendrimi i auditimeve të performancës kryesisht në marrëveshjet koncesionare, në partneritetet publik-privat dhe në performancën e borxhit publik, me synim shëndoshjen e mëtejshme të financave publike dhe uljen e risqeve fiskale të vendit. Sfida kryesore lidhet me buxhetin e shtetit, pasi e konsiderojmë një aspekt të rëndësishëm në ciklin e reformimit të strukturave financiare dhe ligjore që qeverisin zbatimin e tij. Jemi investuar dhe do ta intensifikojmë rolin tonë në reformën buxhetore, rregullimin financiar dhe fiskal dhe çdo fushë tjetër të lidhur me shpenzimet publike sidomos në referencë të Strategjisë së Menaxhimit te Financave Publike për periudhën 2014-2020.

Kemi rritur efiçiencën e auditimit financiar dhe atij të përputhshmërisë. Në auditimet e përputhshmërisë arritëm të plotësonim kriteret metodologjike të këtij auditimi, duke garantuar siguri sipas standardeve më të mira të INTOSAI-t. Përvoja e krijuar, e kombinuar me një bazë të re metodologjike, i ofron audituesve një orientim të qartë për veprimtarinë audituese. Ky konsolidim metodologjik dhe praktik i arritur është reflektuar edhe në realizimin e numrit të auditimeve të planifikuara, bazuar në planin vjetor të auditimeve të viteve të fundit. Konsolidimi i auditimit financiar vërehet edhe nga fakti se vitin e kaluar dhamë opinion për pasqyrat financiare të përgatitura nga institucionet publike, pavarësisht se ky auditim financiar me dhënie opinion u realizuar në disa njësi varësie dhe jo në institucione qëndrore, për të minimizuar riskun operacional në realizimin e këtij lloj auditimi

Në nivel të përmirësimit të metodologjisë së kontrollit (auditimit), gjatë viteve 2012-2015 kemi përmirësuar metodologjitë e punës audituese, të drejtimit të institucionit dhe kemi rritur kapacitetet audituese.

Organizimi i punës është kritik në ndarjen e roleve dhe përgjegjësive, menaxhimin e integritetit profesional e personal, si dhe suksesin e organizatës si të tërë.


faqe | 58

Gjatë periudhës Janar–Dhjetor 2014, KLSH-ja ka realizuar dhe evaduar tetë auditime performance, si edhe ka iniciuar katër auditime të reja.

Auditimet e performancës së KLSH-së në vitet 2012-2015 kane njohur zhvillim sasior dhe cilësor, duke u rritur mbi 2,5 herë në krahasim me periudhën 2008-2011 si numër auditimesh dhe afro 4 herë si numër institucionesh publike të mbuluara me auditim. Gjatë vitit 2015, kemi realizuar 12 auditime performance, në një kohë kur nuk kishim asnjë auditim të tillë në vitin 2011. Fokusi ynë për këtë vit është përqendrimi i auditimeve të performancës kryesisht në marrëveshjet koncesionare, në partneritetet publik-privat dhe në performancën e borxhit publik, me synim shëndoshjen e mëtejshme të financave publike dhe uljen e risqeve fiskale të vendit. Sfida kryesore lidhet me buxhetin e shtetit, pasi e konsiderojmë një aspekt të rëndësishëm në ciklin e reformimit të strukturave financiare dhe ligjore që qeverisin zbatimin e tij. Jemi investuar dhe do ta intensifikojmë rolin tonë në reformën buxhetore, rregullimin financiar dhe fiskal dhe çdo fushë tjetër të lidhur me shpenzimet publike sidomos në referencë të Strategjisë së Menaxhimit te Financave Publike për periudhën 2014-2020.

Kemi rritur efiçiencën e auditimit financiar dhe atij të përputhshmërisë. Në auditimet e përputhshmërisë arritëm të plotësonim kriteret metodologjike të këtij auditimi, duke garantuar siguri sipas standardeve më të mira të INTOSAI-t. Përvoja e krijuar, e kombinuar me një bazë të re metodologjike, i ofron audituesve një orientim të qartë për veprimtarinë audituese. Ky konsolidim metodologjik dhe praktik i arritur është reflektuar edhe në realizimin e numrit të auditimeve të planifikuara, bazuar në planin vjetor të auditimeve të viteve të fundit. Konsolidimi i auditimit financiar vërehet edhe nga fakti se vitin e kaluar dhamë opinion për pasqyrat financiare të përgatitura nga institucionet publike, pavarësisht se ky auditim financiar me dhënie opinion u realizuar në disa njësi varësie dhe jo në institucione qëndrore, për të minimizuar riskun operacional në realizimin e këtij lloj auditimi

Në nivel të përmirësimit të metodologjisë së kontrollit (auditimit), gjatë viteve 2012-2015 kemi përmirësuar metodologjitë e punës audituese, të drejtimit të institucionit dhe kemi rritur kapacitetet audituese.

Organizimi i punës është kritik në ndarjen e roleve dhe përgjegjësive, menaxhimin e integritetit profesional e personal, si dhe suksesin e organizatës si të tërë.

Bujar LESKAJ

faqe | 59

Në përputhje me frymën IntoSAINT, në KLSH ekzistojnë dy linja vertikale hierarkike: një për funksionet primare audituese dhe një për funksionet mbështetëse. Secila linjë është e ndarë në 3 nivele vendimmarrëse: 1. Kryetari, 2. Sekretari/Drejtori i Përgjithshëm dhe 3. Drejtorët e Departamenteve/Drejtorive. Një shtresëzim i tillë është fleksibël dhe mundëson rrjedhjen e shpejtë dhe formale të informacionit.

Rritja e kapaciteteve audituese është e lidhur ngushtë me arsimimin dhe kapacitetet e stafit drejtues të institucionit. Niveli i lartë dhe i mesëm drejtues në KLSH ka të punësuar 2 profesorë të asociuar në lëmin e jurisprudencës dhe ekonomisë, 3 doktorë shkencash dhe një sërë zyrtarësh të tjerë me master shkencor apo profesional në fushën e shkencave sociale, ekonomike, juridike, komunikimit, etj. Drejtuesit e departamenteve apo drejtorive kanë minimalisht mbi tre vjet që mbajnë këto pozicione dhe një pjesë e tyre vijnë nga bota akademike, ndërsa pjesa tjetër kanë avancuar gradualisht në këto poste brenda KLSH-së, duke investuar punë dhe përkushtim për një periudhë kohore mbi 15 vjet.

Gjatë këtyre katër viteve, si rezultat i një politike rekrutimi të bazuar në kërkesat e kohës dhe duke u orientuar drejt teknologjive moderne të auditimit, stafi auditues i KLSH-së është dominuar nga ekonomistë, juristë, inxhinierë të fushave të ndryshme dhe dy vitet e fundit po plotësohet edhe me sociologë, informaticienë, gazetarë, etj. Spektri i gjerë i formimit të audituesve shton perspektivat në trajtimin e problematikave audituese, sidomos në auditimet e performancës, apo të auditimeve që përmbajnë elementë të performancës. Eksperienca në auditim është kritike në gjenerimin e një gjykimi të shëndoshë dhe ruajtjen e skepticizmit profesional, sikurse kërkohet nga standardet audituese.

Në drejtim të rritjes së kapaciteteve audituese nëpërmjet trajnimit, stafi i KLSH-së (auditues dhe mbështetës) duhet të përmbushë objektivin institucional prej 25 ditë trajnimi në vit, ku të paktën 5 ditë janë trajnim i pandërprerë për çështje të caktuara. Trajnimit i nënshtrohen të gjitha nivelet e punonjësve në KLSH, pa dallim posti, senjoriteti, etj. Trajnimi kryhet në bashkëpunim me ekspertë të huaj dhe vendas, të certifikuar në sferën e auditimit dhe/ose grumbullimit, analizimit dhe raportimit të informacionit.

Treguesi i Performancës së pjesëmarrjes në trajnime e vendos KLSH-në në nivelet e larta të Institucioneve Homologe të Auditimit të Lartë Ndërkombëtar.


faqe | 60

Rezultatet e arritura gjatë viteve 2012-2015 tregojnë për një qasje të qëndrueshme dhe të suksesshme ndaj procesit të trajnimit, si rruga kryesore për zhvillimin profesional.

Duke iu referuar të dhënave informuese lidhur me pjesëmarrjen për periudhën 5 vjeçare, 2011- 2015, është shumë e dukshme se si reformimi i sistemit të trajnimeve si pjesë integrale e reformës institucionale në KLSH është zhvilluar e plotë, duke përfshirë çdo aspekt të ndërtimit dhe forcimit të kapaciteteve; shtrirja e tij ka qenë gjithëpërfshirëse duke i siguruar çdo individi të drejtën dhe mundësinë e të mësuarit dhe të trajnuarit.

Në zbatim të Strategjisë së Zhvillimit 2013-2017 ( e ripunuar), politika e zhvillimit të kapaciteteve audituese është përkthyer në 3853 ditë trajnime nga të cilat 2899 janë zhvilluar nga vetë KLSH dhe 954 ditë trajnime jashtë KLSH-së. Evolucioni i ditë trajnimeve në pesë vitet e fundit paraqitet ne grafikun e mëposhtëm:

Ecuria e trajnimeve ka arritur pjekurinë e saj, duke reflektuar një konsolidim të procesit. Ditët e trajnimit janë realizuar me një shtrirje përgjatë gjithë vitit, duke mbuluar të gjithë personelin.

Grafiku i mëposhtëm tregon progresin tepër të rëndësishëm dhe të madh që është bërë lidhur me pjesëmarrjen në trajnime, duke arritur në 27 ditë trajnime për person në vitin 2015:


faqe | 60

Rezultatet e arritura gjatë viteve 2012-2015 tregojnë për një qasje të qëndrueshme dhe të suksesshme ndaj procesit të trajnimit, si rruga kryesore për zhvillimin profesional.

Duke iu referuar të dhënave informuese lidhur me pjesëmarrjen për periudhën 5 vjeçare, 2011- 2015, është shumë e dukshme se si reformimi i sistemit të trajnimeve si pjesë integrale e reformës institucionale në KLSH është zhvilluar e plotë, duke përfshirë çdo aspekt të ndërtimit dhe forcimit të kapaciteteve; shtrirja e tij ka qenë gjithëpërfshirëse duke i siguruar çdo individi të drejtën dhe mundësinë e të mësuarit dhe të trajnuarit.

Në zbatim të Strategjisë së Zhvillimit 2013-2017 ( e ripunuar), politika e zhvillimit të kapaciteteve audituese është përkthyer në 3853 ditë trajnime nga të cilat 2899 janë zhvilluar nga vetë KLSH dhe 954 ditë trajnime jashtë KLSH-së. Evolucioni i ditë trajnimeve në pesë vitet e fundit paraqitet ne grafikun e mëposhtëm:

Ecuria e trajnimeve ka arritur pjekurinë e saj, duke reflektuar një konsolidim të procesit. Ditët e trajnimit janë realizuar me një shtrirje përgjatë gjithë vitit, duke mbuluar të gjithë personelin.

Grafiku i mëposhtëm tregon progresin tepër të rëndësishëm dhe të madh që është bërë lidhur me pjesëmarrjen në trajnime, duke arritur në 27 ditë trajnime për person në vitin 2015:

Bujar LESKAJ

faqe | 61

Departamentet audituese në KLSH, përmes mbledhjeve, workshopeve dhe punës në grupe raportojnë periodikisht për informacionet, subjektet dhe metodologjitë audituese. Shkëmbimi i informacionit përmes diskutimeve apo prezantimeve interaktive ndihmon procesin planifikues, auditues dhe raportues, duke gjeneruar njëkohësisht ide të reja.

Çdo auditues i lartë, kryeauditues dhe drejtor në KLSH ka nën mentorim një auditues të ri, për një periudhë 4-mujore. Një organizim i tillë pune ndihmon audituesit e rinj të integrohen më shpejt, ulin riskun e gabimeve, nxisin frymën e bashkëpunimit dhe krijimin e një klime profesionale dhe dashamirëse pune.

Vendi i punës në KLSH është funksion linear i dijeve dhe aplikimit të suksesshëm të njohurive audituese. Përveç raporteve objektive, të balancuara dhe me impakt të gjerë në palë interesi, një mënyrë tjetër e promovimit të vlerave profesionale është testimi periodik i njohurive të nxëna përmes trajnimeve, studimit autodidakt dhe mentorimit nga auditues me përvojë. Testime të tilla kryhen minimalisht dy herë në vit dhe bëhen pjesë e dosjes personale të çdo audituesi, duke i shërbyer angazhimit të mëtejshëm në funksionet audituese dhe të tjera.

Si SAI ndajmë plotësisht opinionin e Nismës për Zhvillim të INTOSAI-t (IDI), se “Sjellja etike e SAI-t dhe e punonjësve të tij përbën gurin e themelit për një funksionim të mirë të SAI-t.

Që një SAI të udhëheqë sipas shembullit dhe të sjellë vlera dhe dobi tek qytetarët, nuk mjafton vetëm që të miratojë kodin e duhur të etikës, por gjithashtu të vendosë zbatimin me rigorozitet të tij dhe të ketë një kuadër rregullator, i cili t’i detyrojë punonjësit të zbatojnë etikën në praktikë”.


faqe | 62

Bazuar në këto kërkesa dhe pune paraprake të komunitetit të INTOSAI-t, gjatë vitit 2013, si KLSH u pranuam anëtar i Task Forcës së Organizatës Evropiane të Institucioneve Supreme të Auditimit (EUROSAI) “Për Auditimin dhe Etikën”. Nga njëra anë, duke punuar fort për instalimin e një kulture të integritetit të lartë në institucion, si SAI do të ndërmarrim misione auditimi mbi rregullshmërinë dhe efiçiencën e Etikës dhe Integritetit në institucionet publike, duke punuar që lufta kundër korrupsionit dhe politikat për instalimin e një sistemi efektiv të integritetit, të jenë pjesë e menaxhimit të institucioneve publike.

Jemi të ndërgjegjshëm për problematikat e integritetit në KLSH dhe se ngelet shumë punë për të realizuar integritetin e plotë në institucion. Gjatë këtyre katër viteve 2012-2015, jemi përpjekur me mbikëqyrje dhe monitorim, që në institucion të mos rezultojnë incidente të karakterit korruptiv apo shkelje ndaj integritetit. Nxitja e integritetit ka qenë në fokus të veprimtarisë menaxhuese. Sipas këshillave dhe orientimeve të personalitetit të auditimit suprem evropian, Prof. Dr. Recai Akyel, President i Gjykatës së Llogarive të Turqisë, kemi zbatuar në praktikë filozofinë e menaxhimit “Tone at the top”, duke promovuar integritetin nën parimin e “udhëheqjes nëpërmjet shembullit”. Synojmë që të arrihet një ekuilibër midis parandalimit të shkeljeve dhe marrjes së masave ndëshkimore nga njëra anë, dhe inkurajimit të vlerave të integritetit, nga ana tjetër.

Me objektiv instalimin dhe zhvillimin më tej të një kulture të re organizative, gjatë këtyre katër viteve kemi nxjerrë udhëzime lidhur me Komunikimin e drejtpërdrejtë për përmirësimin e punës audituese dhe rritjen e zbatimit të standardeve INTOSAI. Kam kërkuar, në mënyrë periodike, takim të drejtpërdrejtë me audituesit, për t’i nxitur ata të luajnë rolin e “bilbil-fryrësit (wistle-blower)”, për të dhënë mendime për përmirësimin e strukturave dhe të komunikimit vertikal të dyanshëm të menaxhimit me audituesit.

Në nëntor të vitit 2014, krijuam një strukture të veçantë, Sektorin e Etikës dhe Integritetit, pjesë e Drejtorisë së Menaxhimit të Burimeve Njerëzore dhe Etikës.

Brenda këtij sektori, krijuam Komisionin e integritetit, i cili ka përgjegjësi si strategjike dhe menaxheriale, duke qenë përgjegjës për monitorimin e zbatimit të kërkesave të kodit etik, komunikimin rreth çështjeve të etikës, trajnimin për etikën dhe integritetin, kryerjen e këshillimeve dhe zgjidhjen e dilemave të etikës dhe integritetit. Ky komision ka gjithashtu kompetenca hetimi dhe kontrolli në rastet e sinjalizimeve për thyerjen e rregullave të integritetit, etikës dhe standardeve. Bazuar në kërkesat e ISSAI 30, në gjetjet e Grupit të Punës për Rishikimin e ISSAI 30,


faqe | 62

Bazuar në këto kërkesa dhe pune paraprake të komunitetit të INTOSAI-t, gjatë vitit 2013, si KLSH u pranuam anëtar i Task Forcës së Organizatës Evropiane të Institucioneve Supreme të Auditimit (EUROSAI) “Për Auditimin dhe Etikën”. Nga njëra anë, duke punuar fort për instalimin e një kulture të integritetit të lartë në institucion, si SAI do të ndërmarrim misione auditimi mbi rregullshmërinë dhe efiçiencën e Etikës dhe Integritetit në institucionet publike, duke punuar që lufta kundër korrupsionit dhe politikat për instalimin e një sistemi efektiv të integritetit, të jenë pjesë e menaxhimit të institucioneve publike.

Jemi të ndërgjegjshëm për problematikat e integritetit në KLSH dhe se ngelet shumë punë për të realizuar integritetin e plotë në institucion. Gjatë këtyre katër viteve 2012-2015, jemi përpjekur me mbikëqyrje dhe monitorim, që në institucion të mos rezultojnë incidente të karakterit korruptiv apo shkelje ndaj integritetit. Nxitja e integritetit ka qenë në fokus të veprimtarisë menaxhuese. Sipas këshillave dhe orientimeve të personalitetit të auditimit suprem evropian, Prof. Dr. Recai Akyel, President i Gjykatës së Llogarive të Turqisë, kemi zbatuar në praktikë filozofinë e menaxhimit “Tone at the top”, duke promovuar integritetin nën parimin e “udhëheqjes nëpërmjet shembullit”. Synojmë që të arrihet një ekuilibër midis parandalimit të shkeljeve dhe marrjes së masave ndëshkimore nga njëra anë, dhe inkurajimit të vlerave të integritetit, nga ana tjetër.

Me objektiv instalimin dhe zhvillimin më tej të një kulture të re organizative, gjatë këtyre katër viteve kemi nxjerrë udhëzime lidhur me Komunikimin e drejtpërdrejtë për përmirësimin e punës audituese dhe rritjen e zbatimit të standardeve INTOSAI. Kam kërkuar, në mënyrë periodike, takim të drejtpërdrejtë me audituesit, për t’i nxitur ata të luajnë rolin e “bilbil-fryrësit (wistle-blower)”, për të dhënë mendime për përmirësimin e strukturave dhe të komunikimit vertikal të dyanshëm të menaxhimit me audituesit.

Në nëntor të vitit 2014, krijuam një strukture të veçantë, Sektorin e Etikës dhe Integritetit, pjesë e Drejtorisë së Menaxhimit të Burimeve Njerëzore dhe Etikës.

Brenda këtij sektori, krijuam Komisionin e integritetit, i cili ka përgjegjësi si strategjike dhe menaxheriale, duke qenë përgjegjës për monitorimin e zbatimit të kërkesave të kodit etik, komunikimin rreth çështjeve të etikës, trajnimin për etikën dhe integritetin, kryerjen e këshillimeve dhe zgjidhjen e dilemave të etikës dhe integritetit. Ky komision ka gjithashtu kompetenca hetimi dhe kontrolli në rastet e sinjalizimeve për thyerjen e rregullave të integritetit, etikës dhe standardeve. Bazuar në kërkesat e ISSAI 30, në gjetjet e Grupit të Punës për Rishikimin e ISSAI 30,

Bujar LESKAJ

faqe | 63

të kryesuar nga NIK-u polak, si dhe në eksperiencën me Kodin Etik të GAO-s amerikane, miratuam me datë 30.04.2015 Kodin Etik të KLSH.

Ky kod është një dokument integral ku janë përfshirë Kodi etik i KLSH-së, Kodi Etik i Gjykatës Europiane të Audituesve dhe ISSAI 30- Kodi i etikës i INTOSAI-t. Për herë të parë në këtë Kod një sërë parimesh dhe vlerash etike janë trajtuar në një profil dhe optikë bashkëkohore dhe në reflektim të sfidave me të cilat përballen sot audituesit publikë.

Në funksion të arritjes së pritshmërive për modernizimin institucional si dhe implementimin e standardeve Ndërkombëtare të Auditimit ISSAI, ne KLSH është krijuar dhe funksionon Departamenti i Politikave të Auditimit, me bosht kryesor të veprimtarisë hartimin i politikave të auditimit dhe mbështetjen e Departamenteve të auditimit gjatë ushtrimit të funksioneve të tyre audituese.

Në funksion të objektivit të institucionit, të përmbajtur në Strategjinë e tij të Zhvillimit 2013-2017, për të bërë pjesë të praktikave të tij audituese dhe Auditimet e Teknologjisë së Informacionit, gjatë vitit 2015 u krijua Drejtoria e Auditimit të TI-së si pjesë e Departamentit te Auditimit të Buxhetit Qendror, Administratës së Lartë Publike, Menaxhimit Financiar dhe Auditimit të Brendshëm.

Në tërësi, mund te themi se arritëm që metodologjia audituese e KLSH dhe drejtimi institucional i tij të reflektonte tërësisht kërkesat e standardeve ndërkombëtare të auditimit dhe çdo praktikë apo përvojë që përsos qasjen në auditim me plotësimin e misionit tonë si “watchdog (institucion ruajtës)” i financave publike.

IV. Në platformën strategjike të 14 dhjetorit 2011, objektivi i katërt ishte realizimi i sinergjizimit të politikave dhe veprimeve me organet e tjera shtetërore të kontrollit, luftës dhe parandalimit të korrupsionit, si me Bordin e Autoritetit të Mbikëqyrjes Financiare, me Auditin e Brendshëm në Ministrinë e Financave dhe, në veçanti me Prokurorinë e Shtetit, duke ruajtur pavarësinë e KLSH si organi me i lartë i kontrollit ekonomiko-financiar.

Gjatë viteve 2012-2015 jemi përpjekur të krijojmë sinergji për mirëqeverisjen, duke bashkëpunuar në sistem me institucionet e tjera shtetërore. Në mars 2012, nënshkruam marrëveshje bashkëpunimi me Inspektoratin e Lartë të Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive të funksionarëve të lartë të shtetit dhe me Autoritetin Shqiptar të Konkurrencës, me synimin e zhbirimit të çdo rasti pasurimi të shpejtë të ndonjë funksionari publik, si dhe të rasteve të prishjes së konkurrencës në tenderat


faqe | 64

dhe ankandet shtetërore. Në maj 2012 iniciuam marrëveshjen e bashkëpunimit me Ministrinë e Financave, sidomos me strukturat e saj të auditimit të brendshëm.

Një funksionim i konsoliduar i Auditimit te Brendshëm do ta lehtësonte shumë realizimin e misionit të KLSH-së. KLSH-ja bashkëpunon me Auditimin e Brendshëm nëpërmjet këshillimeve të vazhdueshme, shkëmbimit të planeve të punës, zhvillimit të metodologjive, trajnimeve dhe kryerjes së veprimtarive të përbashkëta e deri në përdorimin e punës së Auditimit të Brendshëm, kur kjo punë cilësohet se është kryer në përputhje me standardet profesionale.

Në qershor 2012 nënshkruam marrëveshjen e bashkëpunimit me Prokurorinë e Përgjithshme, në bazë të standardeve ISSAI 9150 dhe 1240. Si KLSH, gjatë këtyre katër viteve kemi rritur cilësinë e përgatitjes se dosjeve për kallëzim penal për nëpunësit publike të kapur në korrupsion ose abuzim me pronën shtetërore, dhe kemi shkurtuar kohën e përgatitjes se kallëzimit. Nga indiciet tona prokuroria ka nisur procese të rëndësishme hetimi. Më i fundit është ai për ish-Ministrin e Punës dhe Çështjeve Sociale.

V. Në platformën strategjike të 14 dhjetorit 2011, objektivi i pestë ishte Intensifikimi i konsultimeve me Komisionin për Ekonominë dhe Financat të Kuvendit të Shqipërisë për përafrimet strategjike të KLSH-së 2012-2018, në funksion të rritjes së cilësisë së shërbimit ndaj Kuvendit.

Në zbatim të Rezolutave A66 të Asamblesë së Kombeve të Bashkuara të datës 22 dhjetor 2011 “Promovimi i efiçiencës, llogaridhënies, efektivitetit dhe transparencës së administratës publike, duke fuqizuar institucionet supreme të auditimit” dhe të Rezolutës A / 69/228 te 19 dhjetorit 2014 "Promovimi dhe fuqizimi i efiçiencës, përgjegjshmërisë, efektivitetit dhe transparencës së administratës publike, me anë të forcimit të institucioneve të larta të auditimit", KLSH-ja, si agjent i Kuvendit për sigurimin e mirëadministrimit të fondeve publike, ka realizuar një bashkëpunim efikas me Parlamentin.

Frutin kryesor të këtij bashkëpunimi do ta konsideroja punën e bërë për miratimin e Ligjit nr. 154/2014 “Për organizimin dhe funksionimin e KLSH-së”, ligjit tonë integral, të miratuar në Nëntor të vitit 2014 pas debatesh të shumta në Komisionet Parlamentare.

Miratimi i Ligjit të ri të KLSH-së nga Kuvendi i Shqipërisë, me 27 nëntor 2014, mund të konsiderohet pa mëdyshje si reforma më e rëndësishme në të gjithë historinë e Kontrollit të Lartë të Shtetit, që nga viti 1992 e këtej, kur ky institucion nisi të


faqe | 64

dhe ankandet shtetërore. Në maj 2012 iniciuam marrëveshjen e bashkëpunimit me Ministrinë e Financave, sidomos me strukturat e saj të auditimit të brendshëm.

Një funksionim i konsoliduar i Auditimit te Brendshëm do ta lehtësonte shumë realizimin e misionit të KLSH-së. KLSH-ja bashkëpunon me Auditimin e Brendshëm nëpërmjet këshillimeve të vazhdueshme, shkëmbimit të planeve të punës, zhvillimit të metodologjive, trajnimeve dhe kryerjes së veprimtarive të përbashkëta e deri në përdorimin e punës së Auditimit të Brendshëm, kur kjo punë cilësohet se është kryer në përputhje me standardet profesionale.

Në qershor 2012 nënshkruam marrëveshjen e bashkëpunimit me Prokurorinë e Përgjithshme, në bazë të standardeve ISSAI 9150 dhe 1240. Si KLSH, gjatë këtyre katër viteve kemi rritur cilësinë e përgatitjes se dosjeve për kallëzim penal për nëpunësit publike të kapur në korrupsion ose abuzim me pronën shtetërore, dhe kemi shkurtuar kohën e përgatitjes se kallëzimit. Nga indiciet tona prokuroria ka nisur procese të rëndësishme hetimi. Më i fundit është ai për ish-Ministrin e Punës dhe Çështjeve Sociale.

V. Në platformën strategjike të 14 dhjetorit 2011, objektivi i pestë ishte Intensifikimi i konsultimeve me Komisionin për Ekonominë dhe Financat të Kuvendit të Shqipërisë për përafrimet strategjike të KLSH-së 2012-2018, në funksion të rritjes së cilësisë së shërbimit ndaj Kuvendit.

Në zbatim të Rezolutave A66 të Asamblesë së Kombeve të Bashkuara të datës 22 dhjetor 2011 “Promovimi i efiçiencës, llogaridhënies, efektivitetit dhe transparencës së administratës publike, duke fuqizuar institucionet supreme të auditimit” dhe të Rezolutës A / 69/228 te 19 dhjetorit 2014 "Promovimi dhe fuqizimi i efiçiencës, përgjegjshmërisë, efektivitetit dhe transparencës së administratës publike, me anë të forcimit të institucioneve të larta të auditimit", KLSH-ja, si agjent i Kuvendit për sigurimin e mirëadministrimit të fondeve publike, ka realizuar një bashkëpunim efikas me Parlamentin.

Frutin kryesor të këtij bashkëpunimi do ta konsideroja punën e bërë për miratimin e Ligjit nr. 154/2014 “Për organizimin dhe funksionimin e KLSH-së”, ligjit tonë integral, të miratuar në Nëntor të vitit 2014 pas debatesh të shumta në Komisionet Parlamentare.

Miratimi i Ligjit të ri të KLSH-së nga Kuvendi i Shqipërisë, me 27 nëntor 2014, mund të konsiderohet pa mëdyshje si reforma më e rëndësishme në të gjithë historinë e Kontrollit të Lartë të Shtetit, që nga viti 1992 e këtej, kur ky institucion nisi të

Bujar LESKAJ

faqe | 65

funksionojë, pas zhvillimeve demokratike në Shqipëri.

Ky ligj shtron rrugën e reformimit dhe modernizimit të plotë të institucionit, në përputhje tërësore me Standardet Ndërkombëtare të Auditimit ISSAI. Ai shënon një arritje të rëndësishme në kornizën ligjore të vendit, përmban amendime të qenësishme në drejtim të forcimit të pavarësisë së këtij institucioni, të drejtave dhe detyrave të tij, statusit të audituesve, si dhe në marrëdhënien me subjektet e audituara. Ligji zgjeron sferën audituese të KLSH-së. Për herë të parë në legjislacionin tonë, ligji i ri jep përkufizimin e plotë të auditimit të perfomancës, me anë të të cilit institucioni vlerëson nëse programet, organizimi i punës dhe proceseve, veprimtaria dhe sistemi i menaxhimit të institucioneve publike janë në përputhje me parimet e ekonomicitetit, efiçiencës dhe efektivitetit. Ai sjell për herë të parë auditimin e teknologjisë së informacionit, i cili ka si objektiv të përcaktojë nëse një sistem kompjuteri mbron asetet publike, ruan integritetin e të dhënave, lejon arritjen e objektivave të subjektit që auditohet, duke përdorur burimet në mënyrë efektive.

Po ashtu, u arrit zgjerimi i kompetencës së KLSH-së në auditimin e marrëdhënieve konçensionare, me qëllim mbrojtjen e interesit publik, si dhe u garantua i plotë auditimi i mbledhjes së të ardhurave publike, duke respektuar kufizimin e mosndërhyrjes në vetëdeklarimin e subjekteve tatimore private.

Ligji i ri përdor në mënyrë të përkëmbyer termin “kontroll” me termin “auditim”, në përqasje me standardet ndërkombëtare audituese dhe praktikat më të mira të SAI-eve. Ai specifikon aksesin në grumbullimin, analizimin dhe publikimin e informacionit, përfshirë edhe atë konfidencial dhe adreson transparencën në marrëdhëniet me të tretët, duke theksuar etikën e integritetin profesional të punonjësve dhe ekspertëve të KLSH.

Me këtë ligj, legjislacioni i Kontrollit të Lartë të Shtetit, i përafrohet gjithnjë e më shumë standardeve ndërkombëtare të auditimit dhe legjislacioneve bashkëkohore të institucioneve homologe në vendet e tjera Evropiane dhe më gjerë.

Gjatë periudhës së hartimit të këtij ligji, jemi konsultuar vazhdimisht duke përcjellë dhe reflektuar çdo propozim apo ndryshim të projektligjit, me partnerët tanë ndërkombëtarë DG-Budget dhe SIGMA, si dhe, në fazën e tij përfundimtare të diskutimeve në komisionet e Kuvendit, duke reflektuar çdo sugjerim dhe objeksion të ngritur nga anëtarët e Kuvendit. Për të thithur ekspertizën më të mirë në vend, organizuam në vitin 2012 katër tryeza pune me juristë të shquar, ekspertë të së


faqe | 66

drejtës dhe profesorë të Fakultetit të Drejtësisë, me ekspertë kontabilistë dhe profesorë të Fakultetit Ekonomik, me përfaqësues të ndryshëm të shoqërisë civile,

si dhe me gazetarët dhe përfaqësuesit e medias, mendimet dhe sugjerimet e të cilëve kanë qenë një ndihmesë e madhe në hartimin e projektligjit. Projektligji i përgatitur nga ne u dorëzua në Kuvend në fund të vitit 2012 dhe u ridërgua përsëri në nëntor 2013.

Ligji i ri ezauron të gjithë problematikën e deritanishme që KLSH ka pasur në lidhje me hasjen e pengesave apo mosdhënien e informacionit dhe dokumentacionit nga subjektet e audituara prej tij. Një tjetër garanci akoma dhe më e madhe e jep përcaktimi ne ligj që veprimtaritë që përbëjnë sekret shtetëror duhet të auditohen vetëm nga auditues të autorizuar nga Kryetari i Kontrollit të Lartë të Shtetit dhe të pajisur me certifikatën e sigurisë të lëshuar nga institucioni përkatës.

Në tërësi, duhet theksuar se pasja e një ligji tërësisht në përputhje me standardet INTOSAI ka qenë një kërkesë e kahershme e Bashkimit Evropian, e cila gjendet në të gjitha Progres Raportet, që nga viti 2009 e deri në vitin 2013, pa praninë e të cilit Kapitulli i 32-te i Marrëveshjes së Asocim-Stabilizimit të Shqipërisë me BE-në, as hapej, as edhe mbyllej.

Si përfundim, mund të them se ligji i ri zgjeron, duke përpunuar, detajuar e plotësuar pavarësinë institucionale të shprehur në Kushtetutë. Ai do t’i shërbejë për një periudhë të gjatë kohore institucionit. Jo pa arsye, menjëherë pas miratimit të tij, ai u përshëndet nga Delegacioni i Bashkimit Evropian në Tiranë, i cili u shpreh “…Delegacioni i BE-së e përgëzon Parlamentin shqiptar për vendimin e djeshëm për miratimin e Ligjit mbi Kontrollin e Lartë të Shtetit.

Ai është jo vetëm një hap i madh përpara lidhur me përpjekjet e Shqipërisë për të reformuar auditin e jashtëm të fondeve publike, por gjithashtu i lehtëson rrugën Programit të BE-së për Mbështetjen e Buxhetit për Menaxhimin e Financave Publike...”.

Për të gjithë bashkëpunimin e ofruar KLSH-së deri tani nga Kuvendi i Shqipërisë, falënderoj të gjithë deputetet, por në veçanti Kryetarin e Kuvendit dhe Kryetarin e Komisionit për Ekonominë dhe Financat, për mbështetjen financiare të dhënë KLSH, e cila, dhe pse modeste, garanton funksionimin normal të aktivitetit tonë auditues.

VI. Në platformën strategjike të 14 dhjetorit 2011, objektivi i gjashtë ishte intensifikimi i bashkëpunimit me ekspertët universitarë dhe akademikë të auditit


faqe | 66

drejtës dhe profesorë të Fakultetit të Drejtësisë, me ekspertë kontabilistë dhe profesorë të Fakultetit Ekonomik, me përfaqësues të ndryshëm të shoqërisë civile,

si dhe me gazetarët dhe përfaqësuesit e medias, mendimet dhe sugjerimet e të cilëve kanë qenë një ndihmesë e madhe në hartimin e projektligjit. Projektligji i përgatitur nga ne u dorëzua në Kuvend në fund të vitit 2012 dhe u ridërgua përsëri në nëntor 2013.

Ligji i ri ezauron të gjithë problematikën e deritanishme që KLSH ka pasur në lidhje me hasjen e pengesave apo mosdhënien e informacionit dhe dokumentacionit nga subjektet e audituara prej tij. Një tjetër garanci akoma dhe më e madhe e jep përcaktimi ne ligj që veprimtaritë që përbëjnë sekret shtetëror duhet të auditohen vetëm nga auditues të autorizuar nga Kryetari i Kontrollit të Lartë të Shtetit dhe të pajisur me certifikatën e sigurisë të lëshuar nga institucioni përkatës.

Në tërësi, duhet theksuar se pasja e një ligji tërësisht në përputhje me standardet INTOSAI ka qenë një kërkesë e kahershme e Bashkimit Evropian, e cila gjendet në të gjitha Progres Raportet, që nga viti 2009 e deri në vitin 2013, pa praninë e të cilit Kapitulli i 32-te i Marrëveshjes së Asocim-Stabilizimit të Shqipërisë me BE-në, as hapej, as edhe mbyllej.

Si përfundim, mund të them se ligji i ri zgjeron, duke përpunuar, detajuar e plotësuar pavarësinë institucionale të shprehur në Kushtetutë. Ai do t’i shërbejë për një periudhë të gjatë kohore institucionit. Jo pa arsye, menjëherë pas miratimit të tij, ai u përshëndet nga Delegacioni i Bashkimit Evropian në Tiranë, i cili u shpreh “…Delegacioni i BE-së e përgëzon Parlamentin shqiptar për vendimin e djeshëm për miratimin e Ligjit mbi Kontrollin e Lartë të Shtetit.

Ai është jo vetëm një hap i madh përpara lidhur me përpjekjet e Shqipërisë për të reformuar auditin e jashtëm të fondeve publike, por gjithashtu i lehtëson rrugën Programit të BE-së për Mbështetjen e Buxhetit për Menaxhimin e Financave Publike...”.

Për të gjithë bashkëpunimin e ofruar KLSH-së deri tani nga Kuvendi i Shqipërisë, falënderoj të gjithë deputetet, por në veçanti Kryetarin e Kuvendit dhe Kryetarin e Komisionit për Ekonominë dhe Financat, për mbështetjen financiare të dhënë KLSH, e cila, dhe pse modeste, garanton funksionimin normal të aktivitetit tonë auditues.

VI. Në platformën strategjike të 14 dhjetorit 2011, objektivi i gjashtë ishte intensifikimi i bashkëpunimit me ekspertët universitarë dhe akademikë të auditit

Bujar LESKAJ

faqe | 67

të financave publike, si dhe me organizatat profesionale të kontabilistëve e me organizatat profesionale në fusha të tjera të ekonomisë.

Të ndërgjegjshëm për domosdoshmërinë e tërheqjes së ekspertizës profesionale nga radhët e ekspertëve akademikë dhe universitarë të vendit, si dhe nga shoqatat profesionale, në bazë të Nenit 12 të Deklaratës së Limës (ISSAI 1) për mendimin e ekspertit të huaj në auditimet e një SAI, kemi siguruar bashkëpunim profesional me Institutin e Ekspertëve Kontabël të Autorizuar (IEKA) dhe me Këshillin Kombëtar të Kontabilitetit, me të cilët kemi nënshkruar marrëveshje që në vitin 2012. Gjatë viteve 2013-2015, KLSH-ja konsolidoi zbatimin e marrëveshjeve të nënshkruara me mjediset akademike dhe profesionale të vendit dhe e zgjeroi këtë bashkëpunim, duke nënshkruar marrëveshje me Fakultetin Gjeologji-Miniera të Universitetit Politeknik të Tiranës, me Shoqatën e Kontabilistëve të Certifikuar dhe Auditorëve të Kosovës, me Shoqatën e Kontabilistëve dhe Financierëve të Shqipërisë (SHKFSH), etj.

Me synim tërheqjen e mendimit më të avancuar shkencor të vendit dhe të huaj në auditimin publik dhe në menaxhimin e financave publike, KLSH-ja ka organizuar deri tani tre konferenca shkencore.

Më datën 28 dhjetor 2012, KLSH-ja zhvilloi Konferencën e Parë Shkencore, duke iu referuar historikut të institucionit dhe punës shumëvjeçare të të gjithë personave, që kanë kontribuar për ngritjen dhe mbarëvajtjen e tij në periudha kohore të ndryshme, me rastin e 100 Vjetorit të Pavarësisë.

Konferenca dha mesazhin e ruajtjes së identitetit dhe vlerave të institucioneve kryesore të Shtetit, si bazë për formësimin e kulturës së konsoliduar shtetërore

Në dhjetor 2013, institucioni organizoi në Tiranë Konferencën e Dytë Shkencore, me temë “Roli i Institucioneve Supreme të Auditimit për një menaxhim financiar të përgjegjshëm në sfidat e sotme”, me rreth 120 pjesëmarrës nga SAI-t e zhvilluara partnere të KLSH-së dhe nga SAI-t e rajonit, përfaqësues të institucioneve të tjera shtetërore, të botës akademike, të shoqatave të profesionistëve të fushës, të shoqërisë civile dhe mediave, auditues nga Kontrolli i Lartë i Shtetit, etj.

Në datat 29-30 tetor 2014, organizuam Konferencën e Tretë Shkencore të Kontrollit të Lartë të Shtetit me temën qendrore “Auditimi kombëtar në shërbim të qeverisjes kombëtare”, duke realizuar ndërveprimin e plote me komunitetin shkencor të auditimit dhe të financave publike në Shqipëri, të përfaqësuar denjësisht në forum nga organizatat profesionale të fushës, si Këshilli Kombëtar i


faqe | 68

Kontabilistëve, IEKA, etj, por edhe nga akademikë të njohur, profesorati shqiptar dhe studiues të financave publike.

Ky ndërveprim u zgjerua dhe shkoi më thellë, duke u ballafaquar me idetë, studimet, gjetjet dhe rekomandimet e ekspertëve të institucioneve supreme të auditimit (SAI-ve), partnere të KLSH-së dhe përfaqësuesve të lartë të institucioneve si Drejtoria e Përgjithshme e Buxhetit (DG-Budget) e Komisionit Evropian, SIGMA, etj.

Konferenca realizoi avokatinë e plotë të profesionit të financierit publik, kontabilistit dhe audituesit publik suprem, duke përcjellë mesazhin se pa financierë, kontabilistë dhe auditues të përgatitur mirë dhe me integritet të lartë, qeverisja e vendit humbet shumë në llogaridhënie, transparencë, efektivitet dhe efiçiencë. Audituesit suprem profesionistë luajnë një rol të rëndësishëm në denoncimin e rasteve të abuzimit me fondet publike, duke bashkëpunuar me institucionet e tjera të Shtetit, me shoqërinë civile dhe me mediat, për kufizimin e rasteve të mashtrimit financiar dhe korrupsionit, si dhe vendosjen e kulturës së ndëshkueshmërisë së funksionarëve publikë që abuzojnë.

Aktiviteti mori vlerësimin maksimal të shumë personaliteteve të vendit dhe të huaja që morën pjesë dhe përshëndetën punimet e Konferencës. Profesorati shqiptar, i përfaqësuar denjësisht në Konferencë nga emra të njohur në fushën e analizës së riskut, financave publike, kontabilitetit dhe auditimit, etj, si Prof. Dr. Skënder Osmani, Prof. Dr. Omer Stringa, Prof. Dr. Jorgji Bollano, Prof. Dr. Aurela Anastasi, Prof.Ass. Dr.Sazan Guri, Prof.Ass. Dr. Hysen Çela, Dedë Kola, etj, dha ide, mendime dhe propozime konkrete për përmirësimin e auditimit të jashtëm dhe të brendshëm publik në Shqipëri. Kjo Konferencë u mundësua në sajë të suportit të gjerë të institucioneve supreme të auditimit (SAI-ve), partnere të KLSH, si SAI polak, kroat, malazes, austriak, etj, si dhe të Drejtorisë së Përgjithshme të Buxhetit (DG-Budget) pranë Komisionit Evropian.

Ndër mesazhet kryesore të aktivitetit, nga shumica e kumtesave të paraqitura, përmirësimi i cilësisë së menaxhimit të financave publike, si një mjet për të optimizuar arritjen e objektivave kombëtarë të zhvillimit strategjik, u prezantua si sfida kryesore në shumë vende.

Konferenca gjeneroi tezën se, duke përmirësuar proceset dhe institucionet buxhetore, cilësia e financave publike rritet, ndërkohë që efiçienca, efektiviteti dhe transparenca përbëjnë sot tre objektivat themelorë të buxhetimit modern.


faqe | 68

Kontabilistëve, IEKA, etj, por edhe nga akademikë të njohur, profesorati shqiptar dhe studiues të financave publike.

Ky ndërveprim u zgjerua dhe shkoi më thellë, duke u ballafaquar me idetë, studimet, gjetjet dhe rekomandimet e ekspertëve të institucioneve supreme të auditimit (SAI-ve), partnere të KLSH-së dhe përfaqësuesve të lartë të institucioneve si Drejtoria e Përgjithshme e Buxhetit (DG-Budget) e Komisionit Evropian, SIGMA, etj.

Konferenca realizoi avokatinë e plotë të profesionit të financierit publik, kontabilistit dhe audituesit publik suprem, duke përcjellë mesazhin se pa financierë, kontabilistë dhe auditues të përgatitur mirë dhe me integritet të lartë, qeverisja e vendit humbet shumë në llogaridhënie, transparencë, efektivitet dhe efiçiencë. Audituesit suprem profesionistë luajnë një rol të rëndësishëm në denoncimin e rasteve të abuzimit me fondet publike, duke bashkëpunuar me institucionet e tjera të Shtetit, me shoqërinë civile dhe me mediat, për kufizimin e rasteve të mashtrimit financiar dhe korrupsionit, si dhe vendosjen e kulturës së ndëshkueshmërisë së funksionarëve publikë që abuzojnë.

Aktiviteti mori vlerësimin maksimal të shumë personaliteteve të vendit dhe të huaja që morën pjesë dhe përshëndetën punimet e Konferencës. Profesorati shqiptar, i përfaqësuar denjësisht në Konferencë nga emra të njohur në fushën e analizës së riskut, financave publike, kontabilitetit dhe auditimit, etj, si Prof. Dr. Skënder Osmani, Prof. Dr. Omer Stringa, Prof. Dr. Jorgji Bollano, Prof. Dr. Aurela Anastasi, Prof.Ass. Dr.Sazan Guri, Prof.Ass. Dr. Hysen Çela, Dedë Kola, etj, dha ide, mendime dhe propozime konkrete për përmirësimin e auditimit të jashtëm dhe të brendshëm publik në Shqipëri. Kjo Konferencë u mundësua në sajë të suportit të gjerë të institucioneve supreme të auditimit (SAI-ve), partnere të KLSH, si SAI polak, kroat, malazes, austriak, etj, si dhe të Drejtorisë së Përgjithshme të Buxhetit (DG-Budget) pranë Komisionit Evropian.

Ndër mesazhet kryesore të aktivitetit, nga shumica e kumtesave të paraqitura, përmirësimi i cilësisë së menaxhimit të financave publike, si një mjet për të optimizuar arritjen e objektivave kombëtarë të zhvillimit strategjik, u prezantua si sfida kryesore në shumë vende.

Konferenca gjeneroi tezën se, duke përmirësuar proceset dhe institucionet buxhetore, cilësia e financave publike rritet, ndërkohë që efiçienca, efektiviteti dhe transparenca përbëjnë sot tre objektivat themelorë të buxhetimit modern.

Bujar LESKAJ

faqe | 69

Bashkëpunimi me profesoratin e Universiteteve publike, me Organizatat e Profesionistëve të fushës dhe me OJF-të (ne vitet 2012-2015 KLSH ka nënshkruar dhe zbatuar 18 marrëveshje të tilla bashkëpunimi, nga asnjë të këtij lloji më parë) ka sjellë kontributin e eksperteve të këtyre organizatave në auditimet e institucionit, në realizimin e konferencave shkencore të KLSH-së, të Revistës Shkencore “Auditimi Publik”, në trajnimet, rekrutimet e stafit, në zhvillimet e analizave vjetore të institucionit, etj. Një shembull konkret i këtij drejtimi të fundit bashkëpunimi është edhe zhvillimi i analizës vjetore për vitin 2014 në ambientet e Universitetit “Ismail Qemali” në Vlorë dhe zhvillimi i analizave vjetore të punës të Departamenteve të Auditimit në fund të vitit 2015 në Universitetet Publike në rrethe të ndryshme të vendit si në Universitetin “Aleksandër Xhuvani”, në Elbasan, në Universitetin “Ismail Qemali” në Vlorë, në Universitetin “Luigj Gurakuqi” Shkodër dhe në Universitetin Shtetëror të Tiranës.

Bashkëpunimet me shoqatat profesionale, me mjediset akademike, me shoqërinë civile dhe median kanë gjeneruar ide të reja për institucionin dhe e kanë ndihmuar atë të vlerësojë performancën e tij me një sy kritik e të paanshëm, nëpërmjet realizimit të pesë Mini Peer Review (misione vlerësimi nga organizata partnere) gjatë viteve 2014-2015, si me poshtë:

“Realizimi i transparencës dhe komunikimit të KLSH-së me publikun dhe qytetarët” nga Lëvizja Evropiane, Shqipëri;

“Analiza e impaktit të shkrimeve të Audituesve të KLSH-së në shtypin e shkruar”, nga botuesi i Gazetës “Ekonomia”;

“Kontrolli i Cilësisë në të ftohtë” nga Këshilli Kombëtar i Kontabilitetit;

“Vlerësimi i Procesit të Rekrutimit të stafit të KLSH-së”, nga Instituti “G&G Group”;

“Forcimi i Ligjit përmes zbatimit të rekomandimeve të KLSH-së” nga Qendra për Transparencë dhe Informim të Lirë (QTIL), në bashkëpunim me USAID-in.

Të gjitha këto projekte kanë nxjerrë produkte konkrete, ku janë evidentuar përveç arritjeve, dhe mangësitë e dobësitë, me qëllim përmirësimin e punës në të ardhmen. Raportet përfundimtare të tyre dhe rekomandimet e dhëna për KLSH-në në drejtim të përmirësimit të punës për zbatimin e rekomandimeve të KLSH-së janë profesionale dhe dobi prurëse për ne.


faqe | 70

Si institucion jemi duke hartuar një plan veprimi të detajuar, sidomos për zbatimin e rekomandimeve të lëna nga ana e QTIL.

VII. Në platformën strategjike të 14 dhjetorit 2011, objektivi i shtatë ishte Intensifikimi i bashkëpunimit me organizatat ndërkombëtare INTOSAI dhe EUROSAI, me institucionet e larta të kontrollit të vendeve të BE-së, të vendeve të rajonit dhe në veçanti me Zyrën e Auditorit të Përgjithshëm të Kosovës.

Bashkëpunimi me Zyrën e Audituesit të Përgjithshëm të Kosovës (ZAP) ka një domethënie dhe rendësi të veçantë për ne. Ai ka nisur me nënshkrimin e Marrëveshjes së Bashkëpunimit në shkurt të vitit 2012 dhe me realizimin e shumë aktiviteteve të përbashkëta, si trajnime, konferenca, seminare pune, etj. KLSH-ja ka qenë pjesëtare aktive në Konferencat Vjetore të ZAP për vitet 2012, 2013, 2014 dhe 2015, sikurse ZAP-i ka marrë pjesë në analizat tona vjetore, duke përshëndetur dhe dhënë mendime me vlerë.

Në Mars 2013, KLSH-ja nënshkroi Marrëveshjen e Angazhimit me përfaqësues të IDI dhe EUROSAI për Programin “3i”, Iniciativa e Implementimit të ISSAI-ve”. Gjatë këtyre tre viteve që nga nënshkrimi i marrëveshjes, kemi trajnuar audituesit për përvetësimin e ISSAI-ve, dhe botuar përkthime dhe përshtatje nga standardet ISSAI.

Gjatë viteve 2012-2015, institucioni ka lidhur dhe zbatuar dhjetëra marrëveshje me SAI-t partnere si me Gjykatën Austriake të Auditimit, Gjykatën e Llogarive të Turqisë, me NIK-un polak, me SAI-t e Kroacisë, Sllovenisë, Maqedonisë, me Institucionin Shtetëror të Auditimit të Malit të Zi, me Zyrën e Auditimit të Institucioneve të Bosnjës dhe Hercegovinës, etj. Nga bashkëpunimi konkret sidomos me SAI-t turk dhe polak kemi trajnuar në këto vende gati të gjithë auditesit e KLSH-së.

Vetëm për vitin 2015 kanë marrë pjesë në aktivitetet jashtë vendit 136 auditues ose 775 ditë në total, thënë ndryshe të gjithë punonjësit e KLSH-së kanë qenë të paktën një herë jashtë vendit.

Të gjitha këto aktivitete kanë ndikuar pa dyshim në rritjen e kapaciteteve profesionale të audituesve të KLSH-së dhe kanë motivuar punonjësit në punën e tyre të përditshme sepse ndihen të vlerësuar për kontributin që japin në zbatimin e objektivave të institucionit.


faqe | 70

Si institucion jemi duke hartuar një plan veprimi të detajuar, sidomos për zbatimin e rekomandimeve të lëna nga ana e QTIL.

VII. Në platformën strategjike të 14 dhjetorit 2011, objektivi i shtatë ishte Intensifikimi i bashkëpunimit me organizatat ndërkombëtare INTOSAI dhe EUROSAI, me institucionet e larta të kontrollit të vendeve të BE-së, të vendeve të rajonit dhe në veçanti me Zyrën e Auditorit të Përgjithshëm të Kosovës.

Bashkëpunimi me Zyrën e Audituesit të Përgjithshëm të Kosovës (ZAP) ka një domethënie dhe rendësi të veçantë për ne. Ai ka nisur me nënshkrimin e Marrëveshjes së Bashkëpunimit në shkurt të vitit 2012 dhe me realizimin e shumë aktiviteteve të përbashkëta, si trajnime, konferenca, seminare pune, etj. KLSH-ja ka qenë pjesëtare aktive në Konferencat Vjetore të ZAP për vitet 2012, 2013, 2014 dhe 2015, sikurse ZAP-i ka marrë pjesë në analizat tona vjetore, duke përshëndetur dhe dhënë mendime me vlerë.

Në Mars 2013, KLSH-ja nënshkroi Marrëveshjen e Angazhimit me përfaqësues të IDI dhe EUROSAI për Programin “3i”, Iniciativa e Implementimit të ISSAI-ve”. Gjatë këtyre tre viteve që nga nënshkrimi i marrëveshjes, kemi trajnuar audituesit për përvetësimin e ISSAI-ve, dhe botuar përkthime dhe përshtatje nga standardet ISSAI.

Gjatë viteve 2012-2015, institucioni ka lidhur dhe zbatuar dhjetëra marrëveshje me SAI-t partnere si me Gjykatën Austriake të Auditimit, Gjykatën e Llogarive të Turqisë, me NIK-un polak, me SAI-t e Kroacisë, Sllovenisë, Maqedonisë, me Institucionin Shtetëror të Auditimit të Malit të Zi, me Zyrën e Auditimit të Institucioneve të Bosnjës dhe Hercegovinës, etj. Nga bashkëpunimi konkret sidomos me SAI-t turk dhe polak kemi trajnuar në këto vende gati të gjithë auditesit e KLSH-së.

Vetëm për vitin 2015 kanë marrë pjesë në aktivitetet jashtë vendit 136 auditues ose 775 ditë në total, thënë ndryshe të gjithë punonjësit e KLSH-së kanë qenë të paktën një herë jashtë vendit.

Të gjitha këto aktivitete kanë ndikuar pa dyshim në rritjen e kapaciteteve profesionale të audituesve të KLSH-së dhe kanë motivuar punonjësit në punën e tyre të përditshme sepse ndihen të vlerësuar për kontributin që japin në zbatimin e objektivave të institucionit.

Bujar LESKAJ

faqe | 71

Në kuadër të asistencës për Shqipërinë dhe të zbatimit të Instrumentit të Parazgjerimit, IPA 2013, komponenti i I-rë, KLSH-ja ka fituar një financim nga Bashkimi Evropian për “Forcimin e kapaciteteve të Auditimit të Jashtëm” me vlerë 2.1 milionë euro.

Ky projekt binjakëzimi është ndër 7 projektet e përzgjedhur nga BE për t’u implementuar në mënyrë të decentralizuar nga institucionet e shtetit shqiptar. Ky projekt i financuar nga BE-ja, me kohëzgjatje 2-vjeçare do të fillojë në datën 1 mars të këtij viti dhe është pa diskutim një mbështetje e fortë por është njëkohësisht edhe një nga sfidat e radhës së KLSH-së, e cila ka treguar në vitet e fundit që po punon fort dhe po realizon cilësisht objektivat, duke ecur në mënyrë të sigurt në rrugën e modernizimit, të realizimit të Auditimeve në përputhje të plotë me standardet INTOSAI dhe praktikat më të mira të vendeve anëtare të Bashkimit Europian.

Disa nga produktet e këtij projekti do të jenë:

Udhëzues për institucionalizimin e marrëdhënieve mes SAI-t dhe parlamentit;

Ngritja e një sistemi IT për ndjekjen e zbatimit të rekomandimeve të KLSH-së;

Rishikimi i Manualit të Auditimit Financiar dhe të përputhshmërisë, si edhe ai i Auditimit të Performancës;

Auditime të përbashkëta;

Auditime pilot;

Rishikimi i Politikave të Burimeve Njerëzore;

Strategjia e komunikimit të KLSH-së;

Gjashtë vizita studimore, në Poloni, Kroaci, Hollandë, ECA ( me 12-15 auditues)

Trajnime, etj

KLSH-ja ka marrë pjesë në shumë grupe pune dhe aktivitete të organizuara nga INTOSAI dhe EUROSAI dhe konkretisht në grupin e punës për rishikimin e ISSAI 30 (Kodi i Etikës). KLSH-ja ka qenë aktive dhe ka paraqitur propozimet e saj në takimet e zhvilluara gjatë viteve 2014-2015. Institucioni ka marrë pjesë dhe në shume takime të grupit Task Force të EUROSAI-it për “Auditimin dhe Etikën”, duke dhënë kontributin e tij modest.


faqe | 72

KLSH ka arritur, nga njëra anë, të instalojë dhe bëjë funksionale një infrastrukture efektive etike në KLSH, dhe nga ana tjetër, synon të ndërmarrë misione auditimi mbi rregullaritetin dhe efiçencën e Etikës dhe Integritetit në institucionet publike që auditon, duke konsideruar që lufta kundër korrupsionit dhe politikat për instalimin e një sistemi efektiv të integritetit janë pjesë e pandashme e menaxhimit të institucioneve publike.

Përfitimi i statusit tё vendit kandidat pёr nё BE, solli pёr KLSH-nё edhe intensifikimin e marrëdhënieve dhe tё bashkëpunimit konkret me Gjykatën Europiane tё Audituesve. Pёr herё tё parё, tre auditues të KLSH-së kanë qenë pjesë e strukturave tё ECA-s për një periudhë 5 mujore, duke përfituar nga programet e internshipit tё kёtij institucioni, tё drejtёn pёr tё kontribuar pranё departamenteve dhe drejtorive tё ndryshme tё ECA. Ky bashkëpunim po vijon dhe aktualisht një audituese e KLSH-së po e ndjek këtë program dhe gjatë vitit 2016 edhe tre auditues të tjerë të KLSH-së do të fillojnë në muajin mars internshipin prane ECA’s.

KLSH ka rivendosur bashkëpunimin me GAO-n dhe në muajin Mars të këtij viti, një audituese e KLSH-së do të marrë pjesë në një fellowship 4-mujor pranë kësaj zyre, që do të jetë pa dyshim një eksperiencë pozitive dhe dobiprurëse për ne.

Kontrolli i Lartё i Shtetit, përveç të qenit anëtar i Grupit të Punës së EUROSAI-t për Auditimet e Mjedisit dhe i Task Forcёs mbi Auditimin dhe Etikёn, gjatë vitit 2014, u pranua dhe tashmё ёshtё anёtar edhe i Grupit të Punës së EUROSAI-t mbi Auditimin e Fondeve tё alokuara pёr Fatkeqёsitё dhe Katastrofat i kryesuar nga SAI i Ukrainës, duke dhёnё njё kontribut tё konsiderueshёm nё aktivitetet e kёtyre grupeve dhe duke e pёrcjellё ekpseriencёn mё tё mirё tё vendeve anёtare pёr ngritjen dhe forcimin e kapaciteteve tё veta audituese.

Në pjesëmarrjet në kongreset dhe takimet qendrore të organizatave INTOSAI dhe EUROSAI, dua të veçoj pjesëmarrjen në Kongresin e IX të EUROSAI-t zhvilluar në Hagë, Holandë në vitin 2014, me tematikё “Inovacionin”. Gjatë punimeve të Kongresit, pёrfaqёsuesit e KLSH-sё ishin protagonistё nё promovimin e risive domethёnёse dhe tё pakonceptuara mё parё nё institucion, si bashkёpunimi me shoqёrinё civile, me organizatat profesionale, prania e audituesve tё KLSH-sё nё media, etj

KLSH-ja ka shtuar së tepërmi bashkëpunimet me SAI-et e tjera rajonale dhe europiane në funksionin auditues.


faqe | 72

KLSH ka arritur, nga njëra anë, të instalojë dhe bëjë funksionale një infrastrukture efektive etike në KLSH, dhe nga ana tjetër, synon të ndërmarrë misione auditimi mbi rregullaritetin dhe efiçencën e Etikës dhe Integritetit në institucionet publike që auditon, duke konsideruar që lufta kundër korrupsionit dhe politikat për instalimin e një sistemi efektiv të integritetit janë pjesë e pandashme e menaxhimit të institucioneve publike.

Përfitimi i statusit tё vendit kandidat pёr nё BE, solli pёr KLSH-nё edhe intensifikimin e marrëdhënieve dhe tё bashkëpunimit konkret me Gjykatën Europiane tё Audituesve. Pёr herё tё parё, tre auditues të KLSH-së kanë qenë pjesë e strukturave tё ECA-s për një periudhë 5 mujore, duke përfituar nga programet e internshipit tё kёtij institucioni, tё drejtёn pёr tё kontribuar pranё departamenteve dhe drejtorive tё ndryshme tё ECA. Ky bashkëpunim po vijon dhe aktualisht një audituese e KLSH-së po e ndjek këtë program dhe gjatë vitit 2016 edhe tre auditues të tjerë të KLSH-së do të fillojnë në muajin mars internshipin prane ECA’s.

KLSH ka rivendosur bashkëpunimin me GAO-n dhe në muajin Mars të këtij viti, një audituese e KLSH-së do të marrë pjesë në një fellowship 4-mujor pranë kësaj zyre, që do të jetë pa dyshim një eksperiencë pozitive dhe dobiprurëse për ne.

Kontrolli i Lartё i Shtetit, përveç të qenit anëtar i Grupit të Punës së EUROSAI-t për Auditimet e Mjedisit dhe i Task Forcёs mbi Auditimin dhe Etikёn, gjatë vitit 2014, u pranua dhe tashmё ёshtё anёtar edhe i Grupit të Punës së EUROSAI-t mbi Auditimin e Fondeve tё alokuara pёr Fatkeqёsitё dhe Katastrofat i kryesuar nga SAI i Ukrainës, duke dhёnё njё kontribut tё konsiderueshёm nё aktivitetet e kёtyre grupeve dhe duke e pёrcjellё ekpseriencёn mё tё mirё tё vendeve anёtare pёr ngritjen dhe forcimin e kapaciteteve tё veta audituese.

Në pjesëmarrjet në kongreset dhe takimet qendrore të organizatave INTOSAI dhe EUROSAI, dua të veçoj pjesëmarrjen në Kongresin e IX të EUROSAI-t zhvilluar në Hagë, Holandë në vitin 2014, me tematikё “Inovacionin”. Gjatë punimeve të Kongresit, pёrfaqёsuesit e KLSH-sё ishin protagonistё nё promovimin e risive domethёnёse dhe tё pakonceptuara mё parё nё institucion, si bashkёpunimi me shoqёrinё civile, me organizatat profesionale, prania e audituesve tё KLSH-sё nё media, etj

KLSH-ja ka shtuar së tepërmi bashkëpunimet me SAI-et e tjera rajonale dhe europiane në funksionin auditues.

Bujar LESKAJ

faqe | 73

Departamenti i Auditimit të Performancës ka kryer auditime paralele me SNAO-n suedeze, me ECA-n, ZAP-in, SAI-n maqedonas, malazez dhe boshnjak në auditimet e “Sigurisë Rrugore” dhe “Eficiensës së Energjisë”. I njëjti departament po përgatitet të vijojë bashkëpunimin në një auditim të ri me ECA-n, ndërkohë që edhe në projektin IPA janë parashikuar auditime të tilla, nën mentorimin e SAI-ve polake, kroate, hollandeze, etj. Bashkëpunimi në nivel profesional me kolegët e huaj është vital në implementimin e standardeve ndërkombëtare dhe praktikave bashkëkohore audituese.

VIII. Në platformën strategjike të 14 dhjetorit 2011, objektivi i tetë ishte Përmirësim i transparencës në marrëdhëniet me publikun, nëpërmjet një partneriteti të gjerë me median dhe me organizatat jo-fitimprurëse që luftojnë korrupsionin

Transparenca e aktivitetit të KLSH-së është një nga treguesit kryesorë të modernizimit të institucionit dhe të komunikimit të tij shumëdimensional. Ajo rrit besimin e qytetarëve ndaj institucionit dhe ndihmon në shmangien e ndikimit të interesave personale në punën e tij. Komunikimi luan një rol gjithnjë e më të rëndësishëm për të nxitur transparencën, veçanërisht në aspektin e konsultimit me qytetarët, të cilët nëpërmjet aksesit që kanë në informacion njohin vendim-marrjen e institucioneve dhe mund të shprehin pikëpamjet e tyre për çështje me interes për ta.

Qasjen e komunikimit të pandërprerë me qytetarët e kemi parë nëpërmjet bashkëpunimit me shoqërinë civile dhe me median. Përfaqësues të shoqërisë civile dhe të mediave janë ftuar të marrin pjesë që në janar të vitit 2012, kur zhvilluam analizat vjetore në nivel të departamenteve. Me tej pjesëmarrja e tyre dhe nxitja jonë që ata të bëhen partnerë dhe pjesë e diskutimeve ka qenë një konstante e institucionit.

Në zbatim të marrëveshjes me organizatën jo qeveritare “Integrimi Urban”, lidhur gjatë vitit 2015, KLSH-ja është angazhuar dhe do të angazhohet për shkëmbimin e të dhënave me interes reciprok, duke hapur edhe një dritare tjetër komunikimi me publikun, me qëllim rritjen e transparencës dhe modernizimin e institucionit. Nëpërmjet këtij bashkëpunimi, do të krijohet mundësia e shfrytëzimit të të dhënave të ndryshme të publikuara nga “Integrimi Urban”, të cilat mund të shërbejnë si indicie për fillimin e auditimeve nga ana e KLSH-së.


faqe | 74

KLSH-ja ka rritur gradualisht transparencën e veprimtarisë në media, duke arritur në fund të vitit 2015 që të jetë e pranishme 6.6 herë më shumë me informacione dhe mesazhe në median e shkruar dhe të pesëfishojë prezencën në median audiovizive, krahasuar me vitin 2010.

Vetëm gjatë vitit 2015, shtypi i shkruar ka pasqyruar raportet dhe deklaratat tona për shtyp me një numër prej 922 artikuj, njoftime, editorialë dhe komente analitike, përkundrejt 867 gjithsej përgjatë 2014, ose 7% më shumë. Gazetarët u janë përgjigjur prononcimeve tona, problematikave të dala nga auditimet e ushtruara nga ana jonë dhe aktiviteteve të ndryshme gjatë këtij viti.

Një nga treguesit kryesorë te transparencës dhe hapjes së institucionit për lexuesin e interesuar shqiptar dhe të huaj, është kolona e botimeve të KLSH-së, e cila në katër vitet e fundit 2012-2015 ka arritur në 51 tituj (shih grafikun më poshtë).

Çdo vit dinamika e botimeve të institucionit rritet me 10 përqind, duke ruajtur cilësinë, thellësinë e analizës, gjerësinë e informacionit dhe plotësinë e mesazheve të përmbajtura në çdo titull dhe përmbajtje libri. Botimet e Kontrollit të Lartë të Shtetit, krahas regjistrimit besnik të përmbajtjes së auditimeve të institucionit, të gjetjeve dhe rekomandimeve të çdo auditimi kryesor, përçojnë drejtimet strategjike të reformimit të tij, që janë rritja e kontributit për përmirësimin e qeverisjes publike, nëpërmjet thellimit të luftës kundër korrupsionit dhe ngritja e kapaciteteve të audituesve të KLSH-së në nivelin e një audituesi modern evropian.

Një varg publikimesh me karakter profesional janë realizuar gjatë katër viteve të fundit, me qëllim përqasjen e veprimtarisë së institucionit me thelbin e misionit të tij që konsiston në nxitjen e përgjegjshmërisë së qeverisë dhe të menaxherëve publikë për përdorimin me efektivitet, efiçensë dhe ekonomicitet të kontributit të taksapaguesve.


faqe | 74

KLSH-ja ka rritur gradualisht transparencën e veprimtarisë në media, duke arritur në fund të vitit 2015 që të jetë e pranishme 6.6 herë më shumë me informacione dhe mesazhe në median e shkruar dhe të pesëfishojë prezencën në median audiovizive, krahasuar me vitin 2010.

Vetëm gjatë vitit 2015, shtypi i shkruar ka pasqyruar raportet dhe deklaratat tona për shtyp me një numër prej 922 artikuj, njoftime, editorialë dhe komente analitike, përkundrejt 867 gjithsej përgjatë 2014, ose 7% më shumë. Gazetarët u janë përgjigjur prononcimeve tona, problematikave të dala nga auditimet e ushtruara nga ana jonë dhe aktiviteteve të ndryshme gjatë këtij viti.

Një nga treguesit kryesorë te transparencës dhe hapjes së institucionit për lexuesin e interesuar shqiptar dhe të huaj, është kolona e botimeve të KLSH-së, e cila në katër vitet e fundit 2012-2015 ka arritur në 51 tituj (shih grafikun më poshtë).

Çdo vit dinamika e botimeve të institucionit rritet me 10 përqind, duke ruajtur cilësinë, thellësinë e analizës, gjerësinë e informacionit dhe plotësinë e mesazheve të përmbajtura në çdo titull dhe përmbajtje libri. Botimet e Kontrollit të Lartë të Shtetit, krahas regjistrimit besnik të përmbajtjes së auditimeve të institucionit, të gjetjeve dhe rekomandimeve të çdo auditimi kryesor, përçojnë drejtimet strategjike të reformimit të tij, që janë rritja e kontributit për përmirësimin e qeverisjes publike, nëpërmjet thellimit të luftës kundër korrupsionit dhe ngritja e kapaciteteve të audituesve të KLSH-së në nivelin e një audituesi modern evropian.

Një varg publikimesh me karakter profesional janë realizuar gjatë katër viteve të fundit, me qëllim përqasjen e veprimtarisë së institucionit me thelbin e misionit të tij që konsiston në nxitjen e përgjegjshmërisë së qeverisë dhe të menaxherëve publikë për përdorimin me efektivitet, efiçensë dhe ekonomicitet të kontributit të taksapaguesve.

Bujar LESKAJ

faqe | 75

Në botimet e deritanishme të këtij lloji nga KLSH, një vend të rëndësishëm zënë «Standardet e Auditimit INTOSAI» (ISSAI 10, 20, 30, 40, 100, 200, 300, 400) për shkak të rolit të padiskutueshëm që ka zbatimi i tyre në konsolidimin e Institucionit dhe në rritjen e dijeve profesionale të audituesve të tij.

Një nga objektivat e planit të Zhvillimit Strategjik të Institucionit është edhe përmirësimi i cilësisë dhe shtimi i numrit të auditimeve të performancës.

Këtij qëllimi i shërben edhe botimi nga KLSH i librit “Udhëzues i Auditimit të Performancës, ISSAI 3000-3100”. Auditimi i performancës në KLSH po konsolidohet më tej, duke rritur numrin e auditimeve të realizuara dhe zgjerimin e tematikës së përzgjedhur. Ky lloj auditimi do të jetë një nga dy aktivitetet më të rëndësishme në gjithë veprimtarinë e institucionit.

Kontrolli i Lartë i Shtetit dhe Zyra e Audituesit të Përgjithshëm të Kosovës me botimin «Udhëzues i Auditimit Financiar (Shënimet Praktike)” sjellin në shqip përpara audituesit shqiptar një punë rreth 12 vjeçare të komunitetit ndërkombëtar të auditimit suprem, për të vendosur rregulla të qarta në auditimin financiar.

KLSH ka botuar në bashkëpunim dhe me ndihmën e SIGMA edhe «Udhëzuesin për Auditimin e Përputhshmërisë». Auditimi i përputhshmërisë, krahas auditimit financiar dhe auditimit të performancës, është ndër auditimet bazë të shkencës së auditimit suprem publik. Ai promovon transparencën, me anë të përgatitjes së raporteve të besueshme nëse fondet publike janë shpenzuar, si

dhe menaxhimi dhe proceset publike, janë kryer në përputhje me ligjet dhe rregulloret në fuqi.


faqe | 76

Panorama e botimit të standardeve të auditimit plotësohet edhe më mirë me publikimin e “Standardeve të Auditimit te Borxhit Publik (5410-5440)”, i cili synon përmirësimin dhe rritjen e profesionalizmit të punës së audituesve të KLSH-së, duke siguruar një kuadër të përgjithshëm dhe të përdorshëm për qasje sa më të përshtatshme në auditimin e borxhit publik.

Botimi “Standardet INTOSAI për mjedisin (5110-5140 përfaqëson për KLSH vlerësimin e rëndësisë që ka marrë zhvillimi i qëndrueshëm gjatë 20 viteve të fundit dhe faktit që vetëdija globale në lidhje me çështjet mjedisore është rritur me shpejtësi. Rritja e njohurive dhe përvojës për çështjet mjedisore gjatë kësaj periudhe, kanë çuar në rikonceptimin e rolit dhe përgjegjësive të qeverive dhe industrive dhe në këtë këndvështrim roli i SAI-ve është parësor;

Botimi “Indikatorët e Performancës” u shërben audituesve të KLSH-së, veçanërisht atyre të auditimit të performancës për vlerësimin sa më profesional të veprimtarisë së një entiteti publik; ndërsa botimi “Auditimi i Integritetit”, plotëson botimin ”Forcimi i infrastrukturës etike në Institucionet Supreme të Auditimit dhe Auditimi i Etikës në sektorin publik” dhe vjen si një botim me vete, për arsye se KLSH ka

bindjen e plotë se është momenti i duhur për ta bërë sjelljen etike, pjesë integrale të veprimtarisë së tij dhe edhe t të gjitha institucioneve të tjera publike të vendit.

Botimi "Forcimi i infrastrukturës etike në Institucionet Supreme të Auditimit dhe Auditimi i Etikës në sektorin publik” jep një përmbledhje të zgjeruar të eksperiencave të shumë SAI-ve evropiane në auditimin e zbatimit të rregullave të etikës në institucionet që auditojnë, si dhe shëmbuj të suksesshëm të kryerjes së vetëvlerësimit të integritetit brenda SAI-t, nëpërmjet

instrumentit “INTOSAINT”. Aktualisht, KLSH po punon në këtë drejtim dhe si anëtar i grupi Task Force për auditimin dhe etikën, ka ngritur tashmë strukturën e tij etike, ka Kodin e tij të Etikës, po bashkëpunon me shoqërinë civile, po menaxhon konfliktin e interesit, etj. Në një të ardhme shumë të afërt, KLSH-ja synon të kryejë


faqe | 76

Panorama e botimit të standardeve të auditimit plotësohet edhe më mirë me publikimin e “Standardeve të Auditimit te Borxhit Publik (5410-5440)”, i cili synon përmirësimin dhe rritjen e profesionalizmit të punës së audituesve të KLSH-së, duke siguruar një kuadër të përgjithshëm dhe të përdorshëm për qasje sa më të përshtatshme në auditimin e borxhit publik.

Botimi “Standardet INTOSAI për mjedisin (5110-5140 përfaqëson për KLSH vlerësimin e rëndësisë që ka marrë zhvillimi i qëndrueshëm gjatë 20 viteve të fundit dhe faktit që vetëdija globale në lidhje me çështjet mjedisore është rritur me shpejtësi. Rritja e njohurive dhe përvojës për çështjet mjedisore gjatë kësaj periudhe, kanë çuar në rikonceptimin e rolit dhe përgjegjësive të qeverive dhe industrive dhe në këtë këndvështrim roli i SAI-ve është parësor;

Botimi “Indikatorët e Performancës” u shërben audituesve të KLSH-së, veçanërisht atyre të auditimit të performancës për vlerësimin sa më profesional të veprimtarisë së një entiteti publik; ndërsa botimi “Auditimi i Integritetit”, plotëson botimin ”Forcimi i infrastrukturës etike në Institucionet Supreme të Auditimit dhe Auditimi i Etikës në sektorin publik” dhe vjen si një botim me vete, për arsye se KLSH ka

bindjen e plotë se është momenti i duhur për ta bërë sjelljen etike, pjesë integrale të veprimtarisë së tij dhe edhe t të gjitha institucioneve të tjera publike të vendit.

Botimi "Forcimi i infrastrukturës etike në Institucionet Supreme të Auditimit dhe Auditimi i Etikës në sektorin publik” jep një përmbledhje të zgjeruar të eksperiencave të shumë SAI-ve evropiane në auditimin e zbatimit të rregullave të etikës në institucionet që auditojnë, si dhe shëmbuj të suksesshëm të kryerjes së vetëvlerësimit të integritetit brenda SAI-t, nëpërmjet

instrumentit “INTOSAINT”. Aktualisht, KLSH po punon në këtë drejtim dhe si anëtar i grupi Task Force për auditimin dhe etikën, ka ngritur tashmë strukturën e tij etike, ka Kodin e tij të Etikës, po bashkëpunon me shoqërinë civile, po menaxhon konfliktin e interesit, etj. Në një të ardhme shumë të afërt, KLSH-ja synon të kryejë

Bujar LESKAJ

faqe | 77

Vetëvlerësimin, nëpërmjet këtij instrumenti, me qëllim forcimin e infrastrukturës etike brenda vetë institucionit, dhe në këtë mënyrë, të promovojë integritetin dhe etikën në të gjitha institucionet e sektorit publik duke “udhëhequr nëpërmjet shembullit”.

Dua të veçoj të 11 numrat e deritanishëm të Revistës Shkencore “Auditimi Publik”, e cila kapërceu me sukses sfidat, duke dalë një herë në 4 muaj dhe duke ruajtur cilësinë e shkrimeve dhe karakterin e saj shkencor. Kjo Revistë, është njohur tashmë nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës si “Revistë Shkencore”. Gjithashtu, revista “Auditimi Publik”, është pajisur edhe me kodin e standardizuar

ndërkombëtar që lejon identifikimin e çdo botimi në seri, ISSN (International Standard Serial Number), nga Qendra Ndërkombëtare e lëshimit të ISSN.

Në kolanën e botimeve të KLSH-së bëjnë pjesë një grup botimesh(pesë tituj deri tani) krejt të veçantë, “Audituesit e KLSH-së në median e shkruar”, referuar vitit 2013, vitit 2014 dhe gjysmës së parë të vitit 2015. Artikujt, analizat dhe editorialet e audituesve të KLSH-së të botuara në shtypin e shkruar periodik përbëjnë pa dyshim një vlerë të shtuar jo vetëm të publicistikës shqiptare, në këndvështrimin e profesionit të audituesit (shih grafikun me poshtë).

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

2010 2011 2012 2013 2014 2015

139

280

496

690

867922

98 100

266

333

432

526

Prezenca e KLSH-së në Medianë vitet 2010-2015

Prezenca e KLSH-së në median eshkruar

Prezenca e KLSH-së në medianaudiovizive

Këto botime kontribuojnë jo vetëm në krijimin e një historie dinamike të institucionit me frymë që i shërben transparencës më të madhe me publikun, por


faqe | 78

synojnë njëkohësisht dhe rritjen e kompetencës profesionale të nëpunësve të institucionit nëpërmjet vendosjes në një plan tjetër të nëpunësit auditues të këtij institucioni përballë të audituarve.

Këto shkrime nuk janë botuar si qëllim në vetvete por si mjet për të tërhequr në këtë rrugë dhe nëpunësit e institucioneve të çdo niveli të administratës shtetërore, duke i shërbyer kështu jo vetëm evidentimit të nëpunësve të përgjegjshëm por dhe kalimit në një fazë tjetër të luftës ndaj korrupsionit, për të kontribuar gjithnjë e më shumë dhe në drejtim të ndryshimit të perceptimit të publikut për nëpunësit, por dhe institucionet. Perceptimi i publikut vazhdon të mbetet një problem serioz që kërkon punë dhe vetëm punë intelektuale, të shoqëruar me shpalosje integriteti të nëpunësve të institucioneve, si e vetmja rrugë për të pretenduar rezultatin. Nga KLSH kjo konceptohet si një sfidë që po realizohet dhe preket ditë pas dite. Në këtë drejtim në mos disa hapa, hapi i parë është hedhur nga ky institucion. Shembulli është dhënë, tashmë mbetet vetëm për t’u ndjekur nga institucionet e tjera të administratës.

Risia në drejtim të pjesëmarrjes aktive të nëpunësve të KLSH-së në median e shkruar ka inkurajuar audituesit, ndryshe nga më parë kur institucioni ishte i mbyllur përsa i përket kontaktit me mediat dhe pranisë në to të audituesve dhe specialistëve të tij.

Është detyrë e çdo drejtuesi të administratës shtetërore të çdo rangu qoftë, që të nxisë e inkurajojë nëpunësit që drejton me qëllim që ata të mos e ndjejnë veten si rrota të qerres së shtetit të ngecur në baltë e që mezi rrotullohen, por ta ndjejnë veten si nëpunës dinjitozë të këtij shteti që kontribuojnë për ta tërhequr institucionin në rrugën e duhur të modernizimit dhe të luftës kundër korrupsionit. Kjo ndjenjë është shumë e rëndësishme dhe mjaft e lehtë për tu realizuar nëse titullarët kanë vullnetin për ta bërë një gjë të tillë. Nëpunësit kompetentë e me integritet të çdo niveli të administratës nuk kanë kurrfarë frike në thënien e gjërave në mënyrë profesionale e të drejtpërdrejtë, të qartë e koncize, janë të hapur ndaj debateve, oponencave e kundërshtimeve që i përkasin e janë brenda fushës intelektuale e profesionale të tyre. Ata kanë shumë frikë, stepen e bëhen të ndrydhur deri në tërheqje brenda “guaskës” së tyre, kur institucionet konceptohen si ndërmarrje private të regjistruara në hipotekat e partive.

Prania e audituesve të KLSH-së në shtypin e përditshëm nuk është tashmë më një risi për KLSH-në, por është rrjedhë normale e punës për audituesit, që gjetjet dhe rekomandimet e tyre kryesore të mund t’i shtjellojnë me shkrime dhe analiza në shtypin e përditshëm. Gjate tre viteve, 2013-2015 audituesit e KLSH kanë botuar 375 editoriale, intervista, ese dhe analiza.


faqe | 78

synojnë njëkohësisht dhe rritjen e kompetencës profesionale të nëpunësve të institucionit nëpërmjet vendosjes në një plan tjetër të nëpunësit auditues të këtij institucioni përballë të audituarve.

Këto shkrime nuk janë botuar si qëllim në vetvete por si mjet për të tërhequr në këtë rrugë dhe nëpunësit e institucioneve të çdo niveli të administratës shtetërore, duke i shërbyer kështu jo vetëm evidentimit të nëpunësve të përgjegjshëm por dhe kalimit në një fazë tjetër të luftës ndaj korrupsionit, për të kontribuar gjithnjë e më shumë dhe në drejtim të ndryshimit të perceptimit të publikut për nëpunësit, por dhe institucionet. Perceptimi i publikut vazhdon të mbetet një problem serioz që kërkon punë dhe vetëm punë intelektuale, të shoqëruar me shpalosje integriteti të nëpunësve të institucioneve, si e vetmja rrugë për të pretenduar rezultatin. Nga KLSH kjo konceptohet si një sfidë që po realizohet dhe preket ditë pas dite. Në këtë drejtim në mos disa hapa, hapi i parë është hedhur nga ky institucion. Shembulli është dhënë, tashmë mbetet vetëm për t’u ndjekur nga institucionet e tjera të administratës.

Risia në drejtim të pjesëmarrjes aktive të nëpunësve të KLSH-së në median e shkruar ka inkurajuar audituesit, ndryshe nga më parë kur institucioni ishte i mbyllur përsa i përket kontaktit me mediat dhe pranisë në to të audituesve dhe specialistëve të tij.

Është detyrë e çdo drejtuesi të administratës shtetërore të çdo rangu qoftë, që të nxisë e inkurajojë nëpunësit që drejton me qëllim që ata të mos e ndjejnë veten si rrota të qerres së shtetit të ngecur në baltë e që mezi rrotullohen, por ta ndjejnë veten si nëpunës dinjitozë të këtij shteti që kontribuojnë për ta tërhequr institucionin në rrugën e duhur të modernizimit dhe të luftës kundër korrupsionit. Kjo ndjenjë është shumë e rëndësishme dhe mjaft e lehtë për tu realizuar nëse titullarët kanë vullnetin për ta bërë një gjë të tillë. Nëpunësit kompetentë e me integritet të çdo niveli të administratës nuk kanë kurrfarë frike në thënien e gjërave në mënyrë profesionale e të drejtpërdrejtë, të qartë e koncize, janë të hapur ndaj debateve, oponencave e kundërshtimeve që i përkasin e janë brenda fushës intelektuale e profesionale të tyre. Ata kanë shumë frikë, stepen e bëhen të ndrydhur deri në tërheqje brenda “guaskës” së tyre, kur institucionet konceptohen si ndërmarrje private të regjistruara në hipotekat e partive.

Prania e audituesve të KLSH-së në shtypin e përditshëm nuk është tashmë më një risi për KLSH-në, por është rrjedhë normale e punës për audituesit, që gjetjet dhe rekomandimet e tyre kryesore të mund t’i shtjellojnë me shkrime dhe analiza në shtypin e përditshëm. Gjate tre viteve, 2013-2015 audituesit e KLSH kanë botuar 375 editoriale, intervista, ese dhe analiza.

Bujar LESKAJ

faqe | 79

KLSH-ja nxjerr çdo tre muaj Buletinin Statistikor, në të cilin përfshihen dëmi ekonomik i konstatuar, të ardhurat e munguara, masat disiplinore dhe administrative të rekomanduara, si edhe kallëzimet penale të dorëzuara në Prokurori, për auditimet e përfunduara në periudhat respektive.

Interneti është sot zemra e komunikimit për të gjitha institucionet moderne sepse është i prekshëm nga të gjithë dhe shumë efikas. Faqja jonë e internetit “KLSH.org” është dritarja kryesore e komunikimit tonë me qytetarët sepse u jep mundësinë që të kenë akses të drejtpërdrejtë në informacion dhe të informohen shpejt lidhur me çështjet që ju interesojnë.

Ky rrugëtim i KLSH-së, katër vjet pas nisjes, duket tani me i sigurtë dhe më i qartë në detyra, objektiva të vëna e plane zbatimi, se sa katër vite më parë! Kjo qartësi e siguri është fryt i punës së ndershme e profesionale të audituesve të KLSH-së, të cilët gjej rastin ti falënderoj.

Mbi bazën e treguesve të plotësuar të performancës së një SAI, eksperiencës së fituar, besimit në vlerën e parimeve që mbrojmë dhe misionit që kryejmë, të sigurtë në ndihmën dhe mbështetjen e Kuvendit, të Institucioneve të tjera publike dhe të shoqërisë civile e qytetarëve, të INTOSAI-t dhe EUROSAI-t si dhe SAI-ve partnere, e shohim me besim të plotë punën tonë në të ardhmen.

Ju faleminderit!


faqe | 80

Shtojcë:

Vizita e Presidentit të Zyrës Kombëtare të Auditimit të Polonisë, z. Krzysztof Kwiatkowski në Republikën e Shqipërisë

Presidenti i Zyrës Kombëtare të Auditimit të Polonisë, z. Krzysztof Kwiatkowski zhvilloi në datat 4-7 maj 2016 një vizitë zyrtare në Shqipëri, në kuadër të përurimit të Projektit të Binjakëzimit, IPA 2013, të fituar nga KLSH dhe të financuar nga BE.

Gjatë kësaj vizite, zoti Kwiatkowski së bashku me Kryetarin e KLSH-së, z. Bujar Leskaj dhe Ambasadorin e Polonisë në Shqipëri, z. Marek Jeziorski zhvilluan disa takime të rëndësishme me drejtues të Institucioneve të Pavarura, Ministra, Deputetë, etj.

* * * *

Në datën 4 maj 2016 zoti Kwiatkowski, së bashku me delegacionin që e shoqëronte u prit në një takim të veçantë nga Presidenti i Republikës SH.T.Z. Bujar Nishani.

Vizita e Presidentit Krzysztof Kwiatkowski në Shqipëri


faqe | 80

Shtojcë:

Vizita e Presidentit të Zyrës Kombëtare të Auditimit të Polonisë, z. Krzysztof Kwiatkowski në Republikën e Shqipërisë

Presidenti i Zyrës Kombëtare të Auditimit të Polonisë, z. Krzysztof Kwiatkowski zhvilloi në datat 4-7 maj 2016 një vizitë zyrtare në Shqipëri, në kuadër të përurimit të Projektit të Binjakëzimit, IPA 2013, të fituar nga KLSH dhe të financuar nga BE.

Gjatë kësaj vizite, zoti Kwiatkowski së bashku me Kryetarin e KLSH-së, z. Bujar Leskaj dhe Ambasadorin e Polonisë në Shqipëri, z. Marek Jeziorski zhvilluan disa takime të rëndësishme me drejtues të Institucioneve të Pavarura, Ministra, Deputetë, etj.

* * * *

Në datën 4 maj 2016 zoti Kwiatkowski, së bashku me delegacionin që e shoqëronte u prit në një takim të veçantë nga Presidenti i Republikës SH.T.Z. Bujar Nishani.

Bujar LESKAJ

faqe | 81

Presidenti i Republikës i uroi delegacionit përzemërsisht mirëseardhjen në Institucionin e Presidentit të Republikës, duke shprehur respekt dhe mirënjohje personale për mbështetjen që Polonia ka dhënë ndër vite për integrimin evropian të Shqipërisë. Kreu i Shtetit nënvizoi rëndësinë që kanë institucionet e auditimit për mbarëvajtjen e jetës në një shtet demokratik si dhe në luftën ndaj korrupsionit. Presidenti i Zyrës Kombëtare të Auditimit të Polonisë, zoti Krzysztof Kwiatkowski, pasi e falënderoi Kreun e Shtetit shqiptar për pritjen e ngrohtë dhe miqësore, theksoi se bashkëpunimi mes institucioneve homologe në fushën e auditimit do të vijojë të forcohet edhe nëpërmjet bashkëpunimeve të tjera, veçanërisht projektit të Binjakëzimit “Për forcimin e kapaciteteve të Auditimit të Jashtëm”, projekt i cili do të implementohet nga KLSH dhe dy SAI Evropiane, SAI Polak dhe Kroat.

* * * *

Pas takimeve të zhvilluara në Presidencë zoti Kwiatkowski pati një takim me Kryetarin e Gjykatës Kushtetuese zotin Bashkim Dedja.

Pas prezantimit të organizimit dhe funksionimit të Gjykatës Kushtetuese të Shqipërisë, Kryetari Dedja iu përgjigj interesimit të zotit Kwiatowski për sa i përket efektit të vendimeve të Gjykatës Kushtetuese dhe theksoi rëndësinë që kanë institucionet e auditimit në mirë-funksionimin e një shteti demokratik.

Presidenti i Zyrës Supreme të Auditimit të Polonisë Krzysztof Kwiatowski, shprehu kënaqësinë e bashkëpunimit me institucionet homologe shqiptare në fushën e auditimit në funksion të luftës ndaj korrupsionit dhe konfirmoi se ky bashkëpunim do të vijojë të forcohet duke ofruar mbështetje konkrete për rritjen e kapaciteteve audituese.

* * * *



faqe | 82

Në datën 5 maj në ambientet e Kuvendit të Shqipërisë, u zhvillua një takim me Kryetarin e Kuvendit, z. Ilir Meta.

Gjatë takimit Kryetari i Kuvendit theksoi rëndësinë që ka për Parlamentin e Shqipërisë funksionimi në mënyrë profesionale i Kontrollit të Lartë të Shtetit. Zoti Meta theksoi se Kontrolli i Larte i Shtetit si institucion kushtetues i pavaruar ka rritur shkallën e përgjegjshmërisë për të përmbushur jo vetëm objektivat afatshkurtër e afatmesme institucionale, por edhe ngritjen në një nivel më të lartë të shkallës së bashkëpunimit dhe bashkëveprimit me institucionet ligj-zbatuese si edhe përfaqësimin në strukturat ndërkombëtare, INTOSAI dhe EUROSAI. Kuvendi i ka dhënë mbështetjen maksimale veprimtarisë së Kontrollit të Lartë të Shtetit me miratimin e ligjit të ri të institucionit, tërësisht në përputhje me standardet ndërkombëtare të fushës, duke hedhur bazat e një institucioni të depolitizuar dhe të departizuar.

Nga ana e tij, Presidenti i NIK-ut zoti Kwiatowski vlerësoi mbështetjen që Parlamenti i jep Kontrollit te Lartë të Shtetit dhe theksoi se bashkëpunimi Parlament- KLSH është një garanci për pavarësinë e plotë të institucionit dhe për rritjen e përgjegjësisë se administratës shtetërore në administrimin e fondeve publike dhe mirëqeverisjen e vendit.



faqe | 82

Në datën 5 maj në ambientet e Kuvendit të Shqipërisë, u zhvillua një takim me Kryetarin e Kuvendit, z. Ilir Meta.

Gjatë takimit Kryetari i Kuvendit theksoi rëndësinë që ka për Parlamentin e Shqipërisë funksionimi në mënyrë profesionale i Kontrollit të Lartë të Shtetit. Zoti Meta theksoi se Kontrolli i Larte i Shtetit si institucion kushtetues i pavaruar ka rritur shkallën e përgjegjshmërisë për të përmbushur jo vetëm objektivat afatshkurtër e afatmesme institucionale, por edhe ngritjen në një nivel më të lartë të shkallës së bashkëpunimit dhe bashkëveprimit me institucionet ligj-zbatuese si edhe përfaqësimin në strukturat ndërkombëtare, INTOSAI dhe EUROSAI. Kuvendi i ka dhënë mbështetjen maksimale veprimtarisë së Kontrollit të Lartë të Shtetit me miratimin e ligjit të ri të institucionit, tërësisht në përputhje me standardet ndërkombëtare të fushës, duke hedhur bazat e një institucioni të depolitizuar dhe të departizuar.

Nga ana e tij, Presidenti i NIK-ut zoti Kwiatowski vlerësoi mbështetjen që Parlamenti i jep Kontrollit te Lartë të Shtetit dhe theksoi se bashkëpunimi Parlament- KLSH është një garanci për pavarësinë e plotë të institucionit dhe për rritjen e përgjegjësisë se administratës shtetërore në administrimin e fondeve publike dhe mirëqeverisjen e vendit.

Bujar LESKAJ

faqe | 83

* * * *

Gjithashtu, në datën 5 maj në ambientet e Kuvendit të Shqipërisë, u zhvillua një takim edhe me Kryetarin e Komisionit për Ekonominë dhe Financat, z. Erion Braçe. Gjatë takimit u evidentuan marrëdhëniet shumë të mira mes Komisionit për Ekonominë dhe Financat dhe Kontrollit të Lartë të Shtetit, veçanërisht miratimi i Ligjit të Ri të KLSH-së nga Kuvendi i Shqipërisë vitin e kaluar, për të cilin kontributi i këtij Komisioni ka qenë shumë i rëndësishëm. Mbështetja e Komisionit dhe e Kuvendit në tërësi për miratimin e Ligjit ka siguruar që veprimtaria e KLSH-së të jetë në përputhje të plotë më standardet e INTOSAI-t.

* * * *

Në datën 5 maj 2016 zoti Kwiatkowski zhvilloi një takim me Ministrin e Drejtësisë, zotin Ylli Manjani. I pranishëm në këtë takim, Kryetari i Kontrollit të Lartë të Shtetit, z. Bujar Leskaj, vlerësoi me mjaft pozitivitet përqasjen e Ministrisë së Drejtësisë ndaj aktivitetit të Kontrollit të Lartë të Shtetit.



faqe | 84

Gjatë takimit zoti Manjani dhe zoti Kwiatkowski, që ka mbajtur më parë edhe postin e Ministrit të Drejtësisë së Polonisë, kanë ndarë disa ide lidhur me disa elementë të rëndësishëm të reformës në drejtësi, veçanërisht duke u ndalur tek sistemi gjyqësor.

Referuar përvojës së tij në krye të Ministrisë së Drejtësisë, z. Kwiatkowski vlerësoi se në çdo shoqëri demokratike një pjesë e shoqërisë do të jetë e pakënaqur ndaj gjyqësorit, ndaj dhe çdo ndryshim është i mirëpritur. Ai cilësoi me rëndësi që çdo ndryshim që përfshin këtë sistem duhet argumentuar mirë dhe gjithashtu ka mjaft rëndësi që të qartësohet se nuk ka interesa politike për ndryshimet e ndërmarra.

Ndër të tjera, gjatë takimit bashkëbiseduesit vlerësuan se koncepti i auditimit të performancës është një proces i domosdoshëm dhe z. Manjani u shpreh se do t’i ndjekë me interes rezultatet që do të prodhohen.

* * * *

Në vijim të vizitës së tij, Presidenti i Zyrës Kombëtare të Auditimit të Polonisë, z. Krzysztof Kwiatkowski zhvilloi dhe një takim me Prokurorin e Përgjithshëm, z. Adriatik Llalla.

Për zotin Llalla, bashkëpunimi ndërmjet Prokurorisë dhe KLSH-së duhet të shërbejë si shembull që duhet ndjekur për të arritur suksesin e pritshëm në vënien para përgjegjësisë ligjore të zyrtarëve të përfshirë në veprime antiligjore gjatë detyrës.



faqe | 84

Gjatë takimit zoti Manjani dhe zoti Kwiatkowski, që ka mbajtur më parë edhe postin e Ministrit të Drejtësisë së Polonisë, kanë ndarë disa ide lidhur me disa elementë të rëndësishëm të reformës në drejtësi, veçanërisht duke u ndalur tek sistemi gjyqësor.

Referuar përvojës së tij në krye të Ministrisë së Drejtësisë, z. Kwiatkowski vlerësoi se në çdo shoqëri demokratike një pjesë e shoqërisë do të jetë e pakënaqur ndaj gjyqësorit, ndaj dhe çdo ndryshim është i mirëpritur. Ai cilësoi me rëndësi që çdo ndryshim që përfshin këtë sistem duhet argumentuar mirë dhe gjithashtu ka mjaft rëndësi që të qartësohet se nuk ka interesa politike për ndryshimet e ndërmarra.

Ndër të tjera, gjatë takimit bashkëbiseduesit vlerësuan se koncepti i auditimit të performancës është një proces i domosdoshëm dhe z. Manjani u shpreh se do t’i ndjekë me interes rezultatet që do të prodhohen.

* * * *

Në vijim të vizitës së tij, Presidenti i Zyrës Kombëtare të Auditimit të Polonisë, z. Krzysztof Kwiatkowski zhvilloi dhe një takim me Prokurorin e Përgjithshëm, z. Adriatik Llalla.

Për zotin Llalla, bashkëpunimi ndërmjet Prokurorisë dhe KLSH-së duhet të shërbejë si shembull që duhet ndjekur për të arritur suksesin e pritshëm në vënien para përgjegjësisë ligjore të zyrtarëve të përfshirë në veprime antiligjore gjatë detyrës.

Bujar LESKAJ

faqe | 85

Prokurori i Përgjithshëm shprehu në takim angazhimin e institucioneve ligj-zbatuese në Shqipëri për të luftuar korrupsionin. Ai theksoi se ”të gjithë bashkë po mundohemi që të forcojmë institucionet, kryesisht ato audituese, për të goditur fenomenin e korrupsionit dhe abuzimit me detyrën. Në këtë sfidë, është shumë i rëndësishëm bashkëpunimi ndërmjet Prokurorisë dhe Kontrollit të Lartë të Shtetit”.

Z. Kwiatkowski, i cili më parë ka mbajtur edhe detyrën e Prokurorit të Përgjithshëm të Polonisë, shprehu vlerësimet për rezultatet konkrete, si edhe, nisur nga përvoja e tij personale, e konsideroi shumë të rëndësishëm bashkëpunimin e ngushtë ndërinstitucional.



faqe | 86

* * * *

Në datën 4 maj, zoti Kwiatowski bëri një vizitë në Bashkinë e Elbasanit dhe zhvilloi një takim me Kryetarin e Bashkisë, z. Qazim Sejdini.

Z. Sejdini u tregoi të pranishmëve për historinë e pasur të Elbasanit dhe vlerave të këtij qyteti, pa harruar edhe resurset e mëdha turistike që ofron ky qytet me tradita.

Z. Sejdini përmendi gjithashtu edhe mënyrën e funksionimit të Bashkisë së Elbasanit dhe bashkëpunimin me Këshillin Bashkiak duke u ndalur tek "Buxhetimi me Pjesëmarrje". Kryebashkiaku i shpjegoi Z. Kwiatowski se buxhetin e Elbasanit e përcaktojnë qytetarët duke vetëvendosur për problemet e tyre parësore.



faqe | 86

* * * *

Në datën 4 maj, zoti Kwiatowski bëri një vizitë në Bashkinë e Elbasanit dhe zhvilloi një takim me Kryetarin e Bashkisë, z. Qazim Sejdini.

Z. Sejdini u tregoi të pranishmëve për historinë e pasur të Elbasanit dhe vlerave të këtij qyteti, pa harruar edhe resurset e mëdha turistike që ofron ky qytet me tradita.

Z. Sejdini përmendi gjithashtu edhe mënyrën e funksionimit të Bashkisë së Elbasanit dhe bashkëpunimin me Këshillin Bashkiak duke u ndalur tek "Buxhetimi me Pjesëmarrje". Kryebashkiaku i shpjegoi Z. Kwiatowski se buxhetin e Elbasanit e përcaktojnë qytetarët duke vetëvendosur për problemet e tyre parësore.

Bujar LESKAJ

faqe | 87

Z. Krzysztof Kwiatowski duke treguar edhe eksperiencën e tij si ish-nënkryetar bashkie vlerësoi punën e Z. Sejdini në krye të Bashkisë së Elbasanit. Ai tha se vetëm një kryetar që punon fort për qytetin e tij dhe nuk bën dallime mes qytetarëve për shkak të bindjeve politike, merr besimin e qytetarëve për një mandat të tretë.

* * * *

Z. Kwiatowski, në datën 4 maj u nderua nga Këshilli Bashkiak i Elbasanit për kontributin e shquar në rritjen e kapaciteve profesionale të audituesve të Kontrollit të Lartë të Shtetit dhe administratës publike në përgjithësi me titullin "Qytetar Nderi" i Elbasanit.



faqe | 88

Në fjalën e tij para të pranishmëve në ceremoninë e organizuar në teatrin "Skampa", z. Kwiatowski u shpreh i vlerësuar për këtë vendim të Këshillit Bashkiak të Elbasanit. Ai tha se, përveç Kryetarit të Bashkisë, z. Qazim Sejdini, i cili është mik i tij, tashmë miq të tij janë edhe të gjithë qytetarët e Elbasanit.

* * * *



faqe | 88

Në fjalën e tij para të pranishmëve në ceremoninë e organizuar në teatrin "Skampa", z. Kwiatowski u shpreh i vlerësuar për këtë vendim të Këshillit Bashkiak të Elbasanit. Ai tha se, përveç Kryetarit të Bashkisë, z. Qazim Sejdini, i cili është mik i tij, tashmë miq të tij janë edhe të gjithë qytetarët e Elbasanit.

* * * *

Bujar LESKAJ

faqe | 89

Në datën 5 maj, Presidenti Krzysztof Kwiatkowski dhe Kryetari i KLSH-së, zoti Leskaj bënë homazhe dhe vendosen kurora me lule në Varrezat e Dëshmoreve të Kombit në respekt të ditës së dëshmorëve.



faqe | 90

Kryetari i KLSH-së, zoti Leskaj dhe Delegacioni Polak, në respekt të bashkëkombësit të tyre, Atit të Shenjtë Papa Gjon Pali II, bënë një vizitë dhe vendosen lule në monumentin e vendosur për nder të tij, në periferi të qytetit të Tiranës.

Trashëgimia e Papës i kalon caqet e kishës katolike. Ati i Shenjtë ishte një njeri, i cili me shpresën dhe besimin e tij ndihmoi në transformimin e botës. E gjithë Bota katolike, por edhe ajo e besimeve të tjera ka nderuar njeriun, që kontribuoi për Paqen në Botë dhe për shembjen e Komunizmit. Krahas shumë të tjerëve, një nderim i veçantë, Papa Gjon Palit të II-të i është atribuar edhe nga Shteti Shqiptar, për të cilin ai ka kontribuar direkt me besimin e tij. Papa Gjon Pali II-të ka vizituar Shqipërinë në 25 Prill të vitit 1993.

Në ditët e qëndrimit në Shqiperi Zoti Kwiatkowski dhe delegacioni polak gjithashtu vizituan dhe qytetet e Vlorës, Durrësit, Elbasanit dhe Krujës.



faqe | 90

Kryetari i KLSH-së, zoti Leskaj dhe Delegacioni Polak, në respekt të bashkëkombësit të tyre, Atit të Shenjtë Papa Gjon Pali II, bënë një vizitë dhe vendosen lule në monumentin e vendosur për nder të tij, në periferi të qytetit të Tiranës.

Trashëgimia e Papës i kalon caqet e kishës katolike. Ati i Shenjtë ishte një njeri, i cili me shpresën dhe besimin e tij ndihmoi në transformimin e botës. E gjithë Bota katolike, por edhe ajo e besimeve të tjera ka nderuar njeriun, që kontribuoi për Paqen në Botë dhe për shembjen e Komunizmit. Krahas shumë të tjerëve, një nderim i veçantë, Papa Gjon Palit të II-të i është atribuar edhe nga Shteti Shqiptar, për të cilin ai ka kontribuar direkt me besimin e tij. Papa Gjon Pali II-të ka vizituar Shqipërinë në 25 Prill të vitit 1993.

Në ditët e qëndrimit në Shqiperi Zoti Kwiatkowski dhe delegacioni polak gjithashtu vizituan dhe qytetet e Vlorës, Durrësit, Elbasanit dhe Krujës.

Bujar LESKAJ

faqe | 91



faqe | 92

EU Delegation to Albania

ABA Business Centre, 17th Floor, Rruga Papa Gjon Pali II

Tirana, Albania

Phone: +355 4 222 8320 or 223 0871

E-mail: [email protected]

For the Albanian Supreme State Audit

Ms Luljeta Nano

Beneficiary Country Project Leader

Blv Dëshmorët e Kombit no.3

Tirana, Albania

Tel: +355 4 2247294

Fax: +355 4 2232491



faqe | 92


ABA Business Centre, 17th Floor, Rruga Papa Gjon Pali II

Tirana, Albania

Phone: +355 4 222 8320 or 223 0871


For the Albanian Supreme State Audit

Ms Luljeta Nano


Blv Dëshmorët e Kombit no.3

Tirana, Albania

Tel: +355 4 2247294

Fax: +355 4 2232491


Bujar LESKAJ

faqe | 93

For the Polish Supreme Audit Office

Mr Wojciech Kutyła

Member State Project Leader

Najwyższa Izba Kontroli ul. Filtrowa 57,

02-056 Warsaw, Poland

Tel +48 22 444 51 48


For Junior MS Project Leader

Ms Lidija Pernar

Assistant Auditor General State Audit Office

Tkalciceva 19, 10000 Zagreb Croatia

Phone: +385 (1) 4813 303 E-mail: [email protected]

Strengthening of external auditing capacities in Albania

Kick – off Conference on Twinning Project English - Albanian

Tirana, 2016

Series: ALSAI’s publications-12/2016/63

SUPREME STATE AUDIT

STRENGTHENING OF EXTERNAL AUDIT CAPACITIES IN ALBANIA

KICK – OFF CONFERENCE

Series: ALSAI’s publications-12/2016/63

ISBN: 978-9928-159-50-2

Tirana, 2016

Title:

“Strengthening of external audit capacities in Albania”

“Kick-off conference”

Publication prepared by:

Irena Islami, Director of Communication, Publication and International

Relations Directorate, AL-SAI

Aleksandra Kukuła, Resident Twinning Advisor, NIK

Eliona Balilaj, Language Assistant

Ervilda Smajlaj, RTA Assistant

Design:

Benard Haka

©Copyright KLSH

Printed by publishing house “ILAR”

Tirana, 2016

Kick-off conference

INDEX PAGE

Introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6

Opening speech of Mr. Bujar Leskaj, Chairman of the Supreme State Audit of the Republic of Albania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

"External audit - an essential ingredient for a functioning democracy" by Ms.Romana Vlahutin, Head of the Delegation of the European Union to Albania .14

Greeting remarks by Mr. Marek Jeziorski, Ambassador of the Republic of Poland in the Republic of Albania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Greeting remarks by Ms. Sanja Bujas Juraga, Ambassador of the Republic of Croatia in the Republic of Albania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

“Role of Supreme Audit Institutions in ensuring transparency: Communication as a tool for empowering the public” by Mr. Krzysztof Kwiatkowski, President of the Supreme Audit Office of the Republic of Poland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

“Performance audit as an instrument of transparency and accountability in the public sector”” by Mr Ivan Klesić, Auditor General of the Republic of Croatia . . . . 25

“Expectations towards the institutional development of the Supreme State Audit of Albania as a result of the IPA twinning project” Ms. Luljeta Nano, Secretary General of the Supreme State Audit of Albania, BC Project Leader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

“Presentation of the objectives and the work plan of the project” by Mr. Wojciech Kutyła, Vice-President of the Supreme Audit Office of Poland, MS Project Leader. .34

Presentation by Ms. Lidija Pernar, Assistant Auditor General of the Republic of Croatia, Junior Project Leader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

Bujar LESKAJ

Greeting remarks by Ms Aleksandra Kukuła, Resident Twinning Advisor . . . . . . . . 42

“Ethics as an indispensible tool for enhancing the SAI’s credibility and effectiveness” by Mr Jacek Jezierski, Advisor to the President of the Supreme Audit Office, Supreme Audit Office of the Republic of Poland, Chair of the INTOSAI Task Force for the Review of ISSAI 30 (Code of Ethics) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45

“Experentia mutua Omnibus prodest, ALSAI Performance, 2012-2015”, by Mr. Bujar Leskaj, Chairman of the Supreme State Audit of the Republic of Albania . . . . . . . . 50

Annex: Visit of the President of the Supreme Audit Office of Poland Mr. Krzysztof Kwiatkowski in the Republic of Albania from 4-7 May 2016 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .78

Kick-off conference

page | 6

Introduction

The Supreme State Audit, the Supreme Audit Office of Poland and State Audit Office of Croatia, inaugurated on the 6th of May 2016 for the Albanian public the Twinning Project “Strengthening of external audit capacities” financed by the European Union, IPA 2013 funds, with a value of 2.1 million Euro.

As the Chairman of the Supreme State Audit, on the 13th of March 2012, I sent a letter to the Ambassador of the European Union in Albania Mr Ettore Sequi, through which I asked for the EU support on quality development of public supreme audit and to increase the professional capacities of the audit body, by focusing on the fact that for a relatively long period since the last project (CARDS Program) assisted by EU, years 2007 – 2008, the highest institution of auditing had no donors support. The assistance of EU would be very welcomed in such areas as performance audit, update of the compliance manual and financial audit, information technology audit etc.

In June 2012, the Ambassador Sequi responded by approving the project on strengthening the audit capacities of the auditors of ALSAI, a project to be financed by the next IPA funds for 2013. During this period, the idea and the project had a broad support by the Albanian government.

In September 2015, specialists of ALSAI were trained at the Ministry of Integration by EU specialists, to prepare the fiche of IPA 2013 project for the institution. In November 2012, through the Ministry of Integration, ALSAI sent the final project for approval in Brussels.

IPA 2013 Project to strengthen the audit capacities of ALSAI, was approved in March 2013, after a long period of lobby by our institution and Albanian government.

This project was awarded to two EU SAIs, Supreme Audit Office of Poland and State Audit Office of Croatia, and started its implementation on 16th of February 2016. The kick off conference and presentation of the project was made on 6th of May in Tirana and in this inauguration participated Mr Krzysztof Kwiatowski, President of the Supreme Audit Office of Poland , Mr Ivan Klesić, Auditor General of the State Audit Office of Croatia, the Ambassador of EU in Tirana Ms Romana Vlahutin, the Ambassador of the Republic of Poland Mr Marek Jeziorski, the Ambassador of the

Bujar LESKAJ

page|7

Republic of Croatia Ms Sanja Bujas Juraga, representatives of the Ministry of Finance, Civil Society, academics, media, ALSAI auditors, etc.

This project comes in the appropriate time for the Supreme State Audit, after a four years period 2012 – 2015, when the ALSAI made all attempts to modernize its audit activity, through partnership with European SAIs, various trainings in Albania and abroad and rigorous implementation of ISSAI standards, based on the objectives of the Strategy of Development 2013 - 2017, prepared with the assistance of experts of EU and OECD, SIGMA Program.

The Supreme Audit Office of Poland, known as NIK, along with the State Audit Office of Croatia, will work in this mutual project with the Supreme State Audit for a two years period.

The transfer of knowledge and skills to ALSAI will improve the standards and transparency of working methods. The Supreme State Audit will be supported by a personnel with high qualifications and systems and processes of modern management.

The greatest benefit and additional value of this Project, financed by EU, stands on the fact that it projects the public Albanian supreme auditor of 2020 – 2025, a time when certainly our country will be a member with full rights of the European Union.

Bujar LESKAJ

Kick-off conference

page | 8

Opening speech of Mr Bujar Leskaj, Chairman of the Supreme State Audit of the Republic of Albania

Our mission as a public Supreme Audit Institution, as SAI, is to contribute to the country’s good governance by enhancing transparency and accountability.

As a constitutional institution which aims at preserving the value of public money and assuring its use in an economical, effective and efficient way, we are aware of the challenges our country faces in its way towards full membership to EU.

We think that we can complete our mission if we adhere to the third column of INTOSAI Strategic Plan 2011-2016, to lead through example which can be translated into: modernization of audit activities according to the ISSAI internationally approved standards, influencing the good governance of the country as an example of a model institution.

The realization of our mission’s challenges within the major challenge of Albania’s EU integration has always been considered in terms of the INTOSAI motto: “Experentia mutua Omnibus prodest” (“We all gain from mutual experience”).

Bujar LESKAJ

page | 9

In the strategic platform that I presented to the Parliamentary Commission on Economy and Finance in November 2011, I emphasized that, as it is underlined by an EU and OECD SIGMA Program Report in 2002, “ALSAI should be an agent of change, not dragged anchor”.

Based on this motivation and point of view, in 2012 we applied at the EU Delegation in Tirana, to benefit from the experience of other developed European SAIs in the framework of IPA 2013 funds, the main component of public administration reformation.

In 2013, thanks to the support of DG-Budget and EU Delegation to Albania we were awarded the twinning project “Strengthening of external audit capacities”, funded by IPA with a value of 2.11 million euro.

As ALSAI, we are aware that during these four years 2012-2015 thanks to numerous trainings, development of manuals on different types of audit and carrying out performance audits and pilot IT audits, we have moved away from the approach to audits according to the financial inspection model. There remains a lot to be done, because as emphasized by the first report of this Twinning Project, drafted by the polish SAI, in the preliminary risk analysis, besides fighting corruption and financial fraud, we need to facilitate the dialogue between the public entity that is audited and the auditor, as a key tool for an effective external audit. According to international and EU standards, this is the way and the current role of SAIs: to contribute to the country’s good governance. The biggest benefit, the added value of the project “Strengthening of external audit capacities” lies in the fact that it projects the Albanian public supreme audit of years 2020-2025, time when our country will certainly have become an European Union full rights member. Until we achieve this objective, we have many major challenges, which should be faced by clearly identifying the gaps through a detailed analysis of institutional risk. As specified by Prof. Dr. Skender Osmani, a scientific authority not only for Albania in the field of stochastic and probability studies “The database is fundamental for risk calculation. We should focus on the risk analysis of different economical-social sectors, such as energy sources, law, finance, education, minerals, health, order, environment etc. We need to deeply analyze the standards of human resources, nature, energy, minerals etc, including reserves, their classification up to the risk analyzes, use of reserves, state contracts considering also the experience of other countries”.

Kick-off conference

page | 10

We are aware of the risks that the transformation of ALSAI into an agent of change to serve to the public good governance can bring, such as the risk of difficulty in the assimilation of the quantity of knowledge for auditors, risk of overload for the best - prepared staff of the institution, risk of generation gaps between the auditors, rotation of an elevated number of senior staff who will go into retirement, insufficient IT expertise, the risk of lack of funds for necessary investments in IT, etc.

The twinning project comes after the adoption of the new integral ALSAI Law by the Parliament in November 2014, which, according to DG Budget is fully in accordance with the INTOSAI standards, and opens up a wide range of perspectives for this institution by strengthening its independence. We are aware of our constitutional, financial and operational independence, which the Parliamentary Commission on Economy and Finance has assisted in achieving, as well as citizens and Parliament’s high expectations from our work.

As SAI, we do not make policies, but we audit the implementation of government policies. Our recommendations aim at improving the public financial management and we are not concerned about the impression we leave to daily politics. We required the establishment of a ceiling rate for national public debt in the Constitution, aiming to keep it under control as well as the establishment of an independent fiscal council. Such recommendations have been in line with the latest recommendations provided by the International Monetary Fund.

Bujar LESKAJ

page | 11

As ALSAI, we have strived to apply INTOSAIs strategic direction in our audits, by leading through example.

We have requested and we have been accepted as a member of the INTOSAI Working Group for the review of ISSAI 30, Code of Ethics, chaired by a personality of the supreme audit, who is former President of the Polish SAI, Mr. Jacek Jezierski.

The most difficult audit is auditing your organizational integrity, through the self – evaluation process. We are convinced that the most effective way to influence a healthy management of public finances and state administration is to show the values of integrity and the benefits of a SAI. Complete integrity does not mean an unblemished institution, but a transparent institution which has the proper mechanism to identify and correct deficiencies. We are aware of our gaps and deficiencies and we will address them with full transparency. For this reason, we have requested and ensured the assistance of a developed European SAI, such as the Austrian Court of Audit for the “Peer Review” process and in March we had their mission visit in ALSAI. We are awaiting their final report on this review.

We appreciate the first preliminary mission report of this Twinning Project, which specifies ALSAI as an institution that is eager to learn. We believe that this is important for our work and our mission. During these four years, we have managed to assure trainings from our most developed partners, such as the Polish NIK, the

Kick-off conference

page | 12

Turkish Court of Accountability, the Croatian SAI etc., aiming at learning as much as possible from their audit experience and practical implementation of international ISSAI standards. We are aware of the long way ahead in this direction. The partnership with the American GAO and the European Court of Audits is very promising for us.

We believe in the future of the Twinning Project “Strengthening of external auditing capacities”, because as stated by the Secretary General of INTOSAI and the President of the Austrian Court of Audit Dr. Jozef Mozer, in his speech at the 21st symposium of UN-INTOSAI «Like in all real partnerships, cooperation between SAIs is mutually useful. If, through cooperation, SAIs manage to assist each other with their best experiences, to keep themselves as independent institutions and safeguard their public audits, they will be able to strengthen their independence within the constitutional frame, supported by citizens».

The guarantee for this optimism is the implementation of this Project by two of ALSAI’s most qualitative and long-term partners, such as the Polish Supreme Audit Office, worldly known as the Polish NIK, as the Senior Implementing Partner and the Croatian State Audit Office in the capacity of Junior Partner.

NIK remains one of the most developed and active SAIs in the international area, expanding its knowledge of audit standards and sharing its experience and achievements with numerous partner SAIS and the Croatian SAI is also a modern one, which has in the last years accomplished the greatest quality achievements in its audits and in international collaboration within the EUROSAI framework, especially after its country’s integration to EU.

I would like to thank the Presidents of both SAIs, partners to ALSAI, President Kwiatkowski and President Klesić, for their presence in the Kick-off Conference for this Twinning Project and for their assistance during these years in the implementation of cooperation agreements between our SAIs.

We are convinced that based on our twinning partners’ (Polish NIK and Croatian SAI) experiences, the outputs of the project will strengthen the implementation of our recommendations, as a fundamental tool to influence the public good governance of our country. For example, an output of this project, the Guideline for further institutionalizing the relations between SAI and the Parliament, will help in the systematic follow - up of ALSAI’s recommendation to the Parliament. The follow - up has been one of the main requirements in the reports of the European Commission during the last years, in relation to external audit.

Bujar LESKAJ

page | 13

Further on, the establishment of an IT system for following – up on ALSAI’s recommendations will help in the access of information at real time and properly tracked to fulfil our recommendations in the audited institutions, as well as in raising awareness amongst the Legislative and the Executive regarding the necessity of implementing such recommendations. We appreciate the support from the government of former Prime Minister, Sali Berisha and the current government of Prime Minister Edi Rama in winning this Twinning Project (the delay in the launch of the project came for bureaucratic reasons during 2014 – 2015). This project would not have been possible without their support.

All ALSAI auditors also have gratitude and appreciation for the current EU Delegation’s technical staff, managed by the EU Ambassador to Albania, Ms. Romana Vlahutin, for their support during the tendering procedures for this Project. Through the EU Delegation in Tirana, allow me to also convey thanks to the European taxpayers for the opportunity to have this ambitious project which will project ALSAI towards a modern public institution of supreme audit serving the Albanian citizens and the Assembly in the effective, efficient, transparent and responsible use of public funds.

I would like to conclude my speech by quoting His Excellency, President of the Republic of Albania, Mr. Bujar Nishani during his address to the ALSAI Annual Review Meeting 2015: “You have established a very good standard of exchanging experience with partners and partnerships with the institutions of other countries. What gives life to this dynamics is the work of each auditor, of each committed person, because without them it would have been difficult for an institution to yield results in the way and manner we all want to function best”.

Thank You!

Kick-off conference

page | 14

"External audit - an essential ingredient for a functioning democracy" by Ms.Romana Vlahutin, Head of the Delegation of the European Union to Albania1

One of the basic rights of citizens in a democracy is to know precisely how their tax money and national wealth is spent. This is why and external audit plays a key role in a functioning democracy, by ensuring checks and balances together with Parliament, civil society, but also well-informed public. Proper audit is one of the most important ways to ensure sound economic governance and fight against corruption and abuse of public funds.

Today we have gathered to launch a twinning project which aims at sharing experiences and knowledge of two EU Member States, Poland and Croatia, who themselves went through the enlargement reform process. This qualifies them well as they are intimately familiar with all the challenges and also the opportunities the process brings to a country.

This project aims at providing necessary support for piloting the revised law on supreme audit and updated audit manuals. An important part will also be a transfer

1 "External audit - an essential ingredient for a functioning democracy" by Romana Vlahutin, Head of the Delegation of the European Union to Albania, 06 May 2016: http://eeas.europa.eu/delegations/albania/press_corner/speeches/speech20160506_en.htm

Bujar LESKAJ

page | 15

of knowledge on how to improve engagement with civil society and general public, increasing transparency and the quality of participative democracy.

In this regard it is necessary to also look at how findings are communicated.

Key words are 'accessible', 'user-friendly' and 'understandable' and in a few minutes we will hear from the President of the Supreme Audit Office of Poland, Mr. Krzysztof Kwiatkowski, who will explain to us more about how transparency and communication can empower citizens.

In addition to knowing “how” and “for what” public money has been spent, it is also important to know if all resources have been spent in the best possible way and have the intended results been achieved. This is done through a performance audit, which we will hear more about from the Auditor General of Croatia, Mr Ivan Klesić.Both financial and performance audits are backward looking at what was done, but also give lessons for the future by making recommendations for improvements that need to be followed up by the relevant ministries, departments and agencies.

Therefore, I really appreciate the large number of stakeholders here at today's kick-off conference, which demonstrates your commitment and willingness to improve public finance management and governance in general. This is done for the benefit of the citizens of Albania and I really wish you every success.

Romana Vlahutin

Kick-off conference

page | 16

Greeting remarks by Mr. Marek Jeziorski, Ambassador of the Republic of Poland in the Republic of Albania

Dear Minister,

Your Excellencies Ambassador Vlahutin and Ambassador Bujas-Juraga,

Dear Mr Chairman Leskaj,

Dear Mr President Kwiatkowski,

Dear Mr Auditor General Klesić,

Ladies and Gentlemen,

On behalf of the Polish government, I would like to express our deep appreciation of the partnership between the Supreme Audit Institutions of Albania, Poland and Croatia, in which another step is going to be taken in the form of this twinning project. I would like to stress that for a Polish institution it is the first time to lead a twinning project in Albania. I am therefore also very pleased that my country’s involvement in the cooperation between the European Union and Albania is growing.

We all know how important it is in any democratic state to provide assurance to the Parliament and in a wider sense to the public that the tax payer’s money is spent in the most effective way. That is the role of the three institutions involved in this project to provide such assurance.

Bujar LESKAJ

page | 17

Therefore I am very pleased that this cooperation will be now realized in the form of an EU-funded twinning project, where all the partners exchange their experience and expertise in order to grow together. I think the Albanian public will welcome this project as there is more and more pressure in this country’s public life on transparency of public spending, and the independent Supreme Audit Office is one of the pillars in ensuring this transparency by providing reliable and objective information on how things are developing in the state.

I know that the Supreme Audit Institutions of Albania, Poland and Croatia have a long and very constructive record of cooperation already, which should help implement this very ambitious twinning project that we are officially launching today. Professionalism supported by friendship and enthusiasm is always a very optimistic combination.

I would like to confirm Poland’s continuous support for Albania’s efforts aiming at bringing this country in line with the European standards in the area of state auditing, as well as in any other area of the public life.

I would like to wish all the three parties of the project as well as the European Union which implements the project within the pre-accession aid for Albania that the outcome of the project is the increased confidence of our citizens in the state and the European partnership.

Mr Leskaj, Mr Kwiatkowski and Mr Klesić, I wish you and all your colleagues’ satisfactory collaboration and successful implementation of this ambitious project.

Thank you very much.

Marek Jeziorski

Kick-off conference

page | 18

Greeting remarks by Ms. Sanja Bujas Juraga, Ambassador of the Republic of Croatia in the Republic of Albania

Mr Minister,

Ambassador Vlahutin,

Ambassador Jeziorski,

Heads of Supreme Audit Institutions,


We are most appreciative of the partnership with our friends from Poland in the Twinning Project “Strengthening of External Auditing Capacities” and I would like to congratulate the Polish Supreme Audit Office and its junior partner - the Croatian State Audit Office for being entrusted this project.

This is the first time that Croatia is taking part in a Twinning Project in Albania. We will do our best to make sure it won’t be the last.

In very general terms, strengthening the capacities of supreme audit institutions is indispensable for modern democracies and plays a significant role in enhancing efficiency of the public sector.

Bujar LESKAJ

page | 19

Given the Croatian State Audit Office’s experience with providing technical assistance and by now the numerous relations it has established with most relevant international counterparts, I am sure that it will contribute professionally and to the highest standard to a successful and fruitful cooperation in this very important project.

This independent, autonomous body plays a vital role in supervising public funds management and protecting the most basic interests of taxpayers. Therefore it is one of the most significant good governance instruments in Croatia.

I have no doubts that this concrete Albanian-Polish-Croatian partnership is opening up a new stage in introducing new standards for this specific field providing thereby measureable progress to Albanian reforms that are vital for stable democracies and the rule of law.


I would also like to take this opportunity to communicate clearly the strong political support of the Republic of Croatia to Albania on its path to the EU. At the same time we are happy that this political position has been continuously for several years by now also reflected in many different projects of technical assistance provided by numerous Croatian experts.

Allow me now to refer in short terms to the Croatian accession to the EU.

As you know, Croatia is the latest country that successfully ended the journey to full EU membership and we know very well how important - but also how complex the path to EU membership is. It took us 12 years to complete the process.

The candidate status was granted to Croatia in June 2004. Negotiations on 35 chapters started a year later and lasted for six years - till June 2011. Croatia signed the Accession Treaty in December 2011 and joined the EU on 1 July 2013.

The pre-accession process is about reforming your own country. It is a state-building exercise for one’s own benefit. In the Croatian negotiations up to 3000 experts were engaged.

Naturally, it is the civil service that does most of the work but it is also very important that as many stakeholders as possible are directly involved in the process.

Sanja Bujas Juraga

Kick-off conference

page | 20

Croatia is the first EU member state with the Stabilization and Association Agreement background which proves that the EU Enlargement Policy is a reality.

Living up to the principles, priorities and conditions established in the Accession Partnership, we managed to change Croatia, its institutions and the society deeply and irreversibly.

The Croatian experience is still very fresh and presents therefore a unique opportunity to transfer our knowledge and best practices. We have been providing technical assistance to all our neighbours for the sake of peace, stability and prosperity.

As Albania’s friend and true supporter, the main recommendation we can give is to work as hard as possible on the reforms because they are the main benefit.

I wish the partners in this Project successful collaboration.

Thank you and all the best!

Bujar LESKAJ

page | 21

“Role of Supreme Audit Institutions in ensuring transparency: Communication as a tool for empowering the public” by Mr Krzysztof Kwiatkowski, President of the Supreme Audit Office in the Republic of Poland

Your Excellencies,

Dear Mr Chairman,

Dear Minister,


I am very pleased to be here with you today at the kick-off conference of the project Strengthening of external auditing capacities, funded by the European Union, within the Pre-Accession Assistance Instrument for Albania.

The organisation I am the head of, the Polish Supreme Audit Office acting in consortium with our Croatian counterpart, the State Audit Office, have been selected to implement the project in our Albanian counterpart, the Supreme Audit Office of Albania or KLSH in the years 2016-18.


Kick-off conference

page | 22

I am looking forward to this project. I have known Chairman Bujar Leskaj for several years now, and I know him as a strong leader, committed to changes, and serious in his commitments.

I find Mr Leskaj a visionary, who does his best to promote the development of his organisation, and is oriented onto the future, onto the Albanian participation in the united Europe.

As we all know, Albania is at the moment going through time of incredibly quick reforms. Some time ago it was recognized as an EU candidate country, which shows that the EU Commission and member states appreciated the progress in implementing the EU standards. We all know however, that Albania still faces a number of very important and serious reforms to accomplish, which are considered by the UE as necessary to open the negotiations process.

In Poland we still remember very well how much effort; of the people, of the state and its administration, of all citizens, such reforms cost. I think our colleagues from Croatia remember it even better, as Croatia is the youngest EU member state and its experience is the newest.

That is why, we have concluded, Chairman Leskaj, Auditor General Klesić and myself, that our organisations do have the potential to do something together that, as we hope, will be a large step forward on Albania’s path to the European Union. One of the reasons being the fact that our three nations share the experience of being imposed and then of rejecting the communist regime, and then making the great effort to be re-included in the European family.

According to the recognized international standards, adopted also in the European Union, to have an independent, apolitical and professional Supreme Audit Institution is considered to be one of the pillars of democracy.

However, as President of the Polish Supreme Audit Office, I am often asked: Well, what is it that you actually do? You don’t have the power to make anybody do anything, so what is it that you can actually do? What is your organisation’s added value?

Such questions would be asked especially in countries like Albania, Croatia or Poland, when we have adopted a model of an audit office, and not of a court of accounts and we may not give verdicts, we do not have the power to give orders.

My answer to such questions is always: We are here in order to provide reliable information.

Bujar LESKAJ

page | 23

To whom? To anybody concerned, but first of all to those who are the subject of authority in a democratic system, which is the public.

And here in our international community of Supreme Audit Institutions 2 approaches.

The first of the two trends, let me call it the traditional trend, presents the relation between an SAI and the media as follows:

We should do our job the way we have done it so far. We are experts, we are auditors, and we are employees of a serious audit institution. Our products are for members of the parliament. And the media, and the public opinion? If they are interested in our job, we can send them our reports. And they can write something about them, or tell something on TV or in the radio. And what if they do not comment on our reports? Oh, well, we are experts, so what we present may just be too difficult for them. The media should employ experts and adapt to our organisation if they want to understand us. And we will keep on publishing our serious reports on our serious website. Somebody may read them one day.

In this way, I can briefly present the traditional approach to the communication between SAIs and the media.

The other approach, so different from the one I have just presented, has become more and more popular, also in the institution that I have the pleasure to head.

It is based on the assumption that by informing the media, SAIs do not communicate with the media, but in fact they communicate with the public.

The media are just a means to reach the public opinion, a transmission belt so to speak. Of course, we do have the internet, we do meet MPs, we do send them our reports, but sending a report to the Parliament, or publishing it on our website does not necessarily mean that somebody will read it.

There are from 10 to 15 topics discussed in evening news. Polish most watched channels have about 10 million viewers. News programmes in each channel are watched by some 3-4 million people. There are 4 or 5 such programmes. If information on our reports reaches two or three channels, then from 8 to 10 million adults will be informed about the results of our audits.

Public information is not only about accounting for the money that the society has spent on auditing. Yes, what we want to say is: “Dear Citizens, we have spent the money that you had given us in a reasonable way. We audit things that are


Kick-off conference

page | 24

important to you, so that things you are worried about can be improved”. But public information is not only about accounting for public funds.

So what is the basic reason for audit bodies to actively address the public opinion?

Communication between public institutions and the society makes one of the pillars of democracy. The citizens who jointly govern the state must be informed in order to take informed decisions. A civil society is not the inhabitants of one state ruled by officials. A civil society rules the state by means of the officials it employs. Information on the results of our audits and information on our functioning is just a small package of data that a civil society needs to have to take its decisions.

Officials are just to execute these decisions, auditors are to check how officials do their job, while the society is to govern the state and therefore it needs information. And it is our task to provide this information.

Thank you for your attention.

Bujar LESKAJ

page | 25

“Performance audit as an instrument of transparency and accountability in the public sector”” by Mr. Ivan Klesić, Auditor General of the Republic of Croatia

Dear excellences,

Dear Mr. Leskaj,

Dear Colleagues,

It is an honour and a pleasure to be here with you today, and to officially mark the beginning of the twinning project. I strongly believe that cooperation through this project – to be accomplished in a highly professional manner and in a friendly spirit, will be fully successful and a good example for the future projects of this kind.

Developments in the public management, reforms in the budgetary and financial systems, and perception of the need for more democratic and transparent management, have been accelerated especially in the second half of the 20th century and constituted the basic dynamics of the developments in public audit.

In the framework of these developments, traditional audit approach has been left behind and performance audit approach has gained a common acceptance.

The need for this change arose from providing accountability.

The democratic principle is based on the public's right to hold governments accountable for their actions through general elections. In order for this principle to

Ivan Klesić

Kick-off conference

page | 26

have significance, the public needs information on how public resources are spent and how public services are performed.

By providing objective and reliable information on these issues, SAIs – through performance auditing - contributes to transparency and accountability. However, performance auditing is different, demanding and takes time to implement.

Experience proves that introducing performance auditing often:

- requires changes in attitudes, management style, organizational behaviour, and recruitment practice;

- require leadership to publish critical performance audit reports;

- takes courage to reveal poor performance of government programs or services, even when backed up by reliable, objective and balanced evidence and arguments;

- requires skills which SAIs with limited or no experience in the field will have to acquire, etc.

Further on, for introducing performance auditing:

- a long term management commitment is needed,

- a proper mandate is vital

- building of relationships with stakeholders is important, and

- organisational issues need to be addressed.

When introduced, performance auditing can become a powerful instrument. Well performed, reported and open audit, provides public to assess their governments, and to force them to act better than before. For that reason, performance auditing has become a central feature of most audit offices. I witnessed this trend in my Office too.

Croatian State Audit Office was established in 1993; introduced performance auditing in 2001. At the beginning, we started with a small scale, with a pilot and focused themes. Then we continued with:

- building capacities (recruiting staff, designing manuals and policies, and so on)

- raising awareness within the State Audit Office (by performing training), and - what was very important - raising awareness of the stakeholders (described by

the communication strategy).

Bujar LESKAJ

page | 27

As you can see, we started with 1 audit per year, then 3, and then 5… Then we ambitiously put in the Strategic plan that our goal is to carry out 25 performance audits per year. And what we have today is the fact that we produce up to 65 performance audits per year. Let me give you several good examples.

In 2013 we carried out Audit on the Functioning of Ethics Infrastructure in Governmental Administration Bodies.

The main goal was to assess efficiency in the functioning of ethics infrastructure established in 20 ministries and to assess the ethics profile with regard to the behaviour and conduct of civil servants, which means an assessing the level of their compliance with, and application of, ethical principles, as well as actions taken in cases of breaches thereof.

The impact of this audit was huge; it assisted Governmental Administration Bodies in strengthening their ethical profile and pursuing high ethical standards in the operation of the public sector as a whole, with a view to minimizing irregularities, fraud, corruption and other forms of unethical behaviour, and maximizing accountability, transparency and good governance.

In 2015 the State Audit Office carried out performance audit on Preventing and Detecting Fraud in Companies Owned by Local and Regional Governments.

Objective of that audit was to determine:

- whether companies have established appropriate policies, procedures and controls to prevent fraud

- whether they are taking the necessary action to increase awareness of managers and employees about the potential for fraud, and

- to assess the effectiveness of the internal control system with regard to the risks of fraud.

Expected impacts were achieved by reducing the possibility of fraud, increasing the awareness of managers and employees about the possibility of fraud, as well as their obligation to report suspected fraud, and improving the system of disclosure of irregularities and reporting (of suspected fraud).

And again, report consequently influenced on the transparency and accountability.

Just one more positive example, this time related to the performance audits of achieving results and objectives of public enterprises owned by local and regional governments.

Ivan Klesić

Kick-off conference

page | 28

Subject of this audit was focused on the activities related to setting business goals, measuring business performance and achieving the planned purposes.

Objectives were:

- to check whether the set business objectives are in accordance with the plans and expectations of the founders,

- to check whether companies achieve planned business objectives,

- to determine whether the proper measuring and monitoring of business performance is established, and

- to check whether companies achieved satisfactory operating results.

That audit proved that SAO increasingly focuses on evaluating the effectiveness and adequacy of management controls. By this, it seeks to encourage the management of public companies to measure their performance against clearly defined objectives and performance indicators.

Therefore, like in previous examples, Impact is reflected in greater accountability within the public sector, more successful and more effective operation of companies, as well as better application of the principles of good governance.

It certainly has to be noted that:

- all of our performance audit (as well as other) reports are published on our web site and on the Croatian Parliament’s web site;

- all of our performance audit reports are discussed in the parliament’s committees and on the plenary sessions (which are publicly broadcasted);

- all of our performance audit reports attract a media attention as well as attention (and gratitude) of our auditees.

And finally, several thoughts to conclude my presentation:

Accountability is vital to a well-functioning liberal democracy – it keeps the power of government checked and the public informed;

Transparency is an instrument of effective accountability;

- A well performed and reported audit serves as an essential instrument of promoting transparency and ensuring accountability;

- Only strong, independent and capacitated SAIs are in the position to strengthen transparency and accountability;

Bujar LESKAJ

page | 29

- Experience of the Croatian SAO proves importance, power and impacts of performance auditing;

- And therefore, we strongly wish to transfer our positive results to our distinguished Albanian colleagues, at the same time being enriched by their experience, and finish this twinning project in a way that will enable us all to become more effective and more successful!

Thank you very much for your attention!

Ivan Klesić

Kick-off conference

page | 30

“Expectations towards the institutional development of the Supreme State Audit of Albania as a result of the IPA twinning project” Ms. Luljeta Nano, Secretary General of the Supreme State Audit in the Republic of Albania, BC Project Leader

Honourable participants,

In this presentation, I will briefly present the expectations in terms of development and institutional strengthening of the Supreme State Audit, as a result of the implementation of the Twinning Project.

The main aim of the project implementation is the strengthening of the Supreme State Audit capacities, toward institutional modernization which will assure the continuity of the way commenced in fulfilling the ALSAI mission and vision of becoming a professional body and an audit institution which exercises its activity in line with the requirements, standards and practices of the European Union’s Acquis Communitaire.

The implementation of the project will undoubtedly be accompanied with a variety of results in strengthening and developing the capacities with the impact of increasing institutional effectiveness.

Bujar LESKAJ

page | 31

1- Improving the regulatory framework methodology of institutional management and audit activity is one of the main expectations of this project.

Improvement and development of methodologies in:

1- Financial Audit, 2- Compliance Audit, 3- Performance Audit, 4- Information Technology Audit

will be the focus of the project implementation.

- Theoretical knowledge combined with practical application through pilot audits will be one of the effective instruments in achieving the objective of developing the professional capacities of audits.

- Organization of meetings, workshops, seminars and study visits will be the way to convey and transmit professional experience from the colleagues of our partner SAIs.

2-The relations between the ALSAI and the Parliament, considered as two elements of balanced government accountability will be on the focus of the expertise which will be provided by SAI partners during the implementation of the project. In this regard the drafting of a guideline and an action plan to institutionalize the relations with the Parliament will be one of the project’s outputs.

3- In line with the increasing the role of ALSAI in the fight against fraud and corruption a manual with the impact of improving methodology and audit practices will be developed. Trainings, which will aim at increasing the knowledge and a risk – based approach to planning audits will also be developed.

4- In relation to fulfilling the constitutional and legal obligations to give opinion “On execution of the state budget”, one of the project outputs will be the development of procedures to be followed in order to give the opinion on government consolidated financial statements in compliance with international audit standards.

5- Also, with regard to fulfilling ALSAI’s strategic objective of “Increased influence through communication and cooperation”, one of the expectations from the project is the drafting of a communication strategy, which will serve as an instrument for transparency and effective communication with all stakeholders, in line with best practices of the INTOSAI’s community.

Luljeta Nano

Kick-off conference

page | 32

6- In view of perfection of methods for the process of audit programming as well as effective use of sources, subject to the implementation of the project will also be the drafting of risk – based approaches to drafting the strategic and annual plan of audit activities.

7-Human resources is considered by ALSAI as one of the institutional assets, after concluding analysis, assessments and identification of needs, a document on human resources policy management will be drafted.

8- Beside the above, another aspect of expectations is also the improvement of quality and control assurance methodology in accordance with the international quality and control standards.

Through the implementation of the twinning project, ALSAI will achieve fulfilment of a variety of objectives which are an integral part of the institutional development strategy 2015-2017 and the strategy on management of public finances 2014-2020, part of which is also pillar 6 related to strengthening of oversight on public finances from external audit.

Increase and intensification of cooperation among the main twinning actors, SAIs of Poland and Croatia as well as with the EU Delegation to Albania will be a productive aspect for the project implementation.

Honourable participants,

In concluding this presentation, I would like to bring to your attention one of the expectations which is not articulated or written in any documents, or in the signed contract among the partner parties, but it will be an inherent component, present in the communication among the expert colleagues and representatives of participating institutions in this project.

The social and cultural aspect and the exchange of experience, familiarization with the traditions, living styles of the countries that each of us represents will be one of the most positive expectations and energies that we will gain during the implementation process for this project.

The twinning project to be implemented during two years will enhance and strengthen the role of ALSAI as one of the main actors in the architecture for oversight of public finance management in the function of promoting transparency, effectiveness and public accountability.

Bujar LESKAJ

page | 33

The successful implementation and support of this project is one of the next challenges for ALSAI in its way of no return toward reformation, modernization and European integration.

Thank you for your attention!

Luljeta Nano

Kick-off conference

page | 34

“Presentation of the objectives and the work plan of the project” by Mr. Wojciech Kutyła, Vice-President of the Supreme Audit Office of the Republic of Poland, MS Project Leader

First of all, as the Project Leader representing the Supreme Audit Office of Poland, the leading Project Partner, let me welcome you very warmly at this event, which opens the twinning project, aimed at strengthening the external auditing capacities of Albania.

Together with our colleagues from Albania and Croatia, we will be working on supporting the Supreme State Audit of Albania:

in its development as an effective and independent auditor of public funds and whose activity is based on international auditing standards and EU best

practices.

Let me remind that the main auditing standards developed by International Organisation of Supreme Audit Institutions, INTOSAI clearly state that:

an independent, competent and credible SAI is an essential element of a state. A state which public administration is accountable, transparent and effective.

At the same time, the Association Agreement between Albania and the EU indicates that the candidate state must have an efficient system of public internal financial control and external audit.

Bujar LESKAJ

page | 35

In my opinion, those requirements perfectly match the project purpose and by the end on the project we will be able to say that the Albanian Supreme Audit Institution fulfils them all.

Not so long time ago, Poland and Croatia were subjects of the EU programmes supporting institutional development as well as introduction of the international and European standards and best practices. The Supreme Audit Office of Poland also benefited from twinning projects. During the last 27 years, since the political transformation in Poland in 1989, we have been reformed in every aspect of the public auditing. Today, we can be proud of our audit methodology based on international standards and EU best practices, our presence in the public debate and high public trust.

NIK for years and especially since 2004, when Poland joined the EU, has been heavily involved in the international co-operation of SAIs. I am pleased to say that we are recognised as a very active member both of INTOSAI and its regional organisation, EUROSAI.

As a result, in the project activities, we will base not only on knowledge and experience of our experts but, we will also cooperate with experts from other European SAIs and other public administration institutions.

This way we will ensure the widest possible exposure of the best practices and useful experience.

Through this project, we would like to share our experience with Albanian colleagues and support them to build a strong and reliable public auditing in your country.

However, we do not intend to copy the practices of our institutions and we do not want to promote our national approaches. We want rather to support our Albanian colleagues by sharing our own experience and assisting them in development of solutions tailored to needs and specific requirements of the Supreme State Audit of Albania.

Recently, the Parliament of Albania adopted a new Act on the Supreme State Audit which indicates directions for the development of the public auditing in Albania, including new aspects of audit, like performance or IT audit. The new law significantly affects the activity of Albanian SAI’s.

Wojciech Kutyla

Kick-off conference

page | 36

In our project, we would like to support Albanian colleagues to benefit from those changes as much as possible and implement them effectively into everyday practice of the Albanian Supreme Audit Office.

The project is divided into three components.

The first one refers to the legal framework of the Supreme State Audit. Together, we will analyze regulations related to the activity of Supreme State Audit to identify potential risks. We will elaborate a concept of a commentary to the legal provisions and propose the activity programme to effectively apply the new law. We will also plan to draft guidelines or manual concerning the audit recommendations tracking.

The second, core component relates to methodology of audit in the public administration.

The basic concept of our work is to review the existing policies and practices and discuss on the improvement of fraud and corruption awareness and audit policies and practices in Albania.

Thus in the area of fraud and corruption we will work on such elements as whistle blowing system in the Supreme State Audit, fraud and corruption audit methods and their practical use both in stand-alone audits and as part of other audit activities and finally assist the Albanian Supreme Audit Office in developing a manual dedicated to fraud and corruption component of auditing.

In the area of financial and compliance audit we will work on strategic planning, based on overall risk analysis and essential points of public interest. We will also provide guidance and training as well as support selected audits by expert guidance and advice. Finally, we hope to identify areas where more practical guidance in the audit manuals could add.

In the area of performance audit, relevant training on modern techniques will be provided and pilot audits on selected topics will be carried out to practically test an improved methodology and ensure that a whole performance audit process is fully aligned with international standards and best EU practice, and designed to meet the Albanian context.

Relating IT audit, a new area of the activity of the Supreme State Audit, a training module for Albanian auditors will be provided. Moreover, we plan to create IT audit help system and enhance IT audit knowledge transfer in the Supreme State Audit as well as provide expert support in a pilot IT audit in an Albanian public sector entity.

Bujar LESKAJ

page | 37

All planned activities will be carried out in line with the modern audit framework in the public sector, which are now International Standards of Supreme Audit Institutions (ISSAI), provide a backbone for effective and efficient auditing in the Albanian public institutions.

The third component focuses on strengthening of institutional capacity of the Supreme State Audit of Albania.

The planned activities will contribute to the increase of efficiency of the organisation in its planning and operational activities. One of them is the revision of the human resources policy, which will

strive at the professional development of staff,

provide training,

develop required competences and skills

and, generally, supports the staff in their work.

Another main area of this component is enhancing awareness of stakeholders and general public on auditing and its results. Here, we would like to focus on the way how the audit reports are prepared and make their contents interesting to various stakeholders: members of Parliament, media, individual citizens.

At the same time, we will put much attention to the communication policy, which will:

ensure very good communication with various stakeholders

increase their participation in the activity of SAI,

at the same time, very good communication with society would lead to better transparency of the activity of the Supreme State Audit.

Our aim is to make sure that all proposed project activities meet the mission, vision and objectives included in the strategy of this institution.

Wojciech Kutyla

Kick-off conference

page | 38

As you can see, we are just commencing a large number of activities which cover almost all aspects of the activity of a Supreme Audit Institution. It is a challenge for all of us. However, the Polish and Croatian Supreme Audit Institutions have a long and successful co-operation with the Albanian Supreme State Audit. That is why, I believe, that together we will achieve all project objectives and at the same time we will all benefit from our co-operation.

I am sure that our project will be a great success and by implementing this project we will help Albanian colleagues to make the Supreme State Audit a model institution of good governance in the public sector of Albania.

Thank you very much for your attention!

Bujar LESKAJ

page | 39

.

Within this demanding and challenging project, Croatian State Audit Office took responsibility to carry out several activities within the second component, and to contribute to development of audit methodologies and reporting capacities of the Albanian State Supreme Audit.

These components comprise:

- activities to support the ALSAI's efforts to meet the highest standards in performance auditing, and

- activities to support the efforts to improve a quality assurance and quality control system.

The ALSAI expressed the wish to further develop and enhance existing performance audit capacity. In that context, Croatian experts will, in cooperation with Albanian colleagues, oversee these capacities, starting by reviewing the existing PA manual, and continuing by proposing solutions for improvements and upgrades of the manual, all in line with ISSAI standards and best EU practice, designed to meet the Albanian context. It is also important to mention that manual will be tested through 4 pilot audits – 2 of them delivered by the Croatian SAO and 2 of them by experts from the Netherlands Court of Audit.

Presentation by Ms. Lidija Pavica Pernar, Assistant Auditor General of the Republic of Croatia, Junior Project Leader


Kick-off conference

page | 40

Besides that, the quality assurance review of each pilot audit will be ensured, and carried out by ALSAI auditors not involved in these audits, with the support of the MS experts that were not involved in preparation of changes of the manual, training or advising pilot audit teams.

Second activity related to performance audit will be training of ALSAI staff on modern techniques and best EU practice of performance auditing. This Activity includes set of two modules, covering all stages of PA (audit selection, audit design and audit reporting, as well as evidence gathering techniques). For this activity relevant training materials will be provided, and made available in Albanian language for continued use by ALSAI beyond the life of the twinning project.

Additionally, to make sure that time and money spent on training provided a good return and to check if anything should and could be improved - we found important for training activities to be evaluated by the ALSAI staff at the end of activity.

As to improve quality assurance and quality control system, it is envisaged to:

- develop methodology for quality control and quality assurance, and

- to organise a study visit to the State Audit Office of Croatia.

For that purpose, Croatian experts will review in detail existing methodology for quality control as well as the quality assurance process. Review will be followed by giving suggestions for improvement and assisting in development of specific guidelines, which will enable setting up of sensible and effective process for ensuring quality in audit work.

Again, methodology will be specifically tested through pilot audits by in-depth quality control reviews.

It is also envisaged within this component to arrange a suitable 2-day study visit to Croatian SAO, where ALSAI staff will be able to see at firsthand how the Croatian SAO conducts quality control and quality assurance. For that purpose,

- relevant materials will be prepared (PPT, manuals and quality control forms),

- insight in and introducing with the supporting IT techniques would be included, and

- discussion and exchange of experiences with Croatian SAO staff will be organised.

Bujar LESKAJ

page | 41

With the respect to already established professional collaboration with esteemed Albanian colleagues, Croatian State Audit Office is fully confident that, together with the Polish SAI as a senior partner, its’ experts will successfully contribute to fulfilment of the overall objective and purpose of this project.

Thank you!


Kick-off conference

page | 42

Greeting remarks by Ms. Aleksandra Kukuła, Resident Twinning Advisor

Good morning,

My name is Aleksandra Kukuła, I am part of the Supreme Audit Office of Poland and I am the RTA in this project.

I wouldn’t like to repeat what has already been said by the Project Leaders: by Luljeta, Wojciech and Lidija. I would like to say a few words on how I understand my role in this project.

I believe that first of all my role is that of an interface. There are so many actors on the stage, so much to do, not much time and we have all those different parties who all will be doing their best to assure the smooth implementation of the project: in the centre there are the twinning organisations: the KLSH, the Supreme Audit Office of Albania, and the Polish and Croatian SAIs. Three well-established independent organisations who all intend to involve their best people, often directors, deputy directors, general directors, heads of teams etc. Best people always mean very busy people.

Then we have the public organisation in Albania, the auditees of the KLSH, who will feel, who should feel, the change ongoing in their audit body and its approach it audits the administration and reports on it.

Bujar LESKAJ

page | 43

Then we have the CFCU located in the Albanian Ministry of Finance who has been entrusted the task of implementing the project, of being reported to on behalf of the European Commission, of providing assistance and advice in the project’s day to day implementation.

We have the Delegation of the European Union in Tirana who has compiled this project and who continues in the ex ante control mode to support the project.

We have the European Commission in Brussels.

We have the media and public opinion first of all here in Tirana, but also I believe in Brussels, in Warsaw and Zagreb, who are also stakeholders of this project.

And probably you could go on to mention other stakeholders of this undertaking.

So I have realized I am going to be in the very epicentre of all this. So, I understand my job as that of providing information to interested parties, negotiating with them on how and when things should be done, of bringing people together. I have already established very friendly working contacts with many people involved, and I have already been able to count on their friendly support.

First of all I mean the Heads of three twins or rather triplet SAIs, Mr Bujar Leskaj, Mr Krzysztof Kwiatkowski and Mr Ivan Klesić who are all present today, to show their commitment and support.

Then i mean the colleagues at the KLSH, I do feel support by the Project Leader Luljeta Nana and by my Counterpart Irena Islami and the Implementing Officer Alma Shehu.

I also mean Mr Manol Simo, the General Director of the CFCU, and his colleagues who are always there to talk to me and is quick to reply to my urgent questions.

I mean Ms Sybille Schmidt, the project manager in the EU Delegation, who is there, with her friendly and open approach to talk to me or respond to my emails. Before it was Ms Edine Halapi in the same role and the same friendly approach. Mr Philippe Adriaens at the Delegation, too, whom I have already approached several times with various technical questions. And the Delegation Secretary Aida Sinakoli who helps you every day with those tens of small things.

There my colleagues at the Polish and Croatian Supreme Audit Institutions: the Project Leaders Wojceich Kutyła and Lidija Pernar, who I have known for years and who will be always there when I need them.

Aleksandra Kukula

Kick-off conference

page | 44

There is my director Katarzyna Suwała who has already offered her support as the Director of the most strategic department in my office, who can help things be done. There is my colleague Agnieszka Morawska, whom we have established as the Warsaw Secretary of the Project to coordinate things there.

There are two of my assistants: Ervilda Smajlaj and Eliona Balilaj who support me in my every day work. I could again mention more of the friendly and professional people with whom I look forward to cooperate.

First of all the Staff of the KLSH who will give their time and effort to various project activities I will need your support and I count on it very much.

On my part I want to make things as smooth as possible, to have things done with adding you as little burden as possible, but probably adding some burden anyway.

I want to be in touch with you on regular basis, on everyday basis. And I hope together we manage to make the progress as expected and needed.

Thank you very much!

Bujar LESKAJ

page | 45

“Ethics as an indispensible tool for enhancing the SAI’s credibility and effectiveness” by Mr. Jacek Jezierski, Advisor to the President of the Supreme Audit Office of the Republic of Poland, Chair of the INTOSAI Task Force for the Review of ISSAI 30

Dear Mr Chairman,

Dear Ambassadors,

Dear Colleagues from KLSH,

All Honourable Guests,

I would like to start with the presentation of one of the most important projects currently led on the forum of the International Organisation of Supreme Audit Institutions (INTOSAI). It is the revision of the international standard ISSAI 30, called the INTOSAI Code of Ethics.

In 2013 a team, which members represent almost all INTOSAI regions, were tasked by the INTOSAI Professional Standards Committee (PSC) to revise the ISSAI 30 and its related notes. The original version of the document was adopted in 1998 by the INCOSAI in Montevideo and, according to the due process of INTOSAI standards, it should be regularly verified whether it needs any adjustment to present needs of

Jacek Jezierski

Kick-off conference

page | 46

supreme audit institutions as well as it meets current challenges of the public audit environment.

I have to highlight that during that time the auditing environment has changed significantly. That was caused by a number of reasons but the key one was the financial crisis which started in 2008. Although it started mainly in the private sector but later on it affected severely public sector as well. As a result, the public auditing might be accused of some negligence in that scope. Generally, the crisis is said to be caused by a poor financial management. Nevertheless, if we analyse thoroughly what led to worsening the financial situation of the most affected countries, the conclusion can be drawn that it was rooted in unethical conduct.

In 2014, we carried out a questionnaire among all INTOSAI members. It results showed clearly that supreme audit institutions wanted the document to be revised. That is why, the INTOSAI decided to undertake the revision of its Code of Ethics, not only because of the standards maintenance procedure but also of actual need confirmed by the international community of supreme audit institutions.

That meant a lot of work for the team but it was worth it as we managed to draft a completely new document, which takes into account various expectations of the whole INTOSAI community.

One of the most important changes we introduced was the shift of the perspective on ethics from individual auditors, as it is in the current version, to a supreme audit institution. In our proposal of the revised Code of Ethics the burden to deal with this delicate but also key area is put on supreme audit institution as an organisational unit, which should be responsible for building up its ethical culture.

We also worked very hard to make the revised standard consistent with other International Standards of Supreme Audit Institutions (ISSAIs). During the last 15 years new standards that relate to ethical issues were adopted, some “old” ones were withdrawn and others were revised. We assumed that it is very important to create a complimentary, homogenous and coherent guidelines in that area.

Moreover, the structure of the document has been changed in order to make it more clear.

And last but not the least, we conducted an in-depth analysis and held a number of discussions on main ethical values, which are: integrity, independence and objectivity, competence, confidentiality2 and professional behaviour. Generally, we

2 Later on this value was modified to “Confidentiality and Transparency” at PSC meeting in May 2016

Bujar LESKAJ

page | 47

decided not to change them too much because we came to the conclusion that they are of universal nature for our profession.

The draft of the revised Code of Ethics, in the form agreed by the team, will be the subject of discussions held in the forthcoming INTOSAI Congress, which will be held in December this year in Abu Dhabi. We do hope that the Congress adopts this document as a new Code of Ethics for the organisation.

But now let me elaborate more about ethics and why it so important in the public auditing.

I believe that successful public auditing is based on two pillars. They are professionalism and ethics and they are of the same importance. However, supreme audit institutions are not equally devoted or committed to them and do not take the same time and effort to improve both of them.

Regarding the professionalism, supreme audit institutions focus very much on proper recruitment procedures to get the best experts from the market, their training, developing auditing infrastructure. They also put a lot of effort into the development of standards, guidelines, manuals. At the same time, they exchange their knowledge, experience, best practices on a number of meetings, conferences, and seminars. And what do we do to manage and improve our ethics? Much less…

So the idea, put in the revised Code of Ethics, of the new approach in ethics management which would be based in supreme audit institutions rather than individual auditors is very well justified. I think that it is a role of audit organisations to build up the ethical culture.

It is important that the ethical culture is recognised by the top management as it plays a fundamental role in promoting ethical behaviour. Without model examples presented and implemented by the top management and without showing their commitment to ethical behaviour, there is no use to expect ethical behaviour from auditors. It is obvious that we have to train our people, guide them and prepare them to make ethical choices. On the other hand we cannot forget to communicate the importance of ethics in auditor’s work. We cannot forget to tell them what our goals are and what we expect. We usually communicate that to newcomers, who are just about to start to fulfil their work of a public auditor. But we often forget about reminding our staff about that. The same is with the ethical infrastructure. We should not stop our activities with adopting a code of ethics. We need even to work harder on its practical implementation. And to achieve that, we should keep our communication on ethical issues alive and, of course, establish a monitoring

Jacek Jezierski

Kick-off conference

page | 48

system and implement it. We also should implement some kind of assessment and self-assessment, both internal and external assessment procedures.

In case of any misconduct we have to be ready to react properly and also communicate about the results of our action within the organisation as lesson learnt for all of us.

But let me also raise your attention to another very important aspect of the proper management of ethics. That is the ethical culture which strives at the development and implementation of a system preventing ethical misconduct not only dealing with an identified unethical behaviour.

Quite often in ethics it is difficult to define a clear borderline between right and wrong. It is impossible to regulate all situations, circumstances that are connected with an ethical risk. We witness changes in the environment of public auditing and those changes result in new challenges to deal with and requirements towards us. The public is changing its perception of the role of public auditing and consequently has higher requirements, including those related to ethical conduct, towards SAIs and auditors. As I said, it is impossible to regulate everything, however, it is still possible to create some kind of direction. When an auditor face an ethical dilemma, it could be helpful if he or she tries to use the following hierarchy and answer these questions:

What is the most important for me as a human? What is the most important for me as a citizen? What is the most important for me as an auditor?

In other words, what is my responsibility as human being which relates to global issues? What is my responsibility relating to my country? What is my responsibility and duty as a public auditor?

Obviously, there are no easy answers. Almost every day, even unconsciously, we face ethical dilemmas. And why do ethical dilemmas appear? Because there is a conflict between values. For example between legality and economy. There is always a temptation to choose a more beneficial or easier solution but then we have to find a balance between those conflicting values and choose wisely.

Other example is related with contradictory perspectives of stakeholders. In our role, of auditors, we know that members of parliament expect audit results which are not expected by our other stakeholder – the government. When we do not have clear ethical standards, which are well maintained in our organisation, then we might be accused of being subjective or biased.

Bujar LESKAJ

page | 49

Other example when ethical dilemma appears is situation when we merge private and professional lives. Although we know that ethical values are universal, we tend to perceive them differently if we consider them from private and public perspective. Friendship, love and family are great values in our private life but at work it might lead to lack of impartiality, corruption and nepotism. So that is why the ethical culture and infrastructure are so important in our organisations. But if we even do not have them, we can always apply the golden rule which comes down to a very short and easy statement: always act in the way you expect others to do so. And in our auditors’ world it means perform your duties as you were subject to an audit in the future.

And here I would like to add a final message. Every of us is exposed to temptations, however, we always have two choices, like the guy in the picture3.

A good choice is represented here by an angel and a wrong one – by a devil. Fortunately, in the picture the face of this guy is turned into the angel’s side. But, as you can see, his face is not very happy because making good choices when you face an ethical dilemma is hardly ever easy.

At work, it could be facilitated by your institution and the ethical culture it creates as well as guidelines from the international community of public auditing. Nevertheless, whether you feel that you have enough support or not, it is your ultimate responsibility to make a good choice. And I wish to all of you every time to turn your face, like this guy, into good side and make good choices.

Thank you!

3 http://stuffpoint.com/the-simpsons/image/218319/homer-and-his-devil-and-angel-picture/

Jacek Jezierski

Kick-off conference

page | 50

“Experentia mutua Omnibus prodest, ALSAI Performance, 2012-2015”

By Mr. Bujar Leskaj, Chairman of the Supreme State Audit of the Republic of Albania

In the last four years, the orienting compass of the Supreme State Audit’s (ALSAI) activity has been the mandate sanctioned by Articles 161-165 of the Constitution of the Republic of Albania and by the ISSAI international auditing standards, which provide a guarantee for not committing mistakes when it comes to the crucial elements of independence and quality of the auditing process.

I think that time has come to make an analysis of what has been achieved through the efforts and patience of all the auditors. It is important to look in detail at the starting point and at the progress we’ve made so far, so that we might have a clear view on the challenges that lie ahead of us in the coming three years, the responsabilities of implementing IPA project 2013.

On 14 December 2011, in the quality of candidate, nominated by the President of the Republic to become Head of the Supreme State Audit, I presented to the Committee on Economy and Finances of the Albanian Parliament the strategic platform for the development of our institution.

Bujar LESKAJ

page | 51

I.The first objective defined by me in that document mentioned the ALSAI’s necessity to have a coherent vision, based on the EU countries’ best practices and on the rigorous respect for the international auditing standards, updated by INTOSAI.

Today, after more than four years, we may say that our institutions has a well-defined vision toward which it wishes to head in the next year, the next three years and the next five years. In cooperation with the experts of SIGMA - which had assisted the preparation of the strategic plans of many implemented SAIs and of SAIs in our region - in the year 2013 we managed to prepare a complete strategic document for our development objectives, the ALSAI’s Mid-Term Development Strategy for the period 2013-2017. This strategy was prepared based on INTOSAI’s and EUROSAI’s development strategies, aiming to transform the institution into a model auditing organisation delivering the highest public auditing services. It constitutes a natural follow-up to the strategic platform of 14 December 2011. The SAA, in order to be able to accomplish this mission, based its activity on values and principles such as independence, objectivity, integrity, accountability, professionalism, public interest, cooperation and transparency. The work for drafting the strategy started in the year 2012 and involved all the ALSAI employees. We discussed important topics that needed to be reviewed; the new trends for the coming years, the possibility and resources to enable us implement the strategy, the involvement of stakeholders as well as of collaborators outside the ALSAI, the risk analysis, etc. After collecting the opinions of such a broad audience, the Working Group managed to complete the Institution’s Final Development Strategy, in cooperation with high ALSAI managers as well as SIGMA experts. The ALSAI’s strategy is in line with the INTOSAI and EUROSAI strategies because the mission of SAIs (Supreme Audit Institutions) is everywhere the same, meaning ensuring the best possible use of public money and the improvement of governance through the fight against corruption.

The ALSAI’s strategy is now publically available not only for its auditors but also for the wider audience and is available on the ALSAI’s website, in both Albanian and English. Six main objectives have been included in the institution’s strategy, including the development of ALSAI’s institutional capacity, increasing the auditing capacities and quality, increasing the number of performance auditing and improving their quality, developing and consolidating IT auditing as well as using IT resources in the auditing process, increasing ALSAI’s contribution for good governance through the fight against corruption, as well as increasing the impact of ALSAI’s role through communication and cooperation.

Kick-off conference

page | 52

The ALSAI’s strategy is accompanied by an actual action plan that will serve to its implementation in the period 2013-2017. This plan was reviewed and updated in the course of 2015 and was detailed even further for the period 2016-2017 as a result of the communication process with all the stakeholders and inclusion of all the factors through the risk and SWOT analysis, while managing the expectations and demands of the public and of the citizens and by making well thought choices.

The experience of the last 48 months has helped us to see things clearer and to know how to rightly define the balance between the focus of the mid-term strategy and the flexibility, which means: are there things that we have to change, that cannot be achieved and that can be replaced in our actual annual plans? Do we have the necessary and competent staff? Are there any actual urgent issues that did not exist at the time when the mid-term strategy was drafted and that need to be included in the thematic of the audit, etc.? The answer is of course positive. All the gaps that have been identified and the implemented activities pose the necessity of foreseeing developments more in detail. Anticipating developments enables us to adapt to the changes that time brings. We have understood that we must be accurate in determined in our job, but also flexible so that the institution might achieve the predefined objectives.

It is evident that the strategy’s success is related to the continuous monitoring of the accomplishment of short-term objectives, for then moving to the mid-term ones. From the analysis that we’ve undertaken so far, it appears that the ALSAI has accomplished the main activities defined in the strategy, such as the increase of auditing capacities and of the quality of the audits as a consequences, the increase of the number of audits, the notable increase of training days for each auditor, the increase of transparency in the eyes of the public (24 publications have been issued so far, reflecting the work of the institution), the participation in joint working groups with partner SAIs like WGEA and TFA&E, etc.

II. In the strategic platform of 14 December 2011, the second objective was related to furthering the accomplishment of ALSAI’s mission as an agency that aims to prevent corruption and abuse with the administration of public ownership.

Since the initial days of our journey we understood that the fight against corruption and against the abuse of public ownership was the major objectives that would contribute to the process of good governance. As highlighted by the American Secretary of State, Hillary Clinton, in the speech that she delivered to the Albanian Parliament in November 2012, “Corruption is the cancer that erodes societies, drains resources and blocks economic growth”.

Bujar LESKAJ

page | 53

We have thoroughly invested in the uncompromising and no-return fight against corruption and abuse of public spending, even though we are conscious of the non-repressive role of a modern auditing institution but, considering that the conditions in our country favour the flourishing of unaccountability - as an anti-culture - and of galloping corruption, we have to provide a contribution that is closer to the expectations of the citizens and of the Parliament.

This is one of the reasons why in all the Progress Reports for Albania, the European Union highlights in the eyes of our politicians and public decision-makers the primary necessity to fight corruption within the system and effectively, while also listing this as one of the main priorities. This is a home-work that cannot be forgotten, postponed or skipped for any reason.

In the period from January 2012 to December 2015, the ALSAI has prepared and referred 174 criminal cases to the Prosecutor’s Office, as compared to 52 cases that in total that were referred during the four years period 2008-2011, meaning over three times more referrals. We’ve referred to the Prosecutor hundreds of civil servants of the public administration. Tens of cases involved high public officials, such as Ministers, Ministry Director-Generals, Ministry Chiefs of Cabinet, Ministry Secretary-General, Director-Generals of agencies reporting to the Prime Minister, mayors and former-mayors of municipalities, heads of regional education directorates, heads of regional institutions, etc. Our main concern is the low implementation level of measures proposing the removal from duty or from the civil service of high state officials that have been reported as corrupted or that have abused the public interest. For this, we will present the lists of these officials, which are still kept within the public administration, in the offices of the Parliamentary Committees.

Kick-off conference

page | 54

Criminal cases referred, year-by-year comparison

Number of referrals (blue)/number of referred individuals (red) /calculated damage (green)

The follow-up of the implementation of the ALSAI recommendations has been a permanent concern for the European Union, strongly highlighted in the last two Progress Reports for Albania, in 2014 and 2015.

III. The third objective mentioned in the strategic platform of 14 December 2011 was the improvement of the control methodology, with an eye on performance audit, along with the increase of the financial audit efficiency.

Bujar LESKAJ

page | 55

Considering the actual delicate global economic situation – especially that of the Euro zone – the country’s economy and the whole Albanian society need a more economical, efficient and effective use of public funds spent for the provision of public services. Performance auditing provides much more detailed information on the overall progress of state projects and programmes in the audited public units. Additionally, directly or indirectly evidencing the three abovementioned elements helps the state institutions to evaluate themselves and measure their results in order to define whether improved results can be achieved with the same cost. In the platform of 14 December 2011, we highlighted that: “The ALSAI is now facing a tough challenge, that of focusing the work on performance auditing considering that it serves to the evaluation of public accountability. Focusing on performance auditing will be one of the main pillars of the ALSAI’s new strategic plan 2013-2017”.

Increasing performance audits is the World’s trend today (e. g. In Slovenia 1/5 of the audits focuses on performance, while in the Netherlands it is 25%). In September 2012 we established the Performance Auditing Department, comprising 16 auditors, some of whom have extended experience within the ALSAI, whereas some others are promising young, qualified auditors.

The disappointing results of some public policies indicate a gap between the purpose of these policies and the schemes on one hand, and the complexity and changing nature of social and economic problems in the country on the other hand. They demand a new kind of accountability in which the public sector auditing should play its role by adopting a dynamic approach rather than a static one. At ALSAI we’ve focused performance auditing exactly and primarily on results, rather than on the process itself, by stressing the need for change, for accountable and sustainable improvement of public management. The institution faces the challenge of considering whether the purpose of the policies and the schemes are actually related to the society’s real problems and to the stakeholders’ concerns.

The ALSAI has concluded the thorough updating of the Performance Manual which was published at the end of the year 2012. The development of specific methodologies that are related to performance auditing is indispensable for the accomplishment of this objective. Such measure would solve the issue of selecting a unit for a performance audit, of planning the performance audit, of defining the audit and data collection techniques, of completing the performance audit, as well as specific issues related to the objectives, quality control, reporting and performance audit recommendations.

Kick-off conference

page | 56

The steps that have been undertaken in this regard are related to the establishment of a standard structure for the performance audit, aiming to include contemporary literature on the phenomena or the unit that is being audited, EU legislation for the activity area that is being audited, the domestic laws, audits undertaken by other successful SAIs, etc. As such, we will aim at applying scientific financial, statistical and econometrical methods in order to deliver performance audits that really contribute to the improvement of public funds expenditure. Specific training programmes have been prepared and delivered with the aim of providing knowledge on performance audits to the staff, while study visits and training were programmed and completed in the period 2012-2015, in the homologue SAIs of Poland, Slovenia and Turkey. These study visits and training programmes will be intensified and diversified in the coming years.

Graphically, the ALSAI’s activity on performance audits year by year can be summarised as follows:

During the period January-December 2014 the ALSAI has delivered and issued eight performance audits and it has initiated four new ones.

The ALSAI’s performance audits during the period 2012-2015 represented an increase in terms of both quantity and quality. If compared to the number of audits conducted in the period 2008-2011, the figure is 2.5 times higher, whereas, if we look at the number of governmental agencies that have been subject to auditing during the same period, the figure is 4 times higher. During the year 2015 we’ve completed 12 performance audits while in 2011 this figure was zero.

Bujar LESKAJ

page | 57

Our focus for the current year is to focus the performance audits primarily on concessionary agreements, public-private partnerships, as well as on the public debt performance, with the purpose of further consolidating the public finances and reducing the country’s fiscal risks. The main challenge is related to the state’s budget as we consider this to be an important aspect in the financial and legal structures’ reform cycle that govern its implementation. We’ve invested and will continue to intensify our role in the budgetary reform, the financial and fiscal regulation and every other area that is related to public expenditure, especially in reference to the Public Finances Management Strategy for the period 2014-2020.

We’ve increased the efficiency of financial and compliance audits. Through the compliance audits we managed to achieve the methodological criteria required for such audits, while guaranteeing safety based on the best INTOSAI standards. The experience gained, combined with a new methodological basis, offers to the auditors a clear point of orientation for their auditing activity. The methodological and practical consolidation that has been achieved has been reflected in the number of planned audits that have been completed, based on the annual audit plan of the last years. The consolidation of financial audits is also confirmed by the fact that last year we gave an opinion on the financial statements prepared by state agencies, regardless of the fact that this financial auditing, which involved expressing an opinion, was completed in several subordinate institutions and not in central institutions, aiming to minimise the operational risks that could affect the completion of this type of audit.

In terms of control methodology (audit) improvement, in the period 2012-2015 we’ve improved the audit activity methodology along with the institution’s management methodology and we’ve raised the auditing capacities.

The organisation of the work is critical when it comes to assigning roles and responsibilities, managing professional and personal integrity, as well as the organisation’s success as a whole. There are two vertical hierarchical lines within the ALSAI, in accordance with INTOSAI’s principles: one dedicated to the primary auditing functions and another one for the support functions. Each line is divided into three decision-making levels: 1. The Chairman, 2. The Secretary/Director-General and 3. The Head of Departments/Directorate. This type of stratification is flexible and enables a quicker and more formal flow of information.

The increase of auditing capacities is closely related to the management staff’s education and capacities.

Kick-off conference

page | 58

The ALSAI’s high and medium management level involves two associated professors in the areas of jurisprudence and economy, 3 PhD graduates and several other employees which hold Masters of Science and Arts in the areas of social sciences, economy, law, communication, etc. The heads of departments or directorates have been serving in these posts for a period of minimally three years. Some of them come from the world of academics, whereas some others have gradually advanced in these posts within the ALSAI by investing work and dedication for a time period of over 15 years.

As a result of a recruiting policy which focuses on the contemporary times and is oriented towards the modern auditing technologies, during the last four years, the ALSAI’s staff has been dominated by economists, lawyers, engineers of different areas, whereas in the last two years it has been enriched with sociologists, computer scientists, journalists, etc. The auditors’ wide qualification spectre sets out a perspective for the treatment of auditing issues, especially performance audits or audits that involve performance elements. Auditing experience is critical when it comes to generating a solid judgement and to preserving professional scepticism, as the auditing standards demand.

In terms of increasing the auditing capacities through training, the ALSAI staff (auditors and assistants) has to reach the institutional objective of 25 training days per year, 5 of which have to be uninterrupted training days on a specific issue. All SAA employee categories are subject to training, regardless of their post, seniority, etc. The training is delivered in cooperation with local and international experts that are certified trainers in the areas of auditing and/or information collection, processing and report.

The Performance Indicator related to training participation places SAA in the high levels of Homologue Institutions of SAI. The results that have been achieved in the period 2012-2015 indicate a sustainable and successful approach towards the training process as the main path for professional advancement.

If we refer to the information data related to the participation in the 5-years period, 2011-2015, it is very clear how the training system reform – an integral part of ALSAI’s institutional reform – has been fully implemented, including every aspect that has an impact on building and enforcing capacities. Its extension has been all-inclusive and has guaranteed to each individual the right and opportunity to learn and be trained.

Bujar LESKAJ

page | 59

In the framework of the 2013-2017 Development Strategy (reviewed), the audit capacity development policy has been translated into 3853 training days, 2899 of which have been delivered within the ALSAI itself and 954 days outside of the ALSAI. The increase in training days in the past five years is presented in the graph below:

The performance of training delivery is currently at optimal levels, reflecting a consolidation of the process. The training days been spread in the course of the year and have included all the personnel.

The graph below indicates the very significant and great progress that has been achieved in terms of training provision, reaching an average of 27 training days per person for the year 2015:

Kick-off conference

page | 60

Through reunions, workshops and group work, the ALSAI’s Auditing Departments report periodically on information, units being audited, as well as on the auditing methodology. The exchange of information through discussions or interactive presentations helps the planning, auditing and reporting process while generating new ideas at the same time.

Each senior auditor, chief auditor and director of the ALSAI mentors newly arrived auditors for a 4-months period. Such an organisation helps the new auditors to integrate themselves quicker, reduce the risk of committing errors, and stimulate the spirit of cooperation and the establishment of a professional and friendly working environment.

A working post within the ALSAI is a linear function that comprises the knowledge and the successful implementation of auditing know-how. Apart from the balanced objective reports which have a wide impact on the interested parties, the periodical testing of knowledge gained through training, autodidact studies and mentoring, is another way of promoting professional values. Such tests are organised at least twice a year and the results are then attached to the personal file of each of the auditors, which serves to their further engagement in auditing functions and other.

Being a SAI we fully share the opinion of INTOSAI-s (IDI) Development Initiative which states that, “The ethical behaviour of a SAI and of its employees represents a milestone for better functioning. In order for a SAI to lead by example and introduce values and benefits for the citizens, it is not only necessary to adopt the appropriate Code of Ethics, but also to act upon its rigorous implementation and adopt a regulatory framework which obliges the employees to enact ethics”.

Based on these requirements and on the INTOSAI’s community preparatory work, during the year 2013 we were accepted as members of the European Organisation of Supreme Audit Institutions (EUROSAI) Task Force on “Auditing and Ethics”. On one hand, while working strongly on installing a culture of high professional integrity within the institution, we will undertake auditing missions on the implementation and efficiency of Ethics and Integrity in the public institutions. We will work to make the fight against corruption and the policies for the implementation of an effective integrity system part of the public institutions management.

We are conscious on the issues of integrity within ALSAI and that there is significantly a lot to do for achieving full integrity within the institution. During the last four years, 2012-2015, we’ve attempted through surveillance and monitoring to avoid corruptive behaviours or integrity breaches within the institution.

Bujar LESKAJ

page | 61

Integrity promotion has been the focus of the management activity. Following the advices and suggestions of one of the personalities of European supreme auditing, Prof. Dr. Recai Akyel, President of the Turkish Court of Accounts, we’ve managed to practically implement the “tone at the top” management philosophy by promoting integrity under the principle of “leading by example”. We aim to reach a balance between the prevention of infringements and the disciplinary measures on one hand and the encouragement of integrity values on the other.

With the purpose of installing and further developing a new organisational culture, during these four years we’ve issued instructions concerning direct communication for the improvement of the auditing work and the improved implementation of INTOSAI standards. I’ve periodically requested face-to-face meetings with the auditors to encourage them to play the role of the whistle-blower by giving opinions on how the structures and the bilateral vertical management communication with the auditors can be improved.

In November 2014 we established a specific structure, the Ethics and Integrity Sector, part of the Human Resources Management and Ethics Directorate. Within this sector we created the Integrity Committee which has strategic and managerial responsibility considering that it is responsible for monitoring the implementation of the requirements of the Code of Ethics, for the communication related to ethical issues, for training on ethics and integrity, for providing advices and for solving dilemmas related to ethics and integrity. Investigating and reviewing reported cases of breach of integrity rules, ethics and standard is also a competency of this committee. Based on the ISSAI 30 requirements – specifically on the findings of the Working Group established for the review of ISSAI 30, headed by the Polish NIK, as well as the American GAO’s experience with the Code of Ethics – we approved on 30.04.2015 the ALSAI’s Code of Ethics. This code is an integral document that includes ALSAI’s Code of Ethics, the Code of Ethics of the European Court of Auditors, as well as ISSAI 30 which is INTOSAI-s Code of Ethics. For the very first time, a series of ethical principles and values were treated from a contemporary point of view in this Code, reflecting the challenges that public auditors face nowadays.

The Department of Auditing Policies has been established and functions within the ALSAI with the purpose or reaching the expectations for institutional modernisation as well as for the implementation of ISSAI’s international auditing standards. Its main purpose is drafting the auditing policies and supporting the auditing departments while they carry their auditing functions.

Kick-off conference

page | 62

To serve the institution’s objective mentioned in the Development Strategy 2013-2017, with the aim of making IT audits part of its auditing practices, the Directorate of IT Auditing was established during the year 2015 as part of the Central Budget, High Public Administration, Financial Management and Internal Audit Department.

Overall, we might say that we managed for ALSAI’s audit methodology and institutional direction to entirely reflect the requirements of international auditing standards and each practice or experience that refines our approach to auditing and the fulfilment of our mission as watchdogs of public finances.

IV. The fourth objective defined in the strategic platform of 14 December 2011 was the achievement of a synergy of the policies and actions undertaken with other control and corruption prevention state agencies, such as the Board of the Albanian Financial Supervisory Authority, the Ministry of Finance Internal Audit and especially the State Prosecutor, while of course preserving the ALSAI’s independence as the highest economic-financial control authority.

During the period 2012-2015 we’ve attempted to establish a synergy of good governance while cooperating with other state agencies that are part of the system. In March 2012 we signed a cooperation agreement with the High Inspectorate of Declaration and Audit of Assets and Conflict of Interest of high ranking public officials, as well as with the Albanian Competition Authority with the purpose of scrutinising each and every case in which public officials get enriched quickly, or cases when competition is damaged in public tendering and auctions procedures. In May 2012 we initiated a cooperation agreement with the Ministry of Finance, specifically with its internal audit unit. Consolidated functioning of the Internal Audit would significantly facilitate the accomplishment of ALSAI’s mission. The ALSAI cooperates with the Internal Audit through continuous advisory sessions, exchange of working plans, development of methodologies, training, and the delivery of joint activities and even by using the Internal Audit’s data when it is considered to be compliant with the professional standards.

In June 2012 we signed a cooperation agreement with the Prosecutor’s Office, based on the ISSAI 9150 and 1240 standards. During the last four years we’ve improved the quality of the dossier preparation process, due to be referred to the Prosecutor for penal offences committed by civil servants that were found to have committed corruption or to have abused with the state property, while the time needed to prepare the dossier has been shortened. Based on the indications that we have, the Prosecutor has initiated important investigation processes. The latest one is the one against the former Minister of Labour and Social Affairs.

Bujar LESKAJ

page | 63

V. The fifth objective defined in the strategic platform of 14 December 2011 was related to the intensification of the consultation sessions with the Economy and Finance Committee of the Albanian Parliament with the aim of looking at the ALSAI’s strategic approach for the period 2012-2018 in order to improve the quality of services towards the Parliament.

In compliance with Resolution A66 of the United Nations Assembly, date 22 December 2011, “Promoting the efficiency, accountability, effectiveness and transparency of public administration by strengthening supreme audit institutions” and Resolution A/69/228 of 19 December 2014, “Promoting and fostering the efficiency, accountability, effectiveness and transparency of public administration by strengthening supreme audit institutions, as the Parliament’s agent that aims to ensure the proper administration of public funds, the ALSAI has achieved an efficient cooperation with the Parliament.

The actions undertaken for the approval of Law 154/2014 “For the organisation and functioning of the ALSAI” can be considered as the main outcome of this cooperation – our integral law, approved in November 2014 after many long debates in the Parliamentary Committees.

The approval of the new ALSAI law by the Albanian Parliament on 27 November 2014 can be considered without doubt as the most important reform in the history of the Supreme State Audit since the year 1992, when this institution started functioning as a result of the democratic developments in Albania. This law sets the path for full institutional reformation and modernisation, in full accordance with the ISSAI International Auditing Standards. It marks an important development in the country’s legal framework; it contains important amendments that serve to the enforcement of this institution, of its rights and obligations, of the auditors’ status, as well as of the relationship with the units that are subject to auditing. The law enlarges the ALSAI’s auditing sphere. For the first time in our legislation, the new law provides a full definition of performance audits through which the institution evaluates whether the programmes, the organisation of work and processes, the activity and the management system of public institutions are in accordance with the principles of economy, efficiency and effectiveness. It introduces for the first time the concept of IT auditing, whose objective is to define whether a computer system protects the public assets, preserves data integrity and enables the audited unit to reach its objectives by using the resources in a more effective way.

In addition, we managed to enlarge the ALSAI competences in terms of concessionary agreements auditing with the aim of guarding the public interest.

Kick-off conference

page | 64

We managed to guarantee a full audit of public revenue collection, while respecting the principle of non-interference when it comes to self-declaration by private tax operators.

The new law refers in an interchangeable way to the terms ‘control’ and ‘audit’, in accordance with the international auditing standards and the SAIs best practices. It specifies the access to information collection, analysis and publication - including confidential information – and it addresses the issue of transparency while dealing with third parties by also highlighting the professional integrity of ALSAI employees and experts.

Through this law, the ALSAI legislation is aligned even more with the international auditing standards and the contemporary legislation of homologue institutions of other countries in Europe and beyond.

During the drafting phase of this law we’ve continuously consulted our international partners, DG-Budget and SIGMA, by introducing to them each proposal or amendment to the draft law. Additionally, consultations continued even during the final phase of discussions in the Parliamentary Committees by reflecting each suggestion and objection that was raised by the Members of Parliament. In order to get the best possible expertise available in the country, in the course of the year 2012 we organised four roundtables with well-known lawyers, legal experts and professors of the Faculty of Justice, accounting experts and professors of the Faculty of Economics, representatives of the civil society, as well as with journalists and media representatives. Their thoughts and suggestions served as a great contribution for the drafting process. The draft law that was prepared by us was then submitted to the Parliament at the end of the year 2012, for then being resubmitted in November 2013.

The new law addresses all the issues encountered by the ALSAI until recently, such as obstacles or non-grating of information and documentation by the agencies that were being audited. The legal definition according to which activities which are categorised as secret by state should be audited only by auditors that have been authorised by the Head of ALSAI and have a security clearance certificate issued by the respective institution, serves as an extra guarantee for the process.

Overall, it must be highlighted that the adoption of a law which is entirely compliant with the INTOSAI standards has been one of the earliest EU requirements, which can be found in all the Progress Reports from 2009 to 2013. Chapter 32 of the Stabilisation-Association Agreement with the European Union could neither be opened, nor closed, without firstly adopting such a law.

Bujar LESKAJ

page | 65

Concluding, I may say that the new law expands the institutional independence that is mentioned in the constitution by elaborating, detailing and by completing it. It will serve to this institution for a long period of time. This is also the reason why the approval of this law was immediately congratulated by the Delegation of the European Union in Tirana which said “…The EU Delegation to Albania Tirana welcomes the Albanian Parliament's decision on the High State Control Law yesterday. The Delegation congratulates the Albanian Parliament on yesterday's decision to adopt the High State Control Law. This is not only a major step forward regarding Albania's efforts to reform the external audit of public funds, it also facilitates the way for the EU's Budget Support Programme for Public Finance Management…”.

For all the cooperation that has been offered to the ALSAI until now by the Albanian Parliament, I would like to thank all the deputies, but especially the Speaker of Parliament and the Head of Economy and Finances Committee, for the financial support granted to the ALSAI which, despite being a modest figure, guarantees the normal functioning of our auditing activity.

VI. The sixth objective that was defined in the strategic platform of 14 December 2011 was the cooperation intensification with university experts and academics of public finance audits, as well as with professional accountants’ organisations and professional organisations in other areas of economy.

While being conscious about the necessity of receiving professional expertise from academic and university experts in the country, as well as from the professional organisations, based on Article 12 of the Lima Declaration (ISSAI 1) which covers expert opinions and rights of consultation in SAI audits, we’ve secured professional cooperation with the Institute of Authorized Chartered Auditors of Albania (IEKA) and with the National Accounting Council with which we have signed a cooperation agreement since 2012. During the period 2013-2015, the ALSAI consolidated the implementation of the agreements that were signed in the country’s academic and professional environments and extended this cooperation by signing an agreement with the Faculty of Geology and Mining of the Polytechnic University of Tirana, with Kosovo’s Association of Certified Auditors, with Albania’s Association of Accountants and Financiers (SHKFSH), etc.

The ALSAI has organised three scientific conferences so far with the aim of collecting more advanced scientific opinions within the country and from abroad in relation to public auditing and public finances management.

Kick-off conference

page | 66

On 28 December 2012, on the occasion of the country’s Centenary of Independence, the ALSAI organised the First Scientific Conference focusing on the institution’s history and on the many years of hard work of all the individuals that have contributed to its establishment and progress in different periods. The conference conveyed the message of identity and value preservation of the main state agencies as the basis for the formation of a consolidated state culture.

In December 2013, the institution organised the Second Scientific Conference in Tirana focusing on “Today’s Challenges and the Role of Supreme Auditing Institutions for an Accountable Financial Management”, with approximately 120 participants from developed partner SAIs and regional SAIs, representatives of other state agencies, of the world of academics, of professional associations, of civil society and media, ALSAI Auditors, etc.

On 29-30 October 2014 we organised the Third ALSAI Scientific Conference focusing on “National auditing which serves national governance”, through which we were able to achieve a full interaction with the scientific auditing and public finances groups in Albania, worthily represented in the forum by professional associations such as National Council of Accountants, IEKA, etc., but also from well-known academics, the Albanian professoriate and public finances researchers. This interaction was further expanded when ideas, studies, findings and recommendations of SAI experts, ALSAI partners and representatives of high institutions such as the EU’s DG-Budget, SIGMA, etc., were debated.

The conference completely advocated in support of the profession of the public financier, accountant and supreme public auditor, while conveying the message that without qualified financiers, accountants and auditors that apply high integrity standards, the country’s governance would lose a lot in terms of accountability, transparency, effectiveness and efficiency. The professional supreme auditors play an important role in reporting the cases public funds abuse, while cooperating with other state agencies, with the civil society and the media, with the aim of limiting the cases of financial fraud and corruption, as well as the establishment of a culture of punishment against those public officials that abuse with their duty.

The event was greatly welcomed and evaluated by many local and foreign personalities that were participating and that addressed the Conference. The Albanian professoriate, worthily represented by well-known academics in the areas of risk analysis, public finances, accounting, auditing, etc., such as Prof. Dr. Skënder Osmani, Prof. Dr. Omer Stringa, Prof. Dr. Jorgji Bollano, Prof. Dr. Aurela Anastasi, Prof. Ass. Dr. Sazan Guri, Prof. Ass. Dr. Hysen Çela, Dedë Kola, etc, offered

Bujar LESKAJ

page | 67

ideas, opinions and specific proposals for the improvement of external and internal public auditing in Albania. This Conference was organised thanks to the great support offered by supreme audit institutions (SAIs) that are partners of ALSAI, including the Polish, Croat, Montenegrin, Austrian SAIs, etc., as well as the European Commission’s DG-Budget.

From the vast majority of papers that were presented during the conference, the improvement of the quality of public finances management as a tool for optimizing the achievement of the national objectives of strategic development, was presented as the main challenge of many countries - among all the other important messages.

The conference generated the idea according to which by improving the processes and the budgeting institutions the quality of public finances improves, while the efficiency, effectiveness and transparency represent today the three main objectives of modern budgeting.

The cooperation with the professor bodies of public universities, professional associations and NGOs (in the period 2012-2015 the ALSAI has signed and implemented 18 agreements of this kind, as compared to none previously) has brought the contribution of the experts working for these organizations in the ALSAI audits, the scientific conferences organised by us, the “Public Auditing” Scientific Journal, the training sessions, the staff recruitment, the development of institutional annual reviews, etc. The presentation of the 2014 annual review at the premises of “Ismail Qemali” University in Vlora and the presentation of the 2015 annual reviews of the Auditing Departments at the premises of public universities around the country, such as at Elbasan’s “Aleksandër Xhuvani” University, Vlora’s “Ismail Qemali” University, Shkodra’s “Luigj Gurakuqi” University and Tirana’s state university, are specific examples of the outcomes of this kind of cooperation.

The cooperation with professional associations, academics, the civil society and media have generated new ideas for the institution and have helped us assess our performance through a critical and independent point of view, through the delivery of five Mini Peer Reviews (evaluation missions of partner organizations) during the period 2014-2015, as follows:

“Achieving communication transparency between the ALSAI, the public and the citizens”, by the European Movement Albania;

“Analysis of the impact of articles written by ALSAI auditors and published in the press”, by the published of “Ekonomia” Journal;

Kick-off conference

page | 68

“Cold review quality control”, by the National Accounting Council; “Evaluating the ALSAI’s staff recruitment process”, by the “G&G Group”; “Enforcing the law through the implementation of ALSAI recommendations”, by

the Centre for Transparency and Free Information (QTIL), in cooperation with USAID.

All these projects have offered tangible results which have helped us identify gaps and weaknesses - apart from the achievements – with the purpose of improving our work in the future. Their final reports and the recommendations submitted to the ALSAI in terms improving the work in relation to the implementation of the recommendations are professional and very useful to us. At the ALSAI, we are drafting a detailed action plan, especially for the implementation of the recommendations submitted by QTIL.

VII. The seventh objective defined in the strategic platform of 14 December 2011 was related to the intensification of the cooperation with international organisations of INTOSAI and EUROSAI, with the EU countries’ supreme audit institutions, regional countries’ SAIs and especially with Kosovo’s General Auditor’s Office (ZAP).

The cooperation with Kosovo’s General Auditor’s Office has a special significance for us. The starting point was the signing of the cooperation agreement on February 2012, as well as the organisation of many joint events, such as training sessions, conferences, working seminars, etc. The ALSAI has been an active member of ZAP’s Annual Conferences in the years 2012, 2013, 2014 and 2015, while ZAP has participated at our annual reviews by greeting the sessions and by giving valuable opinions.

In March 2013, the ALSAI signed an Engagement Agreement with representatives of IDI and EUROSAI in the framework of “3i Programme, ISSAIs Implementation Initiative”. During these three years, since the contract was signed, we’ve trained auditors on the adoption of ISSAIs and we’ve published translations and adoptions based on the ISSAI standards.

During the period 2012-2015 the institutions has signed and implemented tens of cooperation agreements with partner SAIs, such as the Austrian Auditing Court, Turkish Court of Accounts, the Polish NIK, the SAIs of Croatia, Slovenia, Macedonia, Montenegro’s State Audit Institution, the Auditing Office of Bosnia-Herzegovina’s Institutions, etc. As a result of this direct cooperation - especially with the Turkish and Polish SAIs - we’ve managed to get almost all ALSAI auditors trained in these two countries.

Bujar LESKAJ

page | 69

Only for the year 2015, 136 auditors participated in activities organised abroad for a total of 775 days. Differently said, all the ALSAI employees have been at least once out of the country.

All these activities have had an undisputable impact on the professional capacity building of the ALSAI staff and have motivated the employee in their daily activities considering that they feel appraised for the contribution that they provide for the enforcement of the agency’s objectives.

In the framework of the assistance provided to Albania and of the Pre-accession Instrument, the 1st component of IPA 2013, the ALSAI has been granted an EU fund for “Strengthening the Capacities of External Audit”, estimated at 2.1 million Euros. This twinning project is one of the seven EU selected projects, due to be implemented in a decentralised way by the Albanian state agencies. This 2-years EU-funded project will start on March 1 of the current year and is undoubtedly a very valuable support, as well as the ALSAI’s next challenge. In the last years we’ve proved that we are working hard to qualitatively achieve our objectives by moving safely on a modernisation path, by undertaking audits in full compliance with the INTOSAI standards, as well as the best practices of European Union member countries.

Some of the outcomes of this project will include:

A Guide on the institutionalisation of the relations between SAI and the Parliament;

The establishment of an IT system for following up the implementation of SAA recommendations;

The review of the Financial Auditing and Compliance Manual, as well as of the Performance Audit;

Joint audits;

Pilot audits;

The review of Human Resources Policies;

The review of ALSAI’s communication strategy;

6 study visits to Poland, Croatia, the Netherlands, ECA (involving 12-15 auditors)

Training sessions, etc.

Kick-off conference

page | 70

ALSAI has participated at many working groups and events organised by INTOSAI and EUROSAI, specifically at the working group created with the purpose of reviewing ISSAI30 (The Code of Ethics). ALSAI has been active and has presented its proposals at the meetings organised in the period between 2014 and 2015. We’ve also participated at several meetings of the EUROSAI Task Force for “Ethics Auditing”, by giving a modest contribution. ALSAI has achieved, on one hand, to install and functionalise an effective ethics infrastructure within the institution, and on the other hand it aims to undertake auditing missions on the regularity and efficiency of Ethics and Integrity within the public agencies that are subject to auditing while taking into consideration the fact that the fight against corruption and the policies for the installation of an effective integrity system are an inseparable part of the public institutions management.

The granting of EU candidate country to Albania brought the intensification of relations and concrete cooperation between ALSAI and the European Court of Auditors. For the very first time, three ALSAI auditors were part of the ECA structures for a 5-months period as beneficiaries of the internship programmes offered by this institution and were given the right to contribute to the work of several departments and directorates within ECA.

ALSAI has re-established cooperation with GAO and in March this year, an ALSAI auditor will participate to a 4-months fellowship within this office, which will be undoubtedly a positive and useful experience for us.

Except being a member of EUROSAI-s working group on Environmental Audits, as well as of the Task Force on Ethics Auditing, during the year 2014 ALSAI was admitted and is now member of EUROSAI’s working group that focuses on the auditing of funds allocated in cases of disasters and catastrophes – headed by the Ukrainian SAI. All this has enabled us to provide a considerable contribution to the activities of these groups and has allowed us to observe the best experiences of the member countries in terms of building and enforcing their own auditing capacities.

In terms of participation to congresses and central meeting of the INTOSAI and EUROSAI organisations, I would like to highlight our participation to the IX-th EUROSAI congress that took place in The Hague, Netherlands, in 2014, focusing on “Innovation”. During the working session of the Congress, ALSAI representatives were protagonists in promoting significant novelties which had not been previously conceived in the institution, such as the cooperation with the civil society, with professional associations, ALSAI auditors’ appearance in the media, etc.

Bujar LESKAJ

page | 71

ALSAI has notably increased the cooperation with other regional and European SAIs in the area of auditing functions. The Performance Audit Department has undertaken several parallel audits with the Swedish SNAO, ECA, and Kosovo’s ZAP, the SAIs of Macedonia, Montenegro and Bosnia in the areas of “Road Safety” and “Energy Efficiency”. The same department is now preparing to continue the cooperation through a new audit with ECA, while such audits have been foreseen in the framework of the IPA project as well – under the mentoring of the SAIs of Poland, Croatia, Netherlands, etc. The professional cooperation with foreign colleagues is vital for the implementation of international auditing standards and contemporary practices.

VIII. The eighth objective mentioned in the strategic platform of 14 December 2011 is related to the improvement of transparency in front of the public opinion, through a wide partnership with the media and the non-governmental organisation that fight corruption

The transparency of ALSAI’s activity is one of main indicators of institutional modernisation and of the multidimensional communication it has adopted. This increases the citizens’ trust on the institution and helps us avoid the influence of personal interests while performing our duties. Communication plays an ever growing important role in terms of transparency promotion, especially when it comes to consulting the citizens that have access to information and are familiar with the institutional decision-making and can, as such, express their point of view on issues that interest them.

We’ve conceived the uninterrupted communication with the citizens as achievable through the cooperation with the civil society and the media. Representatives of the civil society and the media have been invited to get involved since January 2012, when we conducted our annual review for each of the departments. Through their participation and our persistence they became partners and part of the discussions and we’ve constantly applied this approach ever since.

In the framework of the agreement signed the NGO named “Integrimi Urban” (Urban Integration), signed during the year 2015, ALSAI has committed and will continue to commit itself to data exchange of reciprocal interest, by opening another communication window with the public opinion, with the purpose of increasing the transparency and modernising the institution. Through this cooperation, we expect to be able to exploit different sorts of data published by “Integrimi Urban” (Urban Integration), which might serve as an indication or finding for lunching an audit.

Kick-off conference

page | 72

ALSAI has gradually increased the transparency of its activity in the media while managing to be 6.6 times more present in the media in the year 2015 by providing messages and information for the written press. We also managed to quintuple our presence in the audio-visual media, as compared to the year 2010.

Only during 2015, the written press has publicised a total of 922 ALSAI articles, announcements, editorials and analytical comments, as compared to 867 in total in the course of 2014 – this represents an increase of 7%. Journalists have responded to our statements, issues encountered during the audits undertaken by as, as well as the different events organised during the current year.

One of the main indicators of transparency and openness towards the interested Albanian and foreign readers is ALSAI’s publications column, which in the last four years 2012-2015 increased by 51 articles (as can be seen in the graph below)

Number of publications each year

The dynamics of ALSAI publications increases by 10% each year, while preserving the quality, thorough analysis, information amplitude and the accuracy of messages being conveyed in each book title and the content itself. The publications of the Supreme State Audit, except rigorously preserving the content of audits, and the findings and recommendations of each important audit carried by the institution, define the strategic directions for its reformation – meaning, increasing the contribution for improving the quality of public governance through the intensification of the fight against corruption, as well as the capacity building of ALSAI auditor to the level of a modern European auditor.

A series of professional publications have been issued during the last four years, with the purpose of approaching the activity of the institution with the foundation of its mission, which consists on promoting accountability on the side of the government and of the public managers when it comes to efficiently, effectively and economically administering the taxpayers’ contributions.

Bujar LESKAJ

page | 73

The «INTOSAI Auditing Standards» (ISSAI 10, 20, 30, 40, 100, 200, 300, 400) occupy an important part of the series of publications that have been issued by ALSAI so far, because of the undisputable role that their implementation plays in ALSAI’s consolidation and in terms of increasing the professional knowledge of its auditors.

One of the objectives of ALSAI’s Strategic Development plan is the improvement of the quality of audits, as well as the increase of the number of performance audits. The publication of ALSAI’s “Performance Auditing Guidance Notice, ISSAI 3000-3100”, serves to this purpose. ALSAI’s Performance Audit is being further consolidated, by increasing the number of audits undertaken with the purpose of widening the chosen thematic. This type of auditing

will be one of two most important activities undertaken by ALSAI.

The Albanian Supreme State Audit and Kosovo’s General Auditor Office issued a publication for the Albanian auditors titled «Financial Auditing Guidance Notice (Practical Notes)», which represents a summary of 12 years of work of the supreme auditing international community - establishing clear rules on financial auditing.

In cooperation with SIGMA, ALSAI also published the “Compliance Auditing Guidance Notice”. Apart from financial and performance audits, compliance auditing is one of the basic audits of the supreme public auditing science. It promotes transparency through the preparation of trustable reports which focus on whether public funds have been spent, as well as whether management and public processes have been carried in accordance with the laws and

regulations in force.

The panorama of auditing standards publications is further completed by the “Public Debt Auditing Standards (5410-5440)”, which aims at improving and increasing the working professionalism of ALSAI auditors by ensuring a general and practical framework for a more appropriate approach to public debt auditing.

Kick-off conference

page | 74

The publication “INTOSAI Environmental Standards (5110-5140)” represents ALSAI’s estimation of the importance of the role that sustainable development has gained in the last 20 years as well as of the fact that global awareness in relation to environmental issues has rapidly grown. The increase of knowledge and experience on environmental issues during this period have led to a review of the role and responsibilities of governments and industries and in this point of view the role of SAIs is crucial;

The publication “Performance Indicators” serves the ALSAI auditors, especially those working on performance audits, to conduct a more professional evaluation of the activity of a public agency. Meanwhile, the publication “Integrity Auditing” completes the publication “Strengthening the Ethical Infrastructure in Supreme Audit Institutions and Ethical Auditing in the public sector” and comes as a separate publication considering that ALSAI is fully

convinced that the right moment to promote ethical behaviour as an integral part of its activity and of the activity of all the other state agencies in the country, is right now.

The publication “Strengthening the Ethical Infrastructure in Supreme Audit Institutions and Ethical Auditing in the public sector” provides an extended summary of the experience of many European SAIs in the auditing of the implementation of ethical rules in the audited agencies, as well as a series of successful examples of integrity self-evaluation within the SAI, through the “INTOSAINT” instrument. ALSAI is currently working on this direction and as

member of the ethical auditing Task Force it has already established its ethical structure, has its own Code of Ethics, is cooperating with the civil society, is managing the conflict of interest, etc. In a very near future, ALSAI aims to conduct the Self-evaluation through this instrument, with the purpose of initially strengthening the ethical infrastructure within the institution itself, for then promoting integrity and ethics in all the institutions of the public sector while “leading by example”.

I would like to side-line the 11 editions of the “Public Auditing” Scientific Journal that have been issued so far, which successfully passed all the challenges and has been issued once every four months by preserving the quality of research and its scientific character. This journal is now recognized by the Ministry of Education and Science as a “Scientific Journal”. Also, the “Public Auditing” journal is equipped with the international ISSN

(International Standard Serial Number) standardised code that allows the

Bujar LESKAJ

page | 75

identification of each serial publication, given by the International ISSN Issuance Centre.

A series of publications are part of the ALSAI very special series of publications (five so far) titled “ALSAI Auditors in the written media”, referring to the years 2013, 2014 and to the first half of the year 2015. The ALSAI auditors’ articles, analysis and editorials that have been published periodically in the written press undoubtedly represent an added value not only for the Albanian publishers, in the auditor’s profession’s point of view.

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

2010 2011 2012 2013 2014 2015

139

280

496

690

867922

98 100

266

333

432

526

ALSAI's presence in the media during the period 2010-2015

ALSAI's presence in the writtenpressALSAI's presence in the audio-visual media

These publications contribute not only to the creation of a dynamic institutional story with an approach that serves the greater transparency with the public, but they also aim at the same time to increase the professional competencies of the employees of this institution by placing the auditors in a different position while they face those that are being audited. These research have not been published as a purpose on themselves but as a tool to attract towards the same path the employees of each level of the public administration – contributing not only to the evidencing of responsible employees but also to the movement to another phase in the fight against corruption, with the overall purpose of contributing more and more to the changing the way the public opinion perceives the civil servants and the institutions. The public’s perception continues to remain a serious problem which demands lots of intellectual work, accompanied by a demonstration of integrity by the civil servants, as the only way to demand results. ALSAI perceives this as a challenge which is being achieved and is becoming more and more tangible

Kick-off conference

page | 76

day by day. In this regard, maybe not many, but at least one step has been made by this institution. An example has been given and what is left is for it to be following by the other government agencies.

The novelty in terms of ALSAI employees’ active participation in the written press has encouraged the auditors, differently from before, when the institution was closed in terms of contacts with the media and of the auditors’ and specialists’ appearance in it.

It is the responsibility of each and every public administration employees, despite of the rank, to promote and encourage the employees that they supervise to not consider and see themselves as the ‘wheel’ of a country that is stuck in the mud

and cannot move, but to see themselves with dignity and as contributors that help bringing the institution on the right path of modernisation and of the fight against corruption. This feeling is very important and very easily achievable if the managers have the good will to achieve this. The competent employees of each rank, that work with integrity, have nothing to fear when expressing things in a professional, direct, clear and concise way. They are open to debate and objections related to their area of professional and intellectual activity. They are indeed very afraid; they hesitate and contract themselves to the point of withdrawing inside their shells, when institutions are seen as private enterprises registered in the political party property registers.

The appearance of ALSAI auditors in the daily press is no longer a novelty for ALSAI but a normal continuity of the auditors’ work while their main findings and recommendations might be further scrutinised in daily press articles and analysis. During the last three years, 2013-2015, ALSAI auditors have published 375 editorials, interviews, essays and analysis.

ALSAI issues a Statistical Bulletin every quarter, a document which includes detected economic damages, missing revenues, recommended disciplinary and administrative measures, as well as the penal cases referred to the Prosecutor as a result of the audits completed in the respective periods.

Internet is the heart of communication today for all the modern institutions because it is reachable by everyone and it is very efficient. Our official webpage, klsh.org, is our main mean of communication with the citizens because it provides to them the possibility to have direct access to information and to get informed quickly on cases that interest them.

Bujar LESKAJ

page | 77

ALSAI’s path, four years after the start, seems to be more secure and clearer in terms of assignments, objectives and implemented plans, as compared to four years ago. This clarity and security is a result of the honest and professional work of ALSAI auditors – I would like to profit from the occasion to thank them.

Based on the achieved performance indicators of a SAI, the experience gained and the trust in the values and principles we guard, as well as our mission – sure of receiving the Parliament’s assistance and support, as well as that of other public institutions, of the civil society, citizens, of INTOSAI, EUROSAI and other partner SAIs, we are fully confident in the outcomes of our work in the future.

Thank you!

Kick-off conference

page | 78

Annex:

Visit of the President of the Supreme Audit Office of Poland Mr. Krzysztof Kwiatkowski in the Republic of Albania

The President of the Supreme Audit Office of Poland Mr Krzysztof Kwiatkowski held an official visit in Albania on 4 -7 May 2016, within the kick off conference of the Twinning Project, IPA 2013, awarded to ALSAI and financed by EU.

During this visit, Mr Kwiatkowski together with the Chairman of ALSAI Mr Bujar Leskaj and the Ambassador of Poland in Albania Mr Marek Jeziorski held various important meetings with Heads of Independent Institutions, Ministers, Members of Parliament etc.

* * * *

On the 4th of May 2016 Mr Kwiatkowski along with his accompanying delegation were received at a special meeting by the President of the Republic, His Excellency Mr Bujar Nishani.

Visit of President Krzysztof Kwiatkowski in Albania

Bujar LESKAJ

page | 79

The President of the Republic wished a warm welcome in the Presidential Institution, expressing his personal respect and gratitude for the support that Poland offered during years for the european integration of Albania. The Head of State emphasized the importance of audit institutions for progress in a democratic state and fight against corruption. The President of the National Audit Office of Poland Mr Krzysztof Kwiatkowski, after thanking the Head of the Albanian State for the warm and friendly welcome, stressed out that collaboration among homologous institutions in the area of auditing will continue to strengthen also through other co-operations, especially the Twinning Project “Strengthening of external audit capacities”, a project which will be implemented by ALSAI and two European SAIs, the Polish and Croatian ones.

* * * *

After the meetings held at the Presidency Mr Kwiatkowski held a meeting with the President of the Constitutional Court Mr Bashkim Dedja.

After the presentation and functioning of the Constitutional Court of Albania the President Dedja replied to the interest of Mr Kwiatowski regarding the effect of the Constitutional Court’s decision and underlined the importance of audit institutions in the well-functioning of a democratic state.

The President of the Supreme Audit Office of Poland Krzysztof Kwiatowski, expressed his pleasure regarding the cooperation with albanian homologous institutions in the area of auditing in the function of fight against corruption and confirmed that this cooperation will continue to strengthen offering concrete support to increase audit capacities.

* * * *


Kick-off conference

page | 80

On the 5th of May in the premises of the Assembly of Albania was held a meeting with the Speaker of the Parliament Mr Ilir Meta.

During the meeting the Speaker of the Parliament underlined the importance that the professional functioning of the Supreme State Audit has for the Albanian Parliament.

Mr Meta emphasized that the Supreme State Audit as an independent constitutional institution has increased the level of responsibility to fulfil not only short and middle term objectives, but also increased on a higher level the cooperation and interaction with law enforcement institutions, as well as representation in international structures, INTOSAI and EUROSAI. The Assembly gave maximal support to the activity of the Supreme State Audit in approving the new law of the institution, totally in compliance with international standards in the area, taking the steps of a depoliticized institution.

On his side the President of NIK, Mr Kwiatowski appreciated the support that the Parliament gives to the Supreme State Audit and underlined that the collaboration between the Parliament and ALSAI is a guarantee for the complete independence of the institution and to increase the responsibility of the state administration in the management of public funds and good governance.


Bujar LESKAJ

page | 81

* * * *

Also, on the 5th of May in the premises of the Albanian Assembly, was held a meeting with the Chairman of the Commission of Economy and Finance, Mr Erion Braçe. During the meeting were highlighted the very good relations between the Commission of Economy and Finance and the Supreme State Audit, especially the approval of the new ALSAI law by the Parliament of Albania last year, where the contribution of this Commission was very important. The support of the Commission and Assembly for the approval of the law ensured the activity of ALSAI to be in full compliance with the standards of INTOSAI.

* * * *

On 5th of May Mr Kwiatkowski held a meeting with the Minister of Justice Mr Ylli Manjani. The Chairman of the Supreme State Audit Mr Bujar Leskaj, present at this meeting appreciated the approach of the Ministry of Justice toward the activity of the Supreme State Audit.

During the meeting Mr Manjani and Mr Kwiatkowski, who previously held the position of Minister of Justice in Poland, shared some ideas regarding some


Kick-off conference

page | 82

important elements on the reform of justice, especially focusing on the judiciary system.

Referred to his experience as the Head of Ministry of Justice Mr Kwiatkowski assessed that in all democratic societies a part of the society will be unsatisfied from the judiciary, that is why any change is welcomed. He said that every change which include this system should be well argued and also it is very important to clarify that there are no political interests in the undertaken changes.

Among others, the interlocutors said that the concept of performance audit is a necessary process and Mr Manjani said he will follow with interest the results produced.

* * * *

During his visit, the President of the National Audit Office of Poland Mr Krzysztof Kwiatkowski held a meeting with the General Prosecutor of Albania, Mr Adriatik Llalla.

For Mr Llalla, the cooperation between the Prosecutor and ALSAI should serve as an example to follow, to achieve the expected success in placing liability of officials involved in illegal acts while in office.

The General Prosecutor expressed during the meeting the commitment of law – enforcement institutions in Albania in the fight against corruption. He said that “all together we are trying to strengthen the institutions, especially those of auditing, to hit the phenomenon of corruption and abuse of office. In this challenge, the cooperation between the Prosecutor and the Supreme State Audit is very important”.


Bujar LESKAJ

page | 83

Z. Kwiatkowski, who previously held also the position of the General Prosecutor of Poland expressed his appreciations for concrete results, as well as by his personal experience, considered as very important the strong inter-institutional cooperation.

* * * *

On the 4th of May Mr Kwiatowski had a visit at the Municipality of Elbasan and held a meeting with the Mayor of the Municipality Mr Qazim Sejdini.


Kick-off conference

page | 84

Mr Sejdini told to the attendees about the rich history of Elbasan and values of this city, remembering the huge touristic resources that offers this city with traditions.

Mr Sejdini mentioned also the way of functioning of the Municipality of Elbasan focusing on “Participatory Budgeting”. The Mayor explained to Mr Kwiatowski that the budget of Elbasan is defined by the citizens, self-defining their main problems.

Mr Krzysztof Kwiatowski telling his experience as Vice Mayor appreciated the work of Mr Sejdini as Mayor of the Municipality of Elbasan. He said that only a Mayor who works hard for his city does not make differences among the citizens because of political convictions, have the trust of citizens for a third mandate.

* * * *

Mr Kwiatowski, on 4th of May was honoured by the Municipality Council of Elbasan for his distinguished contribute in increasing the professional capacities of Supreme State Audit officials and public administration in general with the title of “Honorary Citizen” of Elbasan.


Bujar LESKAJ

page | 85

During his speech in front of the participants, in the ceremony organized at the theatre "Skampa", Mr Kwiatowski expressed his appreciation for this decision of the Council of Municipality of Elbasan. He said that, beside the Mayor Mr Qazim Sejdini, who is a friend of him, now his friends are also all the citizens of Elbasan.

* * * *


Kick-off conference

page | 86

On the 5th of May, the President Krzysztof Kwiatkowski and the Chairman of ALSAI Mr Leskaj, paid homage and placed wreaths at the National Martyrs Cemetery in respect of the Martyrs day.


Bujar LESKAJ

page | 87

The Chairman of Alsai Mr Leskaj and the Polish Delegation in respect to their compatriot Pope Saint John Paul II, held a visit and laid flowers on the memorial placed on his honour, in the suburb of Tirana City.

The legacy of Pope exceeds the limits of the catholic church. Pope Saint was a man, who with his hope and faith helped in transforming the world. The whole Catholic World, but also that of other faiths, honoured the man who contributed to the Peace in the World and collapse of Communism. Along with many others, a special honour, Pope John Paul II has been attributed also by the Albanian State, for which he has directly contributed through his faith. Pope John Paul II visited Albania on 25th of April 1993.

During his stay in Albania Mr Kwiatkowski and the Polish delegation visited also the cities of Vlora, Durres, Elbasan and Kruja.


Kick-off conference

page | 88


Bujar LESKAJ

page | 89


ABA Business Centre, 17th Floor, Rruga Papa Gjon Pali II Tirana, Albania

Phone: +355 4 222 8320 or 223 0871


For the Albanian Supreme State Audit Ms Luljeta Nano


Blv Dëshmoret e Kombit no.3

Tirana, Albania

Tel: +355 4 2247294 Fax: +355 4 2232491


Kick-off conference

page | 90

For the Polish Supreme Audit Office Mr Wojciech Kutyła

Member State Project Leader

Najwyższa Izba Kontroli ul. Filtrowa 57,

02-056 Warsaw, Poland

Tel +48 22 444 51 48 E-mail: [email protected]

For Junior MS Project Leader Ms Lidija Pernar

Assistant Auditor General

State Audit Office

Tkalciceva 19, 10000 Zagreb Croatia

Phone: +385 (1) 4813 303 E-mail: [email protected]

Documents

Forcimi i kapaciteteve të auditimit të jashtëm në Shqipëri · Dobia më e madhe dhe vlera e shtuar e këtij Projekti, të ﬁnancuar nga BE, qëndron ne faktin se ai projekton