FOTOHEMIJSKI I INDUSTRIJSKI

SMOG

• Jedan od osnovnih razloga za povećanje aerozagađenja, koje je zabilježeno u posljednja tri stoljeća je industrijska revolucija.

• Prije 1950.godine, najveći dio aerozagađenja nastajao je kao posljedica sagorijevanja uglja u termoelektranama.

• Pod određenim uslovima, dim i sumpor-dioksid, nastali sagorijevanjem uglja, jedine se sa maglom čineći INDUSTRIJSKI (zimski) SMOG.

• U visokim koncentracijama industrijski smog može biti izuzetno toksičan kako za ljude, tako i za ostale žive organizme.

• Ovaj smog se još naziva Londonski smog, jer je ovaj grad najčuveniji po visokim koncentracijama industrijskog smoga.

• U decembru 1952.godine, u Londonu je za dvije sedmice prema procjenama umrlo 12 ooo ljudi od smoga.

• Anticiklona nad Londonom uzrokovala je stanje bez vjetra, u kojem se uz površinu zemlje nataložio hladni zrak zasićen smogom, a iznad toga je formiran poklopac od toplog zraka.

•  Smog je nastao zbog onečišćenja zraka izazvanog ponajviše izgaranjem velikih količina uglja, kako u termocentralama, tako i privatnim kućama.

• Međutim, sagorijevanjem fosilnih goriva, kao što je benzin nastaje drugi aerozagađivač koji, za razliku od industijskog smoga, nastaje u ljetnom periodu i uzrokuje novi problem.

• Taj aerozagađivač naziva se FOTOHEMIJSKI SMOG.

• Prvi put je ova vrsta smoga zapažena u Los Angelesu, 1940. godine.

Sastojci fotohemijskog smoga:

Osobine Fotohemijski (ljetni) smog

Industisjki (zimski) smog

Izvor Motori sa unutrašnjim sagorijevanjem

Sagorijevanje uglja

Vremenske prilike Vedro Oblačno (magla)

Temperatura nastajanja

24-33˚ C -1-5˚ C

Period sa najvišim vrijednostima

Poslijepodnevni časovi

Jutarnji časovi

Hemijska reakcija Oksidacija (O3 PAN) Redukcija (SO2)

Razlika između fotohemijskog i industijskog smoga:

• Fotohemijski smog nastaje kada primarni zagađivači, azotni oksidi i volatilni hidrokarbonati nastali sagorijevanjem tečnih fosilnih goriva, pod djelovanjem Sunčeve svjetlosti, reaguju i stvaraju smjesu sekundarnih zagađivača.

• Saobraćaj je glavni izvor primarnih zagađivaća.

• Nastajanje fotohemijskog smoga je, po pravilu, povezano sa specifičnim klimatskim uslovima i velikom gustinom saobraćaja.

• Pod specifičnim klimatkim uslovima se podrazumijeva optimalna temperatura i povišen vazdušni pritisak u toku ljetnih mjeseci.

• Fotohemijski smog nastaje nizom hemijskih procesa.

• Za početak ovih procesa neophodni su sljedeći uslovi:

Sunčeva svjetlostProdukcija azotnih oksidaProdukcija isparljivih organskih jedinjenja

Temperatura viša od 18˚C.

• Kada se ispune svi ovi uslovi, započinje niz reakcija koje za posljedica imaju stvaranje niza toksičnih jedinjenja, koja sačinjavaju fotohemijski smog.

• Prizemni ozon je reprezent fotohemijske reakcije i nastaje pod uticaje ultraljubičaste radijacije sunčeve svjetlosti, koja prolazi kroz gornji sloj ozona u atmosferi.

• Ozon se formira u reakciji atomskog kisika sa molekularnim kisikom.

O + O2 O3

Reakcija atomskog kisika sa molekularnim kisikom :

• Izvor atomskog kisika koji je neophodan za nastajanje prizemnog ozona i kojeg nema u značajnim količinama u nižoj troposferi je azot-dioksid.

• U prisustvu ultraljubičaste svjetlosti dolazi do FOTOLIZE azot-dioksida pri čemu nastaje azot-monoksid i atomski kisik.

NO2 UV NO + O

Reakcija fotolize :

• Azot-dioksid može reagovati sa radikalima nastalim iz volatilnih jedinjenja i poslije niza reakcija dolazi do stvaranja produkata kao što su peroksi-acetil nitrati (PAN).

• Posebnu reaktivnost pokazuju ugljikovodici sa dvostrukom vezom kao i određeni aromatski ugljikovodici.

• Nastanak fotohemijskog smoga uslovljavaju sljedeći faktori:

Visoka koncentracija azotnih oksida i isparljivih organskih jedinjenja i ona je najčešće povezana sa velikom gustinom saobraćaja.

Doba dana,Meteorološki faktori,Topografija.

• Meteorološki faktori mogu pozitivno i negativno uticati na proces nastajanja ozona.

• Kiša koja pročišćava atmosferu i na taj način smanjuje nivo fotohemijskog smoga.

• Vjetar, također, može prečistiti atmosferu i na taj način smanjiti uticaj fotohemijskog smoga.

• Posljedice fotohemijskog smoga: Iritacija očiju i respiratornog sistema, 

Korozija, Ubrzano starenje materijala, Smanjenje vidljivosti, Zakišeljavanje tla

Mjere za prevenciju:Sniženje dopuštenih koncentracija, Katalititički konvertori u vozilima, Nova goriva, Alternativni pogon

ZAKLJUČAK:

Djelujmo preventivno na stvaranje smoga, odaberimo zemaljski “raj” za

stanovanje.