Freud Ve Surrealizm

7/31/2019 Freud Ve Surrealizm

1/32

Sigmund Freud

1856 - 1939


2/32

Ksaca Freud

FreudAvusturyal bir psikologtur. lalar zerinede aratrmalar yapmtr. Kokaini ilk deneyen ve

morfine ek olarak kullanlmasn neren deFreudtur.

Freudun en byk iddias bilinli dnceler veeylemlerimizin iinde yer alan bilinsiz

dncelerinnemi konusundadr.


3/32

Ryalarn nemi

Freud ryalar bilinaltna giden muhteem bir

yol olarak tanmlar.

Freud bir ok insann ac dolu anlarnbastrarak bilinaltna yerletirdiini

dnyordu. Bu anlarn bilince karlmas

olduka zordu. Yalnzca ryalarda bu gizli

hatralar ya da basklanm deneyimlergnna kavuuyorlard.


4/32

Freuda Gre nsanda ki Drt vardr

Thanatos x Eros

(lm) x (Yaam)Btn organik maddeler inorganik olmak

isterler. Buna kart drt olan Eros iseorganik maddeyi remeye, oalmaya ve

yaamda kalmaya zorlar


5/32

ID, EGO veSUPER EGO.

Id, ego ve super-ego ruhsal aygtn parasn oluturur.

Buna greID dzensiz ve igdsel eilimlerin

toplamdr.

EGO dzenlemi ve gereki ksmdr.

SUPER-EGO ise eletirel ve ahlaki rol oynar.


6/32

ID

ID en temel ynelimlerden sorumludur. ID hazilkesin e gre hareket eder. Acdan kanmaya

alr. (lm ve yaam drtlerini kontrol eder).

ID ayn zamanda Byk libidodeposuolarakadlandrlr

Bu bizim kiiliimizin karanlk ve eriilmez bir parasdr. Onunhakknda bildiimiz ok az eyi nrotik semptomlar ve ryalar zerinealmamzdan elde ettik. Ve bunlarn ou da negatif karakterde. d

yalnzca Egonun tam kart olarak tanmlanabilir. Ide bir benzetmeyleyaklaabiliriz: Biz onu bir kaos ya da btn arzularn kaynad byk

bir kazan olarak adlandryoruz. Id, igdlerden ald enerjiyledoludur. Fakat bunlar organize etme yetenei yoktur. Yalnzca

arzularn yerine getirmek iin abalar


7/32

EGO

EGO, IDin kartdr. ID, haz ilkesine gre alrkenEGO gereklik ilkesine gre alr. IDinynelimlerini

gereki alana ekerek yattrmaya alr. EGO aynzamanda D ile SPEREGO arasnda da arabuluculuk

yapar.

Ego neyin gerek olup olmadn ayrt etmemizi

salar ve bize fikirlerimizi organize etme ve onlarevremizdeki dnyada anlaml klabilme konusunda

yardmc olur.


8/32

SUPER-EGO

SUPER-EGO temel olarak aklmzdaki otoriterfigrdr. Bu figr bize neyi doru neyin yanl

olduunu tanmlar. Ebeveynlerin, retmenlerinve benzeri ideal otorite figrlerinin yerini alr.Sper Ego mkemmellii hedefler. Kiiliin dzenlenmi,

organize olmu halini kapsar. Temel olarak tamamen

bilinaltnda deildir. ou zaman kiinin ideallerini, ruhsalamalarn ieren bilinci kapsar ve kiinin ynelimlerini,davranlarn, hislerini ve hatta fantazilerinieletiren ve

yasaklayan ruhsal bir ajandr.


9/32

FreuddaDil Srmesi

Freuda gre dil srmeleri bilin altn iaret eder:

rnein sevgilinize seslenirken yanllkla bakabirinin, rnein eski sevgilinizin adn

sylediyseniz; bu, duygularnzn hala eskisevgilinize ait olduunun bir iareti saylabilir.


10/32

FARK (TheDifference).

1.Bilin bizim farknda olduumuz her eyi ierir.Rasyonel olarak konumalarmz ve dncelerimiz

bilintedir. Bilincimizin bir parasn hatralarmz

oluturur. Hatralarmz her zaman bilinte deildir,fakat istendiinde bilince getirilebilir.

2.Bilinaltduygularn, dncelerin, drtlerin vehatralarn deposudur ve bilincin eriiminden uzak ksmdr.

Bilinaltn oluturanlarn ou, aclar, korkular ya daatmalar gibi kabul edilemeyen ya da ho olmayan

durumlar veya deneyimlerden oluur.Freuda gre bilinalt

biz onlarn farknda olmasak bile eylemlerimize ve

deneyimlerimize yn verirler.


11/32

Freuda Gre Psikoseksel Evreler EVRE

Oral (0-18Aylk)

Anal (18-36Aylk)

Phallic (3-6Ya)

Latency (6dan Ergenlikekadar)

Genital (Ergenlik ve sonras)

ODAK

Haz, emme, ineme ve srma gibi eylemlerle

gerekleir.

Haz dklamaya odaklanr. ocuk bunun kontroledilmesine aba gsterir.

Haz blgesi genitalorganlardadr. ocuk ensesteynelik cinsel arzularn bastrmaya alr.

Seksel duygular uyku halindedir (dormant)

Cinsel ilginin olgunlamaya balad bir dnemdir.


12/32

Psikoseksel Evrelerde nemli Kavramlar Oedipus Kompleksi Erkek ocuun annesine kar duyduu cinsel

arzu ve babasn kskanmas ve ondan nefret etmesi.

Kimlik Kazanma (Identification) - ocuk, anne ve babasn sper

egosu yapmaya baladnda kimlik kazanma sreci balar. Fiksasyon ocuun haz arayn zlemeyen bir atma

yznden - bir nceki evrelerde aramas ve orada taklmas.

Narsizm Libidonun yn deitirip, benlikten dar kmak yerinebenlie geri dnmesi demektir. Her canlnn hayatn srdrebilmesi

iin belli lde narsistolmas gerekir. Freuda gre Narsizmile Egoizmarasnda bir fark yoktur.

Narsizmkendini ok farkl biimlerde gsterebilir: Dinsel azizlik, grevbilinci, iyilik, sevgi, gurur, alak gnlllk vs. gibi. Bir de Grupnarsizmidenilen durum vardr: Milliyetilik ya da dincilik gibi


13/32

FREUDa Gre Karakter Tipleri Oral-Rezeptif: Bekleyen ve hem maddi ve manevi hem de zihinsel adan hep

doyurulmak beslenmek isteyen insanlar tanmlar. Azn ap bekleyen vepasif yapda olan bu karakterler, ihtiyac olan hereyidardan beklerler veonlara bamldrlar. Bu bekleyilerinde kendilerince hakldrlar. Son dereceitaatkar ve iyi olduklarna inandklarndan dl hakkettiklerine inanrlar.

Oral-Sadistik: Oral-Rezeptifgibi her eyi dardan beklerler ve fakatkendisinin bunu hak etmek iin hibir ey yapmas gerekmediine inanrlar.Oral-rezeptiftenfark, istekleri kendilerine verilmezse bunlar zorla eldeetmeye alrlar. Haydutsu ve smrc bir tiptir.

Anal-Sadistik: Bu karaktere sahip insanlar yeni bir ey retileceineinanmazlar. Onlar iin hereyesahip olmann tek yolu sahip olnunankorumak, onlar kaybetmemeye almaktr. Kendilerinden hibir eyin kpgitmelerine dayanamazlar. Dzenlilik, eliskolmak ve inatlk bu tiplerin enbelirgin zelliidir.

Genital Karakter:Genellikle retici eylem ve almaya yneliktir.

F d E kil i A d d


14/32

Freudun Etkileri ve AvandgardeHareket

Sanatta Avandgardhareketin balad yllarda Freudun Uygarlk

ve Honutsuzluklarn yazyor olmas bir tesadf deildir.

Uygarlk ve Honutsuzluklar kitabnda Freud insanlarnneden arzularn tatmin etmede bu kadar yetersiz olduklarntartyordu. Freud bunu dorudan medeniyet ve toplumabalyordu.

F d E kil i A d d


15/32

Freudun Etkileri ve AvandgardeHareket

Freudun Psikanaliz kuramnda getirdii kavramlardnldnde pek ok sanat bu kavramlar bilsin ya dabilmesin bu kavramlar balamnda eserler veriyorlard.zlenimciler ya da Kbistler Freudun ilkeleriyle alyorlard.

Ama Freud zellikle Srrealistleri derinden etkilemiti.


16/32

SRREALZM

SRREALZMN DOUP GELT ORTAM

Birinci Dnya Sava sonras, gerek Avrupada gerekse dnyada yeni bir huzur dnemi tesisetme gayretinin younlat yllar olarak dikkati eker. Sava ve sanayileme, gler verkln ykselii toplumlar ve birey asndan byk bir kaotik dnem yaratmtr.

20.yzyln ba ayn zamanda byk rejim dnmlerinin de yaand bir dnemdir. Rusarlnn sona ermesi ve komnist rejime gei, I. Dnya Sava sonucu Byk Almanmparatorluu ve Osmanl mparatorluunun paralan ve yerlerini Cumhuriyet rejiminebrakmalar Avrupay etkileyen balca dnmlerdir. Her ne kadar uluslararasantlamalarla huzur geici olarak salanm olsa da, yoksulluk ve yeni rejim sanclarrkln ve faizmin ykseliini hzlandrm ve II. Dnya Sava felaketine yol amtr.

spanyada Franco, talyada Mussolini, Almanyada Hitler gibi faist liderlerin rejimlerinbasks ve zgrln kstlanmas sanatlar arasnda byk bir tepkiye yol am, ve butepki daha ok eskinin reddi, dnceyi biimlendiren btn normlarn ihlali olarak kendinigstermitir. Avrupadaki bu akl tutulmasna kar, Kbizm ve Dadaizminzeminoluturduu bu tepki tarz srrealizmde doruk noktasna ulamtr.


17/32

SRREALZM

Ancak unu da eklemeliyiz ki 20 yzyln balar ayn zamanda teknik ve teknolojininimknlarnn yeniden insann emrine verildii bir dnemdir. nsan aklnn rn olanbilim ve teknoloji dev admlarla ilerlemektedir. Nitekim belli bir sre sonra madd

refahn hzla ykseldii grlr. Ancak aklyla madde dnyasnda nemli mesafelerkaydeden insan, bu kaotik ortamda i dnyasn tanma ve tatmin etmede aynbaary gsterememitir. Srrealizmin douundaki ok nemli bir baka etkenFreudun dnceleridir. Avusturyal psikiyatr Sigmund Freud, byle bir ortamdainsanoluna yeni bir pencere aar ve kendini tanmas hususunda birtakm teklif veneriler ortaya koyar. Psikiyatri alanndaki almalaryla, XX. yzyldaki hemen

hemen btn dnce ve sanat hareketlerini derinden etkileyen Freud, insannkimliini korkun bir plaklkla karsna koyar ve iki yzllk maskesini indiripkendi gereini grmesini salar.


18/32

SRREALZM

Freuda gre, insann iki farkl yn vardr; bilin taraf ve bilinalt taraf. Hlbuki

Freuda gelinceye kadar insan sadece bilin taraf ile bilinmektedir. Bilin/uur;insann akl ve mantk tarafndan kontrol edilen tarafdr. Bilinalt/uuralt ise;bilincin din, ahlk ve geleneksel yasaklamalar sebebiyle bask altnda tutulduu iglerin topland alandr. Bir baka ifadeyle bilinalt; gelenek, tre, ahlk ve dinmahiyetteki kontrol deerleri ile bask altnda tutulan ve gizlenilen asl benliimizdir.Bilinalt lemi, igdlerimiz, gerek ve samim arzularmzla doludur ve onlar

tarafndan idare edilir. Bir anlamda insann gerek iyz bilinaltnda gizlidir.


19/32

SRREALZM Freuda gre insan psikolojisi, Ego, Sperego ve d denilen bilinaltndan

olumaktadr. Ego ve Speregoruhun yar bilinli blmleri olup kkleribilinaltnda bulunmaktadr.

d, ruhumuzun bilinalt blmne verilen addr ve znde ilkel igdlerimiz vezellikle Libido veya cins enerji vardr. nsan ihtiras ve igdlerinden oluan dde

hkim olan ey, zevk ilkesidir. nsan, bu ilkel igd, ahlkla ve aklla hi bir ilikisiolmayan ihtiraslarn tatmin etmek ister, fakat toplumsal deerlerin izin vermediidurumlarda, onlar bastrmak ve bilinaltnda hapsetmek mecburiyetindedir. (...)Kk ve esas dolan Ego, ruhun d dnyann talepleriyle oluan bl mdr. Ego,Speregodediimiz sosyal deerlerle darasnda denge kurmakla ve gerektiizaman,topluma ve ferde zararsz olduu hllerde de igdlerin ve ihtiraslarn tatminine izin

vermekle grevlidir. Egonun bir grevi de, tatminine imkn olmayan bilinalt arzu veihtiraslarn ilenerek toplumca benimsenebilecek eylemlere veya deerleredntrlmesidir. (...) Sonu olarak Ego, ruhun yaps iinde bir denge unsurudur,bir yanda tatmin bekleyen igdler ve ihtiraslar, dier yanda ferd ve sosyal gereklerarasnda dengeyi salamak veya bilinalt gleri sosyalletirmek onun grevidir.(Kantarcolu, 1993, s.224)


20/32

SRREALZM Speregoveya bilin, akl, tre, sosyal ve din deer/kurallar, bilinalt ve onun

deerlerinin su yzne kmasna engel olur. Bilinalt, bilincin basks belli birnoktay anca, rya yoluyla yeniden bilin alanna kar. Bu sebeple ryann ne mibyktr. Nitekim tarih boyunca insanolu ryaya deer vermi ve onu yorum lamayaalmtr. nk rya, sembolik dille bir sr vermedir. Bilinalt, sarholuk, atelihastalk, akl rahatszlk gibi hllerde de su yzne kar. O hlde insan bilinaltndasaklad gerek kimlii ile tanyabilmek iin bilincin bask unsurlarn ortadankaldrp bilinalt dnyasnn dar szmasna zemin hazrlamak gerekir. Bunun yolu,akln ve bilincin kontroln ortadan kaldrmaktr. Yani rya, yar rya, akldengesizlik ve hipnotizmadr.

nsann bilinalt dnyasn (psikanaliz) tanma hususunda nemli bir pencere aan

Sigmund Freuda gre sanatkr, gpegndz d gren insandr. Sz konu su dleride uykusunda grd dler gibi hayatn imknlar iinde bir trl tatminedilemeyen; bu sebeple bastrlp uuraltna itilmi olan isteklerle alkaldr.ocukluunda bu isteklerini oyunla gerekletiren insan, ileri yalarnda bu defasanata ynelir. Bu itibarla oyun ile sanat, oyunculukla sanatkrlk arasnda ok akparalellikler vardr.


21/32

SRREALZM

Yaratc yazar oyun oynayan ocuun yaptnn aynsn yapar. Bir yandan keskin birbiimde gereklikten ayrlrken te yandan ok ciddiye ald yani byk ldeduyguyla donatt bir dlem dnyas yaratr. (Freud, 1999, s.126)


22/32

SRREALZM

Ancak Freud sanatkrl, masum bir oyunculukla snrlamaz. Sanatkrn dlerinin

ar gl ve ar geni olmas, nevroz ya da psikoz balangc anlamna gelir.Ksacas sanatkrlkla nevrozluluk; sanat ile nevroz arasnda yakn iliki olduunainanan Freuda gre sanatkr gcn, ne olaanst glerin fsldad ilhamdan nedoutan getirdii yeteneklerinden ne de gzlem gcnden alr. Sanatkrn gc,bilinaltnda sakl duran gerekletirilememi istek ve ihtiraslarn sanatn diliyleifade edebilmesindedir. Bir baka ifadeyle sanat, bilinalt duygu ve ihtiraslarnn

sembolleridir.


23/32

SRREALZM

Freuda gre sanat, esasen igdsel tatminden vazgemek zorunda kalmay kabul

etmedii iin gereklikten yz eviren, sonra da bir fantezi dnyasnda cinsel istek vetutkularnn oyununa tam bir serbestlik veren bir kiidir. Fakat o, bu fantezidnyasndan gereklie dnen bir yol bulur; kendine zg yetenekleriyle fantezilerini

yeni bir eit gereklik biimine sokar, insanlar da bunlar yaanan hayat zerineyaplm deerli yorumlar gibi kabul ederler. Bylece belli bir yoldan giderek yazar ddnyada gerek deimeler yaratmak gibi dolambal yoldan gitmeden, olmak

istedii kahraman, kral, yaratc veya gzde kii olur. (Wellek, 1993, s.63)


24/32

SRREALZM

SRREALZMN SANAT/EDEBYATTAK LKE VE NTELKLER

Bretonve arkadalar 1924 ylnda bir araya gelerek bir manifesto yaymlarlar. Bumanifestoda en ok zerinde durulan zellik otomatizm ve oneirizmdir. Otomatizminsann bilincindeki her trl bildik kalplar ve kurallar ykarak kendiliinden vekontrolsz bir biimde i dnyasn da vurmasdr. Bunun gerekleebilmesi iininsann dnyay ve evreni yar bilinsiz bir halde rya gibi alglamas gerekir ki budurum psikiyatride oneirizmolarak adlandrlr. Saf bir ruh otomatizmiyle insan

bilinaltnn karanlk ve karmak srlarn sanat/edebiyatn yegne konusu yapansrrealizmin ilke ve niteliklerini u balklar altnda izah etmek mmkndr.


25/32

SRREALZM Akla Kar Olma ve Bilinaltn Esas Kabul Etme: Srrealistlere gre sanattaki

her trl gerek, yaratn kayna olan bilinaltndadr. Bugne kadarki dnemdeinsan, hayat ve sanatn hemen hemen tek belirleyicisi ve ynlendiricisi akl, zek vemantk olmutur. Hlbuki byle bir tavr, insann son derece eksik ve tek ynl olaraktannmasna sebebiyet vermitir. stelik bu tanma, onun yapmackl veya maskeli

yandr. Bu yolla saf ve asl insana; onun gerekliine ulamak mmkn deildir.Gerek insana ulamak, ncelikle onun bilinaltna inilmesi ve bilinaltnnboaltlmas ile mmkn olabilir. Bunun tek yolu ise ryadr. nsan ryada tam birhrriyet iindedir. Rya hlini sunolarak elde etmenin biricik yolu isehipnotizmadr.

Gerekstcler, her trl sanat kurallarna, ahlk deer ve treye, hatta deneye

kar karlar. Zira akln rn olan bu deerler, bilinaltnn su yzne kmasnaengel tekil eder. Hlbuki onlarn temel amac; bilinaltnn gizli dnyasn serbestarm yoluyla ifade etmektir. Bylece aklla snrlanan gerei amak amacnda olansrrealizm, sanat akln rn olmaktan kararak tesadf ve otomatizmannrnhline getirmi olur. Akl, hayat ve sanattan kovar. Zira akmn amac, dnceningerek ileyiini aktarmak ve dncenin sonucunu saf bir biimde vermektir.


26/32

SRREALZM

Akla Kar Olma ve Bilinaltn Esas Kabul Etme: Nitekim Bretonagresrrealizm udur: Srrealizm ister sz, ister yaz ile; ya da herhangi bir yolla,dncenin gerek ileyiini belli etmek iin ba vurulan katksz ruh otomatizmidir.

Akln hibir denetimi olmadan, her trl estetik ve ahlk kaygs dnda, dnceninyazldr. Srrealizm bugne kadar ihmal edilmi olan baz arm biimlerininstn varln, ryann byk gcn, dncenin yarar gzetmeyen oyununu kabul

eden inanca dayanyor. Srrealizm, dier btn ruh mekanizmalarn kesinlikle yoketmek ve hayatn belli bal sorunlarnn zmnde onlarn yerine gemekynelimindedir. (Yetkin, 1967, s.87)

Srrealist eser aykrlklarla, ztlklarla, gerekle her trl ba kesmi; yitirilmiolarak kendini gsterir. Srrealizm, hayal dnyasnn evirisidir. O hayal dnyas ki,iindeki gereki eler soyut, soyut eler de gerek olabilir. Srrealizmde gerein

normal as bsbtn kapanmtr. Srrealizm saf bir psikolojik iradesizlik olup,onun anlatm arac sz olsun, yaz olsun ya da dorudan doruya biim olsun, hertrl yarglamadan uzakta, btn estetik ve ahlk kurallarnn dndadr. (...)Srrealizm dier btn psikolojik kurallar rtmeye urarken gerek hayatsorunlarnn zlmesi iin kendini onlarn yerine koymak ister. (Karaaliolu, 1971,s.143144)


27/32

SRREALZM

Akla Kar Olma ve Bilinaltn Esas Kabul Etme: Yukardaki izahlardan anlarzki, srrealizme konu tekil eden malzeme akl/rasyonel deildir. Onun malzemesiakln ve iradenin dnda, kendiliinden, otomatik olarak meydana kan ruhsalolaylar, bilinaltndan gelen armlar ve ryalardr. Srrealizm bu ruhsal olaylar,olduklar gibi ve hibir mdahalede bulunmadan aktarmak amacndadr. Bu ilkelerinnda srrealistler, bata realizm ve natralizm olmak zere pek ok akma veonlarn estetik grlerine kar kmlardr. Ksacas srrealizm, o dneme kadargz ard edilmi olan baz arm biimlerinin stn gerekliine, dn mutlakgcne, amasz dnceyle oynanan oyuna inanma stne kurulur (Duplessis, 1991,s.7).

Srrealistler, yukarda ana hatlaryla izah edilen anlaylarn sanat ortamna tarkenbirtakm tekniklerden faydalanrlar ki, bunlar ayn zamanda onlarn sanatlarnnnitelikleri olur. Bunlar banda da otomatik yaz teknii gelir.


28/32

SRREALZM Edebiyat Otomatik Yaz Olarak Grme: Srrealizmde sanat, akl, mantk ve

zeknn oynad bir hner gsterme oyunu deil, uuraltnn aracsz ve engelsiz biraktarm; sanat da bir yaratc deil, i beninin emirlerini kda geiren birotomattr. Bu sebeple sanat mantkla izah etmeye kalkmak mmkn deildir. Zatenmantk onu kavrayamaz.

AndreBreton, srrealistlerin temel ilkelerinden biri durumundaki otomatik yazhususunu yle aklar:

Dncenizin kendi zerinde toparlanmasna mmkn olduu kadar elveriliolan bir yerde oturduktan sonra kt, kalem getirin. Kendinizi elinizden gelen enpasif veya en alc duruma koyun. Kendi dehanz, yeteneklerinizi ve bakalarnkileribir yana brakn. Edebiyatn, insan her eye gtren hazin yollardan biri olduunuiinizden geirin. nceden dnlm hibir konu olmadan abuk yazn, aklnzdatutamayacak ve yazdnz yeniden okumak isteinde bulunmayacak kadar abuk

yazn. lk cmle kendiliinden gelecektir; her saniyede, darya vurmaktan baka birey beklemeyen, bilinli dncenize yabanc bir cmlenin bulunduu muhakkaktr.(Yetkin, 1967, 89)


29/32

SRREALZM

Alayc Tavr: Srrealistler, mizah ve alaya byk nem verirler; dolaysylasanatlarnda alaycdrlar. Onlar, hayat, toplum, insan ve olaylar karsnda alayc birtavr taknrlar. Bundaki amalar, evremizi, hayatmz, inanlarmz oluturandeer ve kurumlarn hkimiyetini; bundaki akl ve mantk dokusunu krmaktr. Ziraonlar yeni bir dnya kurmak arzusundadrlar. Byle bir dnyann kurulabilmesi,insann kar dncesinden, ikiyzllkten kurtulmas ile mmkn olabilecektir.


30/32

SRREALZM

Harikulde Olana lgi: Harikulde, insan akl ve mantnn gerek diye ortayakoyduu deer ve dorular ama eylemidir. Harikalar leminde komik,olaanst ve

esrarl eyler bir aradadr. nsan, akln kabul ettii gereklerin dnda yer alan hayal,fantezi, rya ile yz yze getirir. Bylece akl ve mantn deerleri sarslr.

Ryay nemseme: Srrealistlerin temel arm tarzlarndan biri ryadr. nkrya, insann kendi i dnyasna ynelme, bu dnyann srlarn yakalama imkn

verir; akl, mantk ve gzn gereklerinden uzaklatrr. Ryalar, uyankkenyaadmz gereklerden daha da gerektirler. Onlar, uurumuzun bastrd uuralt

gereklerinin sembolik dilidirler. Onda iki yzllk, karclk yoktur. Ryalarasnma, ayn zamanda hayatn irkinliklerinden bir ka ve kurtulutur.


31/32

SRREALZM lgnla Ynelme: Srrealistler, akl hastalar, uyuturucu madde kullananlar ve

paranoyalara kar zel bir yaknlk ve ilgi duyarlar. nk sarholuk, delilik, akldengesizlik, srrealistlerin arzulad akln kontroln ortadan kaldrarak aslbenliin ortaya kmasna zemin hazrlar. Byle bir uuralt boaltma eylemi,dengelibir insan iin anlamsz ve lgnlk olacaktr.

ocuklua Dn:Srrealistlerde dikkati eken bir baka husus, ocuklukdnemine zlem ve bunun sonucu olarak ocuklua dntr. Zira ocukluk,insanhayatnn en hr, en serbest, en gereki dnemidir. Bretonbu konuda unlar syler:Yaama ne kadar inanrsak inanalm, sonunda gerek yaam kendini ortaya kor veinancmz da kaybolur. Yaamdan payna den yle byle, sradan bir mr dr.D krkl iinde insan avuntuyu mutlu ocukluk gnlerinde bulur. Bylece birok

yaam birlikte srdrme olana bulur. Bu hayal iinde tm glkler orta dan

kalkar. yle ya, ocuklar her sabah kaygdan, tasadan uzak evlerinden kar lar. Herey hazrdr. (Alkan, 1995, s.255)

Bunun tesinde srrealistlere gre sanat, bir nevi oyundur. Tabiki byklerinoynad oyun. Nasl ocuk, oyuncaklar ile her trl kayttan azade muhayyilesindekidnyay kurar ve onun iinde yaarsa, sanatkr da bastrd arzu, istek ve hayallerini,sanatn imknlar iinde yaar ve tatmin olur. Okuyucunun eserle zdelemesi ise,

yazarn durumuyla paralellik arz eder.


32/32

SRREALZM Yeni ve artc Bir Dil ve slp: Srrealistler, kendilerinden nceki edeb

akmlarn, yzyllar boyunca gelitirip iledikleri geleneklemi btn sanat/edebiyatkurallarna kardrlar ve onlarla da alay ederler. Dilin belli gramer ve anlam kurallarerevesinde kullanmna da kardrlar. Jacobsonnedebiyat dilin ihlalidirbiiminde tanmlad yeni iir zellikle dil ihlalleri ile yeni bir biem oluturmaya

almtr. Mesel onlarda bireysel bir slp endiesi yoktur. Dilin kullanmndaak, anlaml ve faydal olmaya deer vermezler. Bol imge kullanrlar. Ancak buimgeler, allmn bir hayli dnda keyfi, artc ve yenidir. Ksacas srrealistler,dilin kullanmnda da bilinci artrabilecek her trl tavrdan uzak durmaya gayretgsterirler. Nitekim bildirilerinden birinde poetik olanla uzaktan yakndan birilgilerinin olmadn ve srrealizmin bir edebiyat akm deil bir felsefe olduunu

aklarlar. Srrealizm, byk lde edebiyatn iir trnde yanks bulmutur.Ksaca, srrealistler akln snrlarn aarak bilinaltnda gizli olan gereklieulaabilmeyi amalam ve akl ve dili biimlendiren her trl kural dlayarak kendiifade biimlerini gerekstc allmn dnda bir imgelemle ifade etmeyealmlardr

Documents

Freud Ve Surrealizm