ယခအစရငခစာ ျဖစေျမာကေရးအတြက ပါ၀ငအားျဖညေပးေသာ ျမနမာ၊ ဥေရာပႏင အေမရကနျပညေထာငစမ သေဘာထားစစတမး ေကာကယမႈ ကၽြမးကငသမားက

ေကးဇးတငေၾကာငး ေျပာလပါသည။

အစရငခစာ ပထမမၾကမးမားအေပၚ အဖးတန မတခကမား ေရးသားေပးေသာ Kathy Joe ႏင Michael Traugott တ႔ကလညး ေကးဇးတငပါသည။ ထ႔အျပင အစရငခစာ ျပစေရးသားျခငး လပငနးက စတငခနမ ၿပးဆးခနအထ လမးညႊနျပသေပးခေသာ Open Society Foundation မ

Vladyslav Galushko က အထးေကးဇးတငပါသည။

သးသပခကမား (ႏင အမားအယြငး တစစတစရာရပါက ထအမားမား)သည ကၽြနေတာတ႔၏ တာ၀နသာျဖစပါသည။ ပညာရငမား၏ တာ၀နမဟတပါ။

အစရငခစာ၏ ျမနမာလႏင အဂၤလပလ "မ" ႏစမးၾကားတြင အေၾကာငးအရာပငး ကြလြခက တစတရာရပါက အဂၤလပလ ေရးသားထားျခငးကသာ ဥးစားေပးမတယရပါမည။

•

ယခအစရငခစာသည ျမနမာႏငငတြငး ေကာကယၾကေသာ သေဘာထားစစတမး သေတသနမား၏ အေျခအေနက ဆနးစစထားပါသည။ ေတြ႔ၾကရသည အခကအခမားက ေဖာထတထားၿပး ပမေကာငးမြနေအာင လပေဆာငႏငေရး အၾကျပခကမားကလညး ထညသြငးထားပါသည။ စစအပခပေရးစနစမ ဒမကေရစသ႔ ကးေျပာငး မညဟ ျမနမာအစးရက ၂၀၁၀ ခႏစတြင ေၾကျငာၿပးခနမစ၍ ျပညတြငးႏင ႏငငတကာမ အကးဆငအဖြ႔အစညးမားသည တငးျပညအတြငး မားျပားလစြာေသာ အေၾကာငးကစၥမားအေပၚ ျပညသလထ၏ သေဘာထားအျမငမားက နားလည သရႏငရန သေဘာထားစစတမးမားက စတငေကာကခလာၾကပါသည။ ႏငငေရးအသြငကးေျပာငးမႈ ျဖစေပၚေနေသာ ႏငငမားတြင သေဘာထားစစတမး ေကာကယျခငးသည အလြနအေရးၾကးပါသည။ ပါတမားအတြက မဆႏၵရငမား၏ လအပခကမားႏင လအငဆႏၵမားက နားလညႏငေစမည အခကအလကမားက သေဘာထားစစတမးမားက ေပးအပႏငၿပး အစးရအာဏာ အလြသးစားလပမႈမားမျဖစေအာင ေစာငၾကပထနးေကာငးလာႏငပါသည။ ျပညသလထ၏ သေဘာထားအျမငႏင ပတသကေသာ သတငးအခကအလကမားက ကယကယျပန႔ျပန႔သရလာေအာင လပေပးႏငသလ လကရျဖစေပၚေနေသာ သေဘာထားအျမငမားအတြငး ကြျပား မႈမားႏင လနညးစအပစမား၏ ရပတညခက အေနအထားမားကလညး ကယစားျပေဖာျပႏငပါသည။ ထ႔အျပင ႏငငေရးအရ အေပးအယ၊ ေစစပညႏႈငးမႈ လပႏငသညနညးလမးက ညႊနျပေပးႏငၿပး ေရြးေကာကပြရလဒမားအတြက အဆငသငျဖစေနေစရန ႏငငေရးပါတမားႏင ျပညသလထက ျပငဆငေပးထားႏငပါသည။ အေနာကႏငငမားတြင ျပညသလထသည ပမနျပလပေသာ သေဘာထားစစတမးမားက ေမာလညး ေမာလငထားသလ လကခလညးလကခၾကပါသည။ သ႔ေသာ ျမနမာႏငငတြငေတာ အျမတမး ဤသ႔မဟတပါ။ ျမနမာႏငငတြင ေစးကြကစစတမးက လပေဆာငထားသညမာ ဆယစႏစႏငခ ၾကာျမငခၿပျဖစေသာလညး ႏငငေရးသေဘာထားမားက စစတမးေကာကယျခငးသည အေတာအသင ဆနးသစေသာကစၥ ျဖစေနပါသည။ သေဘာထားစစတမး ေကာကယသည နယပယထတြင လပကငေနေသာ အဖြ႔အစညးမားအေနျဖင အဓကစနေခၚမႈ ၄ ခကရငဆငေနရပါသည။ ပထမတစခမာ ယၾကညအားထားေလာကေသာ သနးေခါငစာရငး သ႔မဟတ မေပးသမတပတင အခကအလကမား မရပ၊ တယလဖနးသ႔မဟတ အငတာနကက ျပညစလေလာကေအာင အသးျပႏငျခငးမရပ စစတမးတြင ပါ၀ငမညသ (sample) ေရြးခယရျခငးျဖစသည။ ဒတယမာ ျမနမာႏငငရ တငးရငးသားအပစ အမားအျပားအတြက အဆငေျပႏငေစရန စစတမးေမးခြနးမားက ဘာသာစကားအမားအျပားျဖင ေဖာျပႏငသည နညးလမး အလြယတကမရျခငးျဖစသည။ တတယစနေခၚမႈမာ လေတ႔ြေမးျမနးသမားႏင သကဆငပါသည။ လေတြ႔ေမးျမနးသမား၏ လမႈေနာကခ အေနအထားမားႏင ေမးခြနးေျဖသမား၏ လမႈေနာကခအေနအထား ကြာျခားခကမားေၾကာင ဘကလကမႈမကငးေသာ အေျဖမားေပးလာႏငရာ ထကသ႔ အေျဖမားက ကငတြယႏငေအာင ေလကငထားျခငးရမရႏင၊ မနမနကနကနေဖာျပႏငျခငး ရမရဆသည စနေခၚမႈပငျဖစပါသည။ ေနာကဆးအေနျဖင သေဘာထားစစတမး ေကာကယသညအပစမား၊ လေတြ႔ေမးျမနးသမားသည ေမးခြနးေျဖၾကားသမား၏ လ႕၀ကခကမားက ေစာငထနးေပးရသည အခကအချဖစပါသည။ ထကသ႔ ျပနာမားသည ျမနမာႏငငတစခတညးတြငသာ ရေနသညမဟတပါ။ ကမၻာတခြငရ သေဘာ ထားစစတမး ေကာကယသမားသညလညး အလားတ အကပအတညးမားက ကငတြယေျဖရငးေနရပါသည။ ျမနမာ ႏငငတြင အေျခအေနက ပ၍ခကခေစသညအခကမာ သေဘာထားစစတမး ေကာကယျခငးက အသစအဆနးအျဖစ ရႈျမငေနၾကျခငး ျဖစပါသည။ သေဘာထားစစတမးမား၏ သေဘာသဘာ၀က နားလညသမာ(အရပဖကအဖြ႔အစညးမား

အစရငခစာ အကဥးခပ

ႏင ႏငငေရးပါတမားအတြငး၌ပင) မရသေလာကနညးပါးၿပး စစတမးရလဒ၏ အခ႕အစတအပငးမားက သေဘာကျခငး မရသညႏင စစတမးတစခလးက ပစပယၾကသမား အမားအျပားပငရေနပါသည။ ထသမား၏ ေ၀ဖနမႈမားက ဤအစရငခစာတြင ဆနးစစထားၿပး ရငးလငးခကေပးထားပါသည။ ေ၀ဖနမႈမားတြင အမားဆးေတြ႔ရသညမာ စနမနာ ေရြးခယထားေသာ အေရအတြကသည မညမပငမားပါေစ ျမနမာႏငငကသ႔ ၾကးမားၿပး စလငလေသာႏငငတြင မတ ကြျပားမႈမားက ျပညျပညစစ ဖမးဆပတငျပႏငျခငး မရဆေသာ ေ၀ဖနမႈျဖစပါသည။ အဆပါ နားလညမႈ လြမားျခငးမားက ေျဖရငးေပးရနႏင လပေဆာငမႈမား တးတကေကာငးမြနေစဖ႔ ျဖစႏင ေခရပါသည။ ဤအစရငခ၌ ခကခငးလပေဆာငရမညမားက အၾကျပခကမား ထညသြငးထားရာ ယခႏစ ပါလမနေရြးေကာကပြမား မတငမ အေကာငအထညေဖာႏငပါသည။ ထအၾကေပးခကမားတြင သေဘာထားစစတမး ေကာကယျခငးႏင ပတသကၿပး အၾကဉာဏမား၊ အနကအဓပၸါယ ေကာကယရာတြင ထားရရမညမေဘာငမား၊ သေဘာထားစစတမး အခကအလကမားအား အသးျပလာႏငေခရသမားက ေလကငေပးျခငးတ႔ပါ၀ငသည။ သေဘာထားစစတမး နယပယက အားေကာငးသနမာလာေစဖ႔ ေရရညေျပာငးလမႈမား ျဖစေပၚရနအတြကဆလင သေဘာထားစစတမး ေကာကယသမားထမ၊ သေဘာထားစစတမး ေကာကယရန တာ၀နေပးေစခငးသမား၊ စစတမးပါအခကအလကမားက သးစြမညသမားထမ စဥဆကမျပတ အာရစကလပကငမႈႏင ရငးႏးျမႈပႏမႈမား လပါသည။ အေရးအၾကးဆး အခကအေနႏင ဆရလင သေဘာထားစစတမး ေကာကယသညအဖြ႔မားသည ၎တ႔၏ အခကအလကမားက အမားျပညသအတြက ဆကလကထတျပနေပးေနသငသည။ သေဘာထားစစတမး ျပစခငးသမားႏင ျပစသမားသည ၎တ႔၏အလပက ပမနျပလပေပးဖ႔ လပါသည။ ထသ႔လပေဆာငျခငးအားျဖင သေဘာထားစစတမးမားသည ဒမကေရစျဖစစဥ၏ ပမနအစတအပငးတစခဟ ျမငလာေအာင ျပညသလထက သငၾကားေပးႏငၿပး အေတာငအလကစလင ျပည၀ေသာ ဒမကေရစအျဖစသ႔ အသြငကးေျပာငးေရးတြင ေနာကထပေျခလမးတစခလညး ျဖစလာပါလမမည။

Kathleen A. Frankovic ၾကးၾကပၿပး Mahar Mangahas ႏင Ibrahim Suffian

တ႔ပါ၀ငေရးသားသည။

ျပညေထာငစျမနမာႏငငအတြငး သေဘာထားစစတမးမားက ပညာရငဆနဆန၊ ဂဏသကၡာရစြာျဖင ေကာကယ စေဆာငးတငျပေနၾကေသာ ျပညတြငးအပစမား၊ ႏငငတကာ အဖြ႔အစညးၾကးမား၏ စြမးေဆာငရညက ယခ အစရငခစာတြင သးသပတငျပထားပါသည။ ၂၀၁၅ ခႏစ ပါလမနေရြးေကာကပြမား မတငခငလပေဆာငေသာ သေဘာ ထားစစတမးမားက အထးရညညႊနးပါသည။ ႏစကနေရြးေကာကပြႏင ဒမကေရစစနစဆသ႔ ဥးတညေရြ႕လားလာခနတြင သေဘာထားစစတမးမားမ ထြကေပၚလာေသာ အခကအလကမားသည ႏငငေရးျဖစစဥမား၊ မ၀ါဒခမတျခငး လပငနးစဥမားအား မညသ႔အေထာကအကျပေနၾကသညက ပငးျခားစတျဖာရာတြင အေရးၾကးသည ေျခလမးတစခအျဖစ သေဘာထားကာ အစရငခစာက ေရးသားပါသည။ ၂၀၁၁ ခႏစမစ၍ အစးရသည လမႈအဖြ႔အစညးမားႏင ႏငငေရးပါတမားအား ႏငငေရးလပငနးစဥမားတြင ပမ ပါ၀ငလာခြင အေျခအေနေပးခသည။ ထအခနမစ၍ ျပညတြငးႏငျပညပ အကးဆငအဖြ႔အစညးမားသည အမး မးေသာ အေျခအေနမားေပၚ ထားရသည လထ၏ သေဘာထား သႏငရနအတြက သေဘာထား စစတမး ေကာကယ ျခငးက အသးျပလာၾကသည။ ျမနမာႏငငတြင သေဘာထားစစတမးမားက ယေန႔အခနထ အနညးငယသာ ေကာကယရေသးေသာလညး ၎တ႔ႏင ပတသက၍ ေမခြနးမားထြကေပၚလာပါသည။ သေဘာထားစစတမး ေကာကယသည အေနအထားမားႏင ပတသကၿပး ျပနလညေလလာသးသပဖ႔ လေနၿပဟ ထေမးခြနးမားက ျပဆေနပါသည။ ယခအစရငခစာသည ျပညတြငးႏင ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမား၊ ႏငငေရးဇာတေကာငမားႏင ႏငငသားမားအားလးအတြက အကးရေစပါလမမည။ စညးစနစကစြာ ေကာကခထားေသာ သေဘာထားစစတမးမားက နားလညေအာငၾကးစားျခငးႏင အနကအဓပၸါယေကာကယရာတြငလအပသည အေျခခေကာငးမားက ေပးႏငပါလမမည။ သေဘာထားစစတမးမားႏင ပတသကၿပး နားလညမႈ လြမားျခငးမား မျဖစေစရနလညး ၾကတငတားဆးေပးပါလမမည။ Open Society Foundations သည ၂၀၁၄ ခႏစ ဒဇငဘာလတြင ႏငငတကာမ ကၽြမးကငသ ပညာရင ၃ ဥးက ဖတၾကားခၿပး သတ႔သည ေနျပညေတာႏင ရနကနတြင ၆ ရကၾကာေနထငကာ သေဘာထားစစတမးသည ကမၸဏ မား၊ ေစးကြကသေတသန လပေဆာငသည ကမၸဏမား၊ ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမား၊ အစးရကယစားလယမား၊ ႏငငေရးပါတအဖြ႔၀ငမားက လေတြ႔ေမးျမနးမႈမား လပေဆာငရငး ၆ ရကၾကာေနထငခပါသည။ ထသ႔လပေဆာငရသည ရညရြယခကမာ သေဘာထားစစတမး ေကာကခၿပး တငျပေနသည နညးလမးမားက ျပနလညသးသပမေစရနျဖစၿပး ပမေကာငးမြနသည နညးလမးမားျဖင ေကာကခတငျပႏငရန နညးလမးမားက အၾကျပေပးသြားဖ႔ျဖစပါသည။ပညာရင ၃ ေယာကတ႔မာ Kathleen A. Frankovic ။ ။ ကကသလငးေအဖရနကဗစခ။ ေရြးေကာကပြႏင စစတမးေကာကယျခငး အတငပငခပညာရင၊ CBS သတငးဌာန စစတမးေကာကယေရး ဒါရကတာ(အၿငမးစား)၊ World Associations for Public Opinion Research ႏင American Associations for Public Opinion Research ႏစဖြ႔လးတြင ဥကဌအျဖစ တာ၀နထမးေဆာငခ။ ၂၀၁၂ ေဂာဂယာသမၼတႏငင ေရြးေကာကပြမားအၿပးတြင OSF ၏ လထသေဘာထား အကျဖတေလလာေရး အဖြ႔က ဥးေဆာငခသည ၁ ။

နဒါနး

၁။ ႏငငတကာေစးကြကႏင သေဘာထားစစတမးသေတသန အသငးၾကးမားျဖစေသာ ESOMARႏင WAPOR တ႔၏ အကအညျဖင အကျဖတဆနးစစမႈက လပေဆာငခသည။ ေမးခြနးေျဖသမားၾကားတြင အစးရပါ၀ငပတသကမႈ ရႏငသည သသယမားက အစရငခစာတြင ထညသြငးေဖာျပထားၿပး ေဂာဂယာ စစတမးေကာကသမား၏ နညးစနစႏင ဂဏသကၡာက တးတကေအာင လပႏငမည နညးလမးမားက အၾကျပထားသည။ ေရြးေကာကပြမတငမ ရကသတပတမားအလတြင စစတမးေကာကယျခငး အမားစက ရပဆငးခၿပး ပးပးေႏြးေႏြးျဖစပြားသြားသည အစးရအဖြ႔အတြငး အရႈပေတာပမားက ထညသြငးမစဥးစားသျဖင ေရြးေကာကပြရလဒမားက ေဂာဂယာ သေဘာထားစစတမးမားက မခန႔မနးႏငခေၾကာငးကပါ ေထာကျပထားသည။ တည ေဆာကခါစ ဒမကေရစႏငငမားတြင သေဘာထာစစတမးမား ေကာကယျခငးအေရးၾကးပက ေဂာဂယာအေတြ႔အၾကက ထငရားေအာင ျပေနသည။ ေရြး ေကာကပြအၾက ေဂာဂယာသေဘာထားစစတမးမားႏင ၎တ႔၏တကမႈအေၾကာငး ထတထားေသာ ေမးခြနးမားက ေရြးေကာကပြအၾက ေဆြးေႏြးမႈမားတြင အဓကေနရာက ယထားခသည။

Mahar Mangahas ။ ။ ဖလစပငႏငင မနလာျမ႕ရ Social Weather Stations က တညေထာငသႏင ဒါရကတာ။ သသည SWS က လြနခသည ႏစေပါငး၃၀ အၾကာက တညေထာငချခငးျဖစၿပး ျပညသ႔သေဘာထားစစတမးမား ေကာကယခြင၊ မရအထြကစစတမးမား လြတလပစြာ ေကာကယခြငရရေရးတ႔အတြက တကပြ၀ငခသည။ Ibrahim Suffian ။ ။ မေလးရားႏငင ကြာလမလာပရ တစခတညးေသာ ျပညသ႔သေဘာထားစစတမး သေတသနအဖြ႔ၾကး Merdeka Center ၏ ဒါရကတာ။၂

အစးရ၊ အတကအခ၊ ေစးကြကသေတသန အသကအ၀နး၊ အနဂအမား၊ အရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးမားက ကယကယျပန႔ျပန႔ ကယစားျပႏငသည လပဂၢလေပါငး ၅၀ ေကာက ပညာရငအဖြ႔မ ေတြ႔ဆခပါသည။ ထသ႔ ေတြ႔ဆသမားထမ အမားအျပားမာ စစတမးသေတသန ျပစျခငးမားက လြနခသည ႏစအနညးငယအတြငး ကယတငလပေဆာငထားပါသည။ အခ႕မာ အခကအလက သကသကကသာ ေကာကယသမားျဖစၾကပါသည။ အခ႕မာ ထကသ႔ စာရငးဇယားေကာကယျပစျခငးမားက ေထာကခသမားႏင ကန႔ကြကေ၀ဖနသမား ျဖစပါသည။ စစတမးေကာကယ ျပစသမားသည သတ႔အသးျပေသာ နညးလမးမားအေၾကာငး ကၽြနေတာတ႔က ပြငပြငလငးလငးပင ေျပာပါသည။ သေဘာထားစစတမးက ေ၀ဖနသမားကလညး သတ႔၏ ေမးခြနးမားႏင စးရမပပနမႈမားက ကၽြနေတာတ႔ႏင ဖြငဟပါသည။ သတ႔အားလး၏ ေျပာဆမႈမား၊ ေ၀ဖနမႈမားသည ကၽြနေတာတ႔အတြက အလြနတရာ အသး၀ငလၿပး ထအတြက သတ႔က ေကးဇးအထးတငမပါသည။ ျမနမာႏငငတြင ေကာကခေနေသာ သေဘာထားစစတမးမား၏ အေနအထားက ေလလာၾကမည ကြနေတာတ႔ အဖြ႔၏ အလပတာ၀နသည ၂၀၀၄ ခႏစဧျပလတြင အမားျပညသသ ပထမဆး ထတျပနေပးသည သေဘာ ထားစစတမးတစခေၾကာင အတေအာငေသာငးနငး ျဖစမႈကသရရျပးေနာက ပ၍အေရးၾကးလာပါသည။ ထသေဘာ ထားစစတမးအတြက လေတ႔ြေမးျမနးမႈမားက Myanmar Survey Research က လပေဆာငခၿပး Internation-al Republican Institute က ထတျပနခပါသည။ ထတျပနလကေသာ ရလဒမားထတြင ျပညေထာငစၾက႕ခငေရးႏင ဖြ႔ျဖးေရးပါတႏင သမၼတက ျပညသလထက တခ႕ေသာကစၥရပမားတြင အေကာငးျမင သေဘာကမႈမား ရေနသညဟ ေဖာျပထားရာ မဒယာမား၊ အတကအခအဖြ႔၀ငမား၊ သတ႔၏အေနာကတငးမ ေထာကခသမားက ေဒါသတၾကးျဖင တ႔ျပနခပါသည။ အခကအလကမားက အမားျပညသအတြက ထတျပနေပးရာတြင အကန႔အသတမားရေနၿပး ေမးခြနးမားက တမငတကာ ခနလပထားခသညဟ အခ႕ကေျပာပါသည။ ေမးခြနးေျဖၾကားသမားသည အမနတငး ထတေဖာေျပာဆဖ႔ စတဆႏၵမရ ျဖစေနၾကၿပး ေမးခြနးေျဖမညသမားအား ေရြးခယရာတြင ေဒသခအာဏာပငမား၏ စြကဖကျခယလယမႈမားရေနႏငသညဟလညး အခ႕က စးရမပပနၾကပါသည။ ဘကလကမႈကငးမၿပး သမေမြ႔ႏးည႔ေသာ အေနအထားရသည IRI သေဘာထားစစတမး ရလဒမားသည အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ(NLD) က ျပညသလထက တခနကေထာကခၾကၿပး အစးရက ဆန႔ကငၾကသညဆေသာ သမာရးကဇာတလမးႏင ဖလာဆန႔ကငျဖစခပါသည။

သေဘာထားစစတမး ေကာကယျခငး ဘာေၾကာငအေရးၾကးလမညသည တငးျပညတြငမဆ အဓက အဆးအျဖတေပးမည ေရြးေကာကပြမား မတငမ သေဘာထားစစတမး ေကာက ခရျခငးအတြက ခငမာသည အေၾကာငးျပခကမား ရပါသည။ ႏငငအဆင ကယစားျပမႈတြင အေျပာငးအလမား ျဖစေပၚႏငသည ေရြးေကာကပြမးဆလင အေၾကာငးျပခကေကာငးမား ပ၍ ရေနႏငပါသည။ ျမနမာႏငငကသ႔ ဒမကေရစနညးက ေရြးေကာကပြမား၊ သေတသနစစတမး ေကာကယျပစျခငးမားႏင ပတသကၿပး ပပေႏြးေႏြး သမငး ေၾကာငး ရမထားသည ႏငငမားအတြကဆလင သေဘာထားစစတမး ေကာကခရျခငးအတြက အေၾကာငးျပခကမား သာ၍ပငရေနႏငပါသည။ သေဘာထားစစတမးမားသည တညေဆာကဆ ဒမကေရစ ႏငငမားအတြက အထး ေကာငးမြနသည အရငးအျမစမားျဖစၾကၿပး ရညရြယခကမားစြာအတြက အသး၀ငႏငပါသည။ ပါတမားသည မေပးသျပညသမား၏ လအပခကမားႏင ဆႏၵမားက နားလညႏငရန၊ ျပညသလထက ပေကာငးေကာငး ကယစားျပႏငရန အခကအလကမား လအပပါသည။ သ႔ေသာ ထအခကလကမားသည

၂ ။ ပမျပညစေသာ ကယေရးရာဇ၀ငမားက ေနာကဆကတြတြငၾကညပါ။

ျပညသလထက မနမန ကနကန ကယစားျပႏငရပါမည။ အခကအလက ေကာကယစေဆာငးသမားသည ေမးခြနး ေျဖၾကားမညသမားက ေရြးခယရာတြင ထားရသည အမားလကခ စသတမတခကမားက လကနာဖ႔လပါသည။ ေမးခြနးေမးသေျဖသၾကား ေကာငးမြနသညဆကဆေရးက ထေထာငဖ႔လပါသည။ ႏငငတကာ လကခထားေသာ ကင၀တစႏႈနးမားက လကနာဖ႔ လပါသည။၃ ရရလာသည အခကအလကမားက ဘကလကမႈမရပ တရားမတစြာျဖင ဆနးစစႏငဖ႔လပါသည။ အစးရအာဏာအလြသးစားလပမႈမား မျဖစေအာငလညး သေဘာထားစစတမးမားက ဟန႔တားထနးေကာငးႏငပါ သည။ အစးရ၀နေဆာငမႈမားက ျပညသလထက ေကနပအားရျခငးရမရ သေအာငလပျခငး၊ အစးရအေနျဖင ေျဖရငးေပးရမည ျပနာမားက ေဖာထတျခငးတြင သေဘာထားစစတမးမားအား အသးျပႏငသညကေတာ စစတမး ေ၀ဖနကန႔ကြကသမားအပါအ၀င ကၽြနေတာတ႔ႏင စကားေျပာသမားက လကခၾကပါသည။ အတကအခပါတ ကယစားလယမားသာမက အစးရႏင လကရအာဏာရပါတ ကယစားျပသမားသညလညး အလားတသေဘာထားမး ရၾကပါသည။ အစးရတစရပလး၏ လပေဆာငမႈက ညႊနျပႏငသည နညးလမးအျဖစ သေဘာထားစစတမးမားအား အသးျပျခငးအေပၚ ဆန႔ကငကန႔ကြကသဟ၍ မရသေလာကပငနညးပါးပါသည။ ျမနမာႏငငသည လနညးစအပစမား အမားအျပားရေနေသာ ႏငငျဖစၿပး ၎တ႔ထမ အခ႕မာ ဆယစႏစႏငခ၍ အစးရႏင တကပြမား ျဖစေနပါသည။ သေဘာထားစစတမးမား၊ အထးသျဖင စစတမးတြငပါ၀ငေျဖၾကားမညသအ ေရအတြက (sample) က မားမားစားစားကယကယျပန႔ျပန႔ ရယဖ႔ရညရြယထားေသာ သေဘာထားစစတမးသည လမားစသာမက လနညးစကပါကယစားျပႏငသည။ ထ႔ျပငလမးစ အတြငးတြငရေသာ တညမႈမားႏင ျခားနားခကမား၊ လနညးစမားႏင လမားစလမးမားၾကား တညမႈမားႏင ျခားနားခကမားကလညး ကယစားျပေဖာျပႏငပါသည။ သေဘာထားစစတမး ေကာကယျခငးမတဆင သရလာေသာ အခကမားေပၚမတည၍ ေဒသဆငရာႏင ႏငငအဆငေခါငးေဆာငမားသည လနညးစမား၏ လအပခကမားက အကျဖတတြကခက ႏငပါသည။ ထမတဆင လနညးစမားႏင လမားစတ႔ အားလးလကခထားၾကသည ကြျပားျခားနားခကမား ျပနာမားက ျမနမာႏငငတြငးရ ျပညသတစရပလးက ပေကာငးေကာငး နားလညသြားႏငပါသည။ တငးရငးသားအပစမားႏင ႏငငေရးပါတမား ကြျပားေနေသာလညး သေဘာထားကြျပားမႈမား မျဖစပ သေဘာ တညမႈမားသာ ပမျဖစေပၚလာႏငေသာ အေၾကာငးကစၥမားလညး ရပါလမမည။ ထကသ႔ ဘရပတညခကမားေတြ႔ရႏငၿပး ညႏႈငး၍ရႏငေသာ အေၾကာငးကစၥမားသည သာမနအခနမားတြင စညးေ၀းျငငးခေနရျဖင ႏစဖကလးအတြက ထငရားမလာႏငပ သေဘာထားစစတမးမား ေကာကယျခငးျဖငသာ ေပၚထြကလာႏငပါသည။ လဥးေရတစစလး အတြငးရ ေျမာကမားလစြာေသာ သေဘာထားအျမငမားႏင ကြျပားျခားနားခကမားက သေဘာ ထားစစတမးမားက သရပေဖာျပသႏငပါသည။ လကရအာဏာရပါတႏင အတကအခပါတတ႔က တျပငနကတညး ေထာကခသေဘာကေနေသာ လပဂၢလမားကပင သေဘာထားစစတမးမားက ထတေဖာျပသႏငပါသည။ လတစ ေယာကသည အခ႕ေသာ အေၾကာငးကစၥမားႏင ပတသကၿပး အခ႕ေသာအခနမားတြင လမားစအပစအတြငး ပါ၀ငေနတတၿပး အခ႕ေသာျပနာမားႏင ပတသကၿပး အခ႕အခနမားတြငေတာ လနညးစ၀ငျဖစေနသညမးလညး ရတတပါသည။ အခ႕ေသာ အေၾကာငးကစၥမားတြငေတာ သေဘာထားအစစအမနက မေဖာျပသေလာကပငျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာင အခနႏငအမ ျဖစေပၚေျပာငးလေနေသာ ဒမကေရစျဖစစဥက သရပထငဟပႏငျခငးေၾကာင သေဘာထား စစတမးပါ သတငးအခကအလကမားသည ႏငငေရးအသြငကးေျပာငးမႈ လပေဆာငေနေသာ ႏငငမားအတြက အထး သျဖင အသး၀ငပါသည။ ၄ ဖလစပငႏငငရ အဖြ႔အစညး တစချဖစေသာ Social Weather Stations သည ဆငးရမြေတမႈ၊ ဆာေလာင ငတမြတမႈ၊ ရာဇ၀တမႈေၾကာင အတဒကၡေရာကမႈ၊ အေထြေထြဘ၀အရညအေသြးႏင အစးရအေပၚေကနပျခငးရမရ

၃။ ESOMAR/ICC Code တြင ေျပာထားသကသ႔။၄။ ႏငငသားမားသည သတ႔၏ႏငငေရး လလားဆႏၵမားက လြတလပစြာေဖာထတႏငသညဟ ၎ကယဆသည။ ျမနမာႏငငတြင

သေဘာထားစစတမးေျဖသမားသည ရးသားမႈရသညဟ စစတမးေကာကယသမားႏင စစတမးအတြက ေငြေၾကးစကထတေပးေသာ ႏငင တကာအဖြ႔အစညးမားက ယၾကညေသာလညး ႏစေပါငးမားစြာ အာဏာရငစနစေအာကတြင ေနထငခရျခငးေၾကာင လြတလပစြာေျပာဆျခငးက တားျမစထားဆျဖစသည။ ဥပမာ၊ မေလးရားႏငငတြင ေမးခြနးေျဖသမားသည အငဒနးရားႏင ဖလစပငႏငငရ ေမးခြနးေျဖသမားထကပ၍ သတထားေျဖဆၾကသည။

ဆသညကစၥမားေပၚတြင ျပညသမားကယတင၏ ယဆခကမားက ဆယစႏစ ၃ ခၾကာေအာင တငးတာ ခပါသည။ တညေသာေမးခြနးမားက အခနကာလအပငးအျခားမနမန သပၸနညးကက ေမးျမနးျခငးသည တငးျပညအေျခအေနႏင တငးျပညက သြားေကာငးသြားေနႏငေသာ ဥးတညလမးေၾကာငးမားႏင ပတသကၿပး ေခါငးေဆာငမားႏင ျပညသမားအတြက ယၾကညစတခရေသာ သတငးအခကအလကမားက ေပးအပႏငပါသည။ လထသေဘာထားအျမငတြင အေျပာငးအလမားရသည ဆလငလညး ေစာေစာစးစးညႊနျပေပးႏငပါသည။ မ၀ါဒခမတရာတြင ရေနတတေသာ မားယြငးယဆခကမားက သေဘာထားစစတမးမားေၾကာင ေကာ လႊားသြားႏငပါသည။ စးရမပပနမႈမား ရေနေသာ အေျခအေနမးမာပင စစတမးမားက အသး၀ငႏငပါသည။ တငးရငးသားလမးစရေသာ မေလးရားႏငငတြင မတညေသာ လအပစမားသည အစးရမ၀ါဒမားက မညသ႔မညပ ရႈ႕ျမငၾကၿပး လကရျပနာမားက မညသ႔တ႔ျပနၾကသညက နားလညေအာငၾကးစားရာတြင သေဘာထားစစတမးမားက အေထာကအကျပႏငေၾကာငး ျပသထားပါသည။ ဥပမာ၊ တစႏငငလးအေနအထားျဖငဖြငထားေသာ ေကာငးမားတြင လနညးစအပစမားမ ကေလးမားတကေရာကမႈနညးေနျခငး(သတ႔၏ ေဒသႏရေကာငးမားကသာ တကေရာကဖ႔ ေရြးခယျခငး)သည သတ႔ ကယပငယဥေကးမႈက ထနးသမးခငေသာေၾကာငဟ ယဆထားခၾကသည။ သ႔ေသာ ေကာငးေရြးခယျခငးက ဘာသာစကားကၽြမးကငပငႏငမႈႏင ေကာငးကယတင၏ စြမးေဆာငရညအေပၚမတညၿပး လပေဆာငၾကသညဟ ျပညသ႔သေဘာထားစစတမးမားက ေဖာထတေပးႏငခသည။ သေဘာထားစစတမးရလဒမားက မၾကာခဏေကာကခေပးၿပး အမားျပညသသေအာင ထတျပနေပးႏငလင အထးအကးရပါသည။ သေဘာထားစစတမးမား၏ အားသာခကတစခမာ သတငးအခကအလကမားက အားလးက ထတယအသးျပႏငျခငးျဖစသည။ ဖ႔ြျဖးတးတကၿပး ဒမကေရစႏငငအမားစတြင အဖြ႔အစညးမားသည သေဘာထားစစတမးမားက ေရြးေကာကပြ မတငခငကာလတြင ပမနသေဘာမး ေကာကခၾကပါသည။ လ႔အဖြ႔အစညးတြငးရ အျခားသမားက ျပနာမားအေပၚ မညသ႔မညပ ခစားေနၾကရသည၊ ျပနာအတြက အေျဖမားက တငျပေနၾကေသာ အဖြ႔မားက မညသ႔သေဘာထားသညတ႔က သခြငရသညအတြက ႏငငသားမားအဖ႔ အကးရပါသည။ လအဖြ႔အစညးအတြငး ဥးေဆာငဥးရြကျပသမားႏင ျပညသလထၾကားတြငလညး သေဘာထားစစတမးမားသည ေပါငးကးတတားမား ျဖစၾကပါသည။ နညးနာမားႏင ရလဒမားက အခငးခငးႏႈငးယဥႏငၾကၿပး သေဘာထားစစတမးမားသညကပင ဒမကေရစနညးက ဘ၀ေနထငနညး၏ အစတအပငးလညး ျဖစေနပါသည။ ျမနမာႏငငတြငေတာ သေဘာ ထားစစတမးေကာကယျခငးသည အသစအဆနးျဖစေနျခငးေၾကာင ထတျပနလကသည ရလဒမားအေပၚတြင ပမနထကပေသာ စစေၾကာမႈမား လပေဆာငမပါေတာသည။ ထ႔ေၾကာငပင စစတမးတစခခငးသည အေရးၾကး လာပါေတာသည။ သေဘာထားစစတမးမားႏင ပတသကၿပးလကရတြင ေဆြးေႏြးေျပာဆမႈမားသည သေဘာ ထားစစတမးတစခခငးစကသာ ဥးတညေသာေဆြးေႏြးမႈမား ျဖစေနပါသည။ ေရြးေကာကပြအၾက သေဘာထားစစတမးမားသည တညၿငမမႈက အားျဖညေပးႏငပါသည။ အဘယ ေၾကာင ဆေသာ ႏငငေရးပါတမားအားလးအေနျဖင ေရြးေကာကပြရလဒမားက ၾကတငခန႔မနးလာႏငၿပးျပငဆငလာႏငေသာေၾကာငျဖစသည။ မေပးသမား၏ အလဆႏၵမားက သနားလညၿပး မေရတြကမႈရလဒမားက သကေသထႏငရနအတြက မရအထြကစစတမးမား (exit polls) က အသးျပၾကပါသည။ ျမနမာႏငငတြငလညး ၂၀၁၅ ခႏစတြင “လြတလပၿပးတရားမတေသာ” ေရြးေကာကပြမားကငးပေပးၿပး ထေရြးေကာကပြမားသည “ယၾကညစတခႏင၊ အားလးပါ၀ငႏငၿပး ပြငလငး ျမငသာမႈရေစရမည” ဟ အစးရက ကတေပးထားပါသည။ ႏငငေရးပါတမားအေပၚ တႏငငလးအဆင ဥးစားေပး ၾကကႏစသကမႈမားအား လႊတေတာထငခေနရာမားအျဖစ ေျပာငးလျခငးက ခန႔မနးႏငဖ႔ရန ေရြးေကာကပြအၾက သေဘာထားစစတမးမားအတြက ခကခႏင(သ႔မဟတ မျဖစႏငသေလာကနးပါးရႏင) ပါသည။ အထးသျဖင ထကသ႔ ေရြးေကာကပြမားက ပထမဆးစတငကငးပေသာ ႏငငမားတြင ခကခႏငပါသည။ သ႔ေသာ မရအထြကစစတမးမားသည ေရြးေကာကပြ ရလဒမားက သကေသခေပးႏငၿပး ေရြးေကာကပြမားကယတငသည လြတလပ၊ တရားမတၿပး ယၾကညအားထားႏငေၾကာငးကေတာ ျပသႏငပါသည။

ျမနမာႏငငတြင စစတမးေကာကယႏငသည စြမးရညေကာငးမြနေသာ သေဘာထားစစတမးမားက ေကာကယႏငရနအတြကဆလင လေတ႔ြေမးျမနးျခငးနညးစနစမားက ေကာငးစြာနားလညသေဘာေပါကထားေသာ ကၽြမးကငေလကငရညျပည၀သည သေတသနသမားမား၊ လ ေတြ႔ေမးျမနးသမားလအပပါသည။ လကရျမနမာႏငငတြင ေကာကယထားၿပးေသာ စစတမးမားအေပၚအၾကးကယ သသယ၀ငေနသမားသည တငးျပည၏ စစတမးေကာကယႏငသည စြမးရညက စးရမပပနေနၾကျခငးျဖစ ပါသည။ ၾကးမားကယျပန႔ေသာ လဥးေရတစခလးထကမ စစတမးတြငပါ၀ငေျဖၾကားမညသမား (sample) ကေရြးခယ သတမတရာတြင ေတြ႔ၾကရသည အခကအခမားႏင သေတသနစစတမးမားက လပေဆာငသမား၏ အေတြ႔အၾက (သ႔မဟတ အေတြ႔အၾကမရမႈ)မားက သတ႔က ေမးခြနးထတၾကျခငးျဖစပါသည။ အခ႕ေသာ အထးအေလးထားရမည ေမးခြနးမားႏင ေ၀ဖနမႈမားက အစရငခစာ ေနာကပငးတြင ရငးျပေပးထားပါသည။ သ႔ေသာ ေယဘယအားျဖငဆလင ျမနမာႏငငတြင ထကသ႔ အကန႔အသတမား ရေနသညၾကားမပင ပညာရငဆနဆန သေဘာထားစစတမးမားက ေကာကခႏငသည လပဂၢလ မားႏင အဖြ႔အစညးအခ႕က ေတြ႔ခရပါသည။ ေလကငထားေသာ စစတမးသေတသနသမားမား ျမနမာႏငငတြင ရပါသလား။ သေတသနစစတမး ေကာကယႏငေအာင ေလကငသငၾကားေပးမႈသည ျမနမာတကသလမားတြင မၾကာေသးခငအထ ေပာကကြယ ေနခပါသည။ စစအပခပေရးျဖင အပခပေနသည ႏစကာလမားတြင လမႈသပၸဘာသာရပမား အေတာမားမားက သငၾကားျခငး ရပတန႔ခၿပး အခ႕ေသာ အခနမားတြင တကသလတစခလးက ပတထားခပါသည။ ျပနလည ဖြငလစ သငၾကားျခငးမားက မၾကာေသးမကသာ စတငထားျခငးျဖစပါသည။ ထသ႔ေသာ အျဖစမားသည သေတ သနစစတမးပညာရပ ဖြ႔ျဖးတးတကမႈအတြက ျပငးထနေသာ အကးဆကမားျဖစေပၚလာေစပါသည။ ျပညတြငးမ အခ႕စစတမးေကာကယသမားသည ဂပနႏင နယသာလနကသ႔ေသာ ႏငငရပျခား တငးျပညမားတြင ပညာသငခၾကျခငး ျဖစပါသည။ ႏငငတကာ အဖြ႔အစညးမားမလညး ေလကငသငၾကားေပးရန ကမးလမးထားၾကပါသည။ ကမၻာေစးကြကႏင သေဘာထားအျမငမားက သေတသနလပေဆာငေသာ အဖြ႔ၾကး ESOMAR သည The Use and Value of Market and Social Research ေခါငးစဥျဖင အမားျပညသတကေရာကႏငေသာ ေန႔တစ၀က အစအစဥတစခက ၂၀၁၄ ၾသဂတလတြင လပေဆာငေပးခပါသည။ ထ႔ေနာကတြင တစပတၾကာျမငသည ေလကငေဆြးေႏြးပြတစခက ေစးကြကသေတသနသမားမားအတြက လပေဆာငေပးခပါသည။ ထအစအစဥသည ေစးကြကႏင လမႈသေတသန၏ တနဖးကအာရစကခၿပး ဥေရာပ၊ အာရႏင ၾသစေတးလႏငငမားမာ နမနာမားကလညး အသးျပထားပါသည။ အျခား NGO မားသညလညး ႏငငေရးေခါငးေဆာငမားႏင ပါတ၀ငမားအတြက ပညာေပးေလကငမႈမားက လပေဆာငၾကပါသည။ ျပညတြငးအဖြ႔အစညး တစချဖစေသာ Myanmar Marketing Services Association သည ESOMAR ကြနဖရငက လကခကငးပရန ဖြ႔စညးချခငးျဖစပါသည။ ထ႔ေနာကတြင ၎အဖြ႔သည တကၾကြလႈပရားျခငးရမရ မေသခာေတာပါ။ ပညာသည အဖြ႔အစညးမားသည ကင၀တစႏႈနးမား ခမတရာတြငႏင အရညအေသြးရေသာ သေဘာထားစစတမးမား ျဖစေပၚလာေရးတြင အေရးၾကးေသာ အခနးက႑မရေနပါသည။ စစတမးေကာကယသည လပငနးတစခလး ခငမာအားေကာငးေအာင သတငးအခကအလကမားက မေ၀ေပးႏငေသာေၾကာင ၎သညျမနမာႏငငရ စစတမး ေကာကယမႈလပငနး ဖြြ႔ျဖးလာေစရန အထးအေထာကအကျဖစေစပါသည။ စစတမးသေတသန ေကာကယရာတြင မနကနစနစကသည ေလကငသငၾကားမႈမား မရဟဆေသာလညး အခ႕ေသာလပဂၢလမားက တတပတအား ျဖညဆညေပးပါသည။ သပၸပညာ၊ ေဆးပညာႏင အငဂငနယာပညာရပမား တကေရာကသငၾကားလင အခကအလက ေကာကယစေဆာငးျခငး၊ ပငးျခားစတျဖာႏငျခငး၊ ဘကလကမႈကငးေသာ သတငးဆသညက နားလညသေဘာေပါကျခငးကသ႔ စစတမးႏငသေဘာထားအျမင ေကာကယရာတြင လအပသည ကၽြမးကငမႈမားက ရသြားႏငပါသည။ အခ႕ေသာ ဘာသာရပမားတြင စစတမး ေကာကခရပါသည။၅ သ႔ေသာလညး သေတသနစစတမး ေကာကယႏငရန ေလကငသငၾကားေပးမႈမား အၾကးအကယလအပေနဆျဖစၿပး ေကာကယႏငသည

၅။ Myanmar Egress တြင လကရလပကငေနေသာ ဆရာ၀နတစေယာကသည ေရာဂါဘယမားႏင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမားအေၾကာငး အခကအလကမားက ေကာကခရာမတဆင စစတမးေကာကသည နယပယသ႔ေရာကလာခသည။

ျပညတြငးစြမးရညမား ေပၚထြကလာကာ ေရရညဆကလက လညပတႏငေစဖ႔ဆလင အခနယရပါလမမည။ ဘယသေတြ စစတမးေကာကေနၾကသလ။ ေဖာျပခေသာ အကန႔အသတမား ရေနေသာလညး စစတမးသေတသန လပေဆာငထားဖးသည သမငးေၾကာငး ျမနမာႏငငတြင အေတာအသငၾကြယ၀ေနၿပး မကေမာကေခတႏငလညး အလြနအခတအဆကမေနပါသည။ ေစးကြကသေတသန လပေဆာငေသာ ျမနမာအဖြ႔အစညးမားသည လကေတြ႔ လပကငေနသညမာ အနညးဆး ဆယစႏစ ၂ ခ ၾကာျမငေနၿပျဖစၿပး လသးကနပစၥညးမား ေရာငးချခငးႏင မဒယာ ထး ေဖာကမႈအေၾကာငးက ေလလာေနၾကပါသည။ လမႈစစတမးမားသည ထ႔ထကပ လတတေလာကၿပး အမားစသည ျမနမာႏငငေရးအေျပာငးအလမား ျဖစေပၚၿပးေနာက ၂၀၁၂ ခႏစစတငကာ လပငနးမားကစတငလပေဆာငေနၾကပါသည။ ယခအခနထေတာ ေစးကြကႏင စးပြားေရးလပငနး သေတသနမားက လပေဆာငသည အကးအျမတယ ကမၸဏမားသာ သပၸနညးက စစတမးမားက ေကာကယသည အစဥအလာရပါသည။ ထကမၸဏမားသည နာမည ေကာငးရလင သတ႔ကယတငအတြက အကးအျမတပရလာႏငၿပး ႏငငတကာကမၸဏမားႏင အကးအျမတမယ အဖြ႔မားသညလညး လပငနးအမားစက သတ႔ထတြင အပႏေစခငးၾကပါလမမည။ ျပညတြငးေစးကြက သေတသနက အမနတကယ လပေဆာငေနေသာ ကမၸဏ ၂ ခသာရၿပး လကေတ႔ြလပကငေနသညမာ ဆယစႏစႏငခ ၾကာျမငေနၿပျဖစပါသည။ Myanmar Market Research and Development (MMRD) က လြနခသညႏစေပါငး ၂၀ ေကာက တညေထာငခၿခငးျဖစၿပး Myanmar Yellow Pages စာအပမားက ထတေ၀ျဖန႔ချခငးျဖင စတငခပါသည။ ထကမၸဏသည ယခဆလင Nielsen ႏငခတဆကထားပါသည။ Myanmar Survey Research (MSR) သညလညး သေတသန လပေဆာငေနသညမာ ဆယစႏစ၂ ခေကာ ၾကာျမငေနၿပျဖစပါသည။ ႏငငစ သေတသနကမၸဏမားသညလညး ျမနမာႏငငတြင မၾကာေသးမက ရးမားလာေရာက ဖြငလစၿပး ျဖစပါသည။ ထကမၸဏမားသည ႏငငတကာစႏႈနးမား သေတသန လအပခကမားက သရၿပးျဖစၿပး ျမနမာကသ႔ေသာ ႏငငတစခတြင သေတသနစြမးရညမား တးတကဖြ႔ျဖးလာေရးအတြက အေထာကအကျပေစႏငပါသည။ TNS Myanmar သည TNS Global ၏ လပငနးခြတစချဖစၿပး ပငမလပငနးသည ႏငငေပါငး ၅၀ ေကာတြင ရးမားဖြငလစထားရပါသည။ ၎အဖြ႔က Compass Research ပးတြတညေထာငသ တစေယာကက ဥးေဆာငေနၿပး Compass Research က ၁၉၉၇ ခႏစတြင ဖြငလစခကာ ဆယစႏစ ၁ ခေကာၾကာေအာင သေတသနမား လပေဆာငခပါသည။ Compass Research ပးတြတညေထာငသ ေနာကတစဥးသည ႏငငတကာ သေတသနကမၸဏ Millward Brown ၏ ျမနမာရးခြက ၂၀၁၃ ခႏစတြင ဥးစးလပကငခသည။ ၎တ႔ထက ေနာကကမ ျပညတြငး၀ငလာသ River Orchid သည အေရ႕ေတာငအာရ ႏငငေပါငး ၅ ခတြင ျဖန႔ကကလပကငေနပါသည။ ထျပညတြငးျပညပ ကမၸဏမားသည အဓကအားျဖင ေစးကြက သေတသန နယပယတြငသာ လပကငေနၾက ပါသည။ သ႔ေသာ ေနာကပငးႏစမားတြင International Republican Institute ႏင The Asia Foundation အပါအ၀င NGO မားသည လကေတ႔ြကြငးဆငးေဆာငရြကရသညအခါ ျမနမာအဖြ႔အစညးမားက အသးျပ၍ လမႈသေတသနမား သေဘာထားစစတမးမားက ေကာကယထားၾကပါသည။ ထ႔အျပင အေနာကတငးအစးရ လကေအာကရ ဌာနမား ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားသညလညး ျမနမာႏငငတြင ျပညတြငးကမၸဏမားက အသးျပကာ ျပညသ႔သေဘာထားမားက ေလလာထားၾကပါသည။ အမားျပညသသေဘာထားႏင လမႈသေဘာထား အျမငမားက ေလလာေနၾကေသာ အျခားအပစမားကလညး ကၽြနေတာတ႔ေတ႔ြဆခပါသည။ Myanmar Egress သည ေကာငးဆရာမားႏင ပတသက၍ ေလလာမႈမား ျပလပထားၿပး ႏငငသားျဖစမႈဆသည အေၾကာငးအရာအေပၚတြငလညး အစရငခစာတစေစာင ထတျပနထားပါသည။ Yan-gon School of Political Science (YSPS) သည ေကာငးသားေဟာငးမားႏင သငၾကားေရးဌာနတစခပါ၀ငၿပး တျခားအာရေဒသမားမ သေတသနသမားမားႏင အလပအတလပေနကာ သေဘာထားစစတမးေကာကယျခငးႏင ပတသကၿပး ကၽြမးကငမႈမားက ျဖညဆညးေနသည။ YSPS သည Asian Barometer ၏ ျမနမာလပငနးခြအျဖစ လပေဆာငပါလမမည။ သယဇာတ တးေဖာထတယျခငး လပငနးမား ပြငလငးျမငသာမႈရေရး ဥးေဆာငဥးရြကျပေနသည MATA ကသ႔ ႏငငလးအဆငအဖြ႔မားသညလညး သတ႔၏ ႏငငတ၀မးလးတြငရေသာ အဖြ႔၀ငအငအားက အသးျပ၍ စးပြားေရးလပငနးမား၏ သေဘာထားအျမငမားက ေကာကယစေဆာငးရန စတ၀ငစားေနၾကပါသည။ ထကသ႔

သေဘာထားအျမငမားသည သမာရးက သေဘာထားစစတမးမးကသ႔ ျဖစလမမည မဟတေသာလညး အသး၀ငေသာ အခကအလကေကာက ယစေဆာငးေရးလပငနး ျဖစလာပါလမမည။ သ႔ေသာလညး ထအရနယ ျပငဆငခါစျဖစၿပး သေဘာထားစစတမး ေကာကယျခငးနယပယထတြင စတငလပေဆာငခါစ အဖြ႔မားသည အရငးအျမစမား ပမ လအပေနဆျဖစၿပး အစြမးအစမားက ျပသႏငဖ႔ အခနယရပါဥးမည။ အခ႕ေသာ ႏငငေရးပါတ မားသညလညး သေဘာထားစစတမးမား ေကာကယေနၾကသညဟ ကၽြနေတာတ႔ သထားပါသည။ ကယအေၾကာငးက ေမးခြနးမား ေမးသလ ျဖစေနေသာေၾကာင အခကအလကမား ေကာကယရာတြင အကန႔အသတမားရေနသညက သတ႔နားလညသေဘာေပါကၾကပရပါသည။ ဘကမလက ေမးခြနးေမးသမား ရလာႏငသည အေျဖမားထကပ၍ သာသာထးထးေျဖၾကားေသာ အေျဖမားက ရလာႏငသညဟ သထားေၾကာငး ကၽြနေတာတ႔က ေျပာျပပါသည။ သ႔ေသာ သတ႔မညသညေနရာတြင အားနညးေနသည၊ မညသညအေၾကာငးကစၥမားတြင တးတကေကာငးမြနရန လပေဆာငဖ႔လေနေသးသညဟ သလာႏငေသာေၾကာင သေဘာထားစစတမးမားေကာက ယျခငးသည အသး၀ငေၾကာငး အခငအမာေျပာျပၾကပါသည။ အခကလကမား၏ အေရးၾကးပအေၾကာငး ပါတ ေခါငးေဆာငတစေယာကက ေပၚလြငေအာငေျပာျပသညမာ “သေဘာထားစစတမးကေန ရလာတအသအေပၚ အေကာင အထညေဖာတာမရဘးဆရင သေဘာထားစစတမးဆတာ အခညးအႏးပါပ” ဟေျပာပါသည။၆

သေဘာထားစစတမး ေကာကယျခငးႏင ပတသကၿပး ပါတတြငး တာ၀နရသမားသည မညမအထ နားလည တတကၽြမးသနညး ဆသညမာလညး ရငးရငးလငးလငးမရပါ။ ေရြးေကာကပြေအာငႏငေရး လပငနးသညပငလင ပါတကယစားလယေလာငးမားအတြက အသစအဆနးျဖစေနပါသည။ အခ႕ဆလင တအမတကဆငး စညးရးျခငး လပငနးက ယခမသာ စတငသငယေနၾကရၿပး “အလြနပငပနးေပမ လအပသည” ဟ ကၽြနေတာတ႔ကေျပာျပပါသည။ျမနမာမဒယာမားသည သေဘာထားစစတမးမားက ေကာကယရန ယခအထ မညသညအဖြ႔အစညးကမ တာ၀နေပး ထားျခငးမရေသးပါ။ အျခားသမားျပစထားေသာ သေဘာထားစစတမးမားက သတငးေရးသား ေဖာျပႏငျခငးရ/မရဆသညမာလညး ေမးခြနးထတစရာျဖစေနၿပး ထအေၾကာငးအရာမားက အစရငခစာ ေနာကပငးတြင ပၿပး တတ ကကေဖာျပထားပါသည။

သေဘာထားစစတမး ေကာကယျခငးဆငရာ ျပနာမားစစတမးေကာကခမႈတြငပါ၀ငေျဖၾကားမညသေရြးခယျခငး (sample selection)ျမနမာႏငငသည စစတမးမားေကာကယဖ႔ပင မဆထားႏင လဥးေရက ေရတြကဖ႔ပင အလြနခကခေသာ တငးျပည တစချဖစႏငပါသည။ သနးေခါငစာရငးပါ အခကအလကမား (တစတငးျပညလးအဆင ေနာကဆးေကာကယခေသာ သနးေခါငစာရငးမာ လြနခေသာ ႏစ ၃၀ ေကာအၾကာကျဖစသည။) တကမႈႏင ပတသကေသာ ေမးခြနးမား ထြကေပၚေနဆျဖစၿပး ၂၀၁၄ တြငေကာကယခေသာ သနးေခါငစာရငး၏ ရလဒမားကပင တစတတပငးသာ ထတျပနႏငပါေသးသည။ တငးရငးသားလနညးစမားက အပစခြရာတြငလညး သေဘာမတ လကမခမႈမား ရေနၾကၿပး သနးေခါငးစာရငး ေကာကယသည လပငနးစဥကပင ေ၀ဖနမႈမား ရေနၾကပါသည။ သေဘာထားစစတမး ေကာကယရာတြင ပါ၀ငေျဖၾကားမညသ (sample) ေရြးခယႏငေရးအတြက သနးေခါငစာရငး အခကအလကမားသည တစခတညးေသာ နညးလမးမဟတေသာလညး ႏငငအမားစတြင ၎သညအေကာငးဆး နညးလမးပငျဖစေနပါသည။ တငးျပညတစခ၏ ျပညနယ/တငးမားတြင ေနထငၾကေသာ လဥးေရ၏ တကေသာအေရအတြကမားက ရထားပါက ေစးကြကသေတသနလပရာတြင သေဘာထားစစတမး ေကာကယရာတြင နယေျမတစခအတြငးရ လဥးေရႏင အခးအစားညမေသာ ေျဖၾကားမညသ (sample) မားက ေရြးခယႏငပါလမမည။ အရြယေရာကၿပးသမား ပ႕ႏ႔တညရေနထငပ (အသကအရြယ၊ ကား/မ၊ တငးရငးသားႏင

၆။ ႏငငေရးပါတမားအတြက ေကာကခေပးေသာ စစတမးမားက အမားျပညသအတြက မထတျပနေပးတတပါ။ သ႔ေသာ ျပညသလထ၏ လလားဆႏၵမားက အစးရႏင အတကအခႏစဖကလးအေပၚ အသေပးေျပာၾကားေနေသာေၾကာင ၎တ႔သည ဒမကေရစစနစတြင အေရး ပါေသာ ေနရာမရေနပါသည။ ျပညသ႔သေဘာထား စစတမးမားကသ႔ပင ၎တ႔ကလညး ကင၀တစႏႈနးမားႏငအည သပၸနညးကက ေကာကခသငသည။

တျခားသးျခားစရကလကၡဏာမား)က သႏငပါလမမည။ ေရြးခယထားေသာ ေျဖၾကားမညသ (sample) သည လဥးေရက တကစြာထငဟပျခငးရမရ သေတသနသမားမားအေနျဖင အေသအခာသသြားႏငပါလမမည။ စစတမးတြငပါ၀ငေျဖၾကားမညသမားက ေရြးခယႏငေသာ မေဘာငက ကငထားႏငျခငးသည အလြနတရာ အေရးၾကးပါသည။ မၾကာေသးခငက ေကာကယထားေသာ သေဘာထားစစတမး အခ႕သည sample အတြက ယာယ သနးေခါငစာရငး အခကအလကမားကသာ အေျခခထားၿပး အခကအလကအသစမားရလာလင ကကညေအာင ေနာကပငးကမသာ ျပနလညခနညၾကပါသည။ ထသ႔လပေဆာငျခငးသည အေကာငးဆးနညးစနစမဟတေသာ လညး ေနရာတငးရ သေတသနသမားအားလး ထသ႔ပင လပေဆာငေနၾကၿပး အားလးကလညး လကခထားပါသည။ သနးေခါငစာရငး ရလဒမားက တကမနကနသညပစျဖင ပမနထတျပနေပးဖ႔သညလညး အေရးၾကးပါသည။ sample ေရြးခယရာတြင သနးေခါငစာရငး အခကအလကမားအျပင အျခားအသးျပႏငမည နညးလမးတစခမာ မေပးသစာရငးပငျဖစသည။ ထသ႔လပေဆာငျခငးသည ႏငငအခ႕တြင ထးစလျဖစေနေသာလညး ျမနမာႏငငတြငေတာ မေပးသစာရငးမားက အမားျပညသသေအာင မထတျပနရေသးသညအတြက လကရတြငအသးမျပႏငေသးပါ။ ထကသ႔ေသာ စာရငးမားက ထတျပနေပးႏငေအာင အစးအေနျဖင ၾကးစားေနသညဟ ကၽြနေတာတ႔ႏင မၾကာေသးခငတြင ေတြ႔ဆထားသမားက ေျပာၾကေသာလညး မေပးသစာရငးအမားမားကသ႔ပင မရညရြယေသာ အမားမား ျဖစေပၚ လာႏငပါေသးသည။ ကၽြနေတာတ႔ အေတြ႔အၾကအရဆလင မညသညႏငငတြငမဆ ဗရကေရစယႏရားက ဖနတးေပးလကေသာ လကရစာရငးဇယားမားသည မညသညအခါမ ျပညစေကာငးမြနသည မရပါ။ ဖြ႔ျဖးတးတကၿပး ဒမကေရစႏငငမား၌ပငလင မေပးသစာရငးသည မၾကာခဏမားယြငးေနတတပါသည။ (စာရငးဇယားဆသညမာ အမားျပညသသေအာင ထတျပနလကသညႏင တျပငနက ေခတေနာကကသြားတတပါသည)။ မေပးသစာရငးတြင ေနထငရာလပစာ ေျပာငးေရႊ႕သြားသမား၊ ေသဆးသြားသမားႏင နဂတညးက လး၀ေနထငမထားဖးသမားပါ ပါ၀ငေန ႏငပါသည။၇

ျမနမာႏငငတြငး sample ေရြးခယရာတြင ပ၍စးရမစရာေကာငးသည အခကမာ တငးျပည၏ ေနရာ ေဒသအမားအျပားသ႔ အလြယတက ခရးမေပါကျခငးပငျဖစသည။ တငးျပညတ၀မးသ႔ လကကငဖနးလႊမးျခႏငသည ႏႈနးမာ ၁၅% မသာရပါသည။ ထ႔အျပင တငးရငးသားေဒသမားတြင တကပြမား ဆကလကျဖစပြားေနျခငးသညလညး စာရငးေကာကယမညသမား လြတလပစြာ ခရးမသြားႏငေအာင တားျမစထားပါသည။ လျခေရး စတမခရျခငးသည လဥးေရတစခလး၏ နညးပါးေသာ ရာခငႏႈနးကသာ လကရတြင သကေရာကေနေသာလညး စစတမးေကာကယမည ဧရယာကကန႔သတထားဆ ျဖစေနပါသည။ အျခားေသာႏငငမားမ သေတသန လပေဆာငသမားသညလညး အလားတ ျပနာမားက ၾကေတြ႔ေနရပါသည။ လေတ႔ြေမးျမနးမညသမား လကလမးမမေအာင တားျမစထားသညေနရာမား ရေနျခငးျဖင စစတမးေကာကယျခငးက ပမခကခသြားေစေသာလညး ေကာငးမြနေသာ သေဘာထားစစတမးမား ထြကေပၚလာႏငပါေသးသည။၈

သေတသန အစဥအလာက ကာလပမၾကာျမငစြာ ထနးသမးထားသည ႏငငအမားအျပားမာကသ႔ပင ျမနမာ ႏငငတြငလညး ေဒသဆငရာအဆငတြင အမေထာငစမားက ကပနးေရြးခယပါသည။ ထ႔ေနာက အမေထာငစ တစခအတြငးမာပင ႏငငတကာ သေတသန စႏႈနးမားႏငညညြတေသာ နညးစနစမားက ဆကလကကငသးၾကေၾကာငး ကၽြနေတာတ႔ႏင စကားေျပာဖးေသာ ကမၸဏအမားစက ေျပာဆၾကပါသည။ ၎တ႔မာ ပထ၀အေနအထားႏင ပတသကၿပး စနမနာေရြးခယရာတြင အဆငမားစြာျဖင တကရကေရြးျခငး၊ ထ႔ေနာကတြင ေနရာမား(ေကၽြးရြာမား သ႔မဟတ အျခားေသးငယေသာ ပထ၀ယနစမား)က ေရြးခယျခငး၊ ထ႔ေနာကတြင ကပနးလမးေလာကျခငးျဖင အမရာမားက ေရြးခယျခငး၊ ထ႔ေနာကတြင ဇကာတငေမးခြနးမားေမးၿပး အမတစခခငးစအတြငးမ အရညအခငးျပညမသမားက ေဖာထတျခငး၊ ထ႔ေနာကတြငမ အရညအခငးျပညမသမား ပါ၀ငသည စာရငးအတြငးမ ေရြးခယျခငးျဖငျဖစေစ၊ Kish grid

၇။ လဥးေရအခကလက တစခခငးစ၏ တကမနကနမႈက စမးသပစစေဆးရန ထတျပနေပးထားေသာ စာရငးမားက အသးျပသညနညးစနစျဖင မေပးသစာရငးတြင ပါ၀ငေသာလဥးေရဆငရာ သတငးအခကလကမားက စစေဆးသညတာ၀နအား ထမးေဆာငထားျခငးအတြက People’s Alliance for Credible Elections (PACE) က ခးကးပါသည။

၈။ ထငးႏငင၊ မကဆက၊ အရတႏင အာဖဂနနစၥတနႏငငမား၌ ပဋပကၡမားျဖစပြားစဥတြငပင အခကအခၾကားမ ေအာငျမငေသာ စစတမးမားက ေကာကယထားသည။

အတငးေရြးခယျခငးျဖငျဖစေစ၊ သ႔မဟတ အခ႕ေသာ ကပနးေရြးခယနညးမား အတငးျဖစေစ ေမးခြနးေျဖမညသမားက ေရြးခယပါသည။ စႏႈနးမားႏင သပမကကေသာ အျခားေရြးခယျခငး နမနာမားလညး ရၾကပါသည။ လမႈအလႊာတစခခက ဥးတညၿပး လေတ႔ြေမးျမနးျခငးမား လပေဆာငရေသာ စမကနးတစခတြင အဖြ႔အစညးတစခသည ဖတၾကားလႊာမားက လမႈအသငးအ၀ငးတစခအတြငး ျဖန႔ေ၀လကသည။ ထ႔ေနာကတြင ေမးခြနးေျဖၾကားမညသမားက စရပတစခသ႔ ဖတေခၚလကသည။ ေမးခြနးေျဖၾကားမည သမား၏ ပဂၢလကလြတလပခြငက အျပညအ၀ အာမမခေပးႏငေသာေၾကာင ထသ႔ေသာ လပထးလပနညးမားသည သေဘာထားစစတမး အမားစအတြက အေကာငးဆးမျဖစႏငပါ။ စစတမးတြငပါ၀ငေျဖၾကားမညသမား (sample) ေရြးခယရသည အယအဆက နားလညေသာ ျပညသမား၊ မဒယာမားဆသညမာ မရသေလာကပငနညးပါးပါသည။ အလစ (Elite) မားသညပင နားမလညၾကပါ။ “လေလး ၃၀၀၀ ေလာကက တစတငးျပညလးက ဘယလလပကယစားျပႏငမာလ” ဆသည မေကမနပေျပာဆမႈက ကၽြနေတာတ႔၏ အငတာဗးမားတြင အေတာမားမား ၾကားရပါသည။ အမနတြငေတာ လ ၃၀၀၀ ဆသညမာ ႏငငအဆင သေဘာထားစစတမး တစခအတြက အလြနၾကးမားေသာ sample အေရအတြက ျဖစေနပါသည။အမနတြငေတာ ေသခာကနစြာ ေရြးခယထားသညဆလင ၃၀၀၀ ထကနညးေသာ အေရအတြကသညပင လဥးေရတစခလးက ကယစားျပႏငေလာကေအာင ၾကးမားသညက ျဖစရပအမားစတြင ေတြ႔ရပါသည။ Sam-ple အေရအတြကက ၁၀၀၀ ေလာကအထသာ ယထားေသာ သေဘာထားစစတမးမား၏ Sample ေရြးခယမႈ မားယြငးႏငေခသည အပ/အလ ၃% ေလာကသာရေနပါသည။ Gallup World Poll ၊International Social Survey Programme၊ Eurobarometer ၊ Asian Barometer ႏင အျခားေဒသဆငရာ သေဘာထားစစတမးေကာကခသည အဖြ႔ၾကးမားအတြကဆလင ႏငငတစခလးအတြက လ ၁၀၀၀ ေလာကကသာ ေရြးခယၿပး ေမးခြနးမားေျဖေစျခငးသည စႏႈနးတစခလပငျဖစေနပါသည။ IRI ႏငTAF တ႔ အတြက မၾကာေသးခငက ေကာကယေပးေသာ စစတမးမားတြင လ ၃၀၀၀ က စနမနာေရြးခယၿပး ေမးခြနးမားေျဖေစခပါသည။ ပါ၀ငေျဖၾကားမညသမားမားပါျပး ကပနးေရြးခယျခငးနညးစနစက အသးျပျခငးသည တစႏငငလးအဆငအခကအလကရာေဖြရာတြင ပမတကမႈကေပးပါသည။ အမားအယြငး % လညး ၁.၈ ခန႔သာ ရႏငမညျဖစပါသည။ ျပညနယတငးအဆင အတြကလညး ခန႔မနးလာႏငမညျဖစၿပး လနညးစအပစမားအတြက ပမ ေကာငးမြနေသာ ခန႔မနးတြကခကမႈမား ေပၚထြကလာပါလမမည။ လမားမားပါ၀ငသည စစတမးေကာကယမႈကေရြးခယလင စစတမးကနကစရတ ပမားမညမာ အမနပငျဖစပါသည။ လမားမားပါ၀ငသညစစတမးသည အျမတေစမလအပပါ။ ျပညနယတငးအဆင အေသးစတ အခကအလကမားသည အလြနတနဖးရပါသည။ နယေျမေဒသတစခႏင တစခၾကား ကြာျခားခကမား၊ တငးရငး သားလမး တစခႏငတစခၾကား ပဋပကၡမားက နားလညေစႏငပါသည။ ထအခကအလကမားက IRI ႏင Asia Founda-tion တ႔ လကလမးမခသညဟ ယဆရပါသည။ သ႔ေသာ ထကသ႔ အေသးစတ အခကလကမားက လကလမးမသရႏငသ ျပညသဆသညမာ မရသေလာကပင နညးပါးပါလမမည။ ေမးခြနးမားက ေျဖၾကားရာတြင ဗမာလမးမား အမားစေနထငရာ

“တငး” မားႏင တငးရငးသားမားအမားစေနထငရာ “ျပညနယ”မားၾကား ကြာျခားခကမားရေနသညက Asia Founda-tion သေဘာထားစစတမးတြင ေဖာျပထားပါသည။ သ႔ေသာ တငးရငးသား အပစမားအတြက သးသန႔ေဖာျပေပးေသာ သးျခားဇယားမား အနညးငယသာပါ၀ငပါသည။

လေတြ႔ေမးျမနးရာတြင အသးျပေသာ ဘာသာစကားဗမာဘာသာစကားသည စစေပါငးရႏငေသာ မဆႏၵရင အေရအတြက၏ သးပႏစပေလာက အသးျပေနသည အေျခခ ဘာသာစကားျဖစႏငသည။ ထ႔အျပင ထ႔ထကပမားေသာ ရာခငႏႈနးရသည လအမားသည စစတမးေမးခြနးေျဖဆရာတြင ဗမာဘာသာစကားျဖင ေမးခြနးမားက ေျဖဆႏငေသာလညး ဘာသာစကား၁၀၀ ေကာ ေျပာဆေနၾကေသာ ႏငငတစခတြင ဘာသာစကားအမားအျပားျဖင ဘာသာျပနဆမႈမျပျခငးသည လထ၏ အစတအပငးတခက သးျခားဖယထတထားေသာ ပစသာျဖစေနပါ သည။

ဥပမာအားျဖင ဖလစပငတြင ဖလစပႏ (တာဂါေလာ) စကားသည အားလးအေပၚလႊမးမးမႈရေသာ ဘာသာ စကားျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ၈၀ % ရေသာ ျပညသမားသည ထဘာသာစကားက ပထမဥးစားေပး (သ႔) ဒတယ ဥးစား ေပးဘာသာစကားအျဖစ အသးျပၾကသည။ သ႔ေသာ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားအတြက ဘာသာျပနမားက အလကငႏ (Ilo-cano)ဘက (Bicol)၊ အလြနဂ (Ilonggo)ႏင စဘအာႏ (Cebuano) ဘာသာစကား“၄”မးျဖင ျပငဆငေပးထားသည ကေတြ႕ရသည။ (ထအထမ အနညးဆးတစခက ၅% ထကနညးေသာ လဥးေရက ပထမဥးစားေပး ဘာသာစကားအျဖစ ေျပာဆသးစြၾကသည)၉

အဓကကေသာ စစတမးေကာကယကမၸဏၾကးမားထမ အနညးဆး တစခေလာကက ၎၏စစတမးေမးခြနးမား က အဂၤလပဘာသာမ ျမနမာဘာသာသ႔ တရား၀ငဘာသာျပနဆေၾကာငး သေတသနသမားတစဥးက ေျပာျပပါသည။ ျမနမာႏငငတြင အခ႕ေသာဘာသာစကားမားက ေျပာဆသးစြသေပါငး ၂ သနးေကာရေသာလညး ေမးခြနးမားက တငးရငးသားဘာသာစကားတစခမျဖင ဘာသာမျပနၾကပါ။ Asia Foundation စစတမးက ကခင၊ ကယား၊ ခငး၊ ရခငဘာသာမားျဖင ဘာသာျပနခပါသည။ အနညးဆး အဖြအစညး ၂ ခသည ၎တ႔၏ စစတမးမားက ထဘာသာ စကားမားျဖင ျပနဆခငးထားေၾကာငး ကၽြနေတာတ႔သရပါသည။ ဘာသာျပနေကာငးတခ ထြကေပၚလာရနမာ အႀကမႀကမအဖနဖန အမနႏငအနးစပဆးရရန ေဆာငရြကရၿပး ေနာကဆးအေခာထညက ထတယရသည ျဖစစဥမား ပါ၀ငေနပါသည။ သ႔ေသာ လတတေလာအေျခအေနတြင အဂၤလပဘာသာမ တငးျပညအတြငး လႊမးမးမႈအရဆး ဘာသာစကားသ႔ ျပနဆရာတြငသာ ဤသ႔လပေဆာငေနသည။ ကြငး ဆငးေလလာေရးေဆာငရြကေသာအဖြ႕မားမ သတ႔အေနႏင ဗမာဘာသာစကားမအပျဖစေသာ အျခားဘာသာမားႏင ေမးျမနးနငသညဟ ကၽြနေတာတ႔အား ေျပာေသာျငားလညး အငတာဗးအမားစမာ အမားသးဘာသာစကား ဗမာျဖငသာ ေမးျမနးေနသညက ေတြ႕ရသည။ အျခားဘာသာစကားမားႏင ျပလပေသာ အငတာဗးမားမာ အဓကအားျဖင ၄ငးဘာသာစကားေျပာႏငသ ေဒသခမား ရရမသာ ေဆာငရြကႏငသည။ ထ႔ေၾကာင သေတသနသမားတစေယာကအေနႏင ဗမာဘာသာစကားမဟတေသာ အျခားဘာသာစကားမားျဖင အငတာဗးလပႏငျခငးမာ ၃၀% မ ၄၀% ေလာက သာ ရႏငသည။ ေဒသခတစဥးက ဌားရမးလကၿပး ၄ငးတ႔တစဥးခငးအျမငျဖင ဘာသာျပနဆမႈမားသညလညး ေကနပဖြယ အေျဖမဟတေပ။ ဘာသာျပနဆသတစေယာကႏငတစေယာက ဘာသာျပနဆပမတျခငးေၾကာင ေျဖဆသက ေမးခြနး၏ အဓပၸာယက အတအကၾကားသႏငဘ႔ကစၥက သေတသနသမားက ထနးခပႏငမညမဟတေပ။ ဘာသာျပနသမားမားအေနႏင အငတာဗးသမားမားႏငအတ ဘာသာျပနဆျခငး၊ ေလကငသငၾကားျခငးရမသာ စကားလးေရြးခယမႈ မားယြငးျခငးႏင မားယြငးျပနဆမႈမားက မနကနေအာငျပျပငလာႏငေစမာျဖစသည။ ဘာသာ ျပနေကာငးတစခ ရထားျခငးသည ေယဘယ အဂၤလပစကားတြင အသးမားေသာ အနကအဓပၸါယမားထမ မညသညအနကအဓပၸါယက မဆေဖာထတေပးႏငမညျဖစသည။ ထအနကအဓပၸါယမားသည ေဒသခလထမား အထးသျဖင ေကးလကလထမားအတြက နားမလညႏငသေလာကပငျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင တငးရငးသားဘာသာျဖင ပမစနစကေသာ ျပနဆထားမႈမားက ျပလပရန လအပလကရသည။ စစတမးေကာကယေရး ကမၸဏတခတညးမ ျပလပေသာဆႏၵမေကာကယမႈမာပငလင ေမးခြနး စကားလးအသးအႏႈးကြျပားမႈေၾကာင မတေသာအေျဖမား ထြကလာတတေပသည။ MSR မ တာ၀နယေဆာငရြကခေသာ IRI ႏင Asian Foundation စစတမးႏစခစလးတြင ျမနမာႏငငအတြငး လြတလပစြာေျပာဆခြငႏင ပတသတေသာ အလြနတညသည ေမးခြနးမားပါရပါသည။ သ႔ေသာ အမားဖတ႐ႈႏငေသာ အဂၤလပလထတျပနသညမတြင နဂးခပခကမား မတဘျဖစေနသညက ေတြ႕ျမငရသည။ “ျမနမာႏငငရ ျပညသမားသည သတ႔၏ ႏငငေရးအျမငက ပြငပြငလငးလငး မေျပာရေလာကေအာင စးရမ ေၾကာကရြ႕ေနၾကပါသလား” ဟေမးရာတြင “လအမားစက ေၾကာကရြ႕မႈရ” ဟ ေျဖသ ၃၃%၊ “အခ႕က ေၾကာကရြ႕မႈရေၾကာငး” ေျဖသ ၂၀ % ႏင “အမားစ (သ႔)မညသမ စးရမေၾကာကလန႔မမရ” ဟ ေျဖသ ၄၂ % ရေၾကာငး “IRI” စစတမးက ေဖာျပပါသည။ ထ႔ေၾကာင ေျဖဆသအမားစသည မမတ႔၏အျမငမားက ထတေဖာေျပာဆရန ေၾကာကရြ႕မႈရသညဟ အဓပၸါယေကာကယရန ျဖစႏငပါသည။

၉။ အေမရကနျပညေထာငစတြင အခ႕ေသာ စစတမးေကာကယအဖြ႔မားသည စပနဘာသာစကားျဖငပါ လေတြ႔ေမးျမနးၾကသည။ ေရြးေကာကပြ အၾကစစတမးမား ေကာကခသညအခါ ဤသ႔ပလပေဆာငၾကသည။

“သငေနထငရာေဒသအတြငးမာ လမားဟာ ႏငငေရးအျမငမားက ေဖာျပရာတြင လြတလပမႈရတယလ႔ ခစားရပါသလား” ဆသည Asian Foundation ၏ေမးခြနးက ေျဖဆရာတြင ၆၆%က ခစားရပါသည (Yes)ဟ ေျဖဆသညက ေတြ႕ရသည။ ဤအေျဖအရဆလင လအမားစသည လး၀ စးရမမႈမရဟ အဓပၸာယထြကေနသည။ သ႔ေသာ အဂၤလပလ ေမးခြနးအရမ ေမးခြနးအဓပၸာယမာ သသသာသာကြလြလကရသည။ တဖြ႕ကေမးသညမာ တႏငငလးအေနအထားက ေမးျခငးျဖစၿပး ေနာကတဖြ႕ကေမးျခငးမာ ေျဖဆသ ေနထငရာေဒသအတြငး လြတလပစြာ ေျပာဆႏငျခငးရမရ က ေမးျခငးျဖစသည။ မညသညအဖြ႕ကမ ေျဖဆသကယတင၏ လြတလပစြာ ေျပာဆလျခငး ရမရက ေမးျခငးမဟတေပ။ အျခားသမားအေပၚ သတ႔၏အျမငက ေမးျခငးသာျဖစပါသည။ ဗမာလဘာသာျပနျဖင ထတျပနမညဆပါက တာ၀နရေသာအဖြ႕ႏစဖြ႕လးအ ေနႏင ထကြလြခကမားက ေကာငးစြာ နားလညသေဘာေပါကရနလအပေပသည။၁၀

လေတြ႔ေမးျမနးသမား။ ။ေလကငေပးျခငးႏင ေမးသ-ေျဖသအကးသကေရာကမႈ ေမးခြနးေျဖသမားအျမငတြင လေတြ႔ေမးျမနးသမားသည စစတမးေကာကယျခငး၏ ကယစားျပမကႏာစာ ျဖစေနပါသည။ ထကၽြမးကငေသာ အငတာဗးေမးသမားက ေလကငေပးေရးမာ ေရ႕လပငနးစဥမားတြင အဆကမျပတထညသြငး ျပလပသြားရမည ျဖစသည။ ပထမဥးဆးအခကအေနႏင အငတာဗးေမးသမားအား လပငနးလပရာတြင ေကာငးမြနေသာရလဒရရေစရန ကင၀တပငးဆငရာႏင နညးပညာကၽြမးကငမႈအဆငရ ေစရန သငၾကားေပးထားရမည။ ၄ငးတ႔မာ နမနာဆရလင အမေထာငစမား ေရြးခယပနညးမား၊ ေျဖဆသအား ေလးစားမႈေဖာျပရန အခကမား၊ လ႕၀ကခကက ေစာငစညးရျခငး၏အေရးပါပမား၊ ေမးခြနးတစစစက တေသြမသမး ေမးနညးမား စသညတ႔ျဖစသည။ ေမးခြနးလႊာတခစတြင ရညရြယခကႏငေခါငးစဥမားကြာျခားသညအေလာက၊ အငတာဗးေမးသမားအေနႏင ေမးခြနးလႊာတခစအတြက သးျခားေလကငရနလအပပါသည။ ေနရာတငးရ စစတမးသေတသနျပသမား ေတြ႕ႀကရသည ျပနာမာ အငတာဗးသမားမား၏ တဥးခငးစ႐ကလကၡဏာမားေၾကာင ၄ငးတ႔ေမးျမနးေသာသမားထမ တ႔ျပနမႈမား တြင တကမနကနမႈ မတညဘ ကြလြေနတတျခငးျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင အခ႕ေသာ မဆလင ယဥေကးမႈမားအရ အမးသမးအခငးခငးသာလင အငတာဗးခြငရသည။ အေမရကနတြငဆလင အထးသျဖင အသားေရာငခြျခားမႈရေသာ ပတ၀နးကငမးတြင အာဖရကနအေမရကနမား၏ လျဖအငတာဗးသမားက ေျဖဆမႈမားႏင လမညးအငတာဗးသမားက ေျဖဆသ မား မတဘရေနတတသည။ ေကးလကႏငၿမ႕ျပကြာျခားခကႀကးမားေသာ တငးျပညမားတြင ၿမ႕ေတာမ အငတာ ဗးသမားမားက ေကးလကသ႔ ေစလႊတအငတာဗးျခငးသည ျပနာရႏငသည။ သ႔မဟတ ေဒသခမား ကယတင အငတာဗးျခငးသညလညး ျပနာရႏငပါသည။ အလားတပင ေျဖဆသႏငေမးျမနးသ ၾကား တငးရငးသား လမး မတပါကလညး ရလဒအေပၚ သကေရာကမႈရႏင ပါသည။ ထသ႔ေမးျမနးသႏင ေျဖဆသအျပနအလနသကေရာကမႈမားမာ တေနရာႏငတေနရာ မတညဘရတတသည။ ျမနမာႏငင၏ စစတမးေကာကျခငး နညးပါးခေသာ သမငးေၾကာငးအရ ထသကေရာကမႈအတငးအတာ မညမရ သညက မသႏငေပ။ သ႔ေသာေလလာသ သေတသနသမားမားအေနႏင ေကာငးမြနေသာရလဒထြကေအာင အေလးထား အာ႐စကရမညျဖစသည။၁၁

လေတြ႔ေမးစဥ လ႕၀ကေရးႏင သးသန႔လြတလပခြငျမနမာႏငငတြင လေတြ႔ေမးျမနးျခငးက ေမးသႏငေျဖသ မကႏာျခငးဆငလပေဆာငၾကျခငးျဖစသည။ “လေတြ႔” ေမးျမနးျခငးက ေနရာတငးတြင တနဖးထား လပေဆာငေနၾကပါသည။ ေျဖဆသ၏ သးသန႔ လြတလပခြငသည အလြနအေရးႀကးသည။ အထးသျဖင တငးျပညတြငးစစတမး သေတသနျပခကမား၏ တရား

၁၀။ Asia Foundation သည ျမနမာဘာသာျဖင ေရးသားထားေသာ ေမးခြနးမားက အငတာနကတြင တငေပးထားသည။၁၁။ ႏငငအဆင အဖြ႔အစညးတစခ ရထားခလင ထကသ႔သတငးအခကအလကမားက မေ၀ရနအတြက ေနရာတစခက ဖနတးေပးႏငသည။

မားယြငးလြေခာမႈမားက ေျဖေလာေပးမည နညးလမးကလညး ရာေတြ႔ေစႏငမည။

၀ငမႈႏင ႐းသားမႈအေပၚ လအမားသသယရေန ေသာအခါမးတြင အလြနအေရးၾကးပါသည။ ေျဖဆသသည တဥးခငးသးျခားေျဖဆျခငးလား၊ သ႔မဟတေဘးမ အျခားသမားကပါ ၀ငေရာကနားေထာငေနသလားဆသညအခကသည အေရးႀကးသည။ အခ႕ေသာ အဖြ႕အစညးမားသည ေပၚလစႏင ဆကႏြယေသာ လပငနးမားလပေဆာငရာတြင ေမးခြနးလႊာမားက အပစလက ျဖညစြက ေျဖဆျခငးမားျပတတ ၾကသည။ တခ႕ေနရာမားတြင ဤနညးလမးကအသးျပေနေသာလညး ဤနညးက စစတမးေကာကယရာတြင အေကာငးဆးနညးဟ မမတယႏငေပ။ ႏငငတကာ သေတသနျပစခနစၫႊနးမား ျဖစသည ESOMAR/ICC Code ႏင ESOMAR/WAPOR Guide to Opin-ion Polls and Published Surveys တ႔တြင ေျဖဆသ၏ လ႕၀ကေရးႏင တဥးခငးလြတလပမႈက အာမခေပးရန အေလးထားေဖာျပထားသည။ သေတသနလပငနးအတြကလအပေသာ ပဂၢလေရး ဆငရာသတငးအခက အလကမားကသာ စေဆာငးပါသညဟ အာမခေပးရမည။ ၄ငးသတငးအခကမားက သေတသန လပငနးရပမားတြငသာ အသးျပမညဆသညက အာမခ ရမညျဖစသည။ လအမားအလယတြင ေမးခြနးေမးျခငးမဟတပ တစဥးခငးသးသန႔ ေမးလငထ႔သ႔အာမခေပးရန ပလြယကသည။ ထသ႔ျမနမာသေတသနသမားမားမ ေမးခြနးေျဖသမား၏ သးသန႔လြတလပမႈက ကာကြယေပးရန ႀကးပမးေန သညဟ ကၽြႏပတ႔ ယၾကညမႈရေနစဥမာပင ႏငငတကာသေတသနကမၸဏ ၂ ခက၁၂ ေျဖဆသမားအေနျဖင အသထြကေျဖစရာမလပ တကပလက ကြနျပတာ (tablets)မားက အသးျပၿပး ေျဖဆႏငရန ေျခလမးတဆငတး လပေဆာငလာခၾကသည။ ထသ႔ တကပလကမား အသးျပျခငးေၾကာင စာရြကျဖငေရးသားထားေသာ ေမးခြနးမား မလ အပေတာပ၊ စစတမးေကာကယမႈက မလလားသမားက စာရြကမားက သမးဆညးထားႏငသြားသည အႏရယမးလညး မရနငေတာဟ သေတသတဥးကဆပါသည။ ေျဖဆသမားသည ေမးခြနးေရးသားထားသည ဘာသာစကားကတတေျမာကၿပး ကြနပတာက အေျခခအကဆး သးစြႏငသညဟ ယဆပါက တကပလကမားက အသးျပျခငးသည ေကာငးမြနေသာ ခဥးကပမႈျဖစပါသည။၁၃ သ႔ေသာ ျမနမာႏငငတြင ဆလဖနးသးစြမႈႏငသတငး အခကအလက ေဖာျပႏငမႈ အကန႔အသတ အလြနႀကးေနသည။ အကယ၍ လဥးေရ၏ ၁၅%ခန႔ကသာ ဆလဖနး သးစြႏငမႈရမညဆလင အငတာဗးသမားမားသည ေမးျမနး ၿပးေနာက ရကအေတာၾကာခရးသြားၿပးမ စေဆာငးထားေသာ သတငးအခကအလကအမားစက ရးခပသ႔ လႊေျပာငး ေပးႏငမညျဖစသည။ မေတာတဆအခကအလကဆး႐ႈးမႈမားလညး ျဖစႏငသည။ အကယ၍ ဖနးသးစြႏငမႈတးပြား လာပါက ဤကစၥ တးတကလာႏငသည။ အလြနလငျမနေကာငးလငျမနလာမညျဖစသည။ တယလဖနးလႊမးျခႏငမႈ အကန႔အသတျဖငသာ ရေနျခငးေၾကာင ေမးခြနးေမးျမနးရာတြင အသးျပမညကရယာဟ ၎က လကရတြငမစဥးစားႏငပါ။ သ႔ေသာ စစတမးအခကအလက ေကာကယရာတြင လေတြ႔ေမးျမနးခငးထက ပဂၢလေရးလျခမႈပရေသာ နညးလမးအျဖစေတာ စဥးစားႏငပါသည။

၁၂။ TNS Myanmarႏင River Orchid၁၃။ အေျခခကြနပတာ တတေျမာကမႈရရႏင တကပလကမားက အသးျပႏငၿပး စစတမးေမးခြနးမားက ေျဖဆရာတြငလညး အခကအခမားက မရသေလာကနညးသြားေစသည

စစတမးမားက အစရငခစာေရးသားတငျပျခငးႏင အခကအလကမားကနားလညျခငး ဂာနယမား၏ သမငးေၾကာငးအရ စစတမးမားက ေရးသားတငျပဖးသည အစဥအလာမရခမႈႏင ျမနမာ မဒယာအဖြ႕မားႏင ႏငငေရးပါတမား ဆကႏြယေပါငးစညးမႈမားေၾကာင စစတမးရလဒမားသည ဘကမလကေသာ အခကအလကမားအျဖစမဟတဘ၊ ႏငငေရးေၾကညာခကမား သဖြယထြကေပၚလာတတသည။ သတငးေထာက၏ သေဘာတညမႈ ရျခငး/မရျခငး အေပၚမတညၿပး လကခပၾသဘာေပးေထာကချခငး (သ႔) ေ၀ဖနျခငးခရတတသည။ ႏငငေရးေခါငးေဆာင အမားအျပားထမလညး ထတျပနမႈမး ထြကေပၚလာေလရသည။ IRI စစတမး ထြကေပၚ လာၿပးေနာက အတေအာေသာငးနငးျဖစေပၚမႈသည ပါတဘကလကမႈကငးေသာ ဂာနယလစ၀ါဒမရျခငးက ေဖာၫႊနး ေနျခငးျဖစသည။ ထ႔အျပင၄ငးသည ဂာနယလစ၊ ႏငငေရးသမားမားႏင အရပဘကအဖြ႕အစညးမားၾကား လထစစတမး ေကာကယမႈ ရလဒမား အေပၚမညသ႔ အဓပၸာယ ဖြငရမညက နားမလညျခငးလညးျဖစသည။ ျပညတြငး အဖြ႕အစညးအေတာမားမားသည သေတသနေကာငးမား ထြကေပၚလာေအာင စြမးေဆာငႏငသညက ေတြ႕ရသည။ သ႔ေသာထသေတသနမား အေပၚလထႏင အလ (Elite) အလႊာမား၏ နားလညႏငမႈ စြမးရညမာ တညမႈမရဘ၊ ႏငငေရးပါတမားၾကား အမးမးပ႕ႏ႕ေနျခငးျဖစသည။ ကၽြနေတာတ႔ ေတြ႕ဆစကားေျပာခရေသာ လအမားအျပားက ေျပာသညမာ ယအကဒပ ႏင အစးရအတြငးရ တဥးခငးပဂၢလမားက လထစစတမးရလဒမားအေပၚ နားလညႏငစြမးရၿပး၊ ထသတငးအခက အလကမားက မညသ႔အသးခရမနးသၾကသည။ သ႔ေသာ အန(န)အယ(လ)ဒ ႏင အရပဘကအဖြ႕အစညးအတြငး ရလမားက ထသ႔ နားလညႏငစြမး အသးခႏငစြမး ရမရသပမေသခာဟ အဆပါပဂၢလမားက ေျပာပါသည။ အရပဖကအဖြ႔အစညးမား၏ အျမငမားက ေထာကခအားေပးေသာ အစတအပငးမားပါလငပင အစးရ ေဆာငရြကခကမားအား အေကာငးျမင အကျဖတခက တစတရာရေနသည စစတမးေတြ႕ရခကတစစလးအေပၚအရပဘကအဖြ႕မား၏ တ႔ျပနေျပာဆမႈမားမာ လကမခပစပယျခငးပငျဖစသညဟ ကၽြနေတာတ႔ႏင စကား ေတြ႔ဆစကားေျပာသမားကေျပာျပပါသည။ အျခားေသာ စစတမးေကာကယခကမားမလညး အရပဘက အဖြ႕အစညးမား၏ ႐ႈျမငခကမားက ေထာကခလကရသည။ အန(န)အယ(လ)ဒ ေခါငးေဆာင ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ ႏငငေရးအရ အကးသကေရာကမႈက IRI စစတမးအတြငး ေဖာျပထားသည။ ဥပမာအားျဖင ၅၄%ေသာ လမားက ႏငငျခားသားတစဥးႏင လကထပထားေသာ တစတေယာကအား သမၼတမျဖစႏငေစရန တားျမစထားေသာ ဖြ႕စညးပအေျခခ ဥပေဒပဒမက ႐ပသမးေစလၾကသည။ ထဥပေဒသည ေဒၚေအာငဆနးစၾကညအား သမၼတမျဖစေစရန ပတပငထားသညဟ ေျပာျပလကေသာအခါတြင ရပသမးေစလသမားသည ၆၄% အထျမငတကလာသည။ ကစၥရပအမားစၾကားတြင အန(န)အယ(လ)ဒ ၏ရမတသည ယအကဒပ ထက မားသညက ေတြ႕ရသည။၁၄

IRI စစတမးအေပၚ ဆန႔ကငသည တန႔ျပနခကမားသည ထစစတမးရလဒက ထတျပနသည နညးလမး ေၾကာငလညး ပမဆး၀ါးသြားသည။ သေဘာထားထငျမငခကစစတမးမားႏင ေတြ႕ႀကေလ မရေသာ ႏငငတႏငငအတြငး ရငးလငးခကဖြငဆခက အစရငခစာ မားမပါ၀ငဘ ပါ၀ါပြငမား ျဖငသာ တငျပျခငးသညလညး လေလာကမႈမရေပ။ IRIအေနႏင ဗမာဘာသာ၊ အဂၤလပဘာသာ တ႔ႏင သတငးထတျပနရငးလငးခေသာလညး ၄ငးတ႔အေနႏင စစတမးရလဒမားအေပၚ အနကအဓပၸါယဖြငဆမႈက ထနးခပႏငျခငးမရခေပ။ အေၾကာငးမာ ထသတငးထတျပနမႈမားႏငအတ ယဥတြ၍ ကယပငရငးလငးဖြငဆခကမား မျပလပႏငေသာေၾကာငျဖစသည။ ထဖြငဆခကမားျပလပခသညဆ လင ၄ငးတ႔က အဖြ႕အစညး၏(စစတမးေကာကခသမား၏) တရား၀င သးသပခကမား အျဖစသာ ေဖာျပခမညျဖစသည။ အနကအဓပၸါယဖြငဆခက မားအေပၚ ေ၀ဖနမမားရလာမညျဖစသညတင ေ၀ဖန သမားသည ထဖြငဆခကမားက အစရငခတငျပ ရမညျဖစပါသည။ IRI ၏သတငးထတျပနေၾကျငာခကသည တေတာငးလြနးခေသာေၾကာင အဆပါ စစတမးရလဒမား၏ သမေမြ႔မားျပားသည အနကအဓပၸါယ သေဘာက

၁၄။ ျပညသမားသည ႏငငေရးပါတထက ပါတေခါငးေဆာင လပဂၢလက ပၿပးသစၥာရသညဆသည အေရ႕ေတာငအာရအတြငး အျခားေနရာမားတြင ျဖစေနေသာ အေျခအေနကလညး ၎ကေဖာထတျပသေနႏငပါသည။

ကငတြယႏငျခငးမရေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ စစတမးေကာကယရရခကမားအေပၚ ဆန႔ကငဘကတန႔ျပနမႈမား ရခသညအတြက IRI ႏင USAID သည ေနာငတြင ထသ႔ေသာ စစတမးမားက လသရငၾကား မထတျပနရန ေျပာဆေနပါသည။ IRI အေနႏင ၎၏လပရးလပစဥျဖစေသာ ပါတႏငပတသကေသာ သတငးအခကအလကမားက ပါတမားသ႔သာ ေပးကာ လထၾကားမချပသည ပစမးက ေရြးခယကငသးသြားႏငပါသည။ ထသ႔လပေဆာငပါကလညး ထေပၚလစသည ေနာကျပနဆြေသာ ေပၚလစသာျဖစပါလမမည။ ထသ႔ျဖစခပါကအခ႕သတငးမားမာ သတငး ဌာနမားသ႔ ေပါကၾကားမာျဖစကာ၊ ထသတငးမားသည ကမကထျပေပးေသာ အဖြ႕အစညးမားႏင ကၽြမးကငသ သေတသနသမားမား၏ သတငးတကမႈအေပၚ တညးျဖတထနးခပမႈမပါဘ ျပန႔ႏသြားမညျဖစသည။ ျပညသလထ အေနႏင တကေသာ စစတမးရလဒအေျဖမား မရရမာ ေသခာသေလာကပငျဖစပါသည။ ဤသညမာ ကမေကာငး လေသာရလဒပငျဖစသည။ ဤကစၥမးက အဖြ႕အစညး၏ ဥးေဆာငအဖြ႕မတာ၀နယဆးျဖတလမမညျဖစၿပး ျမနမာႏငငရ ကယစားလယမားသးသန႔ကသာ ဆးျဖတႏငမညမဟတေပ။ ဤသ႔ေသာျဖစရပမာ IRI ၏မလ ရညမနးခကျဖစေသာ မဆႏၵရငမား၏ လအပခကမားအား “အေၾကာငးအရာတခခငးစအေပၚ လက၍ တာ၀နခေဆာငရြကေနေသာ” ပါတမားအား တညေဆာကေပးျခငးအားျဖင ဒမကေရစက ျမႇငတငရနဆေသာ ရညမနးခကက ဖကဆးသလျဖစေနသည။ ပါတမား အေနႏင စစတမးအခကအလကမားက လကခရရခနတြင မဆႏၵရငမားအေနႏငလညး အျခားေသာႏငငသားမား မညသ႔စဥးစားသညက နားလညႏငမညမဟတျခငး(သ႔) ၎တ႔အားလး၏ လအပခကက ဘာျဖစသညဆသညက သရႏငမညမဟတဘ သတ႔အေနႏင ပါတမား၏ တာ၀နခမႈမားက ဆပကငမႏငမညမဟတေတာေပ။ ဤသညမာ IRI ၀ကပဆက တြင ေဖာျပထားေသာအခကႏင ေျပာငေျပာငႀကးဆန႔ကငေနေပသည။ “သတငးအခကအလကေကာငးစြာ ရရထားေသာ ႏငငသားမားသည ဒမကေရစ ျပျပငေျပာငးလေရး၏ အႏစသညးခာပငျဖစသညဟ IRIက ယၾကညသည။ အရညအေသြးအရေရာ အေရအတြကအရပါ လေလာကမႈရေသာ သေတသနမားသည ေခတေပၚ လ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက အခရာျဖစသည။ ထသေတသနျဖစစဥမားက ရငးရငးလငးလငး လပေဆာငျခငးအားျဖင ကယကယျပန႔ျပန႔ အသးျပရနအတြက အာမခခကရေစၿပး လထအား ထရလဒမားအေပၚယၾကညမႈ တးျမႇငတးျမငေစျခငးက IRI၏ လထစစတမးေကာကယေသာ အဓကရညမနးခကျဖစသည” ဆသညအခကျဖစသည။ႏငငသားမားအား သတငးအခကအလကေပးရာတြင စစတမးေကာကယပေကာကယနညးအား ေျပာျပခငးသညလညး တစချဖစသည။ IRI သည ေယဘယအားျဖင ပြငပြငလငးလငးထတေဖာေသာ ေပၚလစရသည။ ၄ငးတြင ေခါငးစဥ အမားစမာ လထစစတမး သတငးအခကအလကယေရးလပငနး၏ စျဖစေသာ အခကမားျဖစေနသည။ ေမးခြနးမားအေပၚ တ႔ျပနမႈႏႈနးကပင IRI က ဖြငေျပာခသည။ ဖြ႔ၿဖးၿပး ဒမကေရစႏငငမားတြငပင အဖြ႔အစညးအားလးသည တ႔ျပနမႈႏႈနးက ဖြငမေျပာၾကပါ။ သ႔ေသာ IRI သည စစတမးေကာကယရာတြင အသးျပခေသာ ဘာသာစကား(သ႔) ဘာသာစကားမားကမ ထငထငရားရားေဖာျပချခငးမရေပ။ အာရေဖာငေဒးရငးက သတငးထတျပနခက ေပးအပခၿပး၊ ၄ငးတ႔စစတမး၏ အကဥးခပက ချပခသည။ ၄ငးတြင နမနာပစမား၊ အရညအေသြးထမးခပမႈမားႏင ပတသကေသာ အလြနအေသးစတကသည သတငးအခကမား ပါ၀ငသည။ ျဖညစြကခကအေနျဖင ေမးခြနးအျပညအစကပါ အဂၤလပႏငဗမာဘာသာတ႔ျဖင ၄ငးတ႔၏ ၀ကပဆကတြင ထတျပနထားသည။ (ဤသညမာ IRI မာ ျပလပျခငးမရေသာအရာျဖစသည။) ၄ငးျပင အစးရအဖြ႔၀င အဆငဆငအမးမးႏင ႏငငေရးဇာတေကာင အမးမးတ႔အတြက တငျပခကမားပါ ပါ၀ငသည။ အာရ ေဖာငေဒးရငး၏ စစတမးမားသည IRI ေလာက အတေအာေသာငးတငး ျဖစမသြားေသာလညး ၄ငးေဖာငေဒးရငးသည ေရးသားတငျပမႈ၊ ေဆြးေႏြးေျပာဆမႈအားလးအေပၚ မထနးခပႏငခပါ။ လမးၫႊနမႈ မပါေသာ သတငးအခက အမားအျပားက ထတျပနချခငးေၾကာင စစတမးရလဒမားႏင ယဥပါးျခငးမရေသာ ဂာနယလစမားအတြက ႐ႈပေထြးမႈျဖစေစသည။ ၄ငးသည မညသညအပစ (မဒယာ၊ ပါတမား(သ႔)အျခားေသာသေတသနျပသမားစသညတ႔)က ရညၫႊနးမနး ရငးရငးလငးလငး မရဘ သတငးအခကအလကအမားအျပားက ပစအမးမးျဖင ထတျပနချခငးျဖစသည။ ကယကယက ဆငဆာျဖတေတာကမႈလပေဆာငေနေသာ စစတမးေကာကယသမားထကစာလင Asia Foundation ၏ ပြငလငးမႈသည ႏစသကစရာျဖစေပသည။ Myanmar Egress သညလညး ျမနမာႏငငသားျဖစမႈအေပၚ ၂ ႏစေလလာၿပး အစရငခစာတခ ထတခသည။

၄ငးအစရငခစာမာ အေျခခအားျဖင တငးရငးသားနယေျမမား အပါအ၀င ႏငငတလႊားရ ပညာတတေျမာကေသာ အလတအလတႏင အလတေအာကလႊာမားရ ေျဖဆသမားက အာ႐ျပ ေမးျမနးချခငးျဖစသည။ Myanmar Egress အစရငခသည ကဘမး ေကာကယေသာ စစတမးမဟတေၾကာငး ရငးရငးလငးလငးေဖာျပထားၿပး၊ အခကအလကမား မညသ႔ေကာကယခသညဆေသာ ေဖာျပခကမာ ျပညစသညက ေတြ႕ရသည။

ျမနမာႏငငအတြငး စစတမးေကာကယျခငးအေပၚ ေ၀ဖနခကမားအား သးသပေျဖရငးျခငးျမနမာႏငငအတြငး သေဘာထား စစတမးေကာကယျခငးမားႏင ပတသက၍ ၾကားသရေသာ ေ၀ဖနခကမားက သးသပျခငးႏင ေ၀ဖနမႈတစခစသည မညမအထမနကနႏငသညက ဆနးစစျခငးသည အကးမားႏငပါသည။

၁။ " စစတမးေကာကယမႈသည အစးရ၏ သေဘာတခြင ျပခကရယရနလအပသည။" ဤျဖစစဥမားႏင ပတသက၍ ကၽြနေတာတ႔ နားလညမႈအရဆလင သေတသနလပငနးျပလပ ေတာမညဆျခငး အေပၚ ျပနၾကားေရး ၀နႀကးဌာနက အေၾကာငးရမညျဖစသည။ ၄ငးျပငေကးရြာမားတြင ကြငးဆငး အငတာဗးမလပမ၊ ေဒသအာဏာပငမားထ သေတသနအေၾကာငး ေဖာျပထားသည စာကေပးအပရနလပါသည။ ကၽြနေတာတ႔ သရေသာ အေျခအေနမားအရ သေတသနအဖြ႕အစညး အမားစမာ ဤစညးမဥးမားက အတအကလကနာၾကေသာလညး အခက အလကစေဆာငးျခငးျဖစစဥမားအေပၚ သကေရာကမႈမားသည ဥပေဒက ၫႊနးဆထားသေလာက မရသညက ေတြ႕ရသည။ သေတသနသမားတေယာက၏ အေတြ႕ အႀကအရ အငတာဗးျပလပရန တငျပခကက ရပရြာေခါငးေဆာင ဖတ႐ႈ၍ မၿပးမ(သ႔)၄ငးသရေဆာင ရြကျခငးမတငမမာပင ေကးရြာမားတြင အငတာဗးျခငးလပငနးအမားစမာ ၿပးဆးေနခၿပျဖစသည။ အျခားအဖြ႕အစညးတခ၏ ၀နခေျပာဆအခကအရ ေဒသခေခါငး ေဆာငထမ တက႐ကခြငျပခကမရဘ ေလလာေမးျမနးမႈမား ျပလပႏငခၾကသညဟဆပါသည။

ႏငငအမားစတြင ထသ႔ေသာ စညးမဥးမားမရပါ။ ထစညးမဥးမားရေသာေနရာမားတြငလညး၊ ၄ငးတ႔က လစလ႐ႈႏငသည သ႔မဟတ အေကာငအထညမေဖာႏငျခငးလညးရသည။ ထသ႔ေသာ စညးမဥးမား ျမနမာႏငငတြင မရရန ကၽြနေတာတ႔လလားပါသည။ ေလာေလာဆယတြငမ ေကာငးမြနေသာ စစတမးေကာကယျခငးမားက တားဆးျခငး(သ႔)လထပါ၀ငမႈက ကန႔သတျခငးမား မေတြ႕ရေသးပါ။

၂။ “ ျမနမာလထသည အစးရက ေ၀ဖနလစတမရ” ဤသ႔ေသာ ေျပာဆမႈက ႏငငအမားအျပား၏ စစတမးေကာကယရာတြင ေတြ႕ရေလရသည။ အထးသျဖင အာဏာရငစနစ(သ႔) စစတပအပခပမႈေအာကမ လြတေျမာကလာကာစတြင ေတြ႕ရရသည။ တကယလကေတြ႔တြင ထသ႔မဟတပါ။ ဆဗယကယနယ၏ အစတ အပငးျဖစခဘးေသာ ႏငငမားတြင ေလလာတငးတြာမႈမား စတငျပလပခနမစ၍ အစးရအေပၚ မေကနပခကမားက တငးတာႏငခသည။ အလားတပင အရတတြင တကပြမား ဆကလကျဖစ ပြားေနခန မးမာပင ေကာငးမြနေသာ ေလလာတငးတြာမႈမားျပလပႏငခၾကသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ အေစာပငးကာလမားက သေတသနျပလပခၾကေသာ ပဂၢလမား၏ ေျပာျပခကမားအရ ျမနမာႏငငရ ေျဖဆသမားသည ၄ငးတ႔၏အျမငမားက ႐းသားစြာေျပာဆႏငၾကသညဟ ဆပါသည။ သေတသတဥးက ေျပာျပသညမာ အေစာဆးကာလ ေလလာတငးတြာမႈမားမာပင ေျဖဆသ အမားအျပားသည အစးရ၏ အလပအကငအစစဥ မေပးႏငမႈ အေျခခအေဆာကအအ တးတကေအာင မလပႏငမႈ စသညတ႔က ေ၀ဖနေျပာၾကားရျခငးက ႏစသကစြာျပလပၾကသညဟ ဆပါသည။ ထ႔အျပင ထအငတာဗးမားတြင ပါ၀ငရနလညး လလားမႈရၾကသည။ ေမးခြနးမားအေပၚတ႕ျပနမႈႏႈးသည ၇၉% ဟ IRI စစတမးက ေဖာျပထားရာ ဖြ႕ၿဖးၿပး ဒမကေရစႏငငမား၏ ႏႈနးထကပငမားစြာ ျမငမားလကရသည။ Asian Foundation စစတမးအေပၚတ႔ျပနမႈသညလညး

ထ႔ထကပငျမငမားေနသည။ စစတမးေကာကယမႈက ဆန႔ကငေသာ အဆျပခကမားႏင ဆကႏြယေနသည ဒတယ ေ၀ဖန

ေရးတမးရပါေသးသည။ ၎မာ အခ႕ေသာ အကျဖတခကမားက ထတေဖာေမးလကသညႏင ဘကလက တမးညြတမႈမား ပါ၀ငသြားသညဟျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင အစးရႏင ျပညေထာငစႀကခငေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးပါတမ ခပကငထားေသာ လၿခေရးႏငလမႈဖလေရးစေသာ က႑ာမားတြင ႏငငေရးပါတမား၏ လပေဆာငႏငစြမးက ေမးေသာေမးခြနးမားသည မတမႈမရဟ စစတမးေကာကယမႈ ဆန႔ကငသမားက ေျပာၾကျခငးျဖစသည။ အခ႕ေသာႏငငမား၏ စစတမးမားအရ လကရအာဏာရမဟတေသာ ပါတ မားသညလညး အာဏာခပကငထားေသာ ပါတမားထက ပမလပေဆာငႏငသညဟ လထက ယၾကည ၾကေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။ စတကးယသကသကမေမးေသာ ေမးခြနးမားတြင အပခပေရးဆငရာ ကစၥရပ မး၌ ထသ႔အာဏာလကရမဟတေသာ ပါတမားအေပၚ ယၾကညမႈရ ေၾကာငး ေဖာျပၾကျခငးျဖစသည။

၃။ “ စစတမးေကာကယေရးလပငနးစဥမားသည ေဒသချပညသမားအတြက အစမးသကသကျဖစသည။ ထ႔ေၾကာငသတ႔၏ ခစားခက အစစအမနက ေျပာဆႏငမညမဟတေပ” ။ ဒတယ ကမၻာစစအၿပးတြင အေမရကနစစတပက စစတမးေကာကယျခငးက ဂပနသ႔ သယေဆာငသြားခသည။ ဂပနတြင ထလပငနးဖြ႔ၿဖးလာရန စႏႈနးမားလအပသည။ သငဘယလထငျမငသလဟ ေမးျခငးမာ ဂပန မဆနေပ။ ဂပနေတြဘယလထငျမငသလဟ ေမးခြနးအမားစက ေမးခရသည။ ၄ငးျပငေမးျမနးသမားသည ေျဖဆသ မားထက ငယရြယေလရသည။ စစတမးထတြင ပါေသာေမးခြနးမားက အျပငတြင လကေတြေမးျမနး ေျပာဆဖ႔ ဆသညမာ ဂပနတြငထတနးက မျဖစႏငခေပ။

ထသ႔ေသာ ဘာသာစကားအခကအခမးက ျမနမာႏငငတြင မေတြ႕ရပါ။ Asia Foundation ၏ ေလလာမႈတြင လထသည အစးရႏငပတသကေသာ အေသးစတအခက အလကမားသျမငမႈတြင လအပေနသညဟ ေတြ႕ျမငရရာ၊ ႏငငေရးဗဟသတမားႏင ပတသက၍ အေတြးအေခၚပါေသာ အေျဖအမးမးထြကႏငေသာ စဥးစား၍ ေျဖဆရသညေမးခြနးမားက ေမးေသာေၾကာငသာ ထကသ႔ ျဖစရပါသည။ အေမရကနကသ႔ ႏငငေရးပမဖြ႕ၿဖးေသာ ႏငငမားတြငပငလင မားစြာေသာႏငငသားမားသည ၄ငးတ႔၏ ကြနဂရက အမတအမညက မသၾကေပ(သ႔မဟတ)ဥပေဒျပေရး၊ တရားစရငေရးႏင အပခပ ေရးဌာနတ႔ၾကား ကြျပားျခားနားပက မသၾကေပ။

အမနတကယမာ သေဘာထားစစတမးေမးခြနးမားအေပၚ မညသ႔ေျဖဆရမညက အစပငးတြင နားမလညခေသာ ျမနမာႏငငသားမားသည ျမနျမနဆနဆနပင တးတကလာၿပး နားလညမႈျမငမား လာႏငခသည။ ေမးခြနးတစခႏင ပတသက၍ တ႔ျပနေျဖဆမႈမျပျခငး (သ႔)မသဟေျဖဆျခငးသည အဖြ႕အစညးတခတညး၏ ေလလာမႈျဖစစဥတခအတြငးမာပင ကဆငးလာလကရသည။ ၂၀၁၂ ခႏစတြင ထသ႔ေျဖဆမႈမး ၂၀%ေလာကရရာမ ယခဆလင ၅%ေလာကသာ ရေတာသညက ေတြ႕ရသည။ သေဘာထား အျမငမားတြင ပမခငမာ လာခသည။ ျမနမာႏငငသားမားသည ယခငကထကစာလင ၄ငးတ႔၏ ခစားခကမားက ယခအခါ ပမ ျပငးထနစြာ ေျဖဆရန ဆႏၵရလာၾကသညက ေတြ႕ရသည။

ကၽြနေတာတ႔ၾကားရေသာ စစတမးေကာကယမႈက ဆန႔ကငေ၀ဖနမႈတြင မဆႏၵရငေလာငးမားသည ပါတမားအေၾကာငးက မဆနးစစႏငၾကပ ပါတေခါငးေဆာင လတဥးခငးႏင ပတသကၿပးေတာသာ ေ၀ဖန သးသပႏငၾကသည ဟျဖစသည။ ထအခကသည ျမနမာႏငငတြငသာ ျဖစေနသည ထးျခားခကမဟတပါ။ ႏငငေရးအရ ဖြ႕ၿဖးၿပးႏငငမားတြငပင မဆႏၵရငအမားအျပားသည ႏငငေရးပါတမား၏ ရညမနးခက၊ ဥးတညခကမားက မနကနစြာ ရငးရငးလငးလငး ေျပာဆႏငျခငး မရေပ။ သ႔ေသာ ၄ငးတ႔သည ပါတေခါငးေဆာငမားႏင အျခားေသာ ထငရားသည ႏငငေရးသမားမားကမ အကျဖတႏငေသာ အရည အခငးရၾကသည။

ေတြ႕ႀကခရေသာ လအေတာမားမားက ျမနမာႏငငသည စစတမးေကာကယမႈမးႏင မသငေတာ ေသးဟဆၾကသည။ သေဘာထားအျမငမားက ေကာကယရာတြင အျခားေသာနညးနာမားက အသး

ျပသငသညဟ ဆၾကသည။ ဥပမာ - အေၾကာငးအရာတစခက အေလးထား၍ ေလလာေသာ အပစမား၊ စးစးစကစကလပေဆာငေသာ အငတာဗးမား စသညတ႔က ပ၍ေကာငးႏငသညဟ ယဆျခငးျဖစသည။ ထသ႔ေသာနညးနာမားမာ သေဘာထားအျမငမား၏ ေနာကကြယတြငရေသာ အေၾကာငးအရငးမားက စးစမး ရာတြင ေကာငးမြနေသာလပနညးျဖစနငသည။ သ႔ေသာ ၄ငးသည စစတမး ေကာကယေသာလပငနး တစလးက အစားထးႏငမည မဟတေပ။ ၄ငးတ႔အေနႏင ကငတြယရန ဘာသာရပ ပမမားျပားလာျခငးႏင တႏငငလးက ကယစားျပႏငေသာ ေျပာဆသ အလြနနညးပါးေနျခငးမား ရေနမညျဖစသည။

၄ “မညသ႔အတြက စစတမးေကာကယသညက ျပညသမားကသၾကၿပး ၄ငးတ႔၏တျပနခကမားကလညး အေျခအေနႏင ကကညေအာငေျပာဆၾကျခငးျဖစသည“ ဤမတခကသည အစးရ၏ ျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးမားအား အေကာငးျမငအကျဖတခကမား ေဖာျပခေသာ စစတမးမားအေပၚ မယၾကညသမားထမ ထြကေပၚလာေလရေသာမတခကျဖစသည။ စစတမးေကာကယမႈ တစခခငးစသည အဆပါျပနာက မတညသညနညးမားျဖင ေျဖရငးထားသည။ လေတ႔ြေမးျမနးသမားေတာငမ သေဘာထားစစတမးက မညသညကည ေထာကပ႔ေပးထားသညက မသၾကပါ။ ခန႔မနးတြကခကႏငလငေသာမ ထခန႔မနးခကမားက ေမးခြနးေျဖသမားသေအာင သလကသားႏငေျပာဖ႔ နညးလမးမရပါ။

၅။ “ လ ၃၀၀၀ က ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးသည တစတငးျပညလးက ကယစားျပႏငျခငးမရေပ“ ဤသညမာ ကၽြနေတာတ႔ လေတြ႔ေမးျမနးစဥ အၾကားရဆးေသာ ေ၀ဖနခကျဖစသည။ ကၽြနေတာတ႔ႏင ေတြ႕သည အခ႕ပဂၢလမားက ကၽြနေတာတ႔ႏင စကားေျပာဆျခငးက ဤနညးလမးအတငး စတငၾကသည။

ဤေ၀ဖနခကမာ သေဘာထားသေတသန ေကာကခသည နညးလမးမားႏင ပတသက၍ ေလကငပညာေပးမႈ နညးပါးျခငးမ ထြကေပၚလာျခငးျဖစသည။ လ ၃၀၀၀ ထကနညးသည အေသ အခာျပလပေသာ သေဘာထားသေတသန ေကာကခမႈမးသညပငလင လဥးေရတစခလးအတြက အေတာတကေသာခန႔မနးေခ စာရငးဇယားမားက ေပးအပႏငပါသည။ တငးျပည အမားအျပားတြင အေပၚတြငေျပာဆခသလပင လ ၁၀၀၀ သည စခနမ အရြယအစားပငျဖစသည။ ထစအရြယ အေျခခမေန၍ ေရြးေကာကပြရလဒက စစတမးက အတအကခန႔မနးႏငပါသည။ ပမႀကးမားေသာ စအရြယအစားမားက အသးျပ၍ လဥးေရအပစခြမားအေၾကာငးက ခန႔မနးႏငပါသည။ လမးအပစမား (သ႔) တငးရငးသား လနညးစလမးမား (သ႔) ျပညနယ (သ႔) ေဒသမားစသည နယေျမခြမား၏ သေဘာထား အျမငမားေကာကယရာတြင ပ၍တကေသာ ခန႔မနးကနးမား ရရႏငပါသည။

တကသလမားတြင လမႈသပၸဘာသာရပမား သငၾကားမႈရပဆငးထားချခငးမားေၾကာင စစတမးေကာက ယျခငးမားႏင ပတသက၍ေ၀ဖနျပစတငမႈမား ထြကေပၚလာျခငးျဖစသည။ စနမနာေရြးခယရသည ရညရြယ ခကက နားလညသ ဂာနယလစႏင ႏငငေရးအလမားမာ အလြနနညးပါသည။ လထပညာေရးသည လထ ၏သနားလညမႈေရခနက မျမငတငမေပးႏငမခငး စစတမးေကာကယျခငးမားသည ယၾကညလကခႏငဘြယ လမႈေရး၊ ႏငငေရးေဆာငရြကခကအျဖစ ေရာကရလာမညမဟတေပ။ စစတမးအခကအလကမား၏ တနဖးက လငယပငးက ပေကာငးေကာငး နားလညသေဘာေပါကၿပး သေဘာထားစစတမးမား ေကာကယထတျပနျခငးက ႏငငေရးအလစမားက အလကသငျဖစေနမသာ သေဘာထား စစတမးမားႏင ပတသကေသာ စးရမမႈမား အခနၾကာလာသညႏင အမေပာကကြယသားမညျဖစသည။၁၅

သ႔ေသာ မၾကာမ ကာလမားအတြငး ထစးရမမႈမား ေပာကကြယသြားမညေတာ မဟတပါ။ ထ႔ေၾကာင စစတမး ေကာကသမားအေနႏင လထႏင ႏငငေရးအလမားအား ပညာေပးေရးလပငနးစဥႏင ပတသကၿပး ကညရန

၁၅။ မေလးရားႏငငတြင ထလပငနးစဥသည ၆ ႏစမ ၇ ႏစအထ ၾကာျမငခၿပး ျမနမာႏငငတြငလညး ထသ႔ၾကာျမငႏငေၾကာငး ညႊနျပ သလျဖစေနပါသည။ အလရငမား၏ ရညရြယရငးအမနက ေစာေၾကာသည ေမးခြနးမားက ေကာလႊားဖ႔ခကခပါသည။

တာ၀နရပါသည။ စစတမးေကာကယ ရရခကမားက လထသေအာင ချပရပါမည။ စစတမး ေကာကယေသာ နညးစနစမားက ရငးလငးခကမားႏငအတ ချပရမည။ သ႔မသာ စစတမးႏင ပတသကေသာ ပညာေပးမျဖစစဥက အေထာကအကျဖစပါမည။ သ႔မသာ လထႏင အလစ (Elite) မားအေနႏင သပၸနညးက မဟတေသာ နညးလမးမားျဖင ေကာကယထားေသာ ယၾကညလကခႏငဘြယ မရသည စစတမးႏင ယၾကညလကခႏငဘြယရသည စစတမးမားၾကား ရငးလငးကြျပားစြာ သရေစႏငေသာစြမးရည ျမငတကလာေစမညျဖစ သည။

အႀကျပခကမားဤပညာရငမား၏ အႀကျပခကမားသည သေဘာထားစစတမးက လကေတြ႕ေကာကခသမား၊ စစတမး ေကာကယရန တာ၀နေပးေစခငးသမား ဘ႑ာေရးအရ ေထာကပေပးေနသမားအားလးအတြက ရညရြယပါသည။ ကၽြနေတာတ႔၏ အႀကျပခက မားသည ႏငငေရးသမားမားႏင မဒယာအတြက မရညရြယေသာလညး သတ႔အေပၚ အကးသကေရာကလမမည ျဖစပါသည။

ျမနမာႏငငတြင ထငျမငခကစစတမးမားက အရညအေသြးျမႇငတငေပးရန အလြယကဆးနညးလမးမာ ထ စစတမးမားႏင လထအား ယဥပါးလာေအာင ျပလပျခငးပငျဖစသည။

- သပၸနညးကစစတမးေကာကယမႈ ျပလပျခငးမားက တတႏငသေလာက မားျပားလာေစရန အားေပးရမည။- သပၸနညးကစစတမးမားက ေကာကခၿပး ျဖန႔ေ၀ဖ႔ အသငျဖစႏငသ စြမးေဆာငႏငသ ဆႏၵရႏငသ မညသ

မဆက အရငးအျမစမား ေထာကပ႔ေပးအပရမည- ဒမကေရစစနစတညေထာငဖ႔ ရညမနးထားေသာ လ႔႔အဖြ႔အစညးတစခတြင စစတမးေကာကယျခငးသည

ပမန လအပေသာ အရာျဖစသညဆသည သတငးစကားက အေလးေပး ေျပာရမည။

သ႔မသာ လထအေနျဖင အေျခအေနမားက ေလလာဆနးစစခက စစတမးမားမ တက႐ကေလလာတတေသာ အေလအထက ရရယဥပါးလာမညျဖစၿပး၊ စစတမးေကာကယမႈမားက လမႈအေနအထားမား ပကယြငးေစျခငးမရဘ ေဆာငရြကႏငမည ျဖစပါသည။ စစတမးေကာကယမႈမားႏင ပါတသကေသာ သေဘာထားအျမငမားမာ အခန ႏငအမ တးတကလာမညဟ ကၽြနေတာတ႔ ေမာလငပါသည။ သ႔ေသာ ၄ငးျဖစစဥမာ အလြနေႏးေကြးလမမည။ စစတမးအေရအတြက မားလာသညႏငအမ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ လငျမနစြာ ျဖစေပၚလာမညျဖစသည။ ကၽြနေတာတ႔၏ အႀကျပခကမားအတငး ခမတေဆာငရြကႏငပါက တးတကမႈအရနရ လာပါလမမည။ ေရြးေကာကပြအႀက စစတမးမား ေအာငျမငစြာ ထြကေပၚလာပါက မဒယာႏင လထသည စစတမးမားက ပမယၾကည လကခလာႏငမညျဖစပါသည။ ကၽြနေတာတ႔၏ အႀကျပခကမားက လာမညေရြးေကာကပြမတငမ အေကာငအထညေဖာသငသည အေၾကာငး ကစၥမားႏင ေရရညအေကာငအထညေဖာသငသည အေၾကာငးကစၥမားဟ ခြျခားထားပါသည။

လကေတြ႕လပငနးေဆာငရြကသမားအတြကလတတေလာလပေဆာငရနမား

• ေမးခြနးလႊာမားက ဘာသာစကားအမးမးျဖင ဘာသာျပနဆထားရန။ သနးေပါငးမားစြာ ေျပာဆေသာ ဘာသာစကားမားျဖစသည ရမးႏငကရင ဘာသာစကားမားသည ပထမဥးစားေပး ျပနဆမႈရမည ဘာသာစကားမား ျဖစသည။

• ေျဖဆသမား၏ သးသန႔လြတလပခြငမားက ကာကြယေပးရန လေတ႔ြေမးျမနးသမာအား ေသခာညႊနၾကားခကေပးထားရမည။ အေၾကာငးအရာအလက ခြထားေသာ သငတနးမား၊ အေထြေထြသငတနးမား ေပးရာတြင ထညသြငးညႊနၾကားရမည။

• ေတြ႕ဆမည မသားစမားက ေရြးခယရာတြင ေဒသအာဏာပငမား၏ စြကဖကမႈအနညး ဆးျဖစေစရန အဖြ႔တြငး လမးညႊနခကမားႏင ဗဟာမား ထားရရမညျဖစသည။၁၆

ေရရညေဆာငရြကရနမား• အားလးတကတကၾကြၾကြ ပါ၀ငႏငေသာ ႏငငအဆင အသငးအဖြ႔တစခဖြ႕စညးထားၿပး ေကာငးမြနေသာ

စစတမးေကာကယမႈ သေတသနမားက အားေပးရမည• ESOMAR/ CC Code ႏင ESOMAR/ WAPOR Guide to Opinion Polls and Published Surveys ကသ႔

လကေတြ႕ကငသညႏႈနးစမားႏင စသတမတခကမားက လကနာပါ။ လကေတြ႔စစတမးေကာကယသမား မညကသ႔ လကနာသညက ေစာငၾကညပါ။ မမကယတငစညးမဥးမား ေစာငထနးလကနာျခငးသည ကၽြမးကငမႈက ဖြ႕ၿဖးေစမညျဖစသည။ ႏငငတကာလမးညႊနခကမားက လကနာေသာ စစတမးေကာကယ အဖြ႔မားသည သတ႔တြငအရညအေသြးရေၾကာငး ညႊနးဆသညအေနျဖင ထသ႔လကနာသညအခကက ေပၚလြငေအာငေျပာလာႏငသည။

စစတမးေကာကယရန တာ၀နေပးေစခငးသမားအတြက လတတေလာလပေဆာငရနမား

• မားယြငးအနကျပနမႈမား လႊမးျခမသြားေစရန စစတမးရလဒမားက ထတျပနေသာအခါတြင ပမရငးလငး ေသာ ဥးတကခကပေကာငးေသာ အဓပၸါယဖြငဆေထာကကျပ ပစၥညးကရယာမားက ေပးအပရန

• စစတမးရလဒထတျပနသညအခါ ေမးခြနးမားက အဂၤလပဘာသာႏငေရာ လကေတြ႔ ကြငးဆငးေမးတနးက အသးျပခသည ဘာသာစကားသ႔မဟတ ဘာသာစကားမားျဖငေရာပါ ထတျပနတငျပေပးပါ။

ေရရညေဆာငရြကရန• စစတမးမားေကာကယရန တာ၀နေပးအပေသာအခါ မဟာဗဟာကက ပမနကာလတချခား၍

ျပလပရန စဥးစားပါ။ ထသ႔လပေဆာငျခငးအားျဖင ၄ငးသည မဒယာႏင လထအတြငး ေဖၚျပရန အေၾကာငးအရာတချဖစလာမည။ ဥပမာ လာမညေရြးေကာကပြရသညျဖစေစ မရသညျဖစေစ စစတမး ေကာကယျခငးက ၄လတႀကမ (သ႔) ၆လတႀကမျပလပရနျဖစသည။ စစတမးမားက လထအတြငးသ႔ ပမထတျပနေလလထႏငႏငငေရးေခါငးေဆာငမားအတြက ပမအဆငေျပေလျဖစလာလမမည။ ႏငငေရးႏင လမေရးဆငရာ ေမးခြနးမား ေသခာစြာေလလာဆနးထားေသာ လထထငျမငခကမားသည လထအတြငး ေဆြးေႏြးမႈမား၏အစတအပငးတခ ျဖစလာမညျဖစသည။

• ႏငငေရးထက အျခားေသာကစၥမားက ဆနးစစေလလာျခငးအားျဖင စစတမးသည လထ၏ လအပခကႏင အကးစးပြားမား ေလလာရာအျဖစ ႐ႈျမငခလာရလမမညျဖစသည။ ဆငးရမြေတမႈ အဆငမားႏင စးပြားေရးေမာမနးခကမားက ေလလာျခငးသည လ႔အဖြ႕အစညးအေျခအေန ႏင မညသ႔ေျပာငးလေနသညက သရေစမည သတငးအခကအလကမားေပးျခငးပငျဖစသည။

• ေဒသအလကအပစမားႏင လမးစအလကအပစမား၏ စးရမမႈလလားမႈမားႏင ပတသက၍ ႏႈငးယဥ ေလလာႏငမည အခကအလကမားရရေစရနအတြက သးသန႔ေရြးခယထားေသာ ေဒသ(သ႔) ျပညနယ(သ႔) လတနးစားအလႊာကြျပားမႈရေသာ သးသန႔ဧရယာမား စသညတ႔တြင စစတမးေကာကယျခငးက စဥးစားပါ။

၁၆။ အျခားေနရာမား၏ အေတြ႔အၾကမားအရဆလင အစးရသည ဒမကေရစက ေဖာေဆာငပါမညဟေသာ ကတစကားႏငအည သေဘာထားစစတမးေမးခြနးမားတြင ပါ၀ငသည အေၾကာငးအရာမားအေပၚ ထနးခပထားမႈက ေရရညတြင စြန႔လႊတသြားသငသည။ စစတမးေကာကခသမားသညလညး ပညာရင ကင၀တစညးကမးမားက မမကယတငလကနာ အေကာငအထညေဖာၿပး သငေတာသည ေမးခြနးအေၾကာငးအရာမားႏင ပတသကသည ႏငငေရးအသက ျပစပးေထာငသြားႏငသည။

အျခားႏငငတကာအဖြ႕အစညးမားအတြကလကတေလာလပေဆာငရနမား

• လထအျမင သေဘာထားစစတမးမားက အသးျပရန အလားအလာရသမားႏင ဂာနယလစမားအား စစတမးမား၏တနဘးႏင ၎ကနားလညေစရန မညသ႔ျပလပမညဆသည တ႔ႏငပတသက၍ သငတနးမား တကေရာကခြငရရန ေဆာငရြကေပးရမည။ စစတမးရလဒမားသည မညသညလပဂၢလ (သ႔) မညသညအငစတကးရငးအတြကမ ၿခမးေျခာကမႈမဟတပ အေထာကအကျဖစေစေသာ အရာမား သာအျဖစသာ ႐ႈျမငသငသည။

• စနမနာေရြးခယျခငး၏ အသး၀ငပအေၾကာငး အႏစခပသတငးအခကအလကမားက ဂာနယလစမား၊ အစးရႏင အရပဘကအဖြ႕အစညးမားအတြက ျဖန႔ေ၀ေပးရမည။

• စစတမးမားက မညသ႔ေရးသားေဖာျပရမည ဆသညႏငပတသက၍ ဂာနယလစမားက သငတနးေပးရမည။ အခ႕ေသာအခကအလကမားမာ အြနလငးတြင အဆငသငရရႏငၿပျဖစၿပး၊ ႏငငတကာအဆင အြနလငးသငခနးစာမားႏင ေလကငသငၾကားမႈက ေလာေလာဆယတြင ဖြ႕ၿဖးေအာင ေဆာငရြကေနၿပျဖစသည။

• စစတမးမားက နားလညလာေအာင ႏငငေရးပါတမ တကၾကြလႈပရားသမားအား သငတနးေပးရမည။

ေရရညေဆာငရြကရန• ျပညတြငးတကသလမားတြင စစတမးေကာကယေရး နညးစနစမားႏင ပတသက၍ သငၾကားေပးေနမႈအား

ရပေငြေထာကပေပးျခငးအားျဖင အရညအခငးႏင စတပါ၀ငစားမႈမားက ခ႕ထြငႏငမႈလညးရလာမညျဖစသည။

• ဖြ႕ၿဖးေရး စမကနးမား လပေဆာငသညအခါတြင လမႈေရး သကေရာကမႈ အကျဖတခကမားက ထညသြငး လပေဆာငရမညဟ ဖြ႕ၿဖးေရးေအဂငစမားက ေတာငးဆရန အႀကေပးႏငသည။ သ႔မသာ ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနး ဆးျဖတခကမားခရာတြင လထပါ၀ငႏငေအာင ကရယာတစခအေနႏင အသးခႏငမည။

• သေဘာထားစစတမးအသစမား ေကာကခေရးအတြက သတငးအဖြ႕အစညးမားႏင သေတသန အဖြ႕ အစညးမားၾကား ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားက ရပေငြ ေထာကပ႔ေပးပါ။ ဂာနယလစမားအတြကဆလင လထသေဘာထားအျမငမားႏင ပါတသကေသာ ၎တ႔၏ အယအဆမားက ေကာငးမြနေသာ လထအျမင စစတမးမားျဖင စမးသပစစေဆးႏငေပးသည။

• စစတမးေကာကယျခငးမားသည လထအျမငက ဆနးစစေလလာေသာ ကရယာတစခ အျဖစ စြၿမစြာနားလညသြားနငေစရနအတြက ႏငငေရးႏငမပါတသကေသာ၊ ပါတဘကလကမႈမရေသာ ေဒသဆငရာ အငစတကးရငးမားက စစတမးေကာကယေရးလပငနးမားအတြက ရပေငြေထာကပျခငးမား၊ ဖြ႕ၿဖး ေအာငကညျခငး မားျပလပသငသည။

• ျမနမာအရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားႏင ေဒသတြငး အျခားႏငငမားရ အဖြ႕အစညးမားၾကား နညးနာမား၊ ရလဒမားႏငပတသကေသာသတငးအခကအလကမား မေ၀ႏငေရး ပးေပါငး ေဆာငရြကမႈမားက အား ေပးရမည။

• WAPOR, ESOMAR ႏင ANPOR/ Asian Network for Public Opinion Research စေသာ အဖြ႕အစညးမားမ ကမကထျပေပးေသာ အလပ႐ေဆြးေႏြးပြမား အပါအ၀င ႏငငတကာ စစတမးေကာကယေရး ေဆြးေႏြးပြမား၊ ကြနဖရငမားသ႔ စစတမးလကတြ႕ေကာကယသမား၊ အသးျပသမားက ေစလႊတ၍ေလလာႏငရန ရပေငြေထာကပရမည။ ၎ျပင ကာတာႏငငအေျခစက ေဒသဆငရာ အငစတက SESRI ႏင University of Michigan ရ ေႏြရာသႏငငတကာသငတနး စသညတ႔တြငလညး တကေရာကႏငသည။ ျမနမာႏငငတြင ျပလပေသာ အလပ႐ေဆြးေႏြးပြ မားသည ေဒသခမားအတြက သေဘာထားအျမငစးစမးေလလာေရးအ ေတြ႕အႀကမားက ရရေစသညအတြကလညး ေငြေၾကးေထာကပ႔ေပးပါ။

ေနာကဆကတြမား ၁။ ေလလာဆနးစစမႈျပလပသညကၽြမးကငသမားေကာမတKathleen A. Frankovic ဤေကာမတက ၾကးၾကပလမးညႊနေပးခသည။ သသည CBS သတငးဌာန၏ CBS သတငးစစတမးေကာကယေရးတြင အဓကပဂၢလျဖစၿပး၊ နယးေယာကတငးမသတငးစာႏင CBS သတငးစစတမး ေကာကယေရးက ႏစ ၃၀ ၾကာ ပးတြလပေဆာငခသ၊ ကၽြနးကငသပညာရငတစဥးျဖစသည။ CBS သတငးဌာနတြင Director of Surveys ႏင ထတလပသအျဖစ လပကငခၿပး သမသည စစတမးမားအတြက အစအစဥချခငး၊ စမခန႔ခြျခငးႏင အစရငခ တငျပျခငးတ႔က လပေဆာငသည။ ဂာနယလစမားႏငအတအလပလပၿပး၊ မၾကာခဏဆသလ စစတမးရလဒမားႏင ပတသက၍ ေရဒယႏင႐ပသတ႔တြင သ႐ပခြတငျပခကမား ျပလပေလရသည။ ၁၉၉၆ ခႏစတြင သမအၿငမးစားယခၿပးေနာက၊ သမသည CBS ၏ ေရြးေကာကပြဆငရာ သတငးေၾကညာမႈမားက အႀကးတနးထတလပသ သအျဖစလပေဆာငခသည။ ၂၀၀၂ ခႏစမစ၍ သမသည အေမရကန ျပညေထာငစအဆငႏင ျပညနယမား၏ ေရြးေကာကပြရလဒဆငရာသတငးမားအတြက ဖြ႕စညးေသာပေရာဂကအဖြ႕က ဥးေဆာငသျဖစလာသည။ ၂၀၀၉ ခႏစတြင CBS ၏ အခနျပညလပငနးတာ၀နမားမ အနားယခသည။ ေနာကပငးတြင CBS သတငးဌာန၊ You Gov, Harvard University၊ The Pew Research Center ႏင အျခားေသာေလလာဆနးစစေရးအဖြ႕အစညးမားအတြက ေရြးေကာကပြႏငစစတမးမားဆငရာ အတငပငခအျဖစေဆာငရြကသည။ သမသည ႏငငေရးသပၸဘာသာရပျဖင Rutgers University မေဒါကတာဘြ႕ရရခၿပး University of Vermontတြင ပါေမာကၡႏင Cornell Universityတြင ဧညပါေမာကၡအျဖစလညး တာ၀နထမးေဆာငခသည။ မဒယာတြင သေဘာထားစစတမးမား၏ အခနးက႑က ကယကယျပန႔ျပန႔ ေဟာေျပာေရးသားလကရသည။ World Association for Public Opinion Research ႏင American Association for Public Opin-ion Research တ႔၏ ဥကဌအျဖစ တာ၀နထမးေဆာငခၿပး ESOMAR Professional Standards Committeeတြင ယခအခါပါ၀ငလကရသည။ AAPOR Award for Lifetime Achievement ဆမားအျပင သတငးမဒယာမားအတြက ျပညသ႔သေဘာအထားအျမငမားက ေကာကခေပးျခငး ရငးျပေပးခငးမား လပေဆာငသညအတြက တငးျပညက ေပးထားဆမားစြာ ရရထားသည။

Mahar Mangahas ။ ။ ဖလစပႏလမး စးပြားေရးပညာရင။ ဆနစပါးစးပြားေရးပညာ၊ ေျမယာျပျပငေျပာငးလမႈ၊ ဆငးရမြေတြမႈ၊ ဆာေလာငငတမြတမႈ၊ ၀ငေငြမညမမႈ၊ ဘ၀အရညအေသြး၊ အပခပေရး၊ ျပညသ႔သေဘာထားအျမငဆေသာ ကစၥမားက သေတသနလပေဆာငထားသည။ သသည ၁၉၈၅ ခႏစတြင Social Weather Stations (SWS; www.sws.org.ph) က ပးတြတညေထာငခၿပး ၎သည ဘ၀အရညအေသြးက ေစာငၾကညျခငး၊ သေဘာထားအျမငေကာကချခငး၊ လမႈစစတမးမားက ေကာကခရာတြင ဖလစပငႏငင၏ ဥးေဆာငအဖြၾကးလညးျဖစသည။ စတငတညေထာငခနမစ၍ ဥကဌအျဖစတာ၀နထမးေဆာငထားသည။ ဖလစပငႏငင အဆငေျပေခာေမ႔ြမႈႏင အပခပေရးေကာငးမြနမႈမားက ၎ကယတင၏ ၃ လတစၾကမ ႏငငအႏ႔ Social Weather Surveys ကအေျခခ ၍ SWS က ခငမာကစလစေသာ အညႊနးကနးမားက ထတျပနေပးသည။ ထအဖြ႔သည International Social Survey Programme၊ World Values Survey၊ Asian Barometer၊ Comparative Studies of Electoral Systems စေသာအဖြ႔ၾကးမားတြင ႏငငကယစားျပပါ၀ငထားၿပး Gallup World Poll အတြက ဖလစပငတြင ကြငးဆငးေဆာငရြကေပးသည။ Mangahas သည ဖလစပငတကသလဌာနတြင ၁၉၆၂မ ၁၉၈၁ အထ တာ၀နထမးေဆာငခၿပး အခနျပည စးပြားေရးပညာပါေမာကၡအဆငထေရာကခသည။ Consultant on Social Indicators for the governments of Malay-sia ႏင Indonesia တြင UNICEF အတငပငခအရာရ၊ Research of the Development Academy of the Philip-pinesတြင ဒဥကဌ၊ Philippine Economic Journal တြငအယဒတာ၊ Philippine Economic Society ႏင Marketing

and Opinion Research Society of the Philippines မားတြင ဥကဌ ၊ Philippine Agrarian Reform Foundation က ပးတြတညေထာငသ၊ Foundation for Economic Freedom, Philippine national representative of the World Association for Public Opinion Research က ပးတြတညေထာငသ International Society for Quality of Life Studiesတြင ဘတအဖြ႔၀င စေသာတာ၀နမားကလညး ထမးေဆာငသည။ University of the Philippines မ AB ႏင MA ဘြ႔မားက ရရထားၿပး University of Chicago မ စးပြားေရးပညာေဒါကတာဘြ႔က ရခသည။ ေရြးေကာကပြအၾက သေဘာထားစစတမးမားက မထတျပနႏငေအာင ပတပငထားေသာ “တရားမတ ေရြးေကာကပြ” အကဥပေဒ Fair Election Act ျပဌာနးခကတစရပက ပကျပယသြားေအာင SWS က ဖလစပငႏငငေတာတရားရးခပက ေအာငျမငစြာ ေတာငးဆမႈအၿပးတြင World Association for Public Opinion Research ၏ အျမငဆးဆျဖစသည Helen Dinerman Award က ၂၀၀၁ ခႏစတြင သက ခးျမငခခရသည။ ဖလစပငႏငင သေဘာထားစစတမးသေတသနသမားမား၏ အခြငအေရးႏင လြတလပမႈမားက ေထာကချမငတငေပးႏငသညအတြက ေပးချခငးျဖစသည။ “ တငးျပည၏ အမတလကၡဏာက ကညထတေဖာေပးၿပး ျပညသ႔ဆႏၵက ကနးဂဏနးမားျဖင ထတေဖာသညနညးလမးျဖင ဒမကေရစက ျပနလညထြနးကားေအာင လပေဆာငေပးရာတြင ၾသဇာလႊမးမးမႈမားက ေပးႏငသညအတြက University of Chicago Alumni Award for Public Service ဆက ၂၀၁၁ တြင ေပးအပခရသည။ ခကခေသာ ႏငငေရးအေျခအေနမားေအာကတြင လပေဆာငခေသာ သ၏ၾကးစားအားထတမႈမားသည တငးျပည၏ အေရးၾကးေသာ ႏငငေရးေတြ႔ဆမႈမား၊ မ၀ါဒအေျပာငးအလမား ကဥးတညသြားေစခသည။” ဘ၀အရညအေသြး သေတသနတြင ပါ၀ငလပေဆာငမႈမားအတြက Distinguished Research Fellow Award of the International Soci-ety for Quality of Life Studies ဆက ၂၀၁၄ ခႏစတြင ဆြတခးႏငခသည။၁၇

Ibrahim Suffian ။ ။ ျပညသ႔သေဘာထားစစတမးမားႏင ႏငငေရးစစတမးမားက မေလးရားႏငငတြင ဥးေဆာင ေကာကခသည Merdeka Center for Opinion Research ကပးတြတညေထာငသႏင ပရဂရမဒါရကတာျဖစသည။ သေတသနတာ၀နမားက ထမးေဆာငျခငးအျပင မေလးရားႏငငေရး ျဖစထြနးတးတကမႈမားက သတမနမားႏင ဘ႑ာေရးေလာကသားမားအား ရငးျပရာတြငလညး တကတကၾကြၾကြပါ၀ငေဆာငရြကသည။ ႏငငေရးပါတမား၊ အစးရဌာနမား၊ အဆငျမငႏငငတကာသငၾကားေရးဌာနမား စေသာ အဖ႔ြ၏အကအညက ေတာငးခသမားက လကရတြင စမခန႔ခြေပးေနရသည။ အငဒနးရား၊ ထငး၊ ဖလစပင၊ ဘရႏငး၊ စကၤာပႏင ျမနမာႏငငတြင သေဘာထားစစတမးေကာကချခငးမားက အဖြ႔မတဆင ပါ၀ငေဆာငရြကေပးေနသည။ Merdeka Center တြင မလပကငမက Suffian သည တြင ဘ႑ာေရးစမကနး အထးကၽြမးကငသအျဖစ၎၊ ႏငငတကာဖြ႔ျဖးမႈ ေအဂငစတစခတြင ပေရာဂကမနေနဂာအျဖစ၎ တာ၀နမားထမးေဆာငခသည။ Indiana Univer-sity ရ Kelley School of Business တြငပညာသငၾကားခၿပး Michigan State University ရ Eli Broad College of Business မ MBA ကရရခသည။ ၂၀၁၁ ခႏစ World Fellow ကလညး Yale University တြင တကေရာကခသည။

၂။ အစရငခစာအတြက ေတြ႔ဆေမးျမနးခေသာ အဖြ႔အစညးမားစာရငး

The Asia FoundationBeyda InstituteEducational InitiativesIMG/EU Election Support ProjectInternational Federation for Electoral SystemsInternational Republican Institute

၁၇။ Mangahas ၏ အပတစဥေဆာငးပါး “Social Climate” က Philippine Daily Inquirer (inquirer.net) တြင စေနေန႔တငး ေဖာျပသည။

Myanmar Alliance for Transparency and AccountabilityMyanmar Development Resource Institute, Centre for Economic and Social DevelopmentMyanmar EgressMyanmar Market Research and Development Co.Myanmar Scholarship Alumni AssociationMyanmar Survey ResearchNational Democratic Institute for International AffairsNational League for Democracy Central Committee for Research and Strategic StudiesOffice of Daw Aung San Suu KyiOpen Myanmar InitiativePeople’s Alliance for Credible ElectionsPeople’s AssemblyPyidaungsu Institute for Peace and DialogueRenaissance InstituteRiver Orchid InsightSalween Institute for Public PolicySandhi Governance InstituteTNS MyanmarUnited States Department of StateUnited States Embassy, MyanmarUnion Election CommissionUnion Solidarity and Development PartyUSAIDVriens & Partners MyanmarYangon School of Political Science

၃။ အစရငခစာအတြငး ကးကားထားေသာ စာအပစာတမး အရငးအျမစမား

International Organizations www.esomar.org www.wapor.org Codes and GuidelinesESOMAR/ICC Code:http://www.esomar.org/uploads/public/knowledge-and-standards/codes-and-guidelines/ESOMAR_ICC-ESOMAR_Code_English.pdfESOMAR/WAPOR Guide to Opinion Polls and Published Surveys:http://www.esomar.org/uploads/public/knowledge-and-standards/codes-and-guidelines/ESOMAR-WAPOR-Guideline-on-Opinion-Polls-and-Published-Surveys-August-2014.docx

ReportsESOMAR/WAPOR/OSF Georgia Report:http://www.osgf.ge/files/2013/publikaciebi%202013/Making_Polling_Matter_in_Georgia_(FINAL).pdf