MAHMUT KISA

meemhahlam wawfeh

FUSSUL-HKEM (lh Hikmetlerin z)

eviri ve zah: Mahmut KISA

Jtahkhah NSZ

.`hah@ +.hah@ .T Rahman ve Rahm olan Allahn adyla.

J` 5hahA . -qaf alefmaksuraa .hah X+. 5.hah qaf`@tah hah+ V2Vkhah , 5qaf qaf. +. ..

. ... Vkhah Her ne kadar mmetlerin ihtilaf sebebiyle

(ilahi) dinler ve mezhepler birbirinden farkl iseler de, hikmetleri, ezeli makamdan, kelimelerin kalplerine (yani her biri Rahmann Ol! kelimesi ile yaratlan mevcudatn z ve kalbi mesabesindeki peygamberlere) dosdoru yolun birlii olarak indiren Allaha hamdolsun.

2 NSZ

-O +yehhamzaXkhah +. ..M 5.. alefmaksuraa alefmaksuraQ .T M? alefmaksuraa 5.hah. -qaf `qaf @ . Ve Allahn rahmet ve selam, szlerin en gzeli

(olan Kur'n) ile (ilahi) ltuf ve cmertlik hazinelerinden himmetlere yardm eden (arzularn gereklemesini salayan) Hz. Muhammed (sav) ve onun li (Ehl-i Beyti, Ashab ve onlarn izinden giden mminler) zerine olsun.

M? M`a alefmaksuraQ -T V`A `+,2 :5a .A@ sheen. `2 .T @hah. +. @khah @sheena `2 MV`A

qafsheen. JT@hah. Jyehhamza.VT @sheena aT J+T mdi; ben 627 yl Muharrem aynn sonlarna

doru am beldesinde, bana gsterilen hak bir ryada Rasulallah (sav) grdm.

:` qaf2 V .T M? M`a alefmaksuraQ 5` Elinde bir kitap vard ve bana yle buyurdu:

FUSSUL- HKEM 3

alefmaksura, M @khah gkhah .hah -Q2 V gMM -a2V+` +.

Bu kitap, Fususul-Hikemdir. Bunu al ve insanlara ulatr ki, ondan faydalansnlar.

@. `A M-T@ Jatah a.T :Vqaf2.+@.A . +.

Ben de, (Kur'nda) bize emrolunduu gibi, Allahn, Resulnn ve bizden olan emir sahiplerinin szn dinler ve itaat ederiz, (emrin bam zerine!) diye karlk verdim.

5Qqaf @O J` + VQkhahA J`+. Vqaf qafhah2. V gM @, alefmaksura, J.M -T ` 5hah

` @`ghain +. .T M? M`a alefmaksuraQ Qqaf+

Bylece, bu kitabn herhangi bir fazlalk veya eksiklik olmakszn, Rasulallahn (sav) bana tarif ettii snrlar ierisinde gn yzne karlmas iin emri yerine getirdim, niyetimi halis kldm ve

4 NSZ

kendimi (nefsan) yneli ve arzulardan uzak tuttum.

a`.O `2 M`2 `+aO` A alefmaksuraaV VAT tahT .M`a tah`sheen T` +`g a +. `-hahA

Ve Allahu Teldan, beni hem bu ite ve hem dier btn hllerimde, zerinde eytann tasallut ve egemenlii bulunmayan (halis) kullarndan eylemesini diledim.

M qaftah+` `++ M.qaf@` . a`.O `2 `+ Qkhah` A `hah- ]T qaf `++O M`a -tah+` `+T

5``AV `T2+ ]@ `2 `hah@ f2+ `.QVa

Ve koruyucu yardm sayesinde beni, parmaklarmn yazd, dilimin syledii ve kalbimin tad her hususta, nefsani dncelere ynelik ilahi ilhamlara ve ruh flenilerine mazhar klmasn (niyaz ettim).

.hahV. .O@V. -A alefmaksuraVhah

FUSSUL- HKEM 5

Ta ki, kendi hkmlerimi dayatc deil, yalnzca (hak ve hakikate) tercman olaym.

-qaf hahQA MA +. M`a 2qaf` +. qafqafhahV` @ghain +a X+. T`5qafV qaf. +. M+A J`T2+

.T`V Mkhah5` `V Ki bylece, gnl ehli olan Hak Dostlarndan

bu kitab okuyanlar, onun aldatc nefsin arzu ve heveslerinden mnezzeh bulunan takds makamndan (yani dorudan doruya Allah katndan) indiini kesin olarak bilsinler.

OA 5qaf `yehhamzaa a.T . qafhah -` A -OA `yehhamza5+

Ve duam iittiinde Hak Telnn, sesleniime icabet buyurmasn mit ederim.

`qafA .2 ` , `qaf` . , nk ben, ancak Onun bana verdiklerini

(size) veriyorum.

. ` a M X+` . , -tahT. gM `2 X+A

6 NSZ

Ve bu kitapta, ancak Onun bana indirdiklerini bildiriyorum.

`V@khah `+ -T ` + VT .hah

Geri ben Nebi (yahut) Resul deilim; fakat (Peygamber ilmine) bir varis ve ahiretime dkn bir kimseyim.

-aO2 alefmaksura, -a.T2 +.2 O hlde, Allahtan dinleyin ve Allaha dnn.

-a2 M V`VA . .Va.T . ,2 Getirdiimi iittiinizde, onu iyi belleyin.

-a.OA -qaf .O. - Q2 .M2 .f Sonra (ondaki) kapal szleri tefekkr ile

aklayn ve (her bir ilahi hikmeti, Zat- ilahiyenin birliinde) cem edin.

-a+.V M`tah alefmaksuraa M -]+. .f Sonra onu isteyenlere verin, alkoymayn.

-a T-2 .VaT `V J.hah@ gM

FUSSUL- HKEM 7

Bu sizleri kuatan bir rahmettir; siz de onu (her tarafa yayarak) geniletin.

5`AV2 5`A +.. -A A -OA +. Cenab- Haktan, yardm olunan ve (o

yardmla) g kazanan kimselerden olmay mit ederim.

5` qaf 5`qafV2 @Mtah. 5.hah. @sheen 5` qaf Ve Hz. Muhammedin (sav) tertemiz eriati ile

ykml klnan, o ykmll yerine getiren ve yerine getirilmesini salayan (kimselerden olmay mit ederim).

.MV.A +. +aO . MV@. `2 +@sheenhah Ve bizi (dnyada) onun mmetinden kld

gibi, (Hesap Gnnde de) onunla birlikte haretmesini (mit ve niyaz ederim).

A2 . qafA . alefmaksuraa 5a +. : mdi; Efendisinin kuluna bunlardan ilk ilham

ettii ey udur:

- H_i Hi] _n H_] HiV n 1 1. DEM KELMESNDEK LH

HKMETN Z

'*dV] id t_V *i *Vmd V] sheen i]*_ A_ V] ghain]m_ ] _o] oyehhamzasheen

] Ai] AV_ iz 2 _n *_ A_ o] :_] Ad m Azah_ 2z2]m noi *2]

Cenab- Hak sonsuz saydaki gzel isimlerinden dolaydr ki, her eyin var olma vasfyla snrlandrld snrsz varlklar leminde, bu isimlerin cevherlerini sen istersen bizzat kendi cevherini de diyebilirsin grmeyi ve o cevher ile srrn kendine amay dileyince,

_sheen] H_ n dn* o_ ]ti _ i dn*m dn* Ai] ] 2_ Akhah Ai _n

Zira bir eyin kendini bizzat kendinde grmesiyle, kendine ayna olan bir baka eyde grmesi ayn deildir.

.2 _n dn* ] Azah_ *n nk kendi varl ona, (aynadaki) bir suret

ierisinde grnr.

*i ] Azah_ *_ i] ii _n 2zah*i] ]Vi] __.] _]zo ] ]Vi] j 2z A_ghain

Bu (yansyan) suretin kendisine zahir olmas iin, bu yerin (yani, aynann) olmas ve kendisinin bu yere tecelli etmesi gerekir.

z *Vmd V] Vmsheen 2z ] i]] U2di _n ]

Hak btn bir alemi yaradl kusursuz olmakla birlikte ruhtan yoksun bir ceset olarak yaratt.

. 2]zi A_ghain Ai n Dolays ile alem, cilsz bir ayna gibiydi.

V] sheen *i ] ]Vi 2d i * _]] i _n khahn*]m * Am _] V ]m_

Ama, lahi hkmnn an gerei, O hibir zaman, flenen lahi Nefes olan lahi Ruhu kabul etmeyecek bir mahal hazrlamamtr [tesviye].

2] ]o *i od] 2V ] 2 i v_ i] j] iyehhamza] _]zo] dad_n] 2m] 2di]

.v_ ] Ve Ruhun kabul, bu ruhtan yoksun lem

suretindeki, daimi tecellinin bitimsiz feyzini kabul etme istidadnn aa kmasndan baka bir ey deildir.

*i ] 2_ ] ]m] ]m ] _m i dad_n] o* om *i ] Ai]n .

Bylece, (bu bitimsiz feyzi) kabul edici [kabil] olan dnda bir ey kalmaz ki, bu kabul

edicinin (yani, ayn- sabitenin) ortaya k da Feyz-i Akdestendir (yani, ayan- sabite, Zatn tecellisi yoluyla Zatn Kendine ilikin ilminin suretleri olarak ortaya kt iin Haktan bakas deildir).

f] Ai] zA_ _] .*i om i Ve balangta ve sonda, her ey Ondan olduu

gibi, yine her ey Ona dner.

]z Ai] 'dadon *_ n i]] Ai 2] ]o Ai] ]o ]z

mdi Emr, lem aynasnn cillanmasn gerekli klnca, dem bu lem aynasnn cils ve bu suretin ruhu oldu.

_o] 2] ]o 2 dadm *i Hyehhamza]i] o* ] _n * Ami] i]] 2 _ 2]

A_m] d*]m.

te yandan melekler de, bu suretteki, yani Ehlullahn stlahnda Byk nsan ad verilen lemin suretindeki baz yetileri [kuvve] oluturdular.

_o] H_dV] H_*VA] 2] ] Hyehhamza]i] o*n .H_*d*] sheen*] _n

nsan oluumu [neet-i insaniyye] iin hiss ve ruhan yetiler ne ise, lem sureti iin de melekler odur.

*i ]dadn Ao ] dn*m Hm2zVi *i 2 ]n o

Bu yetilerin her biri kendi nefsiyle rtldr ve byle olunca da (lahi Cemiyetin yalnzca kendilerine zg olduunu sandklarndan) kendilerinden stn hibir eyi gremezler (yani, kendi nefslerinde grdkleri kemal, bakalarnda bulunan kemali grmelerine engel olur).

m*i ]] H_]] ivo i_n _n z] *i * i] ] * H_n H]v*i H_]] H_i

ii nk, kendilerince onlar Allahn indinde olan

btn yksek mertebeler ve yce menziller iin gereken yeterlilie sahip olduklar zann ierisindedirler.

*z] '] ] *i zA_7 '] _]] yehhamzaV] H_V m*z- ] H]iV] sheen*] _n j

]- _o] H_]] H_m] _dadoo i ']]nd ] ] i]] ]m2 AV ]4.[

nk onlarn indinde; hem lahi Tarafa [cenab- ilahi], hem Hakikatlar Hakikat [hakikatl hakaik] tarafna ve hem de bu sfatlar (yani halkiyyet ve hakkyyet sfatlarn) yklenmi olan oluumda, lemin ulvi ve sfli

btn kabul edebilirliklerini [kabiliyet] ieren Klli Tabiatn gerektirdii eye ilikin olarak lahi Cemiyyet sz konusudur.

*n] j ]m An Azah* _Am ] nA_ ] j * ] 2_ ] ] *i _] nsheen

Ama (Klli Tabiata ilikin) bu ilme akl yrtme yoluyla ulalamaz, nk bu trden ilim ancak ilahi kef yoluyla gelir.

.V] H]m] i]] 2 ] i A_ *i Ve ancak ilahi kef yoluyladr ki, ruhlarn

(yani, lahi simlerin kendilerindeki etkilerini) kabul edici olan alem suretlerinin aslnn ne olduu (yani, Klli Tabiat olduu) bilinebilir.

2ji] j _ idn Hn_]khah *d* Yukarda sz edilene, nsan ve Halife ad

verildi.

.] yehhamzaV] AV osheen* 2i]n o_*d* in

nsan ad verilmesi, oluumunun [neet] genel olmasndan ve btn hakikatleri kendinde ikin klmasndan dolaydr.

j] *_] *i *_] d* H]v*im V]] 2 Azah*] m 2_

Ve nsan Hak iin, gzdeki grmeyi mmkn klan gzbebei gibidir.

i] 2 *d* _id j]n .Am]m * Am Bylece ona (gzbebei anlamna gelen)

nsan ad verilmitir.

iiVA_n ]khah '] V] Azah*_ m *n . nk Hak, mahlukatna nsandan doru

bakar ve mahlukatna ynelik rahmetini onunla ihsan eder.

V] d*] 2n sheen*] _]] iyehhamza] Hiz] H]n] Hi]] m]

O ezel olan sonradan olma insandr [insan- hdis]; ve ebed olan daimi-oluumdur [neet-i diml ebed]; ve ayrmszlayc olan ayrmlayc-kelimedir [kelime-i fasl- cam].

2z2m i]] _ lem insann varlyla tamamland.

iokhah] *i iokhah] n i]] *i 2n Ve onun leme nisbeti, mhrn, zerinde

bulunduu yzk kana nisbeti gibidir.

sheen*] ]Vi 2 7 m iokhah_ m _o] Hi]] .o*vkhah '] ]i]

Sultann hazineleri zerine nakettii mhr, yzk kann zerindedir.

j ]z *i Hn_]khah id Ve insana halife denmesi bu nedenledir:

iokhah] zahnV_ i ]khah m zahnV] ']o *] .*yehhamzavkhah]

Nasl ki sultan hazinelerini mhryle muhafaza ediyorsa, Allah da mahlkatn halifesiyle muhafaza eder.

Von '] V Adz_ ] _] ]i] iokhah in ]i] zahnV _n n]khahodn *m ]

zerinde sultann mhr olduka hi kimse, sultann izni olmadan bu hazineleri amaya cret edemez.

d*] j _n i zah2nVi i]] v_ ]n .]i]

Bylece insan, lemin muhafazasnda Kendisine halife kld ve lem, ierisinde nsan- Kmil bulunduu srece muhafaza olunacaktr.

_n m_ i] _*] H*vkhah *i n Ao ] _n i Akhah _n V] *vokhah i Vo]

dadmm dadm Grmez misin ki, dnya hazinelerinin mhr

olan nsan- Kmilin bu dnyadan ayrlmasyla bu dnyann zerindeki mhr paralanacak olsa, Hakkn onda saklayaca hibir ey kalmaz ve iinde olan ne varsa boalr, her bir paras (kendi asllar olan) dier paralara katr.

H*vkhah '] iokhah n Akhah] '] Ai] ]o* _m iokhah Akhah]

Ve her eyin ahirete intikal etmesiyle, nsan- Kmil, ahiret hazinelerinin zerine ebed (mhr) olarak mhrlenir.

_n id] *i H_]] 2] _n i _iz Azahn] sheen*] j iz] HV] Hmo Vn H_*d*

2z2] jm lahi sureti oluturan simlerin btn insann

ortaya kyla zahir oldu ve bylece insan bu mevcudiyetiyle btn bir mevcudat kapsama ve kendinde toplama [cem] ayrcaln elde etti.

HzV] oi m .Hyehhamza]i] '] ']o ] Ve bundandr ki, Allahu Telnn meleklere

gsterdii delili oldu.

_o *_ *i Azah*d A_ghainm ] zah n zah nVon ._] _o *i ']

O halde sakn! nk Allah seni, bir bakasndan rnek vererek uyarmaktadr ve sulanan kiinin ne ile sulandn dikkatlice dn!

j sheen* _o i i no i] Hyehhamza]i] n12 *i V] AdadV _dadoo i i on ] Hn_]khah]

H_oj] m] nk Melekler bu halifenin ortaya knn

ne anlama geldiini anlayamadklar gibi, Hazret-i Hakka zat ibadet iin neyin (yani, btn lahi simlerle ibadetin) gerekli olduunu da anlayamadlar.

o _o i ] V] *i V A_ i *n nk hi kimse Hakka ilikin olarak, kendi

zatnn verdiinden bakaca hibir ey bilmez.

H_iz Hyehhamza]i]] d_] i on ] H_]] id] khaho _o]

Melekler demin toplayclna [cemiyet] sahip olmadklar iin, Hakk hangi lahi simlerle tesbih ve takdis ediyorlarsa, ancak bu kendilerine mahsus lahi simleri anlayabildiler.

d m V] oVmd ] oi] i o ] m oVmd in _] i] ] i id

. d_o od Melekler, Allahu Telnn, kendilerine bilgisi

ulamam baka lahi simleri de olduunu bilmediklerinden, bu lahi simlerle Allah tesbih ve takdis edemediler.

n V] j _] iV *A i _] m]ghain Bylece, szn ettiimiz ey (yani, anlay

yokluu) onlara egemen oldu ve bu halin (yani, bilgisizliin) hkm altna girdiler.

:sheen*] t_V *i o]n dn_ *i _n ]zo _n

Oluumlar itibaryla, Yeryznde bozgunculuk yapacak birini mi yaratacaksn? [Bakara Suresi, 2/30] dediler.

.i*i i *_ 2 v*] ] d_]

Ama bu, (demi) ktlemekten baka nedir?

.V] i _n i i *_ 2 V _n 2] in Ve ktledikleri ey, bizatihi bu

ktlemeleriyle onlarn kendisinde ortaya kt. Bu ekilde, demin yapacan syledikleri

bozgunculuu, Hakka kar kendileri yapm oldular.

V _n 2] i ] _o iosheen* ] 2]n.Asheen_ ] i 2] i

Eer oluumlar bunu gerektirmeseydi, dem hakknda sylemi olduklarn sylemezlerdi, ama bu yaptklarnn bilincinde deildiler.

.2i] 2i] 2] 2i]] id2n* 2nA 2]n Eer kendilerini bilselerdi, (kendi

snrllklarn) bilirlerdi ve eer bilselerdi bundan saknrlard.

i] it im 2] _n 'oV V_Azo] i 2n_ .d_o] V_mdo] *i _] i

demi ekitirmekle de kalmadlar. Takdis ve tesbih ettikleri eyle davalarnda ileri gittiler.

Hyehhamza]i] *o i] i H_]] id] *i * _]

Halbuki dem indinde, meleklerde bulunmayan lahi simler vardr.

d_o * od ] m m oVmd in.V_mdo

Ve onlar, Rablerini bu isimlerle ne tesbih ne de takdis etmediler.

i]o* * n*] Az i *] V] n2n m 2Voi *V* i _ * ]n ']o ] i ]

V __o]m _] Allahu Tel, kendimizi sakndralm ve Ona

ynelik edebi renelim ve kendimizde hakikatini gereklediimiz ve kendimizde

barndrdmz ey zerinde, kaytl oluumuza bakmakszn, dava gtmeyelim diye bize bunlar bildirmektedir.

_n *] d_] i m i*n 2] _n ]* n Vdadon*n i] '] *i *V* ] Vm

Biz nasl olur da mutlaklk davas gdebiliriz? Haliyle hallenmediimiz ve kendisi hakknda bilgi sahibi olmadmz bir ey hakknda kendimizi gln duruma drmeksizin nasl genellemeler yapabiliriz?

m] m m V] ii _]] n_Ao] jn .n]khah] *i]

te bu ilahi bilgilendirme, Hakkn, edeb sahibi kullarn, iman sahibi kullarn ve halifelerini edeblendirme yoludur.

:2*n HiV] '] zA* it Ondan sonra, hikmete dnerek yle deriz:

_n 2z ] *_ i] H_]] 2i] i] *j] _n sheen ]m Hi2]i H]2i _n *_ Bil ki, kll eyler [umur-u kllye] her ne

kadar (duyumsal birer) ayn olarak var olmasalar da hi kuku yok ki, zihinde aklla kavranabilir ve bilinirdirler.

H*m _n- vo ] - _*_] 2z2] * . ] _*_ 2z ] i ] _n At] iV]

Batn olmalar, onlar (duyumsanabilir olan) ayn varlktan [vcud-i ayn] ayr klmaz, tersine, kendilerine ayn varlk olan hereye hkmeder ve etkide bulunurlar.

2z2i] _ _* A_ghain ] *_ 2 ]m H_*_]

Gerekte kll eyler (duyumsanabilir olan) ayn varlklardan ayr deil, onlarn ta kendisidirler.

.dn* _n H]2i *2 * vo i] Ve kll eyler, kendi ilerinde hibir zaman

aklla kavranabilir olmaklktan kmazlar.

n _ i 2z2i] _ t_V *i Azah] _ .o_]2i t_V *i H*m]

Bylece, aklla kavranabilir olmaklklar itibaryla batn ve (duyumsanabilir) mevcud aynlar [ayan- mevcudat] olmaklklar itibaryla zahirdirler.

] _o] H_]] 2i] j] _*_ 2z2i ] *odn _n 2z *i_ ] ]] * n *i_

*_] .H]2i 2o * m vo 2z Ayn varlklarn her biri akldan sklp

atlamayan ve aklla kavranabilir olmaklktan karlarsa (duyumsanabilir olan) ayndaki varlklarndan sz edilemeyecek olan kll eylere dayanr.

A_ghain oi _*_] 2z2] ] 2d oi

Geici olan veya geici olmayan her ayn varlk iin bu durum geerlidir:

_]] Ai] j '] oi] A_ghain oi] Hmd*] .V Hmd* 2i

Ayn varln kll eye nisbeti, her iki durumda da bir ve ayndr.

*i iV _] zA_ _]] Ai] j A_ghain ]o yehhamzaV m]o i mdVm H_*_] 2z2i]

H_*_] 2z2i] Ne var ki, kll ey tarafndan ayn varlklara

verilmi olan dolaysyladr ki, bir hkmn gerisingeri kll eye dnmesi sz konusudur.

._V] '] _V] i]] '] i]] Hmd*

Tpk ilmin ilim sahibine, hayatn da hayat sahibine nisbetinde olduu gibi.

H]2i H_V _V]n2 H]2i H_V i]] _V] * v_ioi3

yle ki: Hayat aklla-kavranabilir olan bir hakikattir, ilim de yle.

.* v_ioi _V] i Ve her ikisi de bir dierinden ayrktr.

2n _V i] ] ']o V] _n 2* it.i]] _V]

mdi, Hak Telya ilikin olarak, Onda hayat ve ilim olduunu syleriz ve O, Hayat ve lim Sahibidir deriz.

]i] _n 2* 4 i]] 2n i] _V ] ._V]

Ve melekte de hayat ve ilim olduunu syleriz ve onun iin de o, hayat ve ilim sahibidir deriz.

_V ] d*] _n 2* _V] 2n i] .i]]

Ayn ekilde, insanda da hayat ve ilim olduunu syleriz ve onun iin de yine o, hayat ve ilim sahibidir deriz.

V _V] H_V V i]] H_V Her birinde, ilmin hakikati tektir (yani, ilim tek

bir hakikate iaret eder), ve ayn ekilde hayatn hakikati da tektir.

.V Hmd* _V] i]] '] omd* Ve onlarn ilim sahibi ve hayat sahibi

olmakla nisbeti de tektir.

d*] i] _n i_ * V] i] _n 2* .Vi *

Ama Hakkn ilmi sz konusu olduunda, bu ilmin kadm olduunu ve insann ilmi sz konusu olduunda bu ilmin hdis olduunu syleriz.

H_V] j _n iV] *i Hndad] otV i Azah*n ]2i] *_m mo] j '] Azah* H]2i]

.H_*_] 2z2i] O halde, bu (kadm ve hdis biimindeki)

vasflandrmayla aklla kavranabilir hakikatin nasl grecelik kazandna ve aklla kavranabilir eylerle (duyumsanabilir) ayn varlklar arasndaki bu bantya bak.

_n _ m *i '] i]] iV in5 i]

mdi ilim, kendisinde ilim olan kimseye hkmeder ve ona lim denir.

iV6 * i]] '] m 22i]7 V .i_] V _n i_ V] V _n

Ve bu ilimle vasflanan kimse de, ilmi hdis ise ilmin hdis olmaklna ve ilmi kadm ise ilmin kadm olmaklna hkmeder.

] n i2Vi m i2Vi V8 ._] Bylece (ilim ve alimin) her ikisi de (yani,

akledilebilir tmel ile duyumsanabilir tikel ayn) hem hkmeden hem de hkmolunandr.

H]2i o* H_]] 2i] j 2]i iV] 2z2i *_] Hii *n

uras muhakkak ki, aklla kavranabilir olan kll eyler, ayn olarak yok [madum] ve hkm olarak vardrlar [mevcud].

2z2i] '] omd* _] 2Vi _ i ._*_]

Nitekim, (kll eyler) ayn varla nisbet olunduklarnda hkmolunandrlar.

]mon9 _] _n iV] ]mo ] 2z2i] vzo] ] ]_no]

Hkmolunmay kabul ederler, ama ayrmlanmay veya blnmeyi kabul etmezler.

_] Vi ] n nk byle bir ey onlar iin mmkn

deildir.

m 22i ] _n ojm *n nk kll eyler, niteledikleri her bir mevcud

aynda zat olarak zahirdirler.

i] khah] 2*] j *i khahsheen ] _n H_*d*]] noo10 om oo i] 1 ] khahsheen]

.H]2i oVAm

Tpk her bir insandaki insanlkn, insanlarn saysnca blnmeye uramakszn veya oalmakszn, aklla kavranabilir olarak kalmas gibi.

*i *_m _*_ 2z ] *i *_m mo] md* _ omt _*_ 2z ] d_]2

H_i Ve ayn varl olanla, ayn varl olmayan

(kll ey) arasnda bant kurulursa, bu varolmayan bir nisbettir [nisbet-i madumiyye].

]_ A dadmm dadm 2z2i] mon Bir ayn varlkla bir dieri arasndaki bant

anlalmaya daha yatkndr.

*_m V ] '] *]3 iz- 2z2] 2 _*_]-

nk ne de olsa, bunlarn arasnda bir birleyici [cami] vardr ki, o da ayn varlk olmaklklardr.

.iz it in * Ama ayn varl olanla, ayn varl olmayan

arasndaki bantda birleyici yoktur

iz] m mo] z Ve bant birleyicinin yokluuyla

kurulmutur.

.V 2 iz]mn Ve birleyicinin varl ile bant daha salam

ve daha yerincedir.

'] on tV omt Vi] sheen ] .dn*] *i] tV Vi

Ve hi kukusuz, hdis olann hdis olmakl, ve kendisini ortaya karan ortaya karcya varlk ynnden gereksinimi [iftikr] olmas, kendisinin mmkn olmaklndan dolaydr.

A_ghain *i 2z2n mdi onun varl kendinden deil,

bakasndandr.

.on mo m moAi 2n Byle olduu iin de, gereksinim bantsyla

bantlanmtr.

*odi] 2_ m ] oj] 2z2] mz _] Aoni A_ghain dn*m 2z _n _*ghain

Ve Kendisine dayanlyor olunan; kendi Zatndan varl zorunlu olan, Kendisiyle gani olup, bakasna gereksinimi olmayandr; bu zorunlu olarak byledir.

V] j] ojm 2z2] ' j] 2 n ._] mdo*

Bylece, hdis olan, Kendi Zatyla varlk verene bantlanm oldu.

.m mz oj] dado i] Ve zorunlu varln [vacibl-vcud], Zatyla

onu gerektirmesinden dolay da, zorunlu oldu.

o oj] * Azah *i '] *od i] 'dad_sheen ] *i _] md*_ i_n o2 '] 2_ *i

_oj] 2z2] i Hn id Ve zatyla, Kendisinden zahir olduu Zata

dayanmas da, kendisine btn sim ve Sfatlardan nisbet olunan ne varsa zat zorunluluk dnda Onun suretinde olmasn gerektirdi.

mz V] _n V_ ] ] n .dn*m ] A_ghainm m2z *] 2z2]

nk hdis olan hakknda bu (yani, zat itibaryla zorunlu olmaklk) szkonusu deildir ve zorunlu varlk haline gelmi olsa bile, zorunlu

olmas, kendisiyle deil, kendisinden bakas yoluyladr.

2zah *i *] i '] Ai] i] * i]o] it _n Azah*] '] m i]] _n ']o *]V o2m ._] *m *]]odn _n o_ * * A V]

Ondan sonra, bil ki, i bizim dediimiz gibi, yani, Onun Kendi suretini hdis olanda zahir klmas eklinde olunca, Hak Tel, Ona ilikin ilmi edinebilmemiz iin bizi hdis olan zerine dnmeye sevketti ve ayetlerini onda gsterdiini syledi.

] n2] ] *V* * ] n2m *n in_oj] khah] 2z2] ]10 .[

Bylece, Onun yol gsterdii ekilde, biz Onu Zatna zg olan zorunlu olmakl dnda ancak kendi sahip olduumuz vasflar lsnde vasflandrrz.

*md* *i *m *i] i]n4 *md* i ] _].*_]

Ve Onu kendimizden ve kendimizle bildiimiz iin kendimize nisbet ettiimiz hereyi Ona nisbet ettik

mkhah] ]jm 5 H*d] '] H_]] :*m *] dn* n2n .*_] izAo]

ve bundandr ki, lahi haberler bize tercmanlarn (yani, nebilerin) dili zere ulat ve O, Nefsini bize bizimle vasflandrd.

*d2n* *sheen *sheen n Bylece, Onu mahede ettiimizde, kendimizi

mahede ederiz.

.dn* sheen *sheen Ve bizi mahede ettiinde, O Kendini

mahede eder.

* 2*] khahsheen]m A_t * sheen* ] *izo V H_V '] *

Her ne kadar bizi ayrmsz klan [cem] tek bir hakikat [hakikat- vahid] zre olsak da, hi kukusuz, kii ve tr olarak ok saydayzdr.

dadm khahsheen] v_io m n it i]*n dadm *

mdi, biz kesinlikle biliriz ki, kiileri bir dierinden ayran bir ayrc vardr.

.V2] _n At] o* i ] ] 2] Eer bu olmasayd, birde [vahid] okluk

olmazd.

n im *n dad_ ]jn1 *i dn* n *i m ]n 2z2] _iz

Bylece, O, btn vecihleriyle birlikte Kendini vasflandrd vasflarla bizi vasflandrm olsa da, bir ayrc olmas kanlmazdr.

d_] 2 n2o 2z2] _n _] *on ] ._] *Aon i ]ti * *ghain **i] _] *2z

Ve bu ayrc, mmkn varlmz iin Ona duyduumuz gereksinimden dolay, varlmzn ona dayanmas ve Onun, bizim Kendisine duyduumuza benzer bir gereksinimden Gani olmasdr.

H_]] * ono* j] ] ] ] V jmn . * 2z2] oon ] _o]

Bundandr ki Onun iin, yokluktan [adem] varln almas anlamnda evveliyetin sz konusu olmad nceden olmaklk ve ncesizlik sz konusudur.

H_]] _] md*o ]n3 .] *2 i

Bylece O, Evvel olmakla birlikte, Kendisine hibir varolusal evveliyet nisbet olunmaz.

.Akhah] _n ]_ j] Bundandr ki Ona Ahir denir.

2]n4 __o] 2z H_] o_] o*5 i] *ii]] Akhah ] *] _i]] Akhah] 2_ V_

.] Akhah ]n H_*oi A_ghain *ii] ] mdi Onun evveliyeti, kaytl varln

evveliyeti olsayd, bitimi olmayan mmkn eylerin ahiri olmadndan, Onun kaytl olann Ahiri olduu sylenemezdi.

Hmd* m _] ] Ai] 2zA] Akhah i* *_] ]

Onun Ahir olmas, btn her eyin bize nisbet olunduktan sonra Ona dnmesinden dolaydr.

*_ _n ] o_] *_ _n Akhah] 2no_Akhah ]11.[

Byle olunca o, Evvel olmaklnn kendisinde Ahir ve Ahir olmaklnn kendisinde de Evveldir.

*m Azah *m dn* n V] i]o] it6 Yine bil ki, gerekte Hak Tel Kendini hem

Zahir hem de Batn olarak vasflandrd:

*] sheen m_ghain i] i]] zn *m] .*osheenm Azah] *m_ghainm

Ve gaybmz ile batn idrak edebilmemiz iin gayb lemini ve ehadetimizle zahiri idrak edebilmemiz iin de ehadet lemini var etti.

mdadghain] dadA]m dn* n Ve Kendisini, ayn zamanda da, rza ve gazabla

vasflandrd:

mdadghain khah_n z 2khah i]] z 2zA_7 .dad

Ve Onun gazabndan korkalm ve Onun rzasn umalm diye de lemi, korku ve mit sahibi olarak var etti.

]z ]_iz *m dn* n Ve yine Kendisini Ceml ve Celal Sahibi

olarak vasflandrd.

.d* Hm_ '] *zn Ve bizleri de (celal tecellilerinin mahede

edilmesi olan) heybet ve (cemal tecellilerinin mahede edilmesi olan) ns zere var etti.

.m 'id_ ']o _] md*_ i _iz j Ona nisbet olunan ve Onunla adlandrlan her

ey iin bu byledir.

*i *z2o *_o]] *__]m *_on] *_o * Amn yehhamzaV] iz] *2] ]i] d*] ]khah ']

.oAni i]] mdi Hak Tel, lemin hakikatlerini ve

bireylerini cami olan nsan- Kmilin yaratlna yneldii bu iki sfat (yani, Celal ve Cemal sfatlar) iin ki El ibaresini kulland.

m_ghain Hn_]khah] sheen i]]n Byle olunca, alem ehadettir ve (bir cesetten

ibaret olan alemin ruhu olmaklyla) Halife gaybdr.

m zVo j] 8 .]d] Ve bundan dolaydr ki, Sultan rtnr.

_ H_*i]zah] mzV]m dn* V] n H__m] dz]

Hak Tel Kendini, (Celal sfat olan) tabii cisimlerin oluturduu zulman perdelerle ve (Cemal sfat olan) latif ruhlarn oluturduu nuran perdelerle vasflandrd.

i]]n .Hn_]] ] _ H_2*] 9 *_m10 n_] n_t

Byle olunca kesif ve latif olan eylerden oluan alem, (kesif, latif olana ve latif de kesif olana perde olduundan) kendisi iin perdenin ta kendisidir.

]n dn* '] zV] *_ 2 11 _dn* V] ]12 .[

mdi alem, bu her iki vechinden dolay, Hakk, Hakkn Kendini idrak ettii vech ile idrak edemez.

]n * v_ioi *m i] i nA_ ] zV _n v_ .onm z2i

Ve Ona duyduu gereksinimle kendini var edenden ayr olduunu bilse bile, bu perde [hicab] hibir zaman kalkmaz.

2z2] _n ] zahV ] *] 1 j] _oj]]n V] 2z2]2 .m _

nk alem, Hakkn varl olan Zat varln zorunlu oluunu tadamaz ve Onu sonsuza dek idrak edemez.

v_ ]n i] 2]i A_ghain H_V] j *i V].] _n V]] ] *] 2sheen

Bu demektir ki, Hak Tel; hdis olann onda (yani, zat zorunlulukta) yeri olmamasndan dolay, deneyimleme [zevk] ve uhud ilmiyle sonsuza dek bilinemez olarak kalr.

iz in .n_Asheeno ] __ *_m ] ] mdi Allahu Telnn demi ki Eli arasnda

cem etmi olmas, onu ereflendirmek iindi.

:d_]m] j] o]khah i] zdo *i i _m :*_o2] *_m iz *_ ] 2 i

V] 2 i]] 2 .V] _ i Bundandr ki, Hak Tel blise, ki Elimle

yarattma secde etmekten seni alkoyan nedir? [Sd Suresi, 38/75] buyurdu ki dem, Hak Telann ki Eline karlk gelen iki suretin, yani lemin suretiyle Hakkn suretinin cem olmaklndan baka bir ey deildir.

.H_iz] j ] ]Vo i] i]] *i vz d_]m blis ise ancak lemin bir paras olduundan,

bu cemiyet onda ortaya kmad.

Hn_]khah j] Ve dem, bu vasfndan dolay halife oldu.

n3 d *i 2m Azah *_ i] i_n n]khahon]khahod4 in _n5 Hn_]khah 2

Eer halife klnd eyde, kendisini halife klann suretiyle zahir olmasayd, kendisine halifelik verilmezdi.

_o] _A] m]o i _iz _n *_ i] _] n]khahod- _] *od ]

Ve eer, zerlerine halife klnd ve (bundan dolay) kendisine dayanyor olan uyruklarn btn talebleri kendinde bulunmasayd ve onlarn taleplerini karlayacak durumda olmasayd, onlar zerine halife olmazd.

_] oVo i _izm 2_ m ]n- Byle olunca kendisine muhta olanlarn

tmn birden kendinde barndrmas kanlmazdr.

.i_] Hn_]khahm d_]n ] Deilse, onlarn zerine halife olamaz.

]i] d*]] ] Hn]khah] oV in

Bu takdirde halifelik ancak nsan- Kmil iin geerlidir.

Azah] o2 sheen*n 2 i]] yehhamzaV *i6 ']o o2 '] H*m] o2 sheen*

Ve Hak Tel, nsan- Kmilin zahir suretini alemin hakikatlerinden ve suretlerinden ve batnn da Kendi suretinden ina etti.

_n ]j] Am id o* o* i * *_ .*_o2] *_m Ann :

Ve bunun iin nsan- Kmile ilikin olarak, Ben onun grmesi ve iitmesi olurum dedi; gz ve kula olurum demedi ve bylece iki sureti birbirinden ayrd.

2 j 7 i m i]] *i 2z2i ] _nz2i] ] H_V m]o .2

Ve bylece o (yani, Halife), alemdeki her varlkta, bu varln hakikatinin talep ettiincedir.

i 2izi V] d_] *] 8 n in Hn_]khah]].2izi]m ]

Ama, Halifeden baka (Hakkn suretiyle, lemin suretini) cem edici olan yoktur ve o da bu cemiyete sahip olmakl ile stn oldu.

] 2] 9 2]m 2z2i] _n V] _Ad yehhamzaV] ]o ] 2] * i 2z i]]] i 2z2i] _n iV Azah i H_]] H]2i]

.H_*_] Eer Hakkn mevcudatta (ilahi) suret yoluyla

yaynm olmasayd, lemin varl sz konusu olmaz ve ayn ekilde, kll olan aklla-kavranabilir hakikatler iin olmasayd, ayn varlklarda bir hkm zahir olmazd.

*i on] H_V] j *i V] '] i]]:2z _n

Ve bu hakikat dolaysyladr ki, lemin kendi varl iin Hakka gereksinimi olduu kesinlemi oldu.

*ghainodi ]] i Aoni ]]n Her ey mftekir; mstani olan yok...

_** ] *] V] 2 j Durum budur, szn gerei

m on ] _*ghain A n Anarsam Tek, Mstani olan diye

m j] oi] n_** *]2 Anlarsn kimden sz ettiimi

] d_]n 2mAi ]]m ]]n Herey birbirine bal, kaacak yer yok

_* o] i jkhah n* * ]13[ yleyse anlayver szlerimi...

Azah] o2 _* sheen* HiV oi] n1 _* sheen* oi] H*m] o2

Artk demin, kendi zahir sureti olan bedeninin ortaya kndaki hikmeti (yani, demin bedeninin alemin hakikatlerinden ve suretlerinden ina olunmasnn, bir halife olarak, alemin muhta olduu her ey ile kaim olmas gerekliliinden dolay olduunu) rendiin gibi; demin, kendi batn sureti olan ruhunun ortaya kndaki hikmeti de (yani, demin batn suretinin Hakkn sureti zre ina olunup, Onun iitmesi ve grmesi olduunu) renmi oldun.

]khah] V] 2n2 . Ve bildin ki o, hem halk hem de Haktr.

m j] 2izi] _ omo sheen* oi] .Hn]khah] Vod

Ve onun kendisiyle Halifelii hak ettii hereyi birleyici [mecmu] olan rtbesini de bildin.

2*] j *i ]khah _o] V2] dn*] 2 n _*d*]

dem kendisinden btn bir insan trnn yaratld bir olan nefstir [nefs-i vahid].

:']o ]2 2 Ki Hak Tel yle buyurmaktadr:

dn* *i i]khah j] im 2o *] f_ _ ]z i*i tm z *i ]khah V A_t

d* . Ey insanlar, sizi bir tek nefsten yaratp, ondan

eini yaratan ve her ikisinden birok erkekler ve kadnlar karan Rabbinizden saknn! [Nisa Suresi, 4/1].

im 2o ]2n

Onun, Rabbinizden saknn sz u anlama gelir:

Azah i 2]z3 i 2]z imA] H_ i*i i*i *m :i] H_ im 2

Sizden zahir olan Rabbiniz iin korunak [vikaye] kln, ve sizin iin batn olan da, ki o Rabbinizdir, zahiriniz iin korunak kln.

:iV Ai] n Ve gerekte i, yergi ve hamddr.

iV] _n io_ 2]z j] _n o_ 2*2n*_i] m 2*2o ]14.[

Ve (senden zahir olan yerilesi fiillerini Hakka izafe etmeyerek) yergiye korunak ol ve hamd ile Onu kendine korunak kl ki, ilim ve edeb sahiplerinden olasn.

_n i '] ] ']o *Vmd * it

Sonra, Allahu Tel, deme ne verdiyse kendisine gsterdi.

:_odadm _n ] ]z Ve deme verdikleri ki Eli arasndayd.

Hdadm] i]] _n V2] Hdadm]4 Akhah]_n5 _m .2*m ._n imoAi *

Bir elinde alem ve br elinde de dem ve her biri kendi mertebesinde bulunan onun soyundan gelenler vard.

']o *Vmd ] _*] i] :* ] _dad Am] ]2] i] j _n i '] Ad _n

V i *i o] j _n o]z on i ] _] _]

Ve Allahu Tela, ilk atamza verdii eyi, bana kendi srrmda gsterdi; ben de bu kitapta, bana getirilen snrlar gzeterek (bu grdklerimi)

yazdm, yoksa (grdklerim) hakknda btn bildiklerimi deil.

] o d_ ] ] n .] 2z2i] i]] nk bunlar ne bu kitaba, ne de u an varolan

leme sar.

i o] j _n 2* ii osheen iinV6 :i]d _] ] '] ] 2d _]

Bu kitapta, mahede ettiim eyleri, Rasulallahn salat ve selam onun zerine olsun bana getirdii snrlar ierisinde kaleme aldm.

HiV1 .m] j 2 H_i Hi] _n H_] Ve kitabm, ilki bu dem Kelimesindeki lahi

Hikmet blm olmak zere, u blmlere ayrdm:

1. dem Kelimesindeki lahi Hikmet,

2. .H_yehhamza_sheen Hi] _n H_tn* HiV it 3. it Kelimesindeki Nefes Hikmeti,

4. .H_V2* Hi] _n H_V2fmd HiV it 5. Nuh Kelimesindeki Subbuhiyye Hikmeti,

6. .H_d_ Hi] _n H_d HiV it 7. dris Kelimesindeki Kuddusiyye Hikmeti,

8. H_i_i HiV it2 .H_i_Am Hi] _n 9. brahim Kelimesindeki Mheyyemiyye

Hikmeti,

10. .H_Vd Hi] _n H_V HiV it 11. shak Kelimesindeki Hakkiyye Hikmeti,

12. .H_]_id Hi] _n H_] HiV it 13. smail Kelimesindeki Aliyye Hikmeti,

14. .H_m2_ Hi] _n H_V HiV it 15. Yakub Kelimesindeki Ruhiyye Hikmeti,

16. H_nd2_ Hi] _n H_2* HiV it. 17. Yusuf Kelimesindeki Nuriyye Hikmeti,

18. .H_2 Hi] _n H_V HiV it 19. Hud Kelimesindeki Ehadiyet Hikmeti,

20. .H_V] Hi] _n H_Von HiV it 21. Salih Kelimesindeki Ftuhiyye Hikmeti,

22. .H_m_sheen Hi] _n H_m] HiV it 23. uayb Kelimesindeki Kalbiyye Hikmeti,

24. V it.H_2] Hi] _n H_]i Hi 25. Lut Kelimesindeki Melkiyye Hikmeti,

26. .H_A_v Hi] _n H_ HiV it 27. zeyir Kelimesindeki Kaderiyye Hikmeti,

28. .H_2d_ Hi] _n H_2m* HiV it 29. sa Kelimesindeki Nebeviyye Hikmeti,

30. .H_*i_]d Hi] _n H_*iV HiV it 31. Sleyman Kelimesindeki Rahmaniyye

Hikmeti,

32. .H_ Hi] _n H_2z HiV it 33. Davud Kelimesindeki Vcudiyye Hikmeti,

34. .H_d*2_ Hi] _n H_dn* HiV it 35. Yunus Kelimesindeki Nefsiyye Hikmeti,

36. .H_m2_ Hi] _n H_m_ghain HiV it 37. Eyyub Kelimesindeki Gaybiyye Hikmeti,

38. _]]z HiV it.H__V_ Hi] _n H 39. Yahya Kelimesindeki Celaliyye Hikmeti,

40. .H__A Hi] _n H_]i HiV it 41. Zekeriya Kelimesindeki Malikiyye

Hikmeti,

42. .H_d_] Hi] _n H_d*_ HiV it 43. lyas Kelimesindeki nasiyye Hikmeti,

44. .H_*i] Hi] _n H_*dV HiV it 45. Lokman Kelimesindeki hsaniyye Hikmeti,

46. .H_* Hi] _n H_ii HiV it 47. Harun Kelimesindeki mamiyye Hikmeti,

48. .H_2d2i Hi] _n H_2] HiV it 49. Musa Kelimesindeki Ulviyye Hikmeti,

50. H_i HiV it1 .H_]khah Hi] _n 51. Halid Kelimesindeki Samediyye Hikmeti,

52. H_An HiV it2 _n.H_iVi Hi] 53. Muhammed Kelimesindeki Ferdiyye

Hikmeti.

54. md*o _o] Hi]] HiV ] n 3 ._]

Ve her bir hikmetin bulunduu blm, bu hikmetin nisbet olunduu Kelimedir.

*i oA i '] Aon4 j _n iV] j .o] _n omt i V '] o]

Dolaysyla bu kitapta, Ana Kitabn [mml kitab] getirdii snrlar ierisinde, kendimi bu blmlerde yazm olduklarmla snrladm.

_] V i * on _] id i o]toin Ve ancak bana gsterilene uydum ve bana

ekilen snrda durdum.

oi 2] n ood i ] '] _ ] *i *io AdadV]

Eer daha fazlasn yapacak olsaydm buna g yetiremezdim, nk Hazret bunu yapmaktan alkoyar.

.A_ghain ] n2i] ] Baar Allahndr ve Ondan baka Rabb

yoktur.

*i 5 :] Bu blmlerden biri udur: