117
ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ Ε Ρ Γ Α Σ Τ Η Ρ Ι Α Κ Ε Σ Α Σ Κ Η Σ Ε Ι Σ Φ Υ Σ Ι Κ Η Σ Μπεθάνης Κ., Καρπούζας Μ. & Τζαμαλής Π. ΑΘΗΝΑ 2012 -13

Fylladio Thewrias 2012-2013

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Εργαστηριακές Ασκήσεις Φυσικής ΓΕωπονιού πρώτο ετος

Citation preview

  • ., . & .

    2012 -13

  • i

    .

    , . . ( ) .

    - . . . , , - . .

    , . . , , - . . , .

    , . , , .

    : ( I ) , , ( II ) , ( III ) . ( !!!)

  • ii

    :

    . . x x. . . . . , . . . . .

    :

    http://www.aua.gr/gr/dep/gen/fysiki/index.html

    2012-2013:

    .

  • iii

    1

    ................................................................................................ 1

    2

    ...............................................................................19

    3

    , - .....................................................37

    4

    - ......................................47

    5

    - ...................................................................... 59

    6

    ...................................................................71

    7

    ...........................................................83

    8

    ................................................................................91

    9

    ........................................................................101

    .......................................................................................................111

  • 1

    " "

    An Introduction to Error Analysis The study of uncertainties in physical measuremens John R. Taylor. 22 1895 Gare Mont-parnasse Granville .

  • 1

    - - 2

    1.1 , . , . , , . . :

    . . ) 210 cm. 5 cm. 205 cm 215 cm. ) 211,3 cm. 211,3001 211,3002 cm mm. 0,3 cm . , . 211,29 211,31 cm.

    , , . ) , (.. ) 211,300165 cm 211,3001650 211,3001651 cm. 211,3001649 211,3001651 cm. . , -. . . .

  • 1

    - - 3

    1.2

    . . .

    . .

    1.2.1

    . . . , . , . . 1.1, , .

    66 mA 68 mA . 66 mA 68 mA. 67 mA 66 mA 68 mA, . . 67mA = 1mA :

    = (67 1) mA.

    1.1

    , .

  • 1

    - - 4

    , . 7,28mA 0,01mA.

    , . , 1C, 36

    C 34C 35C. 0,5

    C . .

    , -

    , - . , , .

    1.2.2

    ,

    , . , .

    , - . . . ( ) .

    ( ) . :

    71s, 72s, 72s, 73s, 71s

    . :

    st 8,715

    7173727271

  • 1

    - - 5

    x x1, x2, . xN x x1 , x2, . xN .

    N

    x

    N

    xxxx

    N

    i

    i

    N

    121

    (1.1)

    ( ) :

    11

    2

    NN

    xx

    xx

    N

    i

    i

    (1.2)

    68%

    : xx .

    , (.. ). , , (.. ) : ..

    ( -), 1.1:

    1.1

    ti (s) t ti (s) ( )t ti 2 (s

    2)

    71 -0,8 0,64

    72 0,2 0,04

    72 0,2 0,04

    73 1,2 1,44

    71 -0,8 0,64

    ss

    tt

    tti

    i

    4,03741,0)15(5

    5

    1

    2

    68% 71,4 sec (71,8 0,4 )s 72,2 sec (71,8 + 0,4 )s. : 100

    5 t t

    ( t t , t t ) 68 , 32 . .

  • 1

    - - 6

    1.2

    , , ,

    () 68%. 2 x x ,

    95.4% .

    1.3

    , ( ), .

    : -, . , h h .

    100

    4

    3

    2

    1

    .

    .

    .

    : 5

  • 1

    - - 7

    . , , (.. . )

    . , , . , ( ) . :

    1.4 ,

    , . :

    i) , ii)

    , ... ( ) .

    ()

    ()

  • 1

    - - 8

    1.3

    , .. d 16 mm.

    , , mmd 16

    mmdd 0 .

    . (. ) . , .. - 1 mm, 0,5 , .,

    mmd 5,0 . (,

    , ) , ( ) :

    mmdd 5,00,16

    , :

    1. ( ) ( ). .

    ( ) .

    , (150 5) g, () 5g 150g, . 145 155g.

    2. (.. ) .

    3. .

    4. .

    5. .

    : () , , . , , . , = 12,398318 Joules o = 0,04625 Joules. .

  • 1

    - - 9

    (i) . ( 2

    1 ..). (. ) :

    .

    , = 0,05 Joules.

    (ii) , (. 1 ) . , , = 12,398318 Joules = 12,40 Joules. :

    ,

    .

    ( ) 0 ( , 16mm 16,0 mm)

    :

    = (12,40 0,05) Joules

    : . .

    1.2.

  • 1

    - - 10

    1.2

    X x x X x x

    0,2354 0,00278 0,003 0,235 0,235 0,003 379,45 58,32 60 380 380 60 176232 1453 1000 176000 176000 1000 2,345 0,267 0,3 2,3 2,3 0,3

    . , . .., x=1cm x=1km x=3cm . x x x. O :

    = x

    x

    (1.3)

    (.. x/x = 1cm/500cm = 0,002 2%). . (x=1cm) . :

    ; A. h=41,14m 4cm. B. - S = 149.597.871 km

    S = 100km (), ( ), 4cm 41,14m 100km (). : () = 4cm/4114cm = 0,097 9,7% () = 100km/149.597.871 km = 0.0000007 0,00007% () .

  • 1

    - - 11

    1.4

    . , , . , "" .

    x, y, z, x, y, z, Q, . Q ( ) x, y, z :

    Q = f(x, y, z, ) (1.4) Q x, y, z . E , , Q 1.4 .

    Q Q (1.4), Q, , .:

    z

    z

    fy

    y

    fx

    x

    fQ (1.5)

    x

    f

    ,

    y

    f

    z

    f

    f x, y z

    .(: ;)

    . x

    f

    f x

    y z . T ,

    . ( ) .

    .

    1. Baum () gr/cm3 ()

    : B

    145

    145.

    Baum : 0,5 . Baum :

    = (28,0 0,5) Baum

    ( gr/cm3) :

  • 1

    - - 12

    32200529,05,0

    )28145(

    145

    )145(

    145

    cm

    gB

    B

    B

    B

    , g/cm3 :

    = (1,239 0,005) Baum 2. m d, :

    V

    m

    323

    63

    4dVRV

    Rd

    (1.6)

    : - 1 0,01gr (, m=0,01gr/2= 0,005gr) m=0,09gr. :

    m = (0,090 0,005) gr - 5 ( 5

    5 ) mmd 12,4

    ( ) mmdd 033,0 . :

    d = (4,12 0,03) mm :

    3333002458,0

    12,41415,3

    09,066

    mm

    gr

    mm

    gr

    d

    m

    d m :

    mm

    dd

    33343400019,0005,0

    12,41415,3

    603,0

    12,41415,3

    09,018618

    mm

    gr

    mm

    grm

    dd

    d

    m

    ( 1.7) :

    3300019,0

    12,4

    03,03

    09,0

    005,0002458,03

    mm

    gr

    mm

    gr

    d

    d

    m

    m

    :

    = (0,0025 0,0002) gr/mm3 = (2,5 0,2) gr/cm3

    1.4.1

    . q = x + y x y.

    q x y, q q = x + y. q x + y + x + y x + y - x - y.

    ; ,

    3

    6

    d

    m

  • 1

    - - 13

    x y x y. , q = x + y x y, . , x y , .

    x y , , , .

    x 50 y . x y x y q = x + y .

    :

    22 y)()x(q (1.7)

    q q = x + y , .

    (1.5) :

    Q

    f

    xx

    f

    yy

    f

    zz

    2 2 2

    (1.8)

    .

    (1.5) : .

    (1.8) (1.5) , . . : ( 1.5) (1.8) .

    1.5

    .

  • 1

    - - 14

    . ( = 15.5 gm/cm

    3) ( = 13.8 gm/cm

    3).

    : (15 2) gm/cm3 (13.9 0.2) gm/cm3 .

    , . , ( 13 17) . , ( 13.7 14.1) .

    , , . (). , . . .

    . .

    : ,

    : x x.

    ... - . . .

    . . . . ! .

    - ; - ; ; ... .

    . , . ...

    - ; , , , .

    : - ... ... - ; . - . - ; - , .

  • 1

    - - 15

    - ; - , . ,

    . , , . . - , ; - , . ...

    ( : Antoine de Saint-Exupry)

    : , ,

    .

    1. 1

    (i) . . . .

    (ii) (), : . 1 . 1 . . 10 (iii) () ,

    : . . . .

    (iv) , : . . . . (v) ,

    : . . 0,5

    . 0,1 . 0.05

    2. 10 1

    (i) 0,1 sec, 1 . :

  • 1

    - - 16

    (/ ;) A. B. . .

    (ii) () : (/ ;)

    A. B. . .

    (iii) :

    . ( t ) ()

    . .

    . .

    . ( t ) ()

    .

    3. (i) 7 20m 1 sec : (/ ;)

    . . . .

    4. g = (9,81 0,05) m/s2. , -. ;

    . sec. B. (0,05 < 100) . 9,81 < 1.000.000 . 100/1.000.000 < 0,05/9,81

    5. d ( = )

    d(mm) d (mm)

    1 1.01 1 1.01

    3 1.02 1 1.03

    6 1.03 1 1.04

    8 1.04 1 1.05

    (i) / ;

    A. 4

    04.103.102.101.1

    Ad B.

    4

    05.104.103.101.1

    Bd

    . 4

    )04.18()03.16()02.13(01.1

    Ad

    . 18

    )04.18()03.16()02.13(01.1

    Ad

  • 1

    - - 17

    (ii) / ;

    A. )14(4

    )04.1()03.1()02.1()01.1(2222

    AAAA

    AA

    dddddd

    B. )14(4

    )04.1(8)03.1(6)02.1(3)01.1(2222

    AAAA

    AA

    dddddd

    . )14(4

    )05.1()04.1()03.1()01.1(2222

    BBBB

    BB

    dddddd

    . )118(18

    )04.1(8)03.1(6)02.1(3)01.1(2222

    AAAA

    AA

    dddddd

    (iii) ; . . . . Gauss

    6. ; .

    ( 9,47 0,03 ) sec

    ( 5,6 0,8 ) /min

    ( 45,378 0,810-1 ) cm2

    (0,55 0,0038) cal/gr grad

    ( 598 28 )

    7. (i) (.. x, y) (.. S) (.. S = x/y), (/ ;)

    . S

    ( yxS / )

    B. . . .

    (ii) S ( 5i) x x ( y , y=0)

    A. yxS / o S

    . yxS / S = x SSS

    . yxS / S = x/y SSS

    . xS S = x SSS

    (ii) S ( 5i) x x y y

    A. yxS / o S

    . yxS / S = x / y SSS

    . yxS / S = x + y SSS

  • 1

    - - 18

    . yxS / yy

    x

    y

    xS

    2 SSS

    8. (i) x / , : I=Ioe

    -x (0 ). :

    min

    .)10520(I

    o

    , I )5310(

    min

    . mm)02,074,4(xx .

    (/ ;)

    .

    1

    310

    520ln

    74,4

    1 mm

    . 1

    5

    10ln

    02,0

    1 mm

    . 1

    )02,0510(

    mm

    . 12

    310

    5

    74,4

    1

    520

    10

    74,4

    102,0

    310

    520ln

    74,4

    1

    mm

    (ii) 6i x (x = 0), . x = 4,74 mm (/ ;)

    .

    1310

    520ln

    74,4

    1 mm

    . 1

    5

    10ln

    mm

    . 1

    )02,0510(

    mm

    . 1

    310

    5

    74,4

    1

    520

    10

    74,4

    1 mm

    1) J. R. Taylor, An Introduction to Error Analysis. University Science Books

    1982.

    2) . , 1988.

    4) . , . , . .

    5) L. Kirkup, Experimental Methods. J. Wiley & Sons 1994.

  • 2

    R.A. Millikan

    [Physical Review 7, 355 (1916)]

    K.W. Ford,

  • 2

    - 20-

    2.1 y

    x. x y (x,y) . , , (x,y) :

    . y x. . y = f(x) x.

    . , .

    ..

    , : dy(x )

    dx

    x,

    y(x )dx

    (, x).

    2.2

    (millimetr). ( ) .

    2.2.1 , . , , ( ) :

    , .

    . .

    , .. 0.2, 0.5, 1, 10 ... , 1/14 1/3=0,3333 .

    . (.. U i t) (V A sec), .

  • 2

    - 21-

    1,477

    1,4775

    1,478

    1,4785

    80 100 120 140 160

    n

    0C

    .

    . , n , : 1,478 1,4772, 80o 150o C, 2.1

    2.1

    / (oC) n

    1 80 1,4785

    2 90 1,4778

    3 100 1,4778

    4 110 1,4776

    5 120 1,4775

    6 130 1,4774

    7 140 1,4773

    8 150 1,4772

    () 10o C, 1 cm ( 2.1). (n) 0,00025 1 cm . 80, 100, 120, 140, 160 (C) n 1.4770, 1.4775, 1.478, 1.4785. .. ( 90 C, 1.4778 ) 80 C 100 C 1.4775 1.4780 90C 1.4778 .

    2.1

    , , n 1,4772 1,4780. 2.1 1,4770 1.4785.

  • 2

    - 22-

    80 C 160 C. , 0 , 2.2 . 0 , . 0 (0,0).

    2.2

    2.2.2 ( ) , . . . : 0 1. 1 10. log, , 2.2:

    2.2

    log log

    1 0,000 6 0,779

    2 0,301 7 0,846

    3 0,478 8 0,904

    4 0,603 9 0,955

    5 0,699 10 1,000

    1,474

    1,4745

    1,475

    1,4755

    1,476

    1,4765

    1,477

    1,4775

    1,478

    1,4785

    0 20 40 60 80 100 120 140 160

    n

    0C

  • 2

    - 23-

    log 2.2 . , log ( 2.3). :

    2.3

    0, -.

    , . 2 3 .. 8 9 .

    , , .

    , . 2.3 Au 192. .

    2.3

    t

    ()

    ( / sec) t

    ()

    ( / sec)

    0 300 = 3,0.102 12 14 = 1,4. 101

    2 180 = 1,8.102 14 8,4 = 8,4. 10

    4 110 = 1,1. 102 16 5 = 5,0. 10

    6 65 = 6,5. 101 18 3 = 3,0. 10

    8 39 = 3,9. 101 20 1,8 = 1,8. 10

    10 23 = 2,3. 101 22 1,1 = 1,1. 10

  • 2

    - 24-

    0

    40

    80

    120

    160

    200

    240

    280

    320

    0 4 8 12 16 20

    t

    /se

    c

    , ( 2.4), 2.3. . .

    2.4

    ( 2.5) .

    ( 2.5), . , .

    2.5

    1

    10

    100

    1000

    0 4 8 12 16 20

    t

    /se

    c

  • 2

    - 25-

    2.2.3 : y = f(x) . , , . .. 2.6, (1). , , (.. ). (2). .

    2.6

    1 . 2.7 x y (, ) x y .

    2.7

    : y=f(x) . , , .

    y

    x

    x

    y

    - - - - - - - - 1

    2

  • 2

    - 26-

    . , , .

    2.8 2.9

    2.8

    2.9

    y

    x

    x

    y

  • 2

    - 27-

    2.3

    . , . x, y :

    y = A + Bx (2.1)

    ( ). u ( ) t ( ) , : u = uo + gt x1, x2, xN y1, y2, yN , (x, y ) :

    2.10 , , (x, y ) :

    2.11

    x

    y

    x

    y

  • 2

    - 28-

    . ) y x , ; (. ;). B) (x,y) ;

    2.3.1 . . . x , y y. (xi,yi) (2.12). . (di) . :

    (2.2)

    2.12

    ( ) .:

    :

    2N

    1i

    iiBxAyq

    N

    1i

    N

    1i

    iiyxBAN0

    A

    q

    N

    1i

    N

    1i

    N

    1i

    ii

    2

    iiyxxBxA0

    B

    q

    x

    y

    d2

  • 2

    - 29-

    (2.3)

    (2.4)

    (xi, yi) . ' .

    2.3.2 . . x y y :

    N

    2

    i

    i 1

    2N N

    2

    i i

    i 1 i 1

    x

    dy

    N x x

    (2.5)

    (2.6)

    y. y :

    (2.7)

    2N

    1i

    i

    N

    1i

    2

    i

    N

    1i

    ii

    N

    1i

    i

    N

    1i

    i

    N

    1i

    2

    i

    xxN

    yxxyx

    A

    2N

    1i

    i

    N

    1i

    2

    i

    N

    1i

    i

    N

    1i

    i

    N

    1i

    ii

    xxN

    yxyxN

    B

    2N

    1i

    i

    N

    1i

    2

    ixxN

    NyB

    2N

    1i

    iiBxAy

    2N

    1y

  • 2

    - 30-

    2.3.3 , , . (xi, yi) , . :

    (2.8)

    r -1 +1. +1 -1 r . , , . , (2.8), 1 0 .

    , U i . 11 2.4. . 2.13. , .

    2.4

    / U

    (Volt)

    i

    (A)

    U2

    (Volt) 2

    i2

    (A)

    2

    Ui

    (Volt.A)

    1

    2

    3

    4

    5

    6

    7

    8

    9

    10

    11

    0,00

    0,32

    0,83

    1,00

    1,20

    1,48

    1,50

    1,70

    1,85

    1,90

    2,40

    0,000

    0,020

    0,030

    0,040

    0,048

    0,054

    0,060

    0,067

    0,070

    0,078

    0,090

    0,0000

    0,1024

    0,6889

    1,0000

    1,4400

    2,1904

    2,2500

    2,8900

    3,4225

    3,6100

    5,7600

    0,0000

    0,0040

    0,0090

    0,0016

    0,0023

    0,0029

    0,0036

    0,0045

    0,0049

    0,0061

    0,0081

    0,0000

    0,0064

    0,0249

    0,0400

    0,0576

    0,0799

    0,0900

    0,1139

    0,1295

    0,1482

    0,2160

    U=14.18 Volt i=0.557 A (i)2=0.3103 A2

    U2=23.3542 Volt2

    i2=0.03532 A2

    (U.i)=0.9064 Volt.A

    N

    i

    N

    i

    ii

    N

    i

    ii

    yyxx

    yyxx

    r

    1 1

    22

    1

  • 2

    - 31-

    , (U=A+Bi ) ( B A) (2.4) (2.3).

    A= -0.0551 Volts

    B = 26,5654 (= 26,5654 V/A) A (2.7), (2.5) (2.6)

    , : U = 0,1Volt, A = 0,2Volt B = 1

    0.1V R :

    R = (27 1) .

    2.7 E

    , .

    ( ) x . :

    x=oe(-x)

    o x . H . A, :

    y= 0

    x

    InI

    =x

    y ln(I0/I) x, x y .

    k

    M2T -

    () () k.

    Mk

    2T

    y=T, x= M =k

    2.

    : : Mk

    T

    2

    2 4

    2,

    : B=k

    24

  • 2

    - 32-

    : 1) . 2) , , . ( ), .. x1 x2 y1 = A+Bx1 y2 = A+Bx2. (x1, y1) (x2, y2) . 2) , , .

    (g)

    L

    g

    L2T . L

    , (, L) . g.

    . (

  • 2

    - 33-

    L L (m)

    Ti (s)

    T (s)

    iiTTT

    (s)

    (i)2

    (s)2

    T

    (s) TT

    (s)

    0.410.05

    1.31

    1.32

    0.01 0.0001

    0.01 1.320.01 1.33 -0.01 0.0001

    1.32 0 0

    0.570.05

    1.50

    1.5567

    0.056667 0.003211

    0.04933 1.550.05 1.58 -0.02333 0.000544

    1.59 -0.03333 0.001111

    0.700.05

    1.74

    1.71

    -0.03 0.0009

    0.036056 1.710.04 1.67 0.04 0.0016

    1.72 -0.01 0.0001

    0.820.05

    1.81

    1.8433

    0.03333 0.001111

    0.030551 1.840.03 1.87 -0.02667 0.000711

    1.85 -0.00667 0.000044

    , , L :

    g

    L2T

    ( L ) = g

    2.

    =+ L y=A+Bx :

    x L (m)1/2 y T (sec)

    0,64 1,32

    0,75 1,55

    0,83 1,71

    0,91 1,84

  • 2

    - 34-

    : ( Excel Workbook : http://www.aua.gr/~bethanis/calcs.xls)

    = 0.0871 s = 1.9398 s/m1/2

    y = 0.0151 s = 0.0596 s = 0.0756 s/m1/2.

    = (1.94 0.08) s/m1/2

    (xi, yi) x (. 0,64 < x < 0,91) ..:

    x1 = 0,7 (m)1/2

    x2 = 0,8 (m)1/2

    y1 y2 :

    y1 = 0,087 s + 1,940,7 s = 1,44 s y2 = 0,087 s + 1,940,8 s = 1,62 s (x1, y1) = (0,7, 1,44) (x2, y2) = (0,8, 1,62) :

    1,2

    1,4

    1,6

    1,8

    2

    0,64

    ()

    (s)

    ()1/2 (L) 1/2 (m)

    1/2

    *

    *

    0,7 0,8 0,9 1,0

    (x1, y1)

    (x2, y2)

  • 2

    - 35-

    =g

    2 g =

    2

    2

    B

    4 = 10,489 m/s

    2

    g = BB

    )B

    4(

    2

    2

    = BB)2(4 32 = 0,792 m/s2

    , 4 , :

    g = (10,5 0,8) m/s2

    1) J. R. Taylor, An Indroduction to Error Analysis. University Science Books 1982

    2) . , . , . , . . , . 1982.

    3) . , . , . 1997.

    4) . , 1988.

    5) L. Kirkup, Experimental Methods. J. Wiley & Sons 1994.

  • 2

    - 36-

  • 3

    -

  • 3 , -

    - 38 -

    3.1

    .

    3.2

    1) . 2) . 3) . 4) .

    3.3

    E , ' , ". , (cm), , ( ), (mm) . , , , , ..

    3.4 .

    3.4.1 .

    T ( 3.1) P,

    : ) . mm ) ( ,

    ).

    3.1

    H P . T K . . K. , , , . , , B,

  • 3 , -

    - 39 -

    . .

    10 , 9 3.2

    3.2

    9/10 , mm 9/10 mm, 1/10 mm . (1/10 mm/.), . , C. C : n . s m :

    n=ms (3.1) H s C: C = s- (3.2)

    M (3.1) :

    C sms

    n

    m

    ns

    1 (3.3)

    m < n. , :

    Cm

    ns

    1 1 (3.3)

    , m n m = n - 1 (. 3.2 10 10 -1 = 9 ) (3.3 )

    : n

    ss

    n

    nC

    11

    , C :

    n

    sC (3.4)

    : s = ( mm) n = . C / (.. mm/)

  • 3 , -

    - 40 -

    3.2

    : .

    1,0.10

    1

    mmmm

    n

    sC .

    , , 0 ( ) , :

    1/10 (.C)

    2/10 (.2C)

    3/10 (. 3C) ...

    10C, 1mm. .

    .

    E o 3.2 , 0 2 3 , 4 .

    3.3

    , , 2 4 . 2 + 4 C C . 3.2 0,1 mm/. :

    2 mm + 4 . x 0,1 mm/. = 2,4 mm

    3.4 3.5.

    3.4 3.5

    :

    + ( )x( )

  • 3 , -

    - 41 -

    , K , 0 . , . H , . H 0 0 . . A, , () , :

    =C (3.5)

    1) 3.1; 2)

    C=0.05 mm/. 22,16 mm. ; ;

    3.4.2

    T (. 3.6) - E, A. P, : () K, 1mm 0.5 mm, . T, 100 50 . T P. H P H. T T H. A , P , A.

    3.6

    , .. A P. T P . H

  • 3 , -

    - 42 -

    H : P, , , , . A, H P A, , . H, , . E .

    3.6 K 0.5 mm, n=50 ( ). s=0,5 mm s=0,5 mm.

    s n , :

    n

    sC (3.6)

    mm/. cm/. ( 3.4 ).

    , (3.6), : C = 0,5/50 = 0,01 mm/.

    , , . .

    3.7

    3.6. 0,01 mm/. , mm , 17 . : 7 mm + 17 .x C=7 mm + 17 . x 0,01mm/. = 7.17 mm

  • 3 , -

    - 43 -

    , , 3.8 3.9.

    3.8 3.9

    .

    .:

    , : + ( )x( )

    T , , . H : T T , H, A P . E 0 , , 3.10.

    3.10

    E , 0, 3.11 3.12. T , :

    =C (3.8)

    3.11 3.12

    H (. 3.11), (. 3.12). :

    =+4.x0,01mm/.=+0,04mm

  • 3 , -

    - 44 -

    : =-2.x0,01mm/.=-0,02mm

    1) 3.6; ;

    3) . .

    3.5

    3.5.1

    1) N C.

    C = ..

    2) N ( ) .

    = ......................................................

    3) N . T 3.1.

    4) N 3.1.

    3.1

    i Di

    Di = Di

    + Di

    (.) Di(.) = Di (.)+

    1

    2

    3

    4

    5

    5) N 3 6 D. 3.1.

  • 3 , -

    - 45 -

    3.5.2

    1) N C .

    C = ..

    2) N ( ) .

    = ......................................................

    3) N d . T 3.2.

    4) N .

    3.2

    i di

    (mm)

    di = di

    +

    (mm)

    1

    2

    3

    4

    5

    3.5.3 (*)

    1) N C .

    C = ..

    2) N ( ) .

    = ......................................................

    3) N 3.5.2. T 3.3.

    4) N

    = + .

    5) 3.2 .

    3.3 M

    (gr)

    (gr) = M + (gr)

    (gr)

    * 3

  • 3 , -

    - 46 -

    :

    C=S/n=0,01gr/. S=0,1gr n=10.

    :

    = 0,9gr + 5. x C = 0,9gr + 5. x 0,01gr/ = 0,95gr

    n = 10 .

    S = 0,1 gr

  • 4

    -

    . . ,

    . a

    b .

    E. Boeker R. van Grondelle.

  • 4 -

    - 48 -

    4.1 ANTIKEIMENO

    .

    4.2

    ( (), (He) (Hg)). . . . , , . . . , , , .

    4.3

    4.3.1

    (H/M) . (f) , (). H/M , , . :

    c = f (4.1)

    c = 3108 m/s . , . . / 4.1.

  • 4 -

    - 49 -

    4.1

    , , . . . (1800), (1801), (1888), - (1895), (1900) (1930) ( 4.2).

    4.2

    / 4.2, 700 nm 420 nm , .

    4.3.2

    / ( ) , c. .

    , ,

  • 4 -

    - 50 -

    (). , , . , , . ( 4.3)

    4.3

    4.3.3 -

    , (. ). 4.4 () (He) n. .

    4.4

    =0 eV

    =0 eV

  • 4 -

    - 51 -

    , , . , En2 En1 E = En2-En1= hf = hc/, h= 6,626 x 10

    -34 Jsec

    Planck.

    , . , , , , . ( 4.5).

    4.5

    , , . , , . ( 4.6).

    4.6

    . ( , DNA, ). .

  • 4 -

    - 52 -

    , . . . , , . , , , , . , . .

    4.3.4

    . , . , , ( ). (.. ) .

    , . , . ( ). , .

    4.4

    1) . 2) (), (He) (Hg), (

    ). 3) ( ). 4) 5) , .

    6)

  • 4 -

    - 53 -

    4.5

    4.5. , , . . , 1, . , , , . , , . , 2 , ., () . . , , . 2 .

    4.7

    , , , , . 4.6 , , , -.., . , , 2 , , . , , .

    , , , , , .

  • 4 -

    - 54 -

    .4.7. . nm.

    4.6 E

    4.6.1

    N ( ), .

    1) 4.1: , , ( 0,5 ).

    : . nm ( ).

    :

    800 700 650 600 500 480

    (nm)

    : : - 400-500nm 2nm, - 500-600nm 5nm - 600-700nm 10nm - 700-800nm 20nm

    2) (Hydrogen-), (Helium-He) (Mercury-Hg) Spectra of gas discharges.html.

    : ........................................

    3) N ( ) . . 1. : eV (1eV=1.6 x 10

    -19 J).

  • 4 -

    - 55 -

    4) H He , 3 ( 4.4) . 4.1.

    4.1

    (nm)

    (nm)

    (eV) (eV)

    E (eV)

    E (eV)

    = E -E (eV)

    4.6.2

    1) N .

    2) ( ). N o . 4.2.

    4.2

    ( )

    (nm) (nm)

  • 4 -

    - 56 -

    : : : .

    3) 4.2 .

    4) . 4.2.

    5) 4.2.

    1) , ;

    2) ; ;

    3) . , , ;

    4) , , , . ;

    5) (n=1);

    17 () . , . , . , , . , . . , -, , . ,

  • 4 -

    - 57 -

    , . , , . . , , , . . , , . . . 430x1014 Hz , , , , 710x1014 Hz . , : , , .

    1) . , . , . 1997.

    2) P.G Hewitt, . 1997.

    3) .. , .. , V. 1992. 4) E. Hecht, Physics. Brooks/Cole Publishing Company1994. 5) E. Boeker, R. van Grondelle, Environmental Physics. J. Wiley & Sons 1995.

  • 4 -

    - 58 -

  • 5

    -

    " ,

    , ,

    " .L. Malus 1808

    , , -

  • 5 -

    - 60 -

    5.1

    O Cx .

    5.2

    M . H C :

    =C = +C :

    , .

    C, = f(C) : y=A+Bx - (xC), - (y) - : A= =. () = f(C). , ( ) . , x, Cx : x = + Cx, Cx.

    5.3

    5.3.1

    , ( , ..), . ' , Maxwell, , . , . , ,

    c. B . 5.1 .

  • 5 -

    - 61 -

    5.1

    ,

    . ( , ) .

    ( ), '

    5.2

    . (xy)

    . , . , , ' , . 5.2(). , , n .

    , . 5.2(). , , . Etienne-Louis Malus (1775-1812),

  • 5 -

    - 62 -

    , , (1642-1727). Malus . , , . , .

    5.3.2

    , , . , , : ; ' sta . , .

    , .

    , . , , . - ( 5.3). , , , , . .

    5.3

    , (.5.4, ), , , (.5.4, ). , ' . , ' .

  • 5 -

    - 63 -

    5.4

    , . . .

    ( , , ) , . , . , , . , , , , . ' 50% . 50% .

    , , . , . . , , . ( 5.5)

    5.5

  • 5 -

    - 64 -

    , , .

    , , . .

    5.3.3

    , , . , , ' .

    A , (. 5.6). . T .

    . 5.6

    . A , , . T :

    = O . A , . :

    =C T , . A :

    =C A , , :

    =- :

    =+C E = f(C) = l . A , . E

  • 5 -

    - 65 -

    , cm C (moles/lt, .. 0.5 M, 1.0 M, ..), :

    cm moles lt( / )

    T :

    K .

    O , .

    .. : , , , , , , () , .... .. : , , () , , , , ...

    5.4

    1) Hartnack 2)

    .

    5.4.1

    . ( 5.7) , , .

    5.7

    , . ' , , . , , , . ' . .

    5.7 , , .

  • 5 -

    - 66 -

    , . ' Hartnack 5.1.

    , , . , . 5.7 . (Laurent), . ,

    . ( ), . (-) . , , . ( 5.8, ), . (.5.8, ). , , (.5.8, ). ' .

    5.8

    . . 0,10 -250 , +25

    0 . .

    -20% , +20%

    5.1

  • 5 -

    - 67 -

    0,2%. .

    To =10cm 5.2 . 5.1 =20cm.

    () () 5.2

    ( 5.2) , () . ( 3, . 40) :

    .1,01

    .10

    11

    S

    nC .5.10 :

    = 8+ 6 . x 0,1.

    = 8,6

  • 5 -

    - 68 -

    5.5 H

    1) N . N , . 2) N , (.5.8). , : 0 90 . 0 , . N . T 5.1.

    3) N . N o 5.1. . 4 (i = 4) .

    5.1

    i i

    0 ()

    1

    2

    3

    4

    4) N C1. N (2) (3). N 5.2.

    : T , . .

    5) N (2) (3) CN (N=2,3,4). , . 6) N Cx. N (2) (3) 5.2

  • 5 -

    - 69 -

    5.2

    N CN

    (Molarity)

    i

    N

    ()

    1

    2

    3

    4

    x Cx

    1) ; 2) .

    ; 3) ;

  • 5 -

    - 70 -

    4) , ; ;

    5) , ;

    6) , , ;

    1) .. , .. , , V, . 1992. 2) ., ., . 1997. 3) .. , . , , , . . 1971 4) P.G. Hewitt, , . 1997. 5) J. Jacques, . 1993.

  • 6

    -

    ( ),

    ( ).

    .

    ( ).

  • 6

    - 72 -

    6.1

    .

    6.2

    M (1min).

    , - I0 = /t (/min) . . , , x - . H I x : =e

    -x (

    ). :

    xI

    In

    o

    (x) x

    (y) oI

    nI

    .

    , .

    :

    22/1

    nx

    x1/2

    x1/2.

    6.3

    6.3.1 .

    dx , ( 6.1), , dx : d = - dx (6.1)

    : = (absorption coefficient) .

    (6.1) , x dx ( dx>0 ), d (d< 0). (6.1) :

    = oe-x

    (6.2)

  • 6

    - 73 -

    6.1 x1/2 (half-thickness) " , ". 6.2 /2 :

    I

    I eo

    o

    x

    2

    1 2 / (6.3)

    , x , 6.4, , x . . (6.3) :

    x 1 22

    /

    ln

    (6.4)

    6.4

    1) Geiger Mller. 2) Co60 5Ci () 3) 4)

    6.4.1 GEIGER-MLLER

    . Geiger-Mller (. 6.2) . H .

    6.2

    +++++++++++++++++++

    +++++++++++++++++++

    -_- - - - - - - - - - - - - - - - -

    -

    -_- - - - - - - - - - - - - - - - -

    -

    V

    - +

    C R

  • 6

    - 74 -

    . , . 'O ( ) (X ) , C R (. 6.2) . T , R , . O , . K :

    1) . . . A . 2) . . T , . , . A . O ,

    Geiger-Mller 3.10-4 sec, 10

    -8 sec.

    30% , G-M , 1%.

    , , , , .

  • 6

    - 75 -

    6.5

    1) G-M -. : - .

    2) N 5 I . (1 min) /min. T 6.1.

    6.1

    i- 0 (i) (./min)

    1

    2

    3

    4

    5

    3) 4 . x 3 6.2 ( ).

    : K , - , - . 3.

    : C=S/n=0,01mm/. S=0,5mm n=50.

    :

    3mm + 3. x C = 3mm + 3. x 0,01mm/. = 3,03mm

    4) N , ( ) (3). N , 6.3 ( ).

  • 6

    - 76 -

    5) N (3) (4) .

    6.2

    i- xn (i)

    (mm)

    1

    1

    2

    3 2

    1

    2

    3

    3

    1

    2

    3

    4

    1

    2

    3

  • 6

    - 77 -

    6.3

    -

    i-

    (i)

    (./min)

    1

    1

    2

    3

    4

    5

    2

    1

    2

    3

    4

    5

    3

    1

    2

    3

    4

    5

    4

    1

    2

    3

    4

    5

  • 6

    - 78 -

    1) ; ;

    2) ; ;

    3) ;

    (radioactivity), . , .

    , , .

    10

    7 m / sec cm

    0,1mm.

    He4

    2.

    , 1mm Pb. .

    , , 10cm Pb .

    "". . . , .

    . dN, dt , . :

    dN = -dt " " . :

    = e -t

  • 6

    - 79 -

    t N , t = 0. , , .

    6.4 . , t1/2 (half-life) o " " ( 6.4). , 6.2, /2. (6.2) :

    N

    N eo

    ot

    21 2

    /

    :

    t 1 22

    /

    ln

    , . . , , , , .

    , , . , , . . ,

  • 6

    - 80 -

    . , , , , . , , .

    , . , , . , . , . DNA . , . . . , , , . . , .

    , . . , , . , , , .

    O , . , . ( ), ' , . , . ', . , , , . , : . , . , , , , .

    rad ( radiation = ), . rads . , , rems.

  • 6

    - 81 -

    rems, rads .' rad 10 rad . 10 rems.

    ... 0,2 rems . , , , , , .. , , . , .

    ( ..) 6.4

    500 rems. ' , . ( ) 200 rems . , 5 30 millirems, .', , , . , , . .

    , 20 rems, . . .

  • 6

    - 82 -

    , , .

    1) .. , - .

    1990.

    2) . , . . , 1997.

    3) P.G. Hewitt, , , , 1997.

  • 7

    , ( )

    .

    .

    CD-ROM Encarta `97 Encyclopedia Microsoft Inc.

  • 7

    - 84 -

    7.1

    () .

    7.2

    h . d . :

    4h

    g d

    1

    h A B( )d

    ,

    (x) 1/d, (y) h ( = ) 4

    Bg

    .

    1

    h fd

    , , . g, .

    7.3

    , . () , , . 7.1 .

    7.1

  • 7

    - 85 -

    :

    90 <

  • 7

    - 86 -

    , :

    hgr

    2

    (7.2)

    g . , r R . , 7.2 :

    hgd

    4

    (7.3)

    d . h0 h ( 7.4), 7.3 :

    hgd

    h 4

    0

    (7.4)

    7.4

    :

    ( )

    2

    pr

    , r =

    h,

    gh , p.

    : 2

    g hr

  • 7

    - 87 -

    7.4

    1) . 2) Set ,

    ( ) . 3)

    7.4.1

    T h d . O "" . H - - . T , 0,5mm. T cm mm. A . H . O 50 49 . 'A ( 3) :

    cs

    n

    mmmm

    0 05

    500 01

    .. /

    E, 0,01mm . H . . ,, , . , ( , , ) . H .

    7.1

  • 7

    - 88 -

    7.1 . 3 ( ) , 123,5mm.

    7.4.2

    7.2

    35,3 +3. x C = 35,3 + 3. x 0,005mm/.=35,315mm, C = S/n = 0,1mm/20.= 0,005mm/. ( 3)

    7.5

    1) N .

    2) N . N , .

    3) N . .

    (h0 =

    ) (=) .

    h0= .

    N hi 4 7.1 ( ).

  • 7

    - 89 -

    7.1

    / hi (mm) hi =hi-h0 (mm)

    (mm) (mm) d= - (mm)

    1

    2

    3

    4

    4) N . N ( ), . N 7.1.

    5) : d= -

    7.1.

    : ( d) ( h) . .

    6) :

    h =

    7) d= -.

    = =

    7.6 1) ,

    ( ); 2)

    ; 3) ;

    .

  • 7

    - 90 -

    1) . . . 1997. 2) F. Tyler A Laboratory Manual of Physics. Edward Arrnold (Publishers)

    1981.

  • 8

    . (

    ).

    . , . .

  • 8

    - 92 -

    8.1

    .

    8.2

    (i) ,

    di d .

    m . : 3

    6

    d

    m

    V

    m

    . Baum gr/cm3. D

    . ti t s . :

    s

    tdgo

    18

    2

    s = 20cm, g = 981 cm/s2 ,,d

    , , , , ,

    ,d .

    8.3

    H , , , . , . H , , () , . , . . A , . ( ), . ,

  • 8

    - 93 -

    . E, .

    M (): S.I. pascal x second (Pas) = 1 Ns/m2 1 kg/(ms). poiseuille (Pl) Pas . poiseuille poise ! C.G.S. poise (P) Jean Louis Marie Poiseuille. M 1 Pl=10 Po. H Po , . centipoise (cP). centipoise , 1.0020 cP 20 C.

    : 1 poise = 100 centipoise = 1 g/(cms) = 0,1 Pas

    1 centipoise = 1 mPas.

    H - Stokes

    , , . H -, , -. H , . . . T . . T "" , . , , , d:

    F = kd :

    F = 6r r . Stokes

  • 8

    - 94 -

    d . W, B F. Stokes :

    duF

    3 (8.1)

    u . F :

    F = W B F. (8.2) : - : W = mg = g V

    - : B = g V ( ). , Stokes (. 8.1), , u,

    dt

    dua . , :

    duBWm

    Fa 3

    . (8.2)

    , ( , , ) u . , , . 8.2 u (F=0) ( ) u. (8.1) :

    duFo

    3

    (F=0). , , . 8.2, uo:

    2

    18

    1gdu

    o (8.3)

    g d . ( , , u) s t (u = s/t) :

    s

    tgdo

    18

    2

    (8.4)

    . , :

    o

    uD

    dku

    1 (8.5)

    : - u (D ), - u , - k - D . (8.5) :

    D

    dkttt

    oo (8.6)

  • 8

    - 95 -

    t t .

    8.4

    1) . 2) Set . 3) . 4) . 5) . 6) Baum.

    To , , , gr/cm3 .

    'O , , W, B, . . 'E , . ' ( 8.1). A V :

    W=V g (8.7) ,

    . O Sx, S x , . T:

    B=(V+Sx)g (8.8) A :

    Vg=(V+Sx)g

    x=S

    V

    S

    Vooo

    1

    :

    S

    Voo

    1C

    S

    Vo

    2

    C

    :

    xC

    C 1

    2

    (8.9)

    8.1 x , ' gr/cm

    3, . ,

  • 8

    - 96 -

    , , . '

    , Baum, gr/cm3 .

    1gr/cm3.

    T Baum , ,

    0 Baum. M, NaCl 15% . 15. T 0-15 15 . H

    . T Baum , NaCl 10% w/w,

    0 Baum. M 10 , 0. T 0-10 10 .

    8.2 , .

    .

    % . . , . . 20 20 % . .

    . 8.2

    8.5 H

    1) N d (i=1,,10) 8.1

    :

    - : C = ............................................

    - : = .............................................

  • 8

    - 97 -

    : K , - , - . 3.

    : C=S/n=0,01mm/. S=0,5mm n=50.

    :

    3mm + 3. x C = 3mm + 3. x 0,01mm/. = 3,03mm 8.1

    i di

    (mm)

    di +

    (mm)

    1

    2

    3

    4

    5

    6

    7

    8

    9

    10

    2) N ( 10) . .

  • 8

    - 98 -

    : C=S/n=0,01gr/. S=0,1gr n=10. :

    = 0,9gr + 5. x C = 0,9gr + 5. x 0,01gr/ = 0,95gr C . = C/2 = 0,005gr

    :

    - : C = ................................

    - : = .................................

    10 =10m (m= ):

    M

    = .............................................................

    , , :

    = M + = ....................................................

    ( ):

    n = 10 .

    S = 0,1 gr

  • 8

    - 99 -

    = .............................................................

    3) - 10 s=20cm . 8.2.

    8.2

    i ti (sec)

    1

    2

    3

    4

    5

    6

    7

    8

    9

    10

    4) , .

    Baum:

    Baume

    ........................................ Baum

    , , Baum, :

    Baume

    ........................................ Baum

    1)

    ; 2) ;

  • 8

    - 100 -

    3) ; 4) ,

    ; 5)

    t. (. ).

    6) 8.6 t . : D.

    1) F. Tyler, A Laboratory Manual of Physics. Edward Arrnold (Publishers) 1981. 2) . , . . 1997. 3) . , . , . 1997.

  • 9

    J. Joule

    URL: http://www. hcc.hawaii.edu

  • 9

    - 102 -

    9.1

    Joule .

    9.2 m1 m2

    c2 , R (. 9.1). , , I, (). (V) U , . , . , , , . (k ) :

    t

    kcmJ

    UI

    11

    01

    t

    kcmJ

    UI

    22

    02

    . :

    1= kcmJ

    IU

    11

    11

    2= kcmJ

    IU

    22

    22

    J=4,18 cal

    Joule .

    k , :

    1

    2

    1

    1

    11

    2

    22

    2

    2

    1c

    m

    m

    B

    IU

    B

    IU

    Jmc

  • 9

    - 103 -

    9.3

    Q :

    )(

    mcmcQ (9.1)

    m , c , t 0 . To mc . Q U I, t :

    J

    UItQ (9.2)

    :

    tJmc

    UI

    (9.3)

    . (9.1) :

    )(

    kmcQ (9.4)

    k = mc . (9.3) :

    tkmcJ

    UI

    0 (9.5)

    , (9.5), :

    1

    2

    1

    1

    11

    2

    22

    2

    2

    1c

    m

    m

    B

    IU

    B

    IU

    Jmc

    (9.6)

    c1 :

    1 cal/g C 4190 J/kgC H (cal)

    1 g 14,5 C 15,5C. , cal SI, Joule. Sir James Joule ( , . 105) :

    1 cal = 4,186 J

    . 9.2 .

  • 9

    - 104 -

    9.2:

    9.4 1) . 2) . 3) . 4) . 5) 6) . 7)

    9.5

    1) N * . .

    :

    - : C = ..............................

    - : = .................................

    :

    m()

    = .............................................................

    , , :

    m = m()

    + = .................................................... m :

    m = .............................................................

    2) N . .

    :

    m ()

    = .............................................................

    *

    3 8 (8.5.1, ).

  • 9

    - 105 -

    , , :

    m = m ()

    + = ....................................................

    m :

    m = .............................................................

    3) N . 9.1.

    4) .

    5) , 3 V 3A.

    6) U1 I1:

    U1=........ Volt I1=......... A

    :

    U1= ......... Volt I1= ........... A

    ** U1 I1.

    8) 1min 10 min. 9.1. .

    9) . c2. . :

    m ()

    = .............................................................

    , , :

    m = m ()

    + = ....................................................

    m :

    m = .............................................................

    10) , 3 V 3A.

    11) 6***, U2 I2:

    U2=....... Volt I2=........ A

    **

    , ( 1.2.1 1), . U=2,18 V U=0,01V. , . ***

    6, . U2 = U1 I2=I1. .

  • 9

    - 106 -

    :

    U2= ......... Volt I2= ........... A

    6****.

    8) 1min 10 min. 9.1

    9.1

    t (min) (C) t (min) (C)

    1 1

    2 2

    3 3

    4 4

    5 5

    6 6

    7 7

    8 8

    9 9

    10 10

    t = ( )

    = ................................................. ( )

    1) ; 2) ;

    ****

    , , : U2 = U1 I2=I1.

  • 9

    - 107 -

    3) ;

    4) ;

    5) , ;

    1) . .

    . 1997. 2) . . . .

    . 1997. 3) Young D. H. , Addison-Wesley

    Publishing Company, 1992

  • 9

    - 108 -

  • - 111 -

    x, y, z, x, y, z, Q, . Q ( ) x, y, z :

    Q = f(x, y, z, ) (.1) Q Q (1.4), Q, , .:

    z

    z

    Qy

    y

    Qx

    x

    QQ (.2)

    ) : Q .:

    Q = ( x1 + y1 + + z1 ) - ( x2 + y2 + + z2 ) (.3)

    Q

    x

    Q

    y

    Q

    z1 1 2

    1

    (.2) Q, Q, :

    Q = |x1|+ |y1| + + |x2| + |y2| + + |z2| (.4) .

    ) : Q , .:

    Q = x1 y1 z1 x2 y2 z2 (.5)

    222

    111

    zyx

    zyxQ

    (.6)

    (.2) Q . :

    2

    2

    2

    2

    2

    2

    1

    1

    1

    1

    1

    1

    z

    z

    y

    y

    x

    x

    z

    z

    y

    y

    x

    x

    Q

    Q

    (.7)

    :

    .

    .

    ) : Q , .

    Q = x (.8)

    :

  • - 112 -

    x

    x

    Q

    Q

    (.9)

    ) : Q , .:

    Q = Ax (.10) :

    Q = |Ax| (.11)

    (.2) :

    Q

    f

    xx

    f

    yy

    f

    zz

    2 2 2

    (.12)

    (.4) (.7) :

    Q x z x z 12

    1

    2

    2

    2

    2

    2

    (.13)

    Q

    Q

    x

    x

    z

    z

    x

    x

    z

    z

    1

    1

    2

    1

    1

    2

    2

    2

    2

    2

    2

    2

    (.14)

    (.2), (.4), (.7) .

    (.12), (.13), (.14) (.2), (.4), (.7) . .

  • - 113 -

  • - 114 -