FİZİ ATOM – MODERN FİZİKcapyayinlari.com.tr/demo/atom-fizik.pdf · bir yaklaşım ve titiz bir çal ışmanın ürünü olan eserlerimizin ana yap ısı şu şekildedir: Kazanımlara

ÜNİVERSİTEYE HAZIRLIK12. SINIF OKULA YARDIMCI

KONU ANLATIMLISORU BANKASI

u Atomun Tarihsel Gelişimi

u Bohr Atom Modeli

u Atom Altı Parçacıklar

u Radyoaktivite

u Evrenin Oluşumu

u Modern Fizik

u Özel Görelilik

u Modern Fiziğin Teknolojideki Uygulamaları

ATOM – MODERN FİZİKFİZİK

ÜNİVERSİTEYE HAZIRLIKKONU ANLATIMLI SORU BANKASI

ISBN978 – 605 – 7564 – 05 – 4

DizgiÇAP Dizgi Birimi

Kitap / Kapak TasarımÖzgür OFLAZ

1. BaskıKasım 2018

İLETİŞİMÇAP YAYINLARI

Ostim Mah. 1207 Sokak No: 3/C–DOstim / Ankara

Tel: 0312 395 13 36Fax: 0312 394 10 04

[email protected]/capyayinlari

facebook.com/capyayinlari

Bu kitabın her hakkı Çap Yayınları’na aittir. 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve

Sanat Eserleri Yasası’na göre Çap Yayınları’nın yazılı izni olmaksızın,

kitabın tamamı veya bir kısmı herhangi bir yöntemle basılamaz, yayınlanamaz,

bilgisayarda depolanamaz, çoğaltılamaz ve dağıtım yapılamaz.

SUNU

Sevgili Öğrenciler,

Gelecekteki hayatınızı şekillendirmek, düşlediğiniz bir yaşamı kur-mak için üniversite sınavını başarıyla atlatmanız gerektiğini biliyorsunuz. Bu bilinçle yoğun bir ders çalışma sürecinden geçmektesiniz. Böylesine önemli bir sınavı başarıyla atlatmanın en temel şartlarından biri sınavın ruhunu anlamak ve bu çizgide hazırlanmış kitaplardan yeterince fayda-lanmaktır.

Bizlerde gayretlerinize destek olmak, çalışmalarınızı daha verimli hâle getirmek amacıyla sınav ruhuna uygun elinizdeki fasikülleri hazır-ladık.

Kitaplarımız, Talim Terbiye Kurulu’nun en son yayımladığı öğretim programında yer alan kazanımlar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Özgün bir yaklaşım ve titiz bir çalışmanın ürünü olan eserlerimizin ana yapısı şu şekildedir:

Kazanımlara ait bilgiler konu sayfasında verilmiştir. Özet konu an-latımından sonra örnek çözümlerine geçilmiş ve bu bölüm standart so-rular ve çözümleri ile ÖSYM tarzı sorular ve çözümleri olmak üzere iki kısımdan oluşturulmuştur. Buradaki amacımız konu ile ilgili soru çeşitle-rine hâkim olduktan sonra ÖSYM'nin son yıllarda sorduğu ve sınavlarda çıkma olasılığı yüksek soru türlerine yer vermektir. Örnek çözümlerin-den sonra da pekiştirme testleri bulunmaktadır. Bölümün tamamı bitti-ğinde ise tüm ünitenin özetini bulabilirsiniz. Konuyu özetledikten sonra Acemi, Amatör, Uzman ve Profesyonel adı altında dört farklı zorluk düze-yinde çoktan seçmeli soruların bulunduğu karma testlere yer verilmiştir. Arkasından ÖSYM'den Seçmeler adı altında son yıllarda üniversite giriş sınavlarında sorulmuş seçme sorular yer almaktadır.

Kitabımızdaki testlerin tamamını VİDEO ÇÖZÜMLÜ hazırladık. Yayınevimize ait olan akıllı telefon uygulamasını (çApp) kullanarakvideo çözümlerine ulaşabilirsiniz.

Kitaplarımızın eğitim öğretim faaliyetlerinizde sizlere faydalı olması ümidiyle, hepinize başarılı, sağlıklı ve mutlu bir gelecek dileriz.

ÇAP YAYINLARI

KİTABIMIZI TANIYALIM

KONU

12

56

7

3

4

KARMA TESTLER

ÖSYMʼden SEÇMELER

STANDART SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ

PEKİŞTİRME TESTLERİÜNİTE ÖZETİ

ÖSYM TARZISORULAR VE ÇÖZÜMLERİ

Konuya ilişkin bilgilerin özet halinde verildiği, “Aklında Olsun”,

“Hatırlatma”, “Uyarı” gibi pratik notların da olduğu alan…

İşlenen konuyla ilgili standart soru tiplerinin görülebileceği, çözümlü soruların olduğu alan…

Son yıllarda ÖSYMʼnin

sınavlarında sorduğu soru tarzları; sınavlarda

çıkabilecek seçici ve ayırt edici soruların olduğu alan…

Hem standart hem de ÖSYM tarzı sorulardan oluşan, kendinizi sınamanızı sağlayan, konuyu iyice

kavramanıza yardımcı özgün soruların olduğu alan…

Konunun tamamının özelliklerini, formüllerini

özet halinde bir arada bulabileceğiniz alan…

Dört ayrı zorluk düzeyine göre düzenlenmiş, “Acemi, Amatör,

Uzman ve Profesyonel” seviyelerinde tüm ünite ile ilgili karma, özgün

soruların olduğu alan…

ÖSYM çıkmış sınav sorularından seçilen ve işlenen konularla

paralel, yıl sıralamasına göre oluşturulan alan…

İÇİNDEKİLER

BÖLÜM - 1: ATOM

Bohr Atom Teorisi ............................................................6

Konu Pekiştirme 1 - 2 .......................................................16

Atomun Uyarılması .........................................................20

Konu Pekiştirme – 3 - 4 ....................................................25

Atom Altı Parçacıklar .....................................................29

Konu Pekiştirme - 5 ..........................................................37

Atom Altı Parçacıklardan

Atom Oluşumu – Radyoaktivite ....................................39

Konu Pekiştirme - 6 ..........................................................50

ÖZET ................................................................................53

Acemi Testleri 1, 2, 3 ........................................................56

Amatör Testleri 1, 2 ..........................................................62

Uzman Testleri 1,2, 3 .......................................................66

Profesyonel Test 1,2 ........................................................72

ÖSYM'den Secmeler ........................................................76

BÖLÜM - 2: MODERN FİZİK

Özel Görelilik Siyah Cisimlerin Işıması ........................78

Konu Pekiştirme 1 ............................................................86

Fotoelektrik Olay ............................................................88

Konu Pekiştirme 2 - 3 .......................................................89

Compton – De Broglie Olayı ........................................103

Konu Pekiştirme 4 ..........................................................108

Modern Fiziğin Teknolojideki Uygulamaları ...............110

Konu Pekiştirme 5 ..........................................................121

ÖZET ..............................................................................123

Acemi Testleri 1, 2 ..........................................................125

Amatör Testleri 1, 2 ........................................................129

Uzman Testleri 1, 2,3 .....................................................130

Profesyonel Test 1 .........................................................139

ÖSYM'den Secmeler ......................................................143

w

BÖLÜM

1› Atomun Tarihsel Gelişim Süreci› Bohr Atom Teorisi› Atom Altı Parçacıklar› Radyoaktivite

ATOM

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS TYT AYT

– 1 – 1 – 2 – 3 – 4 – 4 – 4 – 2 – 1

ATOM KONUSUNUNÖSYM SINAVLARINDAKİ SORU DAĞILIMI

Atomun Tarihsel Gelişimi

Atom, evrendeki tüm maddelerin kimyasal ve fiziksel niteliklerini taşıyan en kü-çük yapı taşıdır.

Atomun günümüze kadar uzanan tarihsel süreci aşağıdaki gibidir.

Bilim İnsanları Öne Sürdükleri Görüşler

Aristotales (Aristo)

(MÖ. 384 – MÖ.322

• Madde dört elementten oluşmuştur.

Bunlar hava, su, ateş ve topraktır.

Democritus

MÖ.460 – MÖ.370

• Atom bölünemez çok küçük sert ve küresel-dir.

John Dalton

(Con Daltın)

1766 – 1844

• Tüm maddeler atomlardan oluşur.

• Farklı cins atomlar farklı kütlelerdir.

• Atom, katı içi dolu küredir.

• Bir elementin bütün atomları aynıdır.

• Atom bölünemez.

Josep John Thomson

(Cosif Can Tamsin)

1856 – 1940

Negatif yük veren atomun artı (+, pozitif) yüklü olacağını ispatlamış, atom içerisinde pozitif ve negatif yüklerin homojen olarak dağıtıldığını ta-nımlamıştır.

Bu yüzden bu modele üzümlü kek modeli de denilmektedir.

✔ Atom artı yüklü maddeden oluşmuştur.

✔ Negatif yükler bu artı madde içinde gömülüdür ve hareket etmezler.

✔ Negatif yüklerin kütleleri çok küçüktür bu yüz-den atomun tüm kütlesini artı yüklü madde oluşturur. (Üzümler (–), kek ise (+) yükleri temsil etmektedir.)

✔ Atom küre şeklindedir.

✔ Thomson atomun içinde küçük tanecikler ol-duğunu ve dolayısıyla atomun bölünebileceği-ni keşfetti.

Thomson'un fikrini anlatmak için kullandığı atom modeli aşağıdaki gibidir.

+

+

+ +

+

–

––

––

ATOM KONU

FİZİK

6

1897'de J.J. Thom-

son, katot ışınları dene-

yinde elektronu keşfet-

miş ayrıca elektronların

manyetik alan içerisinde

sapmalarını da inceleye-

rek elektrona ait yük/kütle

(e/m) oranını da hesapla-

mıştır.

AKLINDA OLSUN

12

FİZİK

Standart Sorular ve Çözümleri

10.1

I. Atom elektriksel olarak nötrdür.

II. Elektronlar atomun çekirdeği etrafında dolanır.

III. Atomlar küre biçimindedir.

Yukarıda verilenlerden hangileri Thomson atom modelinin özelliklerindendir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I, II ve III

I ve III. öncüller Thomson atom modelinin özellikle-rindendir. Elektronun çekirdek etrafında dolanmasını Rutherford ortaya koymuştur. (I ve III)

Yanıt D

10.2

Bohr atom modeline göre, atomun elektronun birinci kararlı yörüngede dolanırken yarıçapı a1, ikinci karar-lı yörüngede dolanırken yarıçapı a2 dir.

Buna göre aa

2

1 oranı kaçtır?

A) 81 B) 4

1 C) 21 D) 2 E) 4

Bohr atom modeline göre elektronun yörünge yarıça-

pı yörünge numarasının karesiyle doğru, atom

numarasıyla ters orantılıdır.

.a a Zn

o

2

= dir. Buna göre,

.a a Z ve a a Z olur1 2o o1

2

2

2

= =

aa

41

2

1= bulunur.

Yanıt B

10.3

Enerji(eV)

n = 1

10,212,0912,7513,0613,6

n = 2n = 3n = 4n = 5

0

Hidrojen atomunun bazı enerji düzeyleri şekilde veril-miştir.

Buna göre, 4. enerji düzeyinden 2. enerji düzeyi-ne inen elektronun saldığı fotonun enerjisi kaç eV dir?

A) 10,2 B) 5,25 C) 3,06 D) 2,55 E) 1,89

n = 4 düzeyindeki elektron n = 2 düzeyine inerken düzeyler arasındaki enerji farkı kadar enerjiye sahip foton salar.

Efoton = E4 – E2 = 12,75 – 10,2 = 2,55 eV dir.Yanıt D

10.4

Bohr atom modeline göre hidrojen atomunun 5. yörüngedeki elektronun 4. yörüngeye geçerken yaydığı fotonun enerjisi 0,85 eV, 4. yörüngeden3. yörüngeye geçerken yaydığı fotonun enerjisi 0,66 eV, 3. yörüngeden 2. yörüngeye geçerken yaydığı fotonun enerjisi 1,89 eV dir.Bu enerjilere karşılık gelen dalga boyları sırasıyla λ1, λ2 ve λ3 tür. Buna göre λ1, λ2 ve λ3 arasındaki büyüklük ilişkisi nasıldır?A) λ2 > λ3 > λ1 B) λ3 > λ2 > λ1C) λ1 = λ2 = λ3 D) λ1 > λ2 > λ3 E) λ2 > λ1 > λ3

Fotonun enerjisi dalgaboyu ile ters orantılıdır. Enerji-si büyük olan fotonun dalga boyu küçüktür.

E1 = 0,85 eV, E2 = 0,66eV, E3 = 1,89 eV ise

E3 > E1 > E2 dir.

Bu durumda λ2 > λ1 > λ3 olur.Yanıt E

ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri

14

FİZİK

8

n = 1 n = 1

r1r2

+ +

n = 2

–

–

Bohr atom modeline göre, hidrojen atomunun bir elektronunun dolandığı yörüngeler Şekil I ve Şekil II deki gibidir.

Buna göre, elektronun yörünge yarıçapları oranı

rr

2

1 kaçtır?

A) 41 B) 2

1 C) 2 D) 4 E) 8

Bohr atom modeline göre, çekirdek etrafında dola-

nan elektronun yörünge yarıçapı r r Zn

0

2

= ile ifade

edilir.

Burada r0 Bohr sabiti, Z atomu numarasıdır.

.rr

r

rbulunur

12

11

41

2

1

0

2

0

2

= =

Yanıt A

9

n = 1K L M

N P R10,2

12,0912,7513,06

13,6

n = 2n = 3n = 4n = 5

0

Enerji(eV)

Hidrojen atomunun bazı enerji düzeyleri ve elektro-nun yaptığı ışımalar verilmiştir.

Buna göre,

I. K, L, M ışımaları Lyman serisine aittir.

II. N, P, R görünür bölge ışımalarıdır.

III. Dalga boyu en küçük ışıma M dir.

yargılarından hangileri doğrudur?


D) I ve II E) I, II ve III

n = 1 düzeyine gelen ışımalar Lyman serisine aittir.

(I Doğru)

Balmer serisi (n = 2 ye gelen ışımalar) görünür böl-

gededirler. (II Doğru)

Enerjisi büyük olan fotonun dalga boyu küçüktür. En

büyük enerjili ışıma M dir. Dalgaboyu en küçük ışıma

da M dir. (III Doğru)Yanıt E

16

FİZİK

Konu Pekiştirme - 1

1. I. Atom çekirdeği

II. Negatif yüklü tanecikler

III. Nötron

Yukarıda verilenlerden hangisi Thomson atom modelinde yer almaz?


D) I ve III E) II ve III

2. • Sadece bazı elektron yörüngeleri kararlıdır. Elektron bu kararlı yörüngelerde ışıma yap-maz.

• Elektronun açısal momentumu ancak belli değerler alır.

Yukarıdaki bilgiler aşağıda verilen atom teorile-rinden hangisine aittir?

A) Bohr B) Rutherford C) Thomson

D) Dalton E) Modern atom

3. Bohr atom modeline göre, hidrojen atomunun 3. kararlı yörüngesinde dolanan elektronun açı-sal momentumu, 1. kararlı yörüngede dolanan elektronunun açısal momentumunun kaç katı-dır?

A) 91 B) 3

1 C) 2 D) 3 E) 9

4. I. H

II. He+

III. Li2+

Bohr atom modeli yukarıda verilen elementler-den hangisinin özelliklerini açıklayabilmektedir?

(ZH = 1, ZHe = 2, ZLi = 3)



5. Bohr atom modeli;

I. Elektronun dalga hareketi

II. Bazı çizgilerin parlaklıklarının farklı yapı gös-termesi

III. Atomlar arası bağlar ve bileşik oluşturma

hangileri açıklamadra yetersiz kalmıştır?

A) Yalnız I B) I ve III C) Yalnız III

D) II ve III E) I, II ve III

6. Bohr atom modeline göre elektrona ait,

I. Enerji

II. Çizgisel hız

III. Açısal momentum

niceliklerinden hangileri kesiklidir?



53

ÖZET

Evrenin OluşumuEvrenin oluşumu ile ilgili en çok kabul gören görüş

Big - Bang (büyük patlama) teorisidir.

Maddenin Oluşumu

Kuarklar

Atomlar

Moleküller

Madde

Leptonlar

Atom çekirdeğiproton - nötron

Hadronlar

Mezonlar Baryonlar

Enerji (eV)

13,6 n =

n = 5

n = 4

n = 3Paschen serisi

Balmer serisi

n = 2

n = 1

Lyman serisi

HaHbH

a

13,06

12,75

12,09

10,2

b

Bracket serisi

Atomun UyarılmasıAtom, ısıtılarak, fotonla ve elektronla çarpıştırıla-

rak uyarılabilir. Bohr atom modeline göre bir elektro-

nun, yörünge yarıçapı .r r Zn

0

2= Açısal momentumu y gg

L n h2r

= şeklindedir.

Elektronun yörünge enerjisi .E

n

R Z2

2=

- dir.

Atomun Tarihsel Süreci

Atom, evrendeki tüm maddelerin kimyasal ve fizik-sel niteliklerini barındırır.

Eski çağlardan beri maddenin yapısıyla ilgili çeşitli görüşler ileri sürülmüştür.

Öne Sürülen Görüşler

Aristo • Madde, ateş, hava, su ve toprak-tan oluşmuştur.

Democritus • Atom bölünemez, çok küçük, sert ve küreseldir.

John Dalton

• Tüm maddeler atomlardan yapıl-mıştır.

• Farklı cins atomlar farklı kütleli-dir.

• Bir elementim tüm atomları aynı-dır.

• Atom bölünemez.• Katı, sert, içi dolu kürelerdir.

J. J. Thomson

• Atom artı yüklü maddelerden oluşmuştur. Elektronlar bu artı maddelere gömülmüştür.

• Küre şeklindedir.• Üzümlü keke benzetmiştir.

E. Rutherford

• Atom çekirdekli yapıdadır.• Elektronlar çekirdek etrafında

dolanır.• Güneş sistemine benzer.

N. Bohr

• Elektronlar çekirdek çevresinde ışıma yapmadan dolanır.

• Elektron bir üst yörüngeden bir alt yörüngeye geçerken ışıma yapar.

Hidrojen Atomunun Enerji Düzeyleri

Hidrojen atomunun enerji düzeyleri ve seviyeler arası geçişte yaptığı ışımalar şekildeki gibidir.

"Atom"

ACEMİ

TEST

1

56

FİZİK

1. I. Proton

II. Elektron

III. Nötron

Thomson atom modelinde yukarıda verilen par-çacıklardan hangileri bulunmaz?


D) I ve II E) II ve III

2. Niels Bohr, atom modelini geliştirilirken ilk defa hangi atom üzerinde çalışma yapılmıştır?

A) Oksijen B) Helyum C) Hidrojen

D) Lityum E) Cıva

3. Bohr atom modeline göre; bir üst yörüngedeki elektronun enerjisi E1, bir alt yörüngeye geçtiğinde elektronun enerjisi E2 dir.

Buna göre, bu durumda yayınlanan fotonun enerjisi nasıl bulunur?

A) E1 + E2 B) E1 · E2 C) EE

2

1

D) E1 – E2 E) E2 – E1

4. Bohr, atom modeline göre n = 4. yörüngede dolanan elektronun açısal momentumu kaç h

r dir? (h : Planck sabiti)

A) 41 B) 2

1 C) 1 D) 2 E) 4

5. Bohr atom modeline göre temel haldeki hidrojen atomunun elektronu 2. uyarılma düzeyine uyarılı-yor.

Bu durumda elektronun açısal momentumu nasıl değişir?

A) h2r azalır B) h

r artar C) h2r artar

D) h23r

artar E) h23r

azalır

6. I. Foton

II. Nötron

III. Elektron Nötrinosu

Yukarıdaki atomaltı parçacıkların ortak özelliği

aşağıdakilerden hangisidir?

A) Spinleri

B) Kütleleri

C) Yükleri

D) Temel parçacık olmaları

E) Her maddeden bozunmadan geçmeleri

7. 1. Kuarklar

2. Leptonlar

3. Baryonlar

4. Mezonlar

Yukarıdaki parçacıkların hangileri noktasal par-

çacıktır?

A) 1 B) 2 C) 1 ve 2

D) 2, 3 ve 4 E) 1, 2 ve 4

8. Bohr atom modeline göre hidrojen atomunda, elektron çekirdekten uzaklaştıkça,

I. Yörünge yarıçapı,

II. Açısal momentum,

III. Çizgisel hız

niceliklerinden hangileri artar?


D) I ve II E) I ve III

AMATÖR

TEST

1

62

FİZİK

1. I. Bohr atom modeline göre çekirdek çevresinde dolanan elektronların açısal momentumu h

2r nin katları şeklindedir.

II. Temel hâldeki bir atomdan elektron koparmak için gerekli en küçük enerjiye iyonlaşma enerji-si denir.

III. Açısal momentum skaler büyüklüktür.

Yukarıda verilenlerden hanglieri doğrudur?



2. Yavaşlatılmış bir nötron, belli kütlede ağır bir ele-ment atomu olan 225U (Uranyum) çekirdeğine çarp-tırıldığında kararsız bir atom olan 236U çekirdeğine dönüşür. Simetrisi bozulan atom titreşir ve çekirde-ğin parçalanmasına neden olur. Reaksiyon sonucu ürün çekirdekler, nötronlar ve enerji açığa çıkar.

U n Kr Ba n Enerji392225

01

3691

56142

01

"+ + + +

Buna göre,

I. Yukarıdaki tepkime, kontrollü yapılırsa nükleer reaktörlerde enerji üretirler.

II. Zincirleme fisyon tepkimesidir.

III. Kontrolsüz zincirleme fisyon nükleer bombaya dönüşür.




3.

10,212,1

12,7513,0613,6

n = 2

Temel hal

n = 3n = 4

n =

0

n = 5

Enerji(eV)

Hidrojen atomunun bazı enerji düzeyleri verilmiştir.

Buna göre, temel halde bulunan hidrojen atomu 13 eV enerjili elektronla bombardıman edilirse açısal momentumu en fazla ne kadar değişir?

A) h2r kadar artar. B) h

23r

kadar artar.

C) hr kadar artar. D) h

2r kadar artar.

E) h4r kadar artar.

4.

•

Şekilde cıva atomunun bazı enerji düzeyleri veril-miştir.

Atom 10 eV enerjili elektronlarla bombardıman edilirse elektronlar hangi enerji ile dışarı çıka-maz?

A) 10 eV B) 5,14 C) 3,33

D) 2,16 E) 0,28

UZMAN

TEST

1

66

FİZİK

1. I. Rutherford atom modeliyle ilk kez çekirdekli atom modeli öne sürülmüştür.

II. Bohr atom modeli birden fazla elektronlu atom-ları açıklamakta yetersiz kalmıştır.

III. Heisenberg, belirsizlik ilkesiyle parçacığın ko-num ve momentumunun aynı anda kesin bir doğrulukla belirlenebileceğini ortaya koymuş-tur.

Atom modelleriyle ilgili yukarıda verilenlerden hangileri doğrudur?



2.

n = 4

n = 5

Enerji (eV)

n = 3

n = 2

n = 1

13,60

13,06

12,10

12,75

10,20

0

Hidrojen atomuna ait bazı uyarılma enerji seviyele-ri şekilde verilmiştir.

Buna göre, atoma gönderilen,

I. 12,75 eV enerjili elektron

II. 12,50 eV enerjili foton,

III. 12,10 eV enerjili foton,

IV. 10,20 eV enerjili elektron

elektron ve fotonlardan hangileri Balmer a ışı-masına neden olabilir?

A) I ve II B) II ve III C) I ve III

D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

3. Temel haldeki hidrojen atomu l dalga boylu foton-lar soğurduğunda açısal momentumu üç katına çıkıyor.

Temel hale dönen elektronun mümkün olan tüm ışımaları yaptığı düşünülürse yayınlanan fotonların kaç tanesi görünür bölgede olur?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6

4. Kırmızıya kayma yasası olarak bilinen Hubble Yasasına göre;

I. Yakında olan galaksiler daha yavaş hareket eder.

II. Evren, şişen bir balona benzetilmektedir.

III. Evrenden gelen ışımaların dalga boyları, tayf ölçerde Doppler etkisine göre değerlendirilmiş-tir.




5. Modern atom teorisinde elektronun açısal momentumu ile ilgili;

I. Elektron, açısal momentumu h2r

nin tam katları olan yörüngelerde dolanır.

II. Farklı kabuklarda elektronlar aynı açısal mo-mentuma sahip olabilirler.

III. Aynı kabukta farklı açısal momentufm değerle-rine sahip olabilirler.

söylenenlerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III


PROFESYONEL

TEST

1

72

FİZİK

1. Parçacık – karşıt parçacıklarla ilgili,

I. Elektrik yükleri zıt işaretlidir.

II. Spinleri aynıdır.

III. Kütleleri eşittir.

hangileri doğrudur?


D) II ve III E) I ve III

2. Hidrojen atomun bazı enerji düzeyleri şekildeki gibidir.

n = 1

10,212,1012,7513,0613,6

n = 2n = 3n = 4n = 5n =

0

Enerji(eV)

Uyarılan hidrojen atomunun elektronun temel

hale dönerken 0,65 eV enerjili foton salması için atom aşağıdakilerden hangisiyle uyarılmalıdır?A) 13 eV enerjili foton B) 12,75 eV lik fotonC) 12,60 eV lik elektron D) 10,2 eV lik foton

E) 12 eV lik elektron

3.

X

u d

Y

uu d–

Kuark yapıları verilen X ve Y parçacıkları için,

I. X, Baryon olur.

II. Y, Lepton olur.

III. X ve Y atom çekirdeğinde bulunur. ifadelerinden hangileri doğrudur?



4.

e

y

x

z

V

x–y düzleminde şekildeki gibi dolanan bir elekt-ronun açısal momentumunun yönü nedir?

A) + z B) – z C) – x D) – y E) + y

5. Dört temel kuvvetin oluşmasına aracılık eden par-çacıklara etkileşim ya da alan parçacıkları denir.

Buna göre,

Güçlü çekirdekkuvvetleri

I.

II.

III.

Gluon alanparçacığı

Elektromanyetikkuvvetler

Foton alanparçacığı

Kütle çekimkuvvetleri

W " ve Z0 bozonalan parçacığı

Yukarıda verilen temel kuvvet – alan parçacığı eşleştirmelerden hangileri doğrudur?



6. I. Gluon alan parçacığı

II. Graviton alan parçacığı

III. Foton alan parçacığı

Yukarıda verilen alan parçacıklarından hangile-riyle leptonlar arasında etkileşim olur?



76

FİZİK

ÖSYM’den SEÇMELER

1. İki hidrojen atomu çekirdeğinin birleşerek helyum çekirdeğine dönüştüğü;

H H He n12

13

24

01

"+ +

füzyon tepkimesi sonucunda enerji açığa çıktığı bilinmektedir.

Bu tepkimenin gerçekleşebilmesi için;

I. He24 çekirdeğinin H1

2 çekirdeğinden daha karar-lı olması,

II. He24 çekirdeğinin H1

3 çekirdeğinden daha kararlı olması,

III. H12 çekirdeğinin H1

3 çekirdeğinden daha kararlı olması

şartlarından hangilerinin sağlanması gereklidir?



2018 / AYT

2. Atomu oluşturan

I. proton,

II. nötron,

III. elektron

parçacıklarından hangilerinin yapısında kuark bulunur?



2017 / LYS

3. Aşağıdaki radyoaktif bozunmaların hangisinde, bozunan çekirdek ile oluşan ürün çekirdeğin kütle numaraları birbirinden farklıdır?

A) Alfa bozunması

B) b– bozunması

C) b+ bozunması

D) Elektron yakalama

E) Gama bozunması

2017 / LYS

4. Bohr atom modeline göre; hidrojen atomunda bir elektron, 2. enerji düzeyinden 3. enerji düze-yine uyarıldığında bu atomun;

I. yarıçapı

II. elektriksel potansiyel enerjisi,

III. toplam enerjisi

özelliklerinden hangileri artar?

A) Yalnız l B) Yalnız II C) Yalnız III


2016 / LYS

5. Parçacık, karşıtparçacık ve fotonlarla ilgili,

I. Her temel parçacığın bir karşıtparçacığı bulu-nur.

II. Bir foton her durumda parçacık ve karşıtparça-cık çifti oluşturur.

III. Bir parçacık ile karşıt parçacığın elektriksel yük türleri aynıdır.

yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



2016 / LYS

6. Bohr atom modeline göre; elektronların yörünge yarıçapları, çizgisel hızları, enerjileri ve periyotları kuantumludur.

n = 3 seviyesinde dolanan bir elektronun hızı v olduğuna göre, n = 2 seviyesinde dolanan elektronun hızı kaç v olur?

A) 32 B)

23 C)

34 D)

43 E) 1

2015 / LYS

1 2 3 4 5 6D D A E A B

6

MODERN FİZİKBÖLÜM

2› Özel Görelilik› Siyah Cisim Işıması› Fotoelektrik Olay› Compton olayı› Modern Fiziğin Teknolojideki Uygulamaları

6

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS TYT AYT

– 2 – 1 – 1 – 1 – 1 – 2 – 3 – 3 – 2

MODERN FİZİK KONUSUNUNÖSYM SINAVLARINDAKİ SORU DAĞILIMI

???KONU

FİZİK

78

Klasik fizik deyince 1900 yılından önce geliştirilen teoriler, kavramlar, kanunlar, klasik mekanikteki deneyler, termodinamik ve elektromanyetizma anlaşılır.

Modern fizik ise 19. yüzyılın sonlarına doğru klasik fiziğin açıklamakta eksik kal-dığı fiziksel olayları açıklayan, yeni teorileri kapsayan fizikte yeni bir dönemi başlattı. 1887 yılında Heinrich Hertz (Hanrık Hörtz), fotoelektrik olayı gözlemledi. 1895 yılın-da Röntgen, X - ışınlarını keşfetti. 1905 yılında Albert Einstein Özel Görelilik Teori-si'ni ortaya koydu. 1900 ile 1930 yılları arasında Planck, Einstein, Bohr, Heinsenberg ve diğer bilim insanları Kuantum Kuramı ile ilgili gelişmelere katkıda bulundular.

Modern fiziğin en önemli iki teorisi Kuantum Mekaniği ve Görelilik Teorileri'dir. Klasik fizik ile modern fizik arasındaki en önemli fark, modern fiziğin enerjinin kesikli oluşumunu (kuanta) ve parçacıkların dalga özelliğini dikkate almasıdır.

Michelson - Morley DeneyiIşık hızındaki küçük değişimleri gözlemlemek için 1881 yılında Albert A. Michel-

son (Albırt Maykılsın) tarafından deney yapıldı.

M0

M2

M1

Kol 2Dedektör

vKol 1

Daha sonra Michelson ve Edward W. Morley (Edvırd Morliy) tarafından deney değişik koşullarda tekrarlandı.

Ether Rüzgârı Kuramı'na göre, ışığın hızı M2 aynasına yaklaşırken c - v, aynadan yansıdıktan sonra ise c + v olmalıydı. Yapılan deneyler deney düzeneğinin farklı açılarda döndürülmesi ile girişim deseninin değişmediğini ortaya koydu. Michelson, Morley Deneyi eter hipotezinin çürütülmesinin yanında Dünya'nın ether referans sis-temine göre mutlak hızını ölçmenin de olanaksız olduğunu gösterir.

Deney sonucuna göre,

✔ Tüm uzayı kaplayan ether fikri ortadan kalktı.

✔ Işığın uzayda yayılması için bir ortama gerek olmadığı anlaşıldı.

✔ Işık hızının tüm referans sistemleri için aynı olduğu ortaya çıktı.

Einstein bu sonuçtan yararlanarak İzafiyet Teorisi'ni geliştirdi.

ÖZEL GÖRELİLİK – SİYAH CİSİM IŞIMASI KONU

19. yüzyılda fizikçiler elekt-romanyetik dalgaların ya-yılması için yay, su, ses dalgaları gibi bir ortama ih-tiyacı olduğunu düşündüler. Bu ortama ether (esir) adı verdiler. Ancak Michelson - Morley deneyinden sonra esir maddesinin olmadığı ortaya konuldu.

AKLINDA OLSUN

84

FİZİK

Standart Sorular ve Çözümleri

10.1

I. Modern fizik, klasik fiziğin açıklayamadığı olayla-rı açıklamak için yeni teoriler ortaya koymuştur.

II. Işığın yayılması için bir ortama gerek olmadığını Michelson – Morley deneyi ile öne sürülmüştür.

III. Einstein'a göre; ışığın boşluktaki hızı, tüm ey-lemsiz referans sistemlerinde aynıdır.

Yukarıda verilen ifadelerden hangileri doğrudur?



Modern fizik, klasik fiziğin açıklayamadığı atomik boyutlardaki olaylarla ilgili yeni teoriler ortaya koy-muştur. (I Doğru)

Michelson – Morley deneyinde, önceleri ışığın yayıl-ması için olduğu düşünülen esir maddesinin aslında olmadığı, ışığın yayılması için bir ortama ihtiyaç bulunmadığı ortaya konulmuştur. (II Doğru)

Einstein'a göre; ışık hızı tüm eylemsiz referans sis-temlerinde aynıdır. Işık hızı sabittir. (III. Doğru)

Yanıt E

10.2

y

x

XzZ

Y

Dikdörtgen prizması şeklindeki uzay aracı x ekseni boyunca ışık hızına yakın hızlarda hareket etmekte-dir.

Buna göre, hangi boyut olduğundan daha kısa gözlenir?

A) Yalnız X B) Yalnız Y C) Yalnız Z

D) X ve Z E) X, Y ve Z

Işık hızına yakın hızlarda hareket eden cisimlerin

hareket doğrultusundaki uzunlukları daha kısa göz-

lenir.

Uzay aracı X doğrultusunda hareket ettiğinden uzay

aracının X uzunluğu daha kısa gözlenir.Yanıt A

ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri

"Modern Fizik"

85

3

Michelson – Morley Deneyi,

I. Güneş tutulmasının oluşumu,

II. Eter (esir) maddesinin varlığını kanıtlama,

III. Dünya'nın etere göre hızını ölçme

amaçlarından hangileri için yapılmıştır?



Michelson – Morley deneyinde, ışığın yayılmasını sağladığı düşünülen esir maddesinin varlığını ve Dünya'nın esir maddesine göre hızını ölçmek amaç-lanmıştır. (II ve III. Doğru)

Deney sonunda esir (eter) maddesinin olmadığı sonucu çıkmıştır.

Yanıt D

4

Planck'ın siyah cisim ışımasına göre,

I. Enerji, taneciklerin titreşim frekansı ile doğru orantılıdır.

II. Enerji dalga boyu ile ters orantılıdır.

III. Enerji kuantumludur.




Siyah cisim ışımasına göre enerji, E = n.h.f ile ifade edilir. Burada f taneciklerin titreşim frekansıdır. (I Doğru)

Siyah cisim ışımasına göre yayılan ışının enerjisi,

E hcm

= ile ifade edilir. (II Doğru)

Modern fiziğin en önemli yaklaşımlarından biri de enerjinin kuantumlu (kesikli) olduğudur. (III Doğru)

Yanıt E

5

T1

T2

T3

Siyah cismin T1, T2, T3 sıcaklığındaki ışınım şiddeti-nin dalga boyları sırasıyla λ1, λ2 ve λ3 tür.

Buna göre λ1, λ2, λ3 arasındaki büyüklük ilişkisi nasıldır?

A) λ1 > λ2 > λ3 B) λ3 > λ2 > λ1 C) λ2 > λ3 > λ1

D) λ1 = λ2 = λ3 E) λ3 > λ2 = λ1

Sıcaklığı büyük olan ışımanın dalga boyu küçüktür. Bu nedenle T1 > T2 > T3 ise λ3 > λ2 > λ1 olur.

Yanıt B

FİZİK

86

Konu Pekiştirme 1

1. I. Fizik Yasaları tüm eylemsiz referans sistemleri için aynıdır.

II. Işık hızı tüm eylemsiz referans sistemlerinde aynıdır.

III. Işık hızına yakın hızlarda hareket eden bir araç içinde gözlemciye göre ölçülen zaman durgun hâldeki gözlemciye göre ölçülen zamandan daha kısadır.

Einstein'ın Özel Görelilik Teorisine göre yukarıda-kilerden hangisi doğrudur?



2. Bir cisim ışık hızına yaklaştığında cismin içinde bulunan ve dışarıda bulunan durgun gözlemci-ye göre,

I. Zaman

II. Uzunluk

III. Kütle

niceliklerinden hangileri değişir?



3. Modern fizik ve klasik fizik yasaları ile ilgili;

I. Klasik fizikte zaman ve boyut mutlaktır.

II. Modern fizikte ışık hızı mutlaktır.

III. Klasik ve modern fizik yasaları her zaman bir-birlerini desteklerler.

verilenlerden hangileri doğrudur?


D) I ve II E) I ve III

4. I. Isıtılan metalin yaydığı ışınların rengi, metalin sıcaklığı arttıkça kırmızıdan mora doğru olur.

II. Siyah cismin yayınlandığı ışığın dalga boyu, cismin sıcaklığı ile ters orantılıdır.

III. Klasik fiziğe göre dalga boyu sıfıra yaklaşırken ışınların enerji miktarı sonsuza yaklaşır.

Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?



5. Sıcaklıkları arasında T1 > T2 > T3 ilişkisi olan metal-lerin yaydığı ışığın dalga boyları λ1, λ2, λ3 tür.

Buna göre, λ1, λ2, λ3 arasındaki büyüklük ilişkisi nasıldır?

A) λ1 = λ2 = λ3 B) λ1 > λ2 > λ3 C) λ3 > λ2 > λ1

D) λ2 > λ1 > λ3 E) λ3 > λ2 = λ1

6. Siyah cisim ışımasının klasik (teorik) yaklaşım ve deneysel verilerden elde edilen eğrileri şekildeki gibidir

Buna göre;

I. İki yaklaşım uzun dalga boylarında uyumluy-ken kısa dalga boylarında uyumlu değildir.

II. Klasik yaklaşımda yayınlanan fotonun dalga boyu küçüldükçe ışıma şiddeti artar.

III. Deneysel verilere göre yayınlanan fotonun dal-ga boyu küçüldükçe ışıma şiddeti azalabilir.




"Modern Fizik"

123

ÖZET

✔ Fotonun enerjisi E = h · f = hcm

(f: Işığın frekansı, l: ışığın dalga boyu)

✔ Metalin eşik enerjisi = E0 = hf0 = hc0m

(f0: Eşik frekansı, l0: Eşik dalga boyu)

✔ Sökülen elektronların kinetik enerjisi = EK

Bu enerjiler arasındaki ilişki aşağıdaki gibi verilir.

E = E0 + EK hf = hf0 + EKhc hc EK

0m m= +

Fotoelektrik Akım Devreleri

1. Üreteç Olmayan Fotosel Devre

Şekildeki fotoselin katot metaline düşen foton-ların enerjisi, metalin eşik enerjisinden büyük oldu-ğunda sökülen elektronun enerjisi,

Modern Fizik

✔ Modern fizik, klasik fiziğin yetersiz kaldığı olayları açıklamaktadır.

✔ Modern fiziğin en önemli iki teorisi kuantum mekaniği ve görelilik teorileridir.

✔ Modern fizik, enerjinin kesikli olduğunu, par-çacıkların dalga özelliğini dikkate alır.

Michelson - Morley DeneyiBu deneyle uzayı kaplayan bir eter maddesinin

olmadığı anlaşılmıştır. Böylece ışığın uzayda yayıl-ması için bir ortama gerek olmadığı da anlaşılmış-tır.Einstein'ın Özel Görelilik Teorisi1. Görelilik İlkesi

✔ Fizik yasaları bütün eylemsiz referans sis-temlerinde aynı olmalıdır.

2. Işık Hızı Sabittir.

✔ Gözlemcinin veya ışık kaynağının hızından bağımsız olarak bütün eylemsiz referans sistemlerinde ışığın boşluktaki yayılma hızı c = 3. 108 m/s dir.

✔ Wien yerdeğiştirme yasası

lmax · T = 2,8910–3 mK bağıntısıyla verilir.

0 l

Fotoelektrik Olay

✔ Işığın metal yüzeylerden elektron sökme olayına fotoelektrik olay denir. Sökülen elektronlara fotoelektron denir.

– – – – –

Metal

Fotoelektron

Fotonlar EK

–

–

MODERN FİZİK

Göreli Zaman ve Göreli Uzunluk

1. Göreli Zaman

Farklı eylemsiz sistemlerdeki gözlemcilerin bir olay çifti arasında, daima farklı zaman aralıkları ölç-me durumudur.

Işık hızına yakın hızlarda hareket eden bir ci-simdeki geçen zaman durgun gözlemciye göre daha uzun ölçülür.

Buna zamanın genişlemesi denir.

2. Göreli Uzunluk

Işık hızına yakın hızlarda hareket eden cisim-deki gözlemci bir nesnenin uzunluğunu olduğundan daha kısa ölçer. Buna uzunluk büzülmesi denir.

Siyah Cisim Işıması

✔ Siyah cisim üzerine düşen tüm ışınlar cisim tarafından soğurulur ve yayılır. Cismin ya-yınladığı toplam enerji sıcaklık arttıkça artar.

ACEMİ

TEST

1

"Modern Fizik"

125

1. Michelson - Morley deneyi sonucunda,

I. Ether maddesinin olmadığı

II. Işığın yayılması için ortama gerek olmadığı

III. Işık hızının tüm referans sistemlerinde aynı ol-duğu

sonuçlarından hangilerine ulaşılmıştır?



2. Işık hızına yakın hızlarda hareket eden bir uzay aracına bakan durgun bir gözlemciye göre,

Uzay aracının,

I. Boyu

II. Yüzey alanı

III. Hacmi

niceliklerinden hangilerinin değişmesi bekle-nir?



3. Bir cismin sıcaklığı arttıkça cismin yaptığı ışı-manın,

I. Frekansı,

II. Enerjisi,

III. Dalga boyu

niceliklerinden hangileri artar?



4. Siyah cisim ışımasının üç farklı sıcaklıktaki dalga boyu aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Sıcaklık Dalga Boyu

T1 = 2000°K l1

T2 = 3000K° l2

T3 = 4000°K l3

Buna göre, l1, l2, l3 arasındaki büyüklük ilişki-si nasıldır?

A) l1 = l2 = l3 B) l1 > l2 > l3 C) l3 > l2 > l1

D) l3 > l1 = l2 E) l2 > l3 > l1

5.

Şekildeki devrede bağlanma enerjisi 3 eV olan metale 6 eV enerjili foton gönderiliyor.

Buna göre, fotoelektronların maksimum kinetik enerjisi kaç eV olur?

A) 3 B) 5 C) 7 D) 9 E) 11

6. Bir fotonun enerjisi artarsa aşağıdakilerden hangileri azalır?

A) Frekansı B) Dalga boyu

C) Eşik enerjisi D) Eşik frekansı

E) Eşik dalga boyu

AMATÖR

TEST

1

"Modern Fizik"

129

1. I. Işık şiddeti

II. Metalin cinsi

III. Metal yüzeye düşen fotonun enerjisi

bir fotoelektrik olayda iş fonksiyonu yukarıda ve-rilenlerden hangilerine bağlıdır?



2.

A

Bir öğrenci şekildeki gibi kurduğu devrede amper-metrede okunan değerin ışığın şiddetine nasıl bağ-lı olduğunu araştırmak istiyor.

Buna göre deneyde bağımlı değişken, bağımsız değişken ve kontrol değişkeni ne olabilir?

BağımlıDeğişken

BağımsızDeğişken

Kontrol Değişkeni

A) Işık şiddeti Ampermetredeokunan değer

KatotMetali

B) Işığın enerjisi Işık şiddeti KatotMetali

C) Ampermetrede okunan değer Işık şiddeti Katot

Metali

D) Ampermetredeokunan değer Işığın enerjisi Işık

Şiddeti

E) Ampermetrede okunan değer Işığın frekansı Işık

Şiddeti

3. Bir fotoelektrik deneyde metale gelen fotonun metalden elektron koparması için,

I. Gelen fotonun enerjisinin eşik enerjisinden büyük olmalı

II. Gelen fotonun dalga boyunun eşik dalga bo-yundan küçük olmalı

III. Gelen fotonun frekansının eşik frekansından büyük olmalı

koşullarından hangilerinin sağlanması gerekir?



4. Dalgaboyu 1550 A° olan ışık ışınları bir metale düşürüldüğünde metal yüzeyden 3,8 eV enerjili elektron sökebilmektedir.

Buna göre, metal yüzeyin eşik enerjisi kaç eV dir? (hc = 12400 eV A°)

A) 5,2 B) 4,8 C) 4,2 D) 3,6 E) 3

5. Eşik frekansı f olan bir metal yüzeye frekansı 2f olan ışık düşürüldüğünde, sökülen elektronun enerjisi E oluyor.

Buna göre aynı metale 3f frekanslı ışık düşürü-lürse sökülen elektronların kinetik enerjisi kaç E olur?

A) 21 B) 1 C) 2

3 D) 2 E) 25

UZMAN

TEST

1

"Modern Fizik"

133

1. I. 15 K

II. 15 °C

III. –15 °C

Yukarıda verilen sıcaklık değerlerinin hangisine sahip olan bir madde elektromanyetik ışıma yapabilir?



2. Bir fotosel lambada;

I. Işığın dalga boyunu azaltmak

II. Işığın şiddetini artırmak

III. Daha büyük eşik enerjili katot kulanmak

işlemlerinden hangileri tek başına yapıldığında kesme potansiyel farkı artar?



3. Eşik enerjisi 4 eV olan metale f frekanslı ışık düşü-rüldüğünde fotoelektronların maksimum kinetik enerjisi 12 eV oluyor.

Buna göre, gelen ışığın frekansı kaç s–1 dir?

(h = 6,4.10–34 j.s–1) (1 eV = 1,6.10–19j)

A) 1,5.1016 B) 4 .1015 C) 3.1016

D) 4.1016 E) 4,5.1016

4.

++

V1

E1

––

++ –

–

V2

E2

Şekil I deki fotosele 5 eV enerjili ışık düşürüldüğün-de fotoelektronların maksimum kinetik enerisi 4 eV oluyor.

Aynı metal kullanılarak yapılan Şekil II deki fotosel devreye 10 eV ışık düşürüldüğünde fotoelektronların maksimum kinetik enerjileri kaç eV olur?A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

5. Doyma gerilimine ulaşmış bir fotosel devrede fotoelektrik akımı arttırmak için,

I. Işık şiddetini arttırmak

II. Fotonun frekansını arttırmak

III. Eşik dalga boyu daha küçük metal kullanma

hangileri tek başına yapılabilir?



PROFESYONEL

TEST

1

"Modern Fizik"

139

1. Işık hızına yakın hızlarda hareket eden cismin,

I. Kütle

II. Zaman

III. Uzunluk

niceliklerinden hangileri değişir?



2. K

L

M

K, L, M cisimlerinin ışık şiddeti dalga boyu grafiği şekildeki gibidir.

Buna göre, ışıma yapan K, L, M cisimlerinin yaydığı ışığın rengi hangi seçenekteki gibi ola-bilir?

K L MA) Kırmızı Yeşil SarıB) Sarı Mavi YeşilC) Mavi Yeşil KırmızıD) Yeşil Mavi KırmızıE) Mavi Kırmızı Yeşil

3. Gücü 90 watt olan lamba saniyede 3.1020 tane foton yayıyor.

Yayılan fotonların dalga boyu kaç metre olur?

(h = 6,6.10–34 j.s, c = 3.108 m/s)

A) 2.10–7 B) 3,3.10–7 C) 9,9.10–7

D) 6,6.10–7 E) 3,3.10–8

4. Bir fotosel devreye K ve L ışıkları ayrı ayrı düşürüldüğünde dev-redeki maksimum akım eşit oluyor.

Buna göre, K ve L ışınlarının,

I. Frekansları

II. Dalga boyları

III. Işık şiddetleri

niceliklerinden hangileri kesinlikle eşittir?


D) II ve III E) I ve III

5. Kütlesi m, kinetik enerjisi E olan parçacığın de Broglie dalga boyunu veren ifade nedir?

A) E mh

2 $ B)

E mh$

C) h E m$

D) h E m2 $ E) E mh

2 $

6.

Gerilim0

KLM

K, L, M fotosellerine düşen bir ışığın akım – gerilim grafiği şekildeki gibidir.

Buna göre,

I. K ve L fotosellerine düşen ışığın şiddeti aynıdır.

II. M fotoselinin eşik dalga boyu en büyüktür.

III. K ve L den sökülen fotoelektronların maksi-mum enerjileri eşittir.




143

ÖSYM’den SEÇMELER

"Çember"

1. Bir fotoelektrik olayı

deneyinde, metale

düşürülen ışığın fre-

kansı (f) ile metalden

koparılarak hızlandı-

rılan elektronların

maksimum kinetik

enerjileri (Ek-max) arasındaki değişim grafiği şekildeki

gibidir.

Buna göre, grafikle ilgili,

I. Metalin cinsi değiştiğinde grafiğin eğimi değiş-mez.

II. fX frekanslı ışık metalden elektron sökebilir.

III. Grafiğin eğimi, deneyde kullanılan ışığın dalga boyunu verir.




2018 / AYT

2. Bir ışık kaynağı ve farklı X ve Y metal yüzeyleri kullanılarak yapılan fotoelektrik olay deneyinde, X ve Y metallerinden sökülen fotoelektron-ların maksimum kine-tik enerjileri (Kmax) yüzeye düşen ışığın frekansına (f) bağlı olarak şekildeki gibi değişmektedir.

Buna göre,

I. Y metalinin eşik enerjisi, X metalinin eşik enerji-sinden daha küçüktür.

II. X metalinin eşik enerjisi Y metalinin eşik enerji-sinden daha küçüktür.

III. X ve Y metallerinden sökülen elektronlar için durdurma gerilimleri birbirine eşittir.

yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?



2017 / LYS

3. Ultrasonun çalışma şekli ve kullanım yeriyle ilgili,

I. Ses dalgaları kullanır.

II. Dalgaların dokudan yankı (eko) yapması ilkesi-ne göre çalışır.

III. Dalgaların vücuttaki farklı dokularda yayılma hı-zının farklı olmasından yararlanır.


A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II


2017 / LYS

4. Bir fotoelektrik olayı deneyinde; metal yüzeye 2

foton gönderildiğinde yüzeyden kopan elektronların

kinetik enerjileri E, devreden geçen akım şiddeti ise

I olarak ölçülüyor.

Aynı metal yüzeye aynı enerjiye sahip 6 foton gönderilirse yüzeyden sökülen elektronların kinetik enerjileri ve devreden geçen akım şid-deti ne olur? Kinetik enerji Akım şiddetiA) E IB) 2E 2IC) 3E 3ID) E 3I

E) 3E I

2016 / LYS

X

f

Kmax

Y

Documents

FİZİ ATOM – MODERN FİZİKcapyayinlari.com.tr/demo/atom-fizik.pdf · bir yaklaşım ve titiz bir çal ışmanın ürünü olan eserlerimizin ana yap ısı şu şekildedir: Kazanımlara