HEMODİNAMİK BOZUKLUKLAR, TROMBOEMBOLİK HASTALIK VE ŞOK

D‘. E“İN KAYMA)

BEÜTF PATOLOJİ AD

Hücre ve dokuları sağlıklı ol aları için;

oksijen dağıtı ı ı sağlaya ve artıkları yok eden normal ir sirkülasyo dolaşı

normal sıvı dengesi

Vücut sıvıları Hü re içi sıvı intrasellüler)

Hü re dışı sıvı ekstrasellüler)

a-Damar içi sıvı intravasküler)

b-Dokular arası sıvı intersitisyel da oluşur

• İ sa vü udu daki su iktarı vücut ağırlığı ı % kadı -7 erkek i • İ trasellüler sıvı %

• Ekstrasellüler sıvı % 7

İntrasellüler Sıvı

• Normal koşullarda iktarı sa it • Potasyumdan zengin

• “odyu ve klor düşük ora da ulu ur

Ekstrasellüler Sıvı • İ travasküler ve intersitisyel alanda bulunur

• Erişki i sa ı ka ha i lt • 3 lt plazma- 2 lt kan hücreleri

• Difüzyonla geçen elektrolitler, glikoz, üre

• Difüzyonla geçemeyen proteinler

• Sodyum ve klordan zengin

• Potasyum, kalsiyum, magnezyumdan fakir

Sıvı Elektrolit Dengesi • Alı a ve atıla su iktarı de gede ol alıdır

• “u çoğu lukla esle e ile alı ır, çok az kıs ı ise besinlerin oksidasyonu so u u oluşur

• Suyun vücut dışı a atılı ı da ö rekler, Gİ“, Akc ve deri önemli rol oynar

• Ka ve dokular arası su değişi i filtrasyon ve diffüzyon ile gerçekleşir

• Hü re zarı da geçiş diffüzyon (su) ve aktif transport (elektrolit ve besin mad)

Su ve elektrolit dengesinin düzenlenmesinde;

• Böbrekler (çok önemli rol oynar)

• ADH (hipofiz arka lob)

• Aldestreon (sürrenal)

• Ka plaz ası ve dokular arası daki alışveriş kapiller yatakta oluş aktadır

• Kapillerin bir arteriel bir de venöz u u vardır

• Tek sıralı endotel hü releri ile çevrili yarı-geçirgen ir zardır

• Su ve elektrolitler geçer, proteinler geçemez

• Hidrostatik ası ç kapiller ka ası ı : plaz a ı intersitisyel ala a çıkışı ı sağlar

• Ozmotik ası ç: ka ı da ar içi de tutul ası a ede olur, plaz a protei leri (albümin)

Organizmada sıvı dengesini sağlayan faktörler

• Ka ı hidrostatik ası ı • Plazma proteinlerinin kolloid osmotik ası ı • Kapiller endotel geçirge liği • Dokunun hidrostatik ve osmotik ası çları • İ travasküler ve intersitisyel sodyu iktarı • Le fatik akı

Hemodinamik bozukluklar

• “ıvı ve elektrolit de gesi i ozul ası öde , su kay ı, elektrolit ozukluğu

• Dolaşa ka ha i i ozul ası hiperemi, ka a a, şok

• Ka dolaşı ı ı ozul ası trombüs, emboli, iskemi ve e farktüs so u u oluşur

• Vasküler volümde, vasküler ası çta veya protein içeriği deki değişiklikler ve hatta endotel işlevi deki değiş eler sıvı ı vasküler duvarı geçmesine neden olur.

• “ıvı ı u şekilde intersellüler ve interstisyel oşluklara ekstravazasyonu, ödem olarak

adla dırılır.

• Uygu ol aya yerlerde pıhtılaş a tromboz) ve pıhtı ı göç et esi embolizm) dokulara kan akı ı ı e gelle esi e ve doku ölü ü e (infarkt) neden olur.

• Da ar zedele esi so rası da pıhtılaş a ı gerçekleş e esi hemorajiye (kanama) neden olur.

Lokal kanamalar bölgesel doku perfüzyonunu bozar

Yaygı ka a alar hipota siyo şok ve ölü ile so uçla ır.

ÖDEM

• İ terstisiyel doku ala ları veya vü ut oşlukları da sıvı artışı

Lokalize

Sistemik

Şiddetli siste ik öde ; anazarka

• Hidrotoraks

• Hidroperikard

• Hidroperiton- asit

Patofizyoloji;

1. Art ış hidrostatik ası ç

2. Azal ış plaz a osmotik ası ç

3. Kapiller endotelin geçirge liği i art ası 4. Dokularda osmotik ası ç art ası 5. Dokularda sodyu ve su tutul ası 6. Le fatik akı da tıka ıklıklar

. Art ış hidrostatik ası ç: • Konjestif Kalp Yet ezliği- venöz ası ı

yükselmesine neden olur

• Portal Hipertansiyon

• Venöz Tromboz

Konjestif Kalp Yet ezliği • E sık ede

• Po pa çalış ıyor kal e gire ka ı ta a ı dışarı atıl ıyor

. Azal ış plaz a osmotik ası ç

• Albumin kay ı, albumin sentezinde azalma ve protein malnütrisyonu

3. Kapiller endotelin geçirge liği i art ası • En sık karşılaşıla ede dir

• Nor al şartlarda endotelden su, elektrolit geçer ve protein geçmez

• Endotel zedelenmesi sonucu plazma proteinleri intersellüler alana geçer

• Enfeksiyonlar, allerji, kimyasal toksikasyon so u u oluşur

. “odyu ve su tutul ası •Alı a sodyu atıla da fazla

olduğu da intersellüler sıvı artar öde oluşur

•Bö reklerde tuz atılı ı azala ilir

•Aşırı tuz tüketi i •Kalp yet ezliği, siroz, ö rek

yet ezliği

. Le fatik Akı da Tıka a

• Enfeksiyonlar, tümörler veya cerrahi üdahaleler so u u le fatik akı ı

azal ası • Genellikle ödem lokalizedir

• Flariazis- elefantiazis

•Meme ca- kolda ödem

• Deri- altı subkütan) ödem; genellikle konjestif kalp yet ezliği de

• “olid orga larda oluşa öde

• Pulmoner öde ; sol kalp yet ezliği de

• Beyin ödemi; lokalize veya genel

Dehitratasyon

• “usuzluk, kus a, ishal, ateş, aşırı terle e so u u oluşur

• Dehidratasyonda su ve elektrolit birlikte kaybolur

• Vucut ağırlığı ı % i de fazla a i su kay ı risklidir

HİPEREMİ VE KONJESYON

•Hiperemi; arterioler dilatasyon sonucunda doku içine giren kan akı ı ı art ası a ağlı aktif ir süreç

•Konjesyon; dokuda dışa doğru ka akı ı ı ozul ası so u u da oluşa pasif süreç

• Aktif hiperemi: arteriel ka akı ı ı art ası -Egzersiz -İltihap -Yüz kızar ası • Pasif hiperemi: venöz ka akı ı ı yavaşla ası

ve venöz yapıları ka la dol ası - Kalp yet ezliği -Tümör trombüsleri -Basılar • Pasif hiperemide siyanoz oluşur deri ve

ukozalarda avi si re k değişi i

HEMORAJİ • Ka ı kalp ve da arları dışı a çık ası

(kanama= hemoraji)

• Etiyolojiye göre- kan da arı ı yırtıl ası a ağlı olanlar (travma, spontan (ateroskleroz, varis, anevrizma))

- diapedesis ka a aları kapiller geçirge liği ozul ası so u u, DIC)

• Doku içi e sı ırlı ol ası: hematom

Ka a a ı oluştuğu da ar tipi e göre

• Kapiller hemoraji

• Venöz hemoraji

• Arteriel hemoraji

• Kardiyak hemoraji

Ka a a ı görüldüğü yere göre -İç ka a a -Dış ka a a -Epistaksis -Hemoptizi -Hematemez -Melena -Hemotoraks, hemoperikardium, hematüri

Ka a ada oluşa lezyo u tipi e göre: • Peteşi: Deri, mukozal membranlar veya

serozal yüzeylerdeki küçük 1- lik hemorajiler

• Purpura: Daha üyük > lik hemorajiler

• Ekimoz: > 1-2 cm subkutan hematom

• Hemotoraks, hemoperikardium, hemoperitoneum, hemartoz

HEMOSTAZ VE TROMBOZ

• Hemostaz; or al da arlarda ka ı sıvı halde pıhtısız durumda tutan, vaskuler zedelenmenin olduğu ölgelerde ise hızla lokalize hemostatik

ir tıkaç oluştura or al fizyolojik ir süreç

• Tromboz; hemostatik eka iz aları uygu suz aktivasyo u ya da küçük zedele e so rası gelişe trombotik tıka a, patolojik süreç, pıhtılaş ış ka kitlesi i oluş ası • Bu pıhtılaş ış ka kitlesi; trombüs

• Vaskuler duvar

• Trombositler

• Koagülasyon pıhtılaş a kaskatı

Da ar hasarı da; • Da ar kasıl ası ve da arı kesildiği ölgede üzül esi,

nörojenik eka iz a ile oluşa vazokonstrüksiyon- ka ı dışarı kaç ası ı e geller

• Kesik kenarlara trombositler yapışır, u u üzeri e trombositler topla ır

• Bu ölgede açığa çıka doku faktörleri ve trombosit faktörleri ile koagülasyon sistemin aktivasyonu- trombin oluşu u

• Fibrinojen- fi ri e dö üşür

• Fi ri ile u u ağları arası da kal ış trombosit, lökosit ve eritrositlerde yapılı pıhtı oluşu u

TROMBOZ

1) Da ar duvarı daki değişiklikler endotel hasarı - En önemli neden

2) Ka akı ı daki değişiklikler staz)

3) Ka ele e tleri deki değişiklikler (hiperkoagülabilite= pıhtılaş a eğili i i art ası

Morfolojik Özellikleri:

• Kardiovaskuler sistemin herhangi bir yerinde

• Yerleştiği yerde ka akı ı oyu a uzaya , kuyruk oluşa tombüs; uzayan trombüs

• Kuyruk kıs ı koparsa: emboli

• Lü e i ta a e tıkaya trombüs: tıkayı ı (obliteran)

• Da ar veya kalp ivarı da oluşa , da arı tıka aya trombüs: mural trombüs

• Venöz trombüs: flebotromboz

Trombüsün Geleceği: 1) Trombüs gelişe eye deva eder ve so uçta

ta da ar tıka ası a ede olur

2) Trombüsün kendisi ya da bir bölümü kopar, embolizm oluşur

3) Fibrinolitik aktivite ile ortada kaldırıla ilir

4) Orga izasyo a uğraya ilir, da ar duvarıyla kay aşa ilir veya daha so ra ir ölgesi rekanalize olabilir, ye ide az da olsa ka akı ı

aşlar

EMBOLİ • Ka akı ı a karışarak , akı ile sürükle e

herha gi ir kitle i da ar yapıları ı kıs i ve ta olarak tıka ası a emboli denir

• %99 u tromboembolidir

• Venöz veya arteriel olabilir

• Venöz embolilerin %9 i deri a ak venlerinden kay akla ır

• Arteriel emboliler e sık kalpteki mural trombüslerden kay akla ır

Diğer emboli nedenleri (%1)

• Yağ embolisi; uzu ke ik kırıkları, yu uşak doku trav ası ve ya ık

• Caisson hastalığı(gaz embolisi, vurgun); itroje da arları gaz ka ar ığı şekli de

tıkar

• Amnion sıvı embolisi

Emboli Sonuçları

• Enfarktüs ve gangren

•Ak iğer embolisi ve ölüm

• Enfektif embolus ve abse oluşu u

• Tümör embolisi ve ka ser yayılı ı oluşa ilir

İSKEMİ • Ka akı ı ı azal ası veya kesil esi

so u u orga ı ir süre ka sız kal ası a iskemi denir

• Tromboz, ateroskleroz, emboli, ası so u u gelişe ilir

• Geliş e hızı, da arı ta veya kıs i tıka ası, orga ve doku özelliği, kolateral gelişi i iskemi so u u da görüle hasarı etkiler

İNFARKTÜS

• Bir orga ı arteriyel veya venöz kan akı ı ı tıka ası so u u oluşa sı ırlı doku nekrozuna infarktüs denir

• Venöz infarkt- kır ızı • Arteriel infarkt-beyaz

• Örn: MI