92
“vamtkiceb” SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoeba ture"-s direqtori _____________ /m. kriWaSvili/ " __ " ________ 2013 ü socialur da bunebriv garemoze zemoqmedebis Seswavlis angariSi egz. # - - - SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoeba turekirqvis nedleulidan kiris miRebis qarxana (qalaqi dedofliswyaro, s/k 52.08.31.057) garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S i Semsrulebeli: garemosdacviTi sakonsultacio firma Sps “warmoebis ekologia” tel: 893 31-37-80 direqtori g. darcimelia Tbilisi 2013

garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

“vamtkiceb”

SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoeba

ìture" -s direqtori

_____________ /m. kriWaSvili/

" __ " ________ 2013 ü

socialur da bunebriv garemoze

zemoqmedebis Seswavlis angariSi

egz. # - - -

SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoeba “ture”

kirqvis nedleulidan kiris miRebis qarxana

(qalaqi dedofliswyaro, s/k 52.08.31.057)

garemoze zemoqmedebis Sefasebis

a n g a r i S i

Semsrulebeli: garemosdacviTi sakonsultacio firma

Sps “warmoebis ekologia”

tel: 893 31-37-80

direqtori g. darcimelia

Tbilisi

2013

Page 2: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

anotacia

SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoeba “ture”-s kirqvis nedleulidan

kiris miRebis qarxnis saqmianobis “garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSi”

warmoadgens saqarTvelos kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli garemosdacviTi

damasabuTebeli dokumentaciis Semadgenel nawils, romelic muSavdeba “licenziebisa

da nebarTvebis Sesaxeb” saqarTvelos kanoniT, agreTve garemosdacviTi sakanonmdeblo

da normatiuli aqtebiT dadgenili moTxovnebidan gamomdinare, dagegmili

saqmianobisaTvis garemoze zemoqmedebis nebarTvis misaRebad saWiro procedurebis

gasavlelad.

sawarmoo obieqtis ganlagebis teritoriaze, dasaxuli miznebisa da dagegmili

teqnologiuri procesebis Sesatyvisi reglamentis ganxorcielebiT - dagegmili

saqmianobis realizacia warmoSobs socialur da bunebriv garemoze zemoqmedebas.

warmodgenil dokumentaciaSi Sefasebulia am dagegmili saqmianobis Sedegad

warmoqmnili mavne nivTierebebis emisiebis dasaSvebi saproeqto normativebi – bunebrivi

garemos mdgomareobis qveyanaSi miRebuli xarisxobrivi normebis, sanitariul –

higienuri moTxovnebis, sawarmoo obieqtis ganlagebis raionis ekologiuri da

klimatur-meteorologiuri pirobebis, emisiebis parametrebisa da sxva faqtorebis

gaTvaliswinebiT.

winamdebare dokumentaciaSi, bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis

odenobisa da xasiaTis gansazRvris mizniT, dadgenilia zemoqmedebis faqtorebi,

ZiriTadi obieqtebi, gavrcelebis masStabi, Sefasebulia zemoqmedebis saxeebi, maTi

warmoqmnis albaToba da mocemulia zemoqmedebiT gamowveuli axali mdgomareobis

analizi, gamovlenilia zemoqmedebis Semcirebis SesaZleblobebi, yvela saxis emisiebisa

da narCenebis minimizaciis, marTvisa da utilizaciis saSualebebi, sawarmos

funqcionirebis SesaZlo Sedegebi sazogadoebis socialur – ekonomikur

mdgomareobaze, mosaxleobis sacxovrebel garemosa da janmrTelobaze, agreTve garemos

calkeul komponentebze da kompleqsebze.

dokumentaciaSi gansazRvrulia zemoqmedebis kontrolisa da monitoringis

meTodebi, garemoze zemoqmedebis dadgenili da SesaZlo uaaryofiTi gavlenis Tavidan

acilebis an Serbilebis RonisZiebebi, qveyanaSi miRebuli, sakanonmdeblo da

normatiuli bazis moTxovnebis Sesabamisad.

Sedgenilia samsaxurebrivi sargeblobisaTvis 6 egzemplarad:

egz. # 1 -dan # 5-is CaTvliT - waredgineba nebarTvis gamcem organos,

egz. # 6 - inaxeba sawarmoSi an investorTan

1

Page 3: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

sarCevi gverdi

- anotacia 1 - gamoyenebul cnebaTa ganmartebebi 3 1 1.1 1.2 1.3

Sesavali - garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis Sinaarsi - garemoze zemoqmedebis Sefasebis normatiuli da samarTlebrivi aspeqtebi - dagegmili saqmianobis sawarmoo obieqtis funqcionirebis safuZvlebi

6 6 8 11

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10

garemos arsebuli mdgomareobis analizi - fizikur-geografiuli daxasiaTeba - sakvlevi teritoriis geologiuri pirobebi - klimatur-meteorologiuri pirobebi - hidrologiuri qseli - niadagebi

- landSaftebi - fauna da flora - daculi teritoriebi - kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba

13 13 13 16 17 18 18 19 19 22 23

3 3.1 3.2 3.3

saqmianobiT gamowveuli zegavlenis wyaroebi, saxeebi da obieqtebi - sawarmoo obieqtis teqnologiuri sqema da reglamenti - bunebrivi da energetikuli resursebi - saqmianobiT gamowveuli zegavlenis analizi

32 32 34 35

4 4.1 4.2 4.3 4.4

garemos mdgomareobis raodenobrivi da xarisxobrivi maxasiaTeblebis cvlilebebis prognozi - atmosferuli haeri - wylis gamoyeneba - niadagebi - fauna da flora

37 37 46 49 49

5 saqmianobis Sedegad SesaZlebeli avariuli situaciebis albaToba da maTi mosalodneli Sedegebis Tavidan acilebis winadadebebi

50

6 saqmianobis ekologiuri, socialuri da ekonomikuri Sedegebis Sefaseba 57

7 7.1 7.2

garemoze da adamianis janmrTelobaze uaryofiTi zegavlenis Semcirebisa da Tavidan acilebis RonisZiebebi - garemoSi mavne nivTierebaTa gamoyofis Semcirebis teqnikuri saSualebebi - narCenebi da maTi gauvnebelyofa-likvidaciis marTvis winadadebebi

63 63 65

8 narCeni (kumulatiuri) zegavlenis kontrolisa da monitoringis meTodebi 67 9 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5

proeqtis ganxorcielebis ekologiur-ekonomikuri Sefaseba - proeqtis ganxorcielebis alternatiuli variantebis analizi - proeqtis ganxorcielebis Semdgomi situaciis analizi, mosalodneli emisiebis saxeobebi da raodenobebi - garemoze dadgenil zemoqmedebaTa faqtorebis Sedegad miRebuli “garemos mosalodneli mdgomareobis” prognozi - garemosdacviTi monitoringis gegmebis SemuSavebis winadadebebi proeqtis ganxorcielebis, mimdinareobisa da dasrulebis etapebisaTvis - saqmianobis Sewyvetis SemTxvevaSi, garemos winandel mdgomareobamde aRdgenis gzebi da saSualebebi

71 71

72 73

74 83

10 sazogadoebis informireba da sazogadoebrivi azris Sefaseba 84 11 ZiriTadi Sedegebi da daskvnebi 85 - gamoyenebuli literatura 87 - danarTi: sailustracio masala da gaTvlebis monacemebi

- sawarmoo obieqtis gengegma - sawarmoo obieqtis ganlagebis situaciuri ruka - gaTvlebis monacemebi

88 89 90 91

2

Page 4: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

gamoyenebul cnebaTa ganmartebebi

“atmosferos dabinZurebis potenciali (adp)” – meteorologiuri faqtorebis

kompleqsi, romelic ganapirobebs atmosferos unars, ganazavos haerSi arsebuli

minarevebi;

“atmosferul haerSi mavne nivTierebis zRvrulad dasaSvebi koncentracia(zdk)”

– mavne nivTierebis maqsimaluri koncentracia drois garkveul monakveTSi(20-30 wT, 24

sT), romelic ar axdens arc uSualo da arc raimenair zegavlenas adamianis

organizmze, mis awmyo da momaval Taobebze Soreuli Sedegebis CaTvliT, ar aqveiTebs

Sromis unarianobas da ar auaresebs maT TviTSegrZnebebs;

“garemos dabinZureba (mavne nivTierebebis emisia)” – garemos komponentebSi

Senarevebis arseboba, an maT SemadgenlobaSi mudmivad arsebuli nivTierebebis

normaluri Tanafardobis Secvla, romelmac SeiZleba uaryofiTad imoqmedos

mosaxleobis cxovrebis pirobebze da janmrTelobaze, agreTve garemo faqtorebze;

~garemoze zemoqmedebis nebarTva” – saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi

resursebis saministros mier saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiTa da

formiT, ganusazRvreli vadiT miniWebuli ufleba, romelic gaicema saqmianobis

ganmaxorcielebelze da saqmianobis dawyebis samarTlebrivi safuZvelia;

“garemoze zemoqmedebis Sefaseba (gzS)” – dagegmili saqmianobis Seswavlisa da

gamokvlevis procedura, romlis mizania garemos calkeuli elementebis, adamianis, aseve

lanSaftis da kulturuli memkvidreobis dacva, adamianis janmrTelobaze da

usafrTxoebaze, mcenareul safarsa da cxovelTa samyaroze, niadagze, atmosferul

haerze, wylis obieqtebze, klimatze, ekosistemebze da istoriul – kulturul

Zeglebze an yvela CamoTvlili faqtorebis erTianobaze (maT Soris, am faqtorebis

zegavlena kulturul memkvidreobaze da socialur-ekonomikur faseulobebze)

pirdapiri da arapirdapiri (potenciuri) mosalodneli zemoqmedebis Seswavla,

gamovlena, aRwera da garemos axali mdgomareobis analizi;

“garemo” – bunebrivi garemosa da adamianis mier saxecvlili (kulturuli)

garemos erToblioba, romelic moicavs urTierTdamokidebulebaSi myof cocxal da

aracocxal, SenarCunebul da adamianis mier saxecvlil bunebriv elementebs;

“garemos dacva” – administraciul, sameurneo, teqnologiur, politikur-

samarTlebriv da sazogadoebriv RonisZiebaTa erToblioba, romelic uzrunvelyofs

garemoSi arsebuli bunebrivi wonasworobis SenarCunebas da aRdgenas;

“garemos dacvis samenejmento sistema” – saqmianobis obieqtis marTvis sistemisa

da biznes-strategiis Semadgeneli nawili, romelic moicavs garemoze zemoqmedebis

saakiTxebTan pirdapir da arapirdapir dakavSirebul, obieqtis funqcionirebis yvela

aspeqts (garemos dacvis samenejmento gegmis, garemosdacviTi politikis, organizaciisa

da sakadro uzrunveelyofis CaTvliT);

3

Page 5: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

“investori” – saqmianobis ganmaxorcielebeli subieqti, romelic aris saqmianobis

iniciatori da mimarTavs garemosdacviTi nebarTvis gamcem organos kanoniT

gansazRvruli CamonaTvalis Sesabamisi nebarTvis misaRebad;

“garemos dacvis normebi” – garemoze saqmianobis zemoqmedebis iseTi normebi,

romlebic uzrunvelyofen garemos ekologiur wonasworobas. am mizniT dawesebuli

garemos mdgomareobis xarisxobrivi normebi – atmosferul haerSi, wyalSi da niadagSi

adamianis janmrTelobisa da bunebrivi garemosaTvis mavne nivTierebaTa koncentraciebisa

da mikroorganizmebis raodenobaTa zRvrulad dasaSvebi normebi, xmauris, vibraciis,

ultrabgerebisa da sxva saxis fizikuri zemoqmedebis zRvrulad dasaSvebi normebi,

radiaciuli zemoqmedebis zRvrulad dasaSvebi normebi, garemoSi mavne nivTierebaTa

emisiisa da mikroorganizmebiT garemos dabinZurebis zRvrulad dasaSvebi normebi,

garemoSi qimiur saSualebaTa gamoyenebis normebi, ekologiuri moTxovnebi

produqciisadmi, garemoze datvirTvis normebi;

“licenzia” – administraciuli organos mier administraciuli aqtis safuZvelze

pirisaTvis kanoniT dadgenili pirobebis dakmayofilebis safuZvelze miniWebuli

gansazRvruli saqmianobis ganxorcielebis ufleba;

“sargeblobis licenzia” – licenziis saxeoba, romliTac pirs eniWeba saxelmwifo

resursebiT sargeblobis ufleba;

“saqmianobis licenzia” - licenziis saxeoba, romliTac pirs eniWeba gansazRvruli

konkretuli licenzirebadi saqmianobis ganxorcielebis ufleba;

“generaluri licenzia” – ufleba, rodesac pirs SeuZlia erTiani zogadi

licenziis safuZvelze ganaxorcielos msgavsi tipis saqmianobebi da valdebuli ar aris

cal-calke moipovos TiToeuli saqmianobis licenzia;

“specialuri licenzia” – ufleba, rodesac pirs SeuZlia ganaxorcielos

romelime viwro saqmianoba licenzirebadi saqmianobis zogadi saxeobidan da valdebulia

warmoadginos mxolod specialuri salicenzio pirobebis damakmayofilebeli faqtobrivi

garemoebebi;

“salicenzio mowmoba” – licenziis uflebis damadasturebeli sabuTi;

“mdgradi ganviTareba” – sazogadoebis ganviTarebis iseTi sistema, romelic

sazogadoebis ekonomikuri ganviTarebisa da garemos dacvis interesebiT uzrunvelyofs

adamianis cxovrebis donis xarisxis zrdas da momavali Taobebis uflebas – isargeblon

Seuqcevadi raodenobrivi da xarisxobrivi cvlilebebisagan maqsimalurad daculi

bunebrivi resursebiTa da garemoTi;

“mniSvnelovani rekonstruqcia, teqnikuri da teqnologiuri ganaxleba” – iseTi

rekonstruqcia, teqnikuri da teqnologiuri ganaxleba, romelic Zireuladd cvlis

saqmianobis parametrebs da romelTa gansaxorcieleblad saWiroa teqnikur-ekonomikuri

dasabuTebis proeqtis damuSaveba;

4

Page 6: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

“nebarTva” – kanoniT gaTvaliswinebuli, gansazRvruli an ganusazRvreli vadiT

qmedebis ganxorcieleba, romelic ukavSirdeba obieqts da adasturebs am ganzraxvis

kanoniT dadgenil pirobebTan Sesabamisobas;

“sanebarTvo mowmoba” – nebarTvis flobis damadasturebeli sabuTi;

“sakonsultacio firma” – iuridiuli piri, romelsac Tavisi wesdebis Sesabamisad

ufleba aqvs gaswios konsultacia garemosdacviTi saqmianobis sferoSi (maT Soris,

dagegmili saqmianobis garemosdacviTi teqnikur-ekonomikuri dasabuTebis proeqtebis

damuSavebaSi);

“saukeTeso teqnologia” – garemosdacviTi TvalsazrisiT saukeTeso, gamoyenebadi

da ekonomikurad xelmisawvdomi teqnologia, romelic yvelaze ufro efeqturia

garemoze mavne zemoqmedebis Tavidan acilebis, minimumamde Semcirebis, an gardaqmnis

TvalsazrisiT, SesaZloa ar iyos farTod danergili da gavrcelebuli, magram misi

aTviseba, danergva da gamoyeneba SesaZlebelia teqnikuri TvalsazrisiT, SesaZloa

ekonomikurad ar ganapirobebdes mniSvnelovnad maRali Rirebulebis xarjze zRvruli

garemosdacviTi sargeblis miRebis mizanSewonilobas, magram igi, amave dros,

ekonomikuri TvalsazrisiT xelmisawvdomia saqmianobis subieqtisaTvis;

“saqmianoba” – samewarmeo, sameurneo an yvela sxvagvari saqmianoba, gansaxlebisa da

ganviTarebis gegmebisa da proeqtebis ganxorcieleba, infrastruqturuli proeqtebis,

ganaSenianebisa da seqtoruli ganviTarebis gegmebis, saqarTvelos teritoriaze

arsebuli wylis, tyis, miwis, wiaRisa da sxva bunebrivi resursebis dacvis, gamoyenebisa

da sargeblobis proeqtebisa da programebis ganxorcielebis CaTvliT, aseve arsebuli

sawarmoebis mniSvnelovani rekonstruqcia da teqnikur-teqnologiuri ganaxleba;

~saqmianobis ganmaxorcielebeli” – fizikuri an iuridiuli piri, agreTve kanoniT

gaTvaliswinebuli sxva organizaciuli warmonaqmni (romelic ar aris iuridiuli

piri), romelic aris ekologiuri eqspertizisadmi daqvemdebarebuli saqmianobis

ganxorcielebis iniciatori da mimarTavs Sesabamis organos ekologiuri

eqspertizisadmi daqvemdebarebuli saqmianobis ganxorcielebis uflebis misaRebad;

“fonuri dabinZureba” – garemos komponentebis dabinZurebis yvela arsebuli

wyaroebis erToblivi moqmedeba, romelic Camoyalibda garkveul raionSi, axali

obieqtis mSeneblobisas an arsebuli wyaroebis savaraudo gafarToebis momentisaTvis;

“humanuri ganviTarebis indeqsi (hgi)” – intensiuri maCvenebeli, romelic asaxavs

sazogadoebis ganviTarebis dones da emyareba sam maCvenebels: sicocxlis saSualo

xangrZlivobas, inteleqtualuri ganviTarebisa da cxovrebis dones;

5

Page 7: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

1. Sesavali

SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoeba “jorjian maining +”-is kirqvis

nedleulidan kiris miRebis qarxnis saqmianobis “garemoze zemoqmedebis Sefasebis

angariSi” warmoadgens saqarTvelos kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli garemosdacviTi

damasabuTebeli dokumentaciis Semadgenel nawils, romelic muSavdeba “licenziebisa da

nebarTvebis Sesaxeb” saqarTvelos kanoniT, agreTve garemosdacviTi sakanonmdeblo da

normatiuli aqtebiT dadgenili moTxovnebidan gamomdinare - dagegmili saqmianobisaTvis

garemoze zemoqmedebis nebarTvis misaRebad saWiro procedurebis gasavlelad.

dokumentaciis mizania, saqmianobisaTvis garemoze zemoqmedebis nebarTvis misaRebad

damuSavdes garemosdacviTi teqnikur-ekonomikuri dasabuTeba - sawarmoo obieqtis

proeqtirebisa da operirebis pirobebis specifikis gaTvaliswinebiT, risTvisac

aucilebelia obieqturad ganisazRvros garemoze mosalodneli zemoqmedebis ZiriTadi

aspeqtebi, Seswavlil iqnes sawarmos ganlagebis raionis bunebrivi da socialuri

garemos arsebuli mdgomareoba, Sefasdes am garemoze dagegmili saqmianobis sawarmoo

obieqtis gavlenis masStabebi da warmodgenil iqnes mosazrebebi uaryofiTi zemoqmedebis

parametrebis regulirebis misaRwevad.

saqmianobis specifikaze dayrdnobiT, warmodgenil dokumentaciaSi, sawarmoo

obieqtis ganlagebis raionisaTvis damaxasiaTebeli meteorologiur-klimaturi da

arsebuli ekologiuri pirobebis gaTvaliswinebiT, safuZvliani analizia Catarebuli

bunebrivi da socialuri garemos calkeuli komponentebis dacvis uzrunvelsayofad.

1.1. garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis Sinaarsi

warmodgenili dokumentacia Sedgeba Tavfurclis, anotaciis, sarCevis, gamoyenebul

cnebaTa ganmartebebis da Sinaarsobrivi 11 Tavisagan, agreTve gamoyenebuli literaturis

CamonaTvalisa da danarTebisagan. misi ZiriTadi nawili, sailustracio masalasTan

erTad (danarTebis gareSe) Seicavs teqstobriv - 90 gverds (maT Soris: 5 naxazs da

27 cxrils).

Tavi 1. Sesavali - moicavs warmodgenili dokumentaciis Sinaarsis mokle

mimoxilvas, agreve garemosdacviTi mimarTulebis samarTlebriv aspeqtebs da zogad

cnobebs dagegmili saqmianobis sawarmoo obieqtis Sesaxeb. warmodgenili dokumentaciis

am nawilSi mniSvnelovani adgili eTmoba garemos dacvis sferoSi saqarTvelos

saxelmwifo politikisa da sakanonmdeblo bazis ganxilvas.

Tavi 2 – miZRvnilia zemoqmedebis qveS moqceuli, bunebrivi da socialuri garemos

arsebuli mdgomareobis aRwerisadmi. gaanalizebulia sawarmoo obieqtis ganTavsebis

teritoriis hidrometeorologiuri da klimaturi, agreTve geologiuri da seismuri

pirobebi, gadmocemulia bunebrivi da socialuri garemos komponentebis saerTo

daxasiaTeba (maT Sor is: atmosferuli haeris dabinZurebis mdgomareoba, zedapiruli

wylis obieqtebis dabinZurebis mdgomareoba, radiaciuli fonis Sefaseba, xmauri,

ultrabgerebi),

Tavi 3 – asaxavs sawarmoo obieqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis

zogad daxasiaTebas. aq gadmocemulia dagegmili saqmianobis teqnologiuri sqema da

reglamenti, moTxovnebi bunebriv da energetikul resursebze, mavne nivTierebebis

6

Page 8: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

garemoSi emisiis wyaroebi (maT Soris: atmosferoSi gamofrqveva), garemos da

socialuri faqtorebis normatiuli mdgomareobis uzrunvelyofis teqnikuri

SesaZleblobebi.

Tavi 4 – warmoadgens garemoze zemoqmedebis odenobisa da xasiaTis Sefasebas. aq

ganxorcielebulia zegavlenis wyaroebis, saxeebisa da obieqtebis dadgena. detaluradaa

ganxiluli: zemoqmedebis warmoqmnis faqtorebi, emisiis wyaroebi da maTi teritoriuli

ganawileba, mavne nivTierebebis saxeobebi da emisiis moculoba, wyalmomarageba da

kanalizacia, narCenebis daxasiaTeba, zemoqmedebis ZiriTadi obieqtebi da gavlenis

masStabi, emisiis garemoze zemoqmedebis daxasiaTeba. aRniSnul gamokvlevebze dayrdnobiT

mocemulia garemos mdgomareobis raodenobrivi da xarisxobrivi maxasiaTeblebis

cvlilebebis prognozi.

Tavi 5. – aq ganxilulia saqmianobis Sedegad SesaZlebeli avariuli situaciebis

albaTobis gansazRvra da maTi mosalodneli Sedegebis Sefaseba. gansakuTrebuli

yuradReba eTmoba avariuli situaciebis Tavidan acilebis, agreTve maTi moxdenis

SemTxvevebisaTvis mosalodneli uaryofiTi Sedegebis Serbilebis RonisZiebebs.

Tavi 6. – mocemulia dagegmili saqmianobis ekologiuri, socialuri da

ekonomikuri Sedegebis Sefaseba. aqvea ganxiluli garemoze da socialur faqtorebze

uaryofiTi gavlenis Tavidan acilebisa da Semcirebis RonisZiebebi(maT Soris: emisiebis

regulireba araxelsayrel meteorologiur pirobebSi).

Tavi 7. - aq mocemulia garemoze da adamianis janmrTelobaze uaryofiTi

zegavlenis Semcirebisa da Tavidan acilebis RonisZiebebi. daxasiaTebulia garemoSi mavne

nivTierebaTa gamoyofis Semcirebis teqnikuri saSualebebi, agreTve narCenebi da maTi

gauvnebelyofa-likvidaciis marTvis winadadebebi.

Tavi 8. – exeba narCeni (kumulatiuri) zegavlenis, misi kontrolisa da

monitoringis meTodebis sakiTxebs.

Tavi 9. – aq mocemulia proeqtis ganxorcielebis ekologiur-ekonomikuri

Sefaseba. maT Soris: ganxilulia sawarmoo obieqtis ganTavsebis adgilis SerCevis

kriteriumebi, agreTve proeqtis ganxorcielebis alternatiuli variantebis analizi;

proeqtis ganxorcielebis Semdgomi situaciis analizi, mosalodneli emisiebis saxeobebi

da raodenobebi; garemoze dadgenil zemoqmedebaTa faqtorebis Sedegad miRebuli

“garemos mosalodneli mdgomareobis” prognozi; garemosdacviTi monitoringis gegmebis

SemuSavebis winadadebebi proeqtis ganxorcielebis, mimdinareobisa da dasrulebis

etapebisaTvis; agreTve saqmianobis Sewyvetis SemTxvevaSi, garemos winandel

mdgomareobamde aRdgenis gzebi da saSualebebi.

Tavi 10. – asaxavs sazogadoebis informirebis, sazogadoebrivi azris Seswavlisa

da dagegmili saqmianobis ganxorcielebis mimarT sazogadoebrivi reagirebis sakiTxebs.

Tavi 11. - aris dokumentaciis Semajamebeli nawili da aq mocemulia ZiriTadi

Sedegebi, rekomendaciebi da daskvnebi. kerZod, warmodgenili masalebi da kvlevis

Sedegebi qmnian safuZvels dagegmili saqmianobis sawarmoo obieqtis bunebriv da

socialur garemoze mosalodneli zegavlenis srulfasovani da obieqturi Sefasebis

pirobebis dadgenisaTvis.

7

Page 9: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

1.2. garemoze zemoqmedebis Sefasebis normatiuli da samarTlebrivi aspeqtebi

1995 wlis agvistoSi miRebuli “saqarTvelos konstitucia” warmoadgens garants

qveynis mosaxleobisaTvis – janmrTelobisaTvis usafrTxo bunebriv garemoSi cxovrebis

uzrunvelyofis saqmeSi. am mimarTulebiT saqarTvelos mosaxleobis uflebebis dacva

miiRweva saqarTvelos kanonmdeblobiT. garemos dacvis sferoSi miRebuli kanonebi

gamoxataven saxelmwifos pozicias da asaxaven qveynis politikas saerTaSoriso

TanamSromlobis ganxorcielebisas. saxelmwifoSi funqcionirebs garemos dacvis

uzrunvelyofis Sesabamisi aRmasrulebeli saxelmwifo struqturebi, romelTa Sorisac

gansakuTrebuli roli, saxelmwifo politikis ganxorcielebisas, miniWebuli aqvs

saqarTvelos garemosa da bunebrivi resursebis dacvis saministros. saministro

sazRvravs da afasebs realur da savaraudod mosalodnel saSiSroebas bunebriv garemoze

zemoqmedebis dros. aqedan gamomdinare, mas evaleba miiRos gadawyvetileba saqmianobis

subieqtebisaTvis garemoze zemoqmedebis mimarTulebiT dawesebuli saqmianobebis

ganxorcielebaze nebarTvis gacemis Taobaze. aRniSnuli nebarTvebis gacemis ZiriTadi

principebi, miznebi da procedurebi daregulirebulia saqarTvelos sakanonmdeblo baziT

da Sesabamisi normatiuli aqtebiT. gansakuTrebiT mniSvnelovania moqmed sawarmoTa

garemoze zemoqmedebis Sefasebis samarTlebrivi uzrunvelyofa. am mimarTulebiT

saqarTveloSi miRebulia rogorc CarCo xasiaTis sakanonmdeblo aqtebi (romlebic

warmoadgenen garemos dacvis calkeuli problemebis gadawyvetisadmi erTiani

saxelmwifoebrivi midgomis ganmsazRvrel samarTlebriv dokumentebs), aseve garemos

konkretuli komponentebis dacvis miznobrivi kanonebi, saxelmwifos Sida da gare

urTierTobebis maregulirebeli mravali samarTlebrivi da normatiuli aqti.

saqarTvelo, kanonmdeblobiT dadgenili wesiT axdens im saerTaSoriso

xelSekrulebaTa da SeTanxmebaTa dadebas, ratificirebas, denonsacias, an maTTan

mierTebas, romlebic aregulireben garemos dacvis sferoSi saqarTvelos urTierTobebs

sxva saxelmwifoebTan, saerTaSoriso kavSirebTan da organizaciebTan. saqarTvelos mier

ganxorcielebul saerTaSoriso xelSekrulebas an SeTanxmebas da maTTan dakavSirebuli

sakiTxebis gadawyvetas, Tu isini ar ewinaaRmdegebian saqarTvelos konstitucias da

kanonmdeblobas, aqvT upiratesi iuridiuli Zala Sidasaxelmwifoebrivi normatiuli

aqtebis mimarT. garemos dacvis sferoSi gamoyenebuli standartebis kompleqsi

dafuZnebulia mavne nivTierebaTa zRvrulad dasaSvebi koncentraciebis (zdk) da

adgilmdebareobis dabinZurebis fonuri maxasiaTeblebis mniSvnelobaTa mareglamentirebel

sidideebze, rac SesaZleblobas iZleva dagegmili saqmianobis Sesaswavli sawarmoo

obieqtis garemoze zemoqmedebis Sefasebis dros gamoyenebul iqnes zdk-s normebi,

warmoebis specifikis Sesatyvisi emisiebisaTvis damaxasiaTebeli mavne nivTierebebisaTvis.

saqarTveloSi amJamad moqmedi standartebis sistema da normatiuli aqtebi

saSualebas iZlevian investoris mier dagegmili saqmianobis gansaxorcieleblad -

garemoze zemoqmedebis Sesabamisi mimarTulebis saqmianobaze nebarTvis miRebis SemTxvevaSi.

rogorc ukve iyo aRniSnuli, “saqarTvelos konstitucia” warmoadgens garants

qveynis mosaxleobisaTvis – janmrTelobisaTvis usafrTxo bunebriv garemoSi cxovrebis

uzrunvelyofis saqmeSi. bunebrivi garemos dacvis sferos, konstituciiT gansazRvruli

moTxovnebis sakanonmdeblo realizacias warmoadgens CarCo xasiaTis saqarTvelos kanoni

8

Page 10: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

“garemos dacvis Sesaxeb” (miRebulia 1996 wels), romlis gaTvaliswinebac aucilebelia

garemosdacviTi saproeqto da damasabuTebeli dokumentaciis damuSavebisas.

saqarTveloSi garemos dacvis calkeuli problemebisa da sferoebis

dasaregulireblad, damoukideblobis mopovebis Semdeg, miRebulia mravali kanoni da

normatiul-samarTlebrivi daniSnulebis dokumenti, romelTa Sorisacaa:

- saqarTvelos kanoni “mcenareuli safaris dacvis Sesaxeb”(1994 w.);

- saqarTvelos kanoni “garemos dacvis Sesaxeb”(1996 w.);

- saqarTvelos kanoni “daculi teritoriebis Sesaxeb”(1996 w.)

- saqarTvelos kanoni “wiaRis Sesaxeb”(1996 w.);

- saqarTvelos kanoni “garemosdacviTi nebarTvis Sesaxeb”(1996w.);

- saqarTvelos kanoni “saxelmwifo ekologiuri eqspertizis Sesaxeb”(1996w.);

- saqarTvelos kanoni “cxovelTa samyaros Sesaxeb”(1996w.);

- saqarTvelos kanoni “saqarTvelos sagasaxado kodeqsi”(1997w., 2004w.);

- saqarTvelos kanoni “atmosferuli haeris dacvis Sesaxeb”(1999w.);

- saqarTvelos kanoni “saSiSi nivTierebebiT gamowveuli zianis kompensaciis

Sesaxeb”(1999 w.);

- saqarTvelos kanoni “licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb”(2005w.).

moqmedebaSia da mudmivad ganixileba:

- “saqarTvelos administraciul-samarTaldarRvevaTa kodeqsi”;

- “saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsi”;

- “saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi” da sxv.

2005 wlis ivnisSi miRebuli, saqarTvelos kanoni “licenziebisa da nebarTvebis

Sesaxeb” (saqarTvelos sakanonmdeblo macne, #40, 18.07.2005), aregulirebs iseT

organizebul saqmianobas an qmedebas, romelic moicavs gansakuTrebiT mniSvnelovan

saxelmwifo an sazogadoebriv interesebs an dakavSirebulia saxelmwifo resursebiT

sargeblobasTan. igi awesrigebs licenziiTa da nebarTviT regulirebul sferos,

gansazRvravs licenziisa da nebarTvis saxeebis amomwurav CamonaTvals, adgens maTi

gacemis, gauqmebis an maTSi cvlilebebis Setanis wesebs.

licenziiT an nebarTviT regulirebis mizani da ZiriTadi principebia:

- adamianis sicocxlisa da janmrTelobis usafrTxoebis uzrunvelyofa da dacva;

- adamianis sacxovrebeli garemos usafrTxoebis uzrunvelyofa da dacva;

- saxelmwifo da sazogadoebrivi interesebis dacva.

kanoniT gaTvaliswinebulia licenziis mopovebis aucilebloba 84 dasaxelebis

saqmianobaze, romelTa Sorisacaa:AAbavSvTa kvebis produqtebis warmoeba, birTvuli da

radiaciuli masalebis warmoebasTan dakavSirebuli saqmianoba, eleqtroenergiis warmoeba,

gadacema, dispetCerizacia da ganawileba, bunebrivi gazis ganawileba da transportireba,

navTobis gadamuSaveba da transportireba, klinikur-imunologiuri da alergiul

sneulebaTa stacionaluri mkurnaloba, gansakuTrebiT saSiS infeqciebze saqmianobis

ganxorcieleba, Terapiuli, qirurgiuli da sxvadasxva mimarTulebis stacionaluri

samedicino saqmianoba, sasargeblo wiaRiseulis mopoveba da sxv.

kanoniT gaTvaliswinebulia nebarTvis gacema gansazRvruli saxis saqmianobebze,

romelTa Sorisacaa: garemoze zemoqmedebis nebarTva.

2007 wlis 14 dekembers, saqarTvelos parlamentis mier miRebulia saqarTvelos

kanoni “garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb”. am kanonis amoqmedebisTanave

9

Page 11: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

Zaladakargulad iqna cnobili:

a) „garemosdacviTi nebarTvis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoni;

b) saqarTvelos mTavrobis 2005 wlis 1 seqtembris # 154 dadgenileba „garemoze

zemoqmedebis nebarTvis gacemis wesisa da pirobebis Sesaxeb debulebis damtkicebis

Taobaze“.

amJamad, garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemis wessa da pirobebs aregulirebs

debuleba „garemoze zemoqmedebis Sesaxeb“ (sakanonmdeblo macne III, 16.03.2009), romelic

damtkicebulia saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis ministris 2009

wlis 9 martis # 8 brZanebiT da registrirebuli saqarTvelos iusticiis saministroSi

(saregistracio kodi 360.160.000.22.023.012.881).

2007 wlis 14 dekembers miRebuli “garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb”

saqarTvelos kanonis regulirebis sfero aris iseTi organizebuli saqmianoba an qmedeba,

romelic exeba pirTa ganusazRvrel wres da xasiaTdeba adamianis sicocxlisaTvis an

janmrTelobisaTvis mometebuli safrTxiT. es kanoni gansazRvravs saqarTvelos

teritoriaze savaldebulo ekologiuri eqspertizisadmi daqvemdebarebul saqmianobaTa

srul nusxas da maT gansaxorcieleblad garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemis,

nebarTvis gacemisas ekologiuri eqspertizis Catarebis, garemoze zemoqmedebis Sefasebisa

da nebarTvis gacemis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis procesSi sazogadoebis

monawileobisa da misi informirebis samarTlebriv safuZvlebs.

sakanonmdeblo moTxovnebis gaTvaliswinebiT, saqmianobis ganmaxorcielebeli

valdebulia:

- ganaxorcielos saqmianoba ekologiuri eqspertizis daskvnis pirobebis Sesabamisad

da daicvas ekologiuri eqspertizis daskvniT misTvis gansazRvruli sanebarTvo pirobebi;

- saqmianobis dawyebis Semdeg Seasrulos garemoze zemoqmedebis Semamcirebeli is

RonisZiebebi, romelTac aucileblad miiCnevs nebarTvis gamcemi organo.

nebarTvis mflobeli uflebamosilia, kanonmdeblobiT dadgenili wesis Sesabamisad,

gadasces nebarTva sxva pirs. gancxadeba nebarTvis gadacemis Taobaze ganixileba

saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsiT dadgenili martivi warmoebis wesiT,

Sesabamisi gadawyvetilebis safuzvelze keTdeba cvlilebebi sanebarTvo reestrSi da

axal mflobelze gaicema saTanado sanebarTvo mowmoba.

kontrols sanebarTvo pirobebis Sesrulebaze axorcielebs saqarTvelos garemosa

da bunebrivi resursebis dacvis saministro „licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“

saqarTvelos kanoniT.

im SemTxvevaSi, Tu 2007 წლის 14 დეკემბერs miRebuli “garemoze zemoqmedebis

nebarTvis Sesaxeb” saqarTvelos kanoniT miTiTebul saqmianobaTa ganxorcieleba saWiroebs

mSeneblobis nebarTvas, mSeneblobis nebarTvis gamcemi administraciuli organo

uzrunvelyofs mSeneblobis nebarTvis gacemis mizniT dawyebul administraciul

warmoebaSi sxva administraciuli organos saxiT saqarTvelos garemosa da bunebrivi

resursebis dacvis saministros Cabmas “licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb” saqarTvelos

kanoniT dadgenili wesiT. am SemTxvevaSi, mSeneblobis nebarTvis gamcem administraciul

organos mier saqarTvelos garemosa da bunebrivi resursebis dacvis saministroSi

wardgenil dokumentaciaze gaicema SeTanxmeba(saxelmwifo ekologiuri eqspertizis

daskvna), romelic mtkicdeba saqarTvelos garemosa da bunebrivi resursebis dacvis

ministris administraciuli aqtiT. SeTanxmeba (saxelmwifo ekologiuri eqspertizis

10

Page 12: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

daskvna) aris mSeneblobis nebarTvis ganuyofeli nawili da saqmianobis

ganxorcielebisaTvis misi pirobebis Sesruleba savaldebuloa.

im SemTxvevaSi, Tu zemoTmiTiTebul saqmianobaTa ganxorcieleba ar saWiroebs

mSeneblobis nebarTvas, masze saxelmwifo ekologiuri eqspertizis daskvnis safuZvelze

gaicema garemoze zemoqmedebis nebarTva (nebarTvis gacemis Taobaze saqarTvelos garemosa

da bunebrivi resursebis dacvis ministri gamoscems administraciul aqts). saxelmwifo

ekologiuri eqspertizis daskvna garemoze zemoqmedebis nebarTvis ganuyofeli nawilia.

garemos dacvis sferoSi miRebuli kanonebis efeqturoba didadaa damokidebuli

im RonisZiebaTa gatarebaze, romelTa ganxorcielebaze kontroli kanonmdeblobiT

evaleba saqarTvelos garemosa da bunebrivi resursebis dacvis saministros. aqedan

gamomdinare, gansakuTrebuli mniSvnelobisaa, sakanonmdeblo aqtebTan SesabamisobaSi

moyvanili da samarTlebrivi normebis dacvis mizniT saministros mier miRebuli

debulebebi da instruqciebi. am mimarTulebiT aRsaniSnavia debuleba “atmosferul

haerSi mavne nivTierebis zRvrulad dasaSvebi gafrqvevebis normebis gaangariSebis

meTodebis Sesaxeb”. aRniSnuli debuleba aregulirebs samarTlebriv urTierTobebs

saministrosa da saqmianobis subieqtebs Soris. misi mizania adamianis janmrTelobasa da

bunebriv garemoze mavne zemoqmedebis acilebis uzrunvelsayofad mavne nivTierebis

wliuri gafrqvevis zRvruli mniSvnelobis (zdg) gaangariSebis meTodis dadgena da mis

Sesrulebaze kontrolis ganxorcielebis samarTlebrivi normebis gansazRvra. zdg

normebis dadgena, debulebis safuZvelze, xorcieldeba warmoebis ganviTarebis

perspeqtivis, misi ganTavsebis adgilmdebareobis fizikur-geografiuli da klimatur-

meteorologiuri pirobebis, moqmedi sawarmoebis gavleniT Camoyalibebuli garemos

fonuri dabinZurebis, arsebuli an proeqtirebadi obieqtebis, sacxovrebeli ubnebis,

sanatoriumebis da dasasvenebeli zonebis urTierTganlagebis da sxva Taviseburebebis

gaTvaliswinebiT. zdg normebi dgindeba xuTi wlis vadiT, atmosferuli haeris

dabinZurebis TiToeuli wyarosaTvis da calkeuli mavne nivTierebisaTvis da

eqvemdebareba savaldebulo damtkicebas. yuradRebas imsaxurebs samistros mier saTanado

proceduris dacviT miRebuli instruqcia “dabinZurebis stacionaluri wyaroebidan

mavne nivTierebebaTa gafrqvevebis TviTmonitoringis da angariSebis warmoebis wesis”,

romelic aregulirebs instruqciis SinaarsiT gansazRvrul samarTlebriv

urTierTobebs. mis mizansa da amocanas warmoadgens saqmianobis obieqtebisagan, garemos

dabinZurebis stacionaluri wyaroebidan mavne nivTierebebis gafrqvevis aRricxvisa da

angariSgebis warmoeba ganxorcieldes erTiani, pirveladi aRricxvis dokumentaciis

(formebi: pad #1, pad #2, pad #3) safuZvelze. pad-is formebis sawarmoeblad

saqmianobis obieqts unda gaaCndes mavne nivTierebebis gamoyofis da gafrqvevis

wyaroebis ganlagebis sqema, masze am wyaroTa ucvleli numeraciis CvenebiT da Sesabamisi

kvalifikaciis mqone pasuxismgebeli piri, romelic uzrunvelyofs aRniSnuli formebis

Sevsebas.

1.3. sawarmos funqcionirebis safuZvlebi

zogadi cnobebi SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoeba “ture”-s kirqvis

nedleulidan kiris miRebis qarxnis Sesaxeb mocemulia cxril1-Si. aRniSnul sawarmoSi

11

Page 13: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

damontaJebulia ori 15 t/dRe_RameSi simZlavris (jamuri 30 t/dRe-Rame) kiris gamowvis

Rumelebi. sawarmos ganlagebulia 224 m2 farTobze, romeloc ijariT aqvs aRebuli

moqalaqe qeTevan ramazanaSvilisagan (p/n 14001002099).

aRniSnuli sawarmo warmoadgens adre arsebul sawarmos da didi xnis ganmavlobaSi

ar funqcionirebda. dReis-dReobiT igegmeba kiris gamosawvavi Saxturi Rumelebis

reabilitacia da Sesabamisad garemoze zemoqmedebis nebarTvis aRebis Semdeg

funqcionirebis dawyeba.

sawarmo 24 saaTiani samuSao dRiuri reJimiT weliwadSi 300 samuSao dRiT

dagegmilia 9000 tona kiris gamoSveba.

sawarmodan uaxloesi dasaxlebuli punqti daSorebulia 250 metriT

sawarmos ganlageba gisis kordinatTa sistemaSia: X - 593970.0; ü - 4591575.0

cxrili 1

zogadi cnobebi sawarmos Sesaxeb

# zogadi monacemebis

dasaxeleba dokumentis Sedgenis

momentisaTvis

cvlilebebi da maTi Setanis

TariRi

1. sawrmos dasaxeleba SezRuduli pasuxismgeblobis

sazogadoeba “ture”-s kirqvis

nedleulidan kiris miRebis

qarxana

2. sawarmos misamarTi: iuridiuli

sawarmo

q. Tbilisi, diRmis masivi, VI kv.

korp. 14, b-28.

q. dedofliswyaro, s/k 52.08.31.057

3. gvari, saxeli da samsaxuris telefonebi:

mamuka kriWaSvili

tel: 599-71-27-27

593 3088-08 (daviTi)

4. sabanko angariSis nomeri da

bankis dasaxeleba s/s “korstandart banki”

a/a üü42üS0000000004185902 kodi: üüRüüü22

5. saidenfikacio kodi 401948648

6. samrewvelo moednebis

raodenoba

erTi

7. ganlageba:

7.1 sacxovrebeli masivi an ubani 250 metr manZilze

7.2 samrewvelo zona samrewvelo zona

7.3 tyeebi -

7.4 sasoflo-sameurneo

savargulebi

-

7.5 satransporto magistralebi -

7.6 sxva mniSvnelovani obieqtebi

12

Page 14: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

2. garemos arsebuli mdgomareobis analizi

garemoze zemoqmedebis Seswavlisa da SesaZlo gavlenis SefasebisaTvis aucilebelia

sawarmos ganlagebis teritoriisaTvis bunebriv-ekologiuri analizis Catareba.

zemoqmedebis qveS moqceuli garemos arsebuli mdgomareobis daxasiaTebisaTvis

am analizis Semadgeneli nawilebia:

- fizikur-geografiuli daxasiaTeba;

- geologiuri mdgomareobis Sefaseba;

- klimatur-meteorologiuri pirobebi;

- hidrologiuri qselis daxasiaTeba;

- fauna da flora;

- ekologiuri mdgomareobis analizi (maT Soris: garemos komponentebis –

atmosferuli haeris, wylis obieqtebis da niadagis sawyisi mdgomareobis, agreTve

garemoze fizikuri zemoqmedebis xarisxobrivi maCveneblebis Sefaseba);

CamoTvlili ekologiuri faqtorebis garda, dagegmili saqmianobis yoveli

konkretuli SemTxvevisaTvis SesaZlebelia gansakuTrebuli mniSvnelobis sxva faqtorebis

arsebobac, razedac yurüadRebis gamaxvileba aucilebelia garemosdacviTi damasabuTebeli

dokumentaciis damuSavebis procesSi.

sawarmoo obieqtis dagegmili saqmianobis ganxorcielebis SemTxvevaSi, bunebrivi

garemos arsebuli mdgomareobis mosalodneli zegavlenis qveS moqceuli calkeuli

komponentebis zogadi xarisxobrivi da raodenobrivi maxasiaTeblebi aRwerilia mocemuli

Tavis konkretul paragrafebSi.

2.1. zogadi fizikur-geografiuli daxasiaTeba saqmianobis sawarmo obieqti ganTavsebulia dedofliswyaroSi (ix. situaciuri

ruka). aRniSnuli teritoria mdebareobs aRmosavleT saqarTvelos gare kaxeTSi, ivris

dabali zegnis centralur nawilSi, zRvis donidan 850 m. simaRleze geografiuli

kordinatebiT 41.479690, 46.069300.

sawarmos ganTavsebis teritoriaze aRniSnuli zegani warmodgenilia viwro, CaWrili

xeobebiT, romlis erT-erT Semadgenel nawils warmoadgens Tomas mTa da mis dasavleT

kalTaze warmodgenilia aRniSnuli sawarmo.

2.2. sakvlevi teritoriis geologiuri pirobebi

2.2.1. geomorfologia

sakvlevi teritoriis geomorfologiur Taviseburebas gansazRvravs viwro

antiklinebi, farTo sinklinebi, Sesabamisi mSrali serebiT, depresiebiTa da tafobebiT.

dedofliswyaros teritoriis did nawilSi iWreba ivris zegani, romelic

gvevlineba aqauri reliefis mTavar orografiul erTeulad. agebulia mesameuli da

meoTxeuli naleqi wyebebiT. sinklinuri tafobebi amovsebulia meoTxeuli kontinenturi

13

Page 15: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

nafenebiT, TixnarebiTa da riynarebiT. amave dros teqtogenur reliefze ganviTarebulia

eroziuli xeobebi, xramebi, mdinareuli terasebi, bedlendebi da sxv.

ivris zegnis udides akumulaciur vakes warmoadgens didi Siraqis vake (35X19 km),

romelic gaSlilia alazan-ivris SuamdinareTSi. zedapiri 560-700 m absolutur

simaRleze mdebareobs. vake SemosazRvrulia qoCebis, nazarlebis, SuanamTisa da

arxiloskalo-yaSis dabali serebiT. didi Siraqis vake aRmosavleTiT uerTdeba

kasriswylis vakes, romelic eroziuli reliefiT xasiaTdeba.

ivris zegani ukidures samxreT-aRmosavleT nawilSi TandaTanobiT gadadis eldaris

dablobSi, romelic warmoadgens azerbaijanis naxevarudabnoTa uSualo gagrZelebas.

saqarTvelos farglebSi (dedofliswyaros municipaliteti) eldaris dablobs uWiravs

ivris marcxena sanapiros zoli, romlis maqsimaluri sigane aris 6-7 km, xolo sigrZe

ivris gaswvriv 20-22 km. simaRle 100-200 m. vake warmoqmnilia meoTxeuli aluviuri

TixnarebiT da Seadgens mtkvar-araqsis dablobis nawils. vakeze wliurad modis 250-300

mm naleqi, amis gamoa rom aq mdinaris Camonadenis moduli Zalze dabalia 1-2 l/wm km.

sawarmos ganTavsebis teritoriaze aRniSnuli zegani warmodgenilia viwro. CaWrili

xeobebiT, romlis erT-erT Semadgenel nawils warmoadgens Tomas mTa da mis dasavleT

kalTaze warmodgenilia sawarmo obieqti.

moednis farglebSi Tanamedrove saSiSi geodinamikuri procesebis gamovlena, maT

mier datovebuli an sagrZnoblad Secvlili reliefis formebi ar dafiqsirda.

teritoria dReisaTvis gamoirCeva mdgradobis sakmarisi xarisxiT.

2.2.2. teqtonika-geologiuri agebuleba

teqtonikuri TvalsazrisiT teritoria ganekuTvneba saqarTvelos beltis

(mTaTuSeTi) daZirvis aRmosavleTis (molasuri) zonis gare kaxeTis qvezonas..

ferdobis geologiur agebulebaSi monawileoben meoTxeuli naleqebiT

daunawileblad da Sedgeba riynaris, qviSebis da Tixebisagan. sawarmosa da mis siaxloves

ganTavsebulia zeda iuruli kirqvebi, mergelebi, Tixebi, qviSa-qvebi da konglomerati.

sawarmos farglebSi da tafobis fskeris gaswvriv ZiriTadi qanebi gadafarulia

meoTxeuli asakis rTuli genezisis, Semadgenlobis da gansxvavebuli simZlavris safari

qanebiT. es ukanasknelebi ZiriTadad warmodgenilebia: teqnogenuri nayari gruntebiT

simZlavriT 0.9-dan 3.0 m-mde da Tixnarovani Semadgenlobis deluviuri warmonaqmnebiT

ZiriTadi qanebis xvinWis da RorRis CanarTebiT. qanebis am saxesxvaobis simZalavre aq

3.0-5.0 metramde da ufro metia.

2.2.3. hidrogeologia

gamokvleul teritoriaze gruntis wylebis formireba, moZraoba da gavrceleba

ganisazRvreba sakuTriv ferdis da tafobis geologiuri da geomorfologiuri pirobebiT

amgebi qanebi zedapiridan 1.5 m siRrmidan gawylovanebulebia. moZraobis mixedviT

wylebi forovani tipisaa, uwnevo, Tavisufali zedapiriT. Qqimiuri SemadgenlobiT

hidrokarbonatuli (SesaZloa sulfaturic) kalcium-magniumiani. mineralizaciiT 0.1-0.5

14

Page 16: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

g/l. ZiriTadfad ar unda amJRavnebden agresiulobas nebismieri markis wyalSeuRwevadi

betonis mimarT. Sesabamisad teritoriis aTvisebis dros gasaTvaliwinebelia

hidrogeologiuri faqtori.

2.2.4 seismuri pirobebi

saqarTvelos teritoriis seismuri daraionebis uaxloesi sqemis mixedviT

dedofliswyaro ganTavsebulia 8 balian seismur zonaSi (pn 01.01-09 `seismomedegi

mSenebloba~), xolo amgebi gruntebi amave dokumentis #1 cxriliT seismuri Tvisebebis

mixedviT ganekuTvnebian III kategorias. Ggamomdinare aqedan mSeneblobisaTvis gamoyofili

teritoriis seismurobad miRebul iqnes 9 bali.

2.3. klimatur-meteorologiuri pirobebi

dedofliswyaros municipalitetis teritoriaze Camoyalibebulia ori tipis hava,

samxreTiT cxelzafxuliani zomierad Tbili stepebis havaa, CrdiloeT nawilSi ki

zomierad notio hava, zomierad civi zamTriT da xangrZlivi Tbili zafxuliT. saSualo

wliuri temperaturaa 10,3°, absolutur maqsimumi 38° weliwadSi 400-600 mm naleqi

modis, SiraqSi 540 mm, dedofliswyaroSi 650 mm. naleqebis minimumi fiqsirdeba eldaris

dablobze (250-300 mm), agreTve didi Siraqis vakeze (490 mm).

qalaq dedofliswyaroSi zomierad notio subtropikuli havaa, icis civi zamTari da

Tbili zafxuli. naleqebi 650 mm weliwadSi.

q. dedofliswyaros meteorologiuri parametrebis sxvadasxva maxasiaTeblebis

saSualo mravalwliuri mniSvnelobebi mocemulia cxrilebSi” 2 – 5.

cxrili 2.

q. dedofliswyaros haeris temperaturis saSualo mniSvnelobebi (t 0C ) saSualo

mravalwliuri

mniSvnelobebi

Tveebis mixedviT wliuri

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII -1.5 0.1 3.2 9.1 14.5 18.3 21.7 21.7 17.0 11.3 5.0 0.5 10.1

cxrili 3.

q. dedofliswyaros haeris abs. maqsimumis temperaturis saSualo mniSvnelobebi (t 0C )

saSualo

mravalwliuri

mniSvnelobebi

Tveebis mixedviT wliuri.

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

3.5 4.9 7.5 14.1 19.7 23.5 26.9 27.1 22.0 16.4 9.4 5.8 15.1

cxrili 4.

q. dedofliswyaros haeris abs. minimumis temperaturis saSualo mniSvnelobebi (t 0C )

saSualo

mravalwliuri

mniSvnelobebi

Tveebis mixedviT wliuri.

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

-5.0 -3.6 -1.0 4.8 9.5 12.9 16.3 16.3 12.5 7.4 1.5 -2.9 5.7

15

Page 17: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

cxrili 5. q. dedofliswyaros haeris SefardefiTi sinotivis saSualo mniSvnelobebi (%)

saSualo

mravalwliuri

mniSvnelobebi

Tveebis mixedviT wliuri.

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

80 79 80 75 74 68 65 64 74 82 86 83 76

meteorologiuri monacemebiT, wlis sxvadasxva TveebSi qaris mimarTulebebisa da

Stilis ganmeoradoba q. dedofliswyarosaTvis mocemulia cxril 6-Si. saSualod

wliuri qaris sxvadasxva mimarTulebebis ganmeoradoba Semdegnairad nawildeba:

CrdiloeTis – 12 %, cRdilo-dasavleTis ñ 13 %; aRmosavleTis ñ 12 %, samxreT-

aRmosavleTis ñ 15 %; samxreTis ñ 10 %, samxreT-dasavleTis ñ 7 %, dasavleTis ñ 17 %;

Crdilo-dasavleTis ñ 14 %. uqaro SemTxvevebis (Stili) ñ 33 %. sqematurad, qaris

sxvadasxva mimarTulebebis ganmeoradoba motanilia naxaz-1-Si. q. dedofliswyarosaTvis

damaxasiaTebeli qaris siCqaris Tvis da wlis saSualo mniSvnelobebi (V m/wm) –

mocemulia cxril 7-Si.

cxrili 6. wlis sxvadasxva TveebSi qaris mimarTulebebisa da Stilis ganmeoradoba

Tve C C-aRm aRm s-aRm s s-d d C-d Stili

I 9 4 5 10 9 14 30 19 41 II 12 7 6 10 7 10 28 20 35 III 9 8 6 18 18 12 16 13 28 IV 10 7 11 19 21 9 14 9 26 V 12 15 15 16 9 5 15 13 26 VI 15 22 14 14 7 4 10 14 22 VII 17 29 19 12 4 2 6 11 23 VIII 15 28 17 15 6 2 7 10 26 IX 10 19 19 20 9 2 9 12 34 X 11 10 14 17 10 5 18 15 43 XI 10 7 13 17 11 8 18 16 42 XII 8 4 8 13 11 9 29 18 46

wliuri 12 13 12 15 10 7 17 14 33

cxrili 7 qaris siCqaris Tvis da wlis saSualo mniSvnelobebi (V m/wm)

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII weli

2.1 2.5 2.6 2.5 2.2 2.2 2.0 2.1 1.8 1.7 1.8 1.5 2.1

16

Page 18: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

12

13

10

7

14

1217

15

0

5

10

15

20Crd.

Crd.aRm

aRm.

samx.aRm

samx.

samx.das

das.

Crd.das

nax.1. qaris mimarTulebebis ganmeoradoba (procentebSi) q. dedofliswyarosaTvis gasaSualoebuli naleqebis wliuri raodenoba Seadgens

585 mm-s. naleqebis mTavari maqsimumi mais-ivnisSia (102 - 88 mm-is farglebSi). yvelaze

mSrali Tveebia ianvari da dekemberi, roca naleqebis raodenoba 20 mm-is siaxlovesaa.

rac Seexeba naleqebis sezonur ganawilebas, am mxriv q. dedofliswyarosaTvis

damaxasiaTebelia SedarebiT uxvnaleqianoba gazafxul-zafxulSi da mcire naleqianoba

Semodgoma-zamTarSi.

naleqebis mniSvnelobebi Tveebis mixedviT q. dedofliswyarosaTvis mocemulia

cxril 8-Si.

cxrili 8. naleqebis mravalwliuri saSualo mniSvnelobebi q. dedofliswyarosaTvis (Tveebis

mixedviT) naleqebis mniSvnelobebi (mm)

Tveebi da wliuri I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII wl. mravalwliuri

saSualoü 20 23 36 57 102 88 58 46 51 47 34 23 585

2.4 hidrologiuri qselis daxasiaTeba

dedofliswyaros municipaliteti tranzitul mdinareebs moklebulia.

hidrologiuri qseli alag-alag aris ganviTarebuli da ZiriTadad mSrali xev-xeobebis

qseliT aris warmodgenili. aqaur miwebze mxolod patara mokle perioduli xasiaTis

mdinareebs vxvdebiT, romlebic umetes SemTxvevaSi verc ioramde da verc alaznamde ver

17

Page 19: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

aRweven. aqauri miwis zedapiri daserilia Semdegi mdinareebiT: velijvriT, lekiswyliT,

uzundarasxeviT, quSisxeviT, RoriswylisxeviT, yumurisxeviT, pantiSarisxeviTa da sxva

mcire mdinareebiT. am mdinareebis sazrdoobaSi monawileobas Rebuloben ufro wvimis

wylebi, alag-alag miwisqveSa wylebi. aRmosavleTiT azerbaijanis sazRvarTan did manZilze

Camoedineba mdinare alazani, romelic mingeCauris wyalsacavs erTvis azerbaijanis

teritoriidan.

municipalitetis dasavleT nawils hkveTs mdinare iori.

dedofliswyaros municipalitetis teritoriaze aris ramdenime tba, romelTagan

gamosarCevia ori: qoCebis tba da patara tba. qoCebis tba zRvis donidan 775 m-ze

mdebareobs. tbis auzis farTobia 1,3 km². qoCebis tbis CrdiloeT-aRmosavleTiT mdebareobs

patara tba, romlis sanapiro Zalze SeWril-SemoWrilia.

mdinare ivris sanapirosTan aris dalis wyalsacavi, romelSic moSenebulia Tevzi.

2.5. niadagebi

dedofliswyaros municipalitetis samxreT nawilSi vrceli farTobi uWiravs

tyis yavisfer niadagebs. did farTobze vrceldeba mcire da saSualo sisqis Savmiwebi,

romlebic gvxvdeba municipalitetis CrdiloeT-aRmosavleT nawilSi. tafobebsa da

vakeebze gabatonebulia Savmiwebi. vrceli farTobi uWiravs wabla niadagebs, agreTve

bicobian niadagebs. eldaris dablobze da mimdebare samxreT zonaSi ganviTarebulia ruxi

mura niadagebi. didi Siraqis vakeze gvxvdeba Savmiwa da wabla niadagebi. ivrispiras

ganviTarebulia aluviuri karbonatuli niadagi, xolo qalaq dedofliswyaros

maxloblad kordian karbonatuli niadagia.

2.6. landSaftebi

dedofliswyaros municipaliteti unikaluri bunebrivi pirobebiT xasiaTdeba,

dedofliswyaros veluri buneba da landSafti msoflio masStabiT unikaluria. aqauri

bunebis Zeglebi toveben gasaocari silamazis kvals. araerT bunebis Zegls icavs

saxelmwifo.

dedofliswyaros municipalitetis teritoriaze Camoyalibebulia landSaftis

Semdegi saxeebi:

1. dablobi vake abzindian-efemeruli mcenareulobiT, rux-mura da damlaSebul

niadagebze;

2. wvrilmTianeTi ariduli meCxeri tyeebiT da stepis balaxeulobiT, mura da

rux-yavisfer niadagebze;

3. vake-tafobebi stepis mcenareulobiT, Savmiwa da wabla niadagebze;

4. jageklian-stepuri mcenareuloba wabla da Savmiwa niadagebiT;

5. vaciwverian uroiani da avSnian-nairbalaxovani mcenareuloba wabla yavisfer

niadagebiT;

6. borcviani vake jageklianiT, tyis yavisferi niadagiT;

18

Page 20: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

7. vake, jageklian-stepuri halofiluri mcenareulobiT, aluviur-karbonatul,

Savmiwisebr da damlaSebul niadagebze;

8. Walebi aluviuri niadagebiT.

2.7. flora da fauna

flora

dedofliswyaroSi gvxvdeba naxevarudabnos mcenareuloba, agreTve uroian-

vaciwveriani da jagekliani stepuri, hemiqseluri meCxeri tyeebi da Walis tyeebi.

municipalitetSi pirvel rigSi aRsaniSnavia vaSlovanis saxelmwifo nakrZali,

romelic ganumeorebeli landSaftebiT xasiaTdeba. gvxvdeba grakla, balRoji, akaki,

Savjaga, broweuli da sxv. balaxovani safridan gavrcelebulia avSniani, uroiani da

mlaSoburiani dajgufebebi. ivris zeganze SemorCenilia ariduli meCxeri tye. vake-

tafobebSi aris uroiani da vaciwveriani stepis mcenareebi: Svria, vaciwvera, uro,

kofrCxila da sxv. ivrispiras gabatonebulia tugais tyeebi.

fauna

mravalferovania aqauri fauna. ZuZumwovrebidan gvxvdeba focxveri, tura, mela,

mgeli, lelianis kata, dedofala, maCvi, mcire raodenobiT (ramdenime erTeulad) gvxvdeba

jeirani anu qurciki. radgan maTi raodenoba TiTqmis ganulebulia, maTze nadiroba didi

xania aikrZala. Setanilia `saqarTvelos wiTel wignSi~. iSviaTad gvxvdeba zolebiani

afTari.

uxvadaa mRrRnelebic m.S. aRsaniSnavia meqviSia, memindvria da tyis Tagvi.

qvewarmavlebidan binadrobs giurza. frinvelebidan gavrcelebulia gnoli, savaTi,

kvirioni, torola, yvavi, mwyeri, molaRuri, CxarTvi, ufexura, kakabi da a.S. alazansa da

iorSi aris murwa, xramuli, mtkvris tobi, TaRliTa da sxv.

2.8 daculi teritoriebi

dedoflis wyaros raionSi mdebareobs vaSlovanas daculi teritoriebi, romelic

TviT q. dedofliswyarodan (aseve sawarmoo obieqtidan) didi manZiliTaa daSorebuli da

aqedan gamomdinare bunebrivia maTze araviTari zegavlena ar eqneba sawarmos

funqcionirebas.

vaSlovanis daculi teritoriebi saqarTvelos ukidures aRmosavleT nawilSi,

dedofliswyaros raionSi mdebareobs. igi moicavs: vaSlovanis nakrZals, vaSlovanis

erovnul parksa da bunebis Zeglebs: ,,arwivis xeobas”, ,,taxtiTefas talaxis vulkanebs”,

,,jumas yures alaznis Walebs~. daculi teritoria kaxeTis or mTavar mdinares, or

mTavar sasicocxlo wyaros – iorsa da alazans Sorisaa moqceuli. xeoba warmoadgens

kirqvuli warmoSobis kldeebSi patara xevis mier gaWril Rrma da ulamazes kanions.

vaSlovanis daculi teritoriebis SemadgenlobaSia vaSlovanis erovnuli parki da

ramdenime bunebis Zegli, romelTa saerTo farTobi daaxloebiT 24 924 ha-ia. vaSlovanis

daculi teritoriebi 2003 wels gaixsna.

19

Page 21: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

vaSlovanis daculi teritoriebi gamoirCeva iSviaTi sakmlis xis ariduli

naTeli tyeebiTa da uroina-vaciwveriani stepebiT. mTiswineTi dafarulia muxnarisa da

ifnaris bunebrivi koromebiT, sadac Sereulia nekerCxali da Tela. Aaq gavrcelebulia:

kowaxuri, ZeZvi, Trimli, javjaga, uZraxela da sxva.

vaSlovanis erovnuli parkSis alaznis unikaluri Walis tye da bunebis ori

patara (jumas da mijnis) yurea. yureebi erTaderTi adgilia saqarTveloSi, sadac Walis

muxebis (üurcus pedunculata), verxvebis (üopulus nigra, ü. canescens), ifnebis (üraxinus

excelsior) da veluri broweulis (üunica granatum ) gverdiT velurad izrdeba kaklis

xeebi (Juglans regia).

vaSlovanSi 700-mde saxeobis mcenarea aRwerili, Tumca maT Soris aRsaniSnavia,

orqideebis mravalferovneba (7 saxeobaa), qarTuli zambaxis (Iris iberica), eixleris titis

(Tulipa eichler), maikos iordasalamis (üaeonia m aiko), veluri vazis (Vitis sylvestris) da

sxva iSviaTi mcenareebis gavrceleba.

vaSlovani fauna sakmaod mravalferovani da mizidvelia. vaSlovanSi sul 46

saxeobis ZuZumwovari cxoveli binadrobs. mravladaa tura (C anis aureus), mela (Vulpes

vulpes), kurdReli (üepus europiacus), mgeli (C anis lupus), focxveri (üynx lynx ),

lelianis katis (üelis chaus), gareuli Rori (Sus scrofa) maCvzRarba (üystrix indicus) da

naxevarudabnosTvis ase iSviaTi daTvic (ürsus arctos).

2003 wlis bolos vaSlovanSi winaaziuri jiqi anu leopardi (üanthera pardus

ciscaucasica) aRmoaCines. mecnierebma moaxerxes ramdenjerme fotofirze daefiqsirebinaT

es saqarTvelosTvis unikaluri cxoveli (üüC RüS). xvad leopards noe Searqves. is

axlac vaSlovanis teritoriaze cxovrobs da erovnuli parkis simbolod da savizito

baraTadaa qceuli. 2008 wels seqtemberSi cocxlad ixiles (üüC RüS) TanamSromelma b.

lorTqifaniZem da reinjerebma.

uaxloes momavalSi mezobeli azerbaijanidan dagegmilia qurcikebis (üazella

subgutturosa subgutturosa) Semoyvanac. adre es Cliqosani qiziyis Cveuli binadari iyo da

Warbi Zovebisa da ukontrolo nadirobis wyalobiT meoce saukunis samocian wlebSi

sabolood gaqra saqarTveloSi. dRes ukve gaCnda imedi, rom qurciki isev dabrundeba

vaSlovanSi da mis dabrunebas isev adamiani Seuwyobs xels.

orniTologiuri TvalsazrisiT vaSlovanis nakrZali Zalian mdidaria. vaSlovanSi

SoSiebis da tarbebis aTasiani gundebi gvxvdeba. mravlad arian sxva mcire zomis

frinvelebi: beRurebi, meRoriebi, Citbatonebi, skvinCebi. zamTrobiT aq sarsarakebis,

ufro iSviaTad ki, uzarmazari savaTebis naxvaa SesaZlebeli. mtacebeli frinvelebidan

vaSlovanSi beqobis arwivebis (üquila heliaca), svavebis (üegypius m onachus), orbebis (üyps

fulvus), Zelqorebis (C ircus aeroginosus) da kakaCebis (üuteo buteo) naxvaa SesaZlebeli.

mravladaa kakabi. iSviaTad, magram mainc SexvdebiT durajs. xolo alaznis WalebSi,

romlebic ukve erovnuli parkis SemadgenlobaSia Sesuli, mravlad aris kolxuri xoxobi

(ühasianus colchicus). vaSlovanis Tixis cicabo flateebze ki mercxlebis koloniebi

budoben, romelsac ~mercxlebis qalaqs” uwodeben.

20

Page 22: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

aq wylis frinvelebis simravlea, aq gvxvdeba yanCebi, Cvamebi,. ixvinjebi, gareuli

ixvebi, wiTeli ixvebi, Saki, TeTrkuda fsovi.

vaSlovanis faunaSi mniSvnelovani roli ukaviaT qvewarmavlebsac. Aaq maTi 25

saxeobaa aRwerili. erovnuli parkis teritoriaze xmelTaSuazRvis kus (Testudo graeca),

grZelfexa scinkis, Tvaltitvela xvlikos, jojos da gvelebis: aziuri maxrCobelas,

oTxzoliani mcuravis, Cveulebrivi ankaras da giurzas naxva SeiZleba.

alazanSi Tevzebis daaxloebiT 16 saxeoba binadrobs, aq jer kidev mravlad aris

loqo, kobri, farga, Samaia, mdinaris Rorjo, wvera da kavkasiuri qaSapi.

vaSlovanis teritoriaze 700 saxeobis mweria dafiqsirebuli, maTi umravlesoba ki

peplebia- 109 saxeobaa.

daTvis xevis alesilebSi preistoriul faunis naxvacaa SesaZlebeli.

gaSiSvlebuli qanebis daleqil fenebSi dakvirvebuli Tvali advilad SeamCnevs zRvis

moluskebis kargad Semonaxul qitinebs. es moluskebi vaSlovanis yvelaze Zveli

binadrebi arian – jer kidev im droindeli, rodesac aqauroba zRviT iyo dafaruli.

imave daTvis xevSi kidev erTi, SedarebiT `axalgazrda~ preistoriul cxovels

SexvdebiT – Tixis borcvidan samxreTuli spilos gaqvavebuli beWis Zvalia gamoSverili.

daTvis xevis alesilebi mnaxvelebs kidev erT sasiamovno siurprizs –

preistoriul faunasTan Sexvedras umzadebs. gaSiSvlebuli qanebis daleqil fenebSi

dakvirvebuli Tvali advilad SeamCnevs zRvis moluskebis kargad Semonaxul qitinebs. es

moluskebi vaSlovanis yvelaze Zveli binadrebi arian – jer kidev im droindeli,

rodesac aqauroba zRviT iyo dafaruli. imave daTvis xevSi kidev erTi, SedarebiT

`axalgazrda~ preistoriul cxovels SexvdebiT – Tixis borcvidan samxreTuli spilos

gaqvavebuli beWis Zvalia gamoSverili.

dedofliswyaroSi Camosul damTvalierebels vaSlovanis daculi teritoriebis

administracia ramdenime marSruts – samanqanos, fexiT sasiarulos da sajomardos

(mdinare alazanze naviT daSveba) sTavazobs. marSrutebi isea Sedgenili, rom ekosistemas

aranairi ziani ar miayenos. saerTod, vaSlovanis daculi teritoriebi idealuri adgilia

frinvelebze dakvirvebisTvis (üirdw atching).

vaSlovanis dacul tertoriebze yvela piroba arsebobs ekoturizmis da

samecnireo turizmis ganviTarebisTvis. xevSi, saidanac meore – ukvefexiT sasiarulo

marSruti – `daTvis xevi~ iwyeba. fexiT sasiarulo marSrtebze sanaxavi kidev ufro

metia, radgan alesilebis Tixnarebi gareuli cxovelis Zveli da axali nakvaleviTaa

savse.

saerTod, mTeli es daculi teritoriebi, da maT Soris arwivis xeobac,

idealuri adgilia frinvelebze dakvirvebisTvis (üirdw atching). CvenSi turizmis es

saxeoba SedarebiT axali xilia, magram saqarTvelos sxvadasxva kuTxeSi ukve sul ufro

xSirad SexvdebiT fotoaparatebiTa da binoklebiT SeiaraRebuli dasavleli turistebis

jgufebs, romlebic frinvelebze dakvirvebiT arian garTulebi. am saxis turistebisTvis

orniTologiurad mdidari vaSlovani marTlac rom sasurveli adgilia.

21

Page 23: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

bunebiT tkbobac. erovnuli parkis administraciis mier SemuSavebuli sajomardo

marSruti alaznispira sofel wiTel sabaTlodan iwyeba da mijnisyuremde aRwevs. albaT

Zalian saintereso unda iyos rezinis naviT mogzauroba mdinareze, romelis erTi napiri

saqarTveloa, xolo meore – azerbaijani da romlis napirebi mSvenieri Walis tyiTaa

dafaruli.

tyis zolis ukan ki lamazad mosCans alesilebi. alazanze daSvebisas mudmivad

gesmiT WalaSi mobudari frinvelebis galoba da aucileblad xedavT sxvadasxva saxeobis.

marSrutis bolos – mijnisyureSi erovnuli parkis administraciis mier daSvebulia

ankesiT sportuli Tevzaobac. sportuli Tevzaobis msgavsad, parkis teritoriaze

adamianis nebismieri saxis aqtivoba – gadaadgileba, RamisTeva Tu koconis danTeba –

mxolod administraciis mier gamoyofil adgilebSia nebadarTuli. raRa Tqma, akrZalulia

cecxlsasroli iaraRis tareba da mogzaurobaSi Sinauri cxovelebis Tanxleba. am

piroebebis dacvaze gamyolebi da parkis garSemo oTx saguSagoze mudmivad morige

reinjerebi zrunaven. es is aucilebeli zomebia, uromlisodac dairRveva bunebaSi

arsebuli balansi da erovnuli parki aucileblad dakargavs im pirvelqmnilobasa da

xeluxlebel sivelures, romelic agrerigad xiblavs mnaxvels.

2.9. kulturuli memkvidreobis Zeglebi

dedofliswyaros raionSi arqiteqturis da kulturis mravali mniSvnelovani

Zeglia, maT Soris erTerTi umniSvnelovanesia enamTis dasaxleba.

enamTis dasaxleba mcire borcvia (200mX200m), romelic alaznis velis samxreT

nawilSi, gomboris qedis mTiswineTSi, xevis piras mdebareobs, q. dedofliswyarodan 10

kilometriTaa daSorebuli da mas gruntuli gziT ukavSirdeba (zRvis donidan

daaxloebiT 280-300 m).

enamTis dasaxleba xeluxlebelia, mxolod misi samxreT-dasavleT nawilia

dazianebuli, sadac 3m simZlavris kulturuli fenaa gaSiSvlebuli. namosaxlaris

CrdiloeTiT, uSualod mis gagrZelebaze didi yorRnuli velia, romlis qvayrilebi

xvniT aris dazianebuli.

enamTis namosaxlari amJamad erTaderTi cnobili Zeglia, romelic q.w. III-II

aTaswleulis kulturul fenebs Seicavs da romlis Seswavla SesaZlebelia

umniSvnelovanes rgolad iqces am periodis centraluri evropis Crdilo-stepuri

kulturebisa da Zveli aRmosavluri civilizaciebis urTierTmimarTebis mravali

problemis garkvevis procesis.

arqeologiuri samuSaoebis Catarebis Sedegad, agreTve SesaZlebelia naTeli

moefinos q.w. III-II aTaswleulis kulturebis bevr bundovan sakiTxs. aq gaTxrebis

ganxorcieleba aucilebelia, vinaidan Zegli Seicavs q.w. III aTaswleulis meore naxevris,

e.w. martyofi-bedenisa da II aTaswleulis pirveli naxevris TrialeTuri kulturis

dasaxlebebis Sreebs, rac kavkasiaSi dRemde TiTqmis Seuswavlelia.

22

Page 24: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

2.10. ekologiuri mdgomareobis analizi

atmosferuli haeris dabinZurebis mdgomareoba

saqarTvelos msxvil industriul centrebSi, sxvadasxva periodebSi funqcionirebda

atmosferuli haeris dabinZurebaze regularul dakvirvebaTa qselis saguSagoebi(postebi)

da maTze warmoebda rigi mavne nivTierebebis atmosferuli koncentraciebis yoveldRiuri

samjeradi gazomva, xolo im dasaxlebuli punqtebisaTvis, sadac aRniSnuli

mimarTulebiT gazomvebi ar tardeboda, dabinZurebis Sesabamisi monacemebis dadgena

xorcieldeboda mosaxleobis raodenobaze dayrdnobis safuZvelze, qveyanaSi miRebuli

meToduri rekomendaciebis Sesabamisad. ukanasknel wlebSi mniSvnelovnad SeizRuda

srulyofili dakvirvebebis warmoebis SesaZlebloba. amasTan aRsaniSnavia isic, rom

qveyanaSi sagrZnoblad daeca adgilobrivi samrewvelo potenciali da Sesabamisad,

bunebriv garemoze zemoqmedebis jamuri maxasiaTeblebis mniSvnelobebic. aqedan

gamomdinare, garkveulwilad, mizanSewonilia adrindeli rekomendaciebiT gansazRvruli

monacemebiT sargebloba, garemos potenciuri dabinZurebis maxasiaTeblebis dasadgenad –

dasaxlebuli punqtis infrastruqturis arsebuli mdgomareobis ganviTarebis

perspeqtiviT, imaze gaangariSebiT, rom realurad SesaZlebelia adrindeli periodisaTvis

ukve miRweuli garemos dabinZurebis maCveneblebis miReba – SeCerebuli an umoqmedo

sawarmoo potencialis sruli amoqmedebis SemTxvevisaTvis. aRniSnulis gaTvaliswinebiT

saintereso monacemebs iZleva saqarTvelos statistikis uwyeba – anTropogenuri

datvirTvebidan gamomdinare, 1990 wels aRiniSneboda atmosferuli haeris maqsimaluri

dabinZureba, xolo 1999-2004 wlebSi, atmosferos dabinZurebis maxasiaTebelTa

mniSvnelobebi sagrZnoblad dabalia.

haeris dabinZurebaze gavlenis mqone meteoparametrebisa da sxva ZiriTadi

maxasiaTeblebis mniSvnelobebi mocemulia cxril 9-Si.

aRsaniSnavia, rom mavne nivTierebebis saSualo koncentraciebis mniSvnelobebTan

erTad, atmosferuli haeris dabinZurebis donis daxasiaTebis mizniT gamoiyeneba

konkretuli adgilmdebareobis atmosferoSi mavne nivTierebebis fonuri koncentraciebi

– damabinZurebeli nivTierebebis koncentraciaTa is maqsimaluri mniSvnelobebi, romelze

gadametebaTa dakvirvebebis raodenoba aris mravalwliani(aranakleb 5 wlis periodis)

regularuli dakvirvebebis mTliani raodenobis 5%-is farglebSi. fonuri

koncentraciebis mniSvnelobebi ganisazRvreba cal-calke StilisaTvis(qaris siCqaris

mniSvneloba diapazonSi 0-2m/wm, romelic xasiaTdeba dabinZurebis erT-erTi yvelaze

arasasurveeli efeqtiT) da qaris sxvadasxva gabatonebuli mimarTulebebisaTvis.

samwuxarod, yvela dasaxlebul teritoriebze ar xerxdeba srulfasovani regularuli

dakvirvebebis organizacia da Sesabamisad, atmosferuli haeris dabinZurebis donis

faqtobrivi mniSvnelobebis gansazRvra. imis gamo, rom rogorc wesi, SedarebiT patara

qalaqebSi da mciremosaxleobian dasaxlebul punqtebSi atmosferuli haeris

dabinZurebaze dakvirvebebi praqtikulad ar tardeba. aseTi teritoriebisaTvis, mavne

nivTierebebiT adgilmdebareobis atmosferuli haeris fonuri dabinZurebis

23

Page 25: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

maxasiaTeblebis dadgena xdeba qveyanaSi miRebuli wesiT, romelic efuZneba dasaxlebul

teritoriaze mosaxleobis saerTo raodenobis maCvenebels da iTvaliswinebs im zogad

sawarmoo da sayofacxovrebo momsaxurebis infrastruqturas, romlis funqcionirebac

met-naklebad damaxasiaTebelia Sesabamisi dasaxlebebisaTvis (cxrili 10).

calke unda SevexoT atmosferuli haeris mtvriT dabinZurebis sakiTxs.

dasaxlebuli teritoriebis mtvriT dabinZurebis problemebis ganxilva aqtualobas iZens

imis gamo, rom atmosferuli haeris am damabinZureblis warmoSoba ar aris

ganpirobebuli mxolod anTropogenuri faqtorebiT. am faqtorebTan erTad,

mniSvnelovania bunebrivi procesebis Sedegad warmoqmnili da Semdgom atmosferos

cirkulaciur-dinamikuri procesebiTa da meteorologiuri movlenebiT miRebuli

Sedegebis analizi da Sefaseba.

dagegmili sawarmoo saqmianobis ganxorcielebis SemTxvevaSi, konkretul sawarmoo

maCveneblebze dayrdnobiT, mocemuli obieqtisaTvis, garemoSi mavne nivTierebaTa gamoyofis

(atmosferoSi gamofrqvevis) zRvrulad dasaSvebi normativebis(Sesabamisad – zdg)

proeqtebis damuSaveba saSualebas iZleva dabinZurebis yoveli konkretuli wyarosaTvis

dadgindes mavne nivTierebaTa emisiis raodenoba da intensivoba. dagegmili saqmianobis

sawarmoo ciklis Sesabamisad, saWiroa cal-calke iqnas Sefasebuli saqmianobis

obieqtisagan mavne nivTierebaTa atmosferul haerSi gamofrqveva.

cxrili 9.

atmosferul haerSi nivTierebaTa gabnevis ganmsazRvreli parametrebis mniSvnelobebi

parametris dasaxeleba parametris

mniSvnelobebi

atmosferos temperaturuli stratifikaciis koeficienti 200

reliefis maxasiaTebeli koeficienti 1.0

wlis yvelaze cxeli Tvis haeris saSualo teqmperatura 21.7 wlis yvelaze civi Tvis haeris saSualo tempertaura -1.5

qarebis mimarTulebis wliuri ganmeorebadoba, %

_ CrdiloeTi

_ Crdilo-aRmosavleTi

_ aRmosavleTi

_ samxreT-aRmosavleTi

_ samxreTi

_ samxreT-dasavleTi

_ dasavleTi

_ Crdilo-dasavleTi

Stili

12 13 12 15 10 7 17 14 33

qaris siCqare (mravalwliur dakvirvebaTa gasaSualoebiT), romlis

gadaWarbebis ganmeoradobaa 5 %, m/wm

4.4

24

Page 26: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

cxrili 10

fonuri koncentraciebisaTvis dadgenili mniSvnelobebi dasaxlebuli teritoriebisaTvis

mosaxleobis raodenobis mixedviT

mosaxleobis ricxvi (aTasi

mosaxle)

mavne nivTiereba

mtveri gogirdis

dioqsidi

azotis

dioqsidi

naxSirJangi

1 2 3 4 5

naklebi 10-ze 0 0 0 0

10-50 0.1 0.02 0.008 0.4

50-125 0.15 0.05 0.015 0.8

125-250 0,2 0.05 0.03 1.5

aqedan gamomdinare, mavne nivTierebaTa atmosferul haerSi zRvrulad dasaSvebi

gamofrqvevebis proeqtebis damuSaveba saSualebas iZleva ganxorcieldes dagegmili

saqmianobis garemoze zemoqmedebis Sedegad bunebrivi garemos xarisxobrivi normebis dacvis

Sefaseba.

sawarmos ganlagebis adgilidan gamomdinare, garemos dabinZurebis fonuri

maCveneblad SeiZleba visargebloT cxrili 10-is 0-10 aTasi mosaxles Sesabamisi grafis

monacemebiT.

niadagis dabinZurebis sakiTxebi.

sawarmos funqcionirebis Sedegad warmoqmnili, mavne nivTierebebis emisiebis

gavlenas sawarmos ganlagebis zonis niadagur safarze praqtikulad adgili ar aqvs. amas

ganapirobebs is garemoeba, rom sawarmoo teqnologiuri procesebis yvela ciklis

funqcionireba-realizacia, ar warmoqmnis niadagis dabinZurebis SesaZleblobas sawarmos

gare perimetrze da Sesabamisad ar arsebobs winapiroba niadaguri zedapiris dabinZurebis

warmoqmnis mimarTulebiT. xolo rac Seexeba sawarmos teritorias, iq arsebobs riski

niadagis dabinZurebisa SemTxveviT daRvrili navTobproduqtebiT da Tu es moxda,

sawarmo valdebulia moaxdinos niadagis am nawilis rekultivacia.

gruntis wylebis dabinZurebis sakiTxebi.

sawarmos funqcionirebis Sedegad warmoqmnili, mavne nivTierebebis emisiebis

gavlenas sawarmos ganlagebis zonis gruntis wylebze praqtikulad adgili ar aqvs.

amas ganapirobebs is garemoeba, rom sawarmoo teqnologiuri procesebis yvela ciklis

funqcionireba-realizacia, ar warmoqmnis gruntis wylebis dabinZurebis SesaZleblobas

sawarmos rogorc gare, aseve Siga perimetrze da Sesabamisad ar arsebobs winapiroba

gruntis wylebis dabinZurebis warmoqmnis mimarTulebiT, radgan sawarmos ZiriTadi

procesi mimdinareobs daxurul SenobaSi, romlis iataki betoniT mopirkeTebulia.

wylis obieqtebis dabinZurebis mdgomareoba

saqarTvelos kanoniT “wylis Sesaxeb”, SemoRebulia wylis dacvisa da gamoyenebis

normativebi, romelTa dawesebis mizania – dadgindes wylis obieqtebze zemoqmedebis iseTi

normebi, romlebic uzrunvelyofen wylis garemos SenarCunebas da ekologiur

wonasworobas. am mizniT dawesebulia:

25

Page 27: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

- wylis mdgomareobis xarisxobrivi normebi;

- wylis obieqtebSi mavne nivTierebaTa(maT Soris mikroorganizmebis) emisiis (CaSvebis)

zRvrulad dasaSvebi normebi;

- wylis obieqtebis datvirTvis normebi.

wylis mdgomareobis xarisxobrivi normebia – wyalSi adamianis janmrTelobisa da

bunebrivi garemosaTvis mavne nivTierebebis koncentraciisa da mikroorganizmebis

raodenobaTa zRvrulad dasaSvebi normebi.

wylis obieqtebSi mavne nivTierebaTa(maT Soris mikroorganizmebis) emisiis (CaSvebis)

zRvrulad dasaSvebi normebia – wylis obieqtebSi samrewvelo, sayofacxovrebo –

komunaluri da sxva Camdinare wylebis CaSvebis normebi, romlebic dgindeba dabinZurebis

yoveli konkretuli wyarosaTvis, teqnologiuri Taviseburebebisa da adgilmdebareobis

fonuri maxasiaTeblebis gaTvaliswinebiT imgvarad, rom emisiuri nivTierebebis

koncentraciam da mikroorganizmebis raodenobam wylis obieqtSi ar gadaaWarbos Sesabamisad

dadgenili, zRvrulad dasaSvebi mniSvnelobebis dones. caalkeul SemTxvevebSi SeiZleba

daSvebul iqnas wyalSi mavne nivTierebaTa (maT Soris mikroorganizmebis) emisiis droebiTi

normebi, romlebic ganisazRvrebian garkveeuli moTxovnebiTa da vadiT

moqmedi(nebadarTuli) mavne nivTierebaTa wyalSi CaSvebis saxiT.

wylis obieqtebis datvirTvis normebi gulisxmobs wylis obieqtebidan wylis

amoRebis qvotebs, romlebic yovel konkretul SemTxvevaSi dgindeba mdgradi ganviTarebis

principebis gaTvaliswinebiT – wylis gamoyenebis da dacvis damtkicebuli generaluri,

saauzo da teritoriuli kompleqsuri sqemebis da wyalsameurneo balansebis safuZvelze.

wylis mdgomareobis normebis, wylis obieqtebSi mavne nivTierebaTa(maT Soris

mikroorganizmebis) emisiis (CaSvebis) zRvrulad dasaSvebi normebis da wylis obieqtebidan

wylis amoRebis qvotebis da wyalSi mavne nivTierebaTa (maT Soris mikroorganizmebis)

emisiis droebiTi normebis(limitebis) dadgenis wesi ganisazRvreba saqarTvelos kanonebiT

“garemos dacvis Sesaxeb” da “wylis Sesaxeb”, agreTve Sesabamisi kanonqvemdebare aqtebis

moTxovnebiT.

sawarmos uSualo siaxloves raime mdinare ar gaedineba. aseve sawarmos teqnologiur

procesSi wyali gamoiyeneba mxolod mtverdamWer sistemaSi, romelis brunviT sistemaSia

saleqariT. yovelive aqedan gamomdinare sawaro wylebs raime gavlena zedapirul wylebze

ar eqneba..

radiaciuli fonis Sefaseba

atmosferos miwispira fenis radiaciuli mdgomareobis dadgenisaTvis gama –

gamosxivebis fonis gansazRvrisaTvis, qveynis mTel teritoriaze funqcionirebs

saqarTvelos hidrometeorologiisa da garemos monitoringis samsaxuris operatiuli

daniSnulebis sadgurebi, romelTa ukanaskneli wlebis regularul dakvirvebaTa

monacemebis safuZvelze, aRmosavleT saqarTveloSi radiaciuli dabinZurebis foni

Seadgens 10-17 mikrorentgens saaTSi, q. dedofliswyarosa da mis SemogarenSi aRniSnuli

maxasiaTebeli aris 11-13 mikrorentgeni saaTSi. am monacemebidan Cans, rom gama-

gamosxivebis simZlavre, mTel saqarTveloSi normis farglebSia da dasaSvebad miRebul

doneze (30 mkr/sT), gacilebiT naklebia.

26

Page 28: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

zemodaRniSnulis Sedegad, zogadad SeiZleba davaskvnaT, rom sakvlev teritoriaze

dadgenili radiaciuli foni umniSvneloa da aq momuSave Tu siaxloves mcxovreb

adamianebs araviTar safrTxes ar uqmnis.

konkretulad, ganxilvas daqvemdebarebul sawarmoSi, agreTve am sawarmos

maxloblobaSi, sawarmos teqnologiuri sqemisa da reglamentis masalebiT dadgenilia,

rom ar igegmeba iseTi mowyobiloba-danadgarebis gamoyeneba, romlebic SeiZleba

warmoadgendes radiaciuli gamosxivebis wyaros.

garemoze fizikuri zemoqmedebis faqtorebi

qvemoT mocemulia atmosferul haerze xmauris, vibraciis, eleqtromagnituri

velebisa da sxva saxis fizikuri zemoqmedebis analizi.

xmauri aris sxvadasxva sixSiris da intensivobis bgerebis mouwesrigebeli

erToblioba, romelsac SeuZlia gamoiwvios mavne zemoqmedeba adamianis organizmze.

xmauris wyaro SeiZleba iyos nebismieri procesi, romelsac myar, Txevad an airovan

garemoSi SeuZlia gamoiwvios wneva an meqanikuri rxevebi. xmaurs gaaCnia gansazRvruli

sixSire an speqtri, romelic gamoisaxeba hercebSi da bgeriTi wnevis donis intensivoba,

romelic izomeba decibelebSi. adamianis smenas SeuZlia gaarCios bgeris is sixSireebi,

romlebic icvlebian 16-dan 20000 hercis farglebSi.

xmauris gazomva, analizi da speqtris registracia xdeba specialuri iaraRebiT,

rogoricaa: xmaurmzomi da damxmare xelsawyoebi (xmauris donis TviTmweri

magnitofoni, oscilografi, statistikuri gamanawileblebis analizatori, dozimetri

da sxva).

xmauris intensivobis (donis) gasazomad ufro xSirad iyeneben logariTmul

skalas, romelSic yoveli safexuri 10-jer metia winandelze. xmauris ori donis aseT

Tanafardobas uwodeben bels (b). is ganisazRvreba formuliT:

Ib=lg(I/I0)

sadac I _ bgeriTi wnevis gansaxilveli donea, pa

I0 _ adamianis yuris smenadobis zRvaria da udris 2.10-5 pa.

erTnairi da TanabraddaSorebuli wertilebisaTvis xmauris jamuri (üj) done

gamoiTvleba formuliT:

üj= ü1+10lgn, db (2.1)

sadac ü1 _ erTi wyarodan xmauris donea, db (1db=10b)

n – xmauris wyaros ricxvia.

10 lgn aris xmauris erTi wyaros donis danamati sidide.

sawarmoSi damontaJebuli danadgarebi mtverdamWeri sistemis gamwovi ventilacia,

romlebic warmoadgenen xmauris wyaros, sapasporto maCveneblebiT xmauris done

TiToeuli maTganisaTvis ar aRemateba 85 decibels. maSin xmauris jamuri done iqneba:

üj= 85+10lgn=88 db.

xmauri intensivobis mixedviT iyofa sam jgufad:

pirvel jgufs miekuTvneba iseTi xmauri, romlis intensivoba aRwevs 80 db-s.

aseTi intensivobis xmauri adamianis janmrTelobisaTvis saxifaTo ar aris.

27

Page 29: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

meore jgufs miakuTvneben iseT xmaurs, romlis intensivoba meryeobs 80-dan 135

db. erTi dReRamis da meti drois ganmavlobaSi, aseTi xmauris zemoqmedeba iwvevs

adamianis smenis daqveiTebas, aseve Sromisunarianobis dawevas 10-30%-iT.

`mudmiv samuSao adgilebSi bgeriTi wnevebisa da xmis wnevis dasaSvebi doneebi

mocemulia cxril 11-Si.

cxrili 11

mudmiv samuSao adgilebSi bgeriTi wnevebisa da xmis wnevis dasaSvebi doneebi

dasaxeleba

oqtavuri zolebis saSualo geometruli

sixSire, hc xmauris

done, db

A 63 125 250 500 1000 2000 4000 8000

bgeriTi wnevebis done, db 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1.sawarmoSi garedan SemoWrili xmaurisaTvis, romelmac SeiZleba SeaRwios iseT adgilebSi, sadac ganTavsebulia:

a)sakonstruqtoro biuro, kompiuterebis ganTavsebisa da programistebis samuSao oTaxebi, informaciisa da eqsperimentuli masalebis Teoriuli da analitikuri damuSavebis oTaxebi da a. S b) marTvis aparatis organoebi. g) distanciuri dakvirvebe-bisa da marTvis kabinebi d) igive telefonuri kavSiris gamoyenebiT 2. sawarmoSi warmoqmnili xmaurisaTvis, romelmac SeiZleba SeaRwios iseT adgilebSi, sadac ganTavsebulia: a) inteleqtualuri da zusti awyobis samuSao adgilebi b) laboratoria, sxva samsaxurebi 3.mudmivi samuSao adgilebi sawarmos saamqroebsa da sxva teritoriebze

71

79

94 83 83

94

103

61

70 87

74

74 87

96

54

63

82

68

68

82 91

49 58 78

63

63 78 88

45 55 75

60

60 75 85

42

52 73 57 57 73 83

40

50 71 55 55 71 81

38

49

70

54

54

70

80

50

60

80

65

65

80

90

SeniSvna: xmauris droSi xangrZlivobisa da am faqtoris zemoqmedebis xasiaTidan gamomdinare, am cxrilSi

moyvanili maCveneblebis koreqtireba-dazusteba xorcieldeba moqmedi “samSeneblo normebisa da wesebis”

Sesabamisi moTxovnebiT

xmauri, romlis intensivoba metia 135 db miekuTvneba mesame jgufs da yvelaze

saxifaToa. aseT xmaurs iwvevs airturbinuli generatorebi (konteinerebis gareSe). 135

28

Page 30: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

db-ze meti xmauris sistematuri zemoqmedeba (8-12 saaTis ganmavlobaSi) iwvevs adamianis

janmrTelobis gauaresebas, Sromis nayofierebis mkveTr Semcirebas. aseT xmaurs SeuZlia

gamoiwvios letaluri SemTxvevebic.

xmauris dasaSvebi doneebi mimdebare teritoriis sacxovrebeli da sazogadoebrivi

SenobebisaTvis mocemulia cxril 12-Si

cxrili 12

xmauris dasaSvebi doneebi mimdebare teritoriis sacxovrebeli da sazogadoebrivi

SenobebisaTvis mocemulia

# teritoriis an landSaftis

daniSnuleba gazomvis ferda

xmauris done

(db)

xmauris maqs.

done (db)

1. binebis sacxovrebeli oTaxebi,

dasasvenebeli saxlebis

sacxovrebeli oTaxebi,

saZinebeli saTavsoebi, bavSvTa

skolamdeli asakis

dawesebulebebi

7-dan 23 sT-mde

23-dan 7 sT-mde

40

30

55

45

2. sacxovrebeli saxlebis,

ambulatoriebis, dasasvenebeli

saxlebis, bagabaRebis da

skolebis mimdebare teritoriebi

7-dan 23 sT-mde

23-dan 7 sT-mde

55

45

70

60

3. sastumroebisa da saerTo

sacxovrebeli Senobebis

mimdebare teritoriebi

7-dan 23 sT-mde

23-dan 7 sT-mde

60

50

75

60

danadgarebis mier Seqmnili bgeriTi wnevis doneebi (ü) ganisazRvreba

formuliT:

ü=üp-20lgr ñβar/1000-8db (2.2)

sadac:ü

üp aris kompresorisa da sxva mowyobilobebis mier gamowveuli bgeriTi wnevis

done, db. sawarmos pirobebisaTvis is Seadgens 88 db-s.

r _ manZilia wyarodan mocemul adgilamde

βa _ atmosferoSi xmis CaxSobis sididea db/km da mocemulia cxril 13-Si

cxrili 13

atmosferoSi xmis CaxSobis sidide

oqtanuri zolebis saSua-

lo geometriuli sixSire 63 125 250 500 1000 2000 4000 8000

xmisdaxSoba db/km 0 0.7 1.5 3 6 12 24 48

formula 2.2.-Si mniSvnelobebis Casmis Semdeg r – manZilisaTvis miiReba bgeriTi

simZlavris doneebi (cxrili 14).

29

Page 31: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

cxrili 14

bgeriTi simZlavris doneebi

100 200 300 400 500 600 700 800 90063 40.00 33.98 30.46 27.96 26.02 24.44 23.10 21.94 20.92

125 39.93 33.84 30.25 27.68 25.67 24.02 22.61 21.38 20.29250 39.85 33.68 30.01 27.36 25.27 23.54 22.05 20.74 19.57500 39.70 33.38 29.56 26.76 24.52 22.64 21.00 19.54 18.22

1000 39.40 32.78 28.66 25.56 23.02 20.84 18.90 17.14 15.522000 38.80 31.58 26.86 23.16 20.02 17.24 14.70 12.34 10.124000 37.60 29.18 23.26 18.36 14.02 10.04 6.30 2.74 0.008000 35.20 24.38 16.06 8.76 2.02 0.00 0.00 0.00 0.00

oqtaviuri

zolebis sa-

Sualo geo-

metriuli

bgeriTi wnevis doneebi decibalebSi, sawarmodan r manZilze (m)

garda amisa bgeris gavrcelebis siCqare damokidebulia haeris temperaturasa da

qaris siCqareze, xolo bgeris CaxSoba ganisazRvreba adgilis reliefiT da haeris

tenianobiT. yovelive aRniSnuli gaTvaliswinebuli iqneba akustikuri mdgomareobis

gaumjobesebisaTvis saWiro RonisZiebebis SemuSavebis dros.

teqnologiidan gamomdinare winaswari SefasebiT, sawarmoo obieqtisagan

mosalodneli xmauri ar unda aRematebodes dasaSveb normativebs axlomdebare

mosaxleobisaTvis, radgan xmauris gamomwvevi danadgarebi ganTavsebulia daxurul

SenobaSi (romelic sagrZnoblad amcirebs mis sidides). Tu instrumentaluri gazomvebi

aCveneben, rom xmaueis done gadaaWarbebs dasaSveb dones, maSin TviT xmauris gamomwvevi

ZiriTadi danadgari – wisqvilis doli SefuTuli iqneba xmis damxSobi saSualebiT.

vibracia

vibracia aris drekadi rxevebi da talRebi myar sxeulSi. vibracia warmoadgens

mavne sawarmoo faqtors, romlis zRvrulad dasaSveb doneebze maRali maCveneblebis

zemoqmedeba adamianSi iwvevs usiamovno SegrZnebebs, xolo xangrZlivi zemoqmedebis

SemTxvevaSi viTardeba paTologiuri cvlilebebi.

vibraciis zRvrulad dasaSvebi done (zdd) aris vibraciis faqtoris done,

romelic yoveldRiuri (garda dasvenebis dReebisa) muSaobisas,magram ara umetes 40

sT-isa kviraSi, mTeli samuSao staJis ganmavlobaSi ar unda iwvevdes daavadebas,

janmrTelobis mdgomareobaSi raime iseT gadaxras, romelic gamovlindeba

Tanamedrove kvlevis meTodebiT muSaobis periodSi, an mogvianebiT, an momdevno

Taobis sicocxlis ganmavlobaSi. vibraciis zdd-s dacva ar gamoricxavs zemgrZnobiare

pirebSi janmrTelobis mdgomareobis moSlas.

vibraciis dasaSvebi done sacxovrebel da sazogadoebriv SenobebSi aris vibraciis

faqtoris done, romelic ar aris Semawuxebeli adamianisaTvis da ar iwvevs vibraciuli

zemoqmedebisadmi mgrZnobiare sistemebisa da analizatorebis funqciuri mdgomareobis

maCveneblebis mniSvnelovan cvlilebebs.

saqarTveloSi vibraciis sakiTxebi regulirdeba normatiuli dokumentiT. vibracia

SeiZleba iyos:

30

Page 32: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

- zogadi vibracia, romelic sayrdeni zedapiridan gadaecema mjdomare an fexze

mdgomi adamianis sxeuls;

- lokaluri vibracia, romelic xelebidan gadaecema adamians.

lokalur vibracias zemoqmedeba eqneba mosamsaxure personalze, xolo zogadi

vibracia SesaZlebelia gavrceldes obieqtis teritoriaze.

sawarmoSi arsebuli danadgarebi, romlebic warmoadgenen vibraciis gamomwvev

wyaros, ar aWarbeben dasaSveb normebs.

eleqtomagnituri gamosxiveba

saqarTveloSi atmosferul haerze eleqtomagnituri gamosxivebis mavne fizikuri

zemoqmedebis sakiTxebis reglamentireba xorcieldeba saqarTvelos kanonebiT da

kanonqvemdebare normatiuli dokumentebiT.

uaxloesi periodis monacemebis mixedviT arcerTi kompetenturi (praqtikuli Tu

samecniero profilis) organizaciis mier ar ganxorcielebula dakvirvebebi, romelic

reprezentatiuli iqneboda sakvlev teritoriaze eleqtomagnituri gamosxivebis fonis

dadgenisaTvis.

sawarmoSi arsebuli danadgarebis Seswavlis Sedegad dadginda, rom radiosixSiris

diapazonis eleqtomagnituri gamosxivebis intensivobis fonuri (faqtiuri) doneebi ar

aRemateba zRvrulad dasaSveb doneebs (10 mkvt/sm2).

zemoTaRniSnulis Sedegad SeiZleba davaskvnaT, rom sawarmosa da mis mimdebared

selitebur teritoriaze eleqtomagnituri gamosxivebis intensivobis foni umniSvneloa

da aq momuSave, Tu mcxovreb adamianebs araviTar safrTxes ar uqmnis.

31

Page 33: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

3. sawarmoo obieqtis bunebriv da socialur garemoze zemoqmedebis daxasiaTeba

3.1 teqnologiuri sqema da reglamenti

Sps “ture”-s kirqvis nedleulidan kiris miRebis qarxnis teqnologiuri sqema

iTvaliswinebs gansaxilveli tipis sawarmoo obieqtebis mimarT Tanamedrove moTxovnaTa

dakmayofilebas, rogorc produqciis udanakargo teqnologiuri etapebis SemoRebiT, ise

garemoSi mavne nivTierebaTa gamoyofis damcavi Tanamedrove danadgarebis gamoyenebiT.

aRniSnuli sqemis warmodgena efiZvneba saqmianobis teqnikur uzrunvelyofas, saboloo

produqtis miRebisaTvis saWiro mowyobiloba-danadgarebis ganlagebas da warmoebis

funqcionirebisaTvis aucilebeli sarezervo sistemis Seqmnas.

saqmianobisaTvis gamoyofili miwis nakveTis farTobi Seadgens 224 m2.

saqmianobisaTvis saWiro danadgarebis ganTavsebis mdgomareoba mocemulia sawarmo

obieqtis gen-gegmaze.

sawarmos wliuri warmadoba daaxloebiT Seadgens 9000 t kirs, romlis 1 tonis

sawarmoebladac ixarjeba daaxloebiT 1.6 t nedleuli, agreTve 160 kg ukrainis

antraciti. misi funqcionireba xorcieldeba Tanaxmad sawarmos damtkicebuli wesdebisa,

teqnikur-teqnologiuri reglamentaciisa da sxva saTanado direqtiuli dokumentaciisa.

sawarmos gaaCnia saxelmwifo licenzia saqmianobis ganxorcielebaze, nebadarTul

saqmianobaTa CamonaTvaliT, agreTve, statistikis saxelmwifo departamentis mier

gacemuli saregistracio mowmoba produqciaze Sesabamisobis serTifikatiT.

sawarmoSi Semotanili gadamuSavebuli (damsxvreuli saTanado zomemde) kirqvidan

kiris miReba xdeba martivi agebulebis or cal RumelebSi.

kirqvis qanebis maCveneblebidan Cans, rom yvelaze maRali aqtivobis kiri miiReba

naxevrad kristaluri da pelituri struqturis mqone kirqvebisagan, aseve maTi Sereuli

kombinaciiT miRebuli nedleulis gamowvis Sedegad.

praqtikuli miznebisaTvis didi mniSvneloba aqvs imis codnas, Tu ra raodenobis

kirs vRebulobT gamosawvav nedleulidan, romelic a. volJenskesis formulis mixedviT

Semdegnairad iangariSeba:

ü=C aü+ügü+S+ü(1-Z ); sadac C aü da ügü+ am Jangeulebis Semcvelobaa nedleulSi %-Si; S jamuri Semcvelobaa

nedleulSi SiC ü2+R2ü2 %-Si, X – dekarbonatatizaciis xarisxi gamowvis Sedegad.

sabados qimiuri Semadgenlobis monacemebis mixedviT ü=60%. mSrali nedleulis

woniTi xarji kiris wonis erTeulis misaRebad ganisazRvreba formuliT:

ü=100/ü=100/60=1.6 kg/kg.

vRebulobT, rom erTi erTeuli kiris misaRebad saWiroa 1.6 erTeuli kirqvis

nedleuli.

kiris gamowva xdeba e.w. „Saxturi“ agebulebis RumelebSi „wayris“ meTodiT,

romlis arsi SemdgomSi mdgomareobs (nax. 2. Rumelis agebuleba da muSaobis principi).

kiris gamowvis RumelebSi myar sawvavad gamoiyeneba ukrainuli antraciti natexebis

saxiT (zomiT 20 – 50 mm-iT). isini iyreba RumelebSi kirqvis damsxvreul masalasTan

erTad urTierT morigeobiT, proporciiT 1:9 dan 1:10-mde. e.i. erT wil antracitze

modis aTi wili kirqvis masala, nacvlad normisa 13 – 17 %-mde kirqvis masisa. sawvavis

32

Page 34: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

pirobiTi aseTi xarjva ganpirobebulia imiT, rom tyibulis naxSiri antracitTan

SedarebiT dabali kaloriulobiT xasiTdeba.

Rumelebis Sevsebis Semdeg xdeba cecxlis wakideba Rumelis sul qveda nawilSi,

romelic Semdgom (ventilatoris muSaobis meSveobiT da aseve bunebrivi ventilaciiT)

cecxli gadaecema zeda fenebs. zeda Sris cecxlis wakidebis Semdeg, rac praqtikulad

imis maCvenebelia, rom qveda nawilSi kirqva gamomwvaria.

gamowvis procesis reaqcia Semdegnairad mimdinareobs:

C aC ü3 ⇔ C aü+C ü2 sadac Tavisufali C aü-s gamomwvari kiris xarisxi damokidebulia mraval

faqtorze, rogoricaa nedleulis qimiuri Semadgenloba, natexebis zoma, sawvavis

xarisxi, temperaturis reJimis SerCeva da am temperaturis drois gansazRvra.

RumelebSi wvis procesis sruli warmarTva amcirebs iseTi mavne nivTierebebis

gamoyofas, rogoricaa C ü - naxSirJangi

sawarmo gegmavs kiris gamosawvavi ori Rumelis rekonstruqcias, romlidanac orive

arsebulia da TiToeulis warmadoba 15 t/dRe-RameSi.

Saxturi Rumeli warmoadgens Rru cilindrs, romelsac aqvs aguris garsacmi,

xolo Signidan aqvs cecxlgamZle amonagebi. Rumeli dgas fundamentze, vertikalur

mdgomareobaSi. es Rumelebi xasiaTdeba moqmedebis uwyvetobiT, sawvavisa da

eleqtroenergiis mcire xarjiT da eqsploataciis ubraloebiT.

qvemoT mogvyavs kiris gamowvis Rumelis muSaobis teqnikuri reglamenti.

nax. 2. 15 t/dRe-RameSi simZlavris Rumelis muSaobis teqnikuri reglamenti.

kiris gamowvis RumelSi (or RumelSi erTi sistema) damontaJebulia gamwovi

sistema da gawovili air-mtvernarevis gamwmendi mowyobiloba, romlis arsi mdgomareobs

gamwmendi sistema

33

Page 35: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

SemdegSi: sarqveli-6 geometriulad xuravs Rumels, saidanac gamwovi milis -7 meSveobiT

gamwovi tumbo-10 gaiwovs gamonabolqvs, romelic filtris-9 (damleqi kamera da sveli

mtverdamWeri) meSveobiT mtvrisa da Wvartlis jamuri daWera tolia (efeqturoba 98.8

%).

cxril 15-Si mocemulia gamomwvari kirqvis (kiris) fiziko-meqanikuri monacemebi

teqnologiuri sinjebis monacemebis mixedviT.

cxrili 15.

gamomwvari kirqvis (kiris) teqnologiuri sinjebis monacemebi

qanis dasaxeleba gamowvis

t0 gamowvis

t0 Cauqrobis

siCqare C aü+ügü

%

Cauqrobeli

marcvlebis

raodenoba

xarisxi 0179/59

standartis mix.

1 2 3 4 5 6 7

1. naxevrad kris-

taluri kirqvebi 1000 71 3.1 76.4 14.8 II

2. plitomorfu-

li kirqvebi 1000 54 5.4 69.1 23.0 arastandartuli

3. mergelovani

kirqvebi 1000 47 4.1 61.4 26.5 igive

Sereuli saxeoba

1+2 1000 86 3.5 76.27 0.3 II

cxrili 15-idan irkveva, rom standartis gaTvaliswinebiT II xarisxis produqcias

iZleva calke naxevrad kristaluri saSualo da sqelSreebrivi kirqvebi da kombinaciaSi

pelitomorful kirqvebTan erTad. calke politomorfuli da mergelovani kirqvebisagan

miRebuli produqcia arastandartuli maCveneblebiT xasiaTdebian da teqnologiis

DdRevandeli stadiaze isini ar gamodgebian kiris sawarmoeblad.

3.2. moTxovnebi bunebriv da energetikul resursebze

SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoeba “ture”-s kirqvis nedleulidan kiris

miRebis qarxnis saqmianoba gaTvlilia rogorc saqarTvelos sanedleule bazis

gamoyenebaze, aseve pirvel etapze mezobeli qveynebidan Semotanili qvanaxSirze. garemoze

zemoqmedebis Sefasebis mizniT saWiroa gaangariSebul iqnes bunebrivi da materialuri

resursebis xarji, romelic SeiZleba iyos mavne nivTierebebis atmosferul haerSi

gamofrqvevebis gaangariSebis safuZveli. upirveles yovlisa dadgenas moiTxovs erTeuli

produqciis misaRebad saWiro nedleulis xvedriTi xarjebis maxasiaTebeli.

sawarmo weliwadSi gegmavs 9000 tona kiris gamoSvebas, romlisTvisac gamoiyeneba:

- 14400 tona sanedleule masalas (kirqva);

- 1440 tona ukrainis antraciti;

- miwis farTobi 224 m2-s.

dagegmili saqmianobis uzrunvelyofa sanedleule resursebiT, eleqtroenergiiT,

wyalsadeniT, kavSirgabmulobis saSualebiT – xorcieldeba arsebuli samomxmareblo

qselebidan, saproeqto dokumentaciiT gansazvRruli sqemis gaTvaliswinebiT.

34

Page 36: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

saxelmwifo standartis Tanaxmad sakire nedleulad kirqvaze wayenebuli moTxovnebis

pirobebi reglamentirebulia Semdegi saxiT (cxrili 16).

cxrili 16

moTxovnebi sakire nedleulisaTvis

qimiuri Semcveloba k l a s e b i

ü ü ü ü ü ü ü 1 2 3 4 5 6 7 8

C aC ü3 ara naklebi 89 86 77 72 52 47 72

ügC ü3 ara naklebi 5 7 20 20 45 45 8

Tixis minarevebi Siü2+ül2ü3+üe2ü3

ara naklebi 3 3 8 8 20 8 20

3.3. saqmianobiT gamowveuli zegavlenis analizi

3.3.1 dabinZurebis wyaroebi

aRniSnuli maxasiaTeblebis ñ sawarmos principuli funqcionirebis monacemebis

analizis safuZvelze dadgenili – garemos umTavresi dabinZurebis wyaroebia”

- Saxturi Rumeli (ori cali SeerTebuli erT gamwov da gamwmend sistemaSi), (g-1);

- nedleulis (kirqvis) miReba dasawyoeba, (g-2);

- nedleulis (qvanaxSiris) miReba dasawyoeba, (g-3);

- nedleulis (kirqva, qvanaxSiri) gadatvirTva RumelebSi, (g-4, g-5);

- kiris gadatvirTva manqanebSi, (g-6).

3.3.2. garemoSi gamoyofili mavne nivTierebebi

atmosferul haerSi gafrqveva:

sawarmos saqmianobis Sedegad atmosferoSi gamoiyofa sxvadasxva mavne nivTierebebi.

cxril-17-Si mocemulia sawarmoSi warmoqmnili mavne nivTierebebis kodi, zRvrulad

dasaSvebi koncentraciebi, gafrqvevis simZlavreebi da saSiSroebis klasi.

cxril-17-Si moyvanil nivTierebebs gaaCniaT garemoze da adamianis janmrTelobaze

mavne zemoqmedebis unari. qvemoT mocemulia zogierTi maTganis gavlena adamianis

janmrTelobaze.

azotis oqsidebi - azotis oqsidebidan ufro metad mavnebelia azotis (II)

oqsidi, magram atmosferul haerSi igi swrafad iJangeba azotis (IV) oqsidamde, amitom

warmoebaSi azotis oqsidebis wyarod miiCneven azotis (IV) oqsids. mowamvlis pirveli

niSnebia: xveleba, sisuste, Tavis tkivili. Semdeg iwyeba filtvebis SeSupeba da adgili

aqvs Jangbadis ukmarisobas. Semdeg warmoiSoba tkivili gulis areSi. toqsikurobiT

azotis (IV) oqsidi miekuTvneba me-2 klass.

naxSirbadis (II) oqsidi C ü - Tavisi toqsikurobiT miekuTneba me-4 klass. Zlier

saSiSi momwamvlelia, radgan arc feri aqvs da arc suni. igi Zalian gavrcelebuli airia.

warmoiqmneba organuli nivTierebebis arasruli wvis Sedegad. mowamvlis pirveli

niSnebia: Tavis tkivili da Tavbrusxveva, SemdgomSi ki grZnobis dakargva. naxSirbadis

35

Page 37: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

oqsidiT mowamvlas xels uwyobs isic, rom sisxlis hemoglobini 200-jer xarbad etaneba

naxSirJangs, vidre Jangbads. izrdeba Jangbadis nakleboba sisxlSi - hipoqsemia, an

Jangbadis uqonloba - anoqsemia. zemoxsenebulis Sedegad xdeba organizmis daxrCoba.

gogirdis (IV) oqsidi, Sü2 - mcire raodenobiTac ki piris RruSi iZleva

arasasurvel gemos, aRizianebs sanerwyve jirkvlebs. organizmSi Tundac 0.2% gogirdis

oqsidisa iwvevs xixins, sunTqvis Sekvras da gonebis dakargvas. qronikuli mowamvla

iwvevs madis dakargvas, sasunTqi organoebis anTebas, kuWis Sekrulobas. Tavisi

toqsikurobiT miekuTvneba me-3 klass.

mtveri – warmoadgens haeris meqanikur minarevs. Tavisi toqsikurobiT ganekuTvneba

me-3 klass, romlis ZiriTadi mavne moqmedeba aris is, rom igi aris masSi an masze myofi

mikroorganizmebisa da gamomwvevi agenti gansazRvruli daavadebisa – pnevmokoniozisa, anu

filtvebis damtverianebisa.

Wvartli - toqsikurobiT miekuTvneba pirvel klass. is karcerogenuli nivTierebaa.

sawarmo valdebulia ise moawyos Tavisi saqmianoba, rom Tavisi teritoriis

farglebs gareT daculi iqnas cxril-17-Si moyvanili maqsimaluri erTjeradi

koncentraciebi, risTvisac saWiroa teqnologiuri reJimis zusti dacva.

cxrili 17.

mavne nivTierebaTa zRvrulad dasaSvebi koncentraciebi

mavne nivTierebis dasaxeleba

kodi

zRvrulad dasaSvebi koncentracia mg/m3 saSiSroebis

klasi maqsimaluri

erTjeradi

saSualo

dRe-Ramuri

1 2 3 4 5

mtveri 908 0.5 0.05 3

azotis dioqsidi, üü2 200 0.2 0.040 2

naxSirJangi, C ü 322 5.00 3.00 4

Wvartli 300 0.150 0.050 3

gogirdis dioqsidi, Sü2 701 0.500 0.050 3

wylis gamoyenebis sakiTxebi

garemosdacviTi damasabuTebeli dokumentaciis mocemul nawilSi saproeqto-

teqnikuri reglamentis safuZvelze warmodgenilia dagegmili saqmianobis sawarmoo

obieqtis funqcionirebis SemTxvevaSi mosalodneli wylis moxmarebisa da CaSvebis

Semdegi maCveneblebi:

- Camdinare wylebis kategoriebi da xarisxobrivi maCveneblebi;

dagegmili saqmianobisaTvis wyali gamoiyeneba sxvadasxva daniSnulebiT sawarmoo

aucileblobidan gamomdinare, wylis gamoyeneba gaTvaliswinebulia:

- sayofacxovrebo; - saxanZro miznebisaTvis. - sawarmoo sameurneo-fekaluri wylebis CaSveba xorcieldeba sawarmos teritoriaze

mowyobil amosawmend ormoSi, romlis gatana xorcieldeba periodulad.

36

Page 38: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

4. garemos mdgomareobis raodenobrivi da xarisxobrivi

maxasiaTeblebis cvlilebebis prognozi

4.1. atmosferuli haeri

atmosferul haerze zemoqmedebis warmoqmna dakavSirebulia sawarmoo cikliT

gaTvaliswinebul etapebTan da am mxriv misi albaToba erTis tolia, aq gansakuTrebul

mniSvnelobas iZens mosalodneli emisiis daxasiaTeba da zRvrulad dasaSvebi

gamofrqvevebis normativebis dadgena.

zedapiruli wylebis dabinZurebis faqtorebi sawarmos ar gaaCnia.

niadagze zemoqmedebas adgili aqvs mxolod sawarmos teritoriaze

avtotransportidan navTobproduqtebis SemTxveviT daRvris SemTxvevebSi.

imis gaTvaliswinebiT, rom mocemul dokumentSi ganxilul garemoze zemoqmedebis

SefasebasTan erTad mimdinareobda sawarmoo obieqtis mier garemoSi gamoyofil mavne

nivTierebaTa atmosferuli haeris dacvisa da zRvruli dasaSvebi gamofrqvevebis CaSvebis

normativebis proeqtebis damuSaveba, SesaZlebloba arsebobs miTiTebuli Sefaseba

ganxorcieldes reprezetatuli monacemebis analizis safuZvelze.

emisiebis garemoSi gavrcelebis SemzRudavi saSualebebis gamoyenebis gareSe,

aRniSnuli damabinZurebeli wyaroebis erToblivi moqmedebiT, atmosferuli haeris

mdgomareobis cvlileba, misi miwispira Semadgenlobis xarisxobrivi da raodenobrivi

maxasiaTeblebis saprognozo maCveneblebi ver uzrunvelyofen atmosferuli haeris dacvis,

adamianis janmrTelobisaTvis uvnebeli da garemos sxva komponentebisaTvis dasaSvebi

moTxovnebis Sesrulebas.

kerZod, emisiebis garemoSi gavrcelebis SemzRudavi saSualebebis gamoyenebis gareSe,

dagegmili saqmianobis ganxorcieleba – dadgenili teqnologiuri reglamentisa da

teqnologiuri danadgarebis eqspluataciis pirobebSi, rogorc sawarmoo moednis

farglebSi, aseve mis gareTac - warmoSobs miwispira atmosferul haerSi mavne nivTierebaTa

saprognozo koncentraciebs, romlebic sagrZnoblad gadaaWarbeben zdk-s dasaSveb normebs.

aqve unda aRiniSnos, rom teqnologiur ciklSi CarTuli mavne nivTierebaTa damWeri

saSualebebis gavlis Semdeg, emisiebis maxasiaTeblebi ar aWarbeben zdk-s dadgenil normebs,

rac dasturdeba qvemoT moyvanili gaTvlebis SedegebiT.

mavne nivTierebebis saxeobebi da emisiis moculobebi sawarmodan gafrqveuli haeris ZiriTadi damabinZurebeli nivTierebebia:

araorganuli mtveri, azotis orJangi, naxSirJangi, gogirdis orJangi da Wvartli.

angariSi Sesrulebulia sawarmos maqsimaluri datvirTvis pirobebisaTvis saangariSo

meTodebis da sawarmos mier mowodebuli informaciis gaTvaliswinebiT.

gafrqvevebi 15 tona/dRe-RameSi warmadobis Saxturi Rumelebidan (g-1)

rogorc ukve aRiniSna, 15 t/dRe-RameSi warmadobis Saxturi TiToeuli Rumeli

sawvavad iyenebs mxolod myar sawvavs (ukrainis antracits). yoveli tona gamoSvebuli

produqciaze ixarjeba 0.16 tona qvanaxSiri.

37

Page 39: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

Saxtur RumelSi yovel kilogram gamoSvebul produqciaze gamoiyofa 7 m3

gaWuWyianebuli airnarevi, romelSic mtvris koncentracia Seadgens 10 g/m3-Si.

temperatura airnarevisa tolia 175 0C . radgan TiToeuli Rumelis warmadoba dRe-

RameSi tolia 15 tona, amitom gamoyofili airnarevis moculoba toli iqneba

7X15000=105000 m3/dRe-RameSi, anu 1.215 m3/wm. radgan mtvris koncentracia Seadgens 10

g/m3-Si, amitom dRe-RameSi gamoyofili mtvris raodenoba gawmendis gareSe toli iqneba

105000X10=1050000 gramis, anu 1.05 tonis. radgan TiToeuli Rumelis wliuri samuSao

dReTa raodenoba igegmeba 300 dRe-Rame, amitom wliuri gafrqveva gawmendis gareSe

toli iqneba 1.05X300=315 tona weliwadSi. xolo orive Rumelebidan jamuri gafrqvevis

intensivobebi gawmendis gareSe toli iqneba:

ü=315.000x2=630.000 t/wel.

orive Saxturi Rumelidan gamomavali airmtvernarevi (2.43 m3/wm) pirvel

safexurze gaivlis mtverdamleq kameras, romlis efeqturoba tolia 12%-is, maSin

Sesabamisad gafrqvevis intensivoba toli iqneba:

ü=630.000x0.88=554.400 t/wel.

xolo meore safexuris gamwmend sistemaSi (svel mtverdamWeri sistema –

skruberi) gavlis Semdeg, romlis efeqturoba tolia 90 %-is, maSin wliuri gafrqveva

gawmendis gaTvaliswinebiT toli iqneba:

ü=554.400x0.1=55.440 t/wel.

radgan Saxtuli Rumeli muSaobs 24 saaTiani reJimiT weliwadSi 300 dRe-Rame

(uwyveti samuSao dRiT), gafrqvevis intensivoba toli iqneba:

ü=55.440x106/(3600x24x300)=2.139 g/wm.

rogorc ukve aRiniSna Saxturi Rumeli sawvavad iyenebs mxolod myar sawvavs

(doneckis qvanaxSirs - antracits). yovel tona gamoSvebul produqciaze ixarjeba 0.16

tona qvanaxSiri. radgan wliuri warmadoba Rumelisa tolia 9000 tonisa, amitom

gamoyenebuli qvanaxSiris wliuri raodenoba toli iqneba 9000x0.16=1440 tonis.

Rumelidan wvis produqtebis atmosferoSi mavne nivTierebaTa gafrqvevebi

iangariSeba formuliT:

( ),01.01001.0 43 qRQBqM rico −=

( ),1KQB001.0M22 NO

riNO β−=

),)((BS.M SOSOr

SO 22211020 ηη ′′−′−=

)1( η−= fBAM rüüüüü

sadac üC ü, üüü2, üSü2, üüüüüü. aris Sesabamisad, naxSirJangis (C ü), azotis

orJangis (üü2), gogirdis orJangis (Sü2) da myari nawilakebis (Wvartli) gafrqvevis

simZlavreebi, g/wm an t/wel.

ü - sawvavis xarjia, g/wm an t/wel.

q 3 - sawvavis arasruli qimiuri wviT gamowveuli siTbos danakargia,%;

38

Page 40: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

q 4 - sawvavis arasruli meqanikuri wviT gamowveuli siTbos danakargebia, %-Si. Tu

ar aris mowyobilobis eqsploataciis monacemebi, maSin q 3 da q 4 mniSvnelobebs iReben

cxrilidan.

R - koeficientia, romelic iTvaliswinebs saSbobis arasruli qimiuri wvis

Sedegad danakargebis wils, rac gamowveulia wvis produqtebSi naxSirJangis oqsidebis

SemcvelobiT.

üIr - naturaluri saTbobis wvis umciresi siTboa, mgj/kg, mgj/m3;

üüü2 - parametria, romelic axasiaTebs azotis oqsidebis raodenobas, 1 gj siTbos

gamoyofisas;

β - koeficientia, romelic damokidebulia gafrqvevis Sesamcireblad gamoyenebuli

teqnikuri mowyobilobebis mdgomareobaze;

Sr ñ sawvavSi gogirdis Semcveloba, %

ηISü2 ñ gogirdis oqsidebis wilia, romelic dakavSirebulia sawvavis aqrolad

nawilTan;

ηIISü2 ñ mtverdamWerSi Sekavebuli gogirdis oqsidebis wilia, mSrali

nacardamWerisaTvis ηIISü2=0, xolo svelisaTvis is damokidebulia morwyvisTvis

gamoyenebuli wylis tutianobaze;

ür - sawvavis nacrianobaa, %;

η - myari nawilakebis wilia, romlis daWerac xdeba nacardamWerSi, η=0;

Tu gaviTvaliswinebT, zemoT moyvanili koeficientebis mniSvnelobebs maSin gveqneba:

gaangariSebis gaadvilebis mizniT erTeuli sawvavisaTvis (ü=1 g/wm an 1 t/wel)

xvedriTi gafrqvevis koeficientebis mniSvnelobebi mocemulia cxri 18-Si.

cxrili 18.

ü aRniSvna ganzomileba sawvavis saxe

SeniSvna antraciti

1 2 3 4 5 1 q 3 % 0.5 0.5

2 q 4 % 1.35 1.35

3 R - 1.0 1.0

4 üIr mj/kg 23.74 23.74

5 üüü2 kg/gj 0.075 0.075

6 β 0.0 0.0

7 Sr % 3.0 3.0

8 ηISü2 - 0.1 0.1

9 ηIISü2 - 0 0

10 ür % 10 10

11 η - 0.985 0.985

12 f 0.0019 0.0019

39

Page 41: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

aRniSnuli koeficientebis gaTvaliswinebiT doneckis qvanaxSirisaTvis (antraciti)

gveqneba:

üC ü=0.001x0.5x1.0x23.74x (1-0.01x1.35)xü=0.0117xü;

üüü2=0.001x23.74x0.075x (1-0.00)xü=0.00178xü;

üSü2=0.02x3.0x (1-0.1)x (1-0)xü=0.054xü;

üüüüüüüü=10.0x0.0019x (1-0.985)xü=0.000285xü;

gafrqvevis simZlavre ü ganisazRvreba xvedriTi gafrqvevis mniSvnelobebis

gadamravlebiT ü sawvavis xarjze:

ü=qxü;

radgn dRe-RameSi qvanaxSiris xarji TiToeul rumelSi tolia tolia 2.4 tonis,

anu oriveSi 4.8 tonis amitom wamuri jamuri xarji qvanaxSirisa orive RumelisaTvis

toli iqneba:

ü=4.8x106/(24x3600)=55.55 g/wm.

maSasadame gafrqvevis intensivobebi toli iqneba:

üC ü=0.0117xü=0.0117x55.55=0.649935 g/wm;

üüü2=0.00178xü =0.00178x55.55=0.098879 g/wm;

üSü2=0.054xü=0.054x55.55=3.000 g/wm;

üüüüüüüü=0.000285xü=0.000285x55.55=0.01583175 g/wm;;

Tu gaviTvaliswinebT, rom weliwadSi gamoiyeneba 4.8X300=1440.000 tona

qvanaxSiri, maSin wliurad gafrqveli mavne nivTierebaTa raodenoba toli iqneba:

üC ü=0.0117xü=0.0117x 1440.000=16.848 t/wel;

üüü2=0.00178xü =0.00178x 1440.000=2.563 t/wel;

üSü2=0.054xü=0.054x 1440.000=77.760 t/wel;

üüüüüüüü=0.000285xü=0.000285x 1440.000=0.410 t/wel;

rogorc cnobilia naxSirorJangis raodenoba Saxturi Rumelidan gamomaval

airebSi Seadgens 40 %-s. radgan RumelSi dRe-RameSi gamoiyofa 210000 m3 airi, anu

126000 kg anu 126 tona, aqedan gamomdinare weliwadSi gafrqveuli masa toli iqneba:

üC ü2=126x300=37800 t/wel;

ori Saxturi Rumeli SeerTebulia erTian gamwov da gamwmend sistemaSi

(gafrqvevis g-1 wyaro), romlis gafrqvevis wyaros simaRle miwispiridan tolia 15

metris, diametri 0.5 metri da moculobiTi jamuri siCqare 105000x2=210000 m3/dRe-

RameSi, anu 210000/(24X3600)=2.4306 m3/wm.

40

Page 42: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

gafrqvevebi nedleulis Senaxvisa da RumelebSi CatvirTvisas.

nedleulis avtoTviTmclelebidan Camoclis da RumelebSi Cayrisas gamoyofili

mtvris raodenoba iangariSeba formuliT:

ümtv. = ü1 ü ü2 ü ü3 ü ü4 ü ü5 ü ü7 x ü x ü ü 106 /3600 g/wm, (4.1)

sadac

ü1 - masalaSi mtvris fraqciis wilia;

ü2 - mtvris mTliani masidan aerozolSi gadasuli mtvris wilia;

ü3 - mtvris warmoqmnaze qaris siCqaris gavlenis maxasiaTebeli koeficientia;

ü4 - gareSe zemoqmedebisagan sawyobis dacviTunarianobis maxasiaTebeli koeficientia;

ü5 - mtvris warmoqmnaze masalis sinotivis gavlenis maxasiaTebeli koeficientia;

ü7 - gadasamuSavebeli masalis zomebis maxasiaTebeli koeficientia;

ü - gadatvirTvis simaRleze damokidebulebis koeicientia;

ü - danadgaris warmadobaa, t/sT;

gafrqvevebi nedleulis (kirqvis da qvanaxSiris) sawyobidan

nedleulis sawyobidan gamoyofili mtvris raodenoba iangariSeba formuliT:

ümtv. = ü3 ü ü4 ü ü6 ü ü7 x q x f g/wm, (4.2)

sadac

ü3 - mtvris warmoqmnaze qaris siCqaris gavlenis maCvenebeli koeficientia;

ü4 - mtvris warmoqmnaze masalis sinotivis gavlenis maCvenebeli koeficientia;

ü6 - dasasawyobebeli masalis zedapiris profilis maCvenebeli koeficientia,

meryeobs 1,3-dan 1,6-mde;

ü7 - gadasamuSavebeli masalis zomebis maxasiaTebeli koeficientia;

q - mtvris watacebis intensivobaa 1 m2 faqtiuri zedapiris farTobidan, g/m2 wm;

f - amtverebis zedapiria, m2.

aRniSnuli koeficientebisa da sidideebis mniSvnelobebi sawarmos konkretuli

pirobebisaTvis movemulia cxril 19-Si.

41

Page 43: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

cxrili 19.

masalebis gafrqvevis maxasiaTeblebi

ü parametris dasaxeleba aRniSvna ganzomilebis

erTeuli

parametris mniSvneloba

kirqva kiri qvanaxSiri 1 2 3 4 5 6 7

1 masalaSi mtvris fraqciis

wili ü1 masiuri wili 0.04 0.04 0.03

2 mtvris mTliani masidan

aerozolSi gadasuli

mtvris wili ü2 ì . . . ì 0.02 0.02 0.02

3 mtvris warmoqmnaze qaris

siCqaris gavlenis

maxasiaTebeli koeficienti ü3 uganz. koef. 1.2 1.2 1.2

4 gareSe zemoqmedebisagan

sawyobis dacviTunarianobis

max. koeficienti ü4 uganz. koef. 1.0 1.0 1.0

5 mtvris warmoqmnaze masalis

sinotivis gavlenis

maxasiaTebeli koeficienti ü5 uganz. koef. 0.4 0.4 0.4

6 masalis zedapiris

profilze damokidebulebis

koeficienti

ü6 uganz. koef. 1.3 1.3 1.3

7 gadasamuSavebeli masalis

zomebis maxasiaTebeli

koeficienti ü7 uganz. koef. 0.5 0.5 0.5

8 1 m2 farTobidan mtvris

ataceba q ü/ü2üü 0.003 0.005 0.005

9 sawyobis farTobi ü ü2 100 - 50 10 obieqtis mwarmoebloba ü ü/üü 1.00

2.00* 1.24 0.1

0.2* 11 gadatvirTvis simaRleze

damokidebulebis

koeficienti ü uganz. koef. 0.5 0.5 0.5

SeniSvna: * - jamuri raodenoba orive RumelisaTvis.

gafrqvevebi nedleulis (kirqvis) miReba-dasawyoebisas, g-2 gafrqvevis wyaro.

gafrqvevebi kirqvis dasawyoebisas

nedleulis (kiqvisa) avtoTviTmclelebidan Camoclisa da dasawyoebis dros

gamoyofili mtvris raodenoba iangariSeba formula (4.1)-Si cxril-19-is sveti 5

monacemebis CasmiT.

ü=0.04×0.02×1.2×1.0×0.4x0.5x2.0×0.5×106/3600=0.05333 g/wm

ü=0.05333×24x3600x300/106=1.382 t/wel.

42

Page 44: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

gafrqvevebi kirqvis sawyobidan

nedleulis (kiqvisa) sawyobidan gamoyofili mtvris raodenoba iangariSeba

formula (4.1)-Si cxril-19-is sveti 5 monacemebis CasmiT.

ü=1.2×1.0×1.3×0.5×0.003x100=0.2340 g/wm

ü=0.234×24x3600x365/106=7.379 t/wel.

maSasadame gafrqvevis jamuri intensivoba kirqvis miReba-dasawyoebisas gafrqvevis

g-2 wyarodan toli iqneba:

ü=0.05333+0.2340=0.2873 g/wm

ü=1.382+7.379=8.762 t/wel.

gafrqvevebi nedleulis (antracitis) miReba-dasawyoebisas, g-3 gafrqvevis wyaro.

gafrqvevebi antracitis dasawyoebisas

nedleulis (kiqvisa) avtoTviTmclelebidan Camoclisa da dasawyoebis dros

gamoyofili mtvris raodenoba iangariSeba formula (4.1)-Si cxril-19-is sveti 7

monacemebis CasmiT.

ü=0.03×0.02×1.2×1.0×0.4x0.5x0.2×0.5×106/3600=0.004 g/wm

ü=0.004×24x3600x300/106=0.104 t/wel.

gafrqvevebi antracitis sawyobidan

nedleulis (antracitis) sawyobidan gamoyofili mtvris raodenoba iangariSeba

formula (4.1)-Si cxril-19-is sveti 5 monacemebis CasmiT.

ü=1.2×1.0×1.3×0.5×0.005x50=0.1950 g/wm

ü=0.1950×24x3600x365/106=6.150 t/wel.

maSasadame gafrqvevis jamuri intensivoba antracitis miReba-dasawyoebisas

gafrqvevis g-3 wyarodan toli iqneba:

ü=0.004+0.1950=0.1990 g/wm

ü=0.1042+6.150=6.253 t/wel.

gafrqvevebi kirqvisa da qvanaxSiris kiris RumelebSi Cayrisas (g-4, g-5):

kirqvis Cayra TiToeul RumelSi

ü=0.04×0.02×1.2×1.0×0.4x0.5x1.0×0.5×106/3600=0.02667 g/wm

ü=0.02667×24x3600x300/106=0.691 t/wel.

qvanaxSiris Cayra TiToeul RumelSi:

ü=0.03×0.02×1.2×1.0×0.4x0.5x0.1×0.5×106/3600=0.002 g/wm

43

Page 45: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

ü=0.002×24x3600x300/106=0.052 t/wel.

xolo jamuri gafrqveva kirqvisa da antracitis Cayrisas TiToeuli Rumelidan

toli iqneba:

ü=0.02667+0.002=0.02867 g/wm

ü=0.691+0.052=0.743 t/wel.

xolo orive RumelSi YCayrisas jamuri intensivobebi toli iqneba:

ü=0.02867x2=0.057333 g/wm

ü=0.743x2=1.486 t/wel.

gafrqvevebi kiris manqanebSi Cayrisas (g-6):

TiToeuli Rumelidan kiris manqanebSi Cayrisas gamoyofili mtvris raodenoba

iangariSeba formula (4.1)-Si cxril-19-is sveti 6 monacemebis CasmiT.

ü=0.04×0.02×1.2×1.0×0.4x0.5x1.24×0.5×106/3600=0.033067 g/wm

ü=0.033067×24x3600x300/106=0.857 t/wel.

sul jamuri gafrqvevebis intensivoba gafrqvevis yvela wyarodan mtvrisa tolia:

ü=2.139+0.2873+0.1990+0.057333+0.033067=2.7156 g/wm.

ü=55.440+8.762+6.253+1.486+0.857=72.798 t/wel.

44

Page 46: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

atmosferul haerSi mavne nivTierebaTa gafrqvevis parametrebi cxrili 20

warmoebis saamqros ubnis dasaxeleba

wyaros nomeri

gafrqveva-gamoyofis wyaros

damabinZurebel nivTierebaTa gafrqvevis wyaros muSaobis dro,

sT

damabinZurebel nivTierebaTa

gafrqvevis wyaros parametrebi

airhaerovani narevis parametrebi damabinZurebel

nivTierebaTa wyaros gamosvlis adgilas

damabinZ nivTie-rebaTa kodi dasaxeleba

atmosferul haerSi damabnZurebe nivTierebaTa gafrqvevis simZlavre

damabinZurebel

nivTierebaTa

gafrqvevis

wyaros

kordinatebi, m. dasaxeleba raod dRe-RameSi weliwadSi simaRle diametri

siCqare, m/wm

Vjwekj, re,8v2ov

ntvgthfn uhflC g/wm t/wel

1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7

Saxturi Rumelebis

erTiani gamwovi

mili

g-1 mili 1 24 7200 15.0 0.5 12.385 2.4306 220

908 2.139 55.440

0 0

200 0.098879 2.563

322 0.649935 16.848

701 3.000 77.760

300 0.01583175 0.410

C ü2 - 37800.000

kirqvis sawyobi g-2 Aaraorgan

iz. wyaro 1 24 8760 4.0 0.5 1.5 0.29452 28 908 0.2873 8.762 0 -80

antracitis sawyobi g-3 Aaraorgan

iz. wyaro 1 24 8760 4.0 0.5 1.5 0.29452 28 908 0.1990 6.253 10 -80

nedleulis Cayra

Saxtur RumelSi g-4

Aaraorgan

iz. wyaro 1 24 7200 4.0 0.5 1.5 0.29452 28 908 0.02867 0.743 -25 -105

nedleulis Cayra

Saxtur RumelSi g-5

Aaraorgan

iz. wyaro 1 24 7200 4.0 0.5 1.5 0.29452 28 908 0.02867 0.743 -15 -115

kiris CatvirTva

avtotransportSi g-6

Aaraorgan

iz. wyaro 1 24 7200 4.0 0.5 1.5 0.29452 60 908 0.033067 0.857 -20 -120

45

Page 47: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

4.2. wylis gamoyeneba.

sawarmoSi wyali gamoiyeneba sxvadasxva miznebisaTvis, kerZod:

- sasmel-sameurneo;

- sawarmo (mtvris gamwmend sistemaSi);

- saxanZro.

sasmel-sameurneo wylis xarji miRebulia "komunaluri wyalmomaragebisa da

kanalizaciis sistemebiT sargeblobis wesebis" mixedviT)damtkicebulia saqarTvelos

urbanizaciisa da mSeneblobis ministris 1998 w. 21 oqtombris #81 brZanebiT) da

Seadgens:

- sasadilosTvis – 25 l/erT mosadileze,

- sxva sasmel-sameurneo miznebisaTvis – 45 l/kacze dReSi..

sawarmos ar gaaCnia sasadilo. sawarmoSi dasaqmebulia sul 20 adamiani.

aRniSnulidan gamomdinasre, wylis maqsimaluri xarji dRe-RameSi (Tu miviReT, rom

TanamSromlebis 100% sargeblobs aRniSnul wylebs):

20 X 45 = 900 l/ dRe-RameSi. = 0.900 kub.m/ dRe-RameSi, anu weliwadSi

0.9x300=270 m3/wel.

sawarmoo miznebisaTvis wyali gamoiyeneba svel mtverdamWer sistemaSi –

skruberSi, romelic brunviT sistemaSia. wylis danakargebis Sesavsebad dReRameSi

maqsimum ixarjeba 4 m3 wyali, anu weliwadSi 4X300=1200 m3. Tu gaviTvaliswinebT, rom

brunviT sistemaSi wylis raodenoba ar aRemateba 300 m3-s, sul wylis xarji sawarmoo

miznebisaTvis weliwadSi ar aRemanteba 1500 m3-s.

saxanZro miznebisaTvis – saxanZro rezervuaris maragis SevsebisaTvis 30 m3

xanZarsawinaaRmdego avzidan sistemaSi miwodebuli wylis xarji gaTvaliswinebulia 15

wuTian xanZarqrobaze 30 l/wm xarjiT. maSin erT qrobaze saWiro wylis raodenoba

iqneba: 15x60x30/1000=27 m3/erT Caqrobaze.

sawarmoSi arsebuli Senoba-nagebobebidan gamomdinare, sawarmoSi xanZris albaToba

Zalian mcirea.

wylis aRebis wyaroebi

sasmel-sameurneo da sawarmo miznebisaTvis wylis momarageba xorcieldeba

adgilobrivi wyalmomaragebis sistemidan (q. dedofliswyaros wyalmomaragebis

sistemidan).

arsebuli saproeqto dokumentaciis mixedviT, sawarmoSi gamoyenebuli wylis

jamuri xarji iqneba 270+1500+30=1800 m3/wel.

Camdinare wylebi

sawarmoSi warmoiqmneba Semdegi saxis Camdinare wylebi:

sawarmoo sameurneo-fekaluri wylebis CaSveba xorcieldeba sawarmos teritoriaze

mowyobil amosawmend oemoSi, saidanac ganxorcieldeba misi perioduli gatana .

sameurneo-fekaluri Camdinare wylebis SemadgenlobaSi _ rogorc wesi, Sedis:

47

Page 48: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

- gauxsneli minarevebi, romlebic wyalSi msxvil Sewonil mdgomareobaSi

imyofebian da araorganuli warmoSobis arian;

- koloiduri nivTierebebi, romlebic Sedgebian mineraluri da organuli

nawilakebisagan;

- gaxsnili nivTierebebi, romlebic wyalSi imyofebian molekulur- dispersuli

nawilakebis saxiT.

sameurneo-fekaluri Camdinare wylebis dabinZurebis ZiriTadi maxasiaTebeli

nivTierebebi arian: Sewonili nawilakebi, organuli nivTierebebi, azotis naerTebi,

polifosfatebi, cximebi, qloridebi, kaliumi.

am kategoriis Camdinare wyalTan erTad CaSvebuli damabinZurebeli nivTierebebis

masa erT sulze dReRameSi TiTqmis mudmivi sididea.

qvemoT mocemul cxril 21-Si moyvanilia sameurneo-fekalur Camdinare wyalSi

damabinZurebel nivTierebaTa masa msoflio janmrTelobis organizaciis monacemebiT

(Rapid üssessm ent of üir, W ater and üand üollution Sourses, W üü, 1982).

cxrili 21.

Camdinare wylebSi erTi adamianis mier dReRameSi gamoyofili damabinZurebeli

nivTierebebis masa

damabinZurebeli nivTiereba datvirTvis faqtori,

g/1 adamianze dReRameSi

Jbm5 45-54

Jqm (biqromati) 1,6 Jbm5–- 1,9 Jbm5

saerTo organuli naxSirbadi 0,6 Jbm5 –- 1,0 Jbm5

Sewonili nawilakebi 70 –- 145

qloridebi 4 –- 8

saerTo azoti (ü) organuli azoti

Tavisufali amoniumi

nitrati

6 –- 12

0,4 X saerTo ü 0,6 X saerTo ü

0-dan 0,5-mde X saerTo ü saerTo fosfori (ü) organuli fosfori

araorganuli fosfori

(orto- da polifosfati)

0,6 –- 4,5

0,3 X saerTo ü 0,7 X saerTo ü

kaliumi (ü20) 2 –- 6

saniaRvre wylebis raodenoba iangariSeba formuliT:

q=10xq1xüxk

sadac,

q1 - aris wvimis xvedriTi intensioba mm/drois erTeulSi da mocemuli regionisaTvis

udris 14 mm/sT-Si;

F - teritoriis farTobia, udris 224 m2 an 0.0224 ha. k – Sesworebis koeficientia da am sawarmosaTvis tolia 0.5.

zemoT aRniSnuli monacemebis safuZvelze gveqneba:

q=10x14x0.0224x0.5=1.568 m3/sT.

48

Page 49: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

Tu, wvimis xangrZlivoba pirobiTad miRebuli iqneba dReRameSi Seadgens 2.5 sT-s

odenobiT, maSin qdR.saS=1.568x2.5=3.92 m3/dR.

saniaRvre wylebi ar moiTxoven damatebiT gawmendas da is moxvdeba saniaRvre

arxebSi.

4.3. niadagebi

sawarmos funqcionirebis Sedegad warmoqmnili, mavne nivTierebebis emisiebis

gavlenas sawarmos ganlagebis zonis niadagur safarze praqtikulad adgili ar aqvs. amas

ganapirobebs is garemoeba, rom sawarmoo teqnologiuri procesebis yvela ciklis

funqcionireba-realizacia, ar warmoqmnis niadagis dabinZurebis SesaZleblobas da

Sesabamisad ar arsebobs winapiroba niadaguri zedapiris dabinZurebis warmoqmnis

mimarTulebiT

4.4. fauna da flora

rogorc ukve aRiniSna, dagegmili saqmianobis sawarmo mdebareobs q.

dedofliswyaros, samrewvelo zonaSi, romlis uSualo siaxlove ar moicavs tyian -

mravalwliani mcenareuli safaris zonas da ar xasiaTdeba bunebriv pirobebSi

gavrcelebuli gareul cxovelTa saxeobebiT. aqedan gamomdinare, bunebrivia dagegmili

saqmianobiT ar moxdeba adgilobriv faunasa da floraze raime mniSvnelovani uaryofiTi

anTropogenuri zegavlena

49

Page 50: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

5. saqmianobis Sedegad SesaZlebeli avariuli situaciebis

albaToba da maTi mosalodneli Sedegebis Tavidan acilebis

winadadebebi

savaraudo teqnologiuri avariebis SesaZleblobis daSvebis SefasebisaTvis

aucilebelia sruli teqnologiuri ciklis TiTeuli etapis eqstremaluri pirobebis

detaluri ganxilva. gansakuTrebul yuradRebas moiTxovs xanZar-sawinaaRmdego,

wyalmomaragebis da eleqtromomaragebis usafrTxoebis uzrunvelyofa.

sawarmom gansakuTrebiT yuradReba unda miaqcios :

- Saxtur RumelebSi sawvavis wvis procesebis mimdinareobas ;

- gamwmend danadgarze wylis miwodebis procesis uwyvetobas.

sawarmoo obieqtis normaluri funqcionirebisaTvis gaTvaliswinebulia

xanZarsawinaaRmdego, wyalmomaragebis da eleqtromomaragebis usafrTxoebis saerTo

daniSnulebis, agreTve konkretuli pirobebisaTvis gansazrvruli RonisZiebebi, romelTa

dacvaze kontrols axorcielebs dasaxlebuli punqtis mmarTvelobis Sesabamisi

samsaxurebi. im SesaZlebeli avariuli situaciebis Tavis arideba, romelic mosalodnelia

eleqtrosadenebze xanZris gavrcelebiT, el.energiuis miwodebis SewyvetiT – xorcieldeba

sawarmos xelmZRvanelobis piradi pasuxismgeblobiT, investoris mier damtkicebuli

specialuri profilaqtikuri RonisZiebebis dacvis uzrunvelyofiT.

sawarmo procesis yvela ubani teqnikurad uzrunvelyofilia avariebis prevenciis

saSualebebiT. amitom nebismieri incidenti sawyis stadiaSive ispoba mowyobilobis

avariuli gamorTvis da Sedegebis lokalizaciiT.

atmosferuli eleqtruli movlenebisagan, agreTve statikuri denebisagan dacvis

mizniT sawarmoo obieqtze montaJdeba Sesabamisi liTonis mexamridebi da xelovnuri

damiwebis konturebi.

sawarmoSi lokaluri xanZrebis gaCenis SemTxvevisaTvis igegmeba specialuri

cecxlsaqrobi saSualebebi..

profilaqtikuri RonisZiebebi

1. Saxturi Rumelebidan gamomavali airebis saventilacio sistemisa da mtverdamWeri

sistemaze unda xorcieldebodes mudmivi kontroli maTi gamarTulad muSaobisaTvis..

2. yvela amwe meqanizmis sistemuri profilaqtikuri Semowmeba.maTi moqmedebis arealis

SemosazRvra Tavad teqnologiuri reglamentis nawilia da misi Sesruleba

savaldebuloa.

3. sawarmos yvela ubanze unda tardebodes sistematiuri perioduli usafrTxoebis

dacvis inspeqcia, romelic daadgens mowyobilobis da prevenciis saSualebebis teqnikur

gamarTulobas.

4. gaumarTaobis SemTxvevaSi unda moxdes myisi reagireba.

5. sawarmoSi unda tardebodes sistematurad personalis instruqtaJi usafrTxoebis

teqnikaSi.

avariul situacebSi sakontrolo RonisZiebaTa CamonaTvali

sawarmos mimdinare saqmianobis procesSi SesaZlo avariuli situaciebis Tavidan

acilebis RonisZiebebis SemuSavebamde unda moxdes avariuli risk-faqtorebis Sefaseba,

50

Page 51: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

romlis mizania erTi mxriv xeli Seuwyos gadawyvetilebis miRebas obieqtis

funqcionirebis mizanSewonilebis TvalsazrisiT, meores mxriv Seqmnas safuZveli garemoze

negatiuri zemoqmedebis Tavidan asacilebeli an mniSvnelovnad Semarbilebeli RonisZiebebis

dasadgenad.

amasTan arsebiTia is garemoeba, rom riskis Sefaseba pirdapir aris damokidebuli am

RonisZiebebis kompleqsis Semadgenlobaze.

garemosdacviTi mimarTulebis receptorebze zemoqmedebis moxdena warmoadgens mizez-

Sedegobrivi jaWvis bolo rgols, romlis ZiriTadi komponentebia:

• teqnologiuri sqemiT gaTvaliswinebuli calkeul samuSaoebTan dakavSirebuli

riskis Semcveli situaciebis warmoqmna (xanZari, satransporto saSualebebidan

navTobproduqtebis daRvris saSiSroeba)

• mgrZnobiare receptorebze (atmosferuli haeri, niadagi, grunti an zedapiruli

wylebi, habitatebis zogierTi saxeobebi) negatiuri zemoqmedeba.

negatiuri zemoqmedebis maxasiaTeblebia damabinZurebeli wyaroebis albaToba, xarisxi

da moculoba (SesaZlebelia zemoqmedebis wyaros albaToba iyos maRali, magram

zemoqmedebis sidide saSualo).

zogadad SeiZleba iTqvas, rom sawarmos mimdinare saqmianobis procesSi avariebis

Tavidan acilebis mizniT, daculi unda iqnas saqarTveloSi moqmedi usafrTxoebis

standartebis moTxovnebi. gaTvaliswinebuli unda iqnas zogadi da specialuri moTxovnebi

mavne nivTierebebis mimarT, kerZod: feTqebusafrTxoeba, biologiuri usafrTxoeba.

eleqtrousafrTxoeba, usafrTxoebis moTxovnebi satransporto saSualebebis da teqnikis

mimarT, usafrTxoebis moTxovnebi CasatvirT-gadmosatvirTi samuSaoebis Catarebisa da

tvirTebis gadaadgilebis dros.

avariis pirveli aRmomCeni piri (blankze afiqsirebs TviToeuli qvemoTCamoTvlili

moqmedebis dasrulebis dros);

- afrTxilebs teqnikur personals safrTxis Sesaxeb da amzadebs teritorias

xanZarsawinaaRmdego RonisZiebebis CatarebisTvis;

- axdens aalebis yvela wyaros gatanas da gamorTvas;

- gamorTavs an ketavs teritoriaze ganlagebuli tumboebisa da mowyobilobebis

sarqvelebs, Zravebs.

amowmebs teritorias afeTqebisa da cecxlis gaCenis potenciuri saSiSroebis

gamovlenis mizniT;

- dazaralebulebs utarebs pirvelad samedicino daxmarebas da saWiroebis

SemTxvevaSi gamoiZaxebs samedicino daxmarebas;

- sawvavis an sxva saxifaTo nivTierebebis daRvris Sesaxeb acnobebs obieqtis

zedamxedvel xelmZRvanels;

- gansazRvravs daRvrili sawvavis moculobas, daRvris wyaros da dauyovnebliv

Rebulobs zomebs maTi daRvis Sesawyvetadad. danadgaris dazianebisas saswrafod

gamorTavs danadgaris elmomaragebas.

obieqtis zedamxedveli xelmZRvaneli:

(blankze afiqsirebs TviToeul qvemoTCamoTvlili moqmedebis dasrulebis dros);

- rwmundeba momsaxure personalis usafrTxoebaSi;

51

Page 52: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

- saWiroebis SemTxvevaSi axdens saxifaTo zonidan xalxis evakuacias;

- gamoiZaxebs saxanZro razms, policias an samedicino daxmarebas;

- qmnis usafrTxoebis zonas avariis wyaros garSemo;

- SeZlebisdagvarad aCerebs da akontrolebs avariis process;

- saWiroebis SemTxvevaSi atyobinebs sawarmos janmrTelobis usafrTxo-ebis da

garemos dacvis zedamxedvels.

sxva avariuli SemTxvevebi mowyobilomis mwyobridan gamosvla, teqnologiuri

wylebis daRvra, elsadenebis dazianeba da a.S. aRmoifxvreba Sesabamisi instruqciis

Tanaxmad.

5.1. SesaZlebeli avariuli situaciebis albaTobis gansazRvra da maTi

mosalodneli Sedegebis Sefaseba

sawarmos mimdinare saqmianobis procesSi mosalodneli avariuli situaciebia:

- satransporto saSualebebidan navTobproduqtebis daRvra;

- xanZaris warmoqmna da gavrceleba;

- mtverdamWeri sistemis muSaobis reJimis darRveva.

aRsaniSnavia, rom satransporto saSulebebidan navTobproduqtebis daRvris albaToba

Zalze dabalia.

sawarmo momaragebuli xanZarsawinaaRmdego saSualebebiT, kerZod: gaaCniaT

cecxlmaqrebis sakmarisi maragi da xanZarsawinaaRmdego inventari. xanZarqroba

gaTvaliswinebulia saxanZro rezervuaridan, xolo saamqroebSi mowyobilia saxanZro

wyalmomaragebis sistema. sawarmoSi xanZris aRmocenebis SemTxvevaSi gaTvaliswinebulia

adgilobrivi saxanZro razmis SesaZleblobebis gamoyeneba.

5.2. avariis Sesaxeb Setyobineba

avariul situaciaze reagirebisa da moqmedebis gegmaSi mniSvnelovania:

* avariis Sesaxeb Setyobinebis qselis Seqmna:

- saxelmwifo struqturebisaTvis Setyobineba (saqarTvelos garemosa da bunebrivi

resursebis dacvis saministro);

- mosaxleobisaTvis Setyobineba;

- momijnave obieqtis samsaxurebis Setyobinebas.

* sakontaqto informaciis formebis damuSaveba, romelic unda iTvaliswinebdes;

- avariis Sedegad Seqmnili situaciis Sefasebas da reagirebis RonisZiebaTa

dawyebas;

- reagirebis kategoriis gansazRvras;

- avariuli SemTxvevis Sedegebis likvidaciis samsaxuris mobilizebas da

mzadyofnaSi moyvanas;

- avariuli SemTxvevis (garemos SesaZlebeli dabinZurebis) adgilmdebareobis

situaciuri sqemis Sedgenas;

- garemos SesaZlebeli dabinZurebis raodenobriv Sefasebas da SesaZlebeli

gavrcelebis gansazRvras;

- avariul SemTxvevasTan dakavSirebul usafrTxoebis moTxovnebis Sefasebas;

- reagirebis strategiis SemuSavebas;

52

Page 53: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

- arsebuli resursebis Sefasebas da mobilizebas;

- reagirebis samuSaoTa xelmZRvanelobis;

- salikvidacio samuSaoTa damTavrebis pirobebis gansazRvras;

- salikvidacio samsaxuris moqmedebis Sewyvetas;

- mobilizebuli resursebis mdgomareobis Semowmebas;

- samTavrobo da dainteresebuli organoebis da pirebis Setyobinebas

salikvidacio samuSaoebis dasrulebis Sesaxeb.

* avariuli situaciis dokumentireba:

- avariuli SemTxvevis TariRi, dro da klasi (garemos SesaZlebeli/aRmoCenili

dabinZurebis mixedviT);

- gamomvlenis/informaciis momwodeblis vinaoba;

- garemos dabinZurebis (magaliTad, daRvrili zeTis) mdgomareoba, misi

gavrceleba da dabinZurebuli teritoriis zomebi;

- meteopirobebi (qaris siCqare da mimarTuleba, da sxva);

- dabinZurebis daxasiaTeba tipis mixedviT;

- dabinZurebis wyaro;

- sxva damkvirveblebis monacemebi.

sawarmoo obieqtze momsaxure an obieqtis funqcionirebasTan dakavSirebuli pirebi

gadian savaldebulo instruqtaJs, romelic miznad isaxavs avariuli situaciebis Tavidan

acilebis SesaZleblobaTa codnas, agreTve avariul situaciaSi moqmedebis wesebs.

instruqtaJis Catareba da mis ganxorcielebaze personaluri pasuxismgebloba ekisreba

sawarmos mTavar inJiners. sawarmoo obieqtze warmoqmnili avariuli situaciis aRmomCeni

piri valdebulia upirvelesi yuradReba gamoiCinos potenciur saSiSroebis qveS myof

adamianTa usafrTxo adgilas garidebis, saWiroebis SemTxvevaSi, yvela SesaZlebeli

RonisZiebebis miRebisaTvis sicocxlis xelmyofi movlenebis Tavidan asacileblad da

sawarmoo obieqtis xelmZRvanelobamde saTanado Setyobinebis dayvanisaTvis. sawarmoo

obieqtis xelmZRvaneloba da avariul situaciebze zedamxedveli aparati valdebulia :

- uzrunvelyos avariul situaciasTan SexebaSi myofi momsaxure personalis da sxva

pirebis usafrTxoeba, saWiroebis SemTxvevaSi moaxdinos saxifaTo zonidan xalxis

evakuacia;

- gamoiZaxos avariisa da misi Sedegebis salikvidacio specialuri samsaxurebis

warmomadgenlebi, saWiroebis mixedviT (samedicino daxmareba, saxanZro razmi, patruli da

a.S.)

- Seqmnas usafrTxoebis zona avariis wyaros garSemo;

- ganaxorcielos qmediTi RonisZiebebi operatiuli situaciis ganmuxtvisa da

Sesabamisad sawarmoo teqnologiuri ciklis mimdinare procesebis dasaregulireblad;

- Tu sawarmoSi moxdeba airmtvernarevi sistemis muSaobis efeqturobis darRveva an

misi mwyobridan gamosvla, aucilebelia sawarmom mT. inJineris xelmZRavanelobiT

uzrunvelyos misi drouli aRdgena. Tu ver xerxdeba misi drouli aRdgena, maSin sawarmo

valdebulia droebiT gamorTos Rumelebi da maTi sruli aRdgenamde ar moxdes marTi

CarTva, rom garemos raime ziani ar miadges.

53

Page 54: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

- uzrunvelyos avariis faqtebisa da misi Sedegebis dauyovnebeli dayvana-Setyobineba

saqarTvelos garemos dacvis saministrosadmi – dazaralebul pirTa arsebobisa da

avariasTan dakavSirebuli adgilmdebareobis, warmoqmnili ekologiuri da sxva xasiaTis

problemebis aucilebeli miTiTebiT.

SemdgomSi, operatiuli situaciis ganmuxtvis kvalobaze, informacia – avariuli

situaciebiT gamowveuli saSiSi nivTierebebis garemoSi gamoyofisa da garemosaTvis

miyenebuli zaralis angariSis saxiT waredgineba saqarTvelos garemosa da bunebrivi

resursebis dacvis saministros.

xanZarsawinaaRmdego RonisZiebebi

sawarmos xanZarsawinaaRmdego meurneobis SemadgenlobaSi Sedis:

Kqafwarmomqneli siTxis avzebi;

saxanZro zedamxedvelobis oTaxi;

saTavso saxanZro inventaris Sesanaxad;

saxanZro stendebi;

sawarmos xanZarsawinaaRmdego meurneobis obieqtebi, mowyobilobebi da inventari

unda iyos mudmiv mzadyofnaSi. qafwarmomqneli siTxeze unda gamoicvalos weliwadSi

erTxel. sawarmos saxanZro samsaxurma xanZarsawinaaRmdego samsaxuris mTavar

sammarTvelosTan SeTanxmebiT unda SeimuSavos specialuri xanZarsawinaaRmdego

instruqcia. yvela sawarmoo instruqcia unda Sesruldes aRniSnuli instruqciis

Sesabamisad. sawarmos SemadgenlobaSi Semavali Senobebi da nagebobebi mosaxleobisagan

daSorebulia saTanado manZiliT.

sawarmo lokaluri mcire xanZris SemTxvevaSi gamoiyenebs Tavis sakuTrebaSi

arsebul xanZarsawinaaRmdego saSualebebs, xolo SedarebiT Zlieri xanZris SemTxvevaSi

moxdeba mobiluri xanZarsaqrobi saSualebebis gamoZaxeba.

5.3. sawarmos mimdinare saqmianobis procesSi fizikur da socialur garemoze negaturi

zemoqmedebis Serbilebis RonisZiebaTa gegma

cxrili 22.

negatiuri

zemoqmedeba

negatiuri zemoqmedebis Semarbilebeli

zomebi

Sesrulebis

vadebi

1 2 3 atmosferul

haerSi mavne

nivTierebebis

gavrceleba

sawarmoSi arsebuli araorganizebuli wyaroebidan

atmosferul haerSi emisiis Semcirebis mizniT

araxelsayrel meteorologiur pirobebSi moxdes im teritiriebis morwyva, saidanac mosalodnelia

amtverianeba

saWiroebis

SemTxvevaSi

samuSao zonis haerSi mikroklimatis

maxasiaTeblebis normebis dacvis mizniT

urunvelyofili iqnas arsebuli saventilacio

sistemebis reabilitaciis samuSaoebis

ganxorcieleba.

saWiroebis

SemTxvevaSi

54

Page 55: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

1 2 3

sawarmos teqnika da satransporto saSualebebi

unda akmayofilebdnen janmrTelobis dacvisa da

teqnikuri usafrTxoebis moTxovnebs;

mudmivad

sawarmos teritoriaze da gafrqvevis wyaroebze

atmosferuli haeris xarisxis monitoringis

warmoeba.

monitoringis

sqemis mixedviT

xmauris da

vibraciis

gavrceleba

sawarmos teqnika da satransporto saSualebebi

unda akmayofilebdes janmrTelobis dacvisa da

teqnikuri usafrTxoebis moTxovnebs, risTvisac

saWiroa maTi teqnikuri mdgomareobis Semowmeba

samuSaos dawyebis win yoveldRiurad;

mudmivad

sawarmos administracia movalea gaakontrolos,

rom xmaur-is gavrcelebis donem ar gadaaWarbos

kanoniT dadgenil zRvrul normebs, xolo Tu

aseTi ram moxda, saWiroebisamebr moawyos

Sesabamisi xmaurdamxSobi saSualebebi.

monitoringis

sqemis mixedviT

narCenebis marTva

sawarmoSi danergili iqnas narCenebis

separirebuli Segrovebis meTodi, risTvisac

Semotanili iqnas saTanado markirebis da feris,

saWiro raodenobis hermetulsaxuraviani

konteinerebi;

2013 w.

saxifaTo narCenebis warmoqmnis SemTxvevaSi maTi

qarxnis teritoriidan gatana an regeneracia

moxdes am saqmianobaze saTanado nebarTvis mqone

kontraqtoris mier;

mudmivad

uzrunvelyofili iqnas narCenebis marTvaze

dasaqmebuli personalis perioduli swavleba da

testireba.

mudmivad

uzrunvelyofili iqnas narCenebis marTvis

mgomareobis monitoringis warmoeba. monitoringis

sqemis mixedviT

niadagis da

gruntis

dabinZurebisagan

dacva

narCenebis Sesagrovebeli konteinerebis

ganTavsebisaTvis specialuri moednebis mowyoba,

romlebic uzrunvelyofili iqneba betonis

safariT, gamdinare wyliT da Camdinare wylebis

mimRebi trapiT;

2013 wlis II kvartali

saniaRvre da sameurneo fekaluri Sida

sakanalizacio koleqtorebis teqnikur

gamarTulobaze sistematuri zedamxedveloba;

mudmivad

navTobproduqtebis da zeTebis daRvris

sawinaRmdego RonisZiebebis sistematurad

gatareba.

mudmivad

mosaxleobis

usafrTxoebasTan

dakavSirebuli

potenciuri riskebi

sawarmos xelmZRvaneloba valdebulia

praqtikuli aucileblobis Sesabamisad

SeZlebisdagvarad SezRudos dasaxlebul

punqtebSi gamavali gzebiT sargebloba;

mudmivad

sawarmos xelmZRvaneloba valdebulia

regularulad Caataros riskis Sefaseba

adgilebze, mosaxleobisaTvis konkretuli risk-

faqtorebis dasadgenad da aseTi riskebis

Sesabamisi marTvis mizniT.

regularulad

55

Page 56: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

1 2 3

momsaxure

personalis

usafrTxoeba da

janmrTelobis

dacva

sawarmos momsaxure personalis sayofa-cxovrebo

saTavsebis Semdgomi mowesrigeba da saWiro

inventar-mowyobilobiT uzrunvelyofa;

2013 wlis IV kvartali

momsaxure personalis momarageba spectansacmliT

da individualuri dacvis saSualebebiT; mudmivad

momsaxure personalisaTvis profesiuli

usafrTxoebis da garemosdacviT sakiTxebze

swavlebis da testirebis Catareba;

regularulad weliwadSi erTxel

yvela saWiro samuSao adgilze profesiuli

usafrTxoebis gamafrxilebeli niSnebis ganTavseba; 2013 wlis IV

kvartali momsaxure personalis mier individualuri

dacvis saSualebebis gamoyenebaze sistematuri

zedamxedveloba;

mudmivad

sawarmo valdebulia uzrunvelyos momsaxure

personalis winaswari da perioduli samedicino

Semowmebis organizacia; regularulad

adgilobrivi gze-

bis mdgomareobis

gaumjobeseba (da-

debiTi social-uri

zemoqmedeba)

sawarmos administracia valdebulia

sistematurad izrunos im gzebis teqnikuri

mdgomareobis gaumjobesebisaTvis, romlebic

gamoiyeneba nedleulis da mza produqciis

transportirebisaTvis

mudmivad

mosaxleobis das-

aqmebis molodini

da imedebi

sawarmoSo dasaqmebulia adgilobrivi

mosaxleoba, rac dadebiT zemoqmedebad unda

CaiTvalos..

-

mosaxleobis

ekonomikuri

SesaZlebl-obebis

gaumjobeseba

imis gamo, rom es dadebiTi zegavlenaa,

Semarbilebeli zomebi saWiro ar aris.. -

56

Page 57: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

6. saqmianobis ekologiuri, socialuri da ekonomikuri

Sedegebis Sefaseba

atmosferuli haeris dabinZurebis regulirebis moTxovnebi

atmosferuli haeris SesaZlo dabinZurebis sakiTxebi detaluradaa gaanalizebuli

warmodgenil garemosdacviT dokumentaciaSi, ris safuZvelzec SesaZlebelia saTanado

daskvnebis gakeTeba dagegmili saqmianobis garemoze zemoqmedebis Sesafaseblad da

garemosdacviTi kanonmdeblobiT dadgenili moTxovnebis dacvis uzrunvelsayofad im

RonisZiebaTa SesamuSaveblad, romelTa gatarebac aucilebelia garemoze mavne

zemoqmedebis regulirebisaTvis.

atmosferuli haeris mavne nivTierebebiT dabinZurebis regulireba moicavs

dabinZurebis saxeebisa da dabinZurebis wyaroebis klasificirebasa da aRricxvas.

dabinZurebis stacionaluri wyaroebidan atmosferul ¾haerSi mavne nivTierebaTa

gafrqvevis SezRudvas da saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenil sxva moTxovnebs,

romlebic miznad isaxaven adamianis janmrTelobisa da bunebrivi garemosaTvis usafrTxo

mdgomareobis miRwevas, SenarCunebasa da gaumjobesebas.

atmosferuli haeris dacvis RonisZiebebi igegmeba ,,garemos dacvis Sesaxeb’’

saqarTvelos kanoniT dawesebuli moTxovnebis safuZvelze. dabinZurebis stacionaruli

wyaroebis airmtverdamWeri mowyobilobis eqspluataciis wesebi ganisazRvreba instruqciiT

,,airmtverdamWeri mowyobilobis eqspluataciis wesebis Sesaxeb’’. avariis Sedegad

atmosferul haerSi mavne nivTierebaTa avariuli gafrqvevis dros sawarmos personali

valdebulia imoqmedos avariis SemTxvevaSi atmosferuli haeris dacvis wesebis Sesabamisad.

avariuli gafrqvevis SemTxvevaSi atmosferuli haeris dacvis wesebi ganisazRvreba

instruqciiT ,,avariis Sedegad atmosferul haerSi mavne nivTierebaTa avariuli gafrqvevis

SemTxvevaSi atmosferuli haeris dacvis wesebis Sesaxeb’’, romelsac erToblivi brZanebiT

amtkiceben saqarTvelos garemos dacvis ministri da janmrTelobisa socialuri dacvis

ministri. araxelsayreli meteorologiuri pirobebis dros sawarmos personali

valdebulia imoqmedos araxelsayrel meteorologiur pirobebSi atmosferuli haeris

dacvis wesebis Sesabamisad. araxelsayrel meteorologiur pirobebSi atmosferuli haeris

dacvis wesebi ganisazRvreba instruqciiT ,,araxelsayrel meteorologiur pirobebSi

atmosferuli haeris dacvis wesebis Sesaxeb’’, romelsac erToblivi brZanebiT amtkiceben

garemos dacvis ministri da janmrTelobis da socialuri dacvis ministri.

zemoqmedebis Sefasebis meTodebi

saqarTvelos kanonebi ,,garemos dacvis Sesaxeb’’, ,,wylis Sesaxeb’’, ,,atmosferuli

haeris dacvis Sesaxeb’’ da sxva, aweseben Sesabamis moTxovnebs dabinZurebis wyaroebidan

mavne nivTierebaTa TviTmonitoringis warmoebaze, romlis mixedviTac am nawilSi,

sawarmoo obieqtis mier garemoSi gamoyofili mavne nivTierebebis maxasiaTebelTa

gazomvis (Sefasebis), aRricxvis da angariSgebis warmoebis valdebulebebi dakisrebuli

aqvs saqmianobis subieqts.

57

Page 58: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

atmosferuli haeris dabinZurebis wyaroebis da maT mier gafrqveul

damabinZurebel nivTierebaTa aRricxvianobis mizans warmoadgens sawyisi monacemebis

dadgena iseTi sakiTxebis gadasawyvetad, rogoricaa:

- atmosferul haerSi damabinZurebel nivTierebaTa gamofrqvevebis Sedegad garemoze

zemoqmedebis xarisxis Sefaseba;

- atmosferul haerSi damabinZurebel nivTierebaTa gamofrqvevebis normativebis

dadgena, rogorc calkeuli wyarosTvis, ise mTlianad sawarmosaTvis;

- atmosferul haerSi damabinZurebel nivTierebaTa gamofrqvevebis SezRudvis

mizniT dadgenili normativebis dacvis kontrolis organizacia;

- sawarmoSi arsebuli airmtverdamWeri mowyobilobebis teqnikuri mdgomareobis

Sefaseba;

- sawarmoSi gamoyenebuli teqnologiuri procesebis ekologiuri maxasiaTeblebis

Sefaseba;

- sawarmoSi gamoyenebuli nedleulisa da resursebis narCenebis utilizaciis

efeqturobis Sefaseba;

- sawarmoSi atmosferuli haeris dacvis RonisZiebaTa dagegmva.

dagegmili saqmianobis garemoze zemoqmedebis Sefasebis meTodebi mWidro

kavSirSia sawarmoo obieqtis ganlagebis adgilmdebareobis parametrebTan da

atmosferuli haeris dacvis RonisZiebaTa SemuSavebisaTvis sawyisi monacemebis

dadgenasTan (maT Soris samSeneblo moednis fizikur-geografiuli da klimatologiuri

parametrebi. zRvrulad dasaSvebi gafrqvevebis saproeqto normativebi da sxva).

damabinZurebeli nivTierebebis miwispira koncentraciis maqsimaluri mniSvneloba

C m (mg/m3), romelic miiRweva araxelsayrel meteorologiur pirobebSi calkeuli

wertilovani mrgvali milyelis mqone dabinZurebis wyarodan cxeli airhaerovani narevis

gafrqvevisas - am wyarodan daSorebul Xm (m) manZilze, ganisazRvreba formuliT:

31

2m TVüüüüm n

C∆

η= (4.2.2.1)

sadac,

ü - atmosferos temperaturuli stratifikaciis koeficientia (wm2/3, 0C 1/2, mg/g),

saqarTvelos pirobebisTvis - ü=200;

ü - drois erTeulSi atmosferoSi gafrqveuli damabinZurebeli nivTierebebis masaa

(g/wm). igi ganisazRvreba sawarmosTvis (procesisTvis) dadgenili angariSiT mocemuli

normativebis safuZvelze;

ü - atmosferul haerSi damabinZurebeli nivTierebebis daleqvis siCqaris uganzomilebo

koeficientia. airovani damabinZurebeli nivTierebebisaTvis da mcireddispersiuli

aerozolebisaTvis (mtveri, zolebi) ü=1; msxvildispersiuli mtvrisa da zolebisaTvis –

roca gawmendis koeficientis saSualo eqspluataciuri mniSvneloba >90%-ze, maSin ü=2;

roca am koeficientis saSualo eqspluataciuri mniSvneloba 75-sa da 90%-s Sorisaa,

maSin ü=2.5; roca am koeficientis mniSvneloba <75%-ze an saerTod ar warmoebs

gawmenda, maSin ü=3;

58

Page 59: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

ü - miwis zedapiridan gafrqvevis wyaros geometriuli simaRlea (m);

∆T - gafrqveuli airhaerovani narevisa da garemo haeris temperaturebs Soris sxvaobaa

(0C );

η - airhaerovani narevis gabnevaze adgilis reliefis gavlenis amsaxveli uganzomilebo

koeficientia. vake adgilisaTvis, rodesac adgilis niSnulis simaRlis vardna ar

aRemateba 1km-ze 50m-s, η=1. danarCen SemTxvevaSi η ganisazRvreba kartografiuli masalis

safuZvelze, romelic asaxavs adgilis reliefs sawarmodan milis 50m simaRlis

radiusis zonaSi, magram aranakleb 2km-sa.

V1 – airhaerovani narevis xarjia (m3/wm), romelic ganisazRvreba formuliT:

0

2

1 4ü

V ωπ

= (4.2.2.2)

sadac,

ü - gafrqvevis wyaros milyelis diametria (m);

ω0 - gafrqvevis wyaros milyelidan airhaerovani narevis gamosvlis saSualo siCqarea

(m/wm);

m da n - gafrqvevis wyaros milyelidan airhaerovani narevis gamosvlis pirobebis

amsaxveli uganzomilebo koeficientia, romelic gamoiTvleba formuliT:

roca f<100, maSin

3 fx34.0fx1.067.01

m++

= (4.2.2.3)

roca 100f≥ , maSin

3 f

47.1m = (4.2.2.4)

roca fe<f<100, maSin koeficienti m gamoiTvleba formuliT (4.2.2.3) masSi f=fe

mniSvnelobisas

Tu f<100 da roca 2Vm ≥ , maSin n=1 (4.2.2.5)

roca 2V5.0 m <≤ , maSin n=0.532Vm 2-2.13Vm +3.13 (4.2.2.6)

roca Vm <2, maSin n=4.4 Vm (4.2.2.7)

Tu 100f≥ , maSin koeficienti n gamoiTvleba formulebiT (4.2.2.5-4.2.2.7) 1mm VV =

mniSvnelobisas.

parametrebi f, Vm , 1mV da fe ganisazRvreba Semdegi formulebiT:

Tüü

1000f2

20

∆ω

= (4.2.2.8)

3 1m ü

TVx065V

∆= (4.2.2.9)

üü

3.1V 01m

ω= (4.2.2.10)

31me )V(800f = (4.2.2.11)

59

Page 60: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

mavne nivTierebebiT atmosferos dabinZurebis maxasiaTebelTa gamoTvla xdeba

kompiuteruli programa `ekologi~-s saSualebiT, romelic dafuZnebulia normatiul

dokumentebSi aRwerili moTxovnebiT dadgenil algoriTmebze da iTvaliswinebs garemoze

zemoqmedebis SefasebisaTvis saWiro mravali sxva parametris gaTvlas, romelTagan

aRsaniSnavia:

- dabinZurebis wyarodan daSorebuli manZili Xm (m), romelzec araxelsayreli

meteorologiuri pirobebis SemTxvevaSi miwispira koncentracia C (mg/m3) aRwevs

maqsimalur mniSvnelobas (C m );

- qaris saxifaTo siCqare um (m/wm) flugeris doneze (miwidan 10m-is

simaRleze), sadac miiRweva damabinZurebeli nivTierebebis maqsimaluri koncentracia

(C m );

- damabinZurebel nivTierebaTa miwispira koncentracia C (mg/m3) adgilis nebismier

wertilSi mravali dabinZurebis wyaroebis arsebobisas;

- damabinZurebel nivTierebaTa jamuri maqsimaluri koncentraciis mniSvneloba,

warmoSobili mocemul farTobze ganlagebuli erTmaneTTan axlos mdebare ü calkeuli

dabinZurebis wyaroebidan, romlebsac gaaCniaT erTnairi simaRle.

socialur faqtorebze zemoqmedebis Sefaseba

socialuri faqtorebidan yuradRebas imsaxurebs dasaqmebuli muSa-mosamsaxureebis

raodenobrivi zrdis gansazRvra (qalaqis infrastuqturis dadebiTi maxasiaTebeli) da im

SesaZlebeli mavne zemoqmedebis Sefaseba, romelic dakavSirebulia sawarmoo procesebiT

gamowveul xmaurTan.

muSa-mosamsaxureTa sawarmoo ubnebSi Sromis usafrTxoebisa da socialuri

pirobebis dacvis moTxovnebi gansazRvrulia saqarTveloSi moqmedi erovnuli

normatiuli dokumentebiTa da standartebiT. warmoebaSi gamoyenebuli teqnologiuri

danadgarebi pasuxoben Tanamedrove moTxovnebs

xmaurTan dakavSirebuli moTxovnebi gansazRvrulia Semdeg dokumentebSi:

saqarTvelos kanoni garemos dacvis Sesaxeb. 1996 w;

saqarTvelos kanoni janmrTelobis dacvis Sesaxeb. 1997 w;

saqarTvelos Sromis kodeqsi. 1999 w;

saqarTvelos kanoni atmosferuli haeris dacvis Sesaxeb. 1999 w;

ZiriTadi debulebebi xmauris kontrolis Sesaxeb adgens xmauris emisiebis doneebs

manqana-danadgarebisaTvis, meqanizmebisa da aRWurvilobisaTvis. agreTve, garemomcveli

xmauris doneebs sacxovrebeli da samrewvelo daniSnulebis SenobebisaTvis. xmauris

faqtiuri zemoqmedebebi damokidebuli iqneba obieqtze mowyobilobis ganlagebaze, xmauris

realur emisiebze da adgilobriv (lokaluri) atmosferuli STanTqmebis koeficientebze.

axali danadgarebis eqsploataciis Sedegad mudmiv mgrZnobiare mimRebebze raime

mniSvnelovani zemoqmedeba ar aris mosalodneli, Tumca samuSao adgilis garkveul

ubnebze xmauris doneebis gamo SeiZleba Semarbilebeli zomebis gamoyeneba gaxdes saWiro.

60

Page 61: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

xmauris gamo mosaxleobis simSvidis darRvevis zemoqmedeba dagegmil saqmianobas Tan ar

axlavs. sacxovrebeli masividan sawarmoo obieqtis didi manZiliT daSorebis gamo.

momsaxure personali, romlebic muSaoben mZime danadgarebis garSemo an sxva

xmaurian ubnebze, SesaZloa gaxdnen xmauris dasaSveb normaze meti zemoqmedebis qveS.

dasaSvebi zemoqmedebis zRvari aris 85 decibeli. mTeli personalis Semadgenlobis is

muSa-mosamsaxureebi, romlebic muSaoben ubnebSi, sadac xmauri SesaZlebelia aRematebodes

dasaSvebi zemoqmedebis zRvars, unda uzrunvelyofili iyvnen smenis damcavi saTanado

aRWurvilobiT da maT unda icodnen am aRWurvilobis moxmarebis wesebi. personals unda

moeTxovos smenis damcveli aparaturis xmareba, sanam xmauris donis gazomvebi naTlad ar

gviCvenebs, rom dacva saWiro aRar aris. amasTan erTad, smenis damcveli aRWurviloba

xelmisawvdomi unda iyos mosaxmarad sxva mosamsaxureebisaTvisac, rodesac isini muSaoben

mZime danadgarebis maxloblad an iseT ubnebze, sadac gvxdeba 85 decibalze meti xmauris

done.

zogadad, samSeneblo da sawarmoo saqmianobis Sedegad warmoqmnili xmauris

zemoqmedebis zusti kriteriumi ar arsebobs. am mizniT SesaZlebelia gamoyenebul iqnas

yofil ssrk-s standartebi. dadgenili zRvruli norma - dRis droisaTvis 85 decibeli.

amasTan erTad mxedvelobaSia misaRebi janmrTelobis dacvis saerTaSoriso organizaciis

saxelmZwvanelo miTiTebebi da rekomendaciebi. am moTxovnebiT xmauris maqsimaluri done

ofisis pirobebSi momuSave personalisaTvis ar unda aWarbebdes 50 decibels, xolo

mZime mowyobilobebis (manqana-danadgarebis da meqanizmebis) da samrewvelo danadgarebis

axlos - 85 decibels. samuSao adgilze gamoyenebuli sawarmoo danadgarebis

specifikaciebi miuTiTeben SesaZlebeli maqsimaluri xmauris mniSvnelobebs, romlis

dadgenis Semdeg xmauris CaxSobis mniSvneloba damokidebulia manZilze. aqve unda

aRiniSnos, rom mosaxleobis simSvidis darRvevis zemoqmedeba praqtikulad umniSvneloa

imis gamo, rom ganxiluli sawarmoo obieqtis saqmianoba mimdinareobs sacxovrebeli

ubnebidan didi manZilis daSorebiT.

socialuri faqtorebis Sefaseba da maTi regulireba dakavSirebulia Sromis

pirobebis ganxilvasTan da am mxriv dagegmili saqmianobis zemoqmedeba mxolod dadebiTi

orientaciisa. warmoebis sawyis etapze gaTvaliswinebulia 20-mde stabiluri samuSao

adgilis Seqmna da dasaqmebul muSa-mosamsaxureTa raodenobis Semdgomi gazrda, warmoebis

ganviTarebis realuri mdgomareobis Sesabamisad.

qveynis samrewvelo obieqtebis, kirze moTxovnaTa dakmayofilebiT, qveynis

samSeneblo industriis ZiriTad wyaroTa Semadgeneli nawilebia. amiT aris ganpirobebuli

am mimarTulebiT ganxorcielebuli saqmianobis gansakuTrebuli prioriteti da

ekonomikuri efeqturoba. am potencialzea damokidebuli qveynis mosaxleobis socialuri

pirobebis done da sasicocxlo mniSvnelobis momsaxurebis sferoTa funqcionireba.

saqarTvelosaTvis es komponenti mniSvnelovan rols asrulebs humanuri ganviTarebis

indeqsis(hgi) gansazRvrisaTvis. es indeqsi - is intensiuri maxasiaTebelia, romelic

asaxavs sazogadoebis ganviTarebis dones da emyareba sam maCvenebels: sicocxlis saSualo

61

Page 62: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

xangrZlivobas, inteleqtualuri ganviTarebisa da cxovrebis dones. am faqtorTan erTad,

amave dros, mrewvelobis dargebis, samSeneblo industriisa da komunaluri momsaxurebis,

adgilobriv pirobebSi, ganviTareba pirdapir damokidebulebaSia samSeneblo masaliTa da

kerZod, kiriT momaragebis saerTo SesaZleblobebze. mdgradi ganviTarebis principebidan

gamomdinare, qveynis sawarmoo infrastruqturaSi ganuxrelad izrdeba saSen masalebze da

maT wyaroebze moTxovna. miuxedavad amisa, am mimarTulebiT qveynis uzrunvelyofis

arsebuli done ver akmayofilebs adgilobrivi mosaxleobisa da warmoebis ganviTarebis

investorTa moTxovnebs. am maCvenebliT saqarTvelo mniSvnelovnad CamorCeba ganviTarebul

qveynebs.

62

Page 63: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

7. garemoze da adamianis janmrTelobaze uaryofiTi

zegavlenis Semcirebisa da Tavidan acilebis

RonisZiebebi

7.1. garemoSi mavne nivTierebaTa gamoyofis Semcirebis teqnikuri

saSualebebi

sawarmodan gafrqveuli mavne nivTierebebidan yvelaze didi gavlena aqvs araorganul

mtvers, romlis gafrqvevis simZlavre Saxturi Rumelebidan gawmendis gareSe Seadgens

24..306 g/wm-s anu 630 t/wel.

yovelime amis gaTvaliswinebiT sawarmoSi damontaJebulia orsafexuriani

mtverdamWeri sistema: damleqi kamera da sveli mtverdamWeri sistema – skruberi.

mtverdamWeri sistemis principialuri sqema mocemilia naxaz. 2-Si.

rogorc ukve zemoT aRiniSna sawarmos sakire kompleqsSi sedis ori Saxturi

Rumeli. TiToeuli Saxturi Rumelidan gamomavali airmtvernarevis moculobiTi siCqarea

4375 m3/sT-Si, anu 1.215 m3/wm. xolo orive Rumelidan 8750 m3/sT-Si, anu 2.4306 m3/wm.

mtvris koncentracia airmtvernarevSi Seadgens 10 g/m3-Si.

I safexurze mtverdamWer sistemas warmoadgens hermetizirebuli damleqi kamera (4),

sadac xdeba mtvriT dabinZurebuli airi Saxturi Rumelebidan. aq moxdeba mtvris

msxvili nawilakebis (20 mkm-s zeviT) daleqva, rac aranakleb 12%-iT Seamcirebs saerTo

damtverianeba, anu misi efeqturoba tolia aranakle 12%-is.

II safexurze gaTvaliswinebulia sveli mtverdamweri sistema – skruberi (6) is

warmoadgens saventilizacio milsadenSi specialuri sarwyavi eJeqtoris Seqmnil wylis

fardas, romelic uzrunvelyofs mtvris nakadis dasvelebas da Semdgom koagulacias

(daleqvas) specialur ciklonSi (8), saidanac damjdari mtveri wyalTan erTad Caedineba

specialurad mowyobil damleq qvabulSi (11).

damleqi qvabulidan ukve dayovnebuli, gawmendili wyali TviTdinebiT gadaedineba

wylis rezervuarSi (9), romelic kvebavs specialur tumbos.

amrigad, iqmneba sahaero fardaze – eJeqtorebze wylis miwodebis uwyveti cikli,

romlis xarji TiToeul gamoSvebul produqciaze ar aRemateba 2 litrs, e.i. erT saaTSi

wylis saaTuri xarji iqneba 2,5 m3.

vinaidan sawarmoSi mowyobilia wylis brunviTi sistema, axali wylis xarji iqneba

mxolod wylis danakargebis Sesavsebad, romelis aorTqlebis saxiT ikargeba.

gamwmendi danadgaris faqtiuri gawmendis koeficientis jamuri mniSvneloba

gamoiTvleba formuliT:

η=(1-(1-0.12) x (1-0.90))x100=91.2 %.

e.i. mtvrisTvis gawmendis jamuri efeqturoba tolia 98.8 %-is.

damleqi qvabulis gawmenda (Slamis amoReba) ganxorcieldeba periodula.

saventilacio milsadenSi mtvris damWeri wylis fardis Semdeg 10 – 15 metris

manZilze damontaJdeba ori Sewyvilebuli ventilatori, romlebic uzrunvelyofen

gawmendili airebis gafrqvevas milidan, romlis simaRle ü=15 m. ü=0.5 m.

63

Page 64: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

nax. 2. gamwmendi sistemis teqnologiuri sqema.

1, 2. Saxturi Rumelebi; 7. ventilatorebi;

4. damleqi kamera; 8. cikloni;

5. saventilacio milsadeni; 9. rezervuari;

6. wylis eJeqtori; 10. tumbo, ü=3 m3/sT; 11. damleqi qvabuli

64

Page 65: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

sawarmos mtverdamWeri mowyobilobebis muSaobaze kontroli ganxorcieldeba

yovelTviurad. xolo raime avariis SemTxvevaSi moxdeba sawarmos gaCereba da yvela

mtverdamWeri mowyobilobis detaluri Semowmeba-remonti.

garemoze zemoqmedebis ZiriTad wyaros warmoadgens atmosferuli haeris dabinZureba

mtvriT. imisaTvis rom Semcirdes mtvris gamoyofa araxelsayreli meteorologiuri

pirobebis dros, gaTvaliswinebulia teritoriis morwyva.

garemoze fizikuri zemoqmedebis mxriv, sawarmoSi teqnologiuri danadgarebis

muSaobisas adgili ar eqneba dasaSveb normebze gadametebas (aqve aRsaniSnavia, rom

xmauris gamomwvevi danadgarebi ganlagebulia daxurul SenobaSi, romelic sagrZnoblad

amcirebs xmauris dones.

xolo sasmel-sayofacxovrebo wylebis CaSveba xorcieldeba sawarmos teritoriaze

arsebul amosawmend ormoSi, saidanac moxdeba misi periodulad gatana Sesabamisi

samsaxurebis mier.

sawarmos muSa-mosamsaxureebi saWiroebis SemTxvevaSi aRWurvilni unda iyvnen spec

tansacmeliTa da saWiroebis SemTxvevaSi mtvrisa da xmauris individualuri dacvis

saSualebebiT.

xanZarsawinaaRmdego saSualebebi da RonisZiebebi gaTvlilia „samSeneblo normebis

da wesebis“ ñ 11-106-79 da 11-01-77 Tanaxmad. xanZarqroba gaTvaliswinebulia mobiluri

saxanZro saSualebebiT, risTvisac uzrunvelyofili iqneba saxanZro hidrantebiT

sawarmos teritoriaze da wriuli misasvleli avtogza. sawarmo aRWurvili iqneba

stacionaruli qafgeneratorebiT.

7.2. narCenebi da maTi gauvnebelyofa-likvidaciis marTvis winadadebebi narCenebis marTvis procesSi gamoiyeneba sistemuri meTodi. kerZod, igi moicavs Semdeg

ZiriTad principebs:

• droulad miiRebs zomebs narCenebis Tavidan asacileblad;

• Tu SesaZlebelia, uzrunvelyofs narCenebis damuSavebas;

• narCenebis ganadgureba ukanaskneli variantia.

narCenebis marTva Semdegi principebis Sesabamisad xorcieldeba:

• ierarqiis principi narCenebis marTvaSi;

• siaxlovis principi;

• mzrunvelobis valdebuleba;

• üüTüüüC -is principebis gamoyeneba (dReisaTvis cnobili saukeTeso teqnika, romelic

ar aris dakavSirebul zedmet xarjebTan);

• `fuls damabinZurebeli ixdis~ principi.

rogorc zogadi wesi, aRiarebulia, rom saukeTeso varianti yovelTvis narCenebis

Tavidan acilebaa, rasac mosdevs raodenobisa da safrTxis minimizacia. garda amisa,

aRiarebulia, rom narCenebis xelmeored gamoyeneba, aRdgena da reciklireba damuSavebas

sjobia, xolo ganadgureba ukanaskneli gamosavalia.

narCenebis TiToeuli nakadi teqnikuri saSualebebis Semdegi ierarqiis Sesabamisad

unda damuSavdes, romelTagan SerCeuli teqnika usafrTxoebisa da praqtikulobis

TvalsazrisiT mocemul ierarqiaSi saukeTeso unda iyos.

üüTüüüC -is (dReisaTvis cnobili saukeTeso teqnologia, romelic ar aris

dakavSirebul zedmet xarjebTan) principi gulisxmobs, rom narCenebis marTva dReisaTvis

65

Page 66: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

saukeTeso teqnikis safuZvelze ganxorcieldes, romelic ar aris dakavSirebuli zedmet

xarjebTan.

narCenebis gadacemis procesi

narCenebis gadacema saTanado wesiT unda iqnes gaformebuli `narCenebis gadacemis

formis~ Sevsebis gziT. yovel calkeul SemTxvevaSi unda Seivsos Semdegi informacia:

• gadacemis TariRi da dro;

• narCenebis aRwera, raodenobis miTiTebiT;

• informacia narCenebis mwarmoeblis Sesaxeb;

• informacia narCenebis gadamzidis Sesaxeb;

• informacia mimRebi pirebis Sesaxeb;

• mwarmoeblis, gadamzidis da mimRebis warmomadgenlebis xelmowera.

narCenebis gadacemis Sevsebuli forma Tan unda erTvodes yvela satransporto

zeddebuls narCenebis warmoebis adgilidan an obieqtidan damuSavebis an ganadgurebis

daniSnulebis adgilamde, anu Camdinare wylebis gadamamuSavebel danadgaramde,

krematoriumamde, nagavsayrelamde da a.S.

obieqtze mosalodnelia Semdegi saxis narCenebis warmoqmna:

1. samrewvelo narCenebi (samSeneblo, sawarmoo);

2. sayofacxovrebo narCenebi;

narCenebis marTvis konkretuli RonisZiebani

sawarmoo teqnologiuri procesis Sedegad warmoiqmneba narCenebi mtvris saxiT,

romlis daWera xorcieldeba mtverdamWer sistemebSi da grovdeba aseve damleq qvabulSi.

es narCenebi ar warmoadgenen saxifaTo narCenebs. kiris mtvris narCenebis gamoyeneba

SesaZlebelia mJave niadagebis neitralizaciisTvis, aseve wylebSi üü-is donis

dasaregulireblad.

sayofacxovrebo narCenebi ganTavsdeba sawarmoos teritoriaze dadgmul konteinerebSi

da xelSekrulebis safuZvelze periodulad gatanil iqneba qalaqis komunaluri

dasufTavebis samsaxuris mier municipalur nagavsayrelze. maTi raodenoba dRe-RameSi

mosalodnelia maqsimum 0.05 m3-is odenobiT, wliuri raodenoba 15 m3-is odenobiT.

sawarmoSi saburavebis, rezinis nakeTobebis da sxva elastomerebis narCenebis

warmoqmnis SemTxvevaSi moxdeba maTi Segroveba droebiTi ganTavseba da Semdgom isini

Sesabamisi xelSekrulebis safuZvelze gadaecema garemoze zemoqmedebis mqone im

organizaciebs, romlebic zemoT aRniSnuli meoradi produqtebis gadamuSavebiT axdenen

navTobproduqtebis regenerirebas samomxmareblo masalebad (Sps « saakaZe »).

aseve mosalodnelia sawarmos kuTvnili avtotransportis, momuSave teqnikis zeTis

Secvlisas namuSevari zeTebis warmoqmna. am zeTebis gamocvla ganxorcieldeba

avtoteqmomsaxureobis obieqtebSi Sesabamisi xelSekrulebis safuZvelze.

metalis (rogorc samSeneblo narCenis) narCenebis realizeba moxdeba jarTisa da

feradi metalebis mimReb punqtebSi, weliwadSi maqsimum 1.5 tonis odenobiT.

xis masalebis (rogorc samSeneblo narCenis) warmoqmnis SemTxvevaSi realizeba

moxdeba adgilobriv mosaxleobaze, an sawarmos TanamSromlebze gacema.

66

Page 67: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

8. narCeni (kumulatiuri) zegavlenis kontrolisa da

monitoringis meTodebi

âàðkumulatiuri zegavlenis kontroli dagegmili saqmianobis erT ñ erT strategiul

mimarTulebas ganekuTvneba. es mimarTuleba moiTxovs saTanado organizaciuli

RonisZiebebis gatarebis rekomendaciebis SemuSavebas.

narCenebis Senaxvis da mopyrobis wesebi

am nawilSi aRwerilia zomebi da wesebi, romlebic unda Sesruldes (damuSavebis da/an

ganadgurebis win) narCenebis marTvis mizniT. marTvis zomebi Semdegi prioritetebis

Sesabamisad aris ganxiluli:

• klasifikacia;

• inventarizacia;

• mopyroba;

• iarliyebis damagreba;

• Senaxva da segregacia;

• narCenebis transportireba/gadacema.

narCenebis klasifikacia

narCenebis Semdgomi marTva mniSvnelovnad aris damokidebuli warmoebis adgilze

narCenebis klasifikaciaze. narCenebis saxeobebis mixedviT segregacia, maTi Senaxvis

moTxovnebis dakmayofileba, da bolos, damuSaeba/ganadgureba – yovelive es narCenebis

saTanado klasifikacias moiTxovs.

uzrunvelyofilia narCenebis saxeobebis gansazRvra, nimuSebis aReba, Semowmeba,

testireba an laboratoriul analizi, raTa ganaxorcielos maTi klasifikacia

evrogaerTianebis standartebis Sesabamisad da Semdegi sakiTxebis dasadgenad:

• romel kategorias ganekuTvneba mocemuli narCenebi – mavne, uvnebel Tu `inertuli~

narCenebis kategorias;

• rogor unda moxdes narCenebis marTva.

garemos dacvis moxele Semdeg zomebs miiRebs, raTa TiToeul obieqtze

ganaxorcielos narCenebis klasifikacia.

• isargeblebs narCenebis droebiTi sainventarizacio nusxiT, romelSic aRwerilia

proeqtis mSeneblobis etapze mosalodneli narCenebis saxeobebis farTo speqtri;

• Tu narCenebis mocemuli saxeoba ar aris Setanili droebiT sainventarizacio nusxaSi,

narCenebis klasifikaciis mizniT gamoyenebuli iqneba sxva damatebiTi meTodologiebi

• Tu narCenebis klasifikaciisaTvis zogadi meTodologiebi ar iqneba amomwuravi maSin,

aRebul iqneba da laboratoriulad Semowmdeba narCenebis nimuSebi, raTa

uzrunvelyofil iqnes narCenebis klasifikacia mocemuli cxrilis Sesabamisad.

cxrili 23-Si mocemulia gansazRvrebebi narCenebis klasifikaciisaTvis

67

Page 68: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

cxrili 23.

narCenebis

klasifikacia gansazRvrebebi

inertuli evrogaerTianebis 1999/31/üüC direqtivis me-2 muxlSi mocemuli

gansazRvrebis Sesabamisad, warmoadgens narCenebs, romlebic ar

ganicdis mniSvnelovan fizikur, qimiur an biologiur cvlilebebs.

inertuli narCenebi ar ixsneba, ar iwvis da ar avlens raime sxva

saxis fizikur an qimiur reaqcias; ar ixrwneba da uaryofiTad ar

moqmedebs raime sxva materiaze, romelTanac Sexeba aqvs; ar iwvevs

garemos dabinZurebas da ar azianebs adamianis janmrTelobas.

amgvari narCenebis damabinZurebeli efeqti da ekotoqsikuroba

umniSvnelo unda iyos da ar uqmnis safrTxes miwiszeda da/an

miwisqveSa wylebis xarisxs.

mavne narCenebi, romlebic gansazRvrulia 91/689 direqtivis 1(4)

muxlSi da gaaCnia Semdegi potenciuri Tvisebebi: `feTqebadi~,

mJavianoba, Zalian aalebadi an aalebadi, gamaRizianebeli,

toqsikuri, kancerogenuli, koroziuli, infeqciuri,

teratogenuri, mutagenuri; haerTan, wyalTan an mJavasTan

kontaqtisas gamoyofs Zalian toqsikur an toqsikur gazebs;

nivTierebebi, romlebsac ganadgurebisas SeuZlia warmoSvas sxva

nivTierebebi da ekotoqsikuri nivTierebebi.

uvnebeli narCenebi, romlebic zemoTaRweril gansazRvrebas ar Seesabameba.

Camdinare

wylebi

mtknari wyali, romelic saproeqto saqmianobis Sedegad

dabinZurda.

inventarizacia

narCenebis klasifikaciis Semdeg, romelmac unda gansazRvros narCenebSi potenciuri

safrTxis Semcveloba, garemos dacvis moxele Seadgens narCenebis Tavdapirvel

sainvetarizacio nusxas. amaSi mas daxmarebas gauwevs obieqtis menejeri, romelic

miawodebs mas informacias obieqtze arsebuli mavne da uvnebeli narCenebis Sesaxeb, rac

garemos dacvis moxeles Semdegi sakiTxebis dadgenaSi daexmareba:

• ra saxis damuSavebas saWiroebs (Tu saWiroebs) mocemuli narCenebi;

• rogori mopyroba esaWiroeba mocemul narCenebs (magaliTad, piradi dacvis

saSualebebis da sxva amgvaris saWiroeba);

• rogor unda iqnes Senaxuli mocemuli narCenebi (Tu amgvari saWiroa);

• saboloo damuSavebis/ganadgurebis wesi.

inventarizaciisa da Semdgomi zomebis, maT Soris iarliyebis damagrebis, mizania

uzrunvelyos sakmarisi informaciis gadacema da, aqedan gamomdinare, narCenebis usafrTxo

saboloo ganadgureba.

xelmZRvanelobis kontrolis qveS garemos dacvis savele moxeleebi, an maT mier

dasaxelebuli pirebi, uzrunelyofen sainventarizacio nusxebis Sedgenas TavianT

obieqtebze. aseTi sainventarizacio nusxebi, Semdeg informacias Seicavs:

68

Page 69: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

• narCenebis nakadebi da wyaroebi;

• narCenebis nakadebis aRwera da klasifikacia; magaliTad, mavnea Tu uvnebeli mocemuli

narCenebi;

• Senaxvis wesebi, Tu es saWiro gaxda;

• ganadgurebis meTodebi da kontraqtorebi;

• narCenebis raodenobrivi maCveneblebi – wliuri, kvartaluri an yovelTviuri,

romelic saWiroa.

sainventarizacio Canawerebs, yovelwliurad an Sesabamisi cvlilebis Setanis dros

awarmoeben Sesabamisi garemos dacvis savele moxeleebi, an maT mier dasaxelebuli pirebi.

narCenebis sainventarizacio nusxebis aslebi aseve waredgineba garemos dacvis menejers

da garemos dacvis moxeles. Canawerebis ganaxlebas awarmoeben mxolod is pirebi,

romlebmac sainventarizacio nusxis sargeblobis sakiTxSi specialuri momzadeba gaiares.

narCenebTan mopyroba

yvela TanamSromeli, romelsac raime Sexeba eqneba mavne an uvnebel narCenebTan (maT

Soris, garemos dacvis savele moxeleebi, centraluri koleqtoris operatorebi, banakis

administratorebi, avtosaremonto sadguris menejerebi, wylis gadamamuSavebeli

danadgarebis operatorebi, damlageblebi, sasadilos personali, narCenebis gadamzidveli

da a.S.) specialur momzadebas (treinings) gaivlis Semdeg sferoebSi:

• saTanado segregaciis wesebi da procedura;

• mzrunvelobis valdebulebis sistema da dokumentaciis swored gaformebis wesi;

• narCenebTan mopyroba (piradi dacvis saSualebebiT sargebloba), maT Soris narCenebis

Segroveba sacxovrebel blokebSi;

• narCenebis damuSaveba;

• narCenebis Senaxva.

narCenebTan, gansakuTrebiT ki mavne narCenebTan mopyrobis wesi specifikuri unda iyos

TiToeuli saxis narCenebTan mimarTebaSi. rodesac SesaZlebelia, gamofenil unda iqnes

C üSüü furclebi (gamokruli iqneba Sesabamisi instruqciebi; mag. nivTierebis aRwera,

mopyrobis wesebi, piradi dacvis saSualebebi da a.S.).

iarliyebis damagreba

garemos dacvis Sesabamisi savele moxeleebi, an maT mier dasaxelebuli pirebi,

valdebulni arian uzrunvelyon narCenebis konteinerebis markireba, raTa SesaZlebeli

gaxdes maTi SigTavsis gansazRvra da zustad aRwera. es aucilebelia imisaTvis, raTa

maTTan mopyrobisas gareSe personalma daicvas usafrTxoebis wesebi. narCenebi, romelTa

saxeoba miTiTebuli ar aris, mavne narCenebad miiCneva da zemoT aRweril klasifikacias

daeqvemebareba.

adgilze yvela saxis konteinerebze (tolCebi, gorgolaWebiani yuTebi, kasrebi da

a.S.) damagrebul unda iqnes Sesabamisi iarliyebi, raTa gasagebi gaxdes, Tu ra saxis

69

Page 70: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

narCenebis Cayra SeiZleba ama Tu im konteinerSi. gaugebrobis Tavidan acilebis mizniT

Zveli iarliyebi unda moixsnas.

narCenebis Senaxva da segregacia

specialuri konteinerebi ganlagebuli unda iyos narCenebis warmoqmnis ubanTan

axlos..

TiToeul obieqtze unda iyos specialuri nagebobebi, e.w. narCenebis koleqtorebi,

sadac SesaZlebeli gaxdeba narCenebis segregacia da Sesabamis taraSi ganTavseba.

narCenebi adgilze minimaluri drois ganmavlobaSi unda darCes da rac SeiZleba

swrafad iqnes gatanili damuSavebis da ganadgurebis mizniT.

narCenebi ise unda iqnes Senaxuli, rom gamoiricxos:

• SemTxveviTi gaJonva an daRvra, miwis an miwisqveSa wylebis dabinZureba, konteinerebis

gatexva SemTxveviTi Sejaxebis Sedegad, haerTan kontaqti meoradi SefuTvis da/an

Tavsaxurebis gamoyenebiT;

• konteinerebis korozia an cveTa, rogorc garemos (TavSesafris uzrunvelyofis

gziT), ise TviTon narCenebis mier; saamisod unda SeirCes konkretuli narCenebis

mimarT gamZle konteinerebi; magaliTad, avtomobilis akumulatorebi koroziis gamZle

plastmasis TefSebze unda daidgas;

• qurdoba, narCenebis banakis daculi perimetris farglebSi ganTavsebis gziT;

• pirutyvis mier narCenebSi Zromiali; saamisod, lpobadi narCenebi dasaxur da Casaket

konteinerebSi unda ganTavsdes.

narCenebis konteinerebi unda Seesabamebodes Sesanaxi narCenebis zomas, formas,

Semadgenlobas da xifaTis Semcvelobas. gamoyenebul unda iqnes mxolod karg

mdgomareobaSi myofi konteinerebi. Tavsaxurebi cxadia unda iketebodes an sxva saxis

saxuravi unda iqnes gamoyenebuli. ar SeiZleba iseTi konteinerebis gamoyeneba, romlebic

SeiZleba reagirebdes SigTavsTan, an saidanac SeiZleba gamoJonos mavne nivTirebam. yvela

mavne narCenebi mkacrad unda iqnes segregirebuli danarCeni narCenebisagan. erT

konteinerSi SeiZleba ganTavsdes mxolod erTi saxis mavne nivTiereba. myari da Txevadi

narCenebi erTmaneTs ar unda Seerios.

narCeni zegavlenis üüüüüüüüüüüü üüüüüüüüüüü

garemosdacviTi saqmianobis aseve erT-erT strategiul mimarTulebas ganekuTvneba

garemos mdgomareobis monitoringi, romelic iTvaliswinebs garemoze mdgomareobis

dakvirvebas da mopovebuli informaciis analizs, rac saSualebas iZleva prognozirebadi

gaxdes garemos cvlileba nebismieri sameurneo saqmianobis ganxorcielebis SemTxvevaSi.

es sakiTxi detaluradaa ganxiluli Semdegi Tavis Sesabamis muxlSi – 9.4.

70

Page 71: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

9. proeqtis ganxorcielebis ekologiur-ekonomikuri Sefaseba

9.1. proeqtis ganxorcielebis alternatiuli variantebis analizi dagegmili saqmianobis garemoze zemoqmedebis Seswavlisa da SesaZlo gavlenis

SefasebisaTvis aucilebelia detalurad iqnes ganxiluli zemoqmedebis qveS moqceuli

garemos arsebuli mdgomareoba. aRniSnuli moTxovnis dacva unda ganxorcieldes

normatiuli da sakanonmdeblo bazis safuZvelze da eyrdnobodes sarwmuno (reprezetatul)

monacemebs. am mimarTulebiT mniSvnelovania mravalmxrivi da erTmaneTTan dakavSirebuli

ekologiuri faqtorebis analizis Catareba, amasTan erTad, “garemoze zemoqmedebis

Sefasebis Sesaxeb” debulebis Tanaxmad, SesaZlebelia proeqtis ganxorcielebis

alternatiuli variantebis analizi, variantebis SerCevisa da axali variantebis formirebis

aRwera. am procesSi gamoiyeneba gadawyvetilebis miRebis Teoriisa da sistemuri analizis

zogadi sqema, rac gulisxmobs Semdegi Tanmimdevruli etapebis ganxorcielebas. (ix. naxazi

3).

nax. 3. alternatiuli variantebis sistemuri analizis zogadi sqema

1. problemis gansazRvra

2. variantebis simravlis gansazRvris maxasiaTebeli niSnebis gamoyofa

3. SesaZlo saproeqto gadawyvetilebaTa simravlis dadgena

4. optimaluri variantis SerCevis

kriteriumebis gansazRvra

5. praqtikulad mizanSewonili ramdenime mTavari variantis SerCeva

6. variantebis Sefaseba dadgenili kriteriumebis mixedviT

7. mravalkriteriumiani amocanis gadawyveta

8. optimaluri variantis SerCeva da daskvnebi

71

Page 72: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

proeqtis alternatiuli variantebis analizi, rogorc wesi, gulisxmobs:

a) egreTwodebuli “nulovani variantis” (scenari proeqtis gareSe) Sefasebas;

b) ZiriTadi variantis aRweras;

g) erTi an ramdenime alternatiuli variantis aRweras.

variantebis simravlis dasadgenad gamoiyeneba alternativebis Semdegi

damaxasiaTebeli niSnebi:

- proeqtis adgilmdebareoba;

- teqnologiuri procesi da gamoyenebuli danadgarebis tipi.

optimaluri variantis SerCevis kriteriumad miRebulia:

a) garemosdacviT standartebTan Sesabamisobis maxasiaTeblebi;

b) teqnikurad ganxorcielebadobis kriteriumebi;

g) socialuri da ekonomikuri maxasiaTeblebi.

amrigad, saqmianobis ganxorcielebis alternatiuli variantebis SerCevis zogadi

moTxovnebi da kriteriumebi sakmaod mravalferovania da garkveulwilad damokidebulia

investoris mier Catarebul organizaciul RonisZiebebze. konkretulad, am sakiTxTan

dakavSirebuli RonisZiebebi alternatiuli adgilisa da RonisZiebebis SerCevasTan

ganxiluli iyo obieqtis daproeqtirebisas. dReisdReobiT ki aRniSnuli obieqti

warmoadgens funqcionirebad obieqts. .

aqve unda aRiniSnos, rom Saxturi Rumelebidan gamomavali gamomavali

airmtvernarevis gawmendisaTvis SerCeul iqna iseTi meTodi, romelic maqsimalurad

efeqturia aRniSnuli tipis warmoebisaTvis da maTi eqsploatacia ar warmoqmnis did

sirTules maTi normalurad funqcionirebisaTvis. Jamuri efeqturoba mtverdamWeri

sistemisa Seadgens 91.2 %-s, rac SeiZleba CaiTvalos kargi efeqturobis mtverdamWer

sistemad.

9.2 proeqtis ganxorcielebis Semdgomi situaciis analizi, mosalodneli emisiebis saxeobebi da raodenobebi

gaTvlebis Sedegebi da zemoqmedebis Sedegad gamowveuli garemos axali

mdgomareobis analizi

gaTvlebi ganxorcielda im SemTxvevisaTvis, roca erTdroulad afrqvevs yvela

wyaro, rac Seyvanil iqna kompiuterSi, mocemulia danarTis pirvel furcelze. aseve

gaTvaliswinebuli iqna mtvris fonuri maCveneblebi, qalaqis mosaxleobis raodenobis

gaTvaliswinebiT (10 - 50 aTasi mosaxleoba). sawarmodan uaxloesi dasaxlebuli punqti

mdebareobs dasavleT mxares 250 metr manZilze kordinatebiT; X=-250 ; ü=0.: xolo sxva

mimarTulebebiT 500 metrze meti manZilze dasaxlebuli punqti ar arsebobs.

araorganuli mtveri - uaxloes dasaxlebul punqtSi (250 m) misi mniSvneloba

tolia 0.90 zdk-is, xolo 500 metr manZilze 0.73 zdk-is.;

72

Page 73: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

azotis orJangi - uaxloes dasaxlebul punqtSi (250 m) misi mniSvneloba tolia

0.04 zdk-is, xolo 500 metr manZilze aseve tolia 0.04 zdk-is.;

naxSirJangi - uaxloes dasaxlebul punqtSi (250 m) misi mniSvneloba tolia 0.08

zdk-is, xolo 500 metr manZilze aseve tolia 0.08 zdk-is.;

gogirdis orJangi - uaxloes dasaxlebul punqtSi (250 m) misi mniSvneloba tolia

0.57 zdk-is, xolo 500 metr manZilze 0.40 zdk-is.;

Wvartli – gafrqvevebis intensivobis simciris gamo sistema « ekologma » gaTvlebi

ar awarmoa.

9.3. garemoze dadgenil zemoqmedebaTa faqtorebis Sedegad miRebuli “garemos mosalodneli mdgomareobis” prognozi

mocemuli garemosdacviTi damasabuTebeli dokumentaciis Sedgenisas Seswavlilia da

aRwerilia investoris mier dagegmili saqmianobis pirdapiri da arapirdapiri zegavlena

adamianis janmrTelobaze da mis saqmianobis usafrTxoebaze, agreTve garemos ZiriTad

komponentebze – atmosferul haerze, wylis obieqtebze, niadagze, klimatze. miniSnebulia

ganxiluli sakiTxebis damokidebuleba socialur da ekonomikur faqtorebze. saqmianoba

mikuTvnebulia im kategorias, romlebic saWiroeben garemoze zemoqmedebis nebarTvas.

ganxiluli sawarmoo obieqtis saqmianobis garemoze zemoqmedebis xarisxobrivi Sefaseba

sxvadasxva kategoriis receptorebze da ekosistemis komponentebze mocemulia cxril 23-

Si.

warmodgenili masalebi miuTiTeben, rom ganxiluli sawarmoo obieqtis muSaobisas,

emisiis wyaroebidan atmosferul haerSi mavne nivTierebaTa gamofrqvevis Sedegad maTi

gabneviT damyarebuli, mavne nivTierebaTa atmosferuli koncentraciebi naklebia maTsave

sanitaruli normebiT dasaSveb koncentraciebze. amitom am wyaroebidan atmosferul

gafrqvevaTa Semdgomi Semcireba araa aucileblobiT nakarnaxevi.

miuxedavad aRniSnuli garemoebisa, gasaTvalisawinebelia Semdegi rekomendacia:

sawarmodan garemos mtvriT dabinZurebis Semcirebis mizniT unda moxdes misi

mtvriT dabinZurebuli teritoriis periodulad morwyva, gansakuTrebiT mSral da qarian

amindSi, rom mniSvnelovnad Semcirdes teritoriidan garemos mtvriT dabinZureba.

73

Page 74: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

cxrili 23 gzS-s xarisxobrivi maxasiaTeblebi

ü calkeuli komponentebi, faqtorebi gavlenis maStabebi SeniSvna

1 2 3 4 1 adamianis janmrTeloba da

usafrTxoeba

umniSvnelo emisia

aratoqsikuri

2

bunebrivi garemo: mcenareuli safari

cxovelTa samyaro

niadagi

atmosferuli haeri

wylis obieqtebi

klimati

landSafti

ekosistemebi

- - - -

gasaTvaliswinebeli

umniSvnelo

umniSvnelo - - -

3 istoriuli Zeglebi -

4 socialuri da ekonomikuri dadebiTi

9.4. garemosdacviTi monitoringis gegmebis SemuSavebis winadadebebi proeqtis ganxorcielebis, mimdinareobisa da dasrulebis etapebisaTvis

garemosdacviTi monitoringis organizacia

garemosdacviTi saqmianobis erT-erT strategiul mimarTulebas ganekuTvneba garemos

mdgomareobis monitoring, romelic iTvaliswinebs garemos mdgomareobaze dakvirvebas da

mopovebuli monacemebis analizs, rac saSualebas iZleva prognozirebadi gaxdes garemos

cvlileba nebismieri sameurneo saqmianobis ganxorcielebis SemTxvevaSi. garemos

mdgomareobis monitoringi gulisxmobs garemos dabinZurebis wyaroTa dadgenas da am

wyaroebidan mavne nivTierebaTa garemoSi gamoyofis maxasiaTeblebis gansazRvras. agreTve

proeqtiT gaTvaliswinebuli, mavne nivTierebebis garemoSi zRvrulad dasaSvebi gamoyofis

(atmosferoSi gamofrqvevis, wylis obieqtebSi gaSvebis) gadametebis SemTxvevaSi -

gafrTxilebas da saTanado organizaciuli RonisZiebebis gatarebis rekomendaciebis

SemuSavebas. atmosferuli haeris xarisxis kontroli dasaxlebul punqtebSi warmoebs

saqstandarti 17.2.3.01-86 moTxovnaTa Sesabamisad. aRniSnuli standartiT

gaTvaliswinebulia atmosferuli haeris mdgomareobis Sefaseba qveyanaSi danergili

dakvirvebebis sistemis meSveobiT (maT Soris, stacionaluri da moZravi postebi). am

sistemis stacionaluri postis daniSnulebaa – regularuli, uwyveti registracia

awarmoos atmosferuli haeris mdgomareobis Sesaxeb (maT Soris, ZiriTadad haerSi

gogirdis orJangis, naxSirJangis, azotis Jangeulebisa da naxSirwyalbadebis

maxasiaTebelTa dafiqsirebiT. agreTve saWiroebis SemTxvevaSi - sinjebis aRebiT sxva mavne

nivTierebaTa raodenobrivi sidideebis atmosferul haerSi gansasazwvravad).

monitoringis sistemaSi gansakuTrebuli roli eniWeba TviTmonitoringis

organizacias. ganxiluli sawarmoo obieqtis dabinZurebis gamoyofis wyaroebze

ganxorcieldes atmosferuli haeris dabinZurebis wyaroebze sistematuri kontrolis

74

Page 75: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

uzrunvelyofa. TviTmonitoringis aseTi sistema saSualebas iZleva operatiulad

ganisazRvros atmosferul haerSi mavne nivTierebebis emisiis moculobebi da saxeebi.

mocemul dokumentaciaSi dadgenili, sawarmoo obieqtis funqcionirebiT garemos

damabinZurebeli nivTierebebis CamonaTvalis gaTvaliswinebiT, TviTmonitoringul qselSi

CarTvas eqvemdebareba mtveri, Wvartli, azotis orJangi, naxSirJangi da gogirdis

orJangi.

TviTmonitoringis gegmaSi aseve mizanSewonilia, rom mavne nivTierebaTa emisiebis

gansazRvris erT-erT wertilad aRebul iqnes uaxloesi dasaxlebuli punqtia.

radagan sawarmoo Camdinare wylebi sawarmos ar gaaCnia, garda sayofacxovrebo

wylebisa, romlisTvisac gaaCnia amosawmendi ormo, amitom TviTmonitoringis Catareba am

kuTxiT ar saWiroebs. .

garemos mdgomareobis TviTmonitoringi da zemoqmedebis Sefasebis meTodebi

saqar.velos kanonebi "garemos dacvis hesaxeb” "wylis dacvis Cesaxeb” "atmosferuli

¾aeris dacvis Sesaxeb” da sxv. aweseben Sesabamis mo.xovnebs dabinZurebis wyaroebidan

mavne nivTierebata TviTmonitoringis warmoebaze, romlis mixedviTac am nawilSi,

sawarmoo obieqtis mier garemoSi gamoyofili mavne niv.ierebebis maxasiaTebelTa gazomvis

(Sefasebis), aRricxvis da angariSgebis warmoebis valdebulebebi dakisrebuli aqvs

saqmianobis subieqts.

sawarmoSi atmosferuli haeris dacvis RonisZiebaTa dagegmva da monitoringis

organizacia

atmosferuli haeris dacvis TviTmonitoringis reglamentis samarTlebrivi

safuZvelia saqarTvelos garemosa da bunebrivi resursebis dacvis saministros mier

damtkicebuli instruqcia "dabinZurebis stacionaruli wyaroebidan mavne nivTierebebis

gafrqvevebis TviTmonitorigis da angariSebis warmoebis wesebis Sesaxeb”. es instruqcia

aregulirebs samarTlebriv urTierTobebs saqarTvelos garemos dacvis saministrosa

fizikur da iuridiul (saku.rebis da organizaciul samar.lebrivi formis miuxedavad)

pirebs Soris. instruqciis mizania fizikur da iuridiul pirTa saqmianobisas

dabinZurebis stacionaruli wyaroebidan mavne nivTierebebis gafrqvevebis aRricxvisa da

angariSgebis wesis dadgena. xolo am instruqciis amocanas warmoadgens fizikur da

iuridiul pirTa mier dabinZurebis stacionaruli wyaroebidan atmosferul haerSi mavne

niv.ierebebis gafrqvevebis aRricxva da maTi warmoeba pirveladi aRricxvis dokumentaciis

Sesabamisad. pirveladi aRricxvis dokumentaciis(pad) formebi ganku.vnilia atmosferuli

haeris dabinZurebis stacionaruli wyaroebis da maTi maxasiaTeblebis (cxrili 24,

forma # pad-1). airmtverdamWeri danadgarebis muSaobis (cxrili 25 forma # pad-2) da

atmosferuli haeris dacvis RonisZiebebis Sesrulebis (cxrili 26, forma # pad-3)

aRricxvisaTvis. Îpad-is formebis sawarmoeblad sawarmos unda gaaCndes mavne

nivTierebaTa gamoyofis da gafrqvevis wyaroebis ganlagebis sqema masze warmoebis

75

Page 76: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

(saamqros, ubnis) mavne nivTierebaTa gamoyofis da gafrqvevis wyaroebis nomrebis Cvenebi..

maT warmoebas yovelkvartalurad axorcielebs saqarmo an misi damkveTi. fizikuri an

iuridiuli piri saqar.velos kanonmdeblobis Sesabamisad, maTi Sevsebis sizustes

xelmoweri. adasturebs sawarmos xelmZRvanelis mier uflebamosili piri atmosferuli

haeris dacvis sakiTxebze pasuxismgebloba instruqciis moTxovnaTa darRvevisaTvis

ganisazRvreba saqarTvelos kanonmdeblobi..

Îpad-is formebi warmoadgens mavne nivTierebaTa gafrqvevebis saxelmwifo aRricxvis

safuZvels, romelsac awarmoebs saqarTvelos garemosa da bunebrivi resursebis dacvis

saministro Tanaxmad "atmosferuli haeris dacvis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis 37-e

muxlis me-4 punqtisa.

forma # pad-1 (ix. cxrili 24) aris sawarmoSi atmosferuli haeris dabinZurebis

wyaroebis da maTi maxasiaTeblebis aRricxvianobis damadasturebeli pirveladi

dokumenti. forma # pad-1-Si Canawerebi warmoebs dabinZurebis wyaroebis parametrebis

gazomvebis monacemebis da aRebuli sinjebis laboratoruli analizebis detaluri

damuSavebis safuZvelze. Tu mocemul etapze romelime mavne nivTierebis parametrebis

gansazRvris instrumentuli meTodikis araarsebobis an raime sxva obieqturi mizezebis

gamo SeuZlebelia instrumentaluri meTodebi. mavne niv.ierebaTa faqtiuri gafrqvevebis

intensiobebis dadgena. am Sem.xvevaSi dasaSvebia dasadgen parametrTa dadgena Teoriuli

gaangariSebebis safuZvelze saaRricxvo dokumentaciis, materialuri balansis meTodebisa

da specialuri dargobrivi meTodikebis gamoyenebi. saqar.velos garemosa da bunebrivi

resursebis dacvis saministrosTan SeTanxmebi.

forma # pad-2-is (ix. cxrili 25) Sevseba xdeba yvela im sawarmoSi, romlebsac

gaaCnia atmosferuli haeris dabinZurebisagan damcavi airmtverdamWeri mowyobilobebi.

forma # pad-3 (ix. cxrili 26) ivseba sawarmoebis mier im RonisZiebebis

Sesrulebis aRricxvisaTvis, romlebic uzrunvelyofen atmosferul haerSi gafrqveul

mavne nivTierebaTa raodenobis Semcirebas.

atmosferuli haeris dabinZurebis wyaroebis da maT mier gafrqveul damabinZurebel

nivTierebaTa aRricxvianobis mizans warmoadgens sawyisi monacemebis dadgena iseTi

sakiTxebis gadasawyvetad, rogoricaa:

atmosferul haerSi damabinZurebel nivTierebaTa gamofrqvevebis Sedegad garemoze

zemoqmedebis xarisxis Sefaseba;

atmosferul haerSi damabinZurebel nivTierebaTa gamofrqvevebis normativebis

dadgena, rogorc calkeuli wyarosTvis, ise mTlianad sawarmosaTvis;

atmosferul haerSi damabinZurebel nivTierebaTa gamofrqvevebis SezRudvis mizniT

dadgenili normativebis dacvis kontrolis organizacia;

sawarmoSi arsebuli airmtverdamWeri mowyobilobebis teqnikuri mdgomareobis

Sefaseba;

sawarmoSi gamoyenebuli teqnologiuri procesebis ekologiuri maxasiaTeblebis

Sefaseba;

76

Page 77: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

sawarmoSi gamoyenebuli nedleulisa da resursebis narCenebis utilizaciis

efeqturobis Sefaseba;

cxili 24

amosferuli haeris dabinZurebis stacionaruli wyaroebisa da

maTi maxasiaTeblebis aRrxvis fma #pad-1

warmoebis (saamqros, ubnis) dasaxeleba

mavne niv.TierebaTa gamoyofis

wyaros (wyaroebis jgu

fis) nomeri

da dasaxel

eba

mavne nivTierebaTa gafrqvevis

wyaros nomeri da dasaxel

eba

mavne nivTierebaTa

gafrqvevis saxe (organizebuli an

araorganizebuli)

mavne

nivTierebaTa

wyaros

parametrebi

sinjebis

(gazom-

vebis)

aRebis

TariRi

sinjebis

(gazom-

vebis)

aRebis

TariRi

adgili

airhaerovani narevis

parametrebi

dabinZurebis wyarodan

gamosvlis adgilze simaR

le diametri an kveTis

zoma, xazobr

ivi wyaro-

sTvis misi sgrZe

temperatura

t 0C

siCqare

m/wm

moculoba

m3/sT

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

cxrili 24-is gagreleba

mavne nivTiereb

aTa dasaxele

ba

mavne nivTiereb

aTa koncentracia g/m3

mavne nivTiere-

baTa gamoyofis wyaros

(wyaroebis jgufis) muSaobis dro

s./dRe-Rame

dabinZurebis wyarodan (wyaroebis jgufidan) gamoyofil mavne

nivTierebaTa raodenoba, t/dRe-Rame

mavne nivTie-rebaTa maqsima-luri raode-noba

gafrqve-vaSi g/wm

limitis nomeri, gamcemi

organo da gacemis TariRi

Gafrqve-vebis

raodenobrivi da Tvisob-rivi

maxasia-Teblebis gansaz-Rvris meTodi

formis Sevsebis Semsru-leblis xelmo-wera da TariRi

ñóê maT Soris xvdeba gawmen-daze

aqedan

daWerili da

gauvnebel-yofili

Gafrqve-ulia atmos-feroSi

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

Seamowma ----------------------------------------------------- ----------- “ .” …….. 20… w

tmosferuli haeris dacvis sakiTxebze pasuxismgebeli piris gvari da saxeli

xelmowera

77

Page 78: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

cxrili 25

airmtverdamWeri mowyobilobebis muSaobis aRricxvis forma # pad-2

--------------------------------------------------------------------------

warmoebis (saamqros, ubnis) dasaxeleba

airmtver-damWeri

mowyobilo-bis dasaxe-

leba

mavne nivTi-erebaTa ga-moyofis wyaros

(wyaroebis jgufis) nomeri da dasaxeleba

mavne nivTiereba-Ta gafrqve-vis wyaros nomeri da dasaxeleba

namuSevari saaTebis (cvlebis) raodenoba

dRe-RameSi

airmtver-damWeri mo-wyobilobis mocdenis

dro teqno-logiuri mowyobil-obis muSao-

bisas, sT/dRe-Rame

airmtverda-mWeri mowyo-

bilobis muSaobisas

misi calkeuli aparatebis (agregateb-is) mocdenis

dro, sT/dRe-Rame

airmtver-damWer mowyobi-lobis

(misi cal-keuli apa-ratebis, aggregate-

bis) mocdenis mizezi

formis Sevsebis Semsrul-eblis

xelmowe-ra da TariRi

airmtv-erdamW-eri mow-yobilo-bisTvis

airmtver-damWer mow-yobiloba-sTan dakav-Sirebuli teqnolo-giuri mow-yobilobi-sTvisis

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Seamowma ----------------------------------------------- ----------- “ .” …….. 20… w

atmosferuli haeris dacvis sakiTxebze pasuxismgebeli piris gvari da saxeli

xelmowera

cxili 26

atmosferuli haeris dacvis RonisZiebebis Sesrulebis aRricxvis forma # pad-3

sawarmos (saamqros, ubnis) da teqnologi-uri mowyobi-

lobis dasaxeleba

Sesasrule-beli

RonisZiebis dasaxeleba

Ronis-Ziebis Sesru-lebis vada

Sesasru-lebeli RonisZie-bis dafi-nansebis wyaros dasaxel-

eba

RonisZiebis Catarebaze gamoyofili danaxarjebi (xarjTaRr-icxvis mixe-dviT), lari

faqtiurad Sesrulebuli samuSaoebis (xarjTaRricxvis Rirebulebis mixedviT),

lari

sul mimdi-nare wels aTvisebu-

lia

maT Soris kvartalebis mixedvi.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

cxili 26-is gagrZeleba

RonisZiebis Sesrulebis

danergvis aqtis nomeri da TariRi

atmosferoSi gafrqvevebis faqtiuri Semcireba RonisZiebis Catarebis Semdeg. t.

sul mimdinare wels

maT Soris kvartalebis mixedvi.

I II III IV

11 12 13 14 15 16

Seamowma ----------------------------------------------- ----------- “ .” …….. 20… w

atmosferuli haeris dacvis sakiTxebze pasuxismgebeli piris gvari da saxeli

xelmowera

78

Page 79: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

garemos calkeuli komponentebis dacvis sistemis monitoringuli gegmebi

atmosferuli haeris mdgomareobis monitoringi da misi ganxorcielebis gegma

monitoringis Catarebis pirobebi, moTxovnebi da meTodika

atmosferuli haeris dabinZurebis wyaroebis da maT mier gafrqveul damabinZurebel

nivTierebaTa monitoringis mizans warmoadgens ganxiluli sawarmos garemomcveli

atmosferuli haeris faqtiuri mdgomareobis gansazRvrisaTvis da garemosdacviTi

RonisZiebebis ganxorcielebisaTvis realuri monacemebis dadgena. monitoringis gegmis

ganxorcieleba iseTi sakiTxebis efeqturi gadawyvetis saSualebas iZleva, rogoricaa:

- atmosferul haerSi damabinZurebel nivTierebaTa gamofrqvevebis Sedegad

garemoze zemoqmedebis maxasiaTebelTa dadgena;

- atmosferul haerSi damabinZurebel nivTierebaTa gamofrqvevebis normativebis

Sesabamisad aucileblobis SemTxvevebSi garemoze mavne gavlenis Semarbilebeli

RonisZiebebis gatareba, rogorc calkeuli wyarosTvis, ise mTlianad sawarmosaTvis;

- atmosferul haerSi damabinZurebel nivTierebaTa gamofrqvevebis SezRudvis

mizniT dadgenili normativebis dacvis kontrolis organizacia;

- sawarmoSi arsebuli airmtverdamWeri mowyobilobebis teqnikuri mdgomareobis

Sefaseba;

- sawarmoSi gamoyenebuli teqnologiuri procesebis ekologiuri maxasiaTeblebis

Sefaseba;

- sawarmoSi gamoyenebuli nedleulisa da resursebis narCenebis utilizaciis

efeqturobis Sefaseba;

- sawarmoSi atmosferuli haeris dacvis RonisZiebaTa dagegmva.

moqmed sawarmoebSi atmosferuli haeris mdgomareobis monitoringis Catarebis

organizaciisa da misi Sedegebis dokumentalurad gaformebis ZiriTadi moTxovnebi da

miTiTebebi dadgenilia saqarTvelos garemosa da bunebrivi resursebis dacvis

saministros mier^ romelTa detaluri gadmocema ganxorcielebulia mocemuli

dokumentis meore TavSi. es moTxovnebi da miTiTebebi gankuTvnilia saqarTvelos

teritoriaze ganlagebul samrewvelo, satransporto, sasoflo – sameurneo da sxva

daniSnulebis obieqtebisa da sawarmoebisaTvis, romelTac gaaCniaT atmosferuli haeris

dabinZurebis stacionaluri da moZravi wyaroebi.

sakanonmdeblo moTxovnebis gaTvaliswinebiT, dabinZurebis stacionaruli wyaroebidan

atmosferul haerSi gafrqvevebis faqtobrivi raodenoba dgindeba atmosferuli haeris

mavne nivTierebebiT dabinZurebis kontrolisaTvis dadgenili gamoyenebiTi meTodebis

saSualebiT (saqarTvelos kanoni “atmosferuli haeris dacvis Sesaxeb”, muxli 42).

gamoyenebiT meTodebs ganekuTvneba:

a) dabinZurebis stacionaruli wyaroebidan atmosferul haerSi gafrqvevebis

faqtobrivi raodenobis dadgenis instrumentuli meTodi, romlis safuZvelia

79

Page 80: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

dabinZurebis stacionaruli wyaroebidan atmosferul haerSi gafrqvevebis faqtobrivi

raodenobis dadgena specialuri gamzom – sakontrolo aparaturis gamoyenebiT;

b) dabinZurebis stacionaruli wyaroebidan atmosferul haerSi gafrqvevebis

faqtobrivi raodenobis gansazRvris saangariSo meTodi. saangariSo meTodebis safuZvelia

dabinZurebis stacionaruli wyaroebidan atmosferul haerSi gafrqvevebis faqtobrivi

raodenobis dadgena specialuri dargobrivi saangariSo meTodikebis gamoyenebiT.

aRniSnulidan gamomdinare, atmosferul haerSi damabinZurebel nivTierebaTa

gamofrqvevebis monitoringis Catarebisas, saWiroebis mixedviT SesaZlebelia gamoyenebul

iqnes gazomvebis pirdapiri meTodebi, damyarebuli uSualod instrumentalur gazomvebze,

agreTve dasadgeni parametrebis Teoriuli gaangariSebebi, specialuri dargobrivi

meTodikebis gamoyenebiT. aRniSnuli meTodebis gamoyenebis mizanSewonilebisa da

regulirebis mizniT, kanonmdeblobiT dadgenilia garemosdacviT organoebTan Sesabamisi

SeTanxmebebis procedurebis Catareba. dargobrivi, sawarmo obieqtTagan atmosferuli

haeris damabinZurebel gamofrqvevaTa monitoringis arsebuli meTodebidan (analizur-

eqsperimentuli, balansuri da xvedriTi gafrqvevis koeficientebis gamoyenebiT)balansur

meTods im SemTxvevaSi eZleva upiratesoba, roca ar aris analizur-eqsperimentuli

meTodiT gamofrqvevaTa aRricxvis praqtikuli SesaZlebloba. amis gamo, ganxiluli

sawarmosaTvis haeris damabinZurebel nivTierebaTa atmosferuli gafrqvevebis

monitoringuli maCveneblebis dasadgenad rekomendebulia saangariSo meTodis gamoyeneba

(Tanaxmad meore TavSi miRebuli meTodologiisa).

monitoringis ubnebi da sakontrolo wertilebi

atmosferos mdgomareobis monitoringis CatarebisaTvis aucilebelia atmosferoze

zemoqmedebis ubnebis funqcionirebisa da mavne nivTierebaTa atmosferoSi gamomfrqvevi

danadgarebis eqspluataciis pirobebis srulad asaxva, monitoringis Catarebis ZiriTadi

principebis gasaxorcieleblad aucilebelia sakontrolo wertilebis ise SerCeva, rom

gaTvalisWinebuli iqnes monitoringuli dakvirvebebi Semdeg sawarmoo ubnebzeK

- Saxturi Rumeli (ori cali SeerTebuli erT gamwov da gamwmend sistemaSi), (g-1);

- nedleulis (kirqvis) miReba dasawyoeba, (g-2);

- nedleulis (qvanaxSiris) miReba dasawyoeba, (g-3);

- nedleulis (kirqva, qvanaxSiri) gadatvirTva RumelebSi, (g-4, g-5);

- kiris gadatvirTva manqanebSi, (g-6).

monitoringis Sedegebis fiqsirebis formebi da dabinZurebis stacionaruli

wyaroebidan atmosferul haerSi gafrqvevebis faqtobrivi raodenobis Sesatyvisi

informaciis xelmisawvdomobis uzrunvelyofa daregulirebulia saqarTvelos

kanonmdeblobi. normatiuli sakanonmdeblo moTxovnebis gaTvaliswinebiT monitoringis

maxasiaTeblebi da Catarebis perioduloba asaxulia cxrilebSi 1/atm,mon-2/atm,mon

regularulad, kvartaluri periodulobiT monitoringuli masalebi analizdeba da

ivseba dabinZurebis stacionaruli wyaroebidan, agreTve mobiluri wyaroebidan

80

Page 81: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

atmosferul haerSi gafrqvevebis faqtobrivi raodenobis saangariSgebo formebiK forma

Îpad-1, forma pad-2 da forma pad-3.

monitoringis gegmis perioduloba da strategia

monitoringis gegmis perioduloba mocemulia cxrilSi 27/atm.mon

cxrili 27/atm.mon

atmosferul haerSi e

SefasebisaTvis

SerCeuli wertili

gafrqvevis

stacionaruli

wyaroebi an

uaxloesi

dasaxlebuli punqti

sinjebis

aRebis

periodu-

loba

atmosferuli haeris damabinZurebeli

nivTierebebi

mtveri azotis

orJangi naxSirJangi

gogirdis

orJangi Wvartli

kvartalSi

erTxel

SeniSvna: 1.avariuli gafrqvevebis (zalpuri) SemTxvevaSi sinjebis aReba moxdeba

yoveldRiurad.

2.konkretuli gegmis damtkiceba sawarmos mier unda moxdes gegmis

ganxorcielebaze pasuxismgebeli fizikuri, an iuridiuli pirebis miTiTebiT.

xmauris monitoringi da misi ganxorcielebis gegma

monitoringis Catarebis pirobebi, moTxovnebi da meTodika

xmauris monitoringi ganxorcieldeba weliwadSi erTxel, sawarmos sruli

datvirTviT moqmedebis dros - mis Catarebaze kompeteturi specializebuli organos

(specialistTa jgufis mier), romelTanac gaformdeba saTanado xelSekruleba.

monitoringis Catarebis pirobebi, moTxovnebi da meTodika ganisazRvreba saTanado

sakanonmdeblo da normatiuli aqtebis safuZvelze.

monitoringis ubnebi da sakontrolo wertilebi

xmauris monitoringis CatarebisaTvis aucilebelia SeirCes am maxasiaTebliT

gansakuTrebiT gamorCeuli sawarmoo ubnebi, aseT ubnebad iTvleba:

- gamwovi ventilacia;

sawarmos mxolod aRniSnuli ubani eqvemdebareba monitoringul Sefasebas, radgan

danarCeni ubnebis funqcionireba ganpirobebulia avariuli situaciebiT da Sesabamisad,

xmauris efeqti am SemTxvevebSi warmoadgens yuradRebis miqcevisaTvis erT-erT

savaldebulo faqtors.

wylis mdgomareobis monitoringi da misi ganxorcielebis gegma

radgan sawarmos ar gaaCnia sawarmoo Camdinare wylebi, amitom monitoringis

organizeba aRniSnuli mimarTulebiT ar saWiroebs.

81

Page 82: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

narCenebis monitoringi da misi ganxorcielebis gegma

monitoringis Catarebis pirobebi, moTxovnebi da meTodika

narCenebis sakiTxebTan mimarTebaSi, TviTmonitoringis Catarebis mdgomareoba

ukavSirdeba sawarmoo obieqtis saqmianobisa.vis damaxasia.ebeli teqnologiuri ciklis

konkretul etapebs, rogorc zemo. aRiniSna, saqmianobis dasaxuli miznis miRqevisaTvis

sawarmo sargeblobs 'regionis centraluri komunaluri da sxva samsaxurebis

SesaZleblobebiT. amis gaTvaliswinebiT Sesabamisi samsaxurebis uflebamosilebis

farglebSi yalibdeba sayofacxovrebo narCenebis sawarmoo obieqtidan gatanis problemis

gadaqyveta. gansakuTrebiT unda aRiniSnos, rom sawarmoo obieqtze warmoiqmneba iseTi

narCenebic, romelTa xasia.Ti pirdapir ukavSirdeba sawarmoo saqmianobis Taviseburebebs

da aqedan gamomdinare, aucilebelia aseTi narCenebis sawarmos teritoriidan gatanis da

Semdgomi utilizaciis problemebi gadaqyvetil iqnas garemosdacviT da komunaluri

momsaxurebis kompetetur organoebTan SeTanxmebiT. K

sawarmoos eqsploataciisas sawarmoo narCenebi ar warmoiqmneba, mtverdamWer

sistemebSi daWerili mtveri (kiris mtveri), romelic gamoiyeneba rogorc soflis

meurneobaSi mJave niadagebSi Sesatanad, aseve mJave wylebis neitralizaciisaTvis.

sayofacxovrebo narCenebi ganTavsdeba sawarmoos teritoriaze dadgmul konteinerebSi

da xelSekrulebis safuZvelze periodulad gatanil iqneba qalaqis komunaluri

dasufTavebis samsaxuris mier municipalur nagavsayrelze.

saburavebis, rezinis nakeTobebis da sxva elastomerebis narCenebi (warmoqmnis

SemTxvevaSi) raodenobiT Sesabamisi xelSekrulebis safuZvelze gadaecema garemoze

zemoqmedebis mqone im organizaciebs, romlebic zemoT aRniSnuli meoradi produqtebis

gadamuSavebiT axdenen navTobproduqtebis regenerirebas samomxmareblo masalebad.

celofnis, plastikuri masalebis nakeTobaTa da sxva SesafuTi masalebis narCenebis

warmoqmnis SemTxvevaSi isini meoradi gadamuSavebis mizniT gadaecemaT garemoze

zemoqmedebis nebarTvis mqone Sesabamis organizaciebs.

sawarmos kuTvnili avtotransportis teqmomsaxureoba xorcieldeba teqmomsaxureobis

obieqtSi da aqedan gamomdinare remontis Tanmxlebi narCenebi rCeba teqmomsaxureobis

obieqtSi.

metalis (samSeneblo da saremonto samuSaoebis Catarebisas warmoqmnis

SemTxvevaSi) nawili narCenebis moxmareba moxdeba induqciur RumelSi, nawilis realizeba

moxdeba jarTisa da feradi metalebis mimReb punqtebSi.

monitoringis ubnebi da sakontrolo wertilebi

narCenebis monitoringisT.vis mizanSewonilia SeirCes Semdegi sawarmoo ubnebi:K

- sayofacxovrebo-sameurneo narCenebis warmoqmnis ubani.

biomravalferovnebaze monitoringi da misi ganxorcielebis gegma.

sawarmos gavlenis sferoSi ar SeiniSneba biomravalferovnebis is saxeobebi,

romlebic moiTxoven monitorings da aqedan gamomdinare maTi monitoringi da misi

ganxorcielebis gegmis SemuSaveba saWiroebas ar moiTxovs.

82

Page 83: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

niadagis dabinZurebaze monitoringi da misi ganxorcielebis gegma.

sawarmos gavlenis sferoSi, sawarmos specifikidan gamomdinare, niadagis

dabinZurebis albaToba praqtikulad ar arsebobs, aqedan gamomdinare misi monitoringis

saWiroeba ar arsebobs.

gruntis wylebis dabinZurebaze monitoringi da misi ganxorcielebis gegma.

sawarmos gavlenis sferoSi, sawarmos specifikidan gamomdinare, gruntis wylebis

dabinZurebis albaToba praqtikulad ar arsebobs, aqedan gamomdinare misi monitoringis

saWiroeba ar arsebobs.

9.5. saqmianobis Sewyvetis SemTxvevaSi, garemos winandel

mdgomareobamde aRdgenis gzebi da saSualebebi.

saqmianobis Sewyvetis SemTxvevaSi mewarme valdebulia mis mier aRebuli teritoria

moiyvanos saqmianobis dawyebamde arsebul mdgomareobaSi.

saqmianobis specifikidan gamomdinare, sawarmoo miznebisaTvis gamoyofili

teritoriis farTobi, saqmianobis ganxorcielebis Sedegad ar ganicdis raime

mniSvnelovan zegavlenas, ris gamoc saqmianobis Sewyvetis pirobebSi, garemos winandel

mdgomareobamde miyvanis sakiTxi ar aris dakavSirebuli gansakuTrebuli RonisZiebebis

gatarebis aucileblobasTan. im SemTxvevaSi Tu saWiro gaxdeba sawarmoo daniSnulebiT

gamoyenebuli nagebobebisa da danadgarebis demontaJi, am sakiTxebis gadawyveta

SesaZlebelia sawarmos saqmianobis Sewyvetis paralelurad – am faseulobebSi im

periodisaTvis arsebuli moTxovnebis gaTvaliswinebiT.

83

Page 84: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

10. sazogadoebis informireba da sazogadoebrivi azris Sefaseba

saqarTvelos kanonmdeblobiT, aucilebelia sazogadoebis informireba dagegmili

saqmianobis Sesaxeb da sazogadoebrivi azris gaTvaliswineba am saqmianobis

ganxorcielebasTan dakavSirebuli sakiTxebis ganxilvis dros.

kerZod, kanonmdeblobis es moTxovnebi mkafiodaa dafiqsirebuli “garemoze

zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis muxli 6-Si, romelic avaldebulebs

dagegmili saqmianobis ganmaxorcielebels, rom sazogadoebriobisaTvis xelmisawvdomi

gaxados dagegmili saqmianobis garemoze zemoqmedebis dokumentacia da moawyos garemoze

zemoqmedebis angariSis sajaro ganxilva, ris Sesaxebac Sesabamis vadebSi savaldebuloa

centralur da regionalur periodul beWdviT organoSi saTanado informaciis

gamoqveyneba.

am moTxovnaTa dakmayofilebis mizniT, saqmianobis ganmaxorcieleblis mier Catarda

rigi RonisZiebebi, romelTa mizans warmoadgenda realuri suraTis dadgena dagegmili

saqmianobis sawarmoo obieqtis ganlagebis teritoriis maxlobeli ubnebis mosaxleobis

damokidebulebis mxriv.

am RonisZiebebma ZiriTadad gamoavlina mosaxleobis daintereseba SesaZlebeli

dasaqmebis TvalsazrisiT, rac mianiSnebs im garemoebaze, rom socialur-ekonomikuri

mdgomareobis Tanamedrove etapze mosaxleobisaTvis metad aqtualuria dasaqmebis

problemebis gadawyveta, rasac emateba garemosdacviTi RonisZiebebis gatarebis

efeqturobac (gansakuTrebiT - Tanamedrove moTxovnebis mtverdamWeri filtrebis

dayeneba).

centralur da regionalur beWdviT organoSi saTanado informaciis gamoqveynebam,

mosalodnelia gamoiwvios Semdgomi gamoxmaureba sazogadoebidan da Sesabamisi

winadadebebis warmodgena garemoze zemoqmedebis Sefasebis aqtualur problemebze. aseTi

SesaZleblobis gamoCena da damuSavebuli garemosdacviTi damasabuTebeli dokumentaciis

sajaro ganxilvis Sedegebis, agreTve damoukidebeli eqspertebis winadadebebisa da

SeniSvnebis gaTvaliswineba udaod Seasrulebs dadebiT rols dagegmili saqmianobis

sawarmoo obieqtis garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis srulyofis, agreTve

saZiebeli nebarTvis sanebarTvo pirobebis qmediTi RonisZiebebis Camoyalibebis

mimarTulebiT.

84

Page 85: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

11. ZiriTadi Sedegebi da daskvnebi

arapirdapiri zegavlena adamianis janmrTelobaze da usafrTxoebaze, atmosferul

haerze, niadagze, wylis obieqtebze, klimatze, miniSnebulia ganxiluli sakiTxis

damokidebuleba socialur da ekonomikur faqtorebze. saqmianoba mikuTvnebulia obieqts,

romelic saWiroebs garemoze zemoqmedebis nebarTvas.

moyvanili, garemoze zemoqmedebis xarisxobrivi Sefaseba uCvenebs, rom

gansakuTrebul yuradRebas da ganxilvas moiTxovs atmosferuli haeris dacvis sakiTxebi.

atmosferuli haeris SesaZlo dabinZurebis sakiTxebi detaluradaa gaanalizebuli

warmodgenil garemosdacviT dokumentaciaSi, agreTve ,,zdg’’ - s normativebis proeqtSi,

ris safuZvelzec SesaZlebelia saTanado daskvnebis gakeTeba dagegmili saqmianobis

garemoze zemoqmedebis Sesafaseblad Catarebuli kvlevebis, gazomvebisa da gaTvlebis

safuZvelze miRebuli Sedegebis da dadgenili zRvrulad dasaSvebi gamofrqvevebis

normativebis saproeqto maCveneblebis Tanaxmad. atmosferoSi mavne nivTierebaTa emisiis

maxasiaTeblebi normaSia uaxloes dasaxlebul punqtTan.

sawarmoo obieqtis operirebis pirobebSi aucilebelia organizebul iqnes

teqnikuri kontroli mtverdamWeri saSualebebis funqcionirebisaTvis, rac warmoadgens

savaldebulo moTxovnas atmosferul haerSi miwispira koncentraciebis normebis

dacvisaTvis. aseve aucileblad unda iqnes uzrunvelyofili mtverdamWeri saSualebebis,

rogorc TiToeuli maTganis, aseve yvelas erTdroulad – maTTvis dadgenili

efeqturobis maCveneblebis miRweva-SenarCuneba.

aseve sawarmo valdebulia:

awarmoos sawarmos TviTmonitoringis gegma (pad-is formemis yovelkvaltaruli

Sevseba da wliuri angariSis wardgena Sesabamis samsaxurSi).

arasayrel meteorologiur pirobebSi moaxdinos teritoriis im nawilis morwyva,

saidanac arsebobs didi amtverianebis potenciuri SesaZleboba.

- sawarmoSi momuSave muSa-mosamsaxureebi saWiroebis SemTxvevaSi

uzrunvelyofilni iyvnen spetansacmliT.

- sawarmos is muSa-mosamsaxureebi, romlebsac uwevT muSaoba mtvris maRali

koncentraciis adgilebSi da maRali xmauris mqone danadgarebTan, saWiroebis

Sesabamisad aRWurvilni unda iyvnen mtvrisa da xmauris individualuri dacvis

saSualebebiT

amrigad, realur monacemebze, agreTve saproeqto maxasiaTeblebze dayrdnobiT,

aRniSnuli sawarmoo obieqtisaTvis, im SemTxvevaSi, Tu dagegmili saqmianobis

85

Page 86: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

ganxorcielebisas sawarmo daicavs teqnologiuri reglamentis moTxovnebs, gaatarebs

dasaxul RonisZiebebs da ixelmZRvanelebs warmodgenil garemosdacviT dokumentSi

moyvanili rekomendaciebiT - garemosdacviTi nebarTvis proceduris gavlis mizniT

SesaZlebelia gakeTdes garemoze zemoqmedebis, rogorc xarisxobrivi, ise raodenobrivi

mniSvnelobis Sefasebebi, romelTa Tanaxmadac:

ar dairRveva saqarTvelos kanonmdeblob;

ar dairRveva saqarTveloSi moqmedi garemos dacvis normebi;

saqmianobis ganxorcieleba mizanSewonili iqneba misi ganlagebis, Sinaarsisa da

masStabis gamo;

86

Page 87: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

gamoyenebuli literatura

1. saqarTvelos konstitucia, Tbilisi, 1995 2. saqarTvelos kanoni "garemos dacvis Sesaxeb". Tbilisi, 1996 3. saqarTvelos kanoni "garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb". Tbilisi, 2007 4. saqarTvelos kanoni "ekologiuri eqspertizis Sesaxeb".Tbilisi, 2007. 5. saqarTvelos kanoni "atmosferuli haeris dacvis Sesaxeb". Tbilisi, 1999. 6. saqarTvelos zedapiruli wylebis dabinZurebisagan dacvis wesebi, Tbilisi, 1996. 7. "saqarTvelos administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsi" 8. saqarTvelos garemosa da bunebrivi resursebis dacvis saministros 2003 wlis 28

ivlisis brZaneba #67 “dabinZurebis stacionaruli wyaroebidan atmosferul haerSi

gafrqvevebis faqtiuri raodenobis gansazRvris instrumentaluri meTodis, dabinZurebis

stacionaruli wyaroebidan atmosferul haerSi gafrqvevebis faqtiuri raodenobis

damdgeni specialuri gamzom-sakontrolo aparaturis standartuli CamonaTvalisa da

dabinZurebis stacionaruli wyaroebidan teqnologiuri procesebis nixedviT atmosferul

haerSi gafrqvevebis faqtobrivi raodenobis saangariSo meTodiis Sesaxeb”. macve #80.

4.08.2003. 9. wyalsatevebSi Camdinare wylebTan erTad CaSvebul damabinZurebel nivTierebaTa

zRvrulad dasaSvebi CaSvebis (z.d.C.) normativebis gaangariSebis meTodika, Tbilisi, 1996.

10. atmosferos dabinZurebis kontrolis saxelmZRvanelo, üü 52.04.186-89m. 1991w. 11. üüüü/C üRIüüIR evropaSi atmosferul gafrqvevaTa inventarizacia, atmosferul

gafrqvevaTa inventarizaciis saxelmZRvanelo, 1997.

12. saqarTvelos bunebrivi resursebi da garemos dacva. saqarTvelos statistikis

saxelmwifo departamenti, Tbilisi, 2002 w.

13. samSeneblo normebi da wesebi, naw.II, proeqtirebis normebi, navTobis da

navTobproduqtTa sawyobebi, moskovi, 1980(rusul enaze). ðèÿòèÿõ Ãîñ

14. sxvadasxva dargTa sawarmoebis ZiriTadi teqnologiuri mowyobiloba-danadgarebidan

atmosferoSi mavne nivTierebaTa xvedriTi gafrqvevebis normatiuli maCveneblebi, mesame

(gadamuSavebuli) gamocema, (11-idan 21-mde ganyofilebani da danarTi), xarkovi, 1991

weli(rusul enaze).

15. üüüüüüüüüüüü üüüüüüüü üü üüüüüüü üüüüüüüü üüüüüüüüüüüü üüüüüüü ü üüüüüüüüü üüüüüüüüüüüüü üüüüüüüüüüüü üüüüüüüüü, üüüü-üüü 1992. 16. üüüüüü üüüüüüüüüü üüüüüüüüüüü üüüüüüüüü, üüüü ü üüüü. üüü üüüüüü ü. üüüüüüüüüüüü. üüüüüüüüüüü üüüüüüüüü üü üüüüüüü, üüü, üüüüüü, 1993. 17. adamia S., gelaSvili n., goderZiSvili n., guguSvili v., zaqaraia d., migineiSvili r.,

mulaZe i., sadraZe n., RavTaZe T., Cxotua T., SaviSvili i., Wabukiani a., javaxiZe d. 2012.

berTakaris salicenzio ubnis 1:2 000 geologiuri ruka da rukis ganmartebiTi baraTi.

18. vaSakiZe i., zuliaSvili T., salia j., SublaZe r. 2002. bolnisis raionis madneulis

madniani kvanZis (240kv.km) kompleqsuri geologiuri, madneul-geologiuri da

petrologiur-geoqimiuri Seswavla da interpretaciebi geologiuri da prognozuli

rukebis SedgeniT 1:10000 masStabSi. saqarTvelos geologiis departamenti a.

TvalWreliZis saxelobis sax. mineraluri nedleulis instituti.

19 guguSvili v. (2013). hidroTermuli metasomatozi da madanwarmoSoba beqTaqaris

sabadoze. kavkasiis samTo jgufi

87

Page 88: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

danarTebi ñ

üüü. 4 sawarmos gen-gegma gafrqvevis wyaroebis CvenebiT

üüü. 5. sawarmos ganlagebis situaciuri ruka-sqema

gaTvlebis Sedegebi

88

Page 89: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

nax. 4. sawarmos gen-gegma gafrqvevis wyaroebis CvenebiT

g-2

g-1

g-3

g-6

g-4

g-5

89

Page 90: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

250 m

Sps “ture”

90

Page 91: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

nax. 5 . sawarmos ganlagebis situaciuri ruka.

SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoeba “ture”-s kirqvis nedleulidan kiris miRebis qarxnis garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis winaswari ganxilvis dros Semosul SeniSvnebze pasuxebi

SeniSvnis avtori

SeniSvna pasuxi

saqarTvelos

garemosa da

bunebrivi

resursebis

dacvis

saministro

1. gv. 13 - ekologiur eqspertizaze warmodgenil gzS-s angariSSi

sakvlevi ubnis geologiuri garemo aRwerili unda iyos Semdegi

TanmimdevrobiT: geomorfologia, geologiuri agebuleba,

hidrogeologia, teqtonika, seismuroba da sainJinro-geologiuri

pirobebi. garda amisa gamoyenebuli literaturis CamonaTvalSi (gv.

88) miTiTebuli unda iyos geologiuri literatura.

2. gv. 67 - narCenebis marTvis konkretul gegmaSi, konkretulad unda

iyos miTiTebuli damleqi qvabulidan amoRebuli Slamis marTvis

sakiTxebi.

3. gv. 73 - gzS-s angariSSi mocemuli araorganuli mtveris gabnevis

angariSis Tanaxmad, uaxloes dasaxlebul punqtTan (250 m) misi

mniSvneloba tolia 0,9 zdk-is. imis gaTvaliswinebiT, rom

atmosferuli haeris mtvriT dabinZurebis fonuri maCvenebli

mosaxleobis ricxovnobis mixedviT miRebulia nulis tolad

(ugulvelyofilia sawarmos ganTavsebis zonaSi arsebuli sxva

damabinZurebeli wyaroebi) da ar aris gaTvaliswinebuli araorganuli

mtvris gabnevis angariSis gaTvlebSi, saWiroa Sesabamisi

Semarbilebeli RonisZiebebis SemuSaveba. amitom ekologiur

eqspertizaze warmodgenil gzS-s angariSSi ganxiluli unda iyos

mtvris gavrcelebis Semcirebis konkretuli RonisZiebebi. mag. gzS-s

angariSSi warmodgenili airmtverdamWeri mowyobilobis efeqturobis

(91,2%) gazrda;

1. aRniSnuli SeniSvna ganxiluli iqna da aRniSnuli

miTiTeba gasworebuli iqna gzS-s angariSSi.

2. aRniSnuli SeniSvna ganxiluli iqna da aRniSnuli

SeniSvna gasworebuli iqna gzS-s angariSSi,

kerZod aRniSnuli Slami warmoadgens

mtverdamWer sistemaSi – skruberSi daWerili

mtveri da misi gamoyenebis sesaZ ;ebloba

miTiTebula gzS-s angariSSi.

3. aRniSnuli SeniSvna ganxiluli iqna. gzS-s

angariSSi fonur koncentraciad gamoyenebuli

iqna 10 - 50 aTasi mosaxleobis grafis monacemebi

cxrili 10-dan, rac metia q. dedofliswyaros

mosaxleobis ricxovnobas, is naklebia aRniSnul

ricxovnebaze. aqve unda aRiniSnos, rom gaTvlebi

Catarebulia yvelaze maqsimaluri dabinZurebis

pirobebisaTvis da yvelaze araxelsayrel

meteorologiuri pirobebisaTvis (uqaro amindi -

StilisaTvis).

91

Page 92: garemoze zemoqmedebis Sefasebis a n g a r i S imoe.gov.ge/res/images/file-manager/daskvnebinebartvebi/...kulturuli memkvidreobis Zeglebi - ekologiuri mdgomareoba 13 13 13 16 17 18

saqarTvelos

garemosa da

bunebrivi

resursebis

dacvis

saministro

4. gzS-s angariSSi kiris sawarmodan gavrcelebuli araorganuli

(kirqvisa da kiris) mtveris zRvrulad dasaSveb koncentraciad

aRebulia araorganuli mtveris (siliciumis orJangis SemcvelobiT

70-20%) zRvrulad dasaSvebi koncentraciis maCvenebeli. ekologiur

eqspertizaze warmodgenil gzS-s angariSSi dasabuTebuli unda iyos

ratom an/da ra niSnebiT moxda am ori gansxvavebuli Semadgenlobis

araorganuli mtvris erTmaneTTan gaigiveba

5 ekologiur eqspertizaze warmodgenil gzS-s angariSs Tan unda

erTvodes konkretuli garemosdacviTi monitoringis gegma, romelSic

gaTvaliswinebuli unda iyos Tavi 9.3-Si (gv. 74) warmodgenili

rekomendaciebi

6. gzS-s angariSi moicavs uzustobebs. kerZod:

- gv. 13 - Tavi 2.2-Si mocemulia, rom sakvlevi teritoria

ganTavsebulia zRvis donidan 6271 m. simaRleze. aRniSnuli Canaweri

saWiroebs koreqtirebas.

- gv. 14 - gzS-s angariSSi mocemulia, rom teqtogenur reliefze

daSenebulia eroziuli xeobebi. sityva ,,daSenebulia’’-s nacvlad unda

iyos ,,ganviTarebulia’’.

- gv. 36 - cxr. 17-Si zRvrulad dasaSvebi koncentraciebis

ganzomileba unda iyos mg/m3 da ara mk/m3, xolo azotis dioqsidis

zRvrulad dasaSvebi maqsimaluri erTjeradi koncentracia unda iyos

0,2 mg/m3.

- gv. 38 - orive Rumelidan wliuri gafrqvevis gaangariSebis

formulaSi Casamatebelia mamravli ,,2’’.

- gv. 52 - gzS-s angariSSi mocemulia, rom ,,sawarmoSi xanZris

aRmoCenis SemTxvevaSi gaTvaliswinebulia q. quTaisis saxanZro razmis

SesaZleblobebis gamoyeneba. imis gaTvaliswinebiT, rom gansaxilveli

sawarmo mdebareobs q.dedofliswyaroSi (kaxeTSi), aRniSnuli Canaweri

saWiroebs Sesworebas.

- gv. 64 da gv. 73 - im SemTxvevaSi, Tu mtverdamWeri kameris

efeqturoba 12%-ia, xolo skuberis 90% (gv. 38), airmtverdamWeri

mowyobilobis jamuri efeqturoba iqneba 91,2 % da ara 98,8 %..

4. aRniSnuli SeniSvna ganxiluli iqna da unda

aRiniSnos, rom, es rogorc kiris warmoebis

teqnologiaSia naCvenebi, masSi ZiriTad

komponents warmoadgens kalciumi da ara

siliciumi.

5. aRniSnuli SeniSvna ganxiluli iqna, kerZod Tavi

9.4-Si detaluradaa warmodgenili

garemosdacviTi monitoringis gegma.

6. aRniSnuli SeniSvna ganxiluli iqna da yvela

uzustovebi gasworebuli iqna gzS-s angariSSi.

92