1SHKURT 2012

Nr. 14SHKURT 2012

GAZETE E KOMUNITETIT SHQIPTAR NË BRITANINË E MADHEEditor in Chief: Fatmir Terziu [ Tel.: 07854224291] e-mail: albaniannews.gazeta@gmail.com

Borë dhe i ftohtë i acartëmbulon Shqipërinë dhe Kosovën

FAQE 4

Z. Mal Berisha është Am-basadori i ri i Republikës sëShqipërisë në Mbretëri tëBashkuar dhe në Republikëne Irlandës. Ai vjen në këtëdetyrë pas disa funksionevetë tij me rëndësi si Drejtor iPërgjithshëm i Drejtorisë sëPërgjithshme Rajonale, kambajtur postin e Drejtorit tëPërgjithshëm të së DrejtësNdërkombëtare dhe Çësh-tjeve Konsullore në MPJ. Mëparë, z. Berisha ka shërbyersi Drejtor i Evropës në MPJdhe si Konsull i Përgjithshëmnë Stamboll. Studiuesi dhediplomati Mal Berisha prejmë shumë se tre vitesh ështëduke punuar në mënyrë in-tensive për librin e tij të fun-dit, dedikuar shkrimtaritamerikan Çarl Telford Erik-son, i cili ka jetuar për tredekada në Shqipëri, në peri-udhën 1908- 1939.

LAJMI I FUNDIT

Mal Berisha,Ambasadori iri në Londër

Festohet përvjetori i katërt i

PAVARËSISË SË KOSOVËSFAQE 12-13

2SHKURT 2012

Nga Prof. Murat GecajPublicist e studiuesTiranë

1 Siç është e njohur, emigrantët shqiparë, si në tëkaluarën e largët, por

dhe në atë më të afërt, kanëshkuar në shtete të ndryshmetë botës. Motivi i tyre krye-sor ka qenë për të siguruarnjë jetë më të mirë, si për vet-en dhe familjet e tyre. Mirë-po, krahas plotësimit të kësajkërkese, në rrugë e forma tëndryshme, atje janë përballurme probleme të shumta jetë-sore. Një ndër më të mprehtitka qenë, dje dhe është sot,shkollimi i fëmijëve të emi-grantëve në gjuhën amtare.Sepse, sado gjuhë të rëndë-sishme të botës të përvetë-sojnë ata, përsëri shqipjaamtare mbetet për të gjithëfëmijët shqiptarë ndër më tërëndësishmet e më të dashu-rat. Kjo sepse ajo i mban tëlidhur e më të shkëputur mevendin e origjinës sëprindërve, me traditat e za-konet e çmuara të të parëvetë tyre. Prandaj, kujdesi i ar-simtarvëve dhe i pedagogëveshqiptarë është përqendruarnë hartimin e abetareve dheteksteve të tjerë sa më të për-shtshëm për fëmijët, që atata mësojnë dhe ta përvetë-sojnë albabetin e gjuhës sh-qipe, të shkruajnë mirë dhetë marrin njohuritë e para përgjuhën e letërsinë, historinëe gjeografinë, muzikën dhearutet figurative shqiptare.

2 Pikërisht për t’u njohurme disa përpjekje tëtyre, me kolegn e Radio-

Tiranës, Kozeta Hoxha,ishim këto ditë në shtëpinë ebashkëshortëve, Prof. ShefikOsmani e Urti Osmani, “Më-

suese e Popullit”. Kanë njëjetë të tërë, që ata ia kanëkushtuar shkollës shqipe dhearsimit tonë kombëtar.Meqenëse Prof. Shefiku ësh-të i rënduar ca nga gjendjashëndetësore, znj. Urti na folime dashuri e pasion tëveçantë edhe për një punë tëtyre mjaft të dobishme eshumëvjeçare. Ajo lidhetpikërisht me hartimin e tek-steve mësimorë për fëmijët ebashkatdhetarëve tanë, nëdiasporën shqiptare. Po kjodetyrë, sa atdhetare, arsimo-re e pedagogjike, nuk është aqe lehtë. Sepse këto tekste du-het të përshtaten për fëmijë,që mësojnë disa gjuhë të sh-teteve në Europë, Amerikë,Kanada e në vende të tjerë.Sigurisht, është e pamundurtë hartohen e botohen tekstetë përdorshëm, për të gjithëkëta fëmijë. Por kujdesi i kë-tyre dy pedagogëve ka qenënë shkallën më të lartë, që tëtejkalojnë vështirësitë dhe tëzgjidhin problemet praktike,që u kanë dalë. Ja, përparakam dy tekste, i pari me tit-ullim “Abetare e Posaçme”(për nxënësit shqiptarë jash-të Republikës së Shqipërisë),Tiranë2011. Është hartuar mepërkushtim nga Urti Os-mani, pedagoge dhe studi-uese e njohur e arsimit tonë.Ndërsa redaktimin shkencore ka bërë Prof. Shefik Osmanidhe recensentë janë HazbiLalinca (Suedi) e Mahir Mus-tafa (Zvicër). Autorja na tre-

goi se vëmendja e saj, përkëtë tekst me vkera praktike,është përqendruar në disastinguj të gjuhës shqipe, tëcilët paraqesin vështirësi përshqiptimin nga fëmijët e em-igrantëve shqiptarë.

Në fillim janë paraqiturshkronjat e alfabetit anglez,suedez e gjerman. Më tej, ajoka shpjeguar se vëmendja esaj në këtë tekst është përqen-druar në disa tinguj të gjuhësshqipe, të cilët paraqesinvështirësi për shqiptimin efëmijëve të emigranëavetanë. Në vazhdimësi, autor-ja ka shpjeguar veçoritë e kë-tyre tingujve të gjuhës sh-qipe: Th, sh, ë, q, dh, zh, gjj,rr, ll, nj, c, z, ç, x, zh, y.

Me qëllim që nxënësi ynët’i shqiptojë sa më mirë këtatinguj të shqipes, në vazhdimtë librit autorja ka botuarvjershat: “Librat rrinë radhëe radhë”(nga Xhevahir Spa-hiu), “Dhelpra dhe rrushtë”(nga A.Z.Çajupi) dhe “Gjuhajonë” (nga Gjergj Fishta).Nuk po ndalem konkretishtnë radhët e këtyre vjershavetë bukura. Por dëshiroj tëtheksoj se përzgjedhja e tyreka qenë mjaft e kujdesshmedhe e qëlluar, për konkreti-zmin e shkronjave (tingujve)të gjuhës sonë.

Më tej, në këtë tekst ështëbotuar “Alfabeti i gjuhës sh-qipe”, me shkronjat e tij, tëmëdha e të vogla të shtypit.Pëbri është dhënë këshilla:“Me këto shkronja, mësoni ta

lexoni bukur gjuhën shqipe”.Një faqe më pas janë shënu-ar shkronjat e vogla të dorësdhe shkronjat e mëdha tëdorës. Gjithashtu, aty jepetkjo këshillë: “Me këto shkro-nja, mësoni ta shkruanibukur gjuhën shqipe”.

Në mbyllje të librit, autor-ja e njohur e teksteve të gju-hës shqipe për nxënësit sh-qiptarë në diasporë, Urti Os-mani, ka vendosur vjershëne poetit tonë Kombëtar,Naim Frashëri, “Ti, Shqipëri,më jep nder!” Poshtë saj ësh-të bërë shënimi “Mësoni”, icili shoqërohet me këto fjalë,që nguliten fort në mendjene emigrantit të vogël sh-qiptar: “Naim Frashëri ësh-të një nga poetët më të mëd-henj shqiptarë. Ai është qua-jtur “bilbili i gjuhës shqipe”.Kur flasim për të, themi: Nai-mi Ynë”.

Teksti “Abetare ePosaçme” është i shoqëruarme mjaft fotografi e vizatimeshprehëse e të bukura dheme teknikë tipografike të ko-hës sonë.

Në fund, mendoj se më-suesit e shkollave shqipe nëDiasporë, si dhe prindërit etyre, është e dobishme që tasigurojnë këtë tekst. Për këtëgjë, mund të lidhen me Sh-tëpinë Botuese dhe Shtypsh-kronjën “Mileniumi i Ri”, nëAutostradën Tiranë-Durrës,km. 26. Kontaktet janë këta:Mob: 0682064654 / 0672063-702, ndërsa e-maili:info@mileniumiri.de

3Me shumë vlera arsimore e didaktike përfëmijët shqiptarë në Di-

asporë është edhe tekstitjetër, me autorë Prof. ShefikOsmanin e Hazbi Lalincën,“Fjalë pas fjale” (Fjalor me

figura), hartuar e botuar përfëmijët shqiptarë jashtë Re-publikës së Shqipërisë. Re-daktorë letrarë janë UllmarQvick dhe Elez Neziraj dherecenzent është Murat Koci.

Libri ka “Hyrjen”, ngaProf. Sh.Osmani dhe vijonme emërtimin e pjesëve tëtrupit të njeriut, ndalet se siquhen pjesëtarët e familjesdhe veshëmbathja. Te “Shtë-pia jonë” tregohen emrat eobjekteve të ndryshme.Ndërsa te “Natyra”, sigur-isht shoqëruar me fotografi,jepen pamje nga Atdheu ynëdhe tregohet se cilat janëemërtimet e objekteve qiel-lore. Bëhet edhe konkretizi-mi me emra i fotove të fru-ta-perimeve dhe ushqimevetë tjera, i ngjyrave të ndry-shme dhe i numrave, nga 0-100. Me rëndësi janë edheemërtimet, që jepen te “Sh-kolla jonë”, “Disa kafshë eshpendë” dhe për peshqit.Për të ditur se si quhen disabimë e lule, tregohen emrate tyre në gjuhën shqipe. Sig-urisht, fëmija i emigrantitduhet të dijë edhe emrat editëve të javës, të muajve dhestinëve të vitit, të cilat jepennë vazhdimësi. Këtij qëllimii shërbejnë “Disa mjete ko-munikacioni” dhe “Veprimete ndyshme të njeriut”, për tëcilat janë lënë disa faqe, nëfundin e këtij libri.

Shtëpia Botuese dhe sh-typshkronja e këtij libri tëdytë, për fëmijët e prindërveshqiptarë në Disporë, është“Filara”-Tiranë.

Numrat e kontaktit janë:e-maili:filarabotime@yahoo.cominfo@filarabotime.comCel: 0682088769/634 dheTel: 0035542228871

Tiranë, 1 shkurt 2012

Tekste, për fëmijët ediasporës shqiptare

3SHKURT 2012

4SHKURT 2012

Reshjet e pandërprera tëborës që kanë nisur intensiv-isht para një jave kanëbllokuar fshatra të tëraanembanë Kosovës dhe Ver-iun e Shqipërisë.

Bora që u duk se pushoitë shtunën në mëngjes, ditëne sotme (e diel) ka rinisur sër-ish, duke u pamundësuarborëpastruesve futjen e tyrenë disa zona të thella maloretë vendit, për t’i zhbllokuarnga bora banorët dhe tur-istët.

Sipas informacioneve ngaterreni, reshjet e borës kanëshënuar rekorde në disa

Borë dhe i ftohtë i acartëmbulon Shqipërinë dhe Kosovën

zona, ku në në disa fshatra tëkomunës së Kamenicës,trashësia e ortekëve borës kaarritur në 4 metra.

Në këtë komunë, rrugët embyllura nga bora janë: Hog-osht-Lisockë, Shahiq dheZhujë. Ndërkaq, në pjesën eTyxhecit janë të bllokuara,rrugët: Strezoc -Leshtar dheGragjenikë, si dhe në regjio-nin e Desivojcës, Velegllava,Tërstena dhe Shahiqi, përshkak se nuk ka pasurmundësi të depërtohet.

Situatë e ngjashme metrashësi të borës është edhenë disa fshatra të thella mal-

ore të komunave të Pejës,Deçanit dhe Gjakovës.

Bora që është duke rënëpa ndërprerë ka vështirësuarqarkullimin rrugor dhe ajrortë Kosovës. Disa rrugë lokalejanë bllokuar tërësisht ngangricat dhe bora.

Vështirësi të mëdha poparaqiten edhe në pikatkufitare të Kosovës.

Qarkullimi për të gjithaautomjetet në pikat kufitarenë Morinë, në Qafë të Prush-it dhe pika kufitare në Kullë,po funksion me vështirësidhe për disa orë raportohettë ketë pasur ndërprerje.

Tragjedi në Restelicë / Orteku vret 10 persona, shpëton një 5-vjeçare

Thaçi në Dukagjin,situata e dimritnën kontroll

PRISHTINË - Do tëbëjmë të pamundurën qëtë mbajmë situatën nënkontroll, tha sot pasditekryeministri i Repub-likës së Kosovës, Hash-im Thaçi, gjatë vizitës qëu bëri katër komunave tërajonit të Dukagjinit -Gjakovës, Junikut,Deçanit dhe Pejës, të për-ballura me dimrin emadh. Ai vlerësoi lartëangazhimin e au-toriteteve komunale dhesolidaritetin e qytetarëvepër të përballuar me suk-ses situatën.

Po ashtu, kryeministriThaçi tha se të gjithë me-kanizmat institucionalëqendror dhe lokalë janënë koordinim të plotë përta përballuar këtë gjend-je të dëborës së madhe.

Kryeministri po ashtupotencoi gatishmërinë eqeverisë së Kosovës përtë pasur angazhim sh-tesë në rast të vërshi-meve, të cilat mund tëndodhin me fillimin eshkrirjes së dëborës. Ngaana e tyre, kryetarët ekomunave e falënderuankryeministrin Thaçi përndihmën e ofruar, dhe ushprehën se bashkëpun-imi i tillë është në interestë të gjithë qytetarëve tëRepublikës së Kosovës.

Kukës / Reshjet edëborës vazhdojnëpa ndërprerje

KUKËS - Reshjet edëborës tashmë të shoqëru-ara edhe me erëra vazhdojnëtë bien pa ndërprerje në tëgjithë qarkun e Kukësit, dukee përkeqësuar edhe mëshumë situatën.

Tashmë trashësia e saj i kakaluar një metër në qytetin eKukësit, ndërsa në zonat ru-rale trashësia e saj i ka kalu-ar mbi katër metrat.

Aktualisht po bëhen për-pjekje për mbajtjen hapur tëautostradës, e cila është nënkontroll të vazhdueshëm.

“Po ashtu janë të hapuraedhe akset rrugore Krumë-Kukës, Krumë -Qafë Prushdhe Bajram Curri- QafëMorinë”, tha drejtori i Ndër-marrjes së Mirëmbajtjes sëRrugëve, Arben Basha.

Sipas tij, të gjitha akset etjera rrugore si dhe komunate këtij qarku tashmë janë tëbllokuara.

Erërat e forta edhe gjatëditës së sotme nuk lejojnë flu-turimet e helikopterëve, ndajemergjencat, që po lindin nëqarkun e Kukësit po zgjid-hen edhe me ndërhyrjen eushtrisë.

Aktualitet

PRISHTINË, 12 shkurt - Të pakëndhjetë persona nga Restelica (Kos-ovë), pjesëtarë të një familjeje, hum-bën jetën si pasojë e një orteku, ndër-sa një 5-vjeçare arriti të dilte e gjallënga banesa trekatëshe e shemburplotësisht. Të gjitha ekipet e kërkimshpëtimit duke përfshirë Policinë eKosovës, Forcën e Sigurisë, zjarrfikesdhe qytetaret, kanë vazhduarkërkimin e personave të mbetur nënshtëpitë e mbuluara nga orteku ibores deri në ora 1:40 min pas me-snate. Ndërprerja e kërkim shpëtim-it është bërë për shkaqe sigurie tëpersonave të përfshirë në operaciontë kërkim shpëtimit si dhe për shkaktë kushteve të rënda atmosferike.Deri në atë kohë numri i personavetë identifikuar pa shenja jete ka qenëdhjetë , ndërsa është arrit të nxirret egjallë një vajzë 5-vjeçare, e cila taniështë nën përkujdesjen e mjekëve ko-mpetent dhe sipas tyre gjendja e sajë

shëndetësore është jashtë rrezikut përjetë. Të gjitha ekipet e kërkimshpëtimit së bashku me Policinë e Ko-sovës, në orët e hershme të mëngjes-it kanë filluar operacionin e kërkimshpëtimit dhe deri tani kanë arrituridentifikohen 10 viktima pa shenjajete, një vajzë 5 vjeçare, e cila ka arri-tur t’i mbijetoje ortekut të borës dhembetet ende të kërkohet edhe një per-son i cili dyshohet të jetë nën shtëpinëe mbuluar nga orteku i borës. Sot përnë vend ngjarje kane shkuar Kryem-inistri i Republikës së Kosovës, Min-istri i Punëve të Brendshme, Ministrii Forcës së Sigurisë së Kosovës, Drej-tori i Përgjithshëm i Policisë së Kos-ovës dhe personalitete tjera. Opera-cioni i kërkim shpëtimit është dukevazhduar ende, Policia e Kosovësështë e angazhuar me të gjitha njësitetpolicore dhe kapacitetet e saja tënevojshme për t’iu dalë në ndihmëbanorëve të asaj zone. Njëkohësisht

Policia e Kosovës së bashku meForcën e Sigurisë janë duke qëndru-ar në mbikëqyrje të rrugës nga fshatiKrushevë deri në fshatin Restelicë përtë mos lejuar bllokimin e rrugës ngaautomjetet e panevojshme, për arsyese qarkullimi në atë rrugë është i vësh-tirë dhe bëhet vetëm në një korsi. Poli-cia e Kosovës kërkon nga qytetaretqë të kenë kujdes të mos bllokojnërrugën që të shpien në atë drejtim

(Krushevë –Restelicë). Po ashtu Poli-cia e Kosovës apelon tek të gjithëqytetaret që tu shmangen përdorimittë veturave për aq sa munden, në tëgjitha rajonet ku rrugët janë të vësh-tirësuara për qarkullim për shkak tëkushteve atmosferike, dhe në rastetkur ato i përdorin ti posedojnë pajis-jet e nevojshme për sezonin dimëroreashtu siç parashihen me Ligjin mbiKomunikacionin rrugor.

5SHKURT 2012

Nga Andi TerziuLondër (Angli)

Me ftesë të Shoqatës“Ardhmëria”, që drejtohetnga Lutfi Vata mori pjesë nëfestimet e katër vjetorit tëPavarësisë së Kosovës Min-istri i Diasporës Ibrahim Ma-kolli i shoqëruar nga shefja eKabinetit të tij. Ai në këtë viz-itë u ndal së pari në disatakime dhe vizita në shkol-lat e arsimit plotësues shqipnë Londër. Makolli ka vizitu-ar të shtunën e datës 11 Sh-kurt shkollën shqipe të sho-qatës “Ardhmëria” në zonëne Queens Park. Më parë atyrreth orës njëmbëdhjetë tëkësaj date ka bërë një takimdhe një bisedë të lirë me disaanëtarë të komunitetit dhedisa drejtues shoqatash.

Ministria e Diasporës nëqeverinë e Kosovës ka si ob-jektiv të kujdeset për disa-porën kosovare në konti-nente të ndryshme të botës,që përbën 25 për qind të pop-ullsisë së vendit. Ministri iDiasporës Ibrahim Makollitha se një nga synimet e Min-istrisë është ruatja e identi-tetit kombëtar të imi-grantëve, të cilët janë njëburim i rëndësishëm për eko-nominë e Kosovës.

Për dy ditë me radhë nëLondër, qëndroi Ministri iDiasporës z.Ibrahim Makol-li, i shoqëruar nga shefja ekabinetit të tij. Kjo vizitë ngaveprimtarë të shumtë të di-asporës sonë u vlerësua si eshenjtë, vizitë që nuk do tëharrohet asnjëherë dhe ësh-të shumë shpresëdhënëse, ku

mërgimtarët presin rezultatekonkrete për të mirën e di-asporës nga ministri Makol-li, duke ditur edhe të kalu-arën e tij që e ka pasur të suk-sesshme. Ministri Makolli,për këto ditë, realizoi disatakime shumë të rëndë-sishme, që nga disa vep-rimtarë të mirënjohur të di-asporës si Lutfi Vata, TalatPllana, Ruzhdi Jata, SherifBllaca, Sami Islami, SelmanLokaj, Xhevat Morina etj,vlerësohet e shenjtë dhe his-torike, sepse deri më sot,askush nga qeveria e Kos-ovës nuk ka mundur të real-izojë kaq takime. MinistriMakolli, që nga ora 08.00 ish-te në mesin e bashkatd-hetarëve tanë, mbante shën-ime dhe shpesh edhe emo-cionohej, duke parë kërkesate tyre, mundin dhe mallin qëkanë për atdheun e tyre. Këtotakime ishin vërtetë mara-tonike, këtë e arsyeton edheagjenda e tij e madhe dhe efrytshme, ku vetëm ditën efundit në Londër, realizoimjaft takime me bashkatd-hetarë. Takimet e tij të fundittë kësaj vizite ishin në mje-diset e shkollës shqipe të ar-simit plotësues në ChalkFarm, shkollë kjo e Bashkë-

sisë Shqiptare “Faik Konica”që drejtohet nga Talat Pllana.

Drejtuesit e Forumit tëShoqatave, të impresionuarnga kjo vizitë, presin qëvërtetë tash e tutje, diasporajonë nuk do të jetë jetime, pordo të jetë shumë e fortë, sepseministri si dhe ekipi i tij, tash-më është i njohur me gjithatë problemet që e preuku-pojnë këtë pjesë të popullittonë. Për ministrin Makolli udhanë edhe disa programemodeste artistike nga nxënëstë shkollave plotësuese sh-qipe.

Një nga pikat e rrëndë-sishme të fjalës së Ministrit tëDiasporës, Ibrahim Makolli,në tryezën me drejtues sho-qatash dhe anëtarë të Foru-mit të Bashkimit të Shoqat-ave ishte edhe tema e trajtu-ar më herët në një konferencënë lidhje me “Tërheqjen eInvestimeve nga Diaspora”

Zoti Makolli në thelbripërsëriti ato ide dhe me-sazhe të deklaruar më herët.Ai bëri të ditur për pjesëmar-rësit se ai kishte folur përkëtë qëllim edhe në në kon-ferencën “Tërheqja e investi-meve nga diaspora”, nëbashkorganizim të Ministrisësë Diasporës, Odës Ekono-

mike të Kosovës dhe Orga-nizatës Ndërkombëtare përMigrim (IOM).

Tashmë është i njohur fak-ti se Kosova ka kapacitete tëmjaftueshme për investitorëte huaj dhe se është vend përtë cilin ka interes, mirëpo,natyrisht se një prej para-kushteve themelore mbetetpërmirësimi i ambientit përinvestime dhe përkushtimipër ngritjen e atraktivitetit sinjë vend potencial për t’u in-vestuar.

Vetë pjesëmarrja në këtëkonferencë e përgjegjësve tëdikastereve kryesore për zh-villim ekonomik dëshmonpër përkushtimin e Qeverisësë Republikës së Kosovës nëkrijimin e ambientit të favor-shëm për investime, nëveçanti të mërgimtarëvetanë.

Ligjet të cilat janë të ap-likueshme në vendin tonëkanë për qilim nxitjen dheinkurajimin e investimeve tëhuaja në Kosovë, duke iu of-ruar investitorëve të drejtadhe garancinë themelore seinvestimet e tyre do të mbro-hen dhe do të trajtohen nëmënyrë të drejtë dhe në pa-jtim të plotë me parimin esundimit të ligjit dhe stan-dardet e pranuara ndërko-mbëtare.

Qeveria e Republikës sëKosovës është duke i kush-tuar vëmendje të veçantëpolitikave investuese, treg-tare dhe fiskale.

Kosova tashmë ka hequrshumicën e barrieraveafariste. Janë krijuar lehtësirapër regjistrimin e bizneseve,

si dhe është përafruar legjis-lacionin me atë të BashkimitEvropian.

Njëkohësisht, ekziston njëstandard liberal tregtar, tak-sa të favorshme, stabilitetekonomik dhe qëndruesh-mëri e sistemit bankar.

Ajo që shtrohet si domos-doshmëri është roli aktiv i tëgjithë akterëve për promov-imin e këtyre mundësive, tëcilat i ofron vendi ynë përinvestitorët e huaj.

Në këtë aspekt, Ministriae Diasporës, mbetet epërkushtuar që ta jep kon-tributin e saj, konform ko-rnizave ligjore. Një ndër ob-jektivat kryesore të Minis-trisë së Diasporës është iden-tifikimi, inkurajimi dhepërkrahja e investimeve tëhuaja, me theks të veçantë einvestimeve të pjesëtarëve tëdiasporës.

Ministria e Diasporës dotë angazhohet për hartimin epolitikave të favorshme përinvestime nga diaspora. Erëndësishme në këtë aspektështë edhe shqyrtimi imundësive të krijimit të of-ertave të favorshme fiskale,sidomos duke e pasur para-sysh faktin se investimet po-tenciale të pjesëtarëve të di-asporës në vendin e tyre tëorigjinës janë edhe matësikryesor i stabilitetit të ekon-omisë në Kosovë dhe një sin-jal pozitiv shumë i rëndë-sishëm për investitorët ngashtetet e tjera.

Përkundër studimeve tëbëra lidhur me të ardhurat ederitanishme nga diaspora,ende mungon një bazë e tëdhënave, e cila pasqyron sak-tësisht gjendjen mbi biznesete bashkatdhetarëve tanë ngadiaspora. Duke u nisur ngafakti se sa i rëndësishëm ësh-të edhe identifikimi i penge-save të të bërit biznes për dia-sporën në Kosovë, si dhemundësitë e rritjes së bash-këpunimit në mes të institu-cioneve vendore dhepjesëtarëve nga diaspora,tashmë ka filluar me identi-fikimin dhe krijimin e bazëssë të dhënave për bizneset epjesëtarëve të diasporësbrenda dhe jashtë vendit.

Ministria e Diasporës do tëbashkërendoj aktivitetet meinstitucionet e tjera relevante,si dhe me shoqatat që ve-projnë tash e sa kohë në di-asporë për promovimin emundësive, të mbështeturanë fakte dhe argumente përmundësitë reale dhe kon-krete, të cilat i ofron Kosovapër investitorët potencial.

Ministrin Makolli gjatëvizitës së tij e takuan edheveprimarë, të cilët vijojnëedhe shkollimin në Shoqëri...

vijon në faqen 5

Vizita e Ministrit tëDiasporës z. IbrahimMakolli në Londër

6SHKURT 2012

vijon nga faqja 4

... Kulturo Artistike që ve-projnë në Londër, por me tëkuptuar se është në Londërministri, e takuan edheartistë dhe krijues në zë mezë që veprojnë në Londër

Ata kishin ardhur nëtakim për të përshëndeturdhe për ta argëtuar me disakëngë të vjetra qytetare, përt‘ia bërë me dije, se diasporashqiptare është e etur përndihmë dhe pret që shumë tëinvestohet në kulturë, pra nëtë gjitha fushat e kulturës.Ministri Makolli me ekipin etij u ndje i nderuar me këtëpritje madhështore që ia kanëbërë bashkatdhetarët tanëdhe u premtoi, se do tëpunojë shumë, që mërgim-tarët tanë të jenë aty ku emeritojnë, sepse ai ndër tëtjera tha: “Ju të dashur bash-katdhetarë keni qenë ambas-adorët më të mirë të kombittonë, ju kein trokitur nëpërshumë dyer të botës dhe iakein pasqyruar realishtgjendjen në Kosovë, ju keinqenë imazhi i mirë i Kosovësdhe ne së bashku do tëpunojmë, sepse së bashkuarrihen sukseset më të mira.

Prandaj, ejani të nderuarbashkatdhetarë, u jepnihapësirë edhe fëmijëve tuaj,që të vijnë në ministrinë tonëdhe tuajën, nga një muaj, dyapo tre muaj, që të shohin sesi po shkon puna në këtëministri, të ushtrojnë këta tërinjë, të lidhen më shumë meatdheun e tyre, të informo-hen më shumë, po pse joedhe të japin ide perendi-more se si të kemi suksese.Ne jemi të hapur për bash-këpunim, kjo ministri ështëe juaja, ju e meritoni të jenimë mirë, ju e meritoni tëpërkraheni dhe këtë do tabëjmë ju premtoj. Nuk dua tëflas shumë, sepse nuk e kamzakon të premtoj ato që nukmundem ti bëjë vetë, punëte mira bëhen bashkë. Ate qëe premtoj do ta realizojë, jamduke i studiuar të gjithamundësitë se çka duhet meemergjencë të veprohet nëdiasporë. Ju them shumë sin-qerisht, jam emocionuar megjendjen e shkollës plotë-suese shqipe në diasporë, ekonkretisht në Londër, e di semësuesit kanë punuarshumë dhe jeni duke punu-ar shumë, por do të duhejedhe më shumë, prindërit tidërgojnë fëmijët e tyre në sh-kollat shqipe, sepse kështumbrohet gjuha jonë, meshekuj janë munduar gjuhëntonë ta zhdukin nuk kanëmundur, atëherë kur kemiqenë të pushtuar, tash nukjemi të pushtuar, tash po je-tojmë jashtë shtetit shumë

bashkëkombas, këto shtet ukanë mundësuar të mësoninë gjuhën amtare, ku edhe jujapin hapësirë të madheduke ju frymëzuar, prandaj,ne si institucione do të bëjmëedhe më shumë. E kam para-sysh, se vetëm në Zvicër ne ikemi dy Prishtina me banorë,paramendoni sa është num-ri i bashkatdhetarëve jashtë.Kam parë me sytë e mijëbashkatdhetarë në Prishtinë,që fëmijët e tyre flasin mirëgjuhën amtare, por nëse nuke mësojnë atëherë, nuk do tëvijnë në Kosovë, sepse men-dojnë se po nënçmohen ngamoshatarët e tyre, sepse fjalëtmunden ti lëjnë në gjysëm.Është vërtetë humbje e mad-he, nëse nuk do të investojmëdhe nuk do të punojmë përshkollën shqipe, për kulturëntonë. Sa mirë kur i sheh këtafëmijë me veshje kombëtare,që vallëzojnë shqipe e kën-dojnë shqip, por duhet men-duar shqip dhe vepruar sh-qip”.

Problemet që u ngritën

Bashkatdhetarët nëshumë takime ngritën zërinpër kartonat e gjelbërt përveturat e tyre që po pagua-jnë në hyrje të Kosovës dhepastaj edhe për çmimet e lar-ta të biletave të aeroplanëvepër Kosovë dhe ministrishumë bukur ua sqaroi në

lidhje me kartonin e gjelbërt,sepse Kosova nuk është faj-tore për këtë, ne do mun-dohemi shumë, që të zgjid-het edhe ky problem, pornuk varet nga ne, nuk varetnga qeveria jonë të dashurbashkatdhetarë. Edhe përçështjen e ngritur nga bash-katdhetarët, se çmimet e bi-letave janë të larta gjatë push-imeve, ministri Makolli, folidisa fjalë, që gjetën mirëkup-tim tek të pranishmit. Minis-tri Makolli u takua edhe medrejtues të tjerë të shoqatavesi znj Zamira Ruspi, që drej-ton shkollën e shoqatës“Mother Tereza AlbanianUnion me të cilën bash-këbiseduan për gjendjen eshkollës plotësuese shqipeedhe ate në hollësi dhe që tëdy u zotuan për një bash-këpunim edhe më të madhnë mes tyre. Ministri Makol-li nuk la pa takuar edhe bash-katdhetarët në orarë tëpunës.

Kjo vizitë nga bashkatd-hetarët u vlerësua si his-torike, sepse deri më tani,asnjëherë asnjë ministër nuki ka vizituar bashkatdhetarëttanë në orarë të punës e si-domos ata që punojnë nëndërimtari. Edhe zv.ministrii Infrastrukturës z.Pacolli sidhe shefja e Kabinetit të tij,të cilët ishin në shoqërim ngaz Vata, u ndanë të kënaqurme gjitha takimet që patën.

Ministri Makolli u premtoi tëgjithë bashkatdhetarëve, sedo të ketë një staf të mirë dhetë cilët do të punojnë orarëpas orari për bashkatd-hetarët tanë, sepse e meri-tojnë, këta ishin arteria krye-sore e zhvillimeve të ndry-shme që ka përjetuar Koso-va dhe atdheu ynë nëpërgjithësi. Ju drejtua bash-katdhetarëve z.Makolli, që tëinvestojnë në Kosovë dhe tëmendojnë e të kthehen për tëvepruar, sepse edhe Kosovaka nevojë për Ju, Kosova kanevojë për të mësuar nga Jume që keni krijuar përvojë tëmirë të punës në këtë shtetmik të kombit tonë Britaniae Madhe. Vazhdoni edhe mëtutje të ruani miqësinë meBritaninë e Madhe, Ju jeni ataqë e bëtë këtë shtet që ta njohrealitetin e ri në Kosovë dheJu po jeni imazhi më i mirë ipopullit tonë. Jemi dukepunuar që edhe kur të vininë Kosovë, të mos prisnishumë në kufi, por Ju lutemshumë, që të jeni të du-rueshëm, sepse nuk mundentë gjitha punët të kryhenshpejt dhe Kosova nuk ështëBritani e Madhe.

Takim me deputetë dhedrejtues bashkish

Parlamentari britanikAndy Slaughter, dhe disadrejtues të bashkive lokale të

Hamersmithit dhe Brentit sëbashku me disa ish drejtueslokal pjesëmarës në sallën eHamersmithit ku u zhvillu-an festimet për 4 vjetorin ePavarësisë së Kosovës më 11Shkurt e mirëpritën ngrohtë-sisht, duke i premtuarmbështetje aty ku ka nevojëkjo ministri. Z.Makolli nëfund të takimit të tij, një grupbashkatdhetarësh e vep-rimtarësh, që e përcollën, iuruan shumë suksese dhetash e tutje do të jenë më tëfortë dhe më të lehtë ngabrengat që i kanë pasur. Fja-la e fundit e ministrit Makol-li para se të nisej për Kosovëishte: “Bashkëkombas, të jenikrenarë, se tash kemi shtetintonë, për të cilën kein dhënëshumë edhe Ju, kemi edheministrinë e diasporës, tëcilën e kein kërkuar shumëherët, të punojmë bashkë tëmësohemi bashkë, të japimide bashkë dhe të jemi ashtusiç e meritojmë. Ejani mëshpesh në Kosovë, investoninë vendin tuaj dhe paçi shën-det e mbarësi. Do të vijmëprap dhe nuk do të ndalemsë punuari, orari im nuk dotë jetë tetë orë punë, por 10,12, 14 sa të ketë nevojë, sepseju kein dhënë shumë për at-dheun dhe ju e doni shumëKosovën. Mirupafshim tënderuar vëllezër e motra efëmijë të respektuar mërgim-tarë.

7SHKURT 2012

Mursel Redzepi është një nga tëvetmit dhe më të kualifikuarit sh-qiptarë që ka licensën e agjentit tëfutbollit në Britani të Madhe. Ai ësh-të i licensuar nga “FA” dhe i përketgjithë hapësirës me operim në fush-ën e talenteve të futbollit. Pra,Murseli është një agjent i licencuarnga FA dhe përkthyes profesional. Aika kontakte të gjera futbolli në tëgjithë Evropën, me klubet dhelojtarët. Ai flet rrjedhshëm anglisht,maqedonisht, serbisht, kroate dheboshnjake, dhe ka një njohuri punetë gjuhës gjermane, franceze dhe ital-iane. Ai ka një Diplomë në ShërbiminPublik përkthyes në gjuhën anglezedhe shqipe. Ashtu si z. Simon Jowett,Drejtor i avokatëve “Nobles” shpe-het për të atë: “Murseli është kariz-matik, me influencë, i ndershëm,punëtor dhe i besueshëm me lidhjetë pabesueshme në të gjithë botën esportit dhe futbollit në veçanti. Ven-dos thjesht, ai frymëzon besim. Unënuk kam asnjë hezitim në të dukepërfshirë atë si pjesë të ekipit tonë tëSportit Noble”.

Aktiviteti i RedzepitMursel Redzepi aktualisht është

një ndërmjetës i licensuar i futbollitnë “Nobles Sport” dhe njëkohësishtnjë njohës i mirë i komunitetit sh-qiptar pasi ai është edhe drejtues ikëtij komuniteti në “Berkshire Alba-nian Community” dhe njëkohëshitdhe Drejtor menaxher i RDS Ltd.

Një inteklektual dhe aktivist ikualifikuar, Mursel Redzepi ka qenënjë nga emrat e trajnuar nga “TheEnglish Football Association” dhe

nga Instituti për Gjuhësi”. Ai ka stu-diuar në “Farnborough College ofTechnology” dhe është specializuarsi Professional Fitness Coach (Tra-jner profesional i aftësive fizike). Kaqenë që nga viti 2000 dhe një përk-thyes profesional. Zoti Redzepi ësh-të një zotërues mjaft i shkëlqyer i gju-hëve Anglisht, shqip (përfshirë tëfolurën kosovare), maqedonisht. Aika një eksperiencë të gjerë si agjentfutbolli me “Nobles Sport”. “NobleSport” është ekipi ligjor si një pjesëe avokatëve të kompanisë britanikeme të njëjtin emër që merren me këtëaktivitet. Është për të menaxhuar ak-tivitetet sportive dhe lidhjet menjerëzit, klubet dhe shoqatat në tëgjithë Mbretërinë e Bashkuar dhe mëgjërë. Ata besojnë në ofrimin përklientët me mbështetje të plotë lig-jore, duke përfshirë menaxhimin, sidhe këshilla të biznesit të lejuar nësportin e tyre.

Këtë aktivitet ai e kryen në bazënligjore të licencës për futbollistët, dhebazohet në rregullat dhe rregullimetpër agjentët e futbollit. Por krahaskualifikimeve të tjera z. Redzepi kaedhe “BTEC Continuing EducationCertificate, Leisure Management”(1992 – 1993); fitimin e kualifikimitnga “The Fitness Institute Interna-tional” për instruktime të aftësisë fiz-ike, trajnime për fines dhe ndërmar-

je sportive (1989).Z. Redzepi sugjeron për talentët

dhe specialistëtLicensat e agjentëve të lojtarëve

lëshohen për territorin e Anglisë ngaFederata Angleze e Futbollit. Agjen-tit të lojtarëve i kërkohet të kryejëaktivitetin e tij ne mënyre të vazh-dueshme dhe të menaxhojë profe-sionin e tij si dhe praktika të tjerabiznesi në një menyrë të vlefshme tërespektit dhe përfitimit në profesio-nin e tij. Agjenti i lojtarit bie dakordnë mënyrë të pakushtëzuar të ve-projë në bazë të statuteve, rregullor-eve, direktivave dhe vendimeve tënjësisë kompetente të FIFA dhe FA.Agjenti i lojtarit duhet gjithnjë tëperkrahë të vërtetën , qartesinë, dheobjektivitetin në lidhje me klientin etij, negocijimin me partneret dhepalet e tjera. Agjenti i lojtarit do tëmbrojë interesat e klientit të tij nepajtim me ligjin dhe me senspaanësie , duke krijuar lidhje ligjorete qarta. Agjenti i lojtarit, pa me tevoglin dyshim, do të respektojë tëdrejtat e partnereve të tij negociuesdhe palëve të treta. Në veçanti , aido të respektoje lidhjet kontraktualetë kolegeve të tij profesionale dhe dotë shmangë cdo veprim që mund tëtërheqë klientet nga palët e tjera.

Agjenti i lojtarit duhet të menax-hoje një minimum të gjendjeve të tij

financiare në lidhje me aktivitetin ebiznesit te tij. Në veçanti , ai duhet tësiguroje evidenca te aktivitetit të tij nëçdokohë me anë te dokumentave dheregjistrave të tjerë. Ai duhet te mbajëtë gjitha evidencat në menyrë të vazh-dueshme dhe duhet të detajojë mevërtetësi aktivitetin e biznesit te tij nëregjistrat e tjere. Në rast të ndonjekërkese nga autoritetet në shërbim tëndonjë hetimi mbi cështjet disiplinoreapo mosmarreveshje agjenti i lojtaritështë i detyruar të paraqesë evidencaqë lidhen direkt me çështjen. Agjentii lojtarit duhet të përpilojë një listë tëdetajuar lidhur me pagesat e tij, shpen-zimet dhe çdo detyrim tjetër menje-herë pas kërkesës së klientit të tij.Agjenti i lojtarit është i ndaluar të kri-jojë konflikte me gjykata të zakon-shme, ashtu sic është përcaktuar nëStatusin e FIFA-s dhe i kerkohet tëparashtrojë çdo ankesë në juridiksio-nin e FA.

Mursel Redzepi agjentii licensuar i futbollit

8SHKURT 2012

Nga Visar Zhiti

THEMEL DHE SHPIRT

Gjuha mbart, përhap dhe përcjellpërvojat dhe informacionet e popullitqë i përket. E folur dhe e shkruar, memjetet dhe teknikën që ka si ndihmësedhe pjesë të vetën tani, që nga më tëhershimit dhe deri më modernët, ngashkrimet prehistorike të shpellaveshenjat, sinjalet, zërat, zjarret, telepa-titë, alfabetet, shkronjat, hieroglifet,fjalorët, librat, rrjetin bibliotekar si fan-tazia e labirinthit të Borgesit, median eshkruar dhe elektronike, CD-të, inter-netin, heshtjet folëse, etj., etj., duke sh-tuar dhe ato që nuk janë zbuluar endee nuk janë shpikur, gjuha ka qenë dheështë mjeti qenësor dhe i vetëm, që bëntë kryhet komunikimi i gjithanshëmdhe i gjithkohshëm, veprimtaritë so-ciale, të prodhohen kultura, shkencadhe universi i diturisë si dhe ruajtjessë saj, që është po aq e rëndësishme, nëmos më shumë, i popullit, e kombit, eatdheut, i popujve dhe botës.

Po të dalim tek gjuha jonë, GjuhaShqipe. Eshtë një pasuri e madhe, mbitë gjitha e shqiptarëve. Si çdo gjuhë,edhe ajo ka brenda bëmat dhe his-torinë, marrëdhëniet me të tjerët, push-timet dhe mëvetësinë, zhvillimet dhegjendjet, arritjet dhe misteret, kodet efshehta, etj., vetë fatin, gjithmonë sipasligjësive gjuhësore.

Historia e Gjuhës shqipe është elidhur ngushtë, sipas kodeve, jo të kup-tueshëm nga kushdo, me historinë enjerëzve që e flasin. U ka bërë ballërrebesheve të kohës, pushtimeve, për-pjekjeve për asimilim, denigrimeve,mbylljeve, përçarjeve, standartizimevegjymtuese dhe është e mbetet frymëdhe shpirt i popullit të vet, përthith dheushqen duke qenë njëherësh themel iidentitetit.

E lashtë sa folësit e saj, e ardhur ngailirishtja, ende më thellë, nga pel-lazgjishtja siç besonin rilindasit tanë, edëshmuar dhe në toponimì me maletdhe lumenjtë, edhe në homonimì, qëshpjegon dhe emrat e perëndive tëOlimpit, në bashkëveprim dhe me gju-hët fqinjë, me greqishten e vjetër dhesllavishten, gjatë pushtimit romak dhadhe mori me latinishten, ndërsa gjatëpushtimit po aq të gjatë otoman, do tëishte e vetmja gjuhë në të gjithë Ballka-nin, që do të ndalohej dhe u mbush mebarabarizma otomane, por mekanizmii saj gjithsesi ruajti vetveten, struktu-rat e veçanta.

Teksa kështjellat shqiptare binin merradhë dhe pirgjet tona rrënoheshin eburrat kapeshin robër e çoheshin tëluftonin larg për perandorinë, i vetmibeden (fjalë turke) që s’u shemb, ishindhëmbët e grave, të nënave, ato gojëqë e ruajtën gjuhën amë, që nuset emëkuan bashkë me qumështin nëpër

breza.Nëse librat e pakët shqip digjeshin

nga pushtuesi, folklori mbijetontebashkë me erën dhe hullitë e arave derisa të mbërrinim te De Rada, Naimi eFishta…

E madhërishme, e aftë të mbarte çdokryevepër botërore, të gjuhëve aqshumë të lëvruara dhe të pasura, e sh-kruar me alfabete të ndryshëm, Shqip-ja do të zgjidhte më në fund në Kon-gresin e Manastirit (1908) shkronjat metë cilat do të shkruhej, ato latine, dhe sivokacion Europian Perëndimor. KurShqipëria do të fitonte pavarsinë dhesidomos pas Luftës së Dytë Botërore,gjuha jonë do të merrte hov, do tëgjallëronte e lirë, duke dhënë vepra,ndërkohë shkoi drejt gjuhës së përbash-kët letrare, në morsën e standartizimit,që ishte një fitore si e Pirros, me sakri-fica të rënda.

Shqipja është gjuhë zyrtare në tru-allin mbarëshqiptar, në republikat eShqipërisë dhe të Kosovës sot, dhe flitetdhe jashtë kufijve shtetërore të tyre, nëMaqedoni, ku shqiptarët janë dhe sh-tetformues, edhe në Mal të Zi, por edhenë Itali, në Jug, në ngulmimet e her-shme arbëreshe e nëpër diasporë.Ndërkaq shqiptarët vazhdojnë të emi-grojnë nëpër Europë dhe Amerikë. Sh-qipëria është ndoshta i vetmi vend nëbotë që ka diasporën më të madhe sepopullsinë brenda kufijve të vetvetes.

Njerëzit, kudo që shkojnë, mbartinedhe gjuhën amë, mesazhet e saj tëfshehta dhe ndjejnë nevojën e thellë qëtë mos e humbin dhe tga përçojnë tefëmijët e tyre. Eshtë prejardhje, kulturë,amanet, porosi.

Nëse gjuha s’ka nevojë për valixhegjatë shtegëtimeve, asaj i duhen patjetërlibri dhe shkolla. Dëshira për to dheorganizimi.

MESIMI I GJUHES SHQIPE NEEMIGRACIONIN ETANISHEM.DESHIRA DHE ÇESHTJE:Gjuha shqipe me emigracionin e ri,

sot, kur numërohet, sipas të dhënës mëtë fundit, 472.000 shqiptarë, të cilët je-tojnë dhe punojnë në Itali, me fëmijë tëlindur këtu, pra po rritet gjeneracioni idytë, mësimi i gjuhës shqipe, krahasdëshirës për ta ruajtur dhe mësuar, siidentitet e kulturë, ka vështirësitë e saj,se, së pari, shqiptarët si çdo emigracionnë Itali, nuk janë të grupuar në një osedisa vende, por të shpërndarë, sipasmundësive dhe rastit, ku vazhdimishtintegrohen në shoqërinë italiane. Sirrjedhojë fëmijët shqiptarë nuk janë dhenuk mund të jenë së bashku në një sh-kollë. Ndërkohë janë krijuar shoqatakulturore shqiptare, që krahas veprim-tarive të tyre, kanë patur dhe kanëshqetësim mësimin e gjuhës shqipe,grupimin e fëmijëve në ditë të caktu-ara. Janë prekse shqetësimi i tyre, punaqë bëjnë për ruajtjen dhe mësimin e gju-hës amtare. Janë të shumtë emrat qëduan të bëjnë diçka, që bëjnë dheshqetësohen për më shumë dhe për mëmirë.Deri tani gjithçka është zhvilluarmbi baza vullnetare, ka qenë dëshira

dhe përgjegjësia, malli dhe vizioni qëkanë paraprirë.

Së bashku, mësues shqiptarë të em-igracionit, duke kërkuar dhe gjeturmbështetje nga komunat, ku janë dheshkollat, të cilat kanë lënë në dispozi-cion lokalet, me orë plotësuese, një osedy herë në javë, pasditeve apo në ditëte pushimit, me tekste nga shkollat sh-qiptare, të siguruara vetë ose dhe tëdhuruara nga institucione, ambasadadhe individë, kanë arritur të bëjnë më-simin e gjuhës shqipe.

Intesiteti për mësimin e gjuhës sh-qipe ka qenë më i madh dhe ka një sifashitje tani, por kërkesat janë më seri-oze dhe më profesionale në këtëdrejtim.

Dua të rëndis këtu disa nga prob-lemet që dalin sipas meje:

1) Shqiptarët duan dhe kërkojnëdhe punojnë që fëmijët e tyre të më-sojnë gjuhën amtare, ta flasin dhe tashkruajnë dhe të kenë njohuritë bazëtë historisë, gjeografisë dhe kulturës sëvendit amë.

2) Pavarsisht vështirësive, shoqataqë kanë qenë dhe janë organizatore tëkësaj nisme, nuk shohin pengesa lig-jore si dhe nga ana e mjediseve, komu-nat në rajone të ndryshme të Italisë le-jojnë lokalet, klasat, mësuesit.

3) Deri më tani ky mision është kry-er në mënyrë vullnetare dhe me sezone,pra diku ka pushuar së vepruari apoka patur rënie dhe diku tjetër endevazhdon apo hovëzohet.

4) Ndjehet, duhet dhe kërkohetmbështetja institucionale përkatëse evendit amë. Përkrahja, organizimi dhendihma materiale.

5) Tekste unike për gjithë shkollat ediasporës, ku të të përmblidhen mëkryesoret dhe të domosdoshmet për t’umësuar nga fëmijët e diasporës.

6) Program të hartuar nga Ministriae Arsimit.

7) Ndërkaq është i pritshëm një ven-dim i argumentuar shkencërisht, që tëpërcaktojë të mësuarit kudo të gjuhësletrare shqipe, edhe në vendet ar-bëreshe, apo do të lihen të kultivojnëdhe mirëmbajnë të folmen arbërishte,siç parapëlqejnë një pjesë e madhe estudiuesve të saj arbëreshë.

Gjuha shqipe, jo vetëm është gjuhajonë, pjesë themeltare e identitetit tonë,e qënies shqiptar dhe e kulturës sonë,që mbart gjithë informacionin kolektivkombëtar dhe e përçon nëpër breza, porështë dhe një vlerë universale e linguis-tikës në përgjithësi.

EPILOGME PAK SHKENCE:UNESKO ka shpallur 21 Shkurtin

si “Ditë Ndërkombëtare të GjuhësAmtare”, për të promovuar diversite-tin gjuhësor. Nevoja për këtë ndoshtakurrë nuk ka qenë më e madhe mëparë. Specialistët konstatojnë se nga mëshumë se 6.700 gjuhët që fliten në botë,gjysma rrezikojnë të zhduken para për-fundimit të këtij shekulli. Pra në pakjavë i takon të zhduket një gjuhë. Le tëmarrim një shëmbull, gjuha kete,ndoshta e pa dëegjuar ndonjëherë, e

panjohur për shumicën e njerëzimit.Kjo gjuhë jeton sot vetëm në 200 folës,nga ca fshatarë në një luginë pranë lu-mit Jenisej në Siberinë Qendrore. Prakjo gjuhë po vdes. Dhe gjuhët vdesinnë heshtje, pa kambana e nekrologji…

Gjuhëtari nga Harvardi, GregoriAnderson, drejtor i Institutit për Gju-hët Amtare të Gjalla dhe Gjuhët e Rrez-ikuara mendon se njerëzit e sotëm(Homo sapiens) duhet të jenë shfaqurpara 500.000 vjetësh. Kafka të ngjashmeme atë të njeriut sot dhe me vjetërsirreth 100.000 ose më shumë vjet, janëgjetur ne Afrikën Jugore dhe Lindore.Ndërsa gjuhët e njeriut të sotëm men-dohet të jenë zhvilluar para 50.000-150.000 vjetësh.

Gjuha është një krijim njerëzor qëmbështetet edhe në kulturë edhe në bi-ologji, sepse ajo është përfundim ipërzgjedhjes natyrore që ndikoi mbindërtimin (anatominë) dhe punën esistemeve të brendshme (fiziologjinë) tëtrupit të njeriut. Pra, ndërsa vetë gjuhaështë një krijim kulturor, ajo në të njëjtënkohë kërkon themele të sakta trupndër-tuese dhe nervore. Prandaj edhe njerëzitndryshojnë prej kafshëve pikërisht prejkulturës së tyre të pasur dhe të regjis-truar. Kultura, ose e thënë ndryshe af-tësia për të mësuar nga përvoja e tëtjerëve, është një ndodhi e veçantë enatyrës njerëzore që përcaktohet ngashkalla e njohurisë. Prandaj tejçimi i kul-turës kalon nëpër dy hapa të nevojshëm:së pari ajo duhet të bëhet e njohur qëmëpastaj të pranohet. Në këtë mënyrëRomakët ndërtuan të parën kulturë poli-tikisht të bashkuar, ndonëse ajo më vonëu shkel nga pushtuesit barbarë që vininnga Lindja. Familja Indo-Europiane egjuhës është më e studiuara, ndonësepërpjekjet për të caktuar vendodhjenfillestare të saj kanë çuar në përfundimemjaft të ndryshme. Shkencëtarët arrijnënë përfundimin se përhapja e gjuhëveIndo-Europiane përputhet me fillimine përhapjes së bujqësisë 9.500 - 10.000vjet më parë. Duke u nisur nga meto-da dhe në kohë të ndryshme, sh-kencëtarët arritën në të njëjtën pemë tëtë 63 gjuhëve Indo-Europiane.

Ndërkaq shqipja, duke bërë pjesë nëfamiljen e madhe të gjuhëve indo-eu-ropiane, është njëkohësisht dhe degëmë vete në pemën gjenetike të këtyregjuhëve, madje shkencëtarë të linguis-tikës e vendosin pranë rrënjës dhe tëtjerë edhe në rrënjë.

Në mënyrë të qartë gjuha Shqipeështë e thellë dhe e vjetër, e më të vje-trave, në mos e para dhe i përket kohësparake të fillimit të përhapjes së bujqë-sisë. (ar-bërës = ar-banas = arbëresh ësh-të emri i vërtetë i atyre bujqëve që dis-kutohen nga shkencëtarët joshqiptarë.Pra cila do të ketë qenë gjuha që kanëfolur ato bujq të stërlashtë?)

Gjuha shqipe konsiderohet si ndër5-6 gjuhët më të rëndësishme në Eu-ropë dhe në 11 gjuhët më të rëndë-sishme në botë.

Pra, ajo është dhe një pasuri përkulturën universale në përgjithësi, qëduhet ruajtur dhe mbrojtur dhe zhvil-luar dhe kujdesin më të madh duhet takenë patjetër pronarët e saj, shqiptarët,jo thjeshtë shkencëtarët dhe aka-demikët dhe mësuesit, por çdo sh-qiptar, edhe ti…

Gjuha shqipe dhe mësimi i saj

9SHKURT 2012

Është promovuar edhe zyrtarisht projekti“Gjuha Ime”, i cili ka për qëllim mësimin baziktë gjuhës amtare dhe zhvillimin e njohurive tëpërgjithshme për fëmijët tanë, në veçanti për atanë diasporës. Zyrtarë të institucioneve këtë pro-jekt e vlerësuan si shumë të rëndësishëm, duke equajtur adresë të përgjithshme për fëmijët jovetëm në diasporë, por edhe fëmijëve që jetojnënë Kosovë, pasi që atyre u mundëson të njohinedhe historinë, gjeografinë dhe kulturën ko-mbëtare në përgjithësi.

Me rastin e lansimit të projektit, ministri i Di-asporës Ibrahim Makolli tha se po bëhen për-pjekje të vazhdueshme në gjetjen e formave dhemodaliteteve të ndryshme për të qenë sa më afërfëmijëve të cilët jetojnë jashtë Kosovës, për t’uamundësuar atyre që ta mësojnë gjuhën amtare

GJUHA AMTARE MË AFËR FËMIJËVE TË DIASPORËSdhe identitetin kombëtar.

“Ministria e Diasporës është në përpjekje tëgjetjes së formave dhe modaliteteve për të ofru-ar sa më afër fëmijëve tanë ku do që janëmundësitë për mësimin e gjuhës amtare. Në këtëkuadër përpos pjesës fizike dhe përkrahjes sëarsimit plotësues ku do qoftë në diasporë, popërpiqemi që edhe përmes formave të tjera tashqë mundëson teknologjia informative, t’juofrojmë sa më tepër mundësi për mësimin e gju-hës amtare dhe jo vetëm mësimin e gjuhës sh-qipe, por të njohin edhe historinë, gjeografinë dhekulturën kombëtare në përgjithësi”, ka thënë ai.

Të pranishëm në këtë publikim ishin edhepërfaqësues të shqiptarëve nga Maqedonia, Bu-janovci dhe Presheva dhe të gjithë njëzëri përgë-zuan ministrin Makolli për këtë projekt, siç e

quajtën ata, unifikues për të gjithë shqiptarët.Riza Halimi, deputet në Parlamentin e Repub-

likës së Serbisë, i cili përfaqëson shqiptarët ngaLugina e Preshevës, potencoi se atë që nuk ar-ritën ta bëjnë para dy javësh në Preshevë dheBujanovc, po e finalizojnë në Prishtinë.

“Ky takim i sotëm dhe promovimi i faqes sëinternetit është pikë së pari moment i volitshëmqë atë që nuk e arritëm para dy jave në Preshevëe Bujanovc, ta bëjmë këtu dhe shpresojmë që sëshpejti ta bëjmë edhe në Ulqin, Preshevë e Bu-janovc. Kjo e drejtë nuk mund të kontestohet porne duhet të jemi këmbëngulës. Këto 22 vite kampas shumë kontakte me diasporën tanë dhe e dise edhe atëherë kur kemi pasuri probleme tëmëdha këtu të komunikojmë, diasporën e kemipasur të përbashkët, në çdo veprim dhe aktiv-itet”, ka thënë ai.

Gjithashtu, Ministria e Diasporës, në bash-këpunim me Ministrinë e Arsimit Shkencës dheTeknologjisë, lansuan një spot, i cili i kushtohetnë përgjithësi diasporës.

Ndryshe, ky projekt i Ministrisë së Diasporësështë i pari nga institucionet përmes të cilit më-sohen dhe zgjerohen njohuritë për gjuhën amtare.Është një projekt që mësimi i gjuhës jo vetëm qëështë i lehtë, por është edhe argëtues për fëmijët.Faqja (gjuhaime.com), ngërthen në vete informatatë ndryshme mbi gjuhën, kombin, historinë dhegjeografinë e shtetit të Kosovës, si dhe lojëra, fle-tore pune, abetaren, e shumë gjëra tjera të dobish-me për zhvillimin e njohurive tek fëmijët.

Marrë nga Kosovapress

10SHKURT 2012

MISS FRESH, BukuriaRinore në Mbretërinë e Bash-kuar për vitin 2012 ështëshpallur shqiptarja Geri Gja-ta. Lajmi është zyrtar dhe te-jet domethënës për vlerat ebukurisë femërore shqiptare.

Një bukuri që ndërlidhetme mjaft komponentë të tal-entit të saj si modele, aktore,muzikante dhe vallëzuese.Një bukuri që vjen nga njëmjedis familjar dheprindëror, edukatë dhepërkushtim tipik shqiptar.Ky edukim vjen nga dyprindër të mrekullueshëm,që në punën e tyre të përdit-shme, një baba inxhnier i për-sosur e tepër profesional ifushës eletromekanike dhenëna një mjeshtre e shërbi-meve sociale të shërbimitushqimor. E gjitha është mëshumë se gëzim. Më shumëse një krenari e ngushtëfamiljare. Ajo i përket gjithëkomunitetit shqiptar nëMbretëri të Bashkuar. Ajo upërket të gjithë shqiptarëvenë rrugën e tyre të integrim-it, kudo që ata ndodhen...

18 JANARI PËRFAMILJEN GJATANË LONDËR18 Janari i këtij viti ishte

ndryshe në mjedisin e‘zjarmtë familjar’ të familjesshqiptare, Gjata në Londër.Ishte i tillë pos emocionevetë një dite që shënonte gëzim.Një gëzim legjitim përprindërit e për gjithë famil-jen. Rasti lidhej me faktintepër domethënës të lidhurme njoftimin që vinte mefirmën e Victoria George-Veale, themeluese dhe drej-tore e “Pageant” (Kompanisërinore të bukurisë) përshpalljen e vajzës së tyre GeriGjata “Miss Fresh YouthBeauty UK 2012” (MisiBukuria e Freskët Rinore nëMbretëri të Bashkuar përvitin 2012-të). Lajmi shkontemë tej kur thuhej në njënjoftim zyrtar se po në këtëdatë në SHBA portreti i trefituesve të këtij evenimentishumë të rrëndësishëm nëMbretëri të Bashkuar do tëishte në kopertinën e revistësprestigjioze amerikane “Su-permodelet”. Kështu kynumër i revistës së super-modeleve rinore do të kishteportretin e Gerit krahas por-treteve të fituese Mis Rinorja2012-të Hannah Tetiali dheMis e Vërteta 2012 NeaveDenton.

CILA ËSHTËBUKUROSHJA DHEARTISTJA GERIGJATA“Geri Gjata është një va-

jzë e gjallë, e lumtur, vajzë epërkushtuar ndaj punës. Ajo

Geri Gjata, MISS FRESH, Bukuria Rinore në Mbretërinë e Bashkuar për vitin 2012

ka një pasion të hershëm eështë talente për vallëzim,duke qenë gjithmonë nëlëvizje, dhe e dhënë pas mod-elimit”. Kështu e cilëson faq-ja zyrtare këtë talente sh-qiptare. Më tej në këtë këndzyrtar të bukurisë thuhet seGeri fitoi titullin nëMbretërinë e Bashkuar. E fi-toi këtë pasi ajo ka një shumëelementesh të freskëta, ëëpërballen me më të mirënstrukturë të kockave, dhëm-

bëve bukuroshe, elegante menjë kuadraturë të mirë tëtrupit në një vëzhgim tëpërgjithshëm. Ajo është gjith-ashtu një modele e vërtetë,vajzë inteligjente që gjith-monë duket e lumtur, pran-daj duke fituar titullin e ‘MisBuzëqeshjes’ ajo nguli njëemër në këtë konkurencë te-jet domethënëse. Ajo aktual-isht është ende në shkollëdhe ndjek Shkollën HarrisDrama (Harris Drama

School) në bashkëpunim meAgjencinë teatrore Harris(Harris Theatrical Agency).

AKTORJA DHEVALLTARJAGeri gjithashtu merr pjesë

në Akademinë e Dancit TheVan Niekerk Academy ofDance, ku ajo vazhdon stu-dimet e Baletit RAD dhe nëShkollën Tring Park për art-performim, ku ajo vzhdonedhe studimet në gradën 6

Jazz dhe gradën 5 Tap. Gerigjithashtu paraqitet dhe ësh-të përfaqsuar si një karaktervajzë shkolle tek filmi i sh-kurtër i vitit 2009 “Taksia eMamit” dhe ajo ka patur rolenë komercialin O2 të Televiz-ionit Mbarëkombëtar nëvitin 2006. Ajo është anëtaree agjencisë “Spotlight”.

Nxënësja e talentuarGeri është edhe një

nxënëse e talentuar dhe epërcaktuar si “Giftet dhe tal-entet”. Në vitin 2011 ajo kaqenë e zgjedhur si finaliste nëJack Petchey “Ngrije zërintënd” kur ka përfaqësuar sh-kollën e saj në Harrow. Porajo që duhet thënë më sëshumti ajo është një ndih-mëse dhe vullnetare e pa-kursyer e disa shërbimeve nëtë mirë të komuniteteve. Ajoka grumbulluar për bamirë-si për Qendrën Simon Wie-senthal duke shitur ëmbël-sira! Dhe ajo që do të shkon-te më së shumti në këtë rastdo të ishte edhe falenderiminë gjuhën e bukur shqipe“Faleminderit dhe të lumtëGeri!”, por edhe kumbimi idomosdoshëm në gjuhën an-gleze: “Well Done Geri!”

WELL DONE GERI!

11SHKURT 2012

Nga Telnis Skuqi(ATSH)

SARANDË - Një tabelëdygjuhëshe (shqip dhe an-glisht), që mësojmë se ështëvendosur në fillim të këtijviti, në kuadër të një projektipër sinjalistikën e qytetit tëSarandës, të jep mundësi tëidentifikosh në kohë realesinagogën hebraike që prejshekuj ka shërbyer si bazil-ikë.

Një nga monumentet mëtë rrallë dhe më të ekspo-zuara për syrin e kalimtarit,gjendet në qendër të qytetittë Sarandës, vetëm 100 me-tra larg institucionit të bash-kisë së Sarandës.

E zbuluar për herë tëparë në vitin 2004 nga arke-ologët shqiptarë dhe izrael-itë, bazilika kristiane, e cilanë origjinën e saj kishte qenësinagogë, tashmë ështëkurorëzuar plotësisht faldetajeve që kanë dalë nëdritë, duke vërtetuar ekzis-tencën e një komuniteti çi-futë në Sarandë, shekuj mëparë.

Ilir Papa, drejtori i Zyrëssë Kulturës Kombëtare përrrethin e Sarandës, të thotë,se pas publikimit të studim-it në fillim të vitit 2005, poli-cia ndërtimore shembi 16objekte paleje, ndërsa nëvend të tyre janë vendosurkangjellat prej druri, që pen-gojnë “lopë qytetëse” qënuk janë vizitorë të rrallë tëtij.

“Pesë vjet më parë insti-tucioni që unë drejtoj bërivetëm rrethimit, por sot ësh-të kthyer në vend “pelegri-nazhi” për vizitorët e huajdhe vendas”, pohon Papa.

Papa thotë se, special-istët e Institutit të Monu-menteve të Kulturës kanëprojektuar një studim përmbulimin me një kupolë tëxhamtë, që të mund të shi-hej që së jashtmi çfarë kabrenda, në mënyrë për tëmos lejuar kureshtarët tëdëmtojnë objektet monu-mentale.

PAK HISTORI

Për herë të parë simbolete menorahut të sinagogëshebraike dhe imazhet qëpërmban bazilika e Sa-randës në qendër të qytetit,përgatiten të përcjellin atëinformacion që lidhet me to,por që gjendet poshtë shtre-save të rërës mbrojtëse tëtyre.

Prof. Dhimitër Çondi,

arkeologu i mirënjohur nëjug të vendit, e daton sina-gogën hebraike, në qendërtë qytetit të Sarandës, nëshekullin V pas Krishtit.

“Deri tani në të gjithëzonën e Mesdheut janë zbu-luar 12 sinagoga, prej tëcilave 2 ndodhet në rrethine Sarandës, një të Butrintdhe një të qendër të qytetit.Kjo tregon se në Sarandë kaekzistuar një komunitet imadh hebre me zhvillimekonomik dhe që kanë jetu-ar deri në gjysmën e shek-ullit VI”, të thotë prof. Çon-di.

Çondi shpjegon se bazae fazave kronologjike tëmonumentit, mbeten dys-hemetë me mozaik. Të pak-tën dy nga tre faza dys-hemesh me mozaik janëidentifikuar para realizimittë dyshemesë së bazilikës.Faza më e hershme prezan-

tohet nga dyshemeja memozaik, në panelin qëndrortë së cilës paraqiten në pozi-cion heraldik dy luanë deti.Stili përkon me atë të tipitromak dhe mund të veshë

dyshemenë e një vile. Dys-hemeja e mëvonshmeparaqet një dekor kryesishtgjeometrik, motive të reali-zuara me kujdes dhe ele-gancë. Dyshemeja e tretëpërfaqësohet nga një moza-ik më i vonë, punim jo ikujdesshëm e me motivegjeometrike. Motivet,ngjyrat, teknika të njëjta memozaikun e dhomës memenorah, të reralizuara nëtë njëjtën kohë.

“Kjo është bazilika qëkemi sot, e mbuluar memozaikë në qendër. Këtukemi nefin qendror dhe ne-fin verior, ndërsa jugoriende nuk është zbuluar”, tëthotë prof. Çondi, duke nën-vizuar, se të gjitha mozaikëtnë këtë sinagogë paraqesinskena biblike.

Sipas tij, simbolika eskenave me mozaik çon nëmendimin e ekzistencës së

një sinagoge në një peri-udhë më të hershme se sandërtesa kristiane. Mendimiështe se kemi një konvertimtë ndërtesës së kultit hebraikme atë kristian. “Elementimë domethënës në sim-bolikën hebraike ështëShandani shtatë krahëshmenorah”, shton ai.

Arkeologu thonë se kanjë histori lidhjesh mes kësajsinagoge dhe një tjetër tëngjashme në Italinë e Jugut.Një projekt i veçantë iudhëhequr nga arkeologjaEtleva Nallbani është dukehedhur dritë të re mbi his-torinë e këtyre lidhjeve, tëprovuara nga objektet arke-ologjike, që janë zbuluar.

KOMUNIZMI“FSHEN”SINAGOGËNPavarësisht se në Luftën

e Dytë Botërore asnjë çifutëqë u strehua në familjet sh-qiptare nuk u dorëzua na-zistëve, për fat të keq sistemikomunistë arriti ta fshejorigjinën e bazilikës, edhepse gërmime arkeologjikevërtetonin një fakt të tillë.

Prof. Dhimitër Çondi,pohon se në Arkivin e Sh-tetit ky objekt monumetalfiguronte si një kishë kris-tiane me origjinë, por arke-ologia Etleva Nallbani falstudimeve dhe gërmimeveqë ndërmorri në bash-këpunim me UniversitetinShtetëror të Jeruzalemit(Izrael) u bë e mundur që tëndryshojë origjina e bazil-ikës. “Gërmimet u nisë ngadekori i mozaikëve. Një ngasynimet kryesore të punësqë u ndërmorrë rreth pesëvjetë më parë ishte që tëgjitha vlerat monumentaletë ruhej, për të treguar sekëtu bëhet fjalë për njëndërtesë të hershme”,shprehet prof. Çondi.

Sipas tij, fatkeqësisht nëkëtë sinagogë nuk janë zbu-luar mbishkrime hebreje,por në bazilikë ekziston njëmbishkrim që i përket fazëskur sinagoga është kthyernë kishë kristiane. “Në këtësinagogë është zbuluar njëmbishkrimi në gjuhën gre-qishte-hebraishte në Itali, qëdëshmon se ka ekzistuar njëkomunitet hebre në Sarandënë fillim të shekullit VI”, tëthotë me siguri prof. Çondi,duke nënvizuar në fund se,gjatë studimeve të kryeraështë vërtetuar se Augustia,vajza e kryetarit të komuni-tetit hebre të Onhezmosit(Sarandë), ka vdekur në Italinë vitin 521, pasi ka ndërtu-ar më parë sinagogën e Sa-randës, gjë që dëshmon senë këtë zonë ka jetuar njëkomunitet hebre.

Reportazh

“Deri tani në të gjithë“Deri tani në të gjithë“Deri tani në të gjithë“Deri tani në të gjithë“Deri tani në të gjithëzonën e Mesdheutzonën e Mesdheutzonën e Mesdheutzonën e Mesdheutzonën e Mesdheutjanë zbuluar 12janë zbuluar 12janë zbuluar 12janë zbuluar 12janë zbuluar 12sinagoga, prsinagoga, prsinagoga, prsinagoga, prsinagoga, prej tëej tëej tëej tëej tëcilave 2 ndodhet nëcilave 2 ndodhet nëcilave 2 ndodhet nëcilave 2 ndodhet nëcilave 2 ndodhet nërrrrrrrrrrethin e Sarandës, njëethin e Sarandës, njëethin e Sarandës, njëethin e Sarandës, njëethin e Sarandës, njëtë Butrint dhe një tëtë Butrint dhe një tëtë Butrint dhe një tëtë Butrint dhe një tëtë Butrint dhe një tëqendër të qytetit. Kjoqendër të qytetit. Kjoqendër të qytetit. Kjoqendër të qytetit. Kjoqendër të qytetit. Kjotrtrtrtrtregon se në Sarandëegon se në Sarandëegon se në Sarandëegon se në Sarandëegon se në Sarandëkkkkka ekzistuar njëa ekzistuar njëa ekzistuar njëa ekzistuar njëa ekzistuar njëkkkkkomunitet i madhomunitet i madhomunitet i madhomunitet i madhomunitet i madhhebrhebrhebrhebrhebre me zhvillime me zhvillime me zhvillime me zhvillime me zhvillimekekekekekonomik dhe qëonomik dhe qëonomik dhe qëonomik dhe qëonomik dhe qëkkkkkanë jetuar deri nëanë jetuar deri nëanë jetuar deri nëanë jetuar deri nëanë jetuar deri nëgjysmën e shekgjysmën e shekgjysmën e shekgjysmën e shekgjysmën e shekullitullitullitullitullitVI”, të thotë prVI”, të thotë prVI”, të thotë prVI”, të thotë prVI”, të thotë prooooof.f.f.f.f.Dhimitër Çondi.Dhimitër Çondi.Dhimitër Çondi.Dhimitër Çondi.Dhimitër Çondi.

SINAGOGA E SARANDËSnjë monument për syrin e kalimtarëve

12SHKURT 2012

LONDËR - Festa e KatërVjetorit të Pavarësisë së Kos-ovës u festua me madhështinë Londër. Në një festëmadhështore ajo dha sinjalinpozitiv në sallën e Hammer-smith Toën si një sinjal pozi-tiv për integrimin dhe fes-timin të bashkuar në një vitqë përkon me 100 vjetorin ePavarësisë së Shqipërisë.Kështu ecuria e shqiptarëvenë procesin integrues shihetqartë dhe nuk është më njëperceptim. Faktet e festimittë saj flasin vetë. Në këtë or-ganizim model të festimit siradhë ndonjëherë ishin nëfestë të gjithë të pranishmit,ku ishte i ftuar dhe i paran-ishëm edhe Ministri i Di-asporës së Kosovës, z Ibra-him Makolli i shoqëruar ngashefja e Kabinetit të tij dheme praninë e këngëtarëve tëmirrënjohur Ilir Shaqiri dheLeonora Jakupi. Në këtë fes-të morën pjesë edhe Ambas-adori i Kosovës, Dr Mu-hamet Hamiti, dhe anëtarë tëtjerë të stafit të tij si dhe ENgarkuara me Punë në Am-basadën e Shqipërisë, Dr

Teuta Starova. Ishte i pran-ishëm si gjithmonë në fes-timet që organizon mrekull-isht Lutfi Vata edhe miku ishqiptarëve, deputeti i Parla-mentit Britanik, AndySlaughter dhe drejtuesit eminibashkive londineze tëHamersmithit dhe Brentit,po ashtu edhe ish drejtues tëdisa minibashkive londineze.Në këtë tubim ishin edhedrejtues të Forumit të Bash-

kimit të Shoqatave Shqiptaredhe anëtarë të tyre. Ishteedhe z Joel Gaeler një ngamiqtë e komunitetit dhesponsor kryesor i tubimit fes-tiv.

Në këtë tubim festiv fjalëne hapjes e kishte z Vata, qëfalenderoi të pranishmit dheuroi Gëzuar festën e Pavarë-sisë së Kosovës. Kosovashënon përvjetorin e katërt tëshpalljes së Pavarësisë dhe nejemi më të bashkuar tha Vata.Një fjalë përshëndetëseadresoi edhe Ambasadori iKosovës dhe Dr Teuta Staro-va, E Ngarkuara me Punë nëAmbasadën e Shqipërisë.

Zoti Makolli në këtë viz-itë historike në mesin e emi-grantëve shqiptarë në rolin etij si Ministër i Diasporës undal gjerë në ndihmën qëMinistria e tij dhe Qeveria eKosovës ofrojnë dhe garan-tojnë për emigrantët. Foli dhepërshëndeti edhe deputetiAndy Slaughter dhe disa ngadrejtuesit e minibashkivelondineze.

Festohet përvjetori i katërt i

PAVARËSISË SË KOSOVËS

13SHKURT 2012

KOSOVA NËRRUGËN E SAJKATËR VJECAREKosova deklaroi pavars-

inë me 17 shkurt 2008. Men-jëherë pas shpalljes së pa-varësisë, u dërguan letra nëdrejtim të të gjitha qeverivetë botës për njohjen e saj.Njohjet e para filluan men-jëherë pas disa orësh, ndër-sa më 27 shkurt 2008, Gjer-mania ishte shteti i parë qëemëroi ambasadorin e saj nëKosovë. Më 8 mars 2008,ministri i parë i jashtëm qëe vizitoi Kosovën ishte CarlBildt, ministër i jashtëm iSuedisë.

Deri tani 90 shtete nga tëcilët 88 nga 193 shteteanëtare të Kombeve të Bash-kuara kanë njohur formal-isht Republikën e Kosovës.Shumica e vendeve të Bash-kimit Evropian gjithashtu ekanë njohur Kosovën (22nga 27); Anëtarët e BE-sëvendosin individualisht se ado ta njohin Kosovën, ndër-sa BEja ka dërgura mision-in EULEX për të siguruarpaqe mbikqyrje të jashtme.Njëzetekatër (24) anëtarë tëNATOs nga njëzetetetë (28)gjithsej e kanë njohur Kos-ovën.

Shtetet anëtare të përher-shme të Këshillit të Sigurim-it, janë të ndara sa i përketpavarësisë së Kosovës.SHBA, Britania e Madhedhe Franca, njohën pavarës-inë e Kosovës, Rusia e kakundërshtuar dhe kon-sideruar ilegal aktin e pa-varësisë [2], ndërsa Repub-lika Popullore e Kinës kashprehur brengosjen e sajme këtë akt. Me 15 maj 2008,Rusia, Kina dhe India,lëshuan një deklaratë të për-bashkët, në të cilën ftojnëpër negociata të reja në mestë autoriteteve të Beograditdhe Prishtinës.

Nga fqinjët e Kosovës,Republika e Shqipërisë, IshRepublika Jugosllave eMaqedonisë dhe Mali i Zi ekanë njohur pavarësinë eKosovës. Ish RepublikaJugosllave e Maqedonisë kangritur çështje e vijëzimit tëkufirit mes saj dhe Kosovës,tani e diskutuar vetëm mePrishtinën kurse më parëvetëm me qeverinë e Beo-gradit. Komisioni i përbash-kët i Ish Republikës Jugo--sllave të Maqedonisë dheKosovës për Demarkaciontë kufirit filloi operimet më25 Mars 2008 në Shkup.Qeveria e Serbisë si reagimkundër shteteve që kanënjohur Republikën e Kos-ovës ka thirrur në konsul-time ambasadorët e vet ngashtetet që e kanë njohur pa-varësinë e Kosovës. Por në

korrik 2008, ambasadorët esaj në shtetet e BE-së u rik-thyen. Serbia akuzoi liderëtkosovarë për tradhëti tëlartë. Ministri i Jashtëm iSerbisë Vuk Jeremiç, me 15gusht 2008, zyrtarisht dër-goi një kërkesë në OKB, përtë kërkuar mendimin eGjykatës Ndërkombëtare tëDrejtësisë rreth aktit të pa-varësisë së Kosovës. Asam-bleja e Përgjithshme e OKB-së në takimin e saj në shta-tor 2008[6] vendosi ta çojëçështjen në GjykatënNdërkombëtare të Drejtë-sisë. GJND vendosi më 22korrik 2010 se deklarata epavarsisë së Kosovës nukështë në kundërshtim me tëdrejtën nderkombetare, merezolutën 1244 të Këshillit tëSigurimit.

Në 7 shtator 2011 në tab-loidin serbë “Blic” thuhej sedy shtete kishin tërhequrnjohjen e Republikës së Ko-sovës, sipas “Blic” Omanidhe Guinea-Bissau. Këtëlajm e mbështeti ditën tjetëredhe ministri i punëve tëjashtme të Serbisë Vuk Jere-miç por shpejtë u zbulua sekëto ishin informacione spe-kulative dhe mashtrime tëdiplomacisë serbe.

Zëvëndëskryeministri iParë i Kosovës Behgjet Pa-

colli ka pasur të një bisedëtelefonike me presidentin eGuinea-Bissau, MalamBacai Sanha, i cili i ka rikon-firmuar njohjen nga Guin-ea-Bissau. Republika e Ko-sovës më datë 30 janar 2011ka marrë notë verbale ngaSulltanati i Omanit, me nr.të referencës 7102/700710/181/2011 dhe të nënshkruarnga lartmadhëria e Tij Sull-tani Qaboos Bin Said dër-guar presidentit të Repub-likës së Kosovës, Fatmir Se-jdiu, ku thuhet se: “Njohimpozitën e Gjykatës Ndërko-mbëtare të Drejtësisë drejtpavarësisë së Kosovës dheQeveria e Sulltanatit tëOmanit e mirëpret anëtarë-simin e Republikës së Kos-ovës në Kombet e Bash-kuara dhe organizatat etjera ku Kosova dëshiron tëmarrë pjesë”. Omani kavendosur marrëdhënie dip-lomatike me Kosovën, kuambasadori i Kosovës nëLondër Muhamet Hamitiështë akredituar si ambasa-dor jo rezident në Oman.Më 20 shtator 2011 Kryemi-nistri i Republikës së Kos-ovës, Hashim Thaçi dheministri i Punëve të Jasht-me, Enver Hoxhaj kanëmarr konfirmimin nga min-istri i Punëve të Jashtme i

Sulltanatit të Omanit, Yusufbin Alaëi bin Abdulla përnjohjen e plotë të pavarësisësë Kosovës nga ky shtet.

SALLA FESTIVEPastaj salla festive e

Hamersmillit që në fillim tëditës së saj më të shënuarhistorike në mesin e përvje-torëve të Pavarësisë së Kos-ovës u takoi të pranish-mëve. Fëmijët e talentuar tëshkollave të “Ardhmëria”ishin protagonistë të festivesme këngë, valle e recitime

deri sa më pas mjeshtrit Sha-qiri dhe Jakupi përpinë tërësallën dhe të gjithë këndu-an e vallëzuan deri vonë.Duhet theksuar se ky even-iment u sponsorizua ngakompania Money Gramm,Ministria e Diasporës dhedy kompani avokatore. Ko-mpania Money Gramm mepunonjësen e saj Loretënishin të gatshëm edhe nëdorëzimin vullnetar të disamaterialeve për komunite-tin. E gjitha ishte fantastikedhe model.

Ka ardhur njohja e 87 për Republikën e Kosovës.Ditën e premte (10 Shkurt 2012) Ministria e Jasht-

me ka njoftuar se Haiti është vendi më i ri qa ka njo-hur shtetin e Kosovës.

”Ministri i Punëve të Jashtme të Haitit, Laurent La-mothe, pas një takimi zyrtar me ministrin e Punëve tëJashtme te Republikës së Kosovës, Enver Hoxhaj, nënjë konferencë të përbashkët për shtyp kanë bërë pub-like njohjen zyrtare te pavarësisë së Kosovës nga Hai-ti”, thuhet në njoftimin e Ministrisë së Jashtme.

Haiti është shteti i 87 qe e ka njohur pavarësinë eKosovës. Njohja nga ky shtet vjen ne kohen, kur Min-istria e Punëve te Jashtme e Republikës se Kosovës kaintensifikuar maksimalisht përpjekjet për të përmbyl-lur procesin e njohjeve te pavarësisë.

HAITI NJEH KOSOVËN

14SHKURT 2012

Besnik RAMASpecialist në Ministrinë eArsimit dhe të Shkencës,Shqipëri

Për mua dhe dy koleget emia, Erida Koleci dhe AnilaAlliu, është hera e parë qëvizitojmë Luginën e Pre-shevës. Shkojmë atje për tra-jnimin e mësuesve të klasaveI-IV. Kemi hartuar një pro-gram, sipas një kërkese qëKëshilli Kombëtar Shqiptar ika bërë Ministrisë së Arsimitdhe të Shkencës, por askushprej nesh nuk e fsheh dot“sikletin” e brendshëm. Nuke dimë sa të zotë do të jemipër të përmbushur misionin,për t’u ardhur në ndihmëkolegëve tanë atje. Shkollatfillore të Luginës së Pre-shevës sivjet punojnë me njëabetare nga Shqipëria. Atokanë nevojë për asistencëprofesionale, presin që ne t’ulehtësojmë punën peda-gogjike mësuesve. Jo vetëmkaq, mësuesit e Luginës sëPreshevës kanë nevojë përzhvillimin e tyre profesion-al, për përditësim në fushëne mësimdhënies. Padyshim,atyre nuk u mungon kuali-fikimi dhe njohja në peda-gogji e didaktikë, por in-teresohen për metodat dheteknikat bashkëkohore, dhekjo është e domosdoshmepër ta, pasi në shumë lëndëjanë të detyruar të bëjnë për-shtatje të teksteve shkolloreme programet mësimore.Atyre u duhen rrugë e formaefikase jo vetëm në punën edrejtpërdrejtë me nxënësit nëklasë, por edhe në aspektin eplanifikimit vjetor dhe atë tëparapërgatitjes ditore. Këtotë fundit guxoj t’i them tani,pas kthimit tonë nga Bujan-oci, pas kontaktit me mësim-dhënës e drejtues shkollashatje, pas shkëmbimit të për-vojave me ta...

Lugina e Preshevësndodhet në lindje të Kosovësdhe përfshin Preshevën nëjug, Bujanocin në mes dheMedvegjën në veri. Lugina ePreshevës administrativishtështë ndarë nga Kosova nëvitin 1945. Ka pozitë shumëtë përshtatshme gjeografike,pasi ajo shtrihet në pjesënqendrore të Gadishullit Ball-kanik dhe laget nga Moravae Vardari. Lugina paraqetkorridorin më të rëndë-sishëm dhe më të shkurtër tëdaljes së shteteve të Europësnë Detin Egje. Presheva dheBujanoci gjenden në rrugënkryesore të Moravës, ndërsaMedvegja gjendet nërrjedhën e lumit Jabllanicë(degë e Moravës Jugore) dheka pozitë periferike më të

BUJANOC, për trajnimin e mësuesveMbresa pune dhe udhëtimi

pavolitshme gjeografike. Lu-gina ka reliev kodrinor mal-or në të dy anët e lumit Mora-va, kurse në mes shtrihetfushëgropa e Bujanocit dhePreshevës (nga edhe e kamarrë emrin ky rajon). Nëperëndim, Luginën e Pre-shevës e mbyllin malet eKaradakut, ndërsa në lindjemali Rujen. Lumenjtë, dukerrjedhë nga malet e larta,kanë krijuar luginat e veta tëthella dhe të ngushta e kësh-tu kanë formuar reliev mjafttë copëtuar, por të shumël-lojshëm. Fushëgropa e Bu-janocit dhe Preshevës ka pre-jardhje tektonike.

Lugina e Preshevës ka1249 km2 me 111 000 banorë,dendësi 76 banorë për km2

dhe me 62% shqiptarë, ështëndër rajonet me dendësi tëmadhe të popullsisë dhe kar-akterizohet nga shkalla elartë e lindshmërisë. Komu-na e Preshevës ka 264 km2 me40 000 banorë dendësi 129banorë për km2 dhe me 95%shqiptarë. Komuna e Bujan-ocit ka 461 km2 me 50 000banorë, dendësi 95 banorëpër km2 dhe me 60% sh-qiptarë. Komuna e Medveg-jës ka 524 km2, me 21 000banorë, dendësi 33 banorëpër km2 dhe me 32% sh-qiptarë. Numrin më të madhtë popullsisë e ka komuna eBujanocit, ndërsa dendësi mëtë madhe ka komuna e Pre-shevës. Sipas dy regjistri-meve të fundit, komunat ePreshevës dhe Bujanocit tre-gojnë rritje të popullsisë,

ndërsa ajo e Medvegjës tre-gon ulje për 400 ose rreth20%. Lugina e Preshevës kapotenciale natyrore të kufi-zuara. Bujqësia është degëkryesore e ekonomisë. Afër70% e popullsisë merret mebujqësi. Kulturat kryesore qëkultivohen janë drithërat,ndërsa prej bimëve industri-ale duhani, kultivimi i të cil-it më parë zinte sipërfaqe tëmëdha, sepse ishte me lever-di të madhe ekonomike,kurse kohët e fundit janëzvogëluar sipërfaqet e mbjel-la me këtë kulturë.Presheva (me 7000 banorë)është qendra më e rëndë-sishme e Luginës, e njohurpër industrinë e materialevetë ndërtimit, industrinë e për-punimit të duhanit dhe tëlëngjeve joalkoolike.

...Në buzëmbrëmje arr-ijmë në Bujanoc, që ndodhetnë veri të Preshevës.Bujanoci (me 7500 banorë),është qendër komunale meindustrinë ushqimore dhe tëujit mineral. Qyteti ndodhetnë qendër të drejtimeve ko-munikuese, shumë afër au-tostradës ndërkombëtare E -10: Beograd – Shkup – Sela-nik – Athinë. Na bën për veteqetësia, ajri i pastër, ndërte-sat karakteristike. Nuk të zësyri pallate mbi 5 kate. Qen-dra ka një shesh dhe lulish-te, rrugët janë të asfaltuara.Për ne është pak e çuditshmeqë uji i zakonshëm nuk treg-tohet thuajse fare, në shitoregjen vetëm ujë të gazuar.Mësojmë se uji natyral është

ujë i pijshëm dhe e gjen nëçezma në çdo kohë.

Kontaktin e parë e mar-rim me zotin Agim Hasani,drejtor për arsimin në Komu-nën e Bujanocit, me zotinGalip Beqiri, kryetar i Këshil-lit Kombëtar Shqiptar dheme zonjushën Arbnora Ah-medi, sekretare e këtij këshil-li. Mikpritja e tyre nis me njëftesë surprizë: Në mbrëmje,në sallën e shtëpisë së kul-turës jepet një koncert artis-tik. Edhe pse të lodhur ngaudhëtimi i gjatë, nuk mundta refuzojmë shansin për tëndjekur atë aktivitet, që real-izohej nën kujdesin e zotitShaip Kamberi, kryetar i Ko-munës. Ndërtesa e komunësndodhet në qendër të Bujan-ocit. Po kështu edhe shtëpiae kulturës. Salla e shfaqjeveu mbush plot e përplot meartdashës të të gjithamoshave. Prezantuesja, më-suese e klasës së tretë fillore,por dhe gazetare e mediaslokale, njofton edhe praninëtonë në sallë. Ne emociono-hemi, sidomos nga inter-pretimi plot elegancë e vir-tuozitet i valleve prej djemvee vajzave amatore (të gjithëtë veshur me kostume ko-mbëtare), që kryesisht janënxënës të shkollës së mesme,por anëtarë të rregullt të sho-qërive kulturore artistike).Shoqëritë kulturore artistikembajnë gjallë trashëgiminëfolklorike dhe etnografike.Ato pasurojnë jetënshpirtërore të shqiptarëve tëLuginës, brenda kufijve sh-

tetërorë të Serbisë. Përveçvalleve, edhe këngët patri-otike dhe pjesët humoristikeshoqërohen nga duartrokitjete vazhdueshme të sallës. Sepse më lind një ndjenjë ad-mirimi për këtë jetë të gjallëartistike. Ndoshta gaboj, porkam përshtypjen se ne këtu,në Shqipëri, e kemi pak tëzbehur e të vakët aktivitetine grupeve artistike, e kemilënë si mënjanë, në harresë, iaktivizojmë ato vetëm përraste festivalesh dhe vetëm nëfestivale. Shtëpia e kulturësnë Bujanoc ka kthyer në tra-ditë të përvitshme: javën“Svetosavska”; ekspozitën epunëve të parashkollorëve, tëshkollave fillore dhe të mes-me; verën kulturore dhe ditëne shtëpisë së kulturës. Bujan-oci është qytet i rinisë dhe isportit. Që në vitin 2000, këtuështë ndërtuar edhe qendrasportive. Mësojmë se shtëpiae kulturës ka bibliotekë të pa-sur, por një pjesë e mjedisevejanë lëshuar për t’u shfrytë-zuar përkohësisht nga Fakul-teti i Ekonomisë që sapo ësh-të hapur në Bujanoc.

VIZITAT TONA NËSHKOLLA(Mbresa, por dhe detaje për

ata që duan të dinë më shumëpër sistemin arsimor në Lug-inën e Preshevës)

Vizitën e parë e bëjmë nëshkollën fillore “MuharremKadriu” Tërrnoc. Tërrnociështë fshat në periferi të Bu-janocit.

vijon në faqen 15

15SHKURT 2012

vijon nga faqja 14

Është pasdite. Nxënësitpo bëjnë pushimin e madh.Takojmë drejtuesit e shkollësdhe mësues të klasave I-IV.Mësuesi Muharrem Xhema-li këmbëngul që të vizitojmëklasën e tij, III 4. Katërnxënës, dy djem dhe dy vaj-za, për të na përshëndetur,dalin në krye të klasës dheinterpretojnë pjesën që popërgatisin me rastin e fes-tave. Drejtoresha, ValbonaTefiku - Ismajli, dhe peda-gogu i shkollës, Selami Jaku-pi, na flasin për shkollën. Kjoshkollë aktualisht ka rreth1000 nxënës, të ndarë në 40klasa me afërsisht 25 nxënës/klasë. Drejtoria mbulon dhe6 klasa në lagjen Strugar, sidhe një klasë të kombinuarnë Malin e Tërrnocit. Shkol-la “M. Kadriu” ka hapur dy-ert e saj në vitin 1922, kursenë vitin 1926, për të mos umbyllur, është mbajtur mekontributin e vetë fshatarëve.Më 3 mars 1945 është hapurklasa e parë në gjuhën shqipeme 54 nxënës. Më pas ështëngritur kati i dytë i ndërtesës.Vitet e fundit është bërërikonstruksion bashkëkohori shkollës.

Në komunën Bujanocfunksionojnë 6 shkolla filloreqë ndiqen nga mbi 3 000nxënës shqiptarë, të ndarë në158 klasa (19.1 nxënës/klasë),ndërsa në komunën Pre-shevë numërohen 7 shkollafillore me mbi 4800 nxënësshqiptarë, të ndarë në 251klasa (19.2 nxënës/klasë). Sh-kolla fillore përfshin arsimine detyruar (klasat I-VIII).Çdo shkollë ka drejtorin (dhenëndrejtor, kur numri inxënësve është i madh), ped-agogun, sekretarin, kontabi-listin, psikologun dhemësimdhënësit. Drejtori dhepedagogu nuk japin mësim.Drejtoi kryen funksione ad-ministrative, kurse peda-gogu është këshillues përmësuesit dhe prindërit. Seciliprej këtyre ka detyrim vëzh-gimin e vetëm 30 orëve mësi-more në vit te mësues tëndryshëm.

Të gjitha shkollat kanësistemin e ngrohjes, internetdhe ndriçim pa ndërprerje.Shkollat menaxhojnë vetëbuxhetin vjetor, përfshirëedhe pagat e gjithë personelitdrejtues, mësimdhënës dhendihmës, por të mbikëqyrurnga ministria e arsimit. Çdoshkollë ka zyrat për stafindrejtues, por edhe sallë ko-mode për mësuesit, ku nukmungon as televizori. Zyratdhe salla e mësuesve, nëshumë shkolla janë në korri-dor më vete, ku nuk lëvizinnxënësit.

Në vitin 2002-2003 në Ser-bi startuan disa reforma nëarsim. Një ndër to është dhenotimi i nxënësve, vlerësimime shkrim, përmes provim-it. Nxënësit e klasës së parëvlerësohen me shprehje,kurse në klasat pasardhëse,II-VIII, me nota nga 5 deri 1,ku nota 1 është jokaluese.Mësimi në shqip është i ga-rantuar me ligj që nga arsimiparashkollor deri në klasën e12-të të shkollës së mesme.Thuajse në të gjitha lëndëtpunohet me standarde. Sh-kollës i kërkohet që nivelinbazë ta arrijnë 80% enxënësve.

Drejtorin e shkollës eemëron ministria, paskonkursit, po kështu dhemësuesin. Drejtori i shkollës,kur ka vend në organikë,mund të punësojë një mësuesjo më shumë se dy muaj.Brenda kësaj kohë, drejtorishpall konkurs. Të gjithë tëinteresuarit njoftohen ngashkolla dhe përmes mediassë shkruar. Aplikimi bëhet nëkëshillin drejtues të shkollës,ku zhvillohet edhe konkursi.Këshilli drejtues përbëhetnga tre mësues të shkollës,nga tre prindër dhe nga për-faqësues të Këshillit Ko-mbëtar Shqiptar. Kandidatu-ra e përzgjedhur nga konkur-si i propozohet ministrisë sëarsimit për miratim dheemërim.

Shkollat fillore ku mëso-het shqip, kanë probleme metekstet mësimore. Vite mëparë, ato merrnin dhe zbato-nin edhe programe e tekstenga Kosova, ndërsa tani ekanë të vështirë ta bëjnë këtë,pasi nuk kanë pëlqimin eministrisë së arsimit, e cila,gjithashtu, nuk u boton librapër gjuhën shqipe dhe lex-imin. Shkollat vazhdojnë tëpërdorin tekstin e edukatësqytetare në serbisht, pasimungon botimi shqip.

Mësuesve u kërkohetparapërgatitje ditore e rreg-ullt. Rregullsia duket tek tëgjithë. Thuajse të gjitha sh-kollat kanë një formatshablon të ditarit, bllokun kujanë shtypur rubrikat e orëssë mësimit, ku mësuesit bënplotësimin për çdo orë që dotë zhvillojë. Tërheq vëmend-jen kërkesa për të parash-ikuar për çdo orë mësimiqëllimin arsimor dheqëllimin edukativ. Mësuesitjanë në dijeni se shkollamund të punojë me objekti-va, por asnjëri nuk hartonobjektiva, edhe pse ata shk-ruajnë standardet e lëndës.Kuptohet se “detyrimi” imësuesit për të parashikuarqëllimin edukativ, është njëpunë e lodhshme, por shpeshe pamundur dhe krejt e pa-

nevojshme. Në bisedë memësuesit, kuptojmë se atajanë të lirë edhe të mos plan-ifikojnë qëllimet e orës, sipaspraktikës së deritanishme,duke i zëvendësuar me ob-jektivat, por janë të patrajnu-ar për një gjë të tillë dhe uduket ndërmarrje e vështirë,edhe pse në një numër tëmadh lëndësh mësimorepunojnë me standarde.

Regjistri i klasës ështëshumë i pasur në rubrika,krejt ndryshe nga regjistri qëpërdorim ne në shkollat tona.Regjistri i klasës fillon melistën e mësuesve që japinmësim në atë klasë, si dhe meperiudhën gjatë së cilës kanëdhënë mësim. Realizimi iprogramit shkollor, ndrysheemërtohet “Regjistri ipunës”. Për arsye vendi, nukpo jap detaje të 13 rubrikavetë regjistrit.

Në shkollën e mesme“Sezai Surroi” na pret zëv-endësdrejtori Rafet Xhelili.Është ora 18.30. Vazhdonmësimi i klasave të pasdites.Ne befasohemi nga ndërtesadhe mjediset aq funksionaletë kësaj shkolle të mesme tëpërzier, po ta quajmë kësh-tu, sepse, përveç gjimnazitme drejtim të përgjithshëm,shkolla ofron arsimim nëdisa degë, si: makineri,mjekësi, ekonomi, autome-kanik, axhustator, tregti, au-toelektricist, elektro (instal-ues i rrjeteve të larta).Ndërkohë, zoti Galip Beqiri,që na shoqëron, kujton vitetkur ka qenë mësues në këtëshkollë, e cila atëherë ka qenënjë barakë përdhese, krejt epapërshtatshme për mësimtë rregullt. Shkolla ështëhapur në vitin 1968 si gjim-naz. Sot, për shkak të intere-simit të të rinjve për t’u ar-simuar, kjo shkollë e mesme,që është e vetme për sh-qiptarët në komunën e Bu-janocit, numëron afër 1500nxënës. Klasat kanë mesatar-isht 28.5 nxënës. Japin mësim126 mësues, por shërbejnëdhe 11 punëtorë ndihmës.Shkolla ka kushte optimalepër mësim. Dhomat e më-simit janë të bollshme,shumë komode. Takojmënxënës të vitit të tretë dhematurantë. Biseda jonë me taështë shumë e ngrohtë, atana shfaqin botën e tyrerinore, hobin, shqetësimetdhe ëndrrat që kanë, shpre-sat për t’u bërë të zotë e tëvlefshëm në jetë. Koha ecën.Akrepat shënojnë 19.15.Mbaron ora e fundit e më-simit. Nxënësit dalin qetë-sisht, marrin autobusët dhenisen drejt fshatrave të tyre,ku banojnë.

Në Preshevë funksion-ojnë dy shkolla të mesme:

gjimnazi “Skënderbeu”, membi 1000 nxënës shqiptarë, tëndarë në 35 klasa, dhe shkol-la teknike profesionale “Pre-sheva”, me mbi 1250 nxënësshqiptarë, të ndarë në 47 kla-sa. Një pjesë e të rinjve qëmbarojnë shkollën e mesme,vijojnë studimet në univer-sitete, kryesisht në Prishtinë,Tetovë dhe Tiranë. Pjesatjetër i kthehet jetës së zakon-shme të shtëpisë, ndihmonekonominë familjare nëbujqësi, apo në bizneset epakta e të vogla, ose merrrrugën e emigracionit, si tëafërmit e tyre, të aftë përpunë, pasi nuk ka shpresëpër ndonjë punësim, sepsetregu i punës thuajse mun-gon dhe perspektivat e punë-simit janë jo shumë prem-tuese.

Qeveria Shqiptare jep tëdrejta studimi çdo vit për tërinjtë nga Lugina e Pre-shevës. Sivjet, në Fakultetine Mjekësisë në Tiranë janëregjistruar 30 studentë nëvitin e parë mjekësi epërgjithshme, 15 nga komu-na e Preshevës dhe 15 ngaBujanoci. Në degën e stoma-tologjisë janë pranuar 10 stu-dentë, ndërsa në atë të Far-macisë janë pranuar gjithsej8 studentë nga Lugina e Pre-shevës. Një numër jo i vogëltë rinjsh nga kjo luginë janëpranuar, si çdo vit, është nëdegë të tjera të UT-së. Bie nësy numri i madh i pranimevenë mjekësi, që është shumëherë më i lartë se nevojat qëka Lugina për mjekë. Edhevetë të rinjtë dhe prindërit etyre e dinë një gjë të tillë,megjithatë preferojnëmjekësinë, me shpresë përnjë punësim qoftë edhe jash-të vendbanimit. Kjo i shtynbanorët e Luginës edhe tëemigrojnë, me shpresë përnjë jetë më të mirë.

Zoti Agim Hasani, qëgjithashtu është bashkësho-qëruesi ynë, shprehet sethuajse të gjithë nxënësit qëmbarojnë klasën e tetë të ar-simit të detyruar, ndjekin sh-kollën e mesme. Pranimi nëshkollën e mesme bëhet meprovim nga Ministria e Ar-simit, e cila bën edheregjistrimin e nxënësve nëshkollat e mesme, në bazë tërezultatit të secilit. Ministriai dërgon shkollës së mesmelistën e nxënësve që prano-hen në klasën e parë. Kadegë, si mjekësia, ku konkur-renca është shumë e madhe.Në këtë shkollë, për mjekësijanë regjistruar ata që nëprovim kanë fituar mbi 98.5pikë, nga 100 pikë të mund-shme.

Ndërsa bisedojmë nëzyrën e zëvendësdrejtorit,hyn brenda një mësuese e

veshur me bluzën e bardhë.Është Anila, mësuesja ngaKuçova e Shqipërisë. Vjenpër të na respektuar, se ikemi shkuar në shkollën kushërben si mësuese. Ne etakuam Anilën dhe u njohëmme të natën e koncertit nështëpinë e kulturës. Anilaështë diplomuar në Fakulte-tin e Shkencave të Natyrës tëUniversitetit të Tiranës, portani jeton e punon në Bujan-oc, pasi është martuar prejvitesh me një shqiptar këtu.Çdo ditë, Anila gjen një mo-ment dhe nuk lë pa u takuarme ne. Na respekton dhenxjerr mallin për atdheun.

MËSUESIT ESHKOLLAVE FILLORE- MIQTË TANË(Në vend të mbylljes)Ne shkuam në Luginën e

Preshevës për trajnimin emësuesve. Ishte hera e parëqë specialistë arsimi nga Sh-qipëria do të trajnoninmësimdhënësit shqiptarë nëSerbi. Nuk mungoi as inter-esimi i medias lokale, që ish-te e pranishme edhe në fillimtë aktivitetit, edhe në mbyll-je të tij dhe i bëri jehonë menjë kronikë të gjatë, në kryetë edicionit qendror tëlajmeve.

Ne, si ekip, u kujdesëm tësillemi si kolegë, si të bara-bartë. Është interesant faktiqë u bëmë menjëherë si tështëpisë. Merita u takonkolegëve mësues atje, tëgjithëve pa përjashtim, pordo të veçoja mësueset ArtaSmajli, Labinota Murati,Blerta Halili dhe AzemineAzemi, që punuan edhe jas-htë orarit të trajnimit dhedemonstruan me kompe-tencë para të tjerëve modeleorësh mësimi. Të gjithë më-suesit ishin shumë korrektënë respektimin e orarit tëparaqitjes në mëngjes, poedhe pas pushimeve midisseancave. Nuk mbaj mend qëdikush të ishte pasiv gjatëseancave trajnuese. Aktiviz-imi i secilit prej pjesëmar-rësve nxiti rrahjen e mendi-meve, debatin pedagogjik,shkëmbimin e përvojave.

Në përfundim të trajnim-it, Këshilli Kombëtar Sh-qiptar dhe Komuna Bujanocna respektuan me certifikatamirënjohjeje. Një fotografi epërbashkët duket sikurmbledh dhe bashkon gjithëmbresat, gjithë miqësinë dhevëllazërinë tonë. Janë mbre-sa të pashlyera, mbresa qënuk përsëriten, por dhe qënuk mjaftojnë. Te secili prejnesh mbetet e zgjuar dëshirapër t’u takuar përsëri sikolegë, si miq, si vëllezër. Tëtillë jemi dhe të tillë do tëmbetemi...

16SHKURT 2012

Shfaqja e ndjenjave kombëtareështë një pasqyrë, e cila vihet në dukjegjithnjë kur kombet duan t’i shohinshkaqet patologjike të rrezikut të ekz-istencës së tyre gjatë historisë nga anae pushtuesve barbar dhe mbeshtjell-ja e tij me ideologji të errëta, vese, sin-drome dhe humbje të vizionit të qartëdrejt të ardhmes.

Po ashtu këto ndjenja të vërtetakombëtare janë aq të fuqishme përkushtet dhe rrethanat në të cilatshfaqen sa që nxjerrin në dritë tek tëgjithë domosdoshmërinë e ruajtjes sëidentitetit, kulturës rrënjësore të tij,mbrojtjes të së drejtës historike dheqenjes shpirtërore e kombëtare të tij,të vetëdijes kombëtare si dhe tëzgjimit të ndërgjegjës së përgjithshmekombëtare.

Është për t’u nënvizuar një gjë erëndëishme këtu se nga pesha moralee kombeve kanë dal në sipërfaqeedhe aftësit e brendshme të tij për tëlëvizur krahët e historisë në drejtimtë duhur dhe të drejtë historik si dhepër të këputur lidhjet e dëmshme tëpolitikës, ideologjisë dhe barbariz-mave që kanë lënë pushtuesit tek ta,kjo jo vetëm se i ka ndihmuar këtyrekombeve që të gjejën rrugën e tyre tëvëtretë të nisur që nga zanafilla e tij,por edhe të zbulojn në tërësi qëllimine ardhmërisë së sigurtë dhe të mirëjo vetëm për ta, por edhe për brezat eardhshëm.

Karkateri universal i një kombi tëlashtë dhe historik gjendet gjithmonëpërball dallimeve, shumllojshmërisësë zakoneve, petkut të huajideologjik, kulturor, lidhjeve politikeartificiale të gabuara dhe ideologjikeetj etj, të gjitha këto jo vetëm që i bëjnëdëm natyrës dhe qenësisë së tij sikomb, por edhe e fusin atë në kon-traste të mëdha në mes realitetit të tijtë natyrshëm historik dhe dyndjevetë popujve ardhacak së bashku mebarbarizmat dhe bojën e tyreideologjike rrënuese dhe mohuese tëdrejtësisë dhe autoktonisë së ko-mbeve ku ata kanë vërë këmbët e tyrepushtuese.

Duke mos rënë në krahët e pasion-eve, lakmisë dhe interesave të sh-kurtëra ideologjike demoniake,pastaj të humbjes së vlefshmërisë dherëndësisë së kohës dhe të vërtetës sëhistorisë së kombeve është pikërishtpesha morale, dhe ndërgjegja ko-mbëtare ajo që rëndon fuqishëm dhepërcakton hapat historik të kombevedrejt daljes nga këto teprime të huajaideologjike dhe nga rreziku i mohimitdhe mosaftësisë për të ngre çështjet edrejta në tryezat e kohës dhe vendi-meve ndërkombëtare si dhe për tëpërccaktuar me saktësi rrugëtiminhistorik dhe vizionin e qartë drjet tëardhmes së sigurtë të tyre.

Sidoqoftë ringjallja e ndjenjavekombetare ne kohen tone te cilat janedyfishuar pothuajse eshte njepergjigje uniforme e qytetrimit dherivendosjes se gjerave ne vend te vete,si dhe te anulimit te te gjitha çmen-durive te se kaluares nepermjet trak-tateve si mekate politiko-diplomatikete kohes qe iu bene kombit shqiptargjate historise.

Dallimi në mes kërkesave të natyr-

shme të një kombi autokton dhe aty-re të panatyrshme të një populliardhacak është i madhë sa lindja meperëndimin, sepse kërkesat e natyr-shme të një kombi janë jo vetëm tëpërligjura dhe të drejta, por edhethemeltare dhe të padiskutueshme,ndërsa ato të panatyrshme apo kërke-sat absurde të popujve ardhacak vijnsi rezultat i pretendimeve, i instiktevegllabëruese dhe i thurrjes së mitevedhe ngjitjes pas iluzioneve.

Pikërisht këtu qëndron edhe mo-menti i madhë i pushtetit të padis-kutueshëm të së drejtës së historisësë kombit shqiptar europian për tërealizuar të gjitha aspiratat e tij dhepër të rivendos kombin me dinjitet nëmesin e kombeve të civilizuar dhedemokratike dhe kështu për t’u bërëfaktor i rëndësishëm i zhvillimevepozitive në botë.

Në përputhje me mësimet e shën-dosha për kombet të cilat nxjerrin jas-htë elementet dhe interpretimet ekonfuzionalitetit dhe të mbjelljes sëideologjieve dhe miteve absurde, ko-mbi ynë ka jo vetëm natyrën e fiseveIlirie të mishëruar brenda tij në reali-tetin historik, por është edhe njëkomb që ka si levë të fuqishme kul-turën e lashtë të tij europiane, gjuhën,shpirtin e tij europian si dhe ështëpjesa kryesore e kurorës së civilizim-it të familjes së lashtë europiane.

Ngatërrimi i gjuhës historike tëkombit me atë të gjuhës politike tështetit është në njërën anë një gabimqë vjen si rezultat i mungesës së kup-timit të idesë dhe doktrinës bazë tëkombit dhe në anën tjetër atë të his-torisë politike të formimit të shtetitmbi vullnetin e atij kombi për tëqeverisur veten mbi bazën e ides dhedoktrinës origjinale të tij.

Në lidhje me këtë hitsoriani i urtëgjerman i ligjit dhe së drejtës KarlSalomo Zachariae shkruan në veprate tij mbi shtetin se “kombi dhe shtetinuk janë identik në vetvete.Kombiquhet mishërim i të gjitha fiseve tëtij, p.sh. një komb mund te jete i ndarënë disa shtete.Ndërsa të dy termatkanë përdorime identike, por ështërëndësia e kombit mbi atë te shtetitajo që i jep kuptim atij”.

Ndërkaq duhet vënë re një gjëtepër të rëndësishme për kohën e tan-ishme se para se lidershipi politik dheelita në përgjithësi intelektuale-aka-demike e politike e kombi shqiptartë bëjë lëvizjet për bashkimin e tërëtrupit të tij kombëtar historik meurtësin dhe bashkëpunimin e ngush-të me miqët e saj ndërkombëtar dhefaktorët vendimëmarrës ajo duhet separi të realizoj në vetvete unitetin emendimit dhe rilindjen e plotë pra tëbrendshme kombëtare e shpirtërore.

Megjithkëtë duhet elaboruar edhenjë gjë këtu se lëvizjet, energjitë dhepërpjekjet e ndryshme që po bëhen

në këtë shekull brenda qenjes sh-qiptare në drejtim të realizimit të as-piratës së përgjithshme kombëtare tëtij duhet shikuar në dy aspeket :e parasi energji që rrjedhe nga koha dhenevoja e realizimi të këtij akti pra tëbashkimit të qenjes kombëtare në një,dhe e dyta si një ndezje e pasionevetë fjalëve dhe testimeve të ndryshmetë kohës dhe botës politike kombëtaredhe ndërkombëtare.Ajo që është erëndësishme në këtë kohë është qëkëto impulse dhe ky entuziazëm imadhë i këtyre përpjekjeve të mosjetë vetëm një pasion i ndezur i fjalëvetë pushtetit gjuhësor, por të shtrihetderi në kufirin e ndikimit në procestë rivendosjes së kombit shqiptar nëkurorën e kombeve të plota,demokratike dhe të bashkuar nëfamiljen e lashtë të saj europiane.Asnje shtet nuk mund te kete mbesh-

tetje te ekzistences se tij diku tjeterperveq atij te te qenit gjithnje i lidhurdhe harmonik me vullnetin e kombitdhe vizionin e tij, ne momentin qe kjoekzistence vihet ne dilem apo tento-het te punohet mbrapsht ne drejtimte te berit distance ne mes tij dhe vull-netit te kombit, atehere shteti del jas-hte doktrines se tij themeltare his-torike, jashte arsyes praktike, jashtekohes dhe hapesires se tij si orga-nizem, si institucion dhe jashte ligjitmoral si baze e qendrueshmerise sethemeleve te politikes se tij.

Nga kjo mund të konkludojm seliria e brendshme dhe bashkimi itrupit anatomik të kombit shqiptareuropian nuk mund të jetë në asnjëmënyrë dhurat e pushteteve politikeapo edhe e politikës ndërkombëtare,por ajo duhet të vij dhe rrjedh ashtunatyrshëm nga kapilarët e përgjiths-hëm të çdo shtetit dhe kombi nëpërgjithësi si dhe të pranohet ngabota politike ndërkombëtare si e drejte natyrshme historike.

Duhet ditur gjithashtu se kombiështë i vetmi subjekt ligjor dhe bar-tës i origjinalitetit të tij në kohë, nëkontinuitet historik dhe zhvillimorgjatë tërë proceseve historike dhezhvillimeve politike kombëtare endërkombëtare.Meqë tani në këtë vit2012 respektivisht më 28 nëntor tëgjithë shqiptarët shënojn 100 vjetor-in e deklarimit të pavarësisë më 28nëntor 1912, por jo edhe të pavarë-sisë së plotë të trojeve tona kombëtaremë vitale, si dhe 570 vjetorin e fla-murit kombëtar të ngritur në Kalanëshkëmb të Krujës nga strategu, dip-lomati dhe lideri vizionar Gjergj Kas-trioti më 28 nëntor 1443 si dhe tëçlirimit dhe të pavarësisë së trojeveshqiptare nga hordhia dhe zingjirëte perandorisë së errët otomane .ësh-të e rëndësishme që të reflektojm dhetë arrijm të kuptojm kohën e artë tëvendimeve të rëndësishme dhe his-torike si dhe të transformimeve të

domosdoshme do të thoja rrënjësoretë kombit tonë, por edhe të ringjall-jes së tij të plotë ashtu që të ec i sig-urtë drejtë ardhmes dhe me vizion tëqartë të tij si dhe i vetplotësuarpërgjithmonë si komb i lashtë euro-pian dhe pjesë e kurorës së civilizim-it të kësaj familje.

Ndërsa tani në këtë shekull ko-mbit shqiptar i nevojitet rikthimi ishpirtit te Gjergj Kastriotit per dy ar-sye ; se pari, kjo do te thoshte ring-jallje e vlerave dhe kultures europi-ane te kombit shqiptar si dhe se dytirikthimi i plote i te drejtes (pjeseve)historike te anatomise se kombit sh-qiptar europian ne pergjithesi.Vetemkeshtu ne do te shpalosnim ne vetve-te dhe botes se ne si komb i lashte jemijo vetem rrenja qendrore, por edhekurora e perbashket e civilizimit tefamiljes europiane.Realisht ne sikomb i lashte kemi nevoj per ringjalljete vertete shpirterore-kombetare, pertransformime rrenjesore, per mesimete dobishme, perpjekje fisnike, perte ecur ne ritmin e kohes modernedhe zhvillimore si dhe per t’u rikthy-er ne familjen e lashte europiane meidentitet dhe te vetplotesuar, çdovonese ne kete drejtim eshte vonesene kohe dhe ne qellimin e saj historik.

Nga e gjithë kjo mund pohojmfuqishëm se ne i përkasim një kombime talent të madhë, me një pasuri tëmadhe të kulturës shpirtërore e ma-teriale dhe të trashëgimisë brendafamiljes sonë të lashtë europiane dhekështu duke pas këtë pasuri kolosalene si komb i lashtë europian duhet tëmbështetemi përgjithmonë në sh-kembin e historisë sonë, në shtyllatsi vlera të përjetshme të kombit tonë,në figurat sublime dhe të bekuara tëkombit dhe në të vërtetën tonë rrën-jësore dhe gjenealogjike.Pikërishtmadheshtia shpirterore, kulturore,politike etj e nje kombi dhe nje shtetiqendron ne pozicionim e tij te natyr-shem historik, ne perhapjen e vleravedhe prezantimit te figurave te tijmbikohore ne gjithe boten e civili-zuar, ne largimin nga trupi i tij tembeturinave ideologjike, ne vizion-in e palekundur dhe ne çuarjen e ko-mbit ne sheshin kryesor te historisese botes se zhvilliuar demokratikedhe te civilizuar si vlera ne perbash-kesi te perjetshme te tyre.Vertete nesi komb i lashte europian jemi njender racat gjigande dhe rrenja qen-drore e familjes sone te lashte euro-piane; kjo vjen si rezultat i gjurmevete pashlyera qe kane lene figurat tonambikohore në jetën e kombit shqiptareuropian janë pikërisht këto figurasumblime dhe të bekuara që reflek-tojn kete madheshti te kombit tone telashte.

Me pak fjalë edhe perkunder tun-dimeve te vazhdueshme dhe tenden-cave sulltaniste per ta deformuarimazhin e kombit tone europian, njegje tanime eshte e ditur se askush nukdo te mund ta ndal apo te mundohetta pengoj frymen e lirise, te se vertetes,demokracise dhe te ardhmes se mirete tij, qe do te pershkoj tere qenjen ekombit tone dhe keshtu te filloj agimii nje epoke te re te ringjalljes dhe rik-thimit ne familjen e lashte europiane.

VETPLOTËSIMI I KOMBITNga Gjon Keka

17SHKURT 2012

Nga: Neki BabamustaLondër, 14 shkurt 2012

Kalaja stërgjyshore eGjirokastrës ka mbeturlegjendë e Arbërit, simbolqëndrese për liri dhe për tëbukurën gjuhën shqipe.

Argjiro: më të shtrenjtënkishte erën e lirisë. Pranoihumnerën me foshnjen nëgji, që barbarët të mos cëno-nin nderin e kombit. Për atëliri dhe nder edhe Nora eKelmendit nuk pranoi tëbëhej skllave e Pashait turk,duke e goditur me thikë drejte në zemër.

Trimat e Çerçiz e BajoTopullit, të Mihal Gramenos,nuk lejuan që fortesa eGjirokastrës të binte në du-art e pushtuesve turq. Ironie fatit! Pashallarët e kuq ko-munist e kthyen kalanë nëburg – ferr. Ngritën dhjetraqeli, rrethuar me hekura,zinxhir e frëngji. Qindra emijëra njerëz të pafajshëm utorturuan dhe u pushkatuannga diktatura. Kjo fortesë qëmbrojti lirinë e Shqipërisënga pushtuesit e huaj përshekuj, po ashtu i mohoi lir-inë shqiptareve gjatë diktur-tës. Satanët e kuq organizo-nin festivale të këngës popu-llore në kala, duke hedhurvalle mbi gjakun e martirëve,mes të cilëve edhe Aqif Aver-ikut.

Aqif Averiku lindi dhe uedukua nga një fis patriotëshnga Kosova. Mbaroi stu-dimet e larta ushtarake nëItali. Aqifi, bashkë me njëgrup oficerësh shqiptar,ditën e ceremonisë së diplo-mimit, nuk pranuan të bëninbetimin përpara flamurit ital-ian, me sopatat e Fashizmit.Ata deklaruan përpara au-toriteteve të larta ushtarakeitaliane: “Bëjmë betimin,duke u ulur në gjunjë, vetëmpërpara flamurit të kombittonë shqiptar”.

Gjatë kohës së Mbretërisëtë Zogut I, Aqif Averiku iupërkushtua punës përforcimin dhe modernizimine ushtrisë shqiptare. U bash-kua me grupin e patriotëvenacionlistë, ku shkrehënpushkën kundër agresorëveitalian. Në vitet e para tëluftës kundër fashizmit (v.1940 - 44) si patriot nacion-ialist Aqifi doli malit mearmë në dorë në Frontin eLuftës Anti-fashiste Nacional

Aqif Averiku gurkështjelle në pavdekësi (1910 – 1947)

Çlirimtare (NÇL). Ai beson-te në idenë e hedhur në Kon-ferencën e Pezës, (16 shtator1942) për krijimin e një fron-ti të bashkuar kundër push-tuesve “pa dallim feje, kra-hine dhe ideje”.

Partia Komuniste (P.K.Sh)në Marrëveshtjen e Mukjesme 2 gusht 1943 tradhtoiforcat nacionaliste, duke ishapllur luftë atyre dheproklamoi veten si drejtuesee vetme e luftës çlirimtare.Nacionalistët shqiptar nukpranonin yllin e kuq, sim-

bolin e komunizmit.Në vitet 1944-46, Aqif

Averiku ra në kontakt meOrganizatën Nacionaliste nëShqipëri, Fronti i Rezis-tencës, drejtuar nga HamdiFrashëri. Qëllimi i organiza-tës: rrëzimi i komunizmit,bashkimi i Shqipërisë meKosovën dhe lidhja e miqë-sisë midis Shqipëri – Sh.B.A.– Angli. Pjesëmarrësit e Fron-tit të Rezistencës nuk i kish-in lyer duart me gjak. Vep-rimtaria e tyre mbështetej nëparimet e larta të demokra-

cisë: ndërrim pushteti merrugë paqësore, jo me vrasje.

Organet famëkeqe të sig-urimit, suvijuan veprim-tarinë e Organizatës Nacio-inaliste, me degë në tërë Sh-qipërinë. Shumica e vep-rimtarëve të Frontit të Rezis-tencës u arrestuan në vitin1946 nga Sigurimi i Shtetit.Diktatura komuniste, shu-micën e tyre i burgosi dhe ipushkatoi. Këtë fat tragjikpati edhe Aqif Averiku. Aiprovoi torturat më çnjerëzorenë burgun e Tiranës. Në v.

1945 - 46 ai kishte kryer mender detyrën e oficerit nëzyrat e rekurtimit ushtaraknë Sarandë. Arrestohet ngaSigurimi i Shtetit me akuzënbolshevike: “armik i popul-lit, që kërkoi të përmbyste meforcë pushtetin poullor!”Vendimi i gjykatës komu-niste: “dënim me pushka-tim”.

Aqif Averiku, me nacio-nalistët e kombit, nuk kishinbërë tradhëti. Por drejtësiakomuniste vendoste vetëligjin. Pas një viti trajtimi çn-jerëzor në burg, me një shoktë tij dërgohet në kalanë eGjirokastrës. Që të dy i kish-in lidhur me zinxhirë. AqifAveriku nuk pranoi t’ia lidh-nin fytyrën me shami. Push-katarëve të parë, iu dridhdora, sepse po egzekutonindy njerëz të pafajshëm. Si ikërcënuan me vdekje, uzëvëndësuan nga njëskuadër tjetër pushkatimi.Vaj dhe pikëllim! Vajtoi i tërëkombi!

Aqifi la pas gruan e tij, metë cilën qëndroi vetëm treditë martese, para se të arres-tohej. Fisi patriot i Averikëvenë Kavajë u godit rëndë ngadiktatura komuniste. Nëproçeset demokratike, nipate Aqif Averikut (z. Aqif Aver-iku, z. Nexhmi Averiku bash-kë me tre vëllezërit e tjerë),ishin ndër të parët që morënpjesë në protestat për rrëz-imin e Diktaturës. Pas fitoressë Demokracisë, në vitin1993, ish-presidenti i Repub-likës, z. Sali Berisha, e shpal-li Aqif Averikun “Martir tëDemokracisë”. Nipat e tij,ish-nxënësit e mi të talentu-ar, si njerëz të punës dhemëndjes, me mund e djersë,kanë ngritur në Kavajë disabiznese të sukseshme, dukehapur shumë vende punepër bashkëqytetarët e tyre.

Si humanistë, pesëvëllezërit Averiku ndërtuanXhaminë e re në qendër tëqytetit të Kavajës. Kanë asfal-tuar rrugë, u japin ndihma nëtë holla çdo vit familjeve mepak të ardhura. Dërgojnë meparatë e tyre besimtarë mys-limanë në peligrinazhin eMekës në Arabi Saudite, përtë bërë lutje përpara varrit tëpejgamerit Muhamed.Televizioni i tyre në qendërtë Kavajës transmeton me-sazhe paqeje, vëllazërimi,për bashkim kombëtar. Gjatëluftës së Kosovës, në mars1997 ata strehuan dhe siste-muan shumë familje refug-jate kosovare në Kavajë. Atapunojnë çdo ditë për të zh-villuar më tej dhe përparuarvendin. Për këto vlera të lar-ta që kanë, respektohen ngapopulli i Kavajës, me gjithëtrevat e saj.

JAM KOSOVAR PRA, JAM SHQIPTAR

18SHKURT 2012

Nga Fitim Çaushi

Sentenca e Fredeik Shle-gelit se “sa më të vjetra e mëtë pastra të jenë rrënjët, aq mëtë pastra janë doket e zako-net e tij dhe sa më të vjetrazakonet e doket, aq më tëmëdha janë rrënjët në to, aqmë i madh është kombi”,duket se e ka nxitur poetinTimo Mërkuri të meret metraditën kulturore të popul-lit, tradita të cilat shtrirë nënjë hapërsirë gjeografikembarëbotërore, janë quajturthesare të krejt qytetërimitnjerëzor.

Pas hulumtimit të suk-sesshëm shumvjeçar nëpërnektarin e shpirtit popullor,në fshatin e lindjes, botuar nëtre vëllime të veçanta, TimoMërkuri si për të na bindurse ka mbetur një cop stërallii vëndlindjes së tij boton lib-rin “Madhëria e saj Kënga –isopolifonike” . Nëpër faqete librit ndjehet se autori ësh-të i rrobëruar prej këngëspolifonike dhe në shënjënderimi të thellë për të dheata krijues popullorë, që ishpëtuan anonimatit, ai ngrepër ta një përmendore artis-tike.

Nisur nga dukuri, ngjarjereale e gojdhana, autori thek-son solemintetin e këngëspopullore, autoritetin emadh që ka patur ajo në jetëne shqiptarit si mjeti magjik,që ka vendosur ekuilibrin

shpirtëror të shqiptarit nëpërhistorinë e tij të ngarkuar metension, sakrificë dhe qën-dresë. Ky solemitet i kthyernë traditë shumëshekullore,e ka origjinën e vet nërrugëtimin historik të vetkëngës, fjala poetike e së cilësme kohë mori një rol magjik,sepse poezia orale ka një sub-stancë të vetën, e cila përbënorigjinalitetin historik të pop-ullit sikundër e ka gatuarshpirti estetik i tij.

Një mirënjohje të thellëautori ndjen për bartësit ekësaj kënge, veçanërisht përbilbilin e këngës himarjoteNeço Mukën, i cili jo vetëmka meritën, së bashku meXhevat Avdalloin, të na lerëtë regjistruara të parat këngëpolifonike, por falë talentit tëtij edhe evoluimin e mëte-jshëm artistik të zërit të tretë,hedhësit, në strukturën muz-ikore të polifonisë.

Këngët zakonore që krijo-hen dhe interpretohen brën-da familjes, të quajtura edhebiblioteka e oralitetit, nëletërsinë gojore shqiptarekanë qënë jo vetëm të shum-ta, por edhe plot figuracionartistik. Ndonse jo i kësajfushe, autori guxon të hedhëteza dhe të parashtrojë ide ekoncepte të panjohura mëparë në literaturën folkloris-tike, sikundër janë formimi ielementeve strukturorë tëshumzërëshit polifonik,pikërisht nga këto këngë, pranga ceremoniali i këngëve

mortore, si njëri nga ritet mëtë lashta të njerëzimit.

Autori pohon se kjo sruk-turë është rezultatante e aty-re fenomeneve muzikoredyzërëshe, të lindura qysh nëperiudhat e herëshme të het-erofonisë duke vepruar nëkristalizimin e zërit të tretë, -hedhësit-individualiteti i tëcilit çfaqet pikërisht me tërëmadhaqshtine e tij në këngënhimarjote. Ai duket se ështëi sigurt në tezën e tij, duke ethelluar abstragimin edhepër vallen e burrave siprodukt i po këtij ceremoni-ali mortor. Përqasja që i bënautori këtij procesi disa shek-ullor edhe me rite e doke ngapjesa veriore e vëndit, ështëjo vetëm shkallë serjoziteti ikësaj eseje, por dhe një ele-ment i unitetit shpirtëror dheetnokulturor mbarëko-mbëtar. Duke u çliruar ngarefrenet dhe elementet e tjeraelegjiakë, sikundër kanëtheksuar studjues të ndry-shëm, këngët e vajtimit janëkthyer në këngë elegjiake, emandej në këngë të epikëshistorike. Ndonse wshtw epabesueshme por nga kjomagmë artistike kanë daleedhe këngë dasme dhe këngëlirike, për vet funksionin etyre artistik. Një meritë tjetëre veçantë, e autorit të librit,Timo Mërkurit, është se përherë të parë ai na bën të njo-hur rapsodin e këngëve përKryetarin e parë të QeverisëShqiptare, Plakun e Vlorës

Ismail Qemalin. Duke e për-shëndetur këtë hulumtimserjoz, çka do të ishte një zbu-lim edhe për etnofolkloris-tikën shqiptare, ne shprehimrezervën se jo të gjitha këngëte prezantuara prej aurotitjanë të rapsodit KostëGërdhuqi nga Piluri. Mundetqë ndonjë prej tyre të jetë prejrapsodëve të tjerë që kanëmbetur anonim. Gjithsesi kypretendim i autorit ka nevojëpër hulumtime më të thellu-ara duke përdorur metodënkrahasuese me fondin ekëngëve të kënduara edhenga fshatra të tjera.

Ështe jo vetëm e disku-tueshme, por edhe e dy-shimtë autorësia e këngës“Shqipe katër Vilajete”, pasikënga i përket periudhës sëLidhjes së Prizerenit të vitit1878, kur shtetet fqinje, pastraktatit të Shën Stefanit, ubindën se e “sëmura e Bos-forit”, perandoria otomane,kishte marrë tatëpjetën dhe uvërsulën pranë fuqive tëmëdha për ta coptuar Sh-qipërinë. Në këtë kohë nukkishte linduar akoma rapso-di në fjalë. Nuk mjaftonvetëm pathosi patriotik, porduhen hulumtime serjoze,pasi qarkullimi i dëndurfolklorik që ka patur kjo kat-egori këngësh, pikërisht përpërmasat kombëtare të tyre,ato kane fituar me kohëanonimatin dhe është shumëe vështirë t’u gjendet autorë-sia. Mendojmë se mbetet e

“Madhëria e saj: kënga iso-polifonike”

diskutueshme edhe tezatjetër e autorit për gjenezëne valleve lirike dhe humoris-tike prej valles së rëndë tëburrave. Ne mendojmë seedhe këto valle e kanëorigjinën e tyre po prej asajmagme artistike, sikundërishte ceremoniali i vajtimit,brënda të cilit poetika popu-llore dhe shpirti estetik i këtijpopulli, krijonte një larmi tëpafundme formash dhebrendish artistike me lëvizjearkaike. Theksojmë se këtëtezë mund ta vërtetojnë sh-kencërisht vetëm etnokore-ologët dhe etnomuzikologët.Por me tezat e tij autori e bënedhe më interesat librin, ebën atë tërheqës dhe një ob-jekt ku nxitet debati shken-cor.

Preokupimi i poetit TimoMërkuri për këngën popu-llore dhe veçanërisht për et-nogjenezën e saj, pas vlerë-simit prej UNESKO-s, ështënjë shqetësim qytetar,shqetësim i një intelektuali tëkompletuar, që nuk mund tëhesht para firove që po bëntradita jonë folklorike nëkushtet e reja ekonomkiko-shoqërore. Me librin e tij stu-dimor ai bën apel që kjo tra-ditë të vlerësohet, sikundër ekanë vlerësuar organizmatndërkombëtare, si “Vlerë eTrashëgimisë Shpirtërore, qëbën pjesë në KRYEVEPRATe Trashëgimisë Orale tëNjerëzimit”, përkrah Sambosnë Brazil, Teatrit “Kaoboki”Japoni, etj. Në studimin“Madhëria e saj Kënga-iso-polifonike”, Timo Mërkurina sjell jo vetëm një informa-cion interesant për etnokul-turën tonë, por na dhuronedhe një kënaqësi estetike.Libri përshkohet nga një nd-jenjë poetike plot frymëzim,si dhe një stil i veçantë plotelemente humori.

Këngët zakKëngët zakKëngët zakKëngët zakKëngët zakonoronoronoronoronore qëe qëe qëe qëe qëkrijohen dhe interprkrijohen dhe interprkrijohen dhe interprkrijohen dhe interprkrijohen dhe interpretohenetohenetohenetohenetohenbrënda familjes, tëbrënda familjes, tëbrënda familjes, tëbrënda familjes, tëbrënda familjes, tëquajtura edhe bibliotekquajtura edhe bibliotekquajtura edhe bibliotekquajtura edhe bibliotekquajtura edhe bibliotekaaaaae oralitetit, në letërsinëe oralitetit, në letërsinëe oralitetit, në letërsinëe oralitetit, në letërsinëe oralitetit, në letërsinëgojorgojorgojorgojorgojore shqiptare shqiptare shqiptare shqiptare shqiptare ke ke ke ke kanëanëanëanëanëqënë jo vetëm tëqënë jo vetëm tëqënë jo vetëm tëqënë jo vetëm tëqënë jo vetëm tëshumta, por edhe plotshumta, por edhe plotshumta, por edhe plotshumta, por edhe plotshumta, por edhe plotfiguracion artistik.figuracion artistik.figuracion artistik.figuracion artistik.figuracion artistik.Ndonse jo i kësaj fushe,Ndonse jo i kësaj fushe,Ndonse jo i kësaj fushe,Ndonse jo i kësaj fushe,Ndonse jo i kësaj fushe,autori guxautori guxautori guxautori guxautori guxon të hedhëon të hedhëon të hedhëon të hedhëon të hedhëteza dhe të parashtrteza dhe të parashtrteza dhe të parashtrteza dhe të parashtrteza dhe të parashtrojëojëojëojëojëide e kide e kide e kide e kide e koncepte tëoncepte tëoncepte tëoncepte tëoncepte tëpanjohura më parë nëpanjohura më parë nëpanjohura më parë nëpanjohura më parë nëpanjohura më parë nëliteraturën folkloristikliteraturën folkloristikliteraturën folkloristikliteraturën folkloristikliteraturën folkloristike,e,e,e,e,siksiksiksiksikundër janë formimi iundër janë formimi iundër janë formimi iundër janë formimi iundër janë formimi ielementeve strukturelementeve strukturelementeve strukturelementeve strukturelementeve strukturorëorëorëorëorëtë shumzërëshit politë shumzërëshit politë shumzërëshit politë shumzërëshit politë shumzërëshit polifonik,fonik,fonik,fonik,fonik,pikërisht nga këtopikërisht nga këtopikërisht nga këtopikërisht nga këtopikërisht nga këtokëngë, pra nga cerkëngë, pra nga cerkëngë, pra nga cerkëngë, pra nga cerkëngë, pra nga ceremonialiemonialiemonialiemonialiemonialii këngëve mortori këngëve mortori këngëve mortori këngëve mortori këngëve mortore,e,e,e,e,si njëri nga ritet më tësi njëri nga ritet më tësi njëri nga ritet më tësi njëri nga ritet më tësi njëri nga ritet më tëlashta të njerëzimit.lashta të njerëzimit.lashta të njerëzimit.lashta të njerëzimit.lashta të njerëzimit.

19SHKURT 2012

Nga Havier SolanaIsh Përfaqësuesi i Lartë iBE për Politikë tëPërbashkët të Jashtme dheSigurinë, Sekretari iPërgjithshëm i NATO-sdhe Ministri i Mbrojtjes sëSpanjës dhe kryetar iQendrës ESADE përekonominë globale dhegjeopolitikën

Tashmë është gjithmonë emë shumë e qartë se ajo qëfilloi në fund të vitit 2008 nukishte thjesht një rënie e za-konshme ekonomike. Gatikatër vjet pas fillimit tëkrizës, ekonomitë e zhvillu-ara nuk kanë arritur të kenënjë rigjenerim të qën-drueshëm dhe madje edhevendet në gjendje më të mirë po shfaqin shenja dobësimi.Të ballafaquara një recesiontë konfirmuar tashmë, vësh-tirësitë e Evropës janë alarm-uese .

Evropa jo vetëm që popërballet me rrezikun e njërënie të vazhdueshmeekonomike, por papunësia në një nivel të lartë në termaafatgjatë dhe pakënaqësiapopullore po kërcënojnë tëdobësojnë në mënyrë perma-nente kohezionin e struk-turës së saj sociale. Dhe, poli-tikisht, ekziston një rrezikreal që qytetarët të mos kenëmë besim tek institucionet, sikombëtare ashtu edhe evro-piane, dhe të joshen nga thir-rje populiste, si në të kalu-arën.

Evropa, me çdo kusht,duhet ta shmangë këtë ske-nar. Rritja ekonomike duhettë jetë prioritet, vetëm rritjaekonomike do t’i rikthejënjerëzit në punë dhe do tëshlyejë borxhet e Evropës.

Në mënyrë të kup-tueshme, ka një debat përmënyrën se si mund të arri-het ky rigjenerimi i ekono-misë. Mbrojtësit e ndërmar-rjes së masave shtrënguese argumentojnë se borxhi kanjë ndikim negativ në rritjenekonomike; ithtarët e stim-ulimit të mëtejshëm të rritjesekonomike kundërshtojnëduke thënë se është pikërisht rritja e ulët ekonomike qëgjeneron borxhin publik dhejo anasjelltas dhe se masatshtrënguese në një kohë re-cesioni vetëm i përkeqësojnëgjërat.

Por evropianët nuk duhettë bien dakord për çdo gjë

Kursimi kundër Europëspër të gjetur një rrugë të për-bashkët. Ne mund të mosbiem dakord në lidhje meefektet afatgjata të injektimittë likuiditetit, por ne mundtë biem të gjithë dakord senuk është e drejtë të lejojmëqë kompani fitimprurëse tëdështojë për shkak se tregjete kredive nuk po funksion-ojnë. Nuk është e nevojshmetë jemi dakord me politikënfiskale, për të kuptuar seështë më e arsyeshme të nx-iten investimet se sa për tëshikosh strukturën tonëproduktive tek dobësohet.Dhe ne të gjithë e dimë se in-vestimi në rikualifikimin e tëpapunëve është një kosto mëefektive se sa të lejosh pap-unësinë për një afat të gjatë.

Në çdo rast, dyshimetrreth ndikimit negativ tëmasave shtrënguese janëbërë të pamundura të injoro-hen. Historia tregon se në njërecesion të thellë ështëshumë më e rrezikshme tëndalosh nxitjen e rritjesekonomike shumë herët se sashumë vonë.

Një shkurtim i tepruar ishpenzimeve publike në rre-thanat aktuale mund të çojënë një tkurrje të rritjesekonomike, gjë që tashmëështë duke ndodhur: FondiMonetar Ndërkombëtartashmë parashikon që euro-

zona do të tkurret me 0,5%në vitin 2012. Reformatstrukturore janë të rëndë-sishme për të garantuar njërritje ekonomike të qën-drueshme në të ardhme, porata nuk po gjenerojnë rritjeekonomike në terma afatsh-kurtër, gjë për të cilën Evro-pa ka nevojë. Në vend tëkësaj, në këmbim të progres-it të pakët në lidhje me reduktimin e borxhit, Evro-pa rrezikon të shkaktojëdëme të qëndrueshme ndajpotencialit të saj të rritjesekonomike.

Krahasuar me një rece-sion të ri, kostoja afat-gjatë epolitikave stimuluese është epapërfillshme. Në shumëvende, deficitet buxhetoreaktuale janë rezultat jo iqeverive të pamatura qëkanë shpenzuar më shumë seç’duhet, por i masave tëpërkohshme që janë marrëpër të kaluar krizën. Me nor-mat e interesit tashmë të ulë-ta dhe me reduktimin kre-dive në sektorin privat, rrez-iku që politikat ekspansion-iste të shkaktojnë inflacionapo të nxjerrin jashtë tregutinvestime private është i ulët.Në të kundërt, reduktimi ishpenzimeve mund të dëm-tojë veprimtarinë ekonomikedhe mund të rrisë, jo të ulë,barrën e borxhit publik.

Borxhi publik, për mëtepër, nuk duhet të demoni-zohet. Nga ana financiareështë e arsyeshme që shtetet të ndajnë koston e investi-meve publike, të tilla si pro-jekte të infrastrukturës dheshërbimeve publike, megjeneratat e ardhshme, tëcilat do të përfitojnë prej tyre.Borxhi është një mekanizëmme të cilin ne institucionali-zojmë solidaritetit midisbrezave. Problemi nuk ështëborxhi, por duhet të siguro-hemi që ky borxh të përdoretpër të financuar investimeproduktive, që ai të mbahetbrenda kufijve të arsyeshëmdhe që ai të mund vihet nëshërbim me pak vështirësi.

Megjithatë, qëllimisht, tënjëjtat argumente që kthyen krizën financiare të vitit 1929në Depresionin e Madh, janëduke u përdorur sot në favortë masave shtrënguese nëlidhje me të gjitha shpenz-imet. Ne nuk mund të le-jojmë që historia të përsëritet.Udhëheqësit politikë duhettë marrin iniciativën për tëshmangur një krizë sociale tëshkaktuar nga ekonomia. Dyveprime janë të nevojshmeurgjentisht.

Në nivel global, duhetbërë më shumë për tëadresuar mosbalanciminmakroekonomik dhe për të

gjeneruar kërkesën në vendetme suficit, duke përfshirëedhe ekonomitë e zhvilluarasi Gjermania. Ekonomitë etregjeve në zhvillim që kanëbilanc pozitiv duhet ta kup-tojnë se një kontraktim i te-jzgjatur në botën e zhvilluarkrijon një rrezik real për njërënie globale, në një kohë kurata nuk ruajnë hapësirën eduhur për manovrim, hapë-sirë të cilën ata e kishin katërvjet më parë.

Brenda eurozonës, refor-mat strukturore dhe shpen-zimet publike më efikase, tëcilat janë thelbësore për njërritje të qëndrueshme afatg-jatë dhe nivelet e borxhit,duhet të jenë të kombinuarame politikat në mbështetje tëkërkesës dhe shërimin eekonomisë në terma afat sh-kurtër.

Hapat e ndërmarra nëkëtë drejtim nga kancelarjagjermane Angela Merkel dhepresidenti francez NikolasSarkozi janë të mirëpritura,por të pamjaftueshme. Ajo qënevojitet është një mar-rëveshje e gjerë me vendet qëkanë mungesë kredibiliteti tëpolitikës së ndjekur, dukendërmarrë reforma struktur-ore pa vonuar, në këmbimpër më shumë hapësirë bren-da BE-së për masa që gjener-ojnë rritjen ekonomike edheme koston e një deficiti më tëlartë afat shkurtër.

Bota po përballet me sfi-da të papara. Asnjëherë mëparë në historinë e kohëve tëfundit nuk kish ndodhur qënjë recesion i thellë tëpërkonte me ndryshimegjeopolitike. Tundimi për tëfavorizuar prioritete tëgabuara kombëtare mund tëçojnë në një katastrofë për tëgjithë.

Vetëm një lidership i sh-kolluar politik mund tëshmangë këtë rezultat.Udhëheqësit evropianë du-het ta kuptojnë se programete rregullimit përmbajnë sianën e tyre sociale ashtuedhe anën e tyre financiaredhe se ato do të jenë tëpaqëndrueshme në qoftë seato pasqyrojnë një perspek-tivë pa dritë në fund tëtunelit.

Ndërmarrja e masave sh-trënguese në lidhje me tëgjitha shpenzimet është njëstrategji me të meta dhe nukdo të funksionojë. Ne nukmund të lejojmë që një no-cion i keqkuptuar për “disi-plinën” të shkaktojë një dëmtë përhershëm në ekonomitëtona dhe të imponojë një bar-rë të tmerrshme në shoqëritëtona. E gjithë Europa duhettë bjerë dakord mbi njëstrategji afat-shkurtër përrritjen ekonomike - dhe tazbatojë atë sa më shpejt.

20SHKURT 2012

Nga Tony BlairIsh kryeministër iBritanisë së Madhe

Termi “Pranvera arabe”tashmë është më se i kontes-tuar. A paralajmërojnë rev-olucionet përreth botës arabeditët e lavdishme të verës,apo një kalim nëpër dimrine acartë? Një gjë është e qartë:ndikimi i besimit dhe i fesëpo e përcaktojnë përfundi-min. Kijeni parasysh sh-kallën e asaj çfarë po ndodhtani. Përreth Lindjes së Mes-me dhe Afrikës Veriore, par-titë islamike po ngjiten lart.Ndasitë sunitë-shiitë janë poashtu në krye. Terrorizmi, ibazuar në çoroditjen e fesë,po e shëmton politikën jovetëm në vendet familjare,por po ashtu edhe në Nigeri,Rusi, Kazakistan, Filipinedhe në vende të tjera. Më segjysma e konflikteve të sot-me në botë kanë dimensionkryesisht fetar. Shumica(edhe pse jo të gjitha) e besi-meve fetare sot përmbajnëgrupe ekstremiste, që tëgjitha të afta të prodhojnëmosmarrëveshje në komu-nitetet e zgjedhura më herët.Ç’është e vërteta, pjesa më emadhe e këtij ekstremizmi kapër bazë çoroditjen e islamit;mirëpo çoroditje të tilla tëfesë janë po ashtu shpesh tëdrejtuara kundër mysli-manëve. Në disa pjesë tëEvropës islamofobia tani ibën rivalitet antisemitizmitdhe ka fuqi dhe joshje të rrez-ikshme politike. Thënë troç,feja ka rëndësi. Tre vjet egjysmë më parë, kur e

themelova një fondaciondedikuar përmirësimit tëmarrëdhënieve ndërfetare,disa e cilësuan veprimindonkishotesk, apo të paza-kontë: Pse një ish-kryemi-nistër do të dëshironte tëbënte diçka të tillë? E bërapër një arsye të thjeshtë. Për-voja ime si kryeministër mëka mësuar se asnjë prej prob-lemeve të Lindjes së Mesmedhe përtej – përfshirë Iranin,Afganistanin, Pakistanin dheSomalinë – nuk mund tëkuptohet përderisa nuk kup-tohet edhe rëndësia e fesë.Nuk e kam fjalën për poli-tikat e besimit, por të besim-it si fe. Nuk mund ta traj-tojmë rëndësinë e besimit fe-tar vetëm me terma sekularë.Duhet t’i adresohemi si njëçështje e sinqertë e fesë. Nëfakt, dobësia fundamentale epolitikës së jashtme, veçanër-isht në Perëndim, është supo-zim i asaj se vetëm zgjidhjetpolitike sigurojnë një shteg tëndjeshëm drejt së ardhmes.Por jo. Ata që e ndiejnë sebesimi i tyre i detyron që tëveprojnë në mënyrë shkatër-ruese për respektin e dyan-shëm, duhet të binden se kyështë një lexim i gabuar i fesësë tyre; në të kundërtën, njëdetyrim i tillë në emër të fesëdo të bëhet gjithnjë atu e ar-gumenteve sekulare politike.

Shikojini Lindjen e Mes-me dhe Afrikën Veriore sot.Na pëlqeu apo jo, vëllazëriamyslimane dhe partitë e tjerafetare do të dominojnëpothuajse sigurt. Ato janëafatgjate, të organizuaramirë, të rrënjosura thellënëpër komunitete dhe, mbitë gjitha, më se të motivuara– që është një kombinim tri-umfues gjithandej. Të rresh-tuar karshi tyre janë politikate diskredituara të regjimevetë vjetra dhe grupet kuptim-mira, shpesh të numërta,mirëpo më se të paorgani-

zuara mendjeliberale. Rrez-iku me të cilin përballemiështë shumë lehtë i përshk-ruar. Sfida e këtyre demokra-cive në lindje është që të mb-esin demokratike me gjithëtraumat e ndryshimitgjithëpërfshirës. Në veçanti,ekonomitë e tyre kanë nevojëpër reforma, hapje dhe rritjeme qëllim të përballimit tëpritjeve në rritje të qytetarëvetë tyre. Në të vërtetë, rajonika një prej popullatave më tëreja të botës, me moshënmesatare shpesh nën 30-vjeçare. Popullata e Egjiptitishte rreth 30 milionë nëvitet ‘50; tash është 90 mil-ionë. Popullata e re, as-piruese, kritika e së cilës përregjimin e vjetër ishte saekonomike aq edhe politike,ka nevojë për ringritjen e in-dustrisë së turizmit në këm-bët e veta, që ndërmarrjet ebiznesit të ndihen të sigurtadhe të hapura për investues-it e huaj. Atyre u nevojitetarsimim fundamental dhereforma në sistemin emirëqenies. Dhe prijësit e rinjpolitikë duhet ta dinë se nësenuk korrin sukses, është edrejtë e popullit t’i votojë përt’i dëbuar. Mirëpo demokra-cia nuk ka të bëjë vetëm mezgjedhjet e lira dhe me sun-dimin kushtetues të shu-micës në liri. Ka të bëjë melirinë e shprehjes, lirinë e fesëdhe të tregjeve, të cilat,megjithëse të rregulluara,janë po ashtu të lira dhe tëparashikueshme. Me fjalë tëtjera, demokracia nuk ka tëbëjë vetëm me sistemin evotimit, por edhe me një qën-drim mendjehapur.

Ky dallim – e hapurakarshi të mbyllurës – ështëpo aq politikisht i heshtur sotsa edhe dallimet tradiciona-le e majtë-e djathtë. A e sho-him globalizimin – që meteknologji, komunikim, emi-grim dhe udhëtime na shtyn

më afër njëri-tjetrit – si diçkaqë duhet përqafuar, për tëpunuar me drejtësi, apo si njëkërcënim për mënyrën tonëtradicionale të jetesës që du-het rezistuar?

Unë mendoj se e ardhmjau takon mendjehapurve.Mirëpo mendjembylluritkanë një ndikim të fuqishëm,dhe kësaj i kontribuonfeja. Janë dy fytyra të fesë nëbotë sot. Njëra shihet jo vetëmnë veprimet e ekstremizmitfetar, por po ashtu edhe nëdëshirën e njerëzve fetarë përtë veshur fenë e tyre me pet-kun e identitetit në kundërsh-tim të atyre që janë ndryshe.Fytyra tjetër definohet meakte të jashtëzakonshme tësakrificës dhe të dhembshu-risë – për shembull, mepërkujdesjen për të sëmurët,të paaftët dhe të varfrit. Njërafytyrë ka të bëjë me shërbiminpër të tjerët; fytyra tjetër nuki pranon ata. Njëra pranon sedinjiteti i barabartë duhetakorduar sipas të gjitha qe-nieve njerëzore dhe kërkonndërtimin e urave të mirëk-uptimit ndërmjet feve. Tjetrai sheh ata që nuk e ndajnë be-simin e njëjtë si jobesimtarë tëpadenjë dhe kërkon të ndër-tojë një mur mbrojtës përrethtyre, apo madje të jetë aktiv-isht armiqësor ndaj “autsa-jderëve”.

Gjithkund nëpër botë, kjobetejë ndërmjet dy fytyravetë fesë po luhet. Ajo që du-het bërë janë platformat emirëkuptimit, respektit dhetejkalimit të kufijve nëmbështetjen e këndvështrim-it mendjehapur të besimit.Arsimimi luan një rol vital nëkëtë fushë. Sa të krishterë edinë se Jezusi është i nderu-ar nga myslimanët si profet,apo se nëpërmjet islamitmendimtarët e krishterë tëshekullit të njëmbëdhjetërimësuan rëndësinë e Aristo-telit dhe të Platonit? Dhe sa

myslimanë e kuptojnë plotë-sisht reformimin e krishterëdhe çfarë u mësoi ai be-simtarëve për filozofinë dhereligjionin? Sa dinë vërtet,qofshin ata myslimanë apo tëkrishterë, për borxhin e tyrendaj judaizmit? Dhe a kemine në Perëndim ndonjëvlerësim real për natyrën evërtetë të indianëve apo tëbesimit budist? A e kuptojmëse si sikhizmi e zhvilloihapjen e jashtëzakonshmendaj të gjitha feve, apo kushjanë bahait dhe në çka be-sojnë? Poenta është se fejaështë kulturë; dhe, në botëne së sotmes, njerëz të kultur-ave të ndryshme po vijnë nëkontakt më shumë se kurrëmë parë. E nëse kjo gjë prod-hon harmoni apo mosmar-rëveshje varet nga përkufizi-mi ynë mendor – hapur apombyllur. A mund të bashkë-jetojë një besim i fuqishëmfetar me një pluralizëm tëtillë? Kjo është pyetja krye-sore e kohërave tona.

Ende shumë njerëz mend-jehapur vazhdojnë të jenëpasivë përballë ekstremizmitfetar. Ndonjëherë ne e in-jorojmë këtë, me shpresën semund ta trajtojmë atë si diç-ka tjetër e jo fe. Ndonjëherëne thjesht dorëzohemi dhe epërqafojmë sekularizmin. Epara injoron esencën e prob-lemit; e dyta rrezikon be-simin, i cili ende ka një rol mëse të rëndësishëm për të lua-jtur në globalizimin civili-zues dhe në injektimin e tijme shpirt. Shkurt, ne keminevojë për demokracinëmiqësore me fenë dhe fenëmiqësore me demokracinë.Në kohërat e festave të krish-tera ky është një mesazh irëndësishëm, të cilin JezuKrishti, besoj, do ta kishteaprovuar.

Marrë nga“Project Syndicate”

Ta marrësh fenë seriozisht

21SHKURT 2012

Nga Erik Jones(Foreign Affairs)

Rasti për një kredi supreme

Po përjetohet krizë në eurozonë,për shkak se liderët europianë kanëdështuar në zbatimin e parimeve tëtyre mbi politikën makroekono-mike. Marsin e vitit që shkoi,anëtarët e eurozonës ranë dakordpër “6 njësi” masash, që do t’i ndi-hmonte shtetet për të koordinuarmë mirë politikën. Por u dështua nëzgjidhjen e këtij problemi, kështuqë kancelarja gjermane AngelaMerkel tashmë po përkrah një llojkontrate të re fiskale për të shpëtu-ar BE-në dhe monedhën e saj, eu-ron. Shtetet anëtare mund të bëninparashikimet buxhetore sipas de-kreteve të shteteve të tyre dhe Ko-misioni Europian si dhe Këshil-li i Drejtësisë së Europës do të ve-pronte e detyruar.

Problemi është se ky përafrimsupozon që pajtimi është një çësh-tje detyrimi. Por ky arsyetim eshpërfill rolin nxitës – përshtatja esë cilës është e vetmja mënyrë qëBashkimi Europian do të jetë nëgjendje të drejtojë rrugën për të dalënga belaja fiskale.

Dy histori e ilustrojnëndryshimin midis detyrimitdhe nxitjes. Së pari, le të marrim si shembull

Irlandën. Rrëfimi nis me futjen ekëtij vendi në Bashkimin Europiannë pranverën e vitit 2000 për të rri-tur buxhetin e bilancit pozitiv(shënim: bilanc pozitiv, jo deficit)për ta ngadalësuar disi zhvilliminekonomik, që dukej se po ecte mehapa galopante. Në këtë pikëqeveria irlandeze po vilte mëshumë para nga taksat sesa doshpenzonte. Duke marrë shkas ngazgjedhjet e pranverës së vitit 2001Bertie Ahern, kryeministri irland-ez vendosi të ulte bilancin pozitiv,në vend që të ulte taksat. KurKëshilli i Bashkimit Europian përÇështjet ekonomike dhe financiare(ECOFIN) e qortoi qeverinë e tij,Ahern u tregoi kolegëve të tij euro-pianë, që t’u kushtonin vëmendjepunëve të tyre më mirë. Ai nuk poe kundërshtonte bashkëpunimineuropian, por nuk kishte ndërmendtë rriste taksat para zgje-dhjeve. Historia e dytë lidhet meGjermaninë. Berlini ishte ai që këm-nëguli në shtrëngimin e normavekundër deficiteve fiskale të tepru-ara – në formën e Paktit të Rritjesdhe Stabilitetit të vitit 1997. Gjatëzgjedhjeve të vitit 2002, kancelarigjerman Gerhard Schroeder ngur-roi të plotësonte detyrimet e tijsolemne dhe i vuri fre financës nëvend. Edhe pas një fitoreje tëngushtë, Schroeder gjeti disa arsyepër të qenë më i disiplinuar finan-ciarisht. Që nga nëntori i vitit 2003,deficiti gjerman u rrit shumë dhekjo nuk mund të shpërfillej nga pje-sa tjetër e eurozonës. KomisioniEuropian rekomandoi që Gjerma-nia të ulte ose të përballej me sank-sionet, meqë dështoi në përmbush-

jen e detyrimeve Duke qenë se Franca dhe Italia

po përballeshin me problemin edeficitit, qeveria gjermane ishte nëgjendje të përpunonte një plan përruajtjen e rregullave shtrënguese qëishin pezulluar ndërkaq. Të trijavendet e penguan Këshillin e Min-istrave që të formonte max-horancën, së cilës i nevojitej krijimii lidhjeve fiskale legale. Disa mundtë ankohen që grekët nuk po bëjnësa duhet për ribalancimin e ekono-misë së tyre, por askush nuk mundta mohojë vullnetin e Athinës përqëndrimin e mbajtur me syniminpër të shpëtuar nga rreziku i për-jashtimit nga monedha europiane.Rastet e Irlandës dhe Gjermanisëtregojnë që problemi është më paki imponueshëm dhe ndikon shumëte nxitja e pandreqshme. Qeveriairlandeze ka pak stimuj për të nd-jekur parimet fiskale. Kjo është edukshme, madje. Por pjesa tjetër eEuropës ka pak nxitje për t’i për-forcuar këto rregulla. Këshilli ECO-FIN në shkurt të vitit 2001 e qortoiIrlandën duke qenë se populli irlan-dez po përgatitej të ratifikonteamendamentet për traktatet e BE-së, me të cilat kishte rënë dakordqë dhjetorin e shkuar.

Këto amendamente krijuan njëmori shqetësimesh në Irlandë –lidhur me konkurrencën e tregutpër ekonominë e të ardhmes nëIrlandë. Këshilli i ECOFIN thjeshti shtoi disa tone të ashpra tension-it. Kur elektorati irlandez votoiTraktatin e Nicës, partnerët euro-pianë të Irlandës nxituan të qetëso-nin nervat e tendosura. KëshilliECOFIN mori avantazh për tëdhënat e ekonomisë së re, duke

vendosur që Irlanda nuk kishte mënevojë për t’u angazhuar në funk-sionimin e bilanceve të larta pozi-tive.

I gjithë episodi u harrua shumëshpejt. Papajtueshmëria e Gjerman-isë solli një zgjidhje pak a shumë tënjëjtë me të. Në korrik të vitit 2004Këshilli i Drejtësisë së Europës pra-noi që Gjermania kishte problem,ajo nuk e kishte më autoritetin përtë pezulluar procedurën e BE-sëpër të manovruar me deficitet etepruara. Por as Komisioni Europi-an, as paditësit e tjerë nuk vendosëntë luftonin kundër anëtarit më tëfortë të eurozonës. Ata vendosën tëbashkëpunonin me Gjermaninë përtë mbledhur forcat në liberalizimine tregut dhe në mbarëvajtjen e re-formave.

Në të vërtetë, komisioni ofroiplane të ndryshme që Pakti përRritjen dhe Stabilitetin t’i lejontepjesëtarët e eurozonës, që të kishinliri veprimi në balancimin e bux-hetit të tyre. Shkurt, koordinimi ipolitikave makroekonomike dësh-toi, sepse vendet u përballën mestimuj të fortë për të mos mbajturzotimet e tyre dhe Këshilli ECOFINu përball gjithashtu me të njëjtëtstimuj të fortë për t’i lënë të vazh-donin rrugën e tyre.

Ndonjë përpjekje për sanksion-imin e Irlandës më 2001 do tapërkeqësonte humorin e publikuttë gjerë irlandez. Po ashtu, ndonjëpërpjekje për të detyruar qeverinëgjermane të vazhdonte angazhimine saj serioz do të zbulonte mung-esën e aftësisë së BE-së për tëdetyruar shtetet anëtare që t’i gjun-jëzoheshin vullnetit të tyre. Për sh-kak të shqetësimeve të brendshme,

Berlini nuk do të luante vendit.Masat e shtruara në tryezë nuk

do të ndryshonin dinamikën e eu-rozonës. Komisioni Europian dheKëshilli i Drejtësisë së Europës nukdo të tregoheshin të paduruar përhapjen e letrave të shteteve të fu-qishme anëtare. Përgatitjet për njëdebat të ri nuk do ta ndryshoninsituatën problematike.

Shtetet anëtare do të binin da-kord të kërkonin një supermax-horancë në Këshillin ECOFIN përtë hequr dorë nga sanksionet. Kjokërkesë do të ishte e besueshme, nënjë kohë kur testohej një shtet siGjermania apo Franca.

Perspektiva e tanishme nuk ësh-të aspak më e mira. Ligjet ko-mbëtare përmbajnë disa shtigje tëngushta; amendamentet konstitu-cionale mund të rishikohen po aqlehtë sa edhe u paraqitën dhe për-forcimi i tyre do të varej nga vull-neti i mirë i shteteve.

Por ka një zgjidhje. Një përafrimmë i përkorë do të ishte përqendri-mi te nxitja më shumë, sesa tek për-forcimi. Kini parasysh për shem-bull, rastet e Letonisë dhe atë tëGreqisë, e besoni ose jo. Letoniakishte ndërmarrë një lloj përshtatje-je makroekonomike që më 2008,sepse besonte në çdo alternativë,veçanërisht atë të detyruarit për tëhequr dorë nga norma e tarifës sëkëmbimit me euron, që do të ishtemë keq akoma.

Një monedhë në dobësim mundtë shkaktonte rritje çmimesh, dukesjellë edhe rritjen e borxhit të huajdhe duke e bërë kështu më të vësh-tirë që autoritetet e Letonisë të kish-in besueshmëri.

Vijon në faqen 22

KancelarjaMerkelgabonlidhur menormënfiskale tëBE-së

22SHKURT 2012

Kriza e zgjatur financiaredhe ekonomike diskreditonmë parë modelin amerikan tëkapitalizmit, dhe pastaj ver-sionin europian. Tani ajoduket si një model aziatik icili mund të marrë disagoditje, gjithashtu. Dukeardhur pas dështimit të sh-tetit socialist, do të thotë kjose nuk ka asnjë mënyrë kor-rekte për organizimin e njëekonomie? Si pasojë e krizëssubprime dhe kolapsit tëbankës Lehman Brothers’,gishtat u drejtuan nga Shte-tet e Bashkuara si një shem-bull se si gjërat mund të sh-kojnë keq. Modeli amerikankishte dështuar në reputa-cionin e saj të dobët si fillimme pushtimin e Irakut, dhepastaj me krizën financiare.Kushdo që ëndërrontemënyrën amerikane tëjetesës tani dukej budalla.Menjëherë pas rënies së Le-hman Brothers’ ministri gjer-man i Financave Peer Stein-brück vuri këtë diagnozë sinjë sfidë jo vetëm për SHBA,por edhe për vende të tjera -sidomos Mbretërinë e Bash-kuar - që kishin” amerikani-zuar “sistemin e tyre finan-ciar.

Problemi, argumentonSteinbrück, vë në mirëbesiminstrumentet mjaft komple-kse financiare, të përhapuranga institucionet e globali-zuar amerikane: “Kriza fi-nanciare është mbi të gjithanjë problem amerikan. Min-istra të tjerë financiare të G-7në Europën kontinentalendajnë këtë mendim”. Kriti-ka ndaj Amerikës nuk u ndalaty. Pasardhësi i Steinbrück,Wolfgang Schäuble, ka vazh-duar me të njëjtin ton, dukesulmuar “errësirën” e poli-tikës monetare amerikane, ecila është projektuar gjojavetëm për të ushqyerpërbindësha financiarëamerikanë. Por një kritikë etillë injoron problemet e ha-sura nga bankat që nuk për-dorin ose bëjnë marrëveshje

me produktet komplekse fi-nanciare. Rregullatorët ebankës kishin këmbëngulurgjatë që instrumenti më i sig-urt i mundshëm financiarishte një marrëveshje elëshuar nga një vend i pasurindustrial. Pastaj erdhi krizae borxhit tavan në eurozonë,me rrënjët e saj në fushën e

financave të vendeve meqeveri të dobët (kryesishtjugore europiane)....

...Krahasimi i mbësh-tetjeve të modeleve të ndry-shme është dëshira për të gje-tur një mënyrë absolutisht tësigurt për gjenerimin e pa-surisë dhe prosperitetit. Nënjë ekonomi të tregut,

megjithatë, konkurrenca eshpejtë çon në rivalitet, dhefitimet të larta të lidhura menjë risi origjinale kthehen nëjetë kalimtare. Nga një pers-pektivë më afatgjatë, janëvetëm të janë vetëm rritjet epasurive të përkohshme rel-ative, ashtu si nuk janë vetëmtë përkohshme rritjet e suk-sesit të dukshëm e njëmënyrë të veçantë e të bëritbiznes. Gjatë Revolucionit In-dustrial në Evropën Perëndi-more në fund të shekullit të80-të dhe në fillim të 90-të,nismëtarët dhe novatorët nëtekstile, çelik, dhe heku-rudha nuk ishin, shpërblyernë përgjithësi me pasuri tëmadhe: fitimet e tyre ishin larkonkurrimit. Shekulli i vonënëntëmbëdhjetë dhe shekul-li i njëzetë prodhuan një llojtjetër të rritjes, sepse politikatpublike dhe burimet mund tëpërdoreshin për të mbrojturpasurinë e akumuluar ngaerozioni i pashmangshëm qërrodhi nga presioni konkur-rues. Pas idesë së një modelitë veçantë të rritjes ishte be-simi se një shtet i rregullt indjeshëm mund disi të kapëdhe të përjetësojë frytet esuksesit ekonomik. Napëlqen ne apo s’na pëlqen,shtetet nuk mund të organi-zohen në atë mënyrë mëshumë se sa munden indi-vidët.

Vijon nga faqja 21Qeveria greke e ka

pranuar që lënia e eurosdo të provokonte një krizëtë rëndë në sistemin bank-er në vend, duke i ardhurrrotull një rritjeje si tëçmimit të importeve, edhetë inflacionit të brendshëmdhe do të bënte pak për tëpërmirësuar konkurruesh-mërinë e vendit.

Ajo gjë për të cilën kavërtet nevojë Europa ësh-të një regjim, që do të nx-isë qëndrimin brendaunionit monetar dhe do tëmarrë masa për partnerët,që shkelin rregullat.

Kompanitë e huaja janëtë gatshme të pranojnëstandarde për realizimin ekëtij qëllimi. Por, gjithash-tu, ato e kanë hequr ngamendja që të luajnë parregulla.

Bashkimi Europianmund të krijojë një di-namikë të ngjashme dukepërforcuar kushte të rejaqë shtetet anëtare duhet tëplotësojnë, që të kenëmundësi për kosto të ulë-ta. Kushtet e përpikta du-het të negociohen, porpika kryesore është që qe-veritë që dështojnë në pa-jtimin me rregullat, mundta gjejnë veten jashtë në tëftohtë. Vendet partneremund të kenë ndonjë arsyepër të ruajtur standardet elarta, sepse vlera e depozi-tave bankare – gjithashtuedhe kostoja e huasë – dotë ndikohej nga ajo e sh-teteve më të dobëta.

Përfundimisht, ky an-gazhim nuk do t’i fusë in-stitucionet e BE-së –Këshillin Europian tëDrejtësisë apo KomisioninEuropian – në një situatëtë pambrojtur të sanksion-eve të imponuara, të cilatato nuk mund t’i zbatojnë.Bashkimi Evropian kashumë arsye për të ruajturmonedhën europiane dhepak arsye për t’i detyruarato të koordinojnë poli-tikat makroekonomike. Potë mos riekuilibrohen këtolloj nxitjesh, përpjekjet përtë përforcuar rregullat nukdo të kenë më aq shumërëndësi. Por nëse anëtarë-sia ka privilegjet e saj,atëherë BE duhet ta gjejëvetë zgjidhjen.

PërktheuRudina Dahri

KancelarjaMerkel gabonlidhur menormën fiskaletë BE-së

Nga Harold JamesProfesor i Historisë dheMarrëdhënieveNdërkombëtare nëUniversitetin “Princeton”

Gëzimi dhehidhërimi ikapitalizmit

Gazetat më në zë të Britanisë së Madhe ekanë quajtur këngëtaren shqiptare nga Kos-ova, Rita Ora, si Rihana e re. Ka qenë madjeedhe gazeta prestigjioze “Metro” e datës 15Shkurt ajo që ka cilësuar talenten shqiptareme këtë simbolikë. Me këtë simbolikë 21 vje-carja që jeton në Londër, natyrshëm do tëkishte përkëdheljet më të mëdha nëse sot dotë ishte gjallë gjyshi i saj, regjisori i papërsërit-shëm nga Prishtina, Besim Sahatçiu. Bijë edy prindërve të mrekullueshëm, Rita vazh-don të ngrihet e ngrihet përditë në rrugën esaj. Ajo është në majat londineze me “DJFresh track” dhe “Hot Right Noë”. Ajo mbe-tet tashmë një vëmendje tjetër në listat ekëngëtarëve londinezë. Bjondja është emagjishme shkruajnë gazetat, ndërsa kuj-tojnë me të madhe “Kujdes Rihanna, Ritaështë këtu!”.

Ja si shkruanin mediat kohë më parëAjo është shqiptare, jeton në Londër, ësh-

të 21 vjeç, por që tani është pjesë e produ-centit të njohur botëror, Jay-Z. E kemi fjalënpër bukuroshen shqiptare Rita Ora, e cila përmomentin po përgatitet për të sjellë për fan-sat albumin e saj debutues, duke performuarnë Party-n e CK One dhe MTV Push në Vil-lage Underground! “Të punosh më Jay-Zështë si një ëndërr. Të punosh me ndonjëlegjendë është si një ëndërr që realizohet, porJay është shumë i impenjuar me disa artistëqë ka në produksionin e tij.

Për mua që kam ardhur nga Londra, dhefillimisht që jam nga Kosova, është dhjetëherë më e rëndësishme”, – ka thënë këngëtar-ja, duke shtuar se që në fëmijëri është ndikuar

nga Gwen Stefani, Mariah Carey, WhitneyHouston dhe Imogen Heap. “Pra, më pëlqenky lloj i grave të suksesshme”, – shton më tejshqiptarja që ka qenë edhe imazh i fushatëssë Calvin Clein. Gjëja që e ka impresionuarmë shumë Rita Orën deri më tani është faktiqë ka pasur mundësi të marrë pjesë në xhi-rimet e Jay-Z.

“Ai është në të vërtetë një gjeni. Të jesh nëtë njëjtën dhomë me të dhe të kesh mundës-inë ta shikosh atë, me të vërtetë që çuditesh,aq më tepër kur shikon edhe performancën eBeyonce”, – pohon 21-vjeçarja, e cila ka dhënëkonsideratat e saj maksimale për këngëtarene re por shumë të suksesshme, Adele. “Jovetëm performanca vokale është e mahnit-shme, por edhe tekstet e këngëve janë të mah-nitshme. Dhe fakti që ajo është vetëm 21-vjeçare… Ajo është një talent i madh”, – për-fundoi ajo.

Kujdes Rihanna, Rita është këtu

23SHKURT 2012

Qendërsulmuesi kosovar,Arlind Kukaj, pritet që gjatëkësaj vere të rikthehet te RealMadridi. Sulmuesi i ri koso-var, që për momentin është ihuazuar te Boca Juniors,pritet që gjatë verës ta bëj rik-thimin e tij me skuadrën eshpresave të ‘mbretërve’.

Këtë gjë, Arlindi e konfir-moi në një prononcim përTop Kosova Sport. “Po, gjatëverës do të rikthehem te RealMadridi, pasi dua ta vazhdojkarrierën me atë skuadër”,theksoi Kukaj. Duke vijuarmë tutje, ai foli edhe përnofkën që mban, ‘Ronaldo iri’, të cilën ia lanë bash-këlojtarët e skuadrës dhe tra-jneri portugez, Jose Mourin-ho.

“Po, këtë nofkë e kam ngaJose Mourinho dhe shokët eskuadrës”, u shpreh Kukaj,që ka mjaft ngjashmëri melojën e ish-sulmuesit brazil-ian. Kukaj edhe njëherëshprehi dëshirën e tij për tëluajtur për Shqipërinë, ndër-sa konfirmoi edhe interes-imin e Kosovës për shër-bimet e tij.

“Shqipëria, Kosova,Spanja dhe Argjentina janëinteresuar për mua. Gjithse-si, unë kam pranuar të luajpër Shqipërinë”, përfundoiKukaj.

Arlind Kukaj. Është një 17vjeçar i lindur në Madrid tëSpanjës, por me origjine ngaPrishtina. Ai prej tri viteshaktivizohet për ekipin e dytëtë skuadrës mbretërore span-jolle, Real Madrid B, përkatë-sisht grupmoshën U-17.

Ai është shumë i njohurnë Spanjë, por në Kosovë nuke njeh askush, nuk ka rapor-tuar asnjë medium për të…

“Fjala e Lirë” ju prezan-ton një prej talentëve më tëmëdhenjë që ka Kosova nërrafshin ndërkombëtar, ësh-të ky sulmuesi 17 vjeçar Ar-lind Kukaj, tinejxheri që ësh-të duke mbajtur shpresat e tëardhmes për Los Blancos.

Arlindi dëshiron që në njëtë ardhme të jetë pjesë e eki-pi të parë të Real Madriditdhe atë jo më larg se pas dyvitesh. Po që pritet të sh-këlqejë për fanellën e një prejklubeve më prestigjioze nëbotë, Arlindi dëshiron që nëtë ardhmen të luajë për për-faqësuesen e Kosovës, njëëndërr kjo që në fakt varetshumë nga trajnerët e tij nëSpanjë, të cilët me çdo kushte duan atë në kombëtarenspanjolle.

Përkundër faktit se ën-drra e tij për të luajtur një ditëpër Kosovën mund të mosrealizohet, Arlindit, i cili fletrrjedhshëm shqip, i dëshi-rojmë shumë suksese në tëardhmen me klubin e tij.

“Ronaldo i ri”Mourinho për shqiptarin Kukaj:

- Arlind, na tregoni pak rrugëntuaj deri sot?

- Kam lindur në Spanjë, nëMadrid, me 02.08.1993. Me futbollkam filluar të merrem që në moshën7-vjeçare, kurse pjesë e skuadravezinxhir të Realit të Madridit jam bërëkur kam qenë 8 vjeç e gjysmë.

- Sa ju kanë mbështetur prindëritnë karrierën tuaj?

- Më kanë mbështetur dhe vazh-dojnë të më mbështesin të dyprindërit, por pak më shumë babai.Ai gjithmone ka qenë pas meje dhemë ka këshilluar për çdo gjë.

- E dimë që jashtë fushës së blertëmerreni edhe me aktivitete tjera.Cilat janë ato?

- Kur kam kohë të lirë, kam dëshirëtë këndoj, aktroj dhe të merrem mekarate, sport që e praktikoj shpesh,pasi e pëlqej shumë. Kam luajtur nëteatër disa herë me Viktor Eliasin.

- Sa jeni i lidhur me Kosovën,vendlindjen e prindërve? A e vizitonishpesh dhe si ndiheni atje?

- Më pëlqen shumë Kosova, porrrallë shkoj atje, sepse jam shumë izënë me futbollin. Kur jam atje ndi-hem shume mirë, por kam dëshirë tëmadhe që të shkoj në Shqipëri, pasikurrë s’kam qenë.

- Kemi dëgjuar se edhe vëllai juaj,

Malindi, luan me grup-moshat e Realit.Thuhet qe ai do të bëhet edhe më i mirëse ju…?

- Unë mendoj se Malindi luan mirë.Ai është mesfushor dhe ende nuk ështënë Kastilia, pasi ai më shumë pëlqenBarcelonën.

- Arlind, tani po luani me BokaXhuniorsin, i huazuar nga Real iMadridit…?

- Kur dëgjova se Boka ishte e intere-suar për mua dhe më kërkuan për të mëhuazuar, pranova, sepse medova se ish-te më e mira për mua. Boka në këtë rastmë ka mësuar shumë dhe, kur të kthe-hem në Madrid, do të jem më i pjekurnë fushë. Një eksperiencë e re, nga e cilapo mësoj shumë dhe që do të më vlejënë të ardhmen.

- Te Reali luajnë disa nga lojtaret mëtë mirë të botës, si Kristiano Ronaldo,Ozil, Kasijas, Higuain, Kaka etj. Çarëmiqësie keni me ta?

- Me të gjithë kam folur dhe kam bërëfoto, por miqësi më të madhe kam me

Higuainin, pasi edhe e kam idhull.

- Hoze Mourinjo është ndër tra-jnerët më të mirë në botë. Keni pasurfatin ta takoni?

- E kam takuar në një ndeshje, kurshënova 3 gola. Ai më pyeti se nga ekam prejardhjen. I thashë nga Koso-va. Me tha: “Më vjen keq për atë qëndodhi në Kosovë.” Më vuri njënofkë: “Ronaldo i ardhshëm sh-qiptar”.

- Kur flitet për të ardhmen, flitetpër objektiva. Cilat janë objektivate Arlind Kukajt dhe kur do ta sho-him në ekipin e parë?

- Qëllimi im është të luaj në ko-mbëtaren shqiptare dhe të bëjmë njëekip të forte, me të cilin mund mar-rim pjesë në europian dhe botëror.Sigurisht që dëshiroj të bëhem ndërfutbollistët më të mirë në botë. Prestë futem në ekipin e parë sapo të kthe-hem nga Argjentina.

- Një temë që shtrohet për çdo fu-tbollist të ri shqiptar është kombëtar-ja. Ju aktivizoheni në grup-moshat eSpanjës. A keni pasur ftesë nga ko-mbëtarja shqiptare dhe cila ështëdëshira jote?

- Unë jam aktivizuar me moshat eSpanjës, por jo në ndeshje zyrtare.Kam dëshirë që të luaj për Shqipërinë,por nuk mund të pres shumë kohëpër një ftesë nga ana e FSHF-së.

Ka mbushur 18 vjeç në muajin gusht,Ka mbushur 18 vjeç në muajin gusht,Ka mbushur 18 vjeç në muajin gusht,Ka mbushur 18 vjeç në muajin gusht,Ka mbushur 18 vjeç në muajin gusht,por për shumë vite radhazi kpor për shumë vite radhazi kpor për shumë vite radhazi kpor për shumë vite radhazi kpor për shumë vite radhazi ka qenëa qenëa qenëa qenëa qenëpjesë e skpjesë e skpjesë e skpjesë e skpjesë e skuadrave zixhir të Realit tëuadrave zixhir të Realit tëuadrave zixhir të Realit tëuadrave zixhir të Realit tëuadrave zixhir të Realit tëMadridit. Ai quhet Liridon KMadridit. Ai quhet Liridon KMadridit. Ai quhet Liridon KMadridit. Ai quhet Liridon KMadridit. Ai quhet Liridon Kukukukukukaj, kaj, kaj, kaj, kaj, kaaaaalindur në Spanjë, por prindërit janëlindur në Spanjë, por prindërit janëlindur në Spanjë, por prindërit janëlindur në Spanjë, por prindërit janëlindur në Spanjë, por prindërit janëme origjinë nga Kme origjinë nga Kme origjinë nga Kme origjinë nga Kme origjinë nga Kosova. Aktualishtosova. Aktualishtosova. Aktualishtosova. Aktualishtosova. Aktualishtështë huazuar te Bokështë huazuar te Bokështë huazuar te Bokështë huazuar te Bokështë huazuar te Boka Xhuniors nëa Xhuniors nëa Xhuniors nëa Xhuniors nëa Xhuniors nëArArArArArgjentinë, por shprgjentinë, por shprgjentinë, por shprgjentinë, por shprgjentinë, por shpreson që tëeson që tëeson që tëeson që tëeson që tëkthehet sa më shpejt në Madrit. “Kamkthehet sa më shpejt në Madrit. “Kamkthehet sa më shpejt në Madrit. “Kamkthehet sa më shpejt në Madrit. “Kamkthehet sa më shpejt në Madrit. “Kamluajtur me moshat e Spanjës, por joluajtur me moshat e Spanjës, por joluajtur me moshat e Spanjës, por joluajtur me moshat e Spanjës, por joluajtur me moshat e Spanjës, por jonë ndeshje zyrtarnë ndeshje zyrtarnë ndeshje zyrtarnë ndeshje zyrtarnë ndeshje zyrtare. Dëshira ime ee. Dëshira ime ee. Dëshira ime ee. Dëshira ime ee. Dëshira ime emadhe është të luaj për Shqipërinëmadhe është të luaj për Shqipërinëmadhe është të luaj për Shqipërinëmadhe është të luaj për Shqipërinëmadhe është të luaj për Shqipërinënë Eurnë Eurnë Eurnë Eurnë Europian dhe Botëropian dhe Botëropian dhe Botëropian dhe Botëropian dhe Botëror,” shpror,” shpror,” shpror,” shpror,” shprehet 18-ehet 18-ehet 18-ehet 18-ehet 18-vjeçari Kvjeçari Kvjeçari Kvjeçari Kvjeçari Kukukukukukaj për “Albaniasoccer”.aj për “Albaniasoccer”.aj për “Albaniasoccer”.aj për “Albaniasoccer”.aj për “Albaniasoccer”.

Erjon Bogdanirikthehet në Siena

Ashtu siç është pritur, ErionBogdani është larguar nga Cese-na. Pjesën e mbetur të sezonit,reprezentuesi i Shqipërisë do tabartë fanellën e Sienas, për të cil-in klub kishte luajtur edhe gjatëperiudhës 2005-2007.TR

AN

SFER

ETA Bytyçi në LASK Linz

Skuadra austriake LASK Linz katransferuar sulmuesin kosovar RexhëBytyçin nga ekipi SV Horn, i cili garonnë Ligën Regjionale austriake. LASKnuk ka bërë të ditur se për sa vite kanënshkruar me 24 vjeçarin, i cili mëherët kishe luajtur edhe në Spanjë përLas Palmasin, Racing Club Portuensedhe CD Denian.

24SHKURT 2012

Historiku i“Ditës së dashurisë”

Tek romakët e lashtë, që para 17shekujsh, dita e dashurisë konsi-derohej si festa më madhështore,e cila nënkuptonte dashurinë qëromakët paganë kishin për Zotine tyre. Legjendat rreth kësaj feste,janë të shumta, por më e spikatu-ra është ajo që vetë romakët ebesonin si të vërtetë.Thuhet se themeluesi i Romës sëlashtë, Romulus, një ditë prejditësh, kur ishte ende foshnjë,piu nga gjiri i një ulkonje,qumështi i së cilës i dhuroi trupittë tij forcë e energji. Duke marrëshkas nga kjo, romakët e lashtë epaganë, e përkujtonin atë çdo vit,në mes të muajit shkurt, duketherur atë ditë një qen e një dhidhe me gjakun e tyre dy djem tërinj lyenin trupin.Më pas, dy të rinjtë të ndjekurnga qindra njerëz, vërtiteshinnëpër rrugët e qytetit. Ata mban-in në duar dy copa lëkure kafshedhe me to fërkonin çdo njeri qëtakohej me ta, ndërsa femratromake besonin se një rit i tillë imundësonte atyre mbetjenshtatzanë.