Θέμα 1 ο

1.1) «Δικτυωτό γράφημα» είναι η γραφική αναπαράσταση-απεικόνιση της ροής εκτέλεσης των εργασιών ενός έργου. Η ανάλυση με τα ειδικά αυτά γραφήματα παρέχει τη δυνατότητα αποτελεσματικής ανάθεσης και συντονισμού των εργασιών και χρήσης πόρων, προς επίτευξη των στόχων ενός έργου και της έγκαιρης υλοποίησης του με το προϋπολογισθέν κόστος. Επιπλέον, παρέχεται η δυνατότητα αξιολόγησης της προόδου του έργου, και επιλογής του βέλτιστου οικονομικοτεχνικά τρόπου αντιμετώπισης πιθανών προβλημάτων που μπορεί να προκύψουν. Τα δικτυωτά γραφήματα διακρίνονται σε τοξωτά και κομβικά. Το κύριο συστατικό ενός δικτυωτού γραφήματος είναι το βέλος. Στο τοξωτό δίκτυο το βέλος αντιπροσωπεύει μια δραστηριότητα κατά την οποία καταναλώνονται συγκεκριμένοι πόροι για την παραγωγή ενός αυτοτελούς μέρους του έργου. Η ουρά του βέλους αντιστοιχεί στο χρονικό σημείο έναρξης της δραστηριότητας η δε κεφαλή του στο σημείο πέρατος. Τα δύο αυτά σημεία που αποτελούν κόμβους του διαγράμματος χαρακτηρίζονται αντίστοιχα ως γεγονότα αρχής και πέρατος της δραστηριότητας. Το γεγονός αντιπροσωπεύει ένα χρονικό σημείο ενώ η δραστηριότητα σχετίζεται με μια χρονική περίοδο. Στο κομβικό δίκτυο οι κόμβοι αντιπροσωπεύουν τις δραστηριότητες και τα βέλη τις αλληλεξαρτήσεις μεταξύ αυτών. Έχει βασικά πλεονεκτήματα έναντι του τοξωτού και χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο σήμερα από τα πακέτα Η/Υ χρονικού προγραμματισμού (σελ. 41, 43 / Παράλληλα Κείμενα).

Ένα «γραμμικό γράφημα ή διάγραμμα Gantt», αποτελεί μία γραφική αναφορά έργου, και παρέχει πληροφορίες για τη χρονική αλληλουχία και τη χρονική συσχέτιση των δραστηριοτήτων ενός έργου με απεικόνιση μέσω ράβδων (σε ένα διάγραμμα) της κατανομής των δραστηριοτήτων στο χρόνο. Αποτελείται από ένα τμήμα που περιέχει στήλες με στοιχεία δραστηριοτήτων (π.χ. κωδικούς, περιγραφές, χρόνους κτλ) και από ένα τμήμα που απεικονίζει μέσω ράβδων την κατανομή των δραστηριοτήτων στο χρόνο (σελ.34, τόμος Γ). Παρέχει τη γραφική απεικόνιση ενός έργου και κατασκευάζεται με έναν οριζόντιο άξονα που αντιπροσωπεύει τη συνολική χρονική έκταση του έργου, που χωρίζεται σε διαστήματα (ημέρες, εβδομάδες ή μήνες) και ένα κάθετο άξονα που αντιπροσωπεύει τις εργασίες που αποτελούν το έργο. Η βασικότερη χρήση του είναι η παρακολούθηση της προόδου ενός έργου. Για να σχεδιαστεί πρέπει να απαριθμηθούν οι δραστηριότητες του έργου, οι αντίστοιχες διάρκειές τους καθώς και οι σχέσεις αλληλεξάρτησης μεταξύ τους. Οι σχέσεις αλληλεξάρτησης των επιμέρους εργασιών μπορούν να απεικονίζονται με βέλη που συνδέουν τις ράβδους (εργασίες) καθιστώντας κατά αυτό τον τρόπο το διάγραμμα Gantt ένα δίκτυο.

Τα χρονικά περιθώρια δραστηριοτήτων χρησιμοποιούνται ως περιθώρια χρονικής ασφάλειας για το έργο και για τον ορθολογικό προγραμματισμό των μέσων παραγωγής. Η έννοια «ελύθερο χρονικό περιθώριο δραστηριότητας» (free float) αναφέρεται στο χρονικό διάστημα που μπορεί να καθυστερήσει το τέλος μιας δραστηριότητας χωρίς να προκληθεί καθυστέρηση στους προγραμματισμένους νωρίτερους χρόνους έναρξης των υπόλοιπων δραστηριοτήτων. Προκύπτει από τη διαφορά μεταξύ της ελαχίστης τιμής της νωρίτερης έναρξης κάθε μίας από τις αμέσως επόμενες δραστηριότητες και του νωρίτερου πέρατος της εξεταζόμενης δραστηριότητας. Για μια δραστηριότητα Κ είναι: FF(K)=[minL ES(L)]-EF(K) (σελ. 78 / ΠΚ).

Η έννοια «άμεσο κόστος» αφορά σε μία συγκεκριμένη εργασία (τμήμα έργου), ή σε μία συγκεκριμένη φάση μίας παραγωγικής διαδικασίας, και ορίζεται ως το σύνολο των δαπανών που απαιτούνται για την εξασφάλιση των απαραίτητων πόρων προκειμένου να πραγματοποιηθεί η εργασία αυτή ή η φάση της παραγωγικής διαδικασίας (δαπάνες πρώτων υλών, υλικών και μικροϋλικών, είτε αυτά προκύπτουν από προμήθεια, είτε από ιδιοπαραγωγή, δαπάνες για αμοιβές προσωπικού, και λειτουργικές δαπάνες παραγωγικής διαδικασίας, όπως κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος ή ορυκτών καυσίμων μηχανημάτων, συντήρηση μηχανημάτων κλπ). Αντίθετα, το έμμεσο κόστος που σχετίζονται με το σύνολο του έργου και όχι με κάθε εργασία χωριστά όπως για παράδειγμα οι γενικές δαπάνες και το όφελος του αναδόχου (σελ. 40 / ΠΚ).

-1-

1.2) Τα κύρια δεδομένα που εισάγονται σε μία διαδικασία χρονικού προγραμματισμού είναι α) ο αριθμός των δραστηριοτήτων του έργου , β) η διάρκεια κάθε δραστηριότητας, και γ) η χρονική αλληλουχία μεταξύ των διάφορων δραστηριοτήτων, λόγω φυσικών ή αντικειμενικών περιορισμών, ή λόγω της ίδιας της φύσης του έργου.

Τα κύρια αποτελέσματα που εξάγονται είναι α) η συνολική διάρκεια του έργου, β) το νωρίτερο που μπορεί να ξεκινήσει κάθε δραστηριότητα του έργου, γ) το αργότερο που μπορεί να ξεκινήσει μία δραστηριότητα χωρίς να καθυστερήσει το έργο, δ) το ολικό χρονικό περιθώριο κάθε γεγονότος του έργου, δηλαδή το μέγιστο διάστημα που μπορεί να καθυστερήσει η πραγματοποίηση ενός γεγονότος χωρίς να καθυστερήσει η εκτέλεση του έργου, και ε) τα χρονικά περιθώρια κάθε δραστηριότητας του έργου (ολικό, ελεύθερο και ανεξάρτητο). Με την επεξεργασία όλων των παραπάνω προκύπτει το χρονικό σχέδιο του έργου υπό τη μορφή διαγράμματος Gantt ή λογικού δικτύου, που είναι και ο απώτερος σκοπός της διαδικασίας του χρονικού προγραμματισμού. Τα διαγράμματα ή τα δίκτυα αυτά αποτελούν γραφικές αναφορές και είναι οι σπουδαιότερες γιατί παρουσιάζουν με τρόπο εποπτικό τη λογική και το χρονικό προγραμματισμό του έργου. Επιπλέον υπάρχουν και μη γραφικές αναφορές που παρουσιάζουν στοιχεία του έργου με μορφή πινάκων.

1.3) Μια εργασία είναι αναμενόμενο να έχει μεγάλο αριθμό προηγούμενων εργασιών ιδιαίτερα όταν λαμβάνει χώρα προς το τέλος του έργου. Η καταγραφή όλων των προηγούμενων αυτής εργασιών δεν είναι αναγκαία, εκτός από όσες την επηρεάζουν άμεσα, αντίθετα μάλιστα οδηγεί σε αυξημένη υπολογιστική προσπάθεια αλλά και κίνδυνο λανθασμένης απεικόνισης του έργου. Είναι επομένως αρκετό να καταγραφούν μόνο οι αμέσως προηγούμενες εργασίες (immediate predecessor activities), αυτές δηλαδή που η έναρξη ή η περάτωσή τους σηματοδοτεί την έναρξη την έναρξη ή το πέρας της εξεταζόμενης εργασίας. Έχοντας καταγράψει τις αμέσως προηγούμενες εργασίες μπορεί να καθοριστεί η σχέση αλληλουχίας που συνδέει την υπό εξέταση εργασία με αυτές (σελ. 34 / ΠΚ)

1.4)

Σχέση αλληλουχίας

Τέλος δραστηριότητας Α(αναφορά στο τέλος ημέρας)

Τέλος δραστηριότητας Β(αναφορά στο τέλος ημέρας)

Τέλος Έργου(αναφορά στο τέλος ημέρας)

FSAB = 3 Τέλος 3ης εργάσιμης ημέρας Τέλος 9ης εργάσιμης ημέρας(Τέλος 11ης ημέρας συνολικά)

Τέλος 9ης εργάσιμης ημέρας (Τέλος 11ης ημέρας συνολικά)

SFAB = 1 Τέλος 9ης εργάσιμης ημέρας (Τέλος 11ης ημέρας συνολικά)

Τέλος 5ης εργάσιμης ημέρας(Τέλος 7ης ημέρας συνολικά)

Τέλος 9ης εργάσιμης ημέρας(Τέλος 11ης ημέρας συνολικά)

FFAB = -2 Τέλος 3ης εργάσιμης ημέρας Τέλος 5ης εργάσιμης ημέρας Τέλος 5ης εργάσιμης ημέρας

-2-

1.5) Έστω κατασκευαστική εταιρεία με συγκεκριμένα και καθορισμένα μηχανήματα, χειριστές και εργατοτεχνικό προσωπικό. Ο λόγος που μπορεί να διαφοροποιείται η διάρκεια της εκσκαφής των θεμελίων ενός οικοδομικού έργου για ίδιο όγκο εκσκαφής μπορεί να είναι η διαφοροποίηση του περιγράμματος της εκσκαφής λόγω διαφορετικότητας του περιγράμματος του κτιρίου, αλλαγή του βάθους εκσκαφής ή και συνδυασμός των παραπάνω. Ο χρόνος εκσκαφής θα είναι μεγαλύτερος στην περίπτωση που έχουμε σχετικά μεγάλο βάθος εκσκαφής και το περίγραμμα του προς ανέγερση οικοδομήματος έχει πολλές εσοχές και πολλά δόντια, λόγω της αύξησης του αριθμού των στησιμάτων που θα πρέπει να κάνει ο χωματουργός για να φέρει εις πέρας την εκσκαφή, σε σχέση με μία τετράγωνη επιφάνεια εκσκαφής και σχετικά μέσο βάθος, όπου έχουμε τον όγκο του χώματος πιο “κοντά”.

Άλλη παράμετρος που μπορεί να αποτελέσει παράγοντα διαφοροποίησης είναι οι καιρικές συνθήκες. Σε περίοδο βροχοπτώσεων, θα έχουμε επιμήκυνση του χρόνου εκσκαφής. Στις περιπτώσεις αυτές η καθυστέρηση που μπορεί να προκύψει είναι αναπόφευκτη και ανεξάρτητη από το σχεδιασμό του έργου, αλλά αφορά στη φύση αυτού (γεωμετρικά στοιχεία οικοπέδου, αρχιτεκτονική σύνθεση) και σε εξωτερικές παραμέτρους (καιρικές συνθήκες), κατά συνέπειαδεν μπορούν να ληφθούν μέτρα για την αποφυγή των συνεπειών της όποιας καθυστέρησης.

Σε επόμενη φάση του έργου π.χ κατά τη σκυροδέτηση της πλάκας του ισογείου η εργασιμότητα του σκυροδέματος μπορεί να είναι μεγάλη αν η σκυροδέτηση λάβει χώρα σε χειμερινή περίοδο. Αν όμως λόγω έλλειψης πόρων, η σκυροδέτηση της πλάκας του Α΄ ορόφου, η οποία έστω ότι έχει τον ίδιο όγκο και ρυθμό σκυροδέτησης με την πλάκα του ισογείου, λάβει χώρα σε θερινή περίοδο, η εργασιμότητα του σκυροδέματος θα είναι μικρότερη λόγω γρηγορότερης αποβολής υγρασίας, με συνέπεια ελαφρά καθυστέρηση της διάστρωσης, και αύξηση της δυσκολίας κατά τη λήψη αλφαδιών. Για την αποφυγή της καθυστέρησης από το ταχύτερο πήξιμο του σκυροδέματος, προβαίνουμε στην προσθήκη ρευστοποιητή σκυροδέματος.

1.6) (σελ.48 / Π.Κ). Δραστηριότητα Προηγείται των

Α Ε,ΖΒ Η,ΘΓ ΔΔ ΘΕ ΙΖ ΘΗ Κ,ΜΘ Λ,ΜΙ  Κ  Λ Ν,ΞΜ ΞΝ  Ξ  

Ο πλήρης κατάλογος των αμέσως προηγούμενων εργασιών είναι:

Γ < Δ, Α < Ε, Α < Ζ, Β < Η, Β,Δ,Ζ < Θ, Ε < Ι, Η < Κ, Θ < Λ, Η,Θ < Μ, Λ < Ν, Λ,Μ < Ξ

Για καλύτερη εποπτεία κατασκευάζεται αρχικά το κομβικό δίκτυο:

-3-

Και έπειτα, το αντίστοιχο τοξωτό:

1.7)

-4-

1.8) Τα λάθη στο τοξωτό δίκτυο είναι τα εξής:

1) Παραλείπεται ο απαιτούμενος κόμβος μεταξύ των δραστηριοτήτων C και Ε, F. (η C προηγείται των Ε, F)2) Ο κόμβος 8 περισσεύει. Από τον κόμβο 4 θα πρέπει να ξεκινάει απευθείας η δραστηριότητα J, χωρίς να μεσολαβεί πλασματική δραστηριότητα.3) Απαιτείται πλασματική δραστηριότητα ώστε να γεφυρωθούν οι δραστηριότητες Κ και L, καθώς οι περιορισμοί διαδοχής απαιτούν οι δύο δραστηριότητες αυτές να έχουν κοινό γεγονός αρχής και κοινό γεγονός πέρατος. 4) Περισσεύει ο κόμβος 3, άρα η δραστηριότητα Β καταλήγει απευθείας στον κόμβο 6, χωρίς να μεσολαβεί πλασματική δραστηριότητα.5) Αντίστοιχα, περισσεύει ο κόμβος 5 και ο κόμβος 7.6) Στον κόμβο 7 καταλήγουν δύο πλασματικές δραστηριότητες.

1.9) ΣΩΣΤΟ. Τα χρονικά περιθώρια μίας δραστηριότητας ενός έργου πράγματι δύνανται να λάβουν αρνητικές τιμές, με την έννοια ότι μια αρνητική τιμή χρονικού περιθωρίου εμφανίζεται όταν μια εργασία έχει εξάρτηση από λήξη σε έναρξη (FS) με εξαρτώμενη εργασία, αλλά η εξαρτώμενη εργασία έχει περιορισμό "υποχρεωτική έναρξη στις" που είναι πριν το τέλος της πρώτης εργασίας. Αρνητικό χρονικό περιθώριο μπορεί επίσης να εμφανιστεί όταν μια εργασία είναι προγραμματισμένη να λήξει μετά την ημερομηνία προθεσμίας. Κατά συνέπεια, το συνολικό περιθώριο μπορεί να πάρει οποιαδήποτε τιμή (θετική, αρνητική, ή και μηδέν).

1.10) Η έννοια της δομικής ανάλυσης έργου (Work Breakdown Structure – WBS) αφορά στην τεχνική δομής πακέτων εργασίας και κωδικών, με στόχο την οργάνωση την επιλογή και την παρουσίαση πληροφοριών που είναι συναφής με το έργο σε μία ενοποιημένη και εύληπτη μορφή. Η δομή πακέτων εργασίας (ΔΠΕ) είναι μία ιεραρχική δομή που αποτελείται από τμήματα του έργου, οργανώνοντας και ορίζοντας σε τελική ανάλυση τον ολικό στόχο του έργου, που δεν είναι άλλος από την έγκαιρη ολοκλήρωση του με συγκεκριμένο κόστος και συγκεκριμένο βαθμό ποιότητας. Κάθε ιεραρχικό επίπεδο αντιπροσωπεύει ένα τμήμα του έργου που αυξάνεται σε λεπτομέρεια όσο προχωρούν τα επίπεδα ιεραρχίας. Κάθε στοιχείο της ΔΠΕ ονομάζεται πακέτο εργασίας, πλην του τελευταίου οργανωτικού επιπέδου, που ονομάζεται δραστηριότητα ή εργασία (σελ. 31, 32 /Τόμος Γ’).

Με αυτό τον τρόπο, επιτυγχάνεται το να μετατραπεί ένα πολύπλοκο έργο σε μικρά τμήματα εργασίας, ή φάσεις εργασιών, οι οποίες μπορούν να προγραμματιστούν και να εκτελεστούν με σχετική σιγουριά. Η δομική ανάλυση παρέχει ολοκληρωμένη αλλά και λεπτομερή ανάλυση του έργου, ώστε να διαφαίνεται με ευκρινή και μονοσήμαντα ορισμένο τρόπο η ροή της εκτέλεσης του, και αποτελεί τη βάση για το χρονικό και οικονομικό προγραμματισμό του έργου, τον έλεγχο και την αξιολόγηση της προόδου, και την αποτελεσματική ενημέρωση της ομάδας της διεύθυνσης του έργου (σελ. 29 / Π.Κ).

-5-

Υπό το παραπάνω πρίσμα, παρατίθεται παρακάτω η δομική ανάλυση των κύριων ομάδων εργασιών για την κατασκευή ενός λιμενικού έργου:

Θέμα 2 ο

Σχεδιάζουμε το κομβικό διάγραμμα (MPM). Οι τιμές στους πίνακες προέκυψαν από την επίλυσή του που ακολουθεί.

-6-

Ομόρροπος υπολογισμός:

Δραστηριότητα ES EFΑ ESA = 0 EFA=ESA+TA=0+2=2Β ESB = EFA = 2 EFB=ESB+ΤΒ=2+3=5Γ ESΓ = EFA =2 EFΓ=ESΓ+ΤΓ=2+2=4Δ ESΔ = max (ESB+SSΒΔ, EFΓ+FFΓΔ-ΤΔ) = max (2+2,4+0-3) =4 EFΔ=ESΔ+TΔ=4+3=7Ε ESΕ = EFΔ + FSΔΕ = 7-1 = 6 EFΕ=ESΕ+2=8Ζ ESΖ = EFΓ + FSΓΖ = 4+2 = 6 EFΖ=ESΖ+1=6+1=7Η ESΗ = max (EFΖ+FSΖΗ, EFΕ+FFΕΗ-ΤΗ) = max (7+0,8+0-3) = 7 EFΗ=ESΗ+TΗ=7+3=10Θ ESΘ = max(ESΕ+SSΕΘ, EFΙ+FFΙΘ-ΤΘ) = max (6+3,11-1-4) = 9 EFΘ=ESΘ+ΤΘ=9+4=13Ι ESΙ = ESΗ + SSΗΙ = 7 + 2 = 9 EFΙ=ESΙ+ΤΙ=11Κ ESΚ = max (EFΙ, EFθ)= 13 EFΚ=13+1=14

Αντίρροπος υπολογισμός:Δ LF LS ΔΤΟ (total float) ΔΤF (free float) ΔΤI (indep. float)Κ LFΚ=EFK=14 LSΚ=LFΚ-ΤΚ=13 ΔΤΟΚ=LSK-ESK=

13-13=0ΔΤFΚ=0 ΔΤIΚ=0

Ι LFΙ=min(LSK-FSIK,LFΘ-FFΙΘ)=13

LSΙ=LFΙ-ΤΙ=11 ΔΤΟΙ=LSI-ESI=11-9=2

ΔΤFI=min(ESK-EFI,EFΘ+1-EFI)=2

ΔΤII=min(ESK -LFI,EFΘ+1-LFI)=0

Θ LFΘ=LSK=13 LSΘ=LFΘ-ΤΘ=9 ΔΤΟΘ=LSΘ-ESΘ=9-9=0

ΔΤFΘ=ESK-EFΘ=0 ΔΤIΘ=ESK-LFΘ=0

Η LFΗ=LSI-SSHI+TH=12 LSΗ=LFΗ-ΤΗ=9 ΔΤΟΗ=LSH-ESH=9-7=2

ΔΤFΗ=ESI-2-ESH=0 ΔΤIΗ=ESI-2-LSH=-2

Ζ LFΖ=LSH-FSZH=9 LSΖ=LFΖ-ΤΖ=8 ΔΤΟΖ=LSZ-ESZ=8-6=2

ΔΤFΖ=ESH-EFZ=0 ΔΤIΖ=ESH-LFZ=-2

Ε LFΕ=min(LSΘ-SSΕΘ+TE,LFH-FFEH)

LSΕ=LFΕ-ΤΕ=6 ΔΤΟΕ=LSE-ESE=6-6=0

ΔΤFΕ=min(ESΘ-3-ESE,EFH-EFE)=0

ΔΤIΕ=min(ESΘ-3-LSE,EFH-LFE)=0

Δ LFΔ=LSE-FSΔΕ=7 LSΔ=LFΔ-ΤΔ=4 ΔΤΟΔ=LSΔ-ESΔ=4-4=0

ΔΤFΔ=ESE-(-1)-EFΔ=0 ΔΤIΔ=ESE+1-LFΔ=0

Γ LFΓ=min(LSZ-FSΓΖ,LFΔ-FFΓΔ)=6

LSΓ=LFΓ-ΤΓ=4 ΔΤΟΓ=LSΓ-ESΓ=4-2=2

ΔΤFΓ=min(ESZ-2-EFΓ,EFΔ-EFΓ)=0

ΔΤIΓ=min(ESZ-2-LFΓ,EFΔ-LFΓ)=-2

Β LFΒ=LSΔ-SSΒΔ+TB=5 LSΒ=LFΒ-ΤΒ=2 ΔΤΟΒ=LSΒ-ESB=2-2=0

ΔΤFB=ESΔ-2-ESB=0 ΔΤIB=ESΔ-2-LSB=-3

Α LFΑ=min(LSΓ-0,LSB-0)=2

LSΑ=LFΑ-ΤΑ=0 ΔΤΟΑ=LSA-ESA=0-0=0

ΔΤFA=min(ESB-EFA, ESΓ-EFA)=0

ΔΤIA=min(ESB-LFA, ESΓ-LFA)=0

Η κρίσιμη διαδρομή είναι η ΑΒΔΕΘΚ διότι το συνολικό χρονικό περιθώριο (total float) των δραστηριοτήτων αυτών είναι ίσο με 0. Η διαδρομή αυτή είναι μια ακολουθία από την αρχή ως το τέλος και καθυστέρηση κάποιας από τις δραστηριότητες αυτές οδηγεί σε αντίστοιχη καθυστέρηση το συνολικό έργο.

Θέμα 3 ο

3.1) Oι διαδικασίες-ενέργειες σχεδιασμού που περιλαμβάνει ο σχεδιασμός ενός έργου είναι α) ο ορισμός των δραστηριοτήτων του έργου, β) ο προσδιορισμός των λογικών σχέσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων του έργου, γ) η κατά το δυνατόν εκτίμηση της διάρκειας της κάθε δραστηριότητας, δ) η εκτίμηση των απαιτούμενων πόρων της κάθε δραστηριότητας, ε) ο κατά το δυνατόν πιο ακριβής προϋπολογισμός του κόστους για την πραγματοποίηση κάθε δραστηριότητας, στ) η κατάρτιση συνολικού προϋπολογισμού του έργου, περιλαμβανομένων απροόπτων, ζ) ο οργανωτικός σχεδιασμός του έργου, η) ο σχεδιασμός των επικοινωνιών του έργου, και θ) ο ορισμός και η ποσοτικοποίηση των κινδύνων του έργου.

Τα δεδομένα που θα προκύψουν από τον παραπάνω σχεδιασμό (διάγραμμα Gantt, λογικό δίκτυο, ιστόγραμμα πόρων και κόστους, προϋπολογισμός, αθροιστική καμπύλη κόστους, κλπ) και τα αποτελέσματα από την επεξεργασία τους αποτελούν το σχέδιο έργου, που άπτεται τριών παραμέτρων: Του χρόνου, του κόστους και των πόρων.

Οι δε διαδικασίες-ενέργειες ελέγχου που υλοποιούνται κατά την εκτέλεση του έργου περιλαμβάνουν α) τη χρονική ενημέρωση του σχεδίου του έργου του έργου με πραγματικά στοιχεία, β) την ενημέρωση των πόρων του σχεδίου έργου με πραγματικά στοιχεία, γ) την ενημέρωση του κόστους του σχεδίου έργου με πραγματικά στοιχεία, δ) τη σύγκριση του τρέχοντος (ενημερωμένου-επικαιροποιημένου) σχεδίου έργου με το αρχικό, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, αν όχι συνεχώς, ε)

-7-

τον έλεγχο ποιότητας, και στ) τη σωστή διανομή της πληροφορίας με την εξασφάλιση ότι ο αρμόδιος για κάθε ζήτημα θα γίνεται δέκτης της πληροφορίας που χρειάζεται, τη στιγμή που τη χρειάζεται (σελ. 13, 14 / Τόμος Γ’).

3.2) Από αρχιτεκτονική άποψη, ένα πληροφοριακό σύστημα διαχείρισης έργων αποτελείται από δύο βασικά στοιχεία, τη «βάση δεδομένων», συνοδευόμενη από το αντίστοιχο λογισμικό της σύστημα, για τη διαχείριση και ανάλυση των δεδομένων αυτών, και από το «λογισμικό εφαρμογών», το οποίο αποτελεί το μέσο με το οποίο παράγονται οι πληροφορίες για συγκεκριμένες λειτουργίες του έργου, και το οποίο αποτελεί την «καρδιά» των πληροφοριακών συστημάτων διαχείρισης του έργου (σελ. 16).

Ο τρόπος με τον οποίο ένα πληροφοριακό σύστημα διαχείρισης έργου γίνεται πρακτικά χρήσιμο κατά τη διαχείριση ενός έργου είναι ότι α) επικουρεί καταλυτικά στην γρήγορη ενημέρωση των σχεδίων χρήσης πόρων και εκταμιεύσεων που θα προκύψουν από μία τροποποίηση του χρονοδιαγράμματος του έργου, όπως απαιτείται στις πλείστες των περιπτώσεων, χωρίς να απαιτούνται πολύπλοκοι υπολογισμοί για την κατασκευή των νέων αυτών σχεδίων. Ελλείψει πληροφοριακού συστήματος, το πιθανότερο είναι ότι η παραπάνω ενημέρωση δε θα πραγματοποιηθεί, ή αν πραγματοποιηθεί δε θα λάβει χώρα με την ταχύτητα που απαιτείται, με αποτέλεσμα να καθίσταται προβληματική η παρακολούθηση της εκτέλεσης του έργου λόγω της ασυμβατότητας μεταξύ των διάφορων τμημάτων του (σελ. 17). β) Επιπλέον με τη χρήση πληροφοριακών συστημάτων καθίσταται δυνατή η πρόβλεψη εναλλακτικών σχεδίων έργου, όπως απαιτείται στις περισσότερες των περιπτώσεων, γ) παρέχεται η δυνατότητα βελτιστοποίησης του χρονικού σχεδιασμού και της κατανομής πόρων, δ) παρέχεται η δυνατότητα παρουσίασης και διακίνησης της πληροφορίας σε μία ενιαία και εύληπτη μορφή, ε) παρέχεται η δυνατότητα τυποποίησης των δεδομένων που αφορούν στο σχεδιασμό και την εκτέλεση έργων, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν μελλοντικά ως οδηγοί αναφοράς για ομοειδή νέα έργα, και τέλος στ) παρέχεται η δυνατότητα ενοποίησης της πληροφορίας και συνολικής πληροφόρησης του οργανισμού για τα έργα που ο ίδιος εκτελεί. Έτσι η διοίκηση του οργανισμού είναι σε θέση να αναπτύξει πιο εύστοχα και πιο στρατευμένα την τεχνική λήψης σωστών αποφάσεων για την εκτέλεση των υφιστάμενων έργων και για τη ανάληψη νέων έργων (σελ. 17 - 19).

3.3) Οι δυο βασικές προϋποθέσεις που θα πρέπει να διασφαλιστούν για την αποδοχή και αποτελεσματική χρήση ενός Πληροφοριακού Συστήματος Διαχείρισης Έργων, από ένα οργανισμό ή έναν επαγγελματία Διοίκησης-Διαχείρισης Έργων είναι η θεωρητική και πρακτική γνώση των αρχών και μεθόδων της Διαχείρισης Έργων, και η ύπαρξη αξιόπιστου συστήματος ελέγχου έργου.

Η πρώτη βασική προϋπόθεση δεν υπεισέρχεται ιδιαίτερα στο σχεδιασμό ενός πληροφοριακού συστήματος από τον οργανισμό, όταν αποφασίζεται η εγκατάσταση και χρήση του συστήματος. Η διαδικασία σχεδιασμού και ελέγχου έργων πρέπει να αποκτηθεί από τον οργανισμό εκτός πληροφοριακού συστήματος. Είναι στρεβλό το να γίνεται προσπάθεια ανάπτυξης της φιλοσοφίας των τεχνικών και πρακτικών της διαχείρισης έργων μέσω της εισαγωγής ενός πληροφοριακού συστήματος, λόγω του γεγονότος ότι το προσωπικό θα αρνηθεί τη χρήση του συστήματος λόγω άγνοιας, με αποτέλεσμα την αποτυχία του όλου εγχειρήματος.

Η δεύτερη βασική προϋπόθεση σχετίζεται άμεσα με το επίπεδο των οργανωτικών δομών του οργανισμού. Όσο πιο υψηλό είναι το επίπεδο οργάνωσης, το σύστημα ελέγχου θα είναι πιο άρτιο, και τα δεδομένα που συλλέγονται θα είναι πιο αξιόπιστα. Είναι συνηθισμένη η περίπτωση που το πληροφοριακό σύστημα δεν μπορεί να λειτουργήσει αξιόπιστα στο στάδιο της εκτέλεσης, γιατί δεν υπάρχει σύστημα ελέγχου ή γιατί το σύστημα ελέγχου δεν καλύπτει όλες τις απαιτήσεις του πληροφοριακού συστήματος σε δεδομένα.

Εκτός από τις δύο παραπάνω βασικές προϋποθέσεις, άλλες προϋποθέσεις που ισχύουν για εξασφάλιση της αποτελεσματικότητας ενός πληροφοριακού συστήματος είναι η ύπαρξη τμήματος μηχανογράφησης, η εκπαίδευση των χρηστών του συστήματος στη χρήση υπολογιστών, και η διασφάλιση ενός αξιόπιστου μηχανισμού υποστήριξης/εκπαίδευσης από την πλευρά του κατασκευαστή του πληροφοριακούς συστήματος (σελ. 20 – 21).

Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν λόγω μη τήρησης των προϋποθέσεων αυτών αφορούν στην έλλειψη ελέγχου της διεξαγωγής και της προόδου της εξέλιξης του έργου, που είναι άλλωστε και ο πρωταρχικός σκοπός ανάπτυξης του πληροφοριακού συστήματος. Κατά αυτό τον τρόπο, το διακύβευμα της ύπαρξης ή της απουσίας ενός πληροφοριακού συστήματος έχει να κάνει με το επίπεδο οργάνωσης. Το παραπάνω αφορά και στην καλύτερη εκτέλεση μελλοντικών ομοειδών έργων, καθώς όσο πιο άρτιο είναι το σύστημα ελέγχου τόσο πιο αξιόπιστα είναι τα δεδομένα που συλλέγονται, και τα οποία μπορεί να αποτελέσουν άξονα αναφοράς σε επόμενο παρεμφερές έργο.

-8-

Θέμα 4 ο

4.1) Ξεκινάμε με τη δημιουργία ημερολογίου, την εισαγωγή της ημερομηνίας έναρξης και τονορισμό της αργίας του Αγίου Πνεύματος. Συνεχίζουμε με την εισαγωγή των δραστηριοτήτων, της χρονικής αλληλουχίας μεταξύ τους και την εισαγωγή των πόρων που απαιτεί κάθε δραστηριότητα :

4.2)

-9-

4.3) Εργάτες έργου:

Μηχανήματα έργου:

-10-

Υλικά έργου:

Θέμα 5 ο

-11-

5.1)

\

ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΡΓΑΤΩΝ / ΗΜΕΡΑ

3 3

2 2

5 5 5

2

3

4 4

2

4 4

2

3

0

1

2

3

4

5

6

A A B B B,Δ Γ,Δ Γ,Δ Ζ Η Ε,Η Ε,Η Θ Θ,Ι Θ,Ι Θ Κ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΡΓΑΤΩΝ / ΗΜΕΡΑ

Αθροιστικές ώρες εργασίας – ώρες έργου

2448

6480

120

160

200216

240

272

304320

352

384400

424

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

A A B B B,Δ Γ,Δ Γ,Δ Ζ Η Ε,Η Ε,Η Θ Θ,Ι Θ,Ι Θ Κ

8 16 24 32 40 48 56 64 72 80 88 96 104 112 120 128

Σειρά1

-12-

Αθροιστικός αριθμός εργατών – ημέρες έργου

36

810

15

20

2527

30

34

3840

44

4850

53

0

10

20

30

40

50

60

A A B B B,Δ Γ,Δ Γ,Δ Ζ Η Ε,Η Ε,Η Θ Θ,Ι Θ,Ι Θ Κ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Σειρά1

5.2) Οι περιορισμοί κατά την επίλυση του δικτύου ενός έργου είναι αποτελούνται κυρίως από τουςπεριορισμούς που αφορούν στο χρονοπρογραμματισμό των δραστηριοτήτων και από τους περιορισμούς που αφορούν στον τρόπο επίλυσης των δραστηριοτήτων.

Όσον αφορά τους περιορισμούς που άπτονται στο χρονοπρογραμματισμό των δραστηριοτήτων, τίθενται από το χρήστη και αποτελούν περιορισμούς που τίθενται από εξωτερικούς παράγοντες. Οι περιορισμοί αυτοί μπορεί να μην ικανοποιούνται πάντα από την μαθηματική επίλυση του δικτύου. Παραδείγματα τέτοιων περιορισμών είναι α) το τέλος του έργου, β) ενδιάμεσες σταθερές ημερομηνίες (π.χ τμηματικές παραδόσεις φάσεων του έργου), γ) περιορισμοί νωρίτερων ημερομηνιών δραστηριότητας, δ) περιορισμοί αργότερων ημερομηνιών δραστηριότητας, και ε) ορισμός υποχρεωτικών ημερομηνιών έναρξης και λήξης κάποιας ή κάποιων δραστηριοτήτων.

Σε ότι αφορά τους περιορισμούς που άπτονται στον τρόπο επίλυσης των δραστηριοτήτων, αναφέρονται στον τρόπο που χρονοπρογραμματίζονται συγκεκριμένες δραστηριότητες και χρησιμοποιούνται για την επιλογή σεναρίων εκτέλεσης ενός έργου. Οι περιορισμοί αυτοί σχετίζονται με α) χρονοπρογραμματισμό δραστηριοτήτων όσο το δυνατόν νωρίτερα, ή β) όσο το δυνατόν αργότερα και με γ) χρονοπρογραμματισμό δραστηριότητας ώστε το ολικό χρονικό της περιθώριο να είναι ίσο με μηδέν. Με τους περιορισμούς που αφορούν στην επίλυση του δικτύου μεταφέρονται χρονικά περιθώρια από μια δραστηριότητα σε κάποια άλλη χωρίς να αλλάξει η καταληκτική ημερομηνία του έργου. Για παράδειγμα η χρήση του περιορισμού “όσο το δυνατόν αργότερα” για μια δραστηριότητα αγοράς υλικών εξασφαλίζει ότι η δραστηριότητα θα προγραμματιστεί να εκτελεστεί ακριβώς όταν απαιτούνται τα υλικά και όχι νωρίτερα, ώστε να αποφευχθεί επιπλέον κόστος αποθήκευσης ή νωρίτερη εκταμίευση του ποσού αγοράς των υλικών (σελ. 31, 298 / Τόμος Γ’).

5.3) Παρατηρώντας το συνολικό χρονικό περιθώριο της δραστηριότητας Α, ίσο με μηδέν, εξάγεται το συμπέρασμα ότι πρόκειται για κρίσιμη δραστηριότητα. Το τέλος της δραστηριότητας Β μπορεί να

-13-

καθυστερήσει 5 εβδομάδες χωρίς να προκληθεί καθυστέρηση στη συνολική διάρκεια του έργου. Επιπλέον, από τα δεδομένα της εκφώνησης, παρατηρείται ότι η δραστηριότητα Α εξαρτάται από τους απαιτούμενους πόρους για την εκτέλεση της, εν αντιθέσει με τη Β, η οποία είναι σταθερής διάρκειας και ανεξάρτητη από πόρους. Ως απόρροια του παραπάνω, και με τη θεώρηση ότι η χρονική εξέλιξη της δραστηριότητας Α μεταβάλλεται γραμμικά σε σχέση με τη διαθεσιμότητα των πόρων από τους οποίους εξαρτάται, η μεταφορά τεσσάρων εργατών από τη δραστηριότητα Β στην Α θα επιφέρει εκτέλεση της Α στο μισό χρόνο, που σημαίνει ότι ο χρόνος που θα απαιτηθεί για την εκτέλεση της θα είναι πλέον ίσος με 5 εβδομάδες. Από την άλλη το γεγονός ότι η Β είναι δραστηριότητα σταθερής διάρκειας, συνηγορεί στο να μην υπάρξει μεταβολή στο χρόνο εκτέλεσης της, ο οποίος παραμένει αμετάβλητος στις έξι εβδομάδες. Αυτό που θα μεταβληθεί είναι η κρίσιμη διαδρομή, καθώς ως κρίσιμη δραστηριότητα για το έργο χαρακτηρίζεται πλέον η Β, με χρονικό περιθώριο εκτέλεσης της Α ίσο με μία εβδομάδα, και ο χρόνος παράδοσης του έργου, ο οποίος από 10 εβδομάδες θα πέσει στις έξι εβδομάδες.

Δραστηριότητα Τύπος Δραστηριότητας Διάρκεια

(εβδομάδες) ΕργάτεςΣυνολικό περιθώριο

(εβδομάδες)

Α Διάρκεια εξαρτώμενη από πόρους 5 8 1

Β Σταθερής διάρκειας 6 4 0

5.4) Στα πλαίσια της επίλυσης του παρόντος ερωτήματος, θα θεωρηθεί ότι η χρονική εξέλιξη και το κόστος του έργου κατανέμονται γραμμικά καθ’ όλη τη διάρκεια της εκτέλεσης του.

Η Απόκλιση Χρονικού Προγραμματισμού προκύπτει από τη διαφορά του Προϋπολογισθέντος Κόστους Εκτελεσθείσας Εργασίας (BCWP), μείον το Προϋπολογισθέν Κόστος προγραμματισμένης εργασίας (ΒCWS):

Απόκλιση Χρονικού Προγραμματισμού = BCWP – ΒCWS

Κατά αυτό τον τρόπο, για το σύνολο του έργου, και τις εκσκαφές γαιώδους, ημιβραχώδους και βραχώδους εδάφους, προκύπτει αντίστοιχα :

(BCWP – ΒCWS)έργου = 176.500 € x (13.200 m3 / 39.900 m3)x100% – 15days x (176.500 € /40 days) =176.500 € x 0,338 – 66.187,5 € = 59.738,5 € – 66.187,5 € = – 6.449 €

(BCWP – ΒCWS)γαιών = 50.000 € x (7.800 m3 / 20.000 m3 ) x 100% – 15 days x (50.000 € / 40 days) = 50.000 € x 0,39 – 18.750 € = 19.500 € – 18.750 € = + 750 €

(BCWP – ΒCWS)ημ/χου = 44.000 € x (1.200 m3 / 8.000 m3) x 100% – 15 days x (44.000 € / 40 days) = 44.000 € x 0,15 – 16.500 € = 6.600 € – 16.500 € = – 9.900 €

(BCWP – ΒCWS)βράχου = 82.500 € x (4.200m3 / 11.000 m3) x 100% – 15 days x (82.500 € / 40 days) = 82.500 € x 0,382 – 30.937,5 € = 31.515 € – 30.937,5 € = + 577,5 €

Παρατηρείται ότι η διεξαγωγή των εκσκαφών σε γαιώδες έδαφος παρουσιάζει θετική απόκλιση όσον αφορά το χρονικό προγραμματισμό της. Για την ακρίβεια, στις πρώτες 15 ημέρες έχουν σκαφθεί 7.800 m3 γαιών, ενώ η αναμενόμενη ποσότητα αντιστοιχούσε σε 7.500 m3, έχει δημιουργηθεί κατά αυτό τον τρόπο ένα πλεόνασμα εκσκαπτόμενης ποσότητας της τάξεως των 300 m3, που αντιστοιχεί σε 4% παραπάνω όγκο από τον αναμενόμενο. Εάν η εκσκαφή των γαιών συνεχιστεί με αυτό το ρυθμό, άνευ απροόπτων, παρατηρείται ότι ο/οι χειριστής/ές θα παραδώσει/ουν το έργο σε 38,5 μέρες, δηλαδή 1,5 μέρα νωρίτερα.

Σε ότι αφορά τις εκσκαφές σε ημιβραχώδες έδαφος, παρατηρείται μεγάλη ψαλίδα μεταξύ της πραγματικής και της προϋπολογισμένης αναμενόμενης ποσότητας εκσκαπτόμενου υλικού, πράγμα

-14-

που οδηγεί σε ιδιαίτερα δυσμενείς συνθήκες όσον αφορά το χρονικό προγραμματισμό. Πιο συγκεκριμένα, επισημαίνεται το γεγονός ότι ο πραγματικός όγκος εκσκαφής (1.200 m3) δεν αντιστοιχεί ούτε κατά το ήμισυ στον αναμενόμενο όγκο εκσκαφής (3.000 m3). Συνεπώς, η συγκεκριμένη φάση παρουσιάζει χρονικό έλλειμμα της τάξεως του 60%.

Αναφορικά με τη φάση των εκσκαφών σε βραχώδες έδαφος, παρατηρείται θετική απόκλιση χρονικού προγραμματισμού, καθώς η πραγματική ποσότητα των προϊόντων του εκβραχισμού υπερβαίνει την αναμενόμενη κατά 75 m3, που αντιστοιχεί σε 1,8% παραπάνω υλικό.

Τέλος, η φάση των χωματουργικών στο σύνολο της, παρουσιάζει αρνητική απόκλιση χρονικού προγραμματισμού, καθώς η συνολική εκσκαπτόμενη ποσότητα λείβεται 1.425 m3, προκειμένου να φτάσει την αναμενόμενη ποσότητα. Κατά αυτό τον τρόπο καταγράφεται στο τέλος της 15ης ημέρας, χρονικό έλλειμμα που αντιστοιχεί στο 9,74% του συνόλου της προϋπολογισμένης αναμενόμενης ποσότητας εκσκαπτόμενου υλικού. Παρατηρείται δε, ότι σε περίπτωση που η εξέλιξη της φάσης των εκσκαφών συνεχιστεί με τον παραπάνω ρυθμό παραγωγικότητας, ο χρόνος που θα απαιτηθεί για να σημειωθεί περάτωση των εργασιών αντιστοιχεί σε 44,3 ημέρες. Έτσι, η παράδοση της παρούσας φάσης θα πραγματοποιηθεί με αρνητική χρονική απόκλιση 4,3 ημερών, με ότι αυτό συνεπάγεται για το χρονικό προγραμματισμό του έργου, υπό την έννοια του κόστους, του χρόνου και της αξιοπιστίας της κατασκευάστριας εταιρείας που έχει αναλάβει το έργο.

Η Απόκλιση Κόστους προκύπτει από τη διαφορά του Προϋπολογισθέντος Κόστους Εκτελεσθείσας Εργασίας (BCWP), μείον το Πραγματικό Κόστος Εκτελεσθείσας Εργασίας (ΑCWΡ):

Απόκλιση Κόστους = ΒCWΡ – ΑCWP

Κατά αυτό τον τρόπο, για το σύνολο του έργου, και τις εκσκαφές γαιώδους, ημιβραχώδους και βραχώδους εδάφους, προκύπτει αντίστοιχα :

(ΒCWΡ – ΑCWP)έργου = 59.738,5 € – 59.700 € = + 38 €

(ΒCWΡ – ΑCWP)γαιών = 19.500 € – 17.950 € = + 1.550 €

(ΒCWΡ – ΑCWP)ημ/χου = 6.600 € – 5.850 € = + 750 €

(ΒCWΡ – ΑCWP)βράχου = 31.515 € – 35.900 € = – 4.385 €

Παρατηρείται ότι η διεξαγωγή των εκσκαφών σε γαιώδες έδαφος παρουσιάζει θετική απόκλιση κόστους. Σε συνδυασμό με τα προηγούμενα, εξάγεται ότι η εκσκαφή των γαιών εξελίσσεται πιο γρήγορα και με μικρότερο κόστος από τα αντίστοιχα προβλεπόμενα στον προϋπολογισμό, πράγμα που είναι ιδιαίτερα θετικό για την εξέλιξη του έργου. Καλό θα ήταν ο εργολάβος ή ο μελετητής που συνέταξε τον προϋπολογισμό να αναζητήσει τα αίτια που τον οδήγησαν σε “υπερδιαστασιολόγηση” του απαιτούμενου χρόνου και κόστους της εν λόγω φάσης, προκειμένου να μην επαναληφθεί το φαινόμενο σε επόμενο έργο, διότι στην περίπτωση που δώσει υψηλότερη προσφορά για την ανάληψη του κατά τη δημοπράτηση κινδυνεύει να χάσει την ανταγωνιστικότητα του.

Και στην περίπτωση των εκσκαφών σε ημιβραχώδες εδάφος, σημειώνεται θετική απόκλιση κόστους, μικρότερης ωστόσο τάξης από τις αντίστοιχες σε γαιώδες έδαφος.

Αναφορικά με τη φάση των εκσκαφών σε βραχώδες έδαφος, σημειώνεται αρνητική απόκλιση κόστους. Έτσι η εκτέλεση της δραστηριότητας παρουσιάζεται προβληματική καθώς επιβαρύνει τον προϋπολογισμό κατά 4.385 €.

Τέλος, η φάση των χωματουργικών στο σύνολο της, παρουσιάζει ελαφρά θετική απόκλιση χρονικού προγραμματισμού.

-15-