Gegevens verzamelen door waarneming

Hoofdstuk 8 Primaire kwalitatieve gegevens

verzamelen door middel van waarnemen en interviewen

Methoden en technieken van onderzoek, 5e editie, Mark Saunders, Philip Lewis, Adrian Thornhill, Marije Booij en Jan Pieter Verckens

Gegevens verzamelen door waarneming

‘Het systematisch observeren, vastleggen, beschrijven, analyseren en interpreteren van het gedrag van mensen’

Saunders et al. (2011)


Vormen van waarneming

De voornaamste vormen van waarneming:

• Participerende waarneming: gericht op het ontdekken van de betekenis van handelingen (kwalitatief)

• Gestructureerde waarneming: gericht op de frequentie van handelingen (kwantitatief)


Participerende waarneming (1)

Definitie

‘Wanneer de onderzoeker volledig opgaat in het leven en de handelingen van de deelnemers, zodat hij of zij niet enkel ziet wat er gebeurt, maar dit ook zelf aan den lijve ondervindt’

Overgenomen uit Gill en Johnson (2002)


Participerende waarneming (2)

Aandachtspunten:

• Wordt gebruikt als primaire onderzoeksmethode en in combinatie met andere methoden

• Onderzoekers dompelen zich onder in de onderzoeksetting

• Onderzoekers proberen te begrijpen hoe identiteit wordt opgebouwd (symbolisch interactionisme)


Voorbeelden van participerende waarneming

• Maatschappij van de straathoek (Whyte, 1955)

• Stukloonsysteem in de machinewerkplaats (Roy, 1952)

• Reclamebureau (Rosen, 1991)


De rollen van de onderzoeker in participerende waarneming

Typologie van de rol als participerend waarnemer

Bron: Gill en Johnson (2002)

Schema 8.1 Typologie van de rol als participerend waarnemer

Keuze van de rol van de onderzoeker

Bepalende factoren

• Het doel van het onderzoek en de beschikbare tijd

• De geschiktheid van de participerende waarnemer

• Toegang tot de organisatie

• Ethische overwegingen


Gegevens verzamelen en analyseren (1)

De gegevens die worden verzameld door participerende waarneming:

• Primaire waarnemingen

• Secundaire waarnemingen

• Ervaringsgegevens

Delbridge en Kirkpatrick (1994)



Aandachtspunten:

• Gegevens kunnen geclassificeerd worden als ‘beschrijvende waarneming’ of ‘verhalend verslag’ (Robson, 2002)

• Verzamelmethodes zijn afhankelijk van de rol

• Verzamelen en analyseren kunnen gelijktijdig plaatsvinden

• Analytische inductie leidt tot een herdefiniëring van de oorspronkelijke hypothese



Aandachtspunten:

• Mogelijk mindere validiteit

• Het perspectief van de deelnemer; niet van de onderzoeker

• De voor- en nadelen van participerende waarneming zijn samengevat in schema 8.2



InterviewsDefinitie

‘Een interview is een doelgericht gesprek tussen twee of meer personen’

Kahn en Cannell (1957)

Soorten interviews in onderzoek:

Semigestructureerd GestructureerdDiepte Groep



Onderzoeksdoel en strategie (1)Soorten interviews

Saunders et al. (2011)Figuur 8.3 Soorten interviews

Onderzoeksdoel en strategie (2)Gebruik van verschillende soorten

interviews in elk van de belangrijkste onderzoekscategorieën


Model 8.4 Gebruik van verschillende soorten interviews in elk van de belangrijkste onderzoekscategorieën

Niet-gestandaardiseerde (kwalitatieve) interviews

Vier aspecten:

• Doel van het onderzoek

• Belang van persoonlijk contact

• De aard van de vragen

• Benodigde tijd en volledigheid van het proces


Kwaliteit van de gegevens (1)

Aandachtspunten:

• Betrouwbaarheid

• Vormen van bias

• Validiteit en generaliseerbaarheid


Kwaliteit van de gegevens (2)

Het belang van voorbereiding: de 5 P’s

‘prior planning prevents poor performance’‘Planning vooraf voorkomt een slecht optreden



Voorbereiding op het interview (1)

Kwesties:

• Kennis van de interviewer

• De hoeveelheid informatie die aan respondenten wordt verstrekt

• De interviewgids

• Geschiktheid van de locatie


Voorbereiding op het interview (2)Kwesties:

• Uiterlijk en voorkomen van de interviewer

• De eerste zinnen

• Manier van vragen stellen: helderheid om bias te verminderen

• Kritieke incidenten



Kwesties:

• Passend gedrag van de interviewer, verbaal en non-verbaal

• Aandachtig luisteren en samenvatten

• Gegevens vastleggen, met notities of opname

• Culturele verschillen en bias



Checklist kader 8.14

Neem de checklist in kader 8.14 door om je goed voor te bereiden op een semigestructureerd of

diepte-interview



De vaardigheden van de interviewer (1)

De gekozen benadering

Open vragen Uitdiepende vragen

Specifieke en gesloten vragen



Voor- en nadelen van het opnemen van het gesprek


Kader 8.15 Checklist voor- en nadelen van het opnemen van het interview


Overige aandachtspunten: • Omgaan met lastige respondenten (schema 8.5)

• Het managen van logistiek en tijd

• Toestemming verkrijgen om het interview vast te leggen (schriftelijk of elektronisch)



Andere interviewvormen:

• Groepsinterviews

• Focusgroepen

• Telefonische interviews

• Interviews via internet of intranet



Elektronische interviews


Model 8.6 Verschillende vormen van elektronische interviews

Samenvatting: hoofdstuk 8

• Participerende waarneming kan in diverse sociale settings plaatsvinden

• Voor participerende waarneming kun je verschillende rollen spelen

• Deze rollen verschillen wat betreft de mate waarin je identiteit verborgen blijft en de mate waarin je deelneemt aan de gebeurtenissen

• Het doel van participerende waarneming is om theorieën te ontwikkelen; voorkom verhaaltjes vertellen



• Niet-gestandaardiseerde (kwalitatieve) interviews zouden veel gedetailleerde gegevens moeten opleveren

• Verschillende soorten interviews zijn geschikt voor verschillende doeleinden

• Kwalitatieve interviews worden meestal geclassificeerd als diepte-interview (gestructureerd) of semigestructureerd

• Het onderzoek kan verschillende interviewsoorten omvatten



• Het al dan niet gebruiken van kwalitatieve interviews heeft te maken met de onderzoeksmethode en de manier van gegevens verzamelen

• Persoonlijk contact met respondenten en de duur van het interview zijn belangrijke factoren

• De kwaliteit van de gegevens, je vaardigheden als interviewer en logistieke aspecten zijn belangrijke factoren

• Persoonlijke (individueel, groep en focusgroep) en elektronische interviews kunnen beide zinvol zijn


Documents

Gegevens verzamelen door waarneming