Upload
others
View
15
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
T.C.
MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI
GEMĠ YAPIMI
KIÇ BLOK RESMĠ 521MMI394
Ankara, 2011
Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve
Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak
öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmıĢ bireysel öğrenme
materyalidir.
Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiĢtir.
PARA ĠLE SATILMAZ.
i
AÇIKLAMALAR .................................................................................................................... ii GĠRĠġ ....................................................................................................................................... 1 ÖĞRENME FAALĠYETĠ–1 .................................................................................................... 3 1. KIÇ BLOK (STERNS) ......................................................................................................... 3
1.1. Kıç Bodoslama Tanımı ................................................................................................. 3 1.2. Kıç Bodoslama ÇeĢitleri ............................................................................................... 3 1.3. Kıç Blok Elemanları...................................................................................................... 3 1.4. Kıç Blok Form ÇeĢitleri ................................................................................................ 5 1.5. Dümenler (Rudders) ...................................................................................................... 5 1.6. ġaft Tünelleri (Chaft Tunnels) ...................................................................................... 6 1.7. Pervaneler (Proppelers) ................................................................................................. 6 1.8. Pupalar (Sterns) ............................................................................................................. 6 1.9. Kıç Blok Çizmek ........................................................................................................... 7 1.10. Posta Kesitlerini Çizmek ........................................................................................... 14 1.11. Boyunaları Çizmek ................................................................................................... 19 UYGULAMA FAALĠYETĠ .............................................................................................. 22 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME .................................................................................... 25
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–2 .................................................................................................. 26 2. MAKĠNE DAĠRESĠ FAUNDEYġINLARI ÇĠZMEK ....................................................... 26
2.1. FaundeyĢın Tanımı ve Amacı ..................................................................................... 26 2.2. Makine FaundeyĢın (Machine Faundation) ................................................................ 26 2.3. Yardımcı Makine FaundeyĢını Çizmek ...................................................................... 30
2.3.1. Jeneratör FaundeyĢını Çizmek ............................................................................. 30 UYGULAMA FAALĠYETĠ .............................................................................................. 34 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME .................................................................................... 36
MODÜL DEĞERLENDĠRME .............................................................................................. 37 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 38 KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 39
ĠÇĠNDEKĠLER
ii
AÇIKLAMALAR
KOD 521MMI394
ALAN Gemi Yapımı
DAL/MESLEK Çelik Gemi Yapımı
MODÜLÜN NORMAL Kıç Blok Resmi
MODÜLÜN TANIMI ÇeĢitli gemi tiplerine göre kıç blok resmi çizimi ile ilgili
bilgilerin verildiği öğrenme materyalidir.
SÜRE 40/24
ÖN KOġUL
YETERLĠK Kıç blok resmini çizmek ve okumak
MODÜLÜN AMACI
Genel Amaç
Gerekli ortam ve ekipman sağlandığında tekniğine uygun
olarak istenilen standartlarda kıç blok resmi çizebileceksiniz
ve okuyabileceksiniz.
Amaçlar
1. Tekniğine uygun olarak kıç blok elemanlarının resmini
çizebilecek ve okuyabileceksiniz.
2. Tekniğine uygun olarak makine dairesi
fuandeyĢinlerinin resmini çizebilecek ve
okuyabileceksiniz.
EĞĠTĠM ÖĞRETĠM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
Ortam: Resim atölyesi, bilgisayar laboratuvarı
Donanım: Resim masası, gönye, triz , hinar, bilgisayar
destekli çizim programı
ÖLÇME VE
DEĞERLENDĠRME
Modül içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra
verilen ölçme araçları ile kendinizi değerlendireceksiniz.
Öğretmen modül sonunda ölçme aracı (çoktan seçmeli test,
doğru-yanlıĢ testi, boĢluk doldurma, eĢleĢtirme vb.)
kullanarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve
becerileri ölçerek sizi değerlendirecektir.
AÇIKLAMALAR
1
GĠRĠġ
Sevgili Öğrenci,
Daha önceki modüllerde geminin temel yapıları arasında yer alan kıç bloğun önemini
ve gemilerde uygulanan kıç formları ile çeĢitli gemi tiplerine göre bu formun nasıl
oluĢturulduğunu öğrenmiĢtiniz.
Bu modül ile daha önceden projesi çizilmiĢ bir geminin kıç bloğunda yer alan
elemanları çizmeyi öğreneceksiniz. Böylece daha önce öğrendiğiniz endaze bilgilerinden de
nasıl yararlanacağınızı tekrar etmiĢ ve uygulamıĢ olacaksınız.
GĠRĠġ
2
3
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–1
Tekniğe uygun olarak kıç blok elemanlarını çizebileceksiniz ve okuyabileceksiniz.
ÇizilmiĢ projeleri inceleyiniz.
Çizgi çalıĢmaları yapınız.
1. KIÇ BLOK (STERNS)
1.1. Kıç Bodoslama Tanımı
Kıç bodoslama, tekne kaplamasının kıç sonundaki iki bordasını birbirine bağlar.
Omurganın düĢey devamı olup dümeni ve tek ile üç pervaneli gemilerde Ģaftı taĢır. Bu
nedenle kıç blok, baĢ bloğa oranla konstrüksiyon yönünden daha zordur.
1.2. Kıç Bodoslama ÇeĢitleri
Çubuk kıç bodoslamalar (bar stern frames)
Döküm kıç bodoslamalar (cast stern frames)
Tek pervaneli pemilerde kıç bodoslamalar
Çift pervaneli gemilerde kıç bodoslamalar (stern frames in twin – screw ships)
1.3. Kıç Blok Elemanları
Kıç blok tanklar (after peek tanks)
Dümen iğnecik yuvaları (gud geons)
Tepede bağlantılar (connections at heat)
Tavanda bağlantılar (connections at bottom)
Çapraz taban desteği (transom floor)
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–1
ARAġTIRMA
AMAÇ
4
ġekil 1.1: Kıç blok
5
1.4. Kıç Blok Form ÇeĢitleri
Normal gemi kıçları (ordinary sterns)
Kruzer gemi kıçları (cruiser sterns)
1.5. Dümenler (Rudders)
Gemi seyir durumunda iken rotasını değiĢtirmeye, manevra yapan geminin
hareketlerini kolaylaĢtırmaya yarayan çelikten veya çelik sacdan yapılmıĢ yapılardır. Dümen
sancak veya iskeleye döndürüldüğü zaman geminin seyir hızına bağlı su kuvveti ile gemiyi
çevirmeye çalıĢır. Dümen düĢük bir açıda çevrilmiĢ ise tekne ağır ağır dönecektir. Teknenin
çabuk veya kuvvetli dönmesi isteniyorsa dümen açısı büyüktür. Bir geminin dümeni, dümen
donanımı denen elektrik ve hidrolik sistem ile döndürülür.
Dümen donanımı:
Dümen el dolabı kontrol ve karĢılama donanımı
Dümen makinesi
Makinenin hareketini dümene ileten yeke donanımı
Modern gemilerde dümen dolabının hareketlerini dümen makinesine ulaĢtırmak için
tek motor donanımı kullanılır. Bu hidrolik olarak verilen hareketleri ileten bir sistemdir.
Resim 1.1: Kıç bodoslama ve dümen
6
1.6. ġaft Tünelleri (Chaft Tunnels)
ġaft tünelleri, pervane Ģaftının yanına her zaman gidilebilsin diye yapılmıĢtır. Kıç
pervane Ģaft kolonu kırılırsa ambarların su ile dolmasını da engeller. Çift pervaneli gemilerde
iki Ģaft tüneli yapılabileceği gibi çoğunlukla geminin tam geniĢliği bir güverte ile kapatılır ve
Ģaftlar arasındaki boĢluk atölye olarak kullanılabilir.
1.7. Pervaneler (Proppelers)
Pervaneler tek bir parça hâlinde döküm yapılabilir veya göbeğe cıvata ile bağlanan
kanatlar Ģeklinde olabilir. Cıvataların baĢları için açılan delikler ekseriye çimento ile
doldurulur.
ġaft kuyruk bitimi pervanenin takılması için ucuna gittikçe inceltilmiĢtir. Pervanenin
Ģaft üzerinde dönmesini engellemek için bir kama kullanılır. Pervane Ģaft ucuna takılmadan
önce Ģaft üzerindeki özel yuvaya bu kama geçirilir. Pervanenin Ģafttan dıĢarı düĢmesini
engellemek için Ģaftın ucuna büyük bir diĢli somun yerleĢtirilir. Bu somunun gevĢeyip
düĢmesini engellemek için ise sağa devirli pervanelerde somun sola dönüĢlü yapılır ve
bundan baĢka bir tespit pini veya benzeri kilitleme düzeni ile emniyet altına alınır.
Resim 1.2: Pervane
1.8. Pupalar (Sterns)
Bir geminin kıçının üst kısmı dümen bodoslamasının gerisine kadar uzanır ve burayı
desteklemek için özel bir yapı iskeleti düzenli olmalıdır. Bu yapı çerçevesi esas olarak
“çapraz taban döĢeği” vasıtasıyla taĢınır. Çapraz taban döĢeği, derin bir taban döĢeğinden
ibaret olup enine bir posta ve kemere ile birleĢerek dümen bodoslaması tepesine emniyetle
bağlanmıĢtır. Bunlar sırası ile “çapraz taban döĢeği, çapraz kemere ve çapraz posta” diye
bilinir. Daha geniĢ bilgi için Kıç Bodoslama modülüne bakınız.
7
1.9. Kıç Blok Çizmek
ġekil 1.2: Güverte sacı
8
ġekil 1.3: Merkezden geçen parçalar
9
10
11
12
ġekil 1.4: Kıç blok postaları
13
ġekil 1.5: Kıç blok elemanlarının montaj resmi
14
1.10. Posta Kesitlerini Çizmek
ġekil 1.6: Kıç blok 7 numaralı posta (frame 7)
15
ġekil 1.7: Kıç blok 7 numaralı posta endazesi
16
ġekil 1.8: Kıç blok 7 numaralı posta endazesi
17
ġekil 1.9: Kıç blok 7 numaralı posta endazesi
18
ġekil 1.10: Kıç blok 7 numaralı posta endazesi
19
1.11. Boyunaları Çizmek
ġekil 1.11: Kıç blok CL 1280 endazesi
20
ġekil 1.12: Kıç blok CL 1280 endazesi
21
ġekil 1.13: Kıç Blok CL 1280 endazesi
22
UYGULAMA FAALĠYETĠ
AĢağıda ġekil 1’de verilen kıç bloğun 8 numaralı postasını ġekil 2’de verilen
boĢ posta endezesini dikkate alarak kıç blok resmini çiziniz.
UYGULAMA FAALĠYETĠ
23
ĠĢlem Basamakları Öneriler
Verilen 8 numaralı postanın endazesi üzerinde
HP’leri çiziniz. ġekil 1.1’i inceleyiniz.
Flençleri çiziniz. ġekil 1.2’yi inceleyiniz.
Güverteleri çiziniz. ġekil 1.3’ü inceleyiniz.
Braketleri çiziniz. ġekil 1.4’ü inceleyiniz.
Armuzları ve kaplama sembollerini çiziniz. ġekil 1.5’i inceleyiniz.
24
KONTROL LĠSTESĠ
Bu faaliyet kapsamında aĢağıda listelenen davranıĢlardan kazandığınız beceriler için
Evet, kazanamadığınız beceriler için Hayır kutucuğuna (X) iĢareti koyarak kendinizi
değerlendiriniz.
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır
1. Verilen 8 postanın endazesi üzerinde HP’leri çizdiniz mi?
2. Verilen 8 postanın endazesi üzerinde flençleri çizdiniz mi?
3. Verilen 8 postanın endazesi üzerinde güverteleri çizdiniz mi?
4. Verilen 8 postanın endazesi üzerinde braketleri çizdiniz mi?
5. Verilen 8 postanın endazesi üzerinde armuzları ve kaplama sembollerini
çizdiniz mi?
DEĞERLENDĠRME
Değerlendirme sonunda “Hayır” Ģeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.
Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız
“Evet” ise “Ölçme ve Değerlendirme” ye geçiniz.
25
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki cümlelerin baĢında boĢ bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen
bilgiler doğru ise D, yanlıĢ ise Y yazınız.
1. Tekne kaplamasının kıç sonundaki iki bordasını birbirine bağlayan bölümüne kıç
bodoslama denir.
2. Gemilerde tek tip kıç bodoslama vardır.
3. Dümen iğnecik yuvaları kıç bodoslama elemanıdır.
4. Kruzer gemi kıçları kıç blok form çeĢitidir.
5. Gemi kıç bloğunda dümen donanımı vardır.
DEĞERLENDĠRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karĢılaĢtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap
verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız.
Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME
26
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–2
Tekniğe uygun olarak makine dairesi fuandeyĢinleri çizebileceksiniz.
Bir geminin makine dairesini inceleyiniz.
2. MAKĠNE DAĠRESĠ FAUNDEYġINLARI
ÇĠZMEK
2.1. FaundeyĢın Tanımı ve Amacı
Gemideki ekipmanların %80 ile %90 faundeyĢın ile bağlanır. Bunun sebebi, gemi rijit
bir yapıda değildir. Genellikle faundeyĢınlar dıĢarıda imal edilip teraziye (layna) alınır. Daha
sonra gemideki yerine monte edilir.
2.2. Makine FaundeyĢın (Machine Faundation)
Ana makinenin ve yardımcı makinelerin gemide yerleĢtirmesi bu elemanların altına
yapılan temellerle sağlanır. Makinelerin çalıĢması süresinde oluĢan titreĢimler ve kötü hava
koĢullarının geminin dalgalar arasında dövünmesi sonucu oluĢan zorlamalar ancak
makinelerin altına yapılan sağlam temellerle karĢılanır. Bu temellere makine faundeyĢın
veya makine faundeyĢınları da denir.
Sadece ana makinenin dinamik etkilerle oluĢturduğu zorlamalar, problemi çözmez.
Bütün yardımcı makinelerin de yeterlilikle temellenmesi gerekir. Çünkü herhangi bir
faundeyĢında oluĢan titreĢim, diğer konstriksüyona da geçer. Hatta Ģaftın yeterlikle
faundeyĢınlanması ve pervane titreĢimlerinin ana yapıya en uygun Ģekilde geçirilerek
söndürülmesi de önemlidir.
Özellikle türbinli gemilerde itme yatağının altındaki temellerde çoğunlukla titreĢim
görülür.
Bir faundeyĢın üzerideki yükün, tüm gemi ana yapısında kaybolacak Ģekilde yapılması
gerekir. Bu yönden bir faundeyĢın yalnız kendi üzerindeki yükün etkisinde kalmaz. Diğer
fandeyĢınlardan gelecek yüklerin etkisini de her zaman düĢünmek gerekir.
En basit Ģekilde bir küçük dizel motorunu faundeyĢınlayan iki tülaniden baĢlayıp
büyük bir türbinin üç değiĢik basınçlı türbinin, londeserini ve redüksiyon diĢlisini
faundeyĢınlayan büyük bir temele kadar değiĢebilir.
Ġtme bloğunun önemli bir takviyeye gereksinimi vardır. Redüksiyon diĢlisinin
yağlanmasını sağlamak için bir su geçmez yağ banyosu hemen itme bloğunun arkasına
konmuĢtur. Dizel motorlarında itme yatağı motorun üzerindedir.
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–2
AMAÇ
ARAġTIRMA
27
ġekil 2.1: Ana makine fuandeyĢınının CL’den kesiti
28
ġekil 2.2: Ana makine fuandeyĢınının CL’den kesiti
29
ġekil 2.3: Ana makine fuandeyĢınının üsten görünümü
30
2.3. Yardımcı Makine FaundeyĢını Çizmek
2.3.1. Jeneratör FaundeyĢını Çizmek
ġekil 2.4: Jeneratör faundeyĢını platform planı
ġekil 2.5: A-A kesiti
31
ġekil 2.6: B-B kesiti
ġekil 2.7: A detayı
32
ġekil 2.8: C-C kesiti
ġekil 2.9: D-D kesiti
33
ġekil 2.10: Ana makine fuandeyĢınının üsten görünümü
34
UYGULAMA FAALĠYETĠ
AĢağıdaki ana makine fuandeyĢınını verilen ölçülere göre çiziniz.
ĠĢlem Basamakları Öneriler
Ölçüleri kontrol ediniz. Öğretmeninize danıĢınız.
Ana ekseni çiziniz. Teknik resim kurallarına uyunuz.
Verilen açılarda ön görünüĢü
yerleĢtiriniz. Teknik resim kurallarına uyunuz.
Üst görünüĢün ölçülendirilmiĢ kısmını
çiziniz. Ölçülere uyunuz
Üst görünüĢ simetriğini çiziniz. Cad program kullanılıyorsa.
UYGULAMA FAALĠYETĠ
35
KONTROL LĠSTESĠ
Bu faaliyet kapsamında aĢağıda listelenen davranıĢlardan kazandığınız beceriler için
Evet, kazanamadığınız beceriler için Hayır kutucuğuna (X) iĢareti koyarak kendinizi
değerlendiriniz.
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır
1. Ölçüleri kontrol ettiniz mi?
2. Ana ekseni çizdiniz mi?
3. Verilen açılarda ön görünüĢü yerleĢtirdiniz mi?
4. Üst görünüĢün ölçülendirilmiĢ çizdiniz mi?
5. Üst görünüĢ simetriğini çizdiniz mi?
DEĞERLENDĠRME
Değerlendirme sonunda “Hayır” Ģeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.
Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız
“Evet” ise “Ölçme ve Değerlendirme” ye geçiniz.
36
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki cümlelerin baĢında boĢ bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen
bilgiler doğru ise D, yanlıĢ ise Y yazınız.
1. ( ) Ana makinenin ve yardımcı makinelerin gemide yerleĢtirmesi bu elemanların
altına yapılan temellerle makine fandeyĢını denir.
2. ( ) Yardımcı makinelere fandeyĢın gerekmez.
3. ( ) Bir fandeyĢın üzerindeki yükün, tüm gemi ana yapısında kaybolacak Ģekilde
yapılması gerekir.
4. ( ) Ġtme bloğunun önemli bir takviyeye gereksinimi vardır.
5. ( ) Dizel motorlarında itme yatağı motorun üzerindedir.
DEĞERLENDĠRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karĢılaĢtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap
verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız.
Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME
37
MODÜL DEĞERLENDĠRME
Bu modül kapsamında aĢağıda listelenen davranıĢlardan kazandığınız beceriler için
Evet, kazanamadığınız beceriler için Hayır kutucuğuna (X) iĢareti koyarak kendinizi
değerlendiriniz.
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır
1. Kıç blok elemanlarını çizdiniz mi?
2. Makine dairesi FuandeyĢının elemanlarını çizdiniz mi?
3. Jeneratör fuandeyĢının elemanlarını çizdiniz mi?
DEĞERLENDĠRME
Değerlendirme sonunda “Hayır” Ģeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.
Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetlerini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız
“Evet” ise bir sonraki modüle geçmek için öğretmeninize baĢvurunuz.
MODÜL DEĞERLENDĠRME
38
CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALĠYETĠ-1’ĠN CEVAP ANAHTARI
1 Doğru
2 Y
3 Doğru
4 Doğru
5 Doğru
6 Doğru
ÖĞRENME FAALĠYETĠ-2’NĠN CEVAP ANAHTARI
1 Doğru
2 YanlıĢ
3 Doğru
4 Doğru
5 Doğru
CEVAP ANAHTARLARI
39
KAYNAKÇA
ERDEM Ahmet, Gemi Teorisi, Millî Eğitim Basımevi, Ġstanbul, 2003.
ÖZALP Teoman, Gemi Yapısı ve Elemanları, Ġstanbul, 1977.
Tekne Yapım Kuralları, Türk Loydu Yayınları
KAYNAKÇA