D. KramerJ.P. KoopenH.J. Peters

S. SchaafsmapARTerre Velsen-Zuid

GEMEENTEARCHITECTEN

VAN VELSEN1902-1998

GEMEENTEARCHITECTEN

VAN VELSEN1902-1998

32

Voorwoord 3

Inleiding 4

D. Kramer 1902 tot 1923 7

J.P. Koopen 1923 tot 1957 13

H.J. Peters 1957 tot 1978 23

S. Schaafsma 1980 tot 1998 37

Tentoonstelling 53

Colofon 64

Pas laat vroeg ik mij af wie mijn voorgangers waren geweest als architect bij de gemeente Velsen. Peters kende ik wel vanuit zijn werk voor de Welstandscommissie. Ik tekende wel eens plannetjes in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw, die hij dan moest goedkeuren en dit ook vrijwel altijd deed. Koopen en Kramer

ontdekte ik pas toen ik lid was van de Monumentencommissie die bestond tussen 1984 en 1994 en de monumentenrapporten las, geschreven door diverse schrijvers onder wie Siebe Rolle en Joke van der Aar. Gegevens over Koopen en Peters komen uit krantenartikelen uit hun tijd. Ook uit het fotoalbum van afdeling Bouwkunde met de werken sinds 1947. Van Kramer is niets bekend.

Siem Schaafsma

Foto’s voorpagina beginnend linksboven en met de klok mee: D. Kramer school en onderwijzerswoning aan de Heidestraat in IJmuiden, J.P. Koopen school aan de van Hogendorplaan in Velsen-Zuid, H.J. Peters school aan de Driehuizerkerkweg in Driehuis,S. Schaafsma school aan de Weid in Velserbroek.

voor

woo

rd

inho

ud

54

inle

idin

g

De woningwet van 1901, ingevoerd in 1902 leidde tot een professionali-sering van het gemeentelijk apparaat op het terrein van bouwen en wonen. In alle gemeenten werd het bedrijf Openbare Werken opgericht waarin technische afdelingen als Bouw- en Woningtoezicht, Grondbe-drijf, Groenvoorziening en Bouwkunde waren ondergebracht. Zo ook

in Velsen. De Velsense overheid was gehuisvest in het Regthuis in het dorp Velsen. In 1907 werd dit gebouw vervangen door een nieuw raadhuis. Dit raadhuis was ontwor-pen door D. Kramer, de eerste gemeentearchitect. In 1945 verhuisden de technische afdelingen naar de buitenplaats Velserbeek. Velsen kende uiteindelijk vier gemeente-architecten: D. Kramer, J.P. Koopen, H.J. Peters en S. Schaafsma. Tussen de periode van H.J. Peters en S. Schaafsma nam J.J. Jansen de functie twee jaar waar.

De gemeentearchitecten waren chef van een bouwkundige afdeling die functioneer-de als een architectenbureau waarbinnen alle expertise van ontwerp tot oplevering aan-wezig was om gebouwen te realiseren. Hun rang was niet steeds die van architect, hun werk was dat wel. De opdrachten die via de stadhuisafdeling(en) van Burgemeester en Wethouders kwamen, lagen veelal in de onderwijs- en sociaalculturele sfeer: kleuter-scholen, lagere scholen en (sinds 1985) basisscholen, buurthuizen, kinderdagverblijven en in accommodaties voor het gemeentelijk apparaat: raadhuis, werf, politiebureaus, brandweerkazerne, kwekerij, schouwburg(en). Opdrachten voor woningen beperkten zich tot de restauratie van woonhuismonumenten en de bouw van dienstwoningen. Peters ontwierp eenmaal een complex met winkels en woningen. Peters bouwde relatief veel in de nieuwe wijk Zeewijk, Schaafsma in Velserbroek. Peters restaureerde ook veel in het dorp Velsen, nadat het dorp door de minister was aangewezen als Beschermd Dorpsgezicht.

De stijlen waarin de architecten werkten waren de stijlen van hun tijd. Kramer ontwierp eclectisch; invloeden uit de ‘vakwerk’ bouw, uit de neorenaissance en uit de Jugendstil zijn zichtbaar. Koopen liet zich voor de oorlog zien als een aanhanger van de Amsterdamse School architectuur en na de oorlog van de dan moderne

Delftse School. Peters maakte functionalistische gebouwen en soms iets frivools als het voormalige VVV gebouw in IJmuiden. In zijn inmiddels gesloopte (en afgebrande) scholen in Zeewijk introduceerde hij paviljoensgewijze gerangschikte lokalen langs me-anderende gangen. Dit ging het pure functionalisme voorbij. De basisschool in Driehuis herinnert nog aan deze werkwijze. Het werk van Schaafsma is postmodernistisch; structuralistische-, historiserende- en uit de moderne beeldcultuur voortkomende invloeden zijn zichtbaar. De architectuur van Koopen en Peters kan gedeeltelijk ook als Wederopbouwarchitectuur worden gekarakteriseerd (gebouwd tussen 1940 en 1965) en daarom eenvoudig van karakter door beperkte middelen.

Koopen bekroonde zijn werken vaak met een torentje, zichtbaar op het politiebu-reau en bij het gymnasium. Het gesloopte Culturele Centrum kende er ook een. Peters bouwde zijn gebouwen dikwijls op uit vlakken die los van elkaar werden gehouden. Het dak los van de muur dus. De grijze betonsteen van Schaafsma vormt de neutrale achtergrond voor de kleurige kozijnen. Kramer gebruikte neo-renaissancistische ban-den en blokken.

In 1998 werd de afdeling opgeheven. Debet hieraan was de verzelfstandiging van het openbare basisonderwijs waardoor openbare scholen niet meer door de gemeente werden gerealiseerd maar door stichtingen en bestuurscommissies. Zij kiezen hun eigen architect waardoor de grondslag onder het bestaan van de afdeling is weggeval-len. Ook de verzelfstandiging van de kinderopvang en de regionalisering van politie en brandweer heeft bijgedragen aan de opheffing. De afdeling heeft zo’n kleine honderd jaar bestaan.

76

D. Kramer1902-1923

In de inventarisatie zijn alle nog aanwezige gebouwen van de vier architecten op-genomen hoe aangetast ze ook zijn. Het behoort tot de tragiek van het architectenvak dat gebouwen worden afgebroken of worden veranderd. Van het werk van Kramer is niet veel over de duur van zijn dienstverband en het aantal nog aanwezige gebouwen in ogenschouw nemend. Hetzelfde geldt voor het werk van Koopen. Van het werk van Peters is bekend wat er is afgebroken, en dat is veel. Het werk van Schaafsma is nog vrijwel compleet maar soms wel erg aangetast. Aantasting en sloop kan worden voor-komen door het gebouw als monument aan te wijzen. Bij enkele werken van Kramer is dat gebeurd, bij het werk van Koopen één maal. Hoewel een leeftijdscriterium voor monumenten niet meer geldt is het werk van Peters en Schaafsma daarvoor nog niet in aanmerking gekomen Het werk van de vier architecten is als volgt gerubriceerd:

Restauraties Woningen Kinderdagverblijven Scholen Sportaccommodaties Diensten Buurthuizen Schouwburgen Moskee Diversen Commissie lidmaatschappen

Uit de inventarisatie wordt duidelijk dat ook gebouwfuncties tijdgebonden zijn. Peters bouwde sportaccommodaties, Schaafsma kinderdagverblijven en buurthuizen. Bij Koopen en Peters komen wijkposten voor de politie voor. De bouw van scholen blijkt van alle tijden te zijn.

98

D. KramerDe eerste gemeentearchitect was

D. Kramer. Hij staat te boek als

gemeentelijk bouwopzichter. Kramer

werd omstreeks 1858 geboren.

Veel van zijn werk is inmiddels gesloopt

de werkenlijst en het aantal jaren dat

hij in dienst was in ogenschouw nemend.

Er is verder niets van hem bekend.

won

inge

nsc

hole

n

1910Woning met winkelHoofdstraat 168, Santpoort-Noord

1913Woningen Bloemendaalsestraatweg 74, 76, 78 Santpoort-ZuidGemeentelijke monumenten

1906Voormalige doodgraverwoning Begraafplaats De Biezen, Kwekerslaan 12, SantpoortProvinciaal monument

1907Lagere school DLagere school met onderwijzerswoning, Heidestraat 47, IJmuidenSchool in 1924 door J.P. Koopen uitgebreid met lokalen en een gymzaal, in 1979 door H.J. Peters verbouwd tot kunstencentrum.

1110

Openbare lagere school D. Heidesraat 47 IJmuiden. Dag van de opening, 17 juli 1907. (fotograaf onbekend)

1312

J.P. Koopen

dien

sten

1916Gemeentelijke VisserijschoolHavenkade 55, IJmuidenGemeentelijk monumentIn 1950 uitgebreid door J.P. Koopen (lokalen), in 1961 en 1965 door H.J. Peters (kantine en verhoging toren) en in 1980 met een bankwerkerij door J.J. Jansen. Nu: Zee- en Havenmuseum “De Visserijschool”

1907Raadhuis (eerste fase) Torenstraat 5, Velsen zuidRijksmonument Nu: kantoor

1923-1957

1514

won

inge

n

J.P. KoopenVan 1912 tot 1920 werkte J.P. Koopen op een particulier architectenbureau.

In 1920 had hij zijn architectendiploma verkregen. Van 1920 tot 1923 was

hij in dienst van de Rijksgebouwendienst. Hij trad in 1923 in dienst bij de

gemeente Velsen als hoofdopzichter. In 1947 werd hij bevorderd tot architect,

in 1955 tot architect B.

J.P. Koopen maakte deel uit van de Velsense Schoonheidscommissie,

ingesteld in 1924. Hij maakte in zijn werkzame periode de tweede

wereldoorlog mee, een periode waarin niet veel werd gebouwd. Ook van zijn

werk is veel gesloopt.

Het meest bekende gebouw wat dit betreft is het Cultureel Centrum aan het

einde van de Lange Nieuwstraat in IJmuiden gesloopt in 2006.

Koopen werd geboren in 1892.

1930Twee dienstwoningenKerkplein 2, 2a, Velsen-Zuid

1931Dienstwoning en uitbreiding raadhuisTorenstraat 3, Velsen-Zuid

1962Conciërgewoning Gymnasium Felisenum, Van Hogendorplaan 2, Velsen-Zuid

1941Dienstwoning KinderboerderijVelserbeek 6, Velsen-Zuid

1931Dienstwoning boswachterVelserbeek 2, Velsen-Zuid

1716

1931Lagere school K Van Hogendorplaan 2, Velsen-ZuidHet latere gymnasium, in 1952 uitgebreid.

1925School voor ULOPlatanenstraat 50, IJmuidenSchool wordt gesloopt in 2015/ 2016.

1950 Lagere school Driehuizerkerkweg 34, Driehuis.Finse schoolGemeentelijk monumentNu: buurthuis

1928Lagere school EEksterlaan 8, IJmuidenIn 1988 door S. Schaafsma verbouwd tot verzamelgebouw voor verenigingen.

1949KleuterschoolWillem de Zwijgerlaan 110, SantpoortFinse schoolIn 1993 door S. Schaafsma uitgebreid tot basisschool met peuterspeelzaal en buurt-voorziening. Later door derden uitgebreid met lokalen en een gymzaal.

1924Lokaal en gymzaal bij lagere school DHeidestraat 47, IJmuidenZie ook 1907

1947Lagere schoolLagerstraat 15, IJmuidenIn 1984 door S. Schaafsma verbouwd tot basisschool.

scho

len

1955Dienstwoning kwekerijRijksweg, Velsen-Zuid

1918

spor

t

1952HuishoudschoolTroelstraweg 1, IJmuidenSchool wordt gesloopt in 2015/ 2016.

1952Uitbreiding Gymnasium met lokalenZie ook 1931

1956Kleedgebouw en kantineWaterloolaan 3, DriehuisVoetbal

1938-1947 Politiebureau met twee dienstwoningenTiberiusplein 1, IJmuiden In 1988, 1989 en 1992 uitgebreid door S. Schaafsma (entree, cellenblok, kantoren, lift en garage). Later door derden uitgebreid met een forensisch laboratorium op de binnenplaats.

1926Raadhuis met raadzaal (tweede fase)Torenstraat 5, Velsen-ZuidRijksmonumentZie ook 1908Nu: atelier- en expositiefunctie

1925CachotMiddendorpstraat 8, Velsen-Zuid.Gemeentelijk monumentNu: atelier

dien

sten

1954PolitiepostHavenkade 17, IJmuidenNu: kantoor

1950 Uitbreiding Visserijschool met lokalenZie ook 1916

2120

Openbare lagere school voor ULO, Platanenstraat 50, IJmuiden, gebouwd in 1925. Het gebouw wordt gesloopt in 2015/2016. (fotograaf onbekend)

2322

H.J. Peters

lidm

aats

chap

pen

1957-19781924-1957Welstandscommissie

2524

reta

urat

ies

H.J. PetersDe derde gemeentearchitect van Velsen was H.J. Peters. Hij verkreeg zijn

architectendiploma in 1952. Hij trad in dienst van de gemeente als architect,

na bij de AKU in Arnhem en bij particuliere architectenbureaus te hebben

gewerkt. Op zijn verzoek werd zijn rang in de jaren zeventig veranderd in

die van stadsarchitect. Peters maakte ook deel uit van de Schoonheids-

commissie. In 1967 werd de Kunstcommissie ingesteld waar hij lid van

werd. Van Peters zijn werk is veel gesloopt (en afgebrand). Dit laatste geldt

voor de Zeewijkschool (1982) en het Wijkermeercentrum (2012). Peters

voerde ook werken uit als privé persoon. Hier zijn geen gegevens over.

H.J. Peters leefde van 1912 tot 1999.

1961WoningTorenstraat 4, Velsen-Zuid

1971Woning Meervlietstraat 34 - 36, Velsen-Zuid

1969Woning Zuiderdorpstraat 4, Velsen-ZuidVerplaatsing

1964Woning Torenstraat 6, Velsen-Zuid

1965Woning Torenstraat 5, Velsen-Zuid

2726

won

inge

n

scho

len

1976KleuterschoolTorricellistraat, IJmuidenNu: peuterspeelzaal

1958Lagere schoolDriehuizerkerkweg 34, Driehuis.Nu: museum, kozijnen dichtgetimmerd met planken!

1963WoningMinister van Houtenlaan 1, Velsen-Zuid

1967Wijkgebouw met bovenwoningenPegasusstraat, IJmuidenNu: woningen en praktijken voor logopedie en ergotherapie.

1972 Woning Middendorpstraat 1, Velsen-Zuid

1975Woning Middendorpstraat 6, Velsen-Zuid

1968Winkels met bovenwoningenHagelingerweg 43-71, Santpoort-Noord

1973WoningDriehuizerkerkweg 24, Driehuis

2928

spor

t

1973Lagere schoolVan Diepenstraat 5, Velsen-NoordSchool wordt gesloopt in 2015-2016.

1981School voor Voortgezet Buiten-gewoon Onderwijs (MLK en LOM)Tiberiusplein 5, IJmuiden Directievoering S. SchaafsmaNu: in gebruik bij school voor MAVO, HAVO en VWO

1975Lagere school en kleuterschoolDriehuizerkerkweg 121, DriehuisNu: basisschool en peuterspeelzaal

1960Gymzaal Gijzenveltplantsoen 32, IJmuiden Nu: kerk

1961 en 1965Visserijschool Havenkade 55, IJmuidenUitbreiding met kantine en verhoging toren.Zie ook 1916

1963Gymzaal Moerbergplantsoen 65b, IJmuidenMet geïntegreerd kunstwerk van Bouke IJlstra.

1975School voor de opleiding van laborantenLaurens Baecklaan 25, BeverwijkNu: onderdeel van het NOVA College

1962Lagere school voor buitengewoon onderwijs (LOM)Heidestraat 49, IJmuidenSchool wordt gesloopt in 2015-2016.

3130

dien

sten

1968Kleedgebouw en kantineZuiderkruisstraat 70, IJmuidenVoetbalGebouw links is latere toevoeging.

1976GymzaalTroelstraweg, IJmuiden

1957Brandweerkazerne’s Gravenlust 35, Velsen-ZuidIn 1998 door derden uitgebreid met een verblijfsgebouw naar een ontwerp van S. Schaafsma.

1972Kleedgebouw en kantineHeerenduinweg 12, IJmuidenTennisOppervlak gebouw is verdubbeld.

1963Centraal gebouw volkstuin-verenigingGroenelaantje 7, Santpoort-Noord

1968Kleedgebouw en kantineWolff en Dekenlaan 144, DriehuisVoetbal Oppervlak kantine is verdubbeld.

1973Kleedgebouw en kantineSpinnekoplaan 10, IJmuiden Voetbal Zwarte toevoegingen door derden.

1975Gymzaal Kerkstraat, IJmuiden

3332

1961VVV kantoorMarktplein 42, IJmuidenNu: winkel

1972ReinigingsdienstStallinggebouw en kantine Amsterdamseweg 10, Velsen-Zuid

1962Opslagloods KNBRDHefnerstraat 11, IJmuidenNu: sportcentrum

1979Openbare Bibliotheek met kantoorKrokusstraat 1, SantpoortNu: diverse kantoor- en winkel functies

1962PolitiepostWijkerstraatweg 154, Velsen-NoordNu: kantoor

1967Cultureel centrumBleijenhoevelaan, Velsen-NoordVerwaarloosd in afwachting van sloop

1970Sociale werkplaatsCruquiusweg 1, Velsen-NoordOnherkenbaar verbouwd

1958Politiepost en postkantoorHoofdstraat 244, SantpoortNu: praktijk tandarts en tandtechnicus

3534

Openbare lagere school, Orionweg IJmuiden. Gebouwd in 1963, afgebrand in 1982. (Foto: Piet Roos)

3736

S. Schaafsmadive

rsen

lidm

aats

chap

pen

1961Volière Park Velserbeek, Velsen-Zuid

1980-1998

1957-1978Welstandscommissie

1967-1978 Kunstcommissie

3938

S. SchaafsmaDe vierde architect werkte eerder op een vijftal architectenbureaus voordat hij

in 1980 als chef van de afdeling bouwkunde in dienst trad bij de Gemeente

Velsen. Hij behaalde zijn architectendiploma in 1976. Hij was geen lid van

de Schoonheidscommissie, wel van de Kunstcommissie evenals van de

Monumentencommissie die bestond van 1984 tot 1994.

S. Schaafsma verrichtte ook enkele opdrachten voor de gemeenten Halfweg

en Uitgeest, voerde voor 1980 een aantal restauraties uit in Velsen-Zuid en

ontwierp een tweetal woningen in Velsen-Zuid en Velserbroek. De adressen

van deze werken zijn cursief aangegeven.

S. Schaafsma werd geboren in 1942.

1968Woning Zuiderdorpstraat 7, Velsen-Zuid

1968WoningMeervlietstraat 56, Velsen-Zuid

1970WoningKerkesingel 5, Velsen-Zuid

1977WoningHoofdbuurtstraat 3, Velsen-Zuid

1980WoningTorenstraat 11, 13 en 15, Velsen-Zuid

rest

uara

ties

4140

won

inge

n1979Restauratie en verbouwing Kerkplein 5, Velsen-ZuidBewaarschool 1860 tot Jongeren sociëteit De Ark Nu: praktijk voor fysiotherapie en huiswerkinstituut

1998Deelrestauratie Molen de SanthaesDiverse timmerwerkzaamheden aan de omloop, maalvaardig maken en rietdekken. Een restauratie in een voortdurende reeks.

1997Restauratie EngelmunduskerkKerkplein, Velsen-ZuidMetselwerk toren van de Engelmundus- kerk in Velsen-Zuid

1975WoningMeervlietstraat 38, Velsen-Zuid

1985Woning bij TheeschenkerijVelserbeek 2, Velsen-Zuid

1990WoningRonde Zonnedauw 22, Velserbroek

1991Woning verbouwingMeervlietstraat 24, Velsen-Zuid

1996-2012 Dakopbouwen Botenbuurt Velserbroek

4342

kind

erda

gver

blijv

ensc

hole

n

1993KinderdagverblijfWustelaan 75a, Santpoort-Zuid

1993KinderdagverblijfDobbiuslaan 56, Santpoort-Noord

1986BasisschoolCasembrootstraat 58, IJmuiden

1992-2005 BasisschoolGrote Buitendijk 48, Velserbroek

In de school opgenomen deel van de school uit 1921, ontworpen door J.P. Koopen

1993Uitbreiding basisschool en bouw van buurtaccommodatieWillem de Zwijgerlaan 110, Santpoort-Zuid Zie ook 1949

1997BasisschoolOranje Nassaustraat 19, Halfweg

1991Basisschool en peuterspeelzaalFloraronde 293, Velserbroek

4544

1994 Basisschool met bestaande gymzaalDr. Schaepmanstraat 3, Halfweg

1994, 2000, 2010 en 2012 Basisschool met gymzaalDe Hoop 3, Uitgeest

1985 Twee basisscholen met gymzaalHeerenduinweg 41, IJmuiden

Plattegrond

1986 Twee basisscholen met buurthuis en peuterspeelzaalKoningsplein 7, IJmuiden

1989 Drie basisscholen met gymzaal en peuterspeelzaalSluisweid 9, Velserbroek

1985 School voor buitengewoon onderwijs (VSO–ZMOK)Dinkgrevelaan 32, Santpoort-NoordHet gebouw is onherkenbaar verbouwd.

1980 School voor voortgezet onderwijs Bankwerkerij Visserijschool ontworpen door J.J. JansenZie ook 1916

4746

Scholen aan De Weid in Velserbroek, gebouwd in 1989. (Foto: Siem Schaafsma)

4948

spor

tdi

enst

en1995Gymzaal en trampoline oefenhalPlatbodem 199, Velserbroek

1987 GasreduceerstationTarweland, Velserbroek

1988 - 1992 Uitbreidingen van PolitiebureauTiberiusplein 1, IJmuiden Zie ook 1938–1947

1990 Werf van Openbare WerkenAmsterdamseweg 10, Velsen-Zuid

1991AmbulancedienstAmsterdamseweg 8, Velsen-Zuid

1993Het Rode Kruis’s Gravenlust 35 B, Velsen-Zuid

1995IJmuider reddingsbrigadeIJmuiderstrand, IJmuiden

1999Brandweerkazerne verblijfsgebouw’s Gravenlust 35, Velsen-ZuidOntwerp, uitvoering door derden. Zie ook 1957

5150

Interieur

buur

thui

zen

thea

ters

dive

rsen

1983Oefenruimte voor popgroepenin voormalige Duitse bunkerKromhoutstraat, IJmuiden

1985 Buurthuis en peuterspeelzaalPlanetenweg 338, IJmuiden

1988 Verbouwing voormalige Elektriciteitscentrale tot vlakke-vloer theaterKanaalstraat 257, IJmuidenIn 1913 ontworpen door J. B. van Loghem

1990 Verbouwing schouwburgUitbreiding en vervanging van de toneeltoren van de schouwburg. Groeneweg 71, IJmuiden.In 1938 ontworpen als bioscoop door de architecten W. Noorlander en C.M.J. Noorlander en in 1950 verbouwd tot theater door de architecten Bijvoet en Holt.

1993MoskeePlanetenweg 1, IJmuiden

1997 Tiener- en jongerencentrumZadelmakerstraat 3, Velserbroek

1984 PompTorenstraat, Velsen-Zuid

53

tentoonstelling bij Parterre in Velsen-Zuid6 september t/m 4 oktober 2015

lidm

aats

chap

pen

52

Van 1902 tot 1998 kende Velsen gemeentearchitecten; D. Kramer van 1902 tot 1923, J.P. Koopen van 1923 tot 1957, H.J. Peters van 1957

tot 1978 en S. Schaafsma van 1980 tot 1998. De architecten waren chef van afdeling Bouw-kunde waarin alle expertise, van schetsontwerp tot oplevering aanwezig was om gemeentelijke gebouwen te kunnen realiseren. De stijlen waarin de architecten werkten waren de stijlen van hun tijd; eclectisch en neorenaissancistisch (Kramer), Amsterdamse- en Delftse School (Koopen), functionalistisch (Peters), postmodern (Schaafsma). De afdeling werd opgeheven tijdens de grote reorganisatiegolf van eind vorige eeuw na bijna honderd jaar bestaan te hebben.

1982 KanaalmonumentHoofdbuurtstraat, Velsen-Zuid

1980-1998Kunstcommissie

1984-1994 Monumentencommissie

GEMEENTE ARCHITECTEN

VAN VELSEND. Kramer 1902-1923

De eerste gemeente-architect van Velsen

werd omstreeks 1858 geboren. Zijn rang was die van gemeentelijk

bouwopzichter. Van zijn werk is veel gesloopt,

de duur van zijn dienst-verband en het aantal

nog aanwezige gebouwen in aanmerking nemend.

Er is verder niets van hem bekend.

5554

For whom the bell tollsHuis waarvan de architectuur is geïnspireerd op ‘vakwerkbouw’. Het vakwerk uitgevoerd in iets verhoogd stucwerk is weg geschilderd. 1906 Doodgraverwoning begraafplaats de Biezen, Kwekerslaan 12, Santpoort. Provinciaal monument

OntdaanBij de school en de naastliggende onderwij-zerswoning zijn in de loop van de decennia siermetselwerken, dakbalustrades, teksten en stalen lateien met rozetten verwijderd. Het wit schilderen van de woning in de late jaren 80 van de vorige eeuw heeft het ensemble ook geen goed gedaan.1907 Heidestraat 47, 49, IJmuiden.Nu: kunstencentrum en kantoor

Vergroting Rij van drie woningen waarvan de buitenste twee een neorenaissancistische trapgevel hebben waarachter een dakkapel schuil gaat.1913 Bloemendaalse straatweg 74, 76 en 78, Santpoort-Zuid. Gemeentelijke monumenten

KniertjeGemeentelijke visserijschool in een eenvoudige Berlagiaanse baksteenstijl. In de bogen boven de ramen is een jugendstilmotief aangebracht. De torenverhoging is modern.1916 Havenkade 55, IJmuidenGemeentelijk monument. Torenverhoging door H.J. Peters in 1965. Nu: museum

J.P. Koopen 1923-1957

J.P. Koopen werd geboren in 1892. Van 1912 tot 1920 werkte hij als bouwkundig tekenaar op een particulier architectenbureau. Hij kreeg zijn architectendiploma in 1920. Van 1920 tot 1923 was hij in dienst bij de Rijksgebouwendienst. J.P. Koopen trad in 1923 in dienst bij de gemeente Velsen als hoofdopzichter. In 1947 werd hij bevorderd tot architect, in 1955 tot architect B. Hij was lid van de Velsense Welstandscommissie

Hans en GrietjeBoswachterwoning van de buitenplaats Velserbeek in Amsterdamse Schoolstijl.1931 Velserbeek 2, Velsendie in 1924 werd ingesteld. Ook

van zijn werk is veel gesloopt. Het meest bekende gebouw wat dit betreft is het Cultureel Centrum aan het einde van de Lange Nieuwstraat in 2005.

ComplexRaadhuis is gebouwd in neorenaissancistische stijl in twee fasen. In het rechterdeel is de raadzaal ondergebracht. De bodewoning links is in de stijl van de Amsterdamse School gebouwd.1931 Woning door J. P. Koopen. 1908 Linker deel raadhuis door D. Kramer1926 Rechter deel raadhuis door J. P. Koopen, Torenstraat 3, 5, 7, Velsen-Zuid. Linker deel nu kantoor, rechter deel ateliers en expositieruimte. Het raadhuis is Rijksmomument

56 57

Finish wood Eén van de 115 semi standaard scholen uit Finland gebouwd in Nederland tussen 1948 en 1950.1950 Driehuizerkerkweg 34, Driehuis. Gemeentelijk monument

BouwlichamenSchool opgebouwd uit meerdere vleugels in verschillende stijlen. Deze vleugel heeft de stijl van de Amsterdamse School.1931 Van Hogendorplaan 2, Velsen. De vleugel is gebouwd als lagere school en werd later gymnasium.

UniekDe eerste en enige school in Velsen onder een rieten dak. 1928 Eksterlaan 8, IJmuidenNu: verzamelgebouw voor verenigingen

UitbreidingDe oostvleugel in Delftse Schoolstijl toont rond de ingang een vrij ingedeelde gevel. Let op het torentje van Koopen op het dak.1952 Uitbreiding gymnasium.

VriendPolitiebureau in Delftse Schoolstijl met (een regelmatig ingedeelde gevel) met kantoren, meldkamer, schietbaan (verwijderd), cellen en een tweetal dienstwoningen, later uitgebreid met een kantoor en een garage en nog later met een forensisch laboratorium. Ook hier het torentje van Koopen.1938–1947 Tiberiusplein 1, IJmuiden.

CachotGebouwtje in eenvoudige baksteen archi-tectuur met in het interieur twee cellen met deuren voorzien van smeedwerk.1925 Middendorpstraat 8, Velsen-ZuidNu: atelier

H.J. Peters 1957-1978

Peters werd geboren in 1912. Hij werkte bij de AKU in Arnhem en bij verschillende particuliere architectenbureaus. Hij kreeg zijn architecten-diploma in 1952. H.J. Peters kwam in 1957 in dienst van de gemeente Velsen als architect. In de jaren zeventig werd deze titel op zijn verzoek

veranderd in die van stadsarchitect. Peters was lid van de Welstandscommissie en van de Kunstcommissie die

in 1967 was ingesteld. Van zijn werk is veel gesloopt en afgebrand. In 2012 ging het Wijkermeercentrum in Velsen-Noord in vlammen op. Eerder (in 1982) gebeurde dit al met de Zeewijkschool in IJmuiden.

H.J. Peters overleed in 1999.

5958

WoningGevel opgebouwd uit vlakken, verticaal gescheiden door bouwmuren.1973 Driehuizerkerkweg 24, Driehuis.

VerbeteringDe eerste restauratie van een monument in een toen verpauperd dorp. Er zouden nog vele restauraties volgen. 1961 Torenstraat 4, Velsen. Rijksmonument

AfgewogenLaboratoriumschool opgebouwd uit naast elkaar geplaatste volumes. 1975 Laurens Baecklaan 25, Beverwijk.Nu: onderdeel van het NOVA college

IndividueelBasisschool met plaatsing van individueel zichtbare lokalen langs een meanderende gang.1975 Driehuizerkerkweg 121, Driehuis.

BaksteenGymnastiekzaal met een kopgevel uitgevoerd als kunstwerk in het kader van de percentage-regeling voor de beeldende kunst.1963 Moerbergplantsoen 65 b, IJmuiden. Kunstenaar: Bouke IJlstra.

UitzichtClubgebouw met kleedkamers op de begane grond en de kantine op de verdieping. De donkere toevoegingen aan de luifel en aan de zijgevel zijn niet oorspronkelijk.1973 Spinnekoplaan 10, IJmuiden.

ShedsBibliotheek en kantoren. De bibliotheek wordt van boven belicht. 1979 Krokusstraat 1, Santpoort. Nu: kantoor en diverse gezondheidsfuncties

OnverwoestbaarBrandweerkazerne bestaande uit verblijfs-ruimten en stalling, gebouwd met prefab elementen van Schokbeton. 1957 ’s Gravenlust 35, Velsen-Zuid.Nu: alleen stalling

6160

S. Schaafsma 1980-1998

S. Schaafsma werd geboren in 1942. Alvorens in 1980 bij de gemeente Velsen in dienst te treden als chef van de afdeling

Bouwkunde werkte hij op een vijftal particuliere architectenbureaus. Hij had zijn architectendiploma behaald in 1976 aan de Academie

van Bouwkunst in Amsterdam. S. Schaafsma was geen lid van de Welstandscommissie, wel van de Kunstcommissie en van de

Monumentencommissie die bestond van 1984 tot 1994. Hij verrichtte ook enkele opdrachten voor de gemeenten Uitgeest

en Halfweg en voerde voor 1980 een aantal restauraties uit in Velsen-Zuid en ontwierp een tweetal nieuwe woningen in Velsen-Zuid

en Velserbroek.

Vreemde vogelsVeelhoekige volière met vijver en nachthok in park Velserbeek. 1961 Park Velserbeek, Velsen-Zuid.

FrivoolVVV kantoor met in twee richtingen geknikt dak op kozijnen met veel glas.1961 Marktplein 42, IJmuiden.Nu: hypotheekwinkel

KoppelingVerbouwing en restauratie van twee huisjes tot één monument.1968 Zuiderdorpstraat 7, Velsen-Zuid.Rijksmonument

Antwoord “Graag een vleugje postmodernisme” zei de opdrachtgever1980 Ronde Zonnedauw 22, Velserbroek.

Kinderwagen ‘Form follows function’ bij het kinderdagverblijf op een andere manier dan Louis Sullivan bedoelde.1993 Dobbiuslaan 56, Sanpoort-Noord.

WandGroot dak over de volle lengte van het school-gebouw en over de zandbak.1986 Casembrootstraat 58, IJmuiden.

6362

BaywatchUitzichtpost van de Reddingsbrigade met zicht over binnenmeer, strand en zee op bunkerachtige onderbouw.1995 IJmuiderstrand, IJmuiden.

RouteBuurthuis ter weerszijden van het door voetgangers in het grasveld uitgesleten pad.1985 Planetenweg 338, IJmuiden.

TraktatieDe door het bestemmingsplan aangegeven vorm voor de plattegrond van het jongeren-centrum levert ruimten op in de vorm van taartpunten.1997 Zadelmakerstraat 3, Velserbroek.

RuggengraatGemeentewerf met werkplaatsen, kantoren en afdak voor de verschillende disciplines in verschillende afmetingen en vormen en met verschillende kleuren zijn tegen het achter-liggende magazijn geplaatst.1990 Amsterdamseweg 10, Velsen-Zuid.

KanaalmonumentZuil met plattegrond van het dorp met daarin aangegeven de verbredingen van het kanaal sinds 1876, omgeven door een gemetselde bank.1982 Hoofdbuurtstraat, Velsen.

SpuitgastVerblijfsgebouw brandweer met kantoren, fitnessruimte, kantine en slaapkamers in verband met de 24-uurs bezetting van het gebouw.1999 ’s Gravenlust 35, Velsen-Zuid.

CombinatieTwee basisscholen met lokalen rond een gemeenschappelijke ruimte. Beide speel-lokalen zijn samengevoegd tot gymzaal.1985 Heerenduinweg 41, IJmuiden.

Decorated shedsDrie basisscholen als eenvoudige ‘doosjes’ versierd met een boot, torentjes met trap-gevels, vormdoosjes, duiventil en zonnewijzer. Het plimsolmerk is helaas verwijderd.1989 Sluisweid 9, Velserbroek.

64

ColofonBronnenMonumentenrapport Santpoort1989, uitg. gemeente Velsen/SchuytMonumentenrapport Driehuis, Velserbroek en Zuid- en Noordspaarndammerpolder, 1992, uitg. gemeente Velsen/SchuytMonumentenrapport Nieuw IJmuiden, 1997, uitg. gemeente Velsen/ SchuytMonumentenrapport Velsen-Zuid en Velsen-Noord 1998, conceptFotoboek werken Afdeling Bouwkunde,1947-1980IJmuider Courant, 1 juni 1956 (J.P. Koopen)IJmuider Courant, 22 april 1978, 30 juni 1999 (H.J. Peters)

Tekst Siem Schaafsma, 2015Foto’s Siem Schaafsma tenzij anders vermeld Vormgeving Margriet Prins grafische vormgevingDrukwerk Kennemer Lichtdruk, Velsen-NoordISBN 978-94-6228-676-4NUR 648

Black boxEerst elektriciteitscentrale, toen koelhuis, nu vlakkevloertheater. What’s next?1988 Kanaalstraat 257, IJmuiden.

Bij de tijd Toneel opening 12 m (was 9 m)Toneeloppervlak 305 m2 (was 231 m2) Toneelhoogte 22 m (was 18 m). 1990 Schouwburg Velsen, Groeneweg 71, IJmuiden.