http://www.genclikcalismalari.org  

 

11/06/2015                                                                      No:  2/2015  

2015  Genel  Seçim  Sürecinde  Siyasi  Partiler  ve  Gençler  

Değerlendirme  Notu  

“Gençlik  Politikaları”  

Uğur  Elhan1  

I. Genel  Bakış  

7   Haziran   2015’te   gerçekleştirilecek   olan   genel   seçim   (25.   Dönem   Milletvekili   Genel  Seçimi)  öncesi  siyasi  partiler  seçim  beyannamelerini  açıkladılar.  Bir  önceki  dönem  olan  2011   Genel   Seçim’e   oranla   kayıtlı   seçmen   sayısının   yaklaşık   bir   milyon   artarak  53.741.8382  olarak  açıklandığı  2015  Genel  Seçimi,  özellikle  oyların  büyük  çoğunluğunun  dağılacağı   öngörülen 3  dört   büyük   parti   olan   Adalet   ve   Kalkınma   Partisi   (AKP),  Cumhuriyet  Halk  Partisi  (CHP),  Halkların  Demokratik  Partisi  (HDP)  ve  Milliyetçi  Hareket  Partisi  (MHP)  açısından  büyük  önem  taşıyor.4  

Peki   seçim   beyannamelerini   açıklayan   bu   dört   parti,   Türkiye   nüfusunun   yaklaşık  %24,5’ini  oluşturan  15-­‐29  yaş  arası  19.055.583  genç5  için  ne  tür  politikalar  öngörüyor?  Seçime  kısa  bir   süre  kala  bu  değerlendirme  notu  aracılığıyla,   seçim  beyannamelerinde  gençler   için   sunulan   politika   önerilerini   özetleyeceğiz.   Her   biri   ayrı   ve   detaylı   bir  değerlendirme  gerektiren  bu  önerileri,  partilerin  beyannamelerinde  sundukları  şekliyle  aktaracak  ve  ilgili  politikalar  hakkındaki  mevcut  durum  ve  çalışmaları  paylaşacağız.                                                                                                                              1  Araştırmacı,  Berlin  Alice  Salomon  Uygulamalı  Bilimler  Üniversitesi,  Kültürlerarası  Çatışma  Yönetimi  Yüksek  Lisans  Programı  öğrencisi.  2  Yüksek  Seçim  Kurulu’nun  İl/İlçe/Mahalle/Köy  Seçmen  ve  Sandık  Sayılarına  buradan  ulaşılabilir.  3  Onur  Altındağ  ve  Bert  M.  Azizoğlu  tarafından  kaleme  alınan  ve  2015  seçimine  dair  tüm  seçim  anketlerinin  karşılaştırmalı  analizini  içeren  “HDP  Barajı  Geçiyor  Mu?  Tüm  Seçim  Anketlerinin  Analizi”  başlıklı  incelemeye  buradan  ulaşılabilir.    4  Partilerin  farklı  araştırma  şirketlerine  göre  alacağı  tahmin  edilen  oy  oranları  ve  genel  olarak  2015  seçimine  dair  haberler  için:  http://www.genelsecimler2015.com/  5  Adrese  Dayalı  Nüfus  Kayıt  Sistemi  (ADNKS)  Sonuçları  2014,  Türkiye  İstatistik  Kurumu  (TÜİK),  www.tuik.gov.tr.  15-­‐24  yaş  arası  genç  nüfus  ise  12.782.381  kişiden  oluşuyor  ve  toplam  nüfusa  oranı  %16,5.    

Partilerin  kimi  yerlerde  kısa  bir  vaat  olarak  dillendirip  (örneğin  “yurtlarda  ücretsiz  geniş  bant  internet  erişimi  sağlayacağız”)  kimi  yerlerde  ise  bir  proje  veya  yapı  olarak  sunduğu  (örneğin   “Çeyiz   Hesabı”   veya   “Yaşam   Evleri”)   politika   önerileri   hakkında  beyannamelerde   yeterli   bilgi   bulunmasa   da,   Türkiye’de   gençlik   politikaları   hakkında  detaylı   bilgi   edinmek   isteyenler,   genç   yurttaşların   ve   gençler   ile   çalışan   sivil   toplum  kuruluşlarının   kamusal   tartışmalara   ve   karar   alma   mekanizmalarına   katılımını  güçlendirmek   amacıyla   yürütülen   “ŞEBEKE:   Gençlerin   Katılımı   Projesi”   kapsamında  Laden   Yurttagüler,   Burcu   Oy   ve   Yörük   Kurtaran   tarafından   hazırlanan   “Özerklik   ve  Özgürlükler   Açısından   Türkiye’de   Gençlik   Politikaları”   araştırmasını 6  inceleyebilirler.  Belirtmek   gerekir   ki,   bu   araştırmanın   içinde   yer   alan   “Türkiye   Gençlik   Alanı   İzleme  Raporu   2009-­‐2012”   (İzleme   Raporu)   partilerin   önerdikleri   politikaları  değerlendirebilmek   amacıyla   –erişilebilir   güncel   veriler   ışığında-­‐   bu   notta   referans  olarak   kullanılacaktır.   Diğer   yandan,   yine   ŞEBEKE   Projesi   kapsamında   çevrilen   ve  “demokratik”  bir  gençlik  politikasının  oluşturulmasıyla  ilgili  temel  bir  kaynak  niteliğinde  olan   Finn   Yrjar   Denstad   imzalı   “Gençlik   Politikaları   Kılavuzu”   ile   Türkiye’de   gençlik  politikaları   üretim   sürecine   katkıda   bulunmak   amacıyla   Nurhan   Yentürk,   Yörük  Kurtaran   ve   Gülesin   Nemutlu   tarafından   derlenen   “Türkiye’de   Gençlik   Çalışması   ve  Politikaları”  kitabı  da  gençlik  politikalarıyla  daha  yakından  ilgilenmek  isteyenler  için  iki  önemli  kaynak.    

II. Önerilerin  Beyannamelerdeki  Yeri  

Öncelikle   partilerin   beyannamelerinde   gençler   ve   gençlikle   ilgili   politikaların   hangi  başlıklar  altında  ne  kadar  sunulduklarını  ele  alalım.    

AKP,   376   sayfalık   beyannamesindeki   “İnsani   Kalkınma,   Nitelikli   Toplum”   bölümü  altında   ele   aldığı   “Gençlik”   başlığını   7   sayfa   olarak   sunmaktadır.  CHP   ise   200   sayfalık  beyannamesinde   “Dayanışma   ve   Sosyal   Adalet”   bölümü   altında   “Gençliğini   Yaşayan  Gençler”  başlığını  tercih  etmekte  ve  bu  başlığa  toplam  4  sayfa  ayırmaktadır.  

HDP   diğer  partilerden   farklı   olarak   “Gençlik  Haklarında  (Büyük  İnsanlık)”   başlığıyla  11  sayfalık  ayrı  bir  Gençlik  Seçim  Bildirgesi  hazırlamış  durumda.  Son  olarak  MHP   ise,  256  sayfalık  beyannamesindeki  “Politikalarımız”  bölümü  altında  “Gençlik”  başlığına  yaklaşık  5  sayfa  yer  ayırmaktadır.    

Muhakkak  ki  partilerin  gençleri   ve  gençliği  nasıl   ele   aldığı,   onlar   için   sunmayı   taahhüt  ettiği   politikalar   kapsamında   değerlendirilmelidir;   fakat   bu   politikalara   partinin   genel  politikaları   içinde   ne   kadar   yer   ayrıldığı   da   değerlendirmenin   önemli   bir   göstergesi  olarak   düşünülebilir.   Bu   biçimsel   kısa   sunuştan   sonra   şimdi   partilerin   gençlerle   ilgili  politika  önerilerini  inceleyelim.      

 

 

                                                                                                                         6  Bu  araştırmaya  ve  ŞEBEKE  Projesi’nin  diğer  yayınlarına  buradan  ulaşılabilir.        

III. Gençlik  Politikaları  için  Öneriler  

Askerlik  

Öğrencilerin   askerlik   hizmetlerini   yaz   tatillerinde   üçer   aylık   dönemler   halinde  tamamlayabilmesini   sağlayacağız.   Yurtdışında   yaşayan   yurttaşlarımızın   askerlik  hizmetini,   tanıtım  programlarında  görev   yaparak   tamamlamalarına  olanak   tanıyacağız.  Yurtdışında  verilen  “askerlik  yapamaz  raporunun”  Türkiye  tarafından  da  kabul  edilmesini  sağlayacağız.    (CHP)  

Türkiye’nin   imzasının   bulunduğu   uluslararası   sözleşmeler,   AİHM   kararları   ve   aynı  zamanda   inanç   ve   vicdan   özgürlüğü  hakkını   söz   konusu   eden  Türkiye   anayasası   vicdani  red  hakkının  yasalaştırılmasını  gerekli  kılar.  HDP,  eline  silah  almak  istemeyen,  militarizme  karşı  olan  gençlerin  zorunlu  askerlik  yapmama  hakkını  güvence  altına  alacak.  Vicdani  red  hakkının  yanı  sıra,  gençlerin  askerlik  yerine  kamu  hizmeti  yapabilmeleri  için  gerekli  yasal  düzenlemeleri  hayata  geçirecek.    (HDP)  

Yurtdışında  yaşayan  Türk  gençliğinin  askerlik,  yurda  uyum,  yabancılaşmadan  korunma  ve  ülke  bağlarının  kuvvetlendirilmesi  önemle  ele  alınacak,  oluşturulacak  gençlik  kamplarında  gençlerimizin  sosyal,  sportif  ve  kültürel  açıdan  gelişmeleri  sağlanacaktır.    (MHP)  

İstanbul   Bilgi   Üniversitesi   Gençlik   Çalışmaları   Birimi’nin   2014   Ekim   ayında   altı   odak  grup   görüşmesi   aracılığıyla   beş   farklı   şehirden   (Adana,   Ankara,   Eskişehir,   İstanbul,  Mardin)   üniversite   mezunu   işsiz   11   kadın   ve   15   erkek   toplam   26   gençle   yürüttüğü  “Gençlik  ve  İstihdam”  araştırması7  bulgularına  göre  zorunlu  askerlik,  üniversite  mezunu  genç  erkeklerin   iş  bulma  önündeki   en  büyük  engellerden  biridir.   İşverenin   talep  ettiği  “askerlik  görevini  tamamlamış  olmak”  veya  “askerlik  görevinin  en  az  2  yıl   tecil  edilmiş  olması”   kriterlerinin   her   ikisinin   de   kendileri   açısından   dezavantaj   yarattığını   dile  getiren  gençler,   lisans  mezuniyet  tarihi  itibariyle  2  yıl  tecil  haklarının  olduğunu,  bunun  da   mezun   olur   olmaz   bir   iş   bulmak   anlamına   geldiğini   belirterek,   bu   iki   durum  arasındaki  çelişkiye  dikkat  çekmektedirler.    

Avrupa   Konseyi   Bakanlar   Komitesi   ve   Avrupa   İnsan   Hakları   Mahkemesi   (AİHM)  kararlarında  bahsedilen  anlamıyla  vicdani  ret8,  kişinin  ahlaki,  vicdani,  dini  ya  da  politik  görüşleri/inancı   sebebiyle   zorunlu   askerlik   görevini   yerine   getirmeyi   reddetmesidir.  Türkiye’nin   de   taraf   olduğu   uluslararası   sözleşmelerle   korunan,   fakat   gerekli   yasal  düzenlemelerin   yapılmamasından   ötürü   Türkiye’nin   çeşitli   davalar   aracılığıyla   AİHM  tarafından  tazminat  ödemeye  mahkum  edildiği  konu,  son  olarak  Anayasa  Mahkemesi’ne  de   taşınmıştır.   Konuyla   ilgili   detaylı   bilgiye   Vicdani   Ret   Derneği’nin   sayfasından  

                                                                                                                         7  Araştırmayla  ilgili  bilgi  almak  için  Gençlik  Çalışmaları  Birimi’nin  sayfasına  buradan  ulaşılabilir.  8  Vicdani  ret  kavramıyla  ilgili  olarak  Hande  Seher  Demir’in  2011  yılında  Ankara  Barosu  Dergisi’nde  yayınlanan  detaylı  çalışması  “Vicdani  Ret  Hakkı”  makalesine  buradan  ulaşılabilir.    

ulaşılabilir.   Bu   arada   belirtmek   gerekir   ki,   zorunlu   askerlik   sırasında   maruz   kalınan  dayak,  kötü  muamele  ve  işkence  içeren  ihlalleri  izleyen  “Asker  Hakları”  sivil  girişiminin  raporuna  göre  2011  yılı   için  zorunlu  askerlik  sırasındaki   intihar  oranı,  20-­‐24  yaş  arası  genç   erkeklerdeki   intihar   oranının   yaklaşık   üç   katıdır.   Rapora   ve   Asker   Hakları’nın  çalışmalarına  buradan  ulaşılabilir.  

Barınma    

Nihai   amacımız,   yükseköğrenimde   müracaat   eden   tüm   öğrencilerimize   barınma   imkanı  sağlamaktır.    (AKP)  

Yurt   sorununu,   en   fazla   iki   kişilik   odalardan   oluşan   yurtlar   inşa   ederek   bir   yıl   içinde  çözeceğiz.  İhtiyacı  olan  tüm  gençlere  ücretsiz  yurt  olanağı  sağlayacağız.    (CHP)    

Üniversite  kampüsleri  içerisinde  yurt,  çamaşırhane,  kütüphane,  kültür  merkezi,  spor  salonu  gibi  yaşam  alanları  üniversite  yaşayanları   için  ücretsiz  oluşturulacak.  Emlakçı  baskısı,  ev  sahibi   ve   komşuların   mahalle   baskısı   gençlerin,   özellikle   de   genç   kadınların   ve   LGBTİ  gençlerin   barınma   hakkının   önünde   engeller   oluşturmaktadır.   HDP   olarak   gençleri  tehlikeli   olarak   gören,   yetişkin   merkezli,   ahlakçı   yaklaşımla   mücadele   ederek   gençlerin  yeni  ev  kurmaları  konusunda  destek  politikaları  geliştireceğiz.  (HDP)  

Üniversite   kayıtları   ile   aynı   anda   yurt   yerleştirmeleri   de   yapılacak,   talep   eden   her  öğrenciye  yurt  ya  da  yurt  şartlarıyla  barınma  imkanı  temin  edilecektir.    (MHP)  

2011-­‐2012   akademik   yılında   3.310.291   öğrencinin   sadece   267.046’sının   ihtiyacını  karşılayabilen  (İzleme  Raporu)  Yüksek  Öğrenim  Kredi  ve  Yurtlar  Kurumu  (YURTKUR),  2014-­‐2015   dönemi   itibariyle   yaklaşık   5,5  milyon   öğrenci   için   81   il,   152   ilçe   ve   iki   de  yurtdışında   bulunan   396   yurtta   368.736   yatak   kapasitesine   sahiptir.   Yurtlarla   ilgili  detaylı   bilgiye  buradan  ulaşılabilir.  Ayrıca,   üniversite  öğrencilerinin  barınma   sorunları  hakkında   Betül   Selcen   Özer   ve   Yörük   Kurtaran   tarafından   hazırlanan   “Gençler   ve  Barınma”   araştırması   ile   YURTKUR  bünyesinde   2012   yılı   itibariyle   başlayan   ve   karma  öğrenci  yurtlarının  kadın  ve  erkek  yurtları  olarak  ayrılmasını  öngören  uygulamaya  dair  Volkan  Yılmaz  ve  Gülşah  Sezer  tarafından  kaleme  alınan  değerlendirme  notuna  buradan  ulaşılabilir.    

Her  ne  kadar  yıllara  göre  yurt  ve  yatak  kapasitelerinde  artış  olsa  da,  Toplum  Gönüllüleri  Vakfı’nın  (TOG)  2009  yılında  Yrd.  Doç.  Dr.  N.  Ekrem  Düzen  yöneticiliğinde  43  şehirdeki  59  üniversiteden  818  kadın  ve  1068  erkek  olmak  üzere  toplam  1886  gençle  yürüttüğü  “Üniversite  Gençliğinin  İhtiyaçları  Araştırması”,  yurtların  kalitesiyle  ilgili  önemli  bulgular  içermektedir.   Araştırmaya   göre   “kaynak   ve   olanakların   yararlanıcılar   gözetilmeksizin  kullanıldığı,  asgari  insani  şartlara  sahip  olmak  yerine  mevcut  şartların  onur  kırıcı  olduğu”  

barınma   mekanları   olarak   tanımlanan   yurtlarla   ilgili   olarak   gençlerin   %38’i   yurtların  temiz  olmadığını  ve  %15’i  de  su  kesintisi  ve  sıcak  su  olmadığını  belirtmektedir.  Ayrıca  buna   ek   olarak   gençlerin  %18’i   çalışma   ve   serbest   zaman   değerlendirme   olanaklarını  yetersiz   bulmakta   ve   %17’si   de   yurt   yönetimini   ayrımcılık   ve   siyasi   baskı   uygulayan  ilgisiz  bir  yapı  olarak  değerlendirmektedir.  Araştırmanın  raporuna  buradan  ulaşılabilir.              

Burs,  Kredi  ve  Katkı  Payı  

Müracaat  eden  ihtiyaç  sahibi  ve  başarılı  öğrencilere  burs,  talep  eden  diğer  tüm  öğrencilere  de  kredi  vereceğiz.    (AKP)  

Maddi   olanağı   yetersiz   olan   tüm   üniversite   öğrencilerine   Karşılıksız   Eğitim   Bursu  sağlayacağız.   Üniversite   harçlarını   tamamen   kaldıracağız.   CHP   Aile   Sigortası   Programı  kapsamında  verilen  eğitim  yardımlarını  üniversiteyi  kazanamayan  yoksul  gençler  için  (18-­‐20  yaş)  devam  ettirecek  ve  aylık  240  TL’ye  kadar  üniversiteye  hazırlık  desteği   vereceğiz.  Talepte   bulunan   tüm   üniversite   öğrencilerine   kamu   destekli,   geri   ödemesi   istihdam  koşullarına  göre  ve  uzun  vadeli  olarak  yapılandırılmış  Yüksek  Eğitim  Yaşam  Destek  Kredisi  vereceğiz.    (CHP)  

Burs   ve   katkı   payı   ödemelerinin   bütün   öğrencilere   karşılıksız   verilmesi   ve   burs  miktarlarının   artırılması,   ikinci   öğretimdeki   katkı   payları   ve   öğrenim   ücretlerinin  kaldırılması  için  merkezi  ve  yerel  düzeyde  gerekli  bütçe  hazırlıklarını  yapacağız.    (HDP)    

Yüksek  başarı  gösteren  ortaöğretim  öğrencilerinin   ilgi,   istek  ve  yeteneklerine  göre  devlet  bursu   ile   üniversite   öğrenimine   devam   etmeleri   sağlanacaktır.   Ortaöğretim   ve  yükseköğretimde   okuyan   gençlerin   burs   ve   kredi   imkanları   geliştirilecek,   çağdaş  standartlarda  barınma   imkanları   oluşturulacak,   hiçbir   öğrenci   açıkta  bırakılmayacaktır.  Her   öğrenciye   öğrenim   süresince   ve   başarılı   olmak   kaydıyla   10   bin   liraya   kadar  yükseköğrenim  kuponu  verilecek,  işe  girince  faizsiz  olarak  4  yılda  tahsil  edilecektir.    (MHP)  

Yükseköğretim   İstatistikleri’ne  göre  2014-­‐2015  öğretim  yılında   toplam  1.383.232  yeni  öğrenci   kayıt   yaptırmıştır.   YURTKUR   2014   yılı   Faaliyet   Raporu’na   göre   ise   2014   yılı  itibariyle  aylık  300  TL  olan  öğrenim  kredisinden  yararlananların  sayısı  872.063  ve  yine  aynı  miktardaki  burslardan  yararlanan  öğrenci   sayısı   ise  363.233’tür.  Ayrıca  yine  aynı  yıl  içinde  7.736  öğrenci  Öncelikli  Burs’tan  (gazi  ve  şehit  çocukları,  anne  ve  babası  vefat  edenler,  amatör  milli  sporcular,  %40  üzeri  vücut  fonksiyon  kaybı  olanlar  vd.)  ve  18.818  kişi   de   Kamu   Kurum   ve   Kuruluşu   Bursu’ndan   yararlanmıştır.   Yıllara   göre   burs   ve  öğrenim   kredisinden   daha   fazla   öğrenci   faydalansa   da,   ŞEBEKE   Projesi   kapsamında  KONDA   tarafından   gerçekleştirilen   “Türkiye’de   Gençlerin   Katılımı”   2014   araştırmasına  göre   burs   ve   kredi   gençlerin   gelirinde   önemli   bir   yer   tutmamaktadır.   Devlet   bursu  alanların  %80’i  aynı  zamanda  ailesinden  harçlık  almakta,  %17’si  ise  çalışarak  gelir  elde  

etmektedir.  Ayrıca  “Üniversite  Gençliğinin  İhtiyaçları  Araştırması”  da  gençlerin  %80’inin  bursları,  %12’sinin  ise  kredileri  yetersiz  bulduğunu  ve  %8’inin  de  bursların  dağıtımında  torpilin  rol  oynadığına  inandığını  vurgulamaktadır.    

2012/3584  sayılı  Bakanlar  Kurulu  kararı  kapsamında  “2012-­‐2013  eğitim-­‐öğretim  yılında  öğrenimine   devam   eden   ve   yeni   kayıt   yaptıracak   birinci   öğretim   ve   açık   öğretim  öğrencilerinden…  öğrenci   katkı   payı   alınmaz.”   şeklinde   düzenlenen   uygulamanın,   2547  sayılı  Yükseköğretim  kanunu  maddelerinde  yapılan  değişikliklerin  “…iki  yıllık  önlisans  ve  dört,   beş   ve   altı   yıllık   lisans   programlarından   bu   süreler   sonunda   mezun   olamayan  öğrencilerden…   dersin   alınacağı   dönem   için   belirlenen   kredi   başına   katkı   payı   veya  öğrenim  ücreti  yüzde  elli  fazlası  ile  hesaplanarak  alınır.”   şeklinde  26  Kasım  2014   tarihli  Resmi   Gazete’de   yayınlanmasıyla   “katlamalı   harç”   olarak   bilinen   tartışma   başlamıştır.  Gelen   yoğun   tepkiler   üzerine,   11   Şubat   2015   tarihli   Bakanlar   Kurulu   toplantısı  sonrasında   açıklama   yapan   Başbakan   yardımcısı   Bülent   Arınç,   katlamalı   harç  uygulamasının   kaldırıldığını,   fakat   eğitim   süresini   uzatan   öğrencilerden   katkı   payının  artırımsız  olarak  alınacağını  ifade  etmiştir.    

Engelli  Gençler    

Engelli   gençlerimizin   yaşamlarını   kolaylaştırmak,   toplumla   bütünleşmelerini   sağlamak  amacıyla   gerekli   fiziksel   ve   sosyal   altyapıları   güçlendirmeye   devam   edeceğiz.   Toplumsal  alan   ve   hizmetleri,   engelli   genç   bireylerin   katılımına   olanak   verecek   şekilde  düzenleyeceğiz.    (AKP)    

Gençlik   politikalarının   oluşturulmasında,   eğitim   hayatından   kopmuş,   çalışmak   zorunda  kalan,   işsiz,   engelli   gençler   gibi   dezavantajlı   tüm   gençleri   göz   önünde   bulunduracağız.  (CHP)  

Gençlik   hizmetlerinin   gerçekleştirilmesi   sürecinde   diğer   gençlere   göre   dezavantajlı  konumda  olan  LGBTİ,  göçmen,  engelli  gibi  gençlik  kesimlerini  gözeterek  pozitif  ayrımcılık  uygulamalarının   hayata   geçmesi   için   çalışacağız.   HDP   doğadan   yana   ve   aynı   zamanda  engellilerin   ihtiyaçlarını  gözeten  bir   eğitim  anlayışı   doğrultusunda   çalışmalar   yürütecek,  doğayla  uyumlu  ve  engelsiz  okullar  inşa  edecek.    (HDP)  

Engelli  gençlerin  eğitimlerine  devam  edebilmeleri  için  fiziki  ve  sosyal  çevrenin  oluşturduğu  engeller  ortadan  kaldırılacak,  gerekli  eğitim  altyapısı  ve  teknolojik  imkanlar  artırılacaktır.    (MHP)  

Belirtmek   gerekir   ki   tüm   partilerin   beyannamelerinde   engelli   gençlere   çok   az   atıfta  bulunulmaktadır.   Erişilebilirlik,   eğitim,   çalışma   hayatı   ve   sağlık   alanlarında   engelli  bireyler   ve   kısmen   de   engelli   gençlerin   durumuyla   ilgili   olarak   Toplumsal   Haklar   ve  Araştırmalar   Derneği   (TOHAD)   ile   İstanbul   Bilgi   Üniversitesi   ortaklığında   yürütülen  “Engelli   Hakları   İzleme   Grubu   Projesi”nin   hazırlamış   olduğu   “Mevzuattan  Uygulamaya  

Engelli  Hakları  İzleme  Raporu”  2013,  Türkiye’de  yaşayan  engelli  bireylerin  ekonomik  ve  sosyal  profillerini  ortaya  koyabilmek  için  gerekli  olan  engellilerin  demografik  özellikleri  hakkında   ciddi   bir   veri   eksikliği   bulunduğunu   belirtmektedir.   Bu   sebepten   ötürü,  raporun   da   altını   çizdiği   üzere,   Başbakanlık   Özürlüler   İdaresi   Başkanlığı   (ÖZİDA)9  ile  artık   şu   anda   Türkiye   İstatistik   Kurumu   (TÜİK)   olan   eski   Devlet   İstatistik   Enstitüsü  Başkanlığı’nın   yürütmüş   olduğu   “2002   Türkiye   Özürlüler   Araştırması”,   bu   alandaki   en  kapsamlı   araştırma   olarak   görülmektedir.   Bu   araştırmaya   göre   %12   civarında   olan  toplam  engelli  nüfusun  %7,30’u  20-­‐30  yaş  aralığındadır.  Bu  veriden  hareketle   “Engelli  Hakları   İzleme   Raporu”nun   yapmış   olduğu   değerlendirmeye   göre,   toplam   8,5   milyon  engellinin   637   bini   yükseköğretim   yaş   sınırları   içerisinde   bulunmakta   ve   2013   yılı  itibariyle   bu   kişilerden   sadece   6.540’ı   yükseköğretimde   eğitim   görmektedir.   Yani,  yükseköğretim   çağındaki   genç   engelli   nüfusun   yaklaşık   %1’i   üniversite   eğitimi  almaktadır.    

Çeşitli   kurumlara   yapılan   2.967   bilgi   edinme   başvurusu,   200   binden   fazla   haber  taraması,  engellilerle  ilgili  kanun,  yönetmelik  ve  genelge  taraması,  139  hak  ihlali  vakası,  ilköğretim  seviyesindeki  68  ders  kitabı  incelemesi  ve  saha  deneyimlerine  dair  20  STK  ile  gerçekleştirilen   iki   toplantı  aracılığıyla  elde  edilen  bilgilerden  oluşturulan   “Mevzuattan  Uygulamaya  Engelli  Hakları  İzleme  Raporu”na  buradan  ulaşılabilir.  

Evlilik  

Gençlerde  evliliğin  teşvik  edilmesi  amacıyla  destek  modelleri  (Çeyiz  Hesabı)  geliştireceğiz.  (AKP)  

Evlenecek   ihtiyaç   sahibi   gençlerin   evliliklerinin   daha   başlangıcında   ekonomik   sıkıntı  yaşamamaları  için  kamu  bankaları  aracılığıyla  10  bin  TL  tutarında,  2  yıl  vadeli  ve  faizsiz  evlilik  kredisi  alabilmeleri  imkanı  sağlanacaktır.    (MHP)    

“TÜİK   İstatistiklerle   Gençlik   2014”   yayınına   göre   15-­‐24   yaş   arası   gençlerde   %13,1  (erkeklerde  %5,2,  kadınlarda  %21,5)  olan  evlilik  oranı,  15-­‐29  yaş  aralığında  %28,5’tir  (erkeklerde  %19,1,  kadınlarda  %38,2).  “Türkiye’de  Gençlerin  Katılımı”  araştırması,  genç  kadınlarda   daha   yüksek   olan   bu   evlilik   oranlarının   toplumsal   cinsiyet   eşitsizliği  bağlamındaki  sonuçlarından  birini  şu  şekilde  ortaya  koymaktadır:  “her  beş  kadından  ikisi  ailesinden   veya   eşinden   izin   alamadığı   için   gündelik   hayat   pratiklerinde   kısıtlanıyor”   ve  “evli  kadınların  ancak  üçte  biri  arkadaşlarıyla  istediği  zaman  görüşebiliyor”.  

27   Mart   2015   tarihinde   kabul   edilen   6637   sayılı   torba   yasanın   14.   maddesi   altında  düzenlenen  “Çeyiz  Hesabı  ve  Devlet  Katkısı”,  bankalarda  TL  cinsinden  Çeyiz  Hesabı  açıp  en   az   3   yıl   sistemde   kalan   gençlerin   27   yaşını   doldurmadan   ilk   evliliklerini   yapmaları  halinde,   5   bin   lirayı   geçmeyecek   şekilde   hesapta   biriken   tutarın   yüzde   20’sini   “devlet  katkısı”  olarak  ödemeyi  düzenlemektedir.  Prof.  Dr.  Cem  Başlevent,  yasayla  ilgili  Radikal                                                                                                                            9  2011  yılı  sonunda  kapatılan  Özürlüler  İdaresi  Başkanlığı’na  ait  işlemler,  Aile  ve  Sosyal  Politikalar  Bakanlığı  bünyesindeki  Engelli  ve  Yaşlı  Hizmetleri  Genel  Müdürlüğü’ne  devredilmiştir.    

gazetesinde   kaleme   aldığı   “Çeyiz   hesabının   hesaba   katmadıkları”   adlı   yazısında,   devlet  katkısının   Aile   ve   Sosyal   Politikalar   Bakanlığı   bütçesinden   karşılanıyor   olması   ve   aynı  yasanın  15.  ve  16.  maddelerince  düzenlenen  “Konut  Hesabı  ve  Devlet  Katkısı”  ile  “Doğum  Yardımı”  (birinci  çocuk  için  300,  ikinci  çocuk  için  400  ve  üçüncü  ve  sonraki  çocuklar  için  600   TL)   sebebiyle,   Çeyiz   Hesabı   programının   iktisadi   bir   projeden   ziyade,   “gençlerin  gecikmeden  evlenmelerini   ve  devlet  desteğiyle  aldıkları   evde  uslu  uslu  oturup  mümkünse  en  az  3  çocuk  sahibi  olmalarını  teşvik  eden”  toplumsal  bir  projenin  bir  parçası  olduğunu  belirtmektedir.   Başlevent   ayrıca,   bilim   insanlarının   görüşü   alınmadan   uygulamaya  konulan   böyle   bir   projenin,   devlet   katkısından   yararlanabilmek   adına   yapılacak  mutsuzluk  evliliklere  neden  olabileceğini  ve  27  yaşını  doldurduğu  halde  evlenmemiş  ya  da   evlenmemeyi   tercih   eden   gençler   açısından   da   bir   ayrımcılık   olduğunu   ifade  etmektedir.    

Genç  Kadınlar  ve  LGBTİ  Gençler  

Dezavantajlı   konumda   olan   ve   bilhassa   kent   yaşamında   kayıt   dışı   olarak   çalışmak  durumunda   kalan   genç   kadınların   sosyal   güvence   haklarının   hayata   geçirilmesini  sağlayacağız.   Kırsalda,   köyde   yaşayan,   ev   işçisi   olarak   emek   veren,   tarımda   ücretsiz   işçi  olarak   çalışan   genç   kadınların…   temel   sağlık,   sosyal   emeklilik   ve   işsizlik   sigortalarının  karşılanması   için  özel  bir   sosyal  güvenlik  planı  hazırlayacağız.  Cinsel  yönelim  ve  cinsiyet  kimliğine   yönelik   ayrımcılığa   karşı   LGBTİ   öğrencilerin   haklarını   koruyan   ve   gözeten   bir  üniversite.   Gençlik   hizmetlerinin   gerçekleştirilmesi   sürecinde   diğer   gençlere   göre  dezavantajlı   konumda   olan   LGBTİ,   göçmen,   engelli   gibi   gençlik   kesimlerini   gözeterek  pozitif  ayrımcılık  uygulamalarının  hayata  geçmesi  için  çalışacağız.    (HDP)  

Belirtmek  gerekir  ki  CHP  de  beyannamesinde  cinsel  yönelim  ve  cinsiyet  kimliğine  dayalı  ayrımcılıkla  mücadele  edeceğinden  bahsetmekte,   fakat  özel  olarak  gençlere  yönelik  bir  söylemden   ziyade   genel   ve   İstanbul’a   dair   bir   söylemle   bunu   çerçevelemektedir.   CHP  milletvekili  Mahmut  Tanal’ın  Kaos  GL  ile  ortak  çalışması  sonucu  4  Şubat  2015’te  Aile  ve  Sosyal   Politikalar   Bakanlığı   mevzuat   ve   uygulamalarının   LGBT   bireyleri   içermesi   için  sunduğu  22  maddelik  kanun  teklifinin   içeriğine  ve  kısa  bir  değerlendirmesine  Kaos  GL  sayfasından  ulaşılabilir.  Genç  kadınlar,  bu  notun  farklı  başlıklarında  da  değinildiği  gibi,  gençlik   kavramının   içini   dolduran   gençlik   grupları   arasında,   mevcut   politikaların  yetersizliğinden  dolayı  dezavantajlı  konumda  olan  bir  diğer  gruptur.  Demet  Lüküslü  ve  Kezban   Çelik’in,   eğitime   devam   etmeyen,   ücretli   iş   katılımı   olmayan,   ailesiyle   birlikte  yaşayan   ve   hiç   evlilik   deneyimi   yaşamamış   15-­‐25   yaş   arası   genç   kadınlarla   yürüttüğü  çalışma   hakkında   2008   yılında   Toplum   ve  Bilim   dergisinde   kaleme   aldıkları   “Sessiz  ve  görünmez,   ‘genç’   ve   ‘kadın’:   Ev   kızı”   adlı   makaleye   buradan   ulaşılabilir.   Ayrıca,   Sosyal  Politikalar   Cinsiyet   Kimliği   ve   Cinsel   Yönelim   Çalışmaları   Derneği   (SPoD)   ile   Boğaziçi  Üniversitesi   Sosyal   Politika   Forumu’nun   (SPF)   “Türkiye’de   LGBTİ   bireylerin   sosyal   ve  ekonomik  sorunları”  üzerine  yürüttüğü  araştırma  ve  genel  olarak  SPoD  hakkında  bilgiye  de  buradan  ulaşmak  mümkün.  Altını  çizmek  gerekir  ki,  “genç  kadın”  ve  “LGBTİ”  sadece  HDP’nin  beyannamesinde  açık  ve  net  bir  şekilde  ifade  edilmektedir.      

Gençlik  Araştırmaları    

Gençlik  alanında  yapılan  inceleme  ve  araştırmaların  sayı  ve  kalitesini  artıracağız.    (AKP)  

Gençlik  problemlerini   ve  gençliği   daha   yakından   tanımaya   yönelik  araştırma  ve   tanıtma  çalışmalarına   hız   verilecek   ve   gençliğin   yüksek   potansiyel   gücü   faydalı   alanlara  yönlendirilecektir.    (MHP)  

Gençlik   politikalarının   oluşturulması   sürecinde   temel   bir   ihtiyaç   olan   gençlik  araştırmaları,   mevcut   hibe   ve   fonların   araştırmaları   çok   az   desteklemesi   sebebiyle  Türkiye’de   eksik   alanlardan   biridir.   Gençlik   alanında   merkezi   kamu   kurumu   olarak  bulunan  Gençlik  ve  Spor  Bakanlığı’nın  “Verilerle  Gençlik  ve  Spor  2014”  çalışmasına  göre,  2013  yılında   toplam  22  milyon  TL  olarak  desteklenen  195  projeden  hiçbiri  proje   türü  olarak   araştırma   değildir.   Aynı   çalışma   ayrıca,   gençlik   araştırmalarını   desteklemesi  beklenen   Eğitim,   Kültür   ve   Araştırma   Genel   Müdürlüğü’nce   2013   yılında   yürütülen  faaliyetlerde   de   araştırmaların   yer   almadığını   göstermektedir.   Türkiye’de   gençlik  araştırmaları,   daha   çok   sivil   toplum   örgütlerinin   projelerinin   bir   etkinliği   olarak   ya  uluslararası  fonlardan  ya  da  örgütlerin  kendi  öz  kaynaklarıyla  karşılanmaktadır.    

Gençlik   Servisleri   Merkezi   (GSM)   ve   Toplum   Gönüllüleri   Vakfı   (TOG)   ortaklığında  Avrupa  Birliği  Türkiye  Delegasyonu  Sivil  Düşün  Ağlar  ve  Platformlar  hibe  programından  alınan   destekle   yürütülen   “Senin   Hakkın,   Gençlik   Hakkı”   projesi   kapsamında   yer   alan  “Gençlik   Alanı   Haritası”,   Türkiye’de   gençlik   alanındaki   aktörlerin   nicel   ve   nitel  özellikleriyle   tanınmasını,   ihtiyaçlarının   tespit   edilmesini   ve   bu   aktörler   arasındaki  etkileşimin   güçlendirilmesini   hedefleyen   bir   alan   araştırmasıdır.   Gençlik   örgütlerinin  türü,   üyelerinin   özellikleri,   aldıkları   maddi   destek,   işbirliği   yaptığı   kuruluşlar,  politikaları  etkileme  kapasiteleri  gibi  bilgilerin  yer  aldığı  haritada  31  Mayıs  2015  tarihi  itibariyle  toplam  457  gençlik  örgütüne  ait  bilgi  bulunmaktadır.    

Türkiye’de   yürütülmekte   olan   gençlik   araştırmaları   örnekleri   için   İstanbul   Bilgi  Üniversitesi  Gençlik  Çalışmaları  Birimi  ve  Toplum  Gönüllüleri  Vakfı  sayfaları  ile  Gençlik  ve  Spor  Bakanlığı’nın  kendi  yayını  olan  Gençlik  Araştırmaları  Dergisi  incelenebilir.      

Gençlik  ve  Hayatboyu  Öğrenme  Programları  

Hareketlilik   programlarını   özellikle   dezavantajlı   gençlerin   katılımını   artıracak   biçimde  genişletip   çeşitlendirileceğiz.   Hayatboyu   öğrenme   programlarını   yaygınlaştırarak  gençlere,  temel  ve  mesleki  beceriler  kazandıracağız.    (AKP)  

Uluslararası  gençlik  değişim  programlarını,  daha  fazla  ülke  ve  daha  fazla  okulla  bağlantı  kurarak  genişleteceğiz.  Gençlerin   farklı  kültürleri   tanıması,  dünyaya  daha  açık  olması  ve  uluslararası  bir  vizyon  kazanması  için  “Hareketli  Gençlik”  girişimini  başlatacağız.      

(CHP)  

Avrupa  Birliği  Bakanlığı  Türkiye  Ulusal  Ajansı  bünyesinde  yürütülen  Gençlik  Programı  kapsamında  2004  yılında  2,5  milyon  €  civarında  desteklenen  201  başvuru,  2012  yılında  14  milyon  €  destek  ile  1.059’a  yükselmiştir.  Ulusal  Ajans  2012  Faaliyet  Raporu’na  göre,  2004-­‐2012  yılları  arasında  toplam  81.895  kişinin  yararlandığı  ve  ayrıca  43.060  kişinin  de  program  aracılığıyla  Türkiye’ye  geldiği  görülmektedir.  Bu  yıllar  arasında  62,5  €  bütçe  tahsis   edilen   toplam   5.412   kabul   edilmiş   başvuru,   toplam   26.243   başvuru   olduğu  dikkate   alındığında,   ortalama   her   dört   proje   başvurusundan   sadece   birinin  desteklenebildiği   görülmektedir.   Aynı   şekilde,   2004-­‐2012   yılları   arası   Hayatboyu  Öğrenme  Programı’na  yapılan  58.458  başvurudan  15.792’sine  hibe  sağlanmış  ve  toplam  54.535  kişi  bu  programdan  yararlanmıştır.  Finansman  arttıkça  talebin  karşılanmasında  da  artış  olan  programın  dezavantajlı  kesimleri  dahil  etmesiyle  ilgili  sorunlar  ve  gençlik  politikaları  uygulamaları  bağlamında  Ulusal  Ajans  ile  ilgili  bir  değerlendirme  için  İzleme  Raporu’na   bakılabilir.   Ayrıca,   Gençlik   Programı’nın   gençler   ve   programdan   yararlanan  kuruluşlar   üzerindeki   etkileri   hakkında   detaylı   bilgi   almak   için,   RAY   Network 10  kapsamında  gerçekleştirilen  ve  Gençlik  Programı  projelerine  katılmış  1503  kişiyle  nicel  ve  nitel  yöntemler  aracılığıyla  Yrd.  Doç.  Dr.  Asuman  Göksel  ve  Doç.  Dr.  Özgehan  Şenyuva  tarafından   yürütülen   “Gençlik   Programı’nın   Araştırmaya   Dayalı   Analizi-­‐Türkiye   Ulusal  Raporu”  adlı  çalışmaya  buradan  ulaşılabilir.      Gençlik  ve  Kültür  Evleri    

Gençlerin  modern  sanat  dallarıyla  tanışabileceği  “Gençlik  Stüdyoları”  kuracağız.  Gençlerin  kültür   ve   sanatla   beslenmelerini,   sanat   icra   etmelerini   sağlayacak   “Sanat   Evleri”  kuracağız.  Gençlik  enerjisini  yansıtabileceğimiz  uluslararası  seviyede  kültüre  katkı  yapan  modern  sanat  kurumları  oluşturacağız.    (AKP)  

Sosyal  etkinlik  seçeneklerinin  az  olduğu  bölgelerden  başlayarak  sosyal,  kültürel  ve  sanatsal  etkinliklerin  düzenlenebileceği  “Gençlik  Evleri”  kuracağız.    (CHP)  

Uyuşturucu   madde   bağımlılığına   karşı   çocuklarımızı,   gençlerimizi   korumak   için,  ihtiyaçları   olan   sosyal,   kültürel,   sanat   ve   spor   faaliyetlerine   dönük   yaşam  yerlerinde   çok  boyutlu  yaşam  merkezleri  kurulacak.    (HDP)  

HDP,  beyannamelerinde  gençlik  politikalarını  ele  alırken  gençleri  “eşit  yurttaşlar”  olarak  değerlendirmektedir.   Fakat   sadece  ana   seçim  bildirgesinde  bir  defa   geçen  ve  yukarıda  aktarılan   “gençlerimiz”   söylemi,  özellikle   “kötü  alışkanlıklar”  ve  bu  alışkanlıkları   ikame  etmesi  gerektiği  düşünülen  “spor”  söz  konusu  olduğunda,  HDP’nin  de  gençlere  karşı  bu  yetişkin  odaklı  söylemin  tuzağına  düştüğü  görülmektedir.  Belirtmek  gerekir  ki  bu  bakış  açısı   diğer   partiler   açısından   da   sorunludur.   AKP   beyannamesinde   “gençlerimiz”                                                                                                                            10  RAY  Network  hakkında  detaylı  bilgiye  buradan  ulaşılabilir.    

söylemini   toplam   23   kez   kullanmaktadır;   fakat   AKP   için   bu   söylem   sadece   kötü  alışkanlıklar  ve  spor  açısından  değil,  hemen  hemen  diğer  tüm  konular  için  de  geçerlidir.  Öyle   ki,   beyannamesinde   “gençler”   kelimesi   de   23   kez   geçmektedir.   Bu   durum   genel  olarak   AKP’nin   gençlere   dair   bir   “seslenme   biçimi”   olarak   ele   alınabilir.   CHP   ise  “gençlerimiz”   söylemini  üçü   spor,   biri   işsizlik   ve   ikisi   de  yurtdışındaki   gençlerle   ilişkili  olmak  üzere  toplam  6  kez  kullanmaktadır.  Partinin  genel  kimliğinden  dolayı  beklenenin  aksine  MHP  ise  toplam  3  kez  “gençlerimiz”  diye  hitap  etmektedir;  bunların  biri  spor,  biri  zararlı  alışkanlıklar  ve  sonuncusu  da  işsizlikle  ilgilidir.  Beyannameler  göstermektedir  ki,  partiler   gençleri   her   ne   kadar   özerk   bireyler   olarak   ele   almaya   çalışsa   da,   söz   konusu  özellikle   “kötü   alışkanlıklar”   ve   “spor”   olduğunda,   gençler   (kötü   alışkanlıklardan)  korunması   ve   (spor   yoluyla)   iyileştirilmesi   gereken   bireyler   olarak   görülmektedir.  Gençleri   kendi   ihtiyaç   ve   taleplerini   dillendirebilecek   özneler   olmaları   için   gereken  ortamları   yaratmak  adına   inşa  edilmesi   gereken  gençlik  politikaları,   “koruma”   söylemi  altında  anlamsızlaşmaktadır.  Partilerin  “gençlerimiz”  söylemini  kullandığı  bağlamları  ele  aldığımızda   (işsizlik   ve   yurtdışındaki   gençler   de   dahil),   Laden   Yurttagüler’in   ŞEBEKE  Projesi  yayınları  kapsamında  kaleme  almış  olduğu  “Meclisin  Gençlik  Söylemi:  1930-­‐1990”  araştırmasında   dikkat   çektiği   gibi,   gençlerin   korunmalarının   sebebi   sağlıkları   olarak  gözükse  de,  korunmadıklarında  ortaya  çıkan  “memlekete   fayda  sağlamama  olasılıkları”  ve   spor   yoluyla   “bedenleri   ıslah   edilen   gençlerin   memleket   ihtiyaçları   için   zinde  olacakları”  düşüncesinin  bugün  de  örtük  olarak  devam  ettiği  görülmektedir.  Demokratik  bir   gençlik  politikası  nezdinde  karşılığı   olmayan   “gençlerimiz”   söyleminin  aşılması   için  gençlerin  politikaların  oluşturulması  sürecine  aktif  birer  özne  olarak  katılımı  temel  bir  gereksinimdir.    

Gençlik   evi,   sanat   evi,   yaşam   merkezi   ve   diğer   isimler   altında   sunulması   planlanan  hizmetlerin   genel   bir   kategori   olarak   “gençler”   için   düşünülmesinden   ziyade,   “hangi  gençler”   için   düşünüldüğü   önemlidir.   Ayrıca   buna   ek   olarak   bu   hizmetlerin   hangi  bölgelerde   sunulduğu   da   bir   diğer   önemli   göstergedir.   Hizmet   çeşitliliğinin   ve   bu  hizmetlere  erişimin  kısıtlı  olduğu  bölgelere  öncelik  vermek,  gençlik  içindeki  görünmeyen  gençleri  dahil  etmek  adına  önemli  bir  politika  önceliği  olarak  kendini  göstermektedir.    

GAP  Bölge  Kalkınma  İdaresi  Başkanlığı,  UNDP  (Birleşmiş  Milletler  Kalkınma  Programı)  ve   Habitat   için   Gençlik   Derneği   ortaklığındaki   “Gençlik   İçin   Sosyal   Gelişim   Projesi”  kapsamında   9   ilde   (Adıyaman,   Batman,   Diyarbakır,   Gaziantep,   Kilis,   Mardin,   Siirt,  Şanlıurfa  ve  Şırnak)  sosyal  ve  kültürel  mekanların  yaratılması;  sosyal,  kültürel,  sportif  ve  gelir   getirici   eğitim   programlarının   düzenlenmesi   ve   gençliğin   kapasitesini  güçlendirmek  amacıyla  “GAP  Gençlik  ve  Kültür  Evleri”  hayata  geçirilmiştir.  GAP  İdaresi  2014  Faaliyet  Raporu’na  göre  2014  yılı  içinde  3.359  kadın  ve  3.163  erkek  katılımcıyla  47  programın   gerçekleştirildiği   Gençlik   ve   Kültür   Evleri   bugüne   kadar   toplam   225.000  gence  ulaşmıştır.  Ayrıca  2009  yılından  itibaren  her  yıl  bir  ildeki  Gençlik  ve  Kültür  Evi  ev  sahipliğinde   “GAPGenç”   isimli   bir   festival   düzenlenmekte   ve   bölgesel,   ulusal   ve  uluslararası   katılımın   olduğu   festivalde   birçok   genç   ve   gençlik   örgütü   bir   araya  gelmektedir.   GAPGenç   Festival   ve   Gençlik   ve   Kültür   Evleri   hakkında   detaylı   bilgiye  

buradan   ulaşılabilir.   Ayrıca   konuyla   ilgili   bir   değerlendirme   İzleme   Raporu’nda  bulunabilir.    

Gençlik  Kampları  ve  Gençlik  Merkezleri  

Gençlik   kamplarının   fiziki   şartlarını   iyileştirecek,   faaliyetleri   gençlerin   tercihleri  doğrultusunda  çeşitlendireceğiz.    (AKP)    

Kültürel  etkileşimi  artırmak  ve  yurt  dışında  yaşayan  gençlerimize  danışmanlık  hizmetleri  sunmak  amacıyla  “Uluslararası  Gençlik  Merkezleri”  kuracağız.    (CHP)  

Gençlerin  boş   zamanlarını  değerlendirebilecekleri,   kişisel   yeteneklerini   keşfedebilecekleri,  çeşitli   sosyal   ve   kültürel   imkanlardan   ve   bilimsel   bir   anlayışla   yürütülen   rehberlik  hizmetlerinden  yararlanabilecekleri  “Gençlik  Merkezleri”  kurulacaktır.    (MHP)  

12-­‐15   ve   16-­‐22   yaş   grupları   için   ücretsiz   olarak   düzenlenen   ve   gençlerin   serbest  zamanlarını  sosyal,  kültürel  ve  sportif  faaliyetlerle  değerlendirmeleri  amacıyla  kurulmuş  tesisler   olan   Gençlik   Kampları,   “Verilerle  Gençlik   ve   Spor  2014”   çalışmasına   göre   2013  yılında   toplam   24.197   kişiye   hizmet   vermiştir.   Gençlik   ve   Spor   Bakanlığı’na   bağlı  bulunan  18  Gençlik  kampıyla  ilgili  detaylı  bilgiye  buradan  ulaşılabilir.    

Gençlik   Kampları   2012   yılı   Haziran-­‐Eylül   dönemi   öncesinde   karma   uygulamaya   son  verip  kız-­‐erkek  ayrı  kamp  uygulamasına  geçmiştir.  Karma  kamp  imkanı  olmadığı  sürece  eşitsizlik   yaratan   bu   konuya   İzleme   Raporu’nda   da   değinilmiş   ve   13   gençlik   kuruluşu  tarafından,  cinsiyete  dayalı  bu  uygulamanın  ileride  istihdam,  siyasi  karar  alma  süreçleri  ve   aile   hayatında   kadınlar   aleyhine   işleyen   bir   eşitsiz   ilişkiler   sistemi   yaratacağı  belirtilmiştir.   Gençlik   kuruluşlarının   konuyla   ilgili   çekincelerini   içeren   ve   dönemin  Gençlik   ve   Spor   Bakanı   Suat   Kılıç’a   gönderdikleri   mektubun   içeriğine   buradan  ulaşılabilir.   Ayrıca   belirtmekte   fayda   var   ki,   “Türkiye’de   Gençlerin   Katılımı”  araştırmasında   yer   alan   “Yaşıtlarınla  şehir  dışına,  mesela  bir  kampa,  eğitime  gitsen,  kız-­‐erkek   beraber   olmasını  mı   tercih   edersin,   ayrı   olmasını  mı?”   sorusuna   gençlerin  %43’ü  beraber,  %26’sı  ayrı  ve  %31’i  de  fark  etmez  cevabı  vermiştir.    

Gençlik  ve  Spor  Bakanlığı  bünyesinde  bulunan  ve  gençlerin  serbest  zamanlarını   ihtiyaç  ve   beklentileri   doğrultusunda   değerlendirebilecekleri   faaliyetler   ile   eğitim   ve  istihdamlarına   yönelik   kurs   ve   seminerlerin   düzenlendiği   Gençlik   Merkezleri,   2002  yılından   itibaren   14-­‐29   yaş   arası   toplam   864.982   üyeye   sahiptir.   Bakanlığın   2014   yılı  Faaliyet  Raporu’na   göre  191   adet   olan  Gençlik  Merkezinin  73’ü  müstakil   binada,   47’si  kiralık   binada,   34’ü   tahsisli   binada,   33’ü   spor   salonu   içerisinde   ve   4’ü   de   il   veya   ilçe  müdürlüğü   içerisinde   yer   almaktadır.   Toplum   Gönüllüleri   Vakfı,   İstanbul   Bilgi  Üniversitesi   Gençlik   Çalışmaları   Birimi   ve   İstanbul   Bilgi   Üniversitesi   STK   Eğitim   ve  Araştırma  Birimi  ortaklığında  yürütülen  ve  gençlik  alanında  katılımcı  izleme  projesi  olan  

“Adrese   Büyüteç:   Gençlik   Alanı   Sivil   İzleme   Raporu”na   göre,   birçok   merkezin   müstakil  binada   yer   alıyor   olması   olumlu   bir   durum   olmakla   birlikte,   merkezlerin   fiziki  şartlarının   engelli   gençler   açısından   geliştirilmesi   gerekmektedir.   Ayrıca   yerel   katılımı  güçlendirebilmek   adına,   merkezde   yer   alan   etkinliklerin   sadece   merkez   çalışanları  tarafından  değil,  gençlerin  katılımıyla  da  tasarlanması  bir  ihtiyaçtır.  Belirtmek  gerekir  ki  bakanlığın   2015   yılı   Performans   Programı’nda   “gençliğin   sivil   toplum   örgütlerine  üyeliğinin   teşvik   edilmesi   ile   gençlerin   kendi   projelerini   hayata   geçirebilecekleri   gençlik  merkezlerinin  yaygınlaştırılması”  temel  politika  önceliği  olarak  yer  almaktadır.  Bakanlığa  bağlı  gençlik  merkezleriyle  ilgili  detaylı  bilgiye  buradan  ulaşılabilir.    

Girişimcilik    

Genç  girişimciliğini  güçlendirmeye  yönelik  finansman,  teknoloji,  işletme  ve  pazarlama  gibi  konularda  programlar  düzenleyeceğiz.    (AKP)    

Yüksek   teknolojiye   odaklı   yatırımlara,   yeşil   projelere,   kadın   girişimcilere   ve   genç  girişimcilere  verilen  şirket  kredilerine  özel  teşvikler  sağlayacağız.  Kamu  alımlarında,  kamu  ihale   mevzuatını   gözeterek,   tedarik   bütçelerinin   %15’ini   kadın   girişimciler   ve   genç  girişimcilerin   kurduğu   firmalardan   yapılacak   alımlar   için   kullanılması   yönünde  düzenlemeler  yapacağız.  Girişimcilik  eğitimi,  başlangıç  fonları  ve  yönlendirme  programları  yoluyla  genç  girişimciliğini  destekleyeceğiz.    (CHP)  

Projesi   uygun   bulunan   gençler   için   devlet   bankalarından   faizsiz   kredi   imkanı   tanınarak  gençlerin  ticari  hayata  katılımları  desteklenecektir.    (MHP)  

Küçük  ve  Orta  Ölçekli  İşletmeleri  Geliştirme  ve  Destekleme  İdaresi  Başkanlığı  (KOSGEB)  bünyesinde   üniversitelerde   girişimcilik   kültürünü   yaygınlaştırmak   ve   gençleri  girişimciliğe   özendirmek   amacıyla   2013-­‐2014   eğitim-­‐öğretim   döneminde   87  üniversitede   girişimcilik   dersleri   verilmiştir;   ve   bu   dersler   hala   devam   etmektedir.  KOSGEB   2014   Faaliyet   Raporu’nda   yer   alan   ve   2014   performans   sonuçlarına   göre  “ulaşılamayan   göstergeler”den   biri   de   gençlerin   kendi   işlerini   kurmalarına   yönelik  girişimcilik   destekleridir.   Gençlerin   girişimciliği,   10.   Kalkınma   Planı   (2014-­‐2018)  doğrultusunda   KOSGEB   2015   Yılı   Performans   Programı’nda   temel   politika   önceliği  olarak   yer   almaktadır.   KOSGEB   yıllık   Performans   Programları   ve   Faaliyet   Raporlarına  buradan  ulaşılabilir.      

İndirimler,  Ücretsiz  Hizmetler  

25  yaş  altındaki  tüm  gençler  için,  ulaşımda,  kültür  ve  sanat  etkinliklerinde,  çeşitli  mağaza  ve  lokantalarda  Gençlik  İndirimi  uygulanmasını  sağlayacağız.    (CHP)  

Tüm  gençlik  kesimlerinin  haklarına  kavuşması,  eğitim,  sağlık,  beslenme,  barınma,  ulaşım,  spor,   sosyal   ve  kültürel   gelişim  gereksinimlerinin  nitelikli   ve  parasız  olarak  karşılanması  bir   “gençlik   hakkı”dır.   Partimiz,   bu  hakkın  hayat   bulmasını   sağlayacak.   18   yaşına   kadar  çocuk   ve   gençlere,   engellilere   ve   emeklilere   toplu   taşıma   ücretsiz   olacak.   Tüm   gençlerin  vize  ve  pasaport  işlemlerinin  ücretsiz  bir  şekilde  yapılması  sağlanacak.  (HDP)  

Kültürel   değerlerimizin   yaşanması   ve   yaşatılması   amacıyla   kültür   merkezleri,   bilimsel  araştırma  kurumları  ve  müzeler  yaygınlaştırılacak,  bu  birimlere  erişim  kolaylaştırılacak  ve  gençlerin  müzelerden  ücretsiz  yararlanması  sağlanacaktır.    (MHP)  

THY   ve   TCDD’nin   uyguladığı   öğrenci   ve   gençlik   indirimleri   ile   genel   olarak   yerel  yönetimler  düzeyindeki  toplu  taşıma  indiriminin  sadece  öğrenciler  için  değil  gençler  için  tüm   şehirlerde   kullanılabilmesine   dair   politika   önerisini   içeren   değerlendirme   İzleme  Raporu’nda  bulunabilir.  

İnternet  

Belirli  kıstaslar  içerisinde,  gençlerimizin  bilgi  ve  iletişim  teknolojilerinden  daha  yaygın  bir  şekilde   yararlanmaları   için   ücretsiz   internet   erişimi   imkanı   getirecek   yenilikçi   paketler  geliştireceğiz.    (AKP)  

Yurtlarda  ücretsiz  geniş  bant   internet  erişimi   sağlayacağız.  Okulların  kütüphanelerini  ve  internet  altyapılarını  güçlendireceğiz.      (CHP)  

Gençlerin  bilgiye  erişiminin  önündeki  engelleri  kaldıracağız.  Temel  bir  hak  olarak  bilgiye  erişim   alanlarını   genişletecek,   sansürsüz,   ücretsiz   ve   özgür   internet   erişimini   ilçe  merkezlerinde,   toplu   ulaşım   araçlarında   ve   kamusal   kent   mekanlarında   yaygın   olarak  gençlere  ulaştıracağız.    (HDP)  

Anaokulundan   üniversiteye   kadar   bütün   eğitim   kurumları   ile   kütüphanelerin   internet  erişimi  kolay  ve  ucuz  hale  getirilecektir.    (MHP)  

“Türkiye’de  Gençlerin  Katılımı”  araştırmasına  göre  gençlerin  %93’ü  interneti  kullanıyor.  Belirtmek  gerekir  ki  her  dört  gençten  biri   interneti  ya   iş  bulmak  ya  da   işinde  gerektiği  için,  her  altı  gençten  biri  de  siyasi  tartışmaları  takip  etmek  ve  tartışmalara  katılmak  için  kullanıyor.  Ayrıca,  haberleri  internetten  takip  edenlerin  oranı  da  %45.    

Birçok   alanda   özgürlüklerin   genişletilmesi   için   çalışan   izleme   örgütü   Freedom   House  tarafından   internet   özgürlüğü   konusunda   “salıncak   ülke”   olarak   tanımlanan   Türkiye,  

“Freedom  on  the  Net  2014”  raporunda  “kısmen  özgür”  olarak  değerlendirilmiştir.  Ayrıca,  5651  sayılı  “İnternet  Ortamında  Yapılan  Yayınların  Düzenlenmesi  ve  Bu  Yayınlar  Yoluyla  İşlenen  Suçlarla  Mücadele  Edilmesi  Hakkında  Kanun”  değişikliğinin  yarattığı  sorunlar  ve  “sansürün   sistematikleşmesi”ne   dair   tartışmalar   için   Kerem   Altıparmak   ve   Yaman  Akdeniz  tarafından  kaleme  alınan  değerlendirmeye  buradan  ulaşılabilir.      

İşsizlik  ve  İstihdam  

Genç  işsizliğinin  önüne  geçmek  için   ‘ulusal  genç  istihdamı  strateji  belgesi’  hazırlayacağız.  Üniversite   öğrencilerinin   kredi   ve   bursları   kesilmeden   kısmi   süreli   çalışma   yoluyla  istihdama   katılımlarını   sağlayacak   düzenlemeler   yapacağız.   Esnek   çalışma   biçimlerini  geliştirerek  özellikle  gençlerin  istihdama  katılımının  önünü  açacağız.    (AKP)  

‘Genç   İstihdamlı   Büyüme   Modelini’   geliştirerek   genç   işsizliğini   azaltacağız.   İstihdam  süreçlerinde  ve  teşviklerde  pozitif  ayrımcılık  uygulayarak,  işgücü  piyasasının  dışında  kalan  gençleri  çalışma  yaşamına  kazandıracağız.  29  yaş  altındaki  üniversite  öğrencilerinin  yarı  zamanlı  çalışabilmesini  kolaylaştırmak  amacıyla,  gelir  vergisi  ve  sigorta  primlerinin  devlet  tarafından   karşılanmasını   sağlayacağız.   Üniversite   kampüslerinde,   öğrencilere   yönelik  istihdam  olanaklarını  genişleteceğiz.    (CHP)  

Genç   işsizliği   ve   genç   yoksulluğuyla   mücadelede   esas   olarak,   çalışan   ya   da   işsiz   olma  durumunu  gözetmeksizin   eşit   yurttaşlık   ve  gençlik  hakkı  anlayışı   çerçevesinde  bir  asgari  temel   gelirin   karşılanması   için   gerekli   bütçe   imkanlarını   oluşturacağız;   sorunun   öznesi  olan   tüm   kesimlerle   kısa   ve   orta   vadeli   ortak   gençlik   istihdam   planları   hazırlayacağız.  Yerel   yönetimlerin   genç   işsizlerin   istihdamına   ilişkin   destekleyici   proje   ve   çalışmalarını  güçlendireceğiz.  Dezavantajlı  konumda  olan  ve  bilhassa  kent  yaşamında  kayıt  dışı  olarak  çalışmak   durumunda   kalan   genç   kadınların   sosyal   güvence   haklarının   hayata  geçirilmesini   sağlayacağız.  Kırsalda,  köyde  yaşayan,  ev   işçisi  olarak  emek  veren,   tarımda  ücretsiz   işçi   olarak   çalışan  genç  kadınların,   yarı   zamanlı,  mevsimlik,   geçici   ya  da  meslek  öğrenme   ve   staj   amaçlı   çalışan   gençlerin   temel   sağlık,   sosyal   emeklilik   ve   işsizlik  sigortalarının   karşılanması   için   özel   bir   sosyal   güvenlik   planı   hazırlayacağız.   İşsiz  gençlerin   sosyal   yaşamdan   dışlanmalarının   önüne   geçilecek,   mahallelerde   ve   semtlerde  dayanışma  ağlarının  geliştirilmesi,   sosyal  ve  kültürel  etkinlere  dahil  edilmesi   için  alanlar  açılacak.    (HDP)    

Gençlerin   eğitim,   sağlık,   istihdam,   sosyal   güvenlik   ve   serbest   zamanlarının  değerlendirilmesiyle   ilgili   sorunları   çözüme   kavuşturulacaktır.   Eğitim-­‐istihdam   ilişkileri  dinamik  bir  yapıya  kavuşturulacak,  ihtiyaçlara  uygun  bir  insan  gücü  planlaması  yapılarak  diplomalı  işsizlik  önlenecek  ve  iş  bulma  tesadüflere  bırakılmayacaktır.    (MHP)  

TÜİK   İşgücü   İstatistikleri’ne   göre   Şubat   2015   itibariyle   15-­‐24   yaş   arası   genç   işsizlik  oranı  %20’ye,  25-­‐29  yaş  aralığında  ise  bu  oran  %13,6’ya  yükselmiş  durumda.  Gençlerde,  yetişkinlere   göre   yaklaşık   iki   kat   olan   işsizlik   oranı,   genç   kadınlar   açısından   ele  alındığında  daha  da  dezavantajlı  bir  durum  yaratmaktadır:  Genç  kadınlarda  işsizlik  oranı  15-­‐24  yaş  arası  için  %23,6  ve  15-­‐29  yaş  arası  içinse  %17,7’dir.  Her  ne  kadar  üniversite  eğitiminin   iş   bulmak   için   bir   çözüm   olduğu   düşünülse   de,   lise   eğitiminin   genel   olarak  üniversite  odaklı  olması  ve  üniversite  mezuniyeti  sonrası  tercih  edilen  işin  de  öncelikli  olarak  mezun  olunan  alanda  aranması  vb.  sebeplerden  dolayı,  istihdam  oranının  aksine  yükseköğretim  mezunları   arasındaki   işsizlik   oranı   diğer   eğitim   kademelerine   nazaran  daha   yüksektir:   Şubat   2015   itibariyle   15-­‐24   yaş   arası   yükseköğretim   mezunları  arasındaki   işsizlik  oranı  %27,6’dır.  Üniversite  mezunu  gençlerde   işsizlik  oranının  daha  yüksek   olmasının,   ya   da   bütüncül   bir   bakış   açısıyla   söylersek,   diğer   eğitim  kademelerinde   işsizlik  oranının  daha  az  olmasının  sebeplerinden  biri  de  genç  kadınlar  için   yaratılamayan   istihdamdır.   Üniversite   mezunu   genç   kadınların   işgücüne  katılmalarının   yanında,   “ev   kızı”   olarak   tabir   edilen   ve   bakım   hizmetleri   gibi  zorunluluklardan  dolayı   istihdam  dışında  kalıp  iş  aramayan  diğer  genç  kadınları  da  ele  aldığımızda,   üniversite   mezunları   arasındaki   işsizlik   oranının   yüksekliğini   aslında   iş  arayan   kadınlar   için   yaratılamayan   istihdam   olanakları   olarak   da   görmek   mümkün.  Maliye  Bakanı  Mehmet  Şimşek’in,  işsizlik  oranının  artmasını  açıklarken  dile  getirdiği  ve  tartışmalara  neden  olan  “kriz  dönemlerinde  kadınlar  arasında  işgücüne  katılım  oranının  artması”   ifadesi,   aslında   genel   olarak   işsizlikten   ziyade   iş   arayan   kadınlar   için   bir  istihdam   alanının   eksikliğine   dair   de   bir   söylemdir.   Konuyla   ilgili   olarak   Eğitim-­‐Sen  Kadın   Sekreteri   Gülçin   İşbert’in   kısa   bir   değerlendirmesine   buradan   ulaşılabilir.   Genç  işsizliği   açısından   dezavantajlı   olan   bir   diğer   önemli   gençlik   grubu   ise,   ekonomik  durumunu  iyileştirecek  becerileri  yetersiz  olan  ve  “ne  eğitimde  ne  de  istihdamda  yer  alan  gençler”dir.   Mevcut   veriler   aracılığıyla   hakkında   bilgi   edinilmesi   güç   olan   ve   NEET  (youth   not   in   education   or   employment)11  olarak   adlandırılan   bu   grubun   15-­‐24   yaş  aralığındaki  oranı  ise  %24,8  olarak  tahmin  edilmektedir.12    

İşbirliği   öncelikleri   çocuk   işçiliği   ile  mücadele,   gençlerin   istihdamı,   kadın   istihdamının  artırılması  ile  kadın-­‐erkek  eşitliğinin  sağlanması  ve  sosyal  diyalog  olan  “İnsana  Yakışır  İş  Ülke  Programı  Mutabakat  Zaptı”  2009  yılında  Çalışma  ve  Sosyal  Güvenlik  Bakanlığı   ile  ILO   (Uluslararası   Çalışma  Örgütü)   arasında   imzalanmıştır.   15-­‐24   yaş   arası   genç   nüfus  için   insana   yakışır   iş   fırsatlarını   artırmak   adına   Birleşmiş   Milletler   Binyıl   Kalkınma  Hedefleri  Fonu  tarafından  desteklenen  ve  2010  yılı  Ocak  ayında  çalışmalarına  başlayan  “Herkes   İçin   İnsana   Yakışır   İş:   Ulusal   Gençlik   İstihdam   Programı   ve   Antalya   Pilot   Bölge  Uygulaması”   programına   ve   ILO  Türkiye  Ofisi’nin   genç   istihdamıyla   ilgili   çalışmalarına  buradan   ulaşılabilir.   Ayrıca   konuyla   ilgili   olarak   Türkiye   İş   Kurumu   (İŞKUR)   başlığı  altında  yapılan  bir  değerlendirme  İzleme  Raporu’nda  bulunabilir.  

Kariyer  Merkezleri    

                                                                                                                         11  OECD  (2015),  Youth  not  in  education  or  employment  (NEET).  12  Eurostat  2014.    

Gençlerin  ortaöğretimden  yükseköğretime  geçişte  eğitim  ve  kariyer  planlamasına  yardım  edecek  “Kariyer  Merkezleri”  kuracağız.  Lise  veya  üniversiteden  mezun  olmuş  gençlere  iş  ve  kariyer  konusunda  yol  gösterici  destekler  sunacağız.    (AKP)  

Üniversitelerin   kariyer   planlama   birimlerini   güçlendireceğiz.   İnternet   üzerinden  ulaşılabilecek,  ulusal  düzeyde  bir  staj  bilgi  bankası  kuracağız.    (CHP)  

2547   sayılı   Yükseköğretim   Kanunu’nun   7.   maddesi   çerçevesinde,   öğrencilerin   iş  yaşamına   hazırlanması,   staj   uygulamalarının   etkin   bir   biçimde   yürütülmesi   ve  mezunların   kariyer   planlamasına   destek   olmak   amacıyla   kurulan   ve   her   üniversitenin  kendi   ilgi  ve   ihtiyaçları  doğrultusunda   faaliyetler  yürüttüğü  Kariyer  Merkezleri’ne  dair  12  Haziran  2013  tarihinde  Yükseköğretim  Kurulu  (YÖK)  ev  sahipliğinde  gerçekleştirilen  ve  örnek  çalışmaların  sunulduğu  toplantıya  buradan  ulaşılabilir.      

Katılım  ve  Temsiliyet  

Gençlik   STK’lerinin,   üniversite   öğrenci   konseylerinin   ve   İl   Gençlik   Meclislerinin  temsilcilerini  kapsayacak  bir  “Ulusal  Gençlik  Konseyi”  oluşturacağız.  TBMM’de  bir  “Gençlik  İhtisas  Komisyonu”  kurarak,  gençlik  haklarının  etkin  şekilde  savunulmasını  sağlayacağız.    (CHP)  

HDP,   demokratik   özerk   yönetimlerde   tüm   gençlik   kesimlerinin   içinde   yer   aldığı   ve  sorunlarının  çözümü  için  çalışabileceği  “Gençlik  Meclisler”i  modelini  uygulayacak.  Gençlik  Meclisleri,   yerinden   yönetim   modelini   geliştirerek   yerel   demokrasiyi   güçlendirecek.  HDP’nin   önerdiği   demokratik,   özgür,   katılımcı   üniversite   modelinde,   üniversitenin   tüm  bileşenlerinin   eşit   söz   ve   karar   hakkına   sahip   olduğu   Üniversite   Meclisi   yer   alır.   Her  üniversitenin   kendine   özgün  durumunu  gözeten  bir   organizasyonla,  Üniversite  Meclisleri  yoluyla   eğitim   ve   kampüs   hayatı   kolektif   olarak   idare   edilebilir.   Böyle   bir   üniversite  düzeninde,   işlevi   sınırlı   olan   öğrenci   konseylerinin   yerine   okulların   bütçelerinin   nasıl  kullanılacağı,   kampüs  ve   sosyal   tesislerin  nasıl   yönetileceği,   yürütme  organlarının   seçimi  vb.   konular   tüm   bileşenlerinin   eşit   söz   ve   karar   hakkının   geçerli   olduğu   Üniversite  Meclisleri  yoluyla  gerçekleştirilecek.      (HDP)  

Temelleri,   1992’de   Brezilya’nın   Rio   de   Janeiro   şehrinde   düzenlenen   ve   21.   Yüzyılın  gündemini   tarif   ettiği   için   “Gündem   21”   olarak   da   anılan   Birleşmiş  Milletler   Çevre   ve  Kalkınma   Konferansı’nın   sonuç   belgesinin   (Rio   Deklarasyonu)   “Sürdürülebilir  Kalkınmada  Çocuklar  ve  Gençlik”  bölümünde  yer  alan  “dünyanın  her  yerindeki  gençlerin  kendilerini  ilgilendiren  alanlarda  karar  verme  süreçlerine,  bugünkü  yaşamlarını  etkilediği  ve   gelecekleri   için   de   uzantıları   olacağı   için   her   düzeyde   katılmalarının   sağlanması  zorunludur.  Düşünsel  katkıları  ve  destek  kotarmadaki  becerileri  yanında  dikkate  alınması  gereken  benzersiz  bakış  açıları  da  unutulmamalıdır.”   ifadesine  dayanan  ve  2006  yılında  Belediye   Kanunu’nun   76.   maddesi   kapsamında   yürürlüğe   giren   “Kent   Konseyi  

Yönetmeliği”   ile   yasal   statüye  kavuşan  Gençlik  Meclisleri,   yerel   karar   alma   süreçlerine  gençliğin   ihtiyaç  ve  beklentilerini   yansıtan  ve  ayrıca  yerel  ortakların  gençliğin  katılımı  konusunda   farkındalığını   artıran   yapılardır.   Yönetmelikten   önce   de   çalışmalarda  bulunan   gençlik  meclisleri   ve   diğer   katılımcı  mekanizmalar   hakkında   detaylı   bilgi   için  Habitat   Kalkınma   ve   Yönetişim   Derneği’nin   yürüttüğü   “Türkiye   Yerel   Gündem   21  Programı”na  buradan  ulaşılabilir.   “Adrese  Büyüteç:  Gençlik  Alanı  Sivil   İzleme  Raporu”na  göre  gençlik  meclislerinin  en  önemli  sorunlarından  biri,  meclis  için  ayrılan  bütçe  ve  bu  bütçenin   kullanılacağı   alanların   gençler   tarafından   belirlenememesidir.   Meclislerin  işleyişi  açısından  tartışmalı  alanlardan  biri  de  gençlik  meclislerinin  erişilebilir  olmasına  dairdir;  genç  dostu  olma  ve  gençliğin  temsiliyeti  açısından  yönetimi  ve  idaresi  kendisine  ait  özerk  mekanlara   sahip  olması,   tüm   ilgili   gruplara  ulaşabilmek  adına  daha  etkili  bir  iletişim   yönetimi   kullanması   ve   engelli   dostu   olması,   Adrese   Büyüteç   tarafından   dile  getirilen   önerilerden   bazılarıdır.   Belirtmek   gerekir   ki   raporun   altını   çizdiği   en   önemli  hususlardan  biri  de,  gençlik  meclislerinin  1996  yılından  beri  hem  yasal  mevzuat  hem  de  uygulama  açısından  kaydetmiş  olduğu  ilerlemedir.  Gençlerin  katılımına  ilişkin  bir  diğer  temel  metin  olan  Avrupa  Konseyi  “Gençlerin  Yerel  ve  Bölgesel  Yaşama  Katılımına  İlişkin  Yeniden  Düzenlenmiş  Avrupa  Şartı”  belgesine  buradan  ulaşılabilir.    

Tarihi  daha  öncelere  dayanan  ve  kurulması  planlanan  Ulusal  Gençlik  Konseyi’ne  dair  7  gençlik  örgütünün  8  Ocak  2013   tarihinde  Gençlik  ve  Spor  Bakanlığı’na   (GSB)   sunduğu  “…konseyin   bakanlık   kolaylaştırıcılığında,   fakat   gençlik   sivil   toplum   kuruluşları  öncülüğünde   bağımsız   bir   yapı   olarak   kurulması…”   temel   önerisiyle   başlayan   süreç;  gençlik   örgütlerinin   Mart   2013’te   bir   araya   gelerek   Ulusal   Gençlik   Konseyi   Ortak  Platformu’nu   (UGK)   kurması,   Mayıs   2013’te   UGK’nın   çağrısıyla   38   gençlik   örgütünün  katıldığı   bir   toplantı   düzenlenerek   istek   ve   önerilerin   bakanlığa   iletilmesi,   Ağustos  2013’te   Ulusal   Gençlik   Konseyi’nin   kuruluşuna   dair   yasanın   meclisten   geçmesi,   Mart  2014’te   UGK’nın   başlattığı   “Senin   Hakkın,   Gençlik   Hakkı”   projesi   kapsamında  düzenlenen  toplantıda  platformun  adının  Ulusal  Gençlik  Konseyi  Girişimi  (UGKG)  olarak  değiştirilmesi,   Temmuz   2014’te   UGKG’nin   çalışma   usul   ve   esasları   ile   tüzük’e   yönelik  gerçekleştirdiği   toplantıyla   ismine  “Gençlik  Örgütleri  Forumu”  olarak  karar  vermesi  ve  dernekleşme  faaliyetine  başlaması  ve  29  Ocak  2014  tarihinde  Gençlik  Örgütleri  Forumu  Derneği’nin   (GÖF)   kurulmasıyla   devam  etmektedir.   GÖF   çatısı   altında   yer   alan   gençlik  örgütleri,   (Ulusal   Gençlik   Konseyi’ne   tekabül   eden)   Gençlik   Örgütleri   Forumu’nun  bağımsız,   sivil,   demokratik,   katılımcı   ve   hak   temelli   bir   yapıda   kurulması   için  çalışmalarına   devam   etmektedir.   Gençlik   Örgütleri   Forumu   Derneği   hakkında   detaylı  bilgiye  buradan  ulaşılabilir.    

TBMM   altında   bulunan   “Milli   Eğitim,   Kültür,   Gençlik   ve   Spor   Komisyonu”   çalışmalarına  buradan   ulaşılabilir.   Belirtmek   gerekir   ki   komisyonun   raporunu   sunduğu   49   ve  raporunu   sunmadığı   89   tasarı   ve   teklif   vardır.   Ayrıca   komisyonda   hala   414   tasarı   ve  teklif  bulunmaktadır.    

Toplum   Gönüllüleri   Vakfı   tarafından   2012   yılında   Doç.   Dr.   Demet   Lüküslü  yöneticiliğinde   yürütülen   “Üniversite   Öğrencilerinin   İfade   ve   Örgütlenme   Özgürlüğü”  

araştırmasına  göre,  öğrenciler  üniversite  hiyerarşisinin  en  altında  yer  almakta  ve  olağan  şüpheliler   olarak   denetlenen   “nesneler”   olarak   görülmektedir.   Bu   durum   üniversite  öğrencilerinin   kendilerini   ifade   etmesi   ve   örgütlenmesi   önünde   bir   engel   oluşturarak  kendilerini   “özneler”   olarak   kurgulamalarını   da   zorlaştırmaktadır.   Bununla   birlikte,  gençlerin  siyasi  katılımını  üniversite  öğrencisi  kimliği  dışında  ele  aldığımızda,  özellikle  sosyal  ve  ekonomik  koşullar  açısından  dezavantajlı  konumda  olan  gençlerin  katılımının  daha  az  olduğu  gözlemlenmektedir.  Volkan  Yılmaz  ve  Burcu  Oy  tarafından  kaleme  alınan  “Türkiye’de   Gençler   ve   Siyasi   Katılım:   Sosyo-­‐Ekonomik   Statü   Fark   Yaratıyor  mu?”   isimli  araştırma,   çalışan   gençlerin   uzun   çalışma   saatlerinden   dolayı   zaman   bulamama   ve  maddi   güvencesi   olmayan   gençlerin   de   siyaseti   bir   lüks   olarak   görmeleri   gibi  sebeplerden  ötürü  siyasal  alan  ile  sosyo-­‐ekonomik  alan  arasındaki  ilişkiyi  daha  görünür  kılmaktadır.   Araştırmanın   bulgularına   göre,   ailesinin   maddi   desteği   olmadan  geçinemeyen   gençler   birçok   siyasi   katılım   biçiminde   (parti   üyeliği,   STK   üyeliği   vb.)  beklenenden  daha  az  yer  almaktadır.  Aynı  şekilde  lise  altı  eğitime  sahip  olan  gençler  de  oy   verme  dışında  diğer   siyasi   katılım  biçimlerinde  pek   fazla   yer   almamaktadır.  Düşük  sosyo-­‐ekonomik   statüye   sahip   gençlerin   siyasi   temsil   kanallarının   açık   olmadığını  belirten  araştırma,  dezavantajlı  grupların  siyasi  alanda  maruz  kaldıkları  bu  dışlanmanın  ortadan   kaldırılmasına   yönelik   olarak,   çalışan   gençler   için   sendikal   örgütlenme  önündeki  engellerin  kaldırılması,   siyasi  parti  ve  STK’ların   tam  zamanlı   çalışan  gençleri  dahil   etmeye   yönelik   yeni   stratejiler   geliştirmesi   ve  ne   istihdamda  ne  de   eğitimde   yer  alan  genç  kadınların  katılımı  için  yerel  kadın  kooperatiflerinin  teşvik  edilmesi  gibi  siyasi  katılımı  artıracak  mekanizmaların  üretilmesini  önermektedir.    

Gençlerin   siyasi   katılımına   ilişkin   tartışmaları   gençlerin   sadece   temsil   edildiği   ve  haklarında   karar   verildiği   bir   anlayıştan   ziyade,   gençlerin   doğrudan   kendi   ihtiyaç   ve  sorunlarını   dillendirebildiği   ve   kendileri   adına   karar   verebildiği   bir   perspektif   için,  ŞEBEKE   Projesi   kapsamında   Volkan   Yılmaz   ve   Devin   Bahçeci   tarafından   derlenen  “Gençlerin  Siyasi  Katılımı”  isimli  çalışma  temel  bir  kaynak  niteliğindedir.    

Seçilme  Yaşı  

Seçilme  yaşını  18’e  indireceğiz.    (AKP)  

HDP,  gençlerin  söz,  yetki,  karar  ve  katılım  hakkı  için  örgütlenmelerinin  önündeki  engelleri  kaldıracak,   bu   çerçevede   oy   verme   ve   siyasete   katılma   yaşını   16’ya,   seçilme   yaşını   18’e  indirecek.    (HDP)  

Ulusal   Gençlik   Parlamentosu’nun   (UGP)   2006   yılında   seçilme   yaşının   25’e   indirilmesi  amacıyla   yürütmüş   olduğu   “Seçilmek   İstiyorum”   kampanyası   öncülüğünde,   19   Ekim  2006   tarihinde   2839   sayılı   Milletvekili   Seçimi   Kanunu   10.   maddesinde   değişiklik  yapılarak  seçilme  yaşı  30’dan  25’e  düşürülmüştür.  Bu  düzenlemenin  devamında  Habitat  için   Gençlik   Derneği,   Toplum   Gönüllüleri   Vakfı   ve   UGP   ortaklığında,   2011  Milletvekili  Genel   Seçimi’nde   25-­‐30   yaş   arası   gençlerin   “seçilebilecek   yerlerden”   aday  

gösterilmesinin   talep   edildiği   “Geç   Değil   Genç”   kampanyası   yürütülmüştür.   Belirtmek  gerekir   ki   2011   seçimlerinde   25-­‐30   yaş   arası   toplam   5   aday   milletvekili   olarak  seçilmiştir.   Ayrıca   geçtiğimiz  Mart   ayında   AKP   tarafından,   seçilme   yaşının   25’ten   18’e  indirilmesini   öngören   anayasa   değişikliği   teklifi   31   Mart   2015   tarihinde   Anayasa  Komisyonu  tarafından  kabul  edilmiştir.            

Muhakkak   ki   seçilme   yaşının   düşürülmesi   gençlerin   siyasette   daha   aktif   rol  alabilmelerinin   önünü   açacaktır,   fakat   bu   tek   başına   yeterli   değildir.   “Türkiye’de  Gençlerin  Katılımı”  araştırmasına  göre  18-­‐24  yaş  arası  gençlerin  sadece  %9’u  bir  siyasi  partiye   üye,  %76,5’i   ise   üye   değil   ve   olmak   istemiyor.   Gençlerin   siyasi   partilere   karşı  olan   bu  mesafesini   anlayabilmek   için   Doç.   Dr.   Demet   Lüküslü’nün   “Türkiye’de   ‘Gençlik  Miti’:   1980   Sonrası   Türkiye   Gençliği”   kitabında13  bahsettiği,   gençlerin   “siyasi   bir   duruş  olarak   apolitizm”i   tercih   etmelerinin   nedenlerine   bakmak   gerekiyor:   Özellikle   1980  sonrası  kuşağın  “apolitik  olduğu”  iddiasının  aksine,  gençler  aslında  toplumsal  sorunlara  duyarsız  değiller.  Fakat   siyasetin   soru  ve   sorunlarına  cevap  verememesi,  politikacılara  kendi   çıkarları   için   çalıştıklarına   olan   inançtan   ötürü   güvensizlik,   siyasal   alanda   bazı  şeylerin   değiştirilmesinin   zor   olduğuna   dair   karamsarlık   ve   siyasi   örgütlenmelerde  kendilerini   özgürce   ifade   edememeleri   gibi   nedenlerle   siyasetten   uzak   durmayı   tercih  ediyorlar.    

 STK’larla  İlişki  ve  Gençlere  Yönelik  Kamu  Harcamaları  

Gençlik   Bütçesi   ile   gençlere   ayrılan   kamu   kaynaklarını   şeffaflaştıracak,   STK’lerin   etkin  denetimine   açacağız.   Gençlik   STK’lerine   idari   ve   mali   destek   sağlayacak,   gençlikle   ilgili  projeleri  teşvik  edeceğiz.    (CHP)  

Bütçesinin  ağırlıklı  olarak  spor  harcamalarına  ayrıldığı,  gençliğin  sporla  özdeşleştirildiği  ve   böylelikle   apolitize   edilmeye   çalışıldığı   eski   zihniyetin   ürünü   olan   Gençlik   ve   Spor  Bakanlığı   yerine   doğrudan   gençlerin   ihtiyaçları   için   çalışacak   bir   Gençlik   Bakanlığı  oluşturacağız.  Gençlik  Bakanlığı  ile  işbirliği  ve  koordinasyon  içerisinde  çalışacak  olan  yerel  yönetimlerin   gençlik   alanında   faaliyet   gösteren   tüm   STK   ve   kuruluşlarla   ortak   çalışma  olanaklarını  artıracağız.    (HDP)  

İzleme   Raporu’nda   “STK’larla   Kuvvetli   İşbirliği”   başlığı   altında   kamu   kurumlarının  gençlik   STK’larıyla   yürüttüğü   hibe-­‐temelli   işbirliklerinin,   şeffaflık   çerçevesinde   ve   eşit  bir   seviyede   STK’ların   katılımını   artırmaya   yönelik   düzenlenmesi   önerilmektedir.   Sivil  toplum   kuruluşları   ve   kamu   kurumları   arasındaki   ilişkinin   niteliği,   gençleri   gençlik  politikalarının   oluşturulmasına   dahil   etmenin   önemli   göstergelerinden   biridir.   Yine  raporda   belirtildiği   üzere,   STK’ların,   ihtiyaçlarına   yönelik   çözüm   önerilerini   kendi  yöntemleri   çerçevesinde   önerebilecekleri   bir   ortamın   yaratılması   ve   bu   çerçeveyi  

                                                                                                                         13  Demet  Lüküslü,  Türkiye’de  Gençlik  Miti:  1980  Sonrası  Türkiye  Gençliği,  İletişim  Yayınları,  2009,  İstanbul    

belirleyecek  objektif  şartların  oluşturulmasına  dahil  edilerek  sürecin  kamuoyuyla  şeffaf  bir  şekilde  paylaşılması,  katılım  sürecini  eşit  ve  etkin  hale  getirecek  kriterlerdir.    

Kamu   Harcamalarını   İzleme   Platformu’nun   (KAHİP)   verilerine   göre   gençlerin  güçlendirilmesine  yönelik  kamu  harcamalarının  GSYH’ya  oranı  2013  yılında  %0,49’dur.  Yapılan  harcamaların  %60’ı  eğitimde  olan  gençler  için  ve  %20’si  ise  spor  harcamalarıdır.  Bundan   ötürü,   eğitim   ve   istihdam   dışında   kalan   gençler   için   yapılan   harcamalar  artırılmalı   ve   bu   süreçte   gençlerin   ihtiyaç   ve   talepleri   dikkate   alınmalıdır.   “Gençlerin  Güçlendirilmesine   Yönelik   Harcamaları   İzleme   Kılavuzu”na   İstanbul   Bilgi   Üniversitesi  Sivil  Toplum  Kuruluşları  Eğitim  ve  Araştırma  Birimi’nin  sayfasından  ulaşılabilir.    

Gençlik   ve   Spor   Bakanlığı   2014   Faaliyet   Raporu’na   göre   bakanlığın   2014   yılı   bütçesi  146.104.000   TL’dir   ve   %42’si   mal   ve   hizmet   alım   giderleridir.   Bütçe   içerisinde   Spor  Hizmetleri   Dairesi   Başkanlığı   1.783.626   TL,   Gençlik   Hizmetleri   Genel   Müdürlüğü  14.490.019  TL  ve  Proje  ve  Koordinasyon  Genel  Müdürlüğü  ise  69.180.942  TL  harcamada  bulunmuştur.   Bakanlık   bütçesinin   gençlik   ve   spor   alanlarında  ne   oranda   kullanıldığını  tespit  edebilmek  detaylı  bir  çalışmayı  gerektirmektedir.  Fakat  “Verilerle  Gençlik  ve  Spor  2014”  çalışmasına  göre  Gençlik  ve  Spor  Bakanlığı’nın  2013  I.  Çağrı  Dönemi’nde  toplam  22  milyon  TL  destek  verdiği  195  projenin  48’inin  eğitim,  29’unun  hareketlilik,  27’sinin  kültür-­‐sanat  ve  12’sinin  de  spor  türünde  olduğu  belirtilmektedir.  Bütçenin  hangi  alanda  kullanıldığı   önemli   olmakla   birlikte,   nasıl   kullanıldığı   da   önemlidir.   Bakanlığın   son  yıllarda   hayata   geçirdiği   bazı   büyük   çaplı   projeler,   katılımcı   sayıları   yüksek   olsa   da,  gençlerin  genellikle  ya  pasif  konumda  kaldığını  ya  da  projeyle  ilgili  karar  alma  sürecine  pek   dahil   olamadığını   düşündüren   etkinlik   bazlı   projelerdir:   “57.   Alay   Vefa   Yürüyüşü”  (7.500  kişi),   “Sarıkamış  Şehitlerini  Anma  Yürüyüşü”  (22.535  kişi),   “Anadolu’nun  Kapısı  Malazgirt”   (20.000   kişi),   “Gençlerden   Ecdada   Mektup”   (mektup   yarışması   niteliğinde  olan   projenin   üçüncü   döneminde     522.190   başvuru   gerçekleşmiştir)   vb.   Bakanlığın  yürüttüğü  projelerle  ilgili  detaylı  bilgiye  buradan  ulaşılabilir.    

IV. Sonuç  Yerine  

Muhakkak   ki   partilerin   gençlik   politikalarını   daha   yakından   ele   almak   için   sadece  beyannamelere  değil,  partilerin  mevcut  faaliyetlerine  de  bakmak  gerekmektedir.  Burada  özetlenen   politika   önerileri   yoğun   olarak   seçim   öncesi   oluşturulduğu   için,   seçimden  sonra   partilerin   söylemlerini   (ve   faaliyetlerini)   bu   beyannameler   üzerinden   ele   almak  partilerin   vaatte   bulundukları   söylemleri   değerlendirmek   açısından   önemli   olacaktır.  Ayrıca  belirtmek  gerekir  ki  partilerin  politika  önerilerini  kaleme  alırken  alışık  oldukları  ve   politikaların   oluşturulması   sürecine   gençlerin   dahil   olup   olmayacağına   dair   net   bir  cevap   vermeyen   dil,   bu   seçimlerde   de   kendisini   göstermektedir.   Öyle   ki,   bu   dilin  ezberlenmesinden   dolayı,   yıllardır   birçok   gencin   hizmet   aldığı   bazı   kurumlar  beyannamelerde   yeniden   bir   vaat   olarak   sunulmakta.   Fakat   diğer   yandan,  beyannamelerde   gençlerin   genel   bir   yaş   grubu   olarak   değerlendirilmesinin   yanında,  farklı  gençlik  gruplarına  yapılan  atıflar,  tüm  partiler  için  olmasa  da,  gençlere  ve  gençliğe  dair  homojen  söylemin  aşınması  adına  bir  kazanım  olarak  değerlendirilebilir.    

2013  yılı  itibariyle  yürürlüğe  girmiş  olan  “Ulusal  Gençlik  ve  Spor  Politikası  Belgesi”,  artık  Türkiye’de  gençlik  politikalarının  resmi  bir  dayanağının  da  olduğunu  ifade  etmektedir.14  Bu   belge,   eksikliklerine   rağmen,   gençlik   politikalarının   geliştirilmesi   için   gerekli   olan  zemini  güçlendirmektedir.  Elbette  politikaların   içeriğinin  yanında,  oluşturma  biçimi  ve  süreci  de  politikanın  kendisi  hakkında  birçok  şey  söylemektedir.  “Türkiye  Gençlik  Alanı  İzleme   Raporu   2009-­‐2012”   politika   önerileri   kapsamında   ele   alınan   “gençlerin  güçlendirilmesi”,   “eşit   katılım   imkanları”,   “kurumlararası   koordinasyonun   artırılması”,  “STK’larla  kuvvetli  işbirliği”,  “daha  güçlü  bir  şeffaflık  ve  hesap  verebilirlik”,  “daha  çok  ve  açık   veri   seti”   ve   “gençlik   çalışmalarında   toplumsal   cinsiyetin   anaakımlaştırılması”  Türkiye’de   gençlik  politikalarının   sadece  hükümet   tarafından  değil,   tüm   siyasi   partiler  açısından  da  politika  oluşturma  sürecinde  dikkate  alınması  gereken  önerilerdir.  Tabii  ki  bu  politikalar  oluşturulurken  gençlerin  aktif  ve  eşit  katılımı  da,  demokratik  bir  gençlik  politikasının  önkoşulu  niteliğindedir.      

 

                                                                                                                         14  Belgenin  değerlendirilmesine  ilişkin  Volkan  Yılmaz  tarafından  kaleme  alınan  politika  notuna  buradan  ulaşılabilir.