GIT_concepts2

1

เทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตร (ตอน 2) : พหวทยาการรวมกบ GIT

(Geographical Information Technology (2):Multidisciplinary with GIT)

นชจร ทาวไทยชนะ

Nucharee Taothaichana

คณะเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยราชภฎมหาสารคาม

Summary

In 2000s, Geographical Information Technology (GIT) is newly term used in some country in

Europe: Sweden, Germany, and Switzerland , and some of Asia : Japan, Taiwan, South Korea. The

boundaries of GIT are connected to multidiciplinary subjests expecially the advance of Information

Communication Technology (ICT) to which proficiently transmits the geographic information and

efficently responses to clients in real – time processing. The article consists in 3 main points : 1)

Meaning and Concepts of GIT, 2) From GIS to GIT, and 3) Timeline of Selected Events in the

History fo the Mapping Sciences in the U.S.

Keywords: Geographical Information Technology (GIT), Geographic Information Systems (GIS),

GIScience, Geoinformatics, Geospatial, Cognitive Geography, Semantics

สาระสงเขป

เทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตร (Geographical Information Technology ) หรอ GIT เปนค า

ใหมซงเกดข นมาราวต นป 2000s ใชในบางประเทศของยโรป เชน สวเดน เยอรมน และสวสเซอรแลนด

เปนตน สวนในเอเชย เชน ญป น ไตหวน เกาหลใต เปนต น ขอบเขตความเปนเทคโนโลยสารสนเทศ

ภมศาสตรเกยวโยงกนหลายศาสตรดวยกนหรอทเรยกวา พหวทยาการ โดยเฉพาะอยางยงสอดคลองกบ

ความกาวหนาและการพฒนาของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารหรอ ICT เปนสงสาคญ

โดยเฉพาะเกยวกบการรบ-สงผานสารสนเทศทางภมศาสตรใหเกดประสทธภาพและตรงตามความ

ตองการของผ ใช และเปนปจจบน ดวยเทคโนโลยดงกลาวดงน นในบทความน ไดกลาว 3 เรอง ไดแก 1.

ความหมายทางดาน GIT ประกอบดวยกระบวนการรบรทางภมศาสตร องคประกอบของแนวคดทาง

ภมศาสตร การศกษาเชงสญลกษณของคาและความหมายทเชอมโยงกบงานดานสารสนเทศภมศาสตร

GIT_concepts2

2

(GI) และการบรการ 2. การเปลยนจาก GIS ส GIT ประกอบดวยความหมายของเทคโนโลยสารสนเทศ

และเทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตรดจตอล 3. ลาดบเหตการณและพฒนาการของศาสตรการทาแผนท

ของสหรฐอเมรกา

คาสาคญ: เทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตร สารสนเทศภมศาสตร จไอไซน ยโออนฟอรเมตกส ย

โอสเปเทยล กระบวนการรบรทางภมศาสตร การศกษาเรองสญลกษณ ค าและความหมาย

คานา

เทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตร หรอ จไอท (GIT:Geographical Information Technology)

อาจจะเปนคาใหมซงใชในบางประเทศ ไดแก สวเดน เยอรมน เกาหลใต ญป น ไตหว น เปนตน เรม

ปรากฏคานราวทศวรรษป 2000s ในขณะทในหลายประเทศย งใชค า GIS (Geographic Information

System), GIScience, Geomatics, Geoinformatics เปนตน โดยพนฐานแลวเนอหาสาระของ GIT กย ง

เกยวพนกบศาสตรทางดานคอมพวเตอร ตรรกะและคณตศาสตร สารสนเทศภมศาสตร การสรางโมเดล

ทางพนทดวยดจตอล การรบและสงผานสารสนเทศดวยระบบไอซท อยางระบบการประมวลผลแบบ

เรยลไทม รวมไปถงคลาวคอมพวตง และคลาวดเซรฟเวอร ตางๆ เปนตน ลวนเปนการทางานบน

ความกาวหนาทางดานไอซท และอาจจะทาให GIT มความโดดเดนเฉพาะตวมากข น

1. ความหมาย (Meaning and Concepts of GIT)

ค า GIT ประกอบดวย 3 คา คอ Geographical (ภมศาสตร) Information (สารสนเทศ)

Technology (เทคโนโลย) อยางไรกตามคา GIT มรากฐานความสมพนธเกยวของกบนวตกรรม

ความกาวหนาทางเทคโนโลย โดยเฉพาะคอมพวเตอรและเทคโนโลยการสอสาร หรอเรยกวา ไอท

(Information Technology) และ ไอซท (Information Communication Technology) และเมอนาคาวา

Geographic ไปวางไวหนาคา IT ซงหมายถงเทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตร ทสมพนธกบระบบไอท

และไอซท เปนรปแบบการจดการ การสอสารและการใหบรการไปสรปแบบใหมจากความกาวหนาทาง

เทคโนโลยการสอสาร จนกลายมาเปนระบบทมการตอบโตอยางทนท (Interface) และเปนการค านวณ

GIT_concepts2

3

แบบปจจบน (Real -Time Computation) อยางไรกตามย งมคาทใชในความหมายใกลเคยงกนและเปนท

รจกท วไป ไดแก

คาวา จไอไซน (GIScience) เปนคาทกาหนดในฐานะทเปนพนฐานการใชดานการวจย

เพอคนหานยามใหมของแนวคดดานภมศาสตร โดยองกบการระบบ GIS ในฐานะท

เปนเครองมอหนง อกท งยงใชเพอการตรวจสอบผลกระทบของ GIS ตอสงคมและ

บคคลและจากสงคมส GIS และใชเพอการตรวจสอบกรอบบางประการในสาขาท

เกยวของกบศาสตรทางพนทอนๆ ดวย เชน ในสาขาภมศาสตร แผนท และยโอเดสซ

ในขณะเดยวกนยงบรณาการและพฒนารวมไปกบศาสตรดานกระบวนการรบร

(Cognition )และสารสนเทศศาสตร (Information Science) ดวย นอกจากน ย งม

ลกษณะการซอนทบกบสาขาทางดานคอมพวเตอร สถต คณตศาสตร จตวทยา และ

ศาสตรอนทเกยวของ เพอสนบสนนการวจยในสาขาการเมองการปกครองและ

มานษยวทยา ซงอยบนพนฐานภมสารสนเทศและสงคมน นเอง

คาวา ยโออนฟอรเมตกส (Geoinformatics) หมายถง ศาสตรซงพฒนาและใช

สถาปตยกรรมสารสนเทศศาสตรเพอกาหนดปญหาของศาสตรทางพนท

(Geosciences) และศาสตรอนๆไดแก ศาสตรทางดานวศวกรรม โดยมการบรณาการ

ดานการวเคราะหเชงพนท (Geospatial analysis) และโมเดล (Modelling) การพฒนา

ฐานขอมลยโอสเปเทยล การออกแบบระบบสารสนเทศ ปฏสมพนธระหวางมนษยกบ

คอมพวเตอรและ เทคโนโลยโครงขายไรสาย และไมไรสาย เปนตน นอกจากน

Geoinformatics ย งรวมเอา GIS (Geographic Information Systems) ระบบ SDSS

(Spatiai Decision Support Systems) ระบบ GPS (Global Positioning Systems) และ

RS (Remote Sensing ) เข ามาเปนสวนหนงดวย

ท งคาวา GIScience และ Geoinformatics น แมจะมระบบ GIS อยเบองหลงกตาม แตใน

สหรฐอเมรกานยมใชค า GIScience คอนขางเขาใจงายกวาคา Geoinformatics อกท งคา GIScience ย ง

เปนคาซงไดรบการพฒนาและมความชดเจนในตวเอง ซงทางสมาคมภมศาสตรแหงสหรฐอเมรกาเปนผ

กาหนดคานยามให แตในขณะเดยวกน สาหรบมมมองของชาวยโรปแลวค าวา Geoinformatics น นเปน

GIT_concepts2

4

มมมองซงต งอยบนฐานระบบ GIS อนประกอบดวย 3 ศาสตรดวยกน คอ ศาสตรทางคอมพวเตอร, ยโอ

เดสซ/การสารวจ และแผนท (Cartography) อยางไรกตามกย งคงมข อโต แยงเกยวกบการใชค าวา

GIScienceในประเดนทกลาวถงความเปน GIScience น นกลบไมไดถกนาไปใชเพอเปนตวแทนใน

มมมองทางภมศาสตรเลย เพราะสวนใหญใหความสาค ญไปท ยโอเดสซและคอมพวเตอรศาสตรเปน

หลกจากการนาเอาคอมพวเตอรศาสตร การบรการบนเวบ ยโอเดสซและ จพเอส จงถกนาเข ามาเปน

สวนสาคญใน GIScience จงทาใหมมมองทางภมศาสตรมความออนแอลงไปตามลาดบน นเอง

นอกจากน ย งมการเปลยนแปลงทสาค ญอกประการหนง เปนการประชมนานาชาตคร งแรกใน

เดอนตลาคม ป 1977 ใชชอหวขอการประชมวา The First International Advanced Study Syposium on

Topological Data Structure for Geographic Information Systems1 จดโดยมหาวทยาลยฮาวารด ม

รายงานการประชมเกยวกบธรรมชาตของสารสนเทศภมศาสตรของระบบการคานวณทเกยวข อง

มากมาย แตมบทความชดหนงซงมอทธพลตอวงวชาการ คอ บทความของครสแมน (Chrisman, 1979)

คยเปอรส (Kuipers, 1979) และซนตน (Sinton, 1979) โดยเฉพาะของ คยเปอรส ไดกลาวถง

องคประกอบของความรหลกสาหรบงาน GIS เพอใชเปนพนฐานสาคญทางทฤษฎ และในปเดยวกน

บทความของ เจอรโรม อ. ดอปสน (Jerome E. Dobson) ไดตพมพบทความชอวา Automated

Geography ลงในวารสาร The Professional Geographer จนกลายเปนทรจกจนถงทกวนน กเพอ

ตองการขยายความคดการยอมรบรปแบบการคานวณแลวนาไปสการเปลยนแปลงดวยวธวทยาใหม

ตอมาในราวป 1987 จงไดสงผลทาใหเกดแรงกระเพอมสสาธารณะมากข น แลวนาไปสแนวความคด

ของศาสตรคาวา สารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information) ถกจดใหอยฐานะความเปน

วทยาศาสตรหรอเปนศาสตรทอยเบองหลงของระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS ) กนแน ความ

อลหมานดงกลาวน เกดข นในชวงปลายทศวรรษป 1980s บางทอาจจะกลาววาเปนสวนหนงของทฤษฎ

และเนอหาทาง GIS ซงเรมมการอมตวแลวกได จากน นไดมการจดการประชมทเมอง ซรก ประเทศ

เยอรมน ในเดอนมถนายน ป 1990 โดยไมเคล กดไซด (Michale Goodchild) ไดใชคาวา The Spatial

Data Handing International Symposium สาหรบการประชมคร งน น เขาไดใชชอ Spatial Information

Science และคาวา Spatial กไดรบการยอมรบและเขาไปแทนทคาวา Geographical เพอใชสาหรบ

1

http://www.cfc.umt.edu/giscertificate/Documents/Goodchild1.pdf

GIT_concepts2

5

การศกษาในดานนโดยเฉพาะ หลงจากน นอก 2-3 ปถดมา จงเกดสาขาใหม และศาสตรใหมอกดวย

อยางเชน สาขา GIScience (ดงกลาวข างตนแลว) (รปท 1 )

ราวปลายป 1980s สารสนเทศภมศาสตรไดพฒนาไปส GIScience ดวยตวมน เอง อกท งย งม

หนวยงาน NCGIA (The National Center for Geographic Information and Analysis) ใหการสนบสนน

อยเบองหลง นอกจากนย งม The National Science Foundation ไดกาหนดเนอหาสาคญทางดาน GI และ

ต งศนยวจยย งทตางๆ หนงในน นคอใหการสนบสนนพฒนาดาน A General Theory of Spatial

Relations and Database Structures เพอเชอมโยงกระบวนการรบรกบการคานวณ (Cognition and

Computation) เข าดวยกน แลวย งชวยในการออกแบบวจยดวยซงเรยกวา Languages of Spatial

Relations ภายใตการกากบดแลของ NCGIA

ในชวงทศวรรษ 2000s เปนชวงทมการเปลยนแปลงดานเทคโนโลยแบบกาวกระโดด และ

สงผลกระทบตอศาสตรทางยโอสเปเทยล ซงจาเปนตองมการปรบต วตามไปดวย

GIT_concepts2

6

ความสอดคลองระหวาง กระบวนการรบรทางภมศาสตรกบการพฒนาดานไอท น นยอมสงผล

กระทบตอการเปลยนแปลงและการพฒนางานดานน อยางหลกเลยงไมได อยางไรกตามเมอสารสนเทศ

ภมศาสตร (GI) ใหความสาค ญตอกระบวนการรบรของมนษยซ งเกยวของกบกระบวนสรางมโนภาพท

เกดจากการสมผสรของมนษย แลวแสดงผลของภาพน นออกมาเปนการรบรทางพนทในลกษณะตางๆ

ประกอบกบการทาแผนทดจตอลสมยใหม กใชกระบวนการรบรทางภมศาสตรเปนฐานสาคญอยแลว ก

ไดรบผลกระทบและเกดการส นคลอนในศาสตรการทาแผนทดวยเชนกน

1.1 กระบวนการรบรทางภมศาสตร (Geographic Cognition)

ดงไดกลาวแลววา นกทาแผนท หรอ Cartographer2 น นเชอวาแผนทไมไดแสดงโลกของความ

เปนจรงอยางตรงไปตรงมาและโปรงใส เพราะแผนทเปนการนาเสนอซ าของโลกในหลายๆ รปแบบ

ของความเปนจรงทเกดจากจตใจของมนษย (Human Minds) ในทางกลบกนจตใจกไดนาเสนอรปแบบ

การมองโลกดวยเชนกนทเราเรยกวา Cognitive Maps (กระบวนการรบรทางจตใจนาเสนออกมาเปน

แผนท ) มานานกวารอยๆ ปแลว นกแผนทกไมเคยสงสยเลยวาแผนททถกสรางข นมาน นเกดจาก

กระบวนการรบรทางจตใจจากการมองโลกของมนษยท งสน นกแผนทบางคนถงกบเขาใจถง

ความสาคญของการออกแบบแผนทเพอใสขอมลโลกในใจลงไป แผนทจงถกวางเปน Cognitive

devices (อปกรณของกระบวนการรบรของมนษย) ดงน นการออกแบบแผนท หรอ Map design อาจจะ

เปน Mind design กได เพราะแผนททไดรบการออกแบบน นไดรบอทธพลจากมมมองการมองโลกท

เกดจากสงเราหรอ การสกดก นบางอยางได

กระบวนการรบรเพอออกแบบแผนทน นเกดจากกระบวนการรบรของมนษย ทอาจจะเรยกวา

เปนจตวทยาแผนท (Map psychology) อยางไรกตามนกแผนทกย งพอใจกบการทาแผนทเชนนตลอดมา

จนถงศตวรรษท 20 ซงไมใชมองวาเปนการทาแผนทเปนเพยงเปนศลปะหรองานเชงวศวกรรมเทาน น

แตทกวนนแผนทไดอยในฐานะทเปน Cognitive Devices (อปกรณทเกดจากกระบวนการรบร)ไดกลาย

2 Cartography มาจากภาษากรก ค าวา Chartis=map และ Grahein=write เปนการฝกการทาแผนท (Mapping) บนฐานความเปน

วทยาศาสตร สนทรยศาสตร และเทคนค การทาแผนทจงถกสรางข นเพอสอสารสนเทศยโอสแปเทยลบนความเปนจรงบนพนท

ประกอบดวย การทาแผนทเฉพาะตามจดประสงคหนงๆ การนาเสนอเปนแผนระนาบสมพนธก บแมปโปรเจกช น มการวเคราะหเพอ

ก าหนดแผนทเพอการใชเฉพาะอยาง การลดความซบซอนของการทาแผนทลง และการออกแบบแผนท สวนการทาแผนทสมยใหมจะ

สมพนธก บ GIScience บนฐานระบบ GIS

GIT_concepts2

7

รปท 2 กรอบของ Cartography

ทมา: http://www.geography.wisc.edu/histcart/v6initiative/12montello.pdf

มาเปนมาตรฐานสาหรบการฝกฝนการทาแผนทในศตวรรษท 20 น ยงไปกวาน นการทาแผนทย งมการ

พฒนาอยางเปนระบบทกาวหนามหลกการ ทฤษฎ และวธการทางวทยาศาสตร สนบสนนมากข น จน

เกดการศกษาแนวใหมทเรยกวา Cognitive Cartography ข น ซงเกยวของกบ การรบร การเรยนร การ

จดจา การคด การแกปญหา การใหเหตผล และการสอสาร รวมอยในศาสตรการทาแผนทสมยใหม จาก

แนวคดการทาแผนท (รปท 2) จะเหนวาการทาแผนทประกอบดวยศาสตรและศลปเขามาประกอบการ

สอสารดวยแผนท

จนกระท งการสอสารดวยแผนทไดเปลยนรปแบบไปสสมยใหม ทฤษฎการออกแบบแผนทจง

ไมใชเกดจากกระบวนการรบรเพยงอยางเดยว แตอยเหนอกวาความรสกออกไปเพอสอสารตอกนใหม

ประสทธภาพมากข น และนคอปลายขอบของทฤษฎกระบวนการรบรกาลงถกส นคลอนไปสศาสตรการ

ทาแผนทในยคปฏวตดจตอล (Digital Revolution) ต งแตทศวรรษ 1980s เปนต นมา โดยการใช

GIT_concepts2

8

คอมพวเตอรมาชวยในงานออกแบบแผนท หรอการทา Automated Cartography and GIS จนกลายเปน

ทนยมมากในประเทศสหรฐอเมรกา จากน นไมนานรปแบบการทาแผนทกปรบไปสการนาเสนอ

รปแบบใหมซงเกดขนราวทศวรรษ 1990s ทเรยกวา Geo-Visualizations เปนแนวคดการสอสารบนแผน

น นไมใชเปนเพยงเนอหา (Content) เทาน น แตใหความสาคญเรองการสงผาน (Transmit) ข อความไปส

ผ ใชไดอยางไรดวย และสอดคลองกบการเตบโตของ GIScience ในเวลาตอมา ซงทาให Cartography ม

ความเปนวทยาศาสตรมากยงข น

จากพฒนาการของ Automated Cartography และ GIS กยงมความเกยวพนกนมากข น ตอมาไม

นาน วาทกรรมดาน GIS กเรมปรากฏมาต งแตกลางป 1980s เมอนกวจยดาน GIS ในชวงน น เหนวา

ศกยภาพของศาสตรดานกระบวนการรบร หรอ Cognitive น นสามารถพฒนาตอไปไดหากมองใหลกลง

ไปวาควรจะพฒนาทฤษฎใหมความคมชดไดอยางไร จากการนาทฤษฎทาง Euclidean Geometry3 and

Graph Theory มาใช ตามมาดวยบทความทสอดคลองกบแนวคดน อยางเชนบทความของ ว. บ. โรบน

สน (V.B Robinson et al, 1985, 1986 a ) เขยนเรองโมเดลตรรกะฟซซ 4(Fuzzy Logic) บนนยาม

ความสมพนธทางสเปเทยล อกบทความหนงของ สมท และคนอน (Smith et al, 1987) ไดอธบายถง

ฐานความรของ GIS ทประกอบดวยแนวคดทางกระบวนการรบร (Cognitive Concepts) จากน นแนวคด

ทาง Cognitive Aspects ไดนาไปใชรวมกบ GIScience อกท งยงไดนาเสนอตอทประชมนานาชาต ณ

เมองครสตลซต รฐเวอรจเนย (Crystal City , Virginia) ใหเปนทรจกมากข น อาจจะกลาวไดวา

Cognitive Geography และ Geographic Cognition คอนขางเปนหวขอกวาง สาหรบในบางมมของ

Geographic Cognition อาจมเพยงบางสวนทสมพนธก บ GIS กได ดงน นกรอบหวขอดงกลาวจะต องนา

กลบมาเพอทบทวนกนอกคร ง แมวาจะเปนหวขอทมความสาคญกตาม และย งมอกหลายมมมองทยง

ตองมการวพากษวจารณเพอใหเกดความชดเจนของกระบวนการรบร (Cognitive) ในงานสารสนเทศ

ภมศาสตร กลาวคอ ประเดนทหนง ความเกยวโยงกบศาสตรดานระบบการนกคด ( Neurophysiology

and Neuropsychology) แมวาการรบรของมนษย ตามระบบการเขาใจของมนษยแลว กย งตองอธบายใน

มมการรบรซงเกดจากการสงเกตและมมมองพฤตกรรมทางสเปเทยลของมนษยด วย ทจาเปนต องแยก

3 Euclidean Geometry หมายถง เรขาคณตแบบอดมคต 4 Fuzzy logic หมายถง ตรรกศาสตรคลมเครอหมายถง แบบหน งของตรรกะ ซ งใชในระบบผ เชยวชาญ (expert system) ตรรกะ ประเภทน

ไมใชมแต ผด-ถก (กลาวคอ ถ าไมถก ก ต องผด หรอถาไมผด ก ต องถก) แตตรรกะแบบน มแถบขอบเขตกวางออกไป

GIT_concepts2

9

ออกจากการศกษาหลกเพราะวา ทกวนนศาสตรดงกลาวมขอบเขตของมนเองหากจะดงบางมมมองมา

ใชอธบายสเปเทยลกตองเลอกใหเหมาะสม ยงไปกวาน นทกวนนแมวาจะมวธการใหมทใชเครองมอ

ชวยในการสงเกตใหกบสมองมนษย แตกย งไมสามารถว ดรายละเอยดอยางลกซ งไดอยางเพยงพอ ถง

ระดบของค าถามทางดาน GIScience ท งหมดได ประเดนทสอง นอกจากการทยงตองแยกกระบวนการ

รบร(Cognitive) ในเชงความสมพนธทางสเปเทยลและตาแหนง ณ สเกลทยงใหญออกไป แตกต องม

ศกยภาพทนาสนใจรวมดวย อยางเชน space (ทวาง อวกาศ หรอระยะทาง) กไมเหมอนกบคาวา

Terrestrial Spaces (พนทเกยวกบพนโลก) ท งน จงจาเปนตองแยกแยะแลวมองใหลกถงความเปน

Geographic Cognition สวนประเดนทสาม จาเปนตองแยกเหตผลเกยวกบรปลกษณทางเรขาคณต

(Geometric fiqures) ก บรปแบบ (Patterns) ออกจากกน เพราะขอบเขตความสมพนธกบขอจากดของ

space น นยงมความเกยวโยงกนอย แมวาจะมความใกลชดกนดวยเหตผลทางภมศาสตรและทาง

เรขาคณตแลวกตาม หรอแมแตทางดานไดอะแกรมกตาม เรากเลอกกรณประเดนทมประโยชนเพอใช

ในการศกษาในการทาความเขาใจของ Map Cognition หรอ Geographic Cognition ใหได

ยกตวอยาง เพอใหเหนภาพทชดเจนข น หากตองจดประเภททะเลสาบ คาถามทเกดข นคอ

ทะเลสาบเปน 2 มต (ซงมองเปนแผนน าบนผวโลก แลวเตมน าเขาไป) หรอ 3 มต (ซงมองเปน

Geographic space) กนแน การใหค านยามของ ทะเลสาบและคาทคลายกนถอเปนมาตรฐานขอมล

Geographic หรอขอมล Cartographic ดงน นต องกาหนดคานยามใหกบสงทเปนอยจรง ในทน คาวา

ทะเลสาบถอวาเปน Space ได โดยองกบสงทอยโดยรอบไมวาจะเปนภเขาลอมรอบ และกนทะเลสาบ

ซงมน าปกคลมอย ถอวามปรมาตรของน า จากน นกสามารถวดระดบความลกไปถงกนทะเลสาบได แลว

จะสามารถบอกไดวามน าอยเตม หรอ ทะเลสาบแหงเหอดได สงนคอกระบวนการรบรทางภมศาสตร

กบสงทมอยจรง5

1.2. องคประกอบแนวคดทางภมศาสตร (Geographic Concept Components)

แนวคดทางภมศาสตร มองคประกอบทสาค ญ ดงน

5David M. Mark, Barry Smith, and Barbara Tversky. Rertived from, http://www.geog.buffalo.edu/~dmark/COSIT99MST.pdf

GIT_concepts2

10

1. แนวคดดานภมศาสตรดวยตวของมนอง ไดแก ระบบยโอเดตก (the Geodetic System) ,

โปรเจคชน (Projections), เมทรกของระยะทาง (Metrics of Distance ) เปนตน

2. องคประกอบของศพทภมศาสตร ซ งใชในการกาหนดคณลกษณะทางพนทตาง เชน คาวา

ทะเลสาบ อางเกบน า แมน า เมอง อาคารสงกอสราง เปนตน

3. เนอหาในอกขรานกรมภมศาสตร ซ งกาหนดการเรยกสถานทตางๆ

4. คาและวลทระบความสมพนธระหวางจดทางภมศาสตร (Point Sets) เชน ใกลก บ ทศเหนอ

ของ ตรงกนขาม ตดกบ เปนตน

5. การจดประเภทกลมของสงตางๆ ซงกาหนดตามตาแหนงทางภมศาสตร (Geographic

Locations) เชน ความสง อณหภม สงปกคลมดน เจาของทดน การจดโซนนง เปนต น

ในบางแนวคดอาจจะใชการกาหนดตามมาตรฐานทางวทยาศาสตร แตบางแนวคดอาจจะไม

ตองใชกได

1.3 การศกษาเชงสญลกษณของคาและความหมาย (Semantics Interoperability) เพอเชอมโยงกบ GI

and Services6

เมอมความจาเปนตองเชอมโยงความหมายเชงสญลกษณเขาก บระบบปฏบตการ ในการทางาน

ดาน GI รวมกนแลว มคาถามทสาค ญอย 2 ประการดวยกน คอ

จะม นใจไดอยางไรวาความหมายหรอสญลกษณทใชสาหรบงาน GI จะสามารถ

สอสารไปถงผ ใชได

ความหมายโดยนยจากขอมลภมศาสตรและแนวคดทจะใชเพอการสอสารจากผ ผลต

ไปสผ บรโภคเปนอยางไร

GIS และ การใหบรการขอมลสเปเทยลจาเปนตองอาศยแนวคดการสอสารและสารสนเทศไปส

ผ ใชในกระบวนการรบรทเพยงพอ เพราะผ ใชสามารถเขาใจสารสนเทศทแตกตางกนไปตามบรบทท

ตางกน การแปล (คา ความหมาย สญลกษณ) เข าไปสสารสนเทศทเขาใจรวมกนเปนเรองจาเปน เชนการ

จบคความเขาใจระหวางความหมายเฉพาะซงตองการแนวคดทฤษฎวามนษย มความสามารถใหสงกป

6 Martin Raubal. Retrived from , http://plone.itc.nl/agile_old/Conference/estoril/papers/35_Martin%20Raubal.pdf

GIT_concepts2

11

สภาพแวดลอมและไดแสดงออกโดยการใชแนวคดทางภาษาเปนอยางไร สงเหลาน ไดนาไปสการ

เชอมโยงความหมายและสญลกษณระหวางระบบปฏบ ตการใน 2 วธการคอ การใชความหมายใน

มมมองทเปนจรง (A Realist Sementics Perspective)หรอจากมมมองของกระบวนการรบร (A

Cognitive Sementics Perspective) ซงจะตองสรางบนฐานทฤษฎกระบวนการรบรเชงความหมายและ

สญลกษณและการะบวนการรบรทางยโอสปเทยล ของมนษย อยางสมพนธกน

Cognitive Semantics เปนการใหความหมายของคาทอยในหวของมนษย สวนมากจะอางถงสง

ทปรากฏบนโลกแหงความเปนจรง แตบางทอาจจะประสบปญหาของสงทเปนจรง (Realist Semantics)

กบสงทเผชญหนาจรงๆ (Reality Faces) ต วอยาง การอธบายกระบวนการการเรยนรและโครงสรางทาง

จตใจ ซงไมไดตอบรบกบโลกแหงความเปนจรง สาหรบความเปนจรง (Reaslist) ทเข าถงความหมาย

เชงสญลกษณสรปวาเปนความหมายทยงคงอยเพยงความสมพนธระหวางสญลกษณ (Symbol) ทเปน

นามธรรมกบองคประกอบของโมเดลโลกแหงความเปนจรงเทาน น แตมเหตผลหนงททาไดกคอเขาถง

การจดการเชงตรรกะของแตละสญลกษณและองคประกอบ จากประเดนน หากไมมมนษยเขาไป

เกยวของในสถานทน น โดยอางจาก Realist Semantics น นความสมพนธเชงสญลกษณ (Symbol) ของ

โลกกย งคงอยเชนเดม แตถ าหากมมนษยเข าไปอยในสถานทน นดวยจะย งคงความหมายเดมอยหรอไม

ดงน นระบบสารสนเทศ ซงเปนปฏสมพนธกบผ ใชเพอทาความเขาใจรวมกน กต องการความแตกตางใน

การแสดงออกซงความรทางจตใจแลวกแตกตางไปตามผ ใชน นๆ ดงน นระบบ Semantic Reference

System เปนเรองทจาเปนตอระบบการอางองทางสเปเทยล โดยเฉพาะการใหความหมายทางพนดนและ

การแปลไปสชมชนการใชสารสนเทศทแตกตางกนออกไป ระบบการอางองนตองเชอมตอระบบการ

คานวณการทาแผนทอยางเปนระบบบนมาตรฐานเดยวกน

2. การเปลยนจาก GIS ส GIT (From GIS to GIT)

ในวงวชาการไดใชค าวา GIS (Geographic Information System) เพออธบายพลงอานาจของ

เทคโนโลยน โดยท วไป สมพนธกบกบรปแบบการวเคราะหแบบดจตอล(Digital analysis) การจดการ

(Manipulation) การสบคน (Querying) การสอสาร (Communication) การเรยกคน (Retrieval) และการ

นาออกขอมล (Output) ทกๆเวอรชนของซอฟแวร GIS ในชวงแรกจะทางานบนเมนเฟรม (Large

Mainframes) ตอมาไดเปลยนมาทางานบนเดสทอป (Desktop workstations) จนทกวนน GIS ตองทา

GIT_concepts2

12

ความเขาใจใหมถงระบบทมความซบซอนของการกระจายขอมลและการปฏบตการทแตกตางจาก

เมอกอน รวมไปถงมการออกแบบเพอสนบสนนการปฏบตการ (Manipulation) การวเคราะห การทา

โมเดล การตดสนใจบนฐานของ GI ดจตอล ท งสน (รปท 2)

เทคโนโลยสารสนเทศดจตอลไดกลายเปนกระแสหลกของโลกทกว นน ซงยากทจะไมพบ

ระบบดจตอลอยในรปแบบการใชชวตประจาว นเลย อยางเชนการใชโทรศพทสอสารซงขามกระโดด

จากการใชระบบการสงขอมลเสยงแบบอนาลอกไปเปนดจตอลหมดแลว และกาลงเคลอนเขาส Packet-

Switching Technology ซงสามารถจดการรปแบบการสนทนาขนาดเลก อยางเปนอสระ หรอ

Independent Packets of Bits ได

เนองจากเทคโนโลยสารสนเทศดจตอลใชกนอยางเปนทแพรหลายดงกลาว กต องมความ

ผดพลาดในเนอหาความถกต องทางภมศาสตรได ดงตวอยาง แตกอนมการสงข อมลแผนทกระดาษผาน

เครองสงแฟกซ (เทคโนโลยดจตอล) และการดจไตซจานวนขอมลมหาศาลกวาจะไดแผนทมาใช และก

ย งคงมการกาหนดรหสดจตอลไปในบางจดของขอมล อยางไรกตามรหสขอมลเหลาน กมโอกาสในการ

นาไปแปลงเปนขอมลอนๆ ตอไป ยงแปลงออกไปมากเทาใด ความผดพลาดกเกดข นไดมากไปดวย

เชน หากสแกนขอมลแผนทดวยความละเอยดท S (ระดบทยอมรบเพอการแปลงคาได จาก Plotting บน

รปท 2 ความเกยวโยงของ G+I+T

GIT_concepts2

13

กระดาษ) แลวลบรหสท งหมดออกเพอแปลงไปสความละเอยดทนอยกวา S กยอมทาได สวนการดจ

ไตซเสนโคงซงตองใช Polyline (ความตอเนองของจดเชอมตอกนจนเปนเสน) แลวลบรหสออกกไม

สามารถจบ Polyline ได สงทกลาวน บงบอกถงการสญเสยสารสนเทศทไมเชอมโยงกน อนเนองมาจาก

ผลของการลงรหสในรปแบบดจตอลน นเอง เพราะอาจจะทาใหเกดรปแบบเสมอนข น ท งน จาเปนตอง

ใหความสนใจอยางเพยงพอทจะไมทาใหสารสนเทศดจตอลสญเสยไป สวนการสอสารซงถอเปนสอท

ผานโดย senses โดยการแสดงดวยสญญาณภาพและเสยงในรปแบบดจตอล ซงไมเพยงแคงายตอการ

สอสารแลวยงอาจจะทาใหเกดความผดพลาดในการจบสญญาณดวย อยางไรกตามสงทตองคานงถงคอ

รหสสญญาณ ซ งจะไมใหเกดความลมเหลวในการจบสญญาณเพอจะไมทาใหสารสนเทศหายไป ดงน น

จาเปนตองเลอกความสามารถในการเขาถงระหวางการสญเสยสญญาณบางสวนกบอปกรณพกพา และ

ปรมาณของขอมลและความงายตอการจดการรวมกบอปกรณอนๆ เพอประกอบการพจารณาเลอกใช

ทายทสดแลวโครงสรางการแสดงผลขอมล หรอเรยกวา Visualization (อาจจะใชค าวา

Spatialization กได) ของโลกยคใหมดวยหลกการสรางโมเดลทเปนอย (Existing) เพอการวเคราะห การ

เชอมโยงสมพนธ การบรณาการ ซงจะแสดงผลออกมาในรปแบบใหมลงบนแผนทใน 4 ประเดน

ดวยกน คอ 1. ระยะทาง Straight-line Euclidean distance ระหวางจด (Metric proximity) 2. การ

เชอมโยงระหวางจด ( Network-topologic proximity) 3. การเชอมโยงเมทรกระหวางจดตางๆ

(Network-metric proximity) และ 4. สมาชกของจดตางๆอยในขอบเขตเดยวกน (Hierarchical

proximity)7

2.1 เทคโนโลยสารสนเทศ8 (Information Technology)

ความหมาย

เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) มาจากการผสมคาระหวาง

สารสนเทศ (Information) กบคาวาเทคโนโลย (Technology) ซงมนกวชาการไดให

ความหมายไวหลายทาน ดงน

7

http://www.geog.ucsb.edu/~sara/html/research/pubs/fabrikant_etal_gis02.pdf 8

http://pirun.ku.ac.th/~g5166317/home%20work/02.Information%20Technology.doc

GIT_concepts2

14

เทคโนโลยสารสนเทศ หมายถง การนาคอมพวเตอรมาใชในการประมวลผลขอมล

และสามารถตดตอสอสารกบเครอขายในการแลกเปลยนขอมลระหวางกน (ชยพจน

รกงาม, 2540, หนา42)

เทคโนโลยสารสนเทศ หมายถง ความรในวธการประมวล จดเกบรวบรวม เรยกใชและ

นาเสนอดวยวธการทางอเลกทรอนกส (พจนารถ ทองคาเจรญ, 2539, หนา14)

เทคโนโลยสารสนเทศ หมายถง การตดตอสอสารขอมลขาวสารทกรปแบบ ไมวาจะ

เปน ข อความ ตวเลข เสยง ภาพ ผานสอตางๆ(วภาวด ดษฐสธรรม, 2540, หนา10)

เทคโนโลยสารสนเทศ คอ เทคโนโลยทเกยวข องกบการจดเกบ ประมวลผล และ

เผยแพรสารสนเทศ ซงรวมแลวคอเทคโนโลยคอมพวเตอรและเทคโนโลยสอสาร

โทรคมนาคม (ครรชต มาลยวงศ, 2540, หนา17)

เทคโนโลยสารสนเทศ หมายถง รปแบบของเทคโนโลยทกประเภท ทนามา

ประยกตใช เพอการประมวลผล การจดเกบ และการถายทอดสารสนเทศ ในรปของ

อเลกทรอนกส (ลคส จเนยร (Lucas,JR 1997 : 7 )

เทคโนโลยสารสนเทศ ครอบคลมถง การจดหา การจดเกบ การประมวลผล การคนคน

และการแสดงผล ของสารสนเทศ โดยเครองมอทางอเลคทรอนกส (กลลแมน

(Gillman 1984 : 2535)

เทคโนโลยสารสนเทศ หมายถง การกระทาโดยอตโนมต เพอรวบรวม จดเกบ

ประมวลผล จดจาหนาย และใชสารสนเทศ โดยไมไดจ ากดขอบเขตไวท ฮารดแวร

หรอ ซอฟตแวร แตเนนความสาคญไปทมนษยในฐานะทเปนผใช ผ สราง ผ ควบคม

และผ แสวงหาผลประโยชนจากเทคโนโลยน (ซอรโคซย (Zorkoczy 1984 : 3)

เทคโนโลยสารสนเทศ เปนเทคโนโลย ทเปนการรวมกนระหวางคอมพวเตอรกบ

สอสารดวยความเรวเพอเชอมโยงการนาข อมล เสยง และภาพ มาใช (สเปนเซอร

(Spencer 1992 : 206)

เทคโนโลยสารสนเทศ หรอ ไอท (IT ยอจาก Information Technology) หมายถงเทคโนโลย

สาหรบการประมวลผลสารสนเทศ ซงครอบคลมถงการรบ-สง การแปลง การจดเกบ การประมวลผล

GIT_concepts2

15

และการคนคนสารสนเทศ ในการประยกต การบรการ และพนฐานทางเทคโนโลย สามารถแบงกลม

ยอยเปน 3 กลม ไดแก คอมพวเตอร, การสอสาร และขอมลแบบมลตมเดย ซงในแตละกลมน ย งแบงเปน

กลมยอยๆ ไดอกมากมาย องคประกอบท ง 3 สวนน ย งตองอาศยการทางานรวมกน ยกตวอยางเชน

เครองเซรฟเวอรคอมพวเตอร (คอมพวเตอร) เปนองคประกอบสาคญของระบบเครอขาย (การสอสาร)

โดยมการสงขอมลตางๆ ไปย งเครองลก (ขอมลแบบมลตมเดย) ในบางคร งจะมการใชชอวา เทคโนโลย

สารสนเทศและการสอสาร9 (Information and Communications Technology ยอวา ICT)

จากความหมายดงกลาวสรปไดวา เทคโนโลยสารสนเทศ หมายถง การตดตอสอสาร การสง

ขอมลทกรปแบบ ไมวาจะเปน ขอความ ต วเลข เสยง ภาพโดยผานสอตางๆ รวมท งการนาเสนอ ดวย

คอมพวเตอรทอยในระบบเครอขาย โดยผานระบบโทรคมนาคม จากการพฒนาความกาวหนาทาง IT

และ ICT ยอมสงผลกระทบตออตสาหกรรมยโอสเปเทยล และสงผลใหตองเปลยนไปตาม

ความกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศดงกลาวไปดวย

2.2 เทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตรดจตอล (Digital Geographic Information Technology)

การใชเทคโนโลยดจตอลไดเขามาเปลยนแปลงรปแบบสารสนเทศภมศาสตรจากอนาลอก เปน

ดจตอล ซงมการพฒนาตอเนองไปอยางรวดเรวภายใต GI Technology มากกวา 40 ปทผานมา

ความกาวหนาของเทคโนโลย ไดแก GPS . Remote Sensing , Image Processing , Soft Photogrammety

, the Survayor’s total station , Scanners, Virtual environments, and Plotters ท งหมดเหลาน มระดบ

ความเปนเทคโนโลยเฉพาะตองานดาน GI ดงน นเทคโนโลยดจตอลจงมความงายตอการแกไข เพราะ

ไมจาเปนทจะตองมปฏสมพนธกบโมเดลทางกายภาพโดยตรง (Physical model) แตใชการคานวณและ

การจดการขอมล (Calculation and Manipulation of Data) ดวยวธการปฏบ ตการทางคณตศาสตรและ

ตรรกศาสตร เพอการจดการและการเกบขอมลไดอยางถกตองและเชอถอได เพราะเปนวธการงายตอ

การปองกนระบบจากสงทไมตองการเข ามาในระบบ นอกจากน ย งใชวธการ Sharing เพราะวา

สารสนเทศดจตอลสามารถสงผานไดดวยความเรวแสงและยงมราคาถกอกดวย

อาจจะกลาวไดวาศาสตรการทาแผนท มความเหนอกวาค าวาแผนท แลวกาวขามออกไปสความ

เปนแผนทบนโลกเสมอนจรงมากยงข น ซงสอดคลองกบความกาวหนาทางเทคโนโลย

9 จาก วก พเดย สบคนว นท 5 พฤษภาคม 2553

GIT_concepts2

16

3. ลาดบเหตการณพฒนาการของศาสตรการทาแผนท ของประเทศสหรฐอเมรกา (Timeline of

Selected Events in the History fo the Mapping Sciences in the U.S)

ป เหตการณ

1790 สมยโธมส เจฟเฟอรสน (Thomas Jefferson) มการสามะโนประชากรคร งแรก ภายใตความ

รบผดชอบของสานกงานเลขาธการแหงรฐ ใชมาเปนพาหนะเพอเกบรวบรวมจานวน

ประชากรจานวน 3.9 ลานคน

1807 การสารวจพนทชายฝ งและยโอเดตค (U.S. Coast and Geodetic Survey) บนแผนทแสดง

ชายฝง เ พอชวยการนาทางดานประโยชนทางการคา (แตย งไมไดเรมใชจนถงป 1812

จากน นไมนานกไดกลายเปนสวนหนงของงานดานราชนาว)

1810 เพมรายการในสามะโนประชากร การไดมาซงสารสนเทศดานอตสหกรรมการผลต

ปรมาณ และคณคาของผลตภณฑ

1820 นครรฐนวยอรคไดสนบสนนทนการพฒนาดานการสารวจทางธรณเพอปรบปรง

การเกษตรในเขตอลบาน เคานต (Albany County)

1823 รฐนอตแคโรไลนา ไดทาการสารวจธรณอของรฐ

1824 สภาคองเกรสใหนกวศวกรรมทางทหารทาการสารวจถนนและคลองเพอจดประสงคดาน

การทหาร การพาณชย และไปรษณย

ตนป

1830

ทาการสารวจทางธรณของรฐทางตะว นออกและรฐในภาคกลาง

1834 ทางสภาคองเกรสไดให สานกงานแผนทภมประเทศแหงกองทพสหรฐอเมรกา ผลตแผนท

ธรณของสหรฐท งหมด

1848 กอต งกระทรวงมหาดไทย สานกงานทดน สานกงานบานาญ สานกงานรบเรองชนเผา

อนเดยน และสานกงานสามะโนประชากร

1850 สานกงานสามะโนประชากรเกบรวบรวมขอมลภาษ วด ความยากจน และอาชญากรรม

จอรจ ท. โฮป (George T. Hope) ใหแนวคดสาคญและรายละเอยดของการทาแผนท

ประกนไฟของสหรฐ ราวป 1850 โฮปซงในขณะน นเปนเลขาของบรษทเจฟเฟอรสน

ประกนภย เรมแปลงขอมลแผนทมาตราสวนใหญของเมองนวยอรคเพอใชในการค านวณ

ความเสยงในการเกดอคคภย ความพยายามนไดกลายมาเปนสวนหนงของงานในบรษทแซ

นบอรน (Sanborn)

GIT_concepts2

17

ป เหตการณ

1853 สภาคองเกรสใหวศวกรของกองทพสหรฐ ในสวนงานแผนทภมประเทศ ทาการสารวจ

และกาหนดเสนทางรถไฟทดทสดจากแมน ามสซสซปป ถงมหาสมทรแปซฟก

1860 สภานตบญญตของรฐแคลฟอรเนย ใหทาการสารวจธรณวทยาของรฐ (ซ งเปนหนวยงาน

เดยวในขณะน นททาการสารวจดานธรณในสงครามกลางเมองพอด)

1867 สภาคองเกรสใหทาการสารวจธรณวทยาทางตะวนตกและทรพยากรธรรมชาตตลอดเสน

ขนานท 40 ดวยความรวมมอระหวางวศวกรของกองทพสหรฐ และการสารวจธรณของ

รฐเน-บราสกา ภายใตสานกงานทดน กระทรวงมหาดไทย

1867 บรษทแผนทแซนบอรน (the Sandborn Map Company) ไดผลตแผนทประกนอคคภยข น

เปนคร งแรก

1869 แผนทรลด แมคนลล (Rand McNally map) เกยวกบเสนทางรถไฟสายตะวนตก ( the

Western Railway Guide) ไดผลตข นเปนคร งแรก

1870 การกอต งการบรการดานภมอากาศแหงชาต (เดมเปนหนวยงาน เทเลแกรมส และการ

รายงานเพอผลประโยชนทางการคาของกระทรวงพาณชย) จากเลขาดานการสงคราม

1878 การกอต งหนวยงานสารวจธรณวทยาแหงสหรฐดวยงบประมาณ 100,000 ดอลลารสหรฐ ม

พนกงานท งสน 38 คน

1883 มสเตอร แซนบอรน เรมการทาทะเบยนแผนทอยางเปนระบบ มการเกบแผนทผลตซ า มา

ต งแตป 1883 อยในหองสมดรฐสภาอเมรกน แลว ด.เอ. แซนบอรน เสยชวตเมอป 1883

1886 ดร. เฮอรเบรต โฮลเลอไรท (Dr. Herbert Hollerith) ไดผลตและทดสอบเครองจกรกลทเขา

ประดษฐข นเรยกวา “tabulating machine” สามารถบนทกสถตใหแกหนวยงานสขภาพของ

รฐบลตมอร และไดจดสทธบตรในป 1889

1888 กอต งสมาคมภมศาสตรแหงชาต (The National Geographic Society)

1890 ดร. เฮอรเบรต (นกสามะโนสถตประชากร) ไดท าบตรเจาะร (punched-card) ใชก บเครอง

tabulating machines เพอใชสาหรบขอมลสามะโน เครองจกรนใชไฟฟาในการอานชองท

เปนรจากบตรเพอนบจานวนขอมลท งหมด ซงในขณะน นมถง 63 ลานคน

1896 ดร. เฮอรแมน โฮลเลอไรท ลกชายของผ เข าเมองชาวเยอรมนและเปนนกสามะโนสถต

ประชากร ไดกอต งบรษท Tabulating Machine Company

1899 บรษทแซนบอรน แตกตวเปนบรษท เพอรรส และบราวน ( Perris and Browne firm) แลว

GIT_concepts2

18

ป เหตการณ

เปลยนชอมาเปน Sanborn Perris Map Company Ltd. กระท งในป 1902 เปลยนมาใชชอ

Sanborn Map Company

1902 สานกงานสามะโนประชากรกลายมาเปนองคกรหลกของสภาคองเกรส

กอต งสมาคมยานยนตอเมรกนข นท รฐชคาโก

1904 บรษท Rand McNally ขยายธรกจดานการขนสงเชอมโยงกบมอเตอรคาร และตพมพ

เอกสารชอ the New Automobile Road Map of New York City & Vicinity เปนคร งแรก

กอต งสมาคมนกภมศาสตรแหงสหรฐอเมรกน

1909 แอล.พ. โลว (L.P. Lowe) ประธานสมาคมยานยนตรฐแคลฟอรเนย ( CSAA :the California

State Automobile Association ) ไดประกาศวา “รฐแคลฟอรเนยจะเปนรฐแรกทผลตแผนท

ทางหลวงทนาเชอถอและถกตอ” แผนทนไดแสดงเสนทางหลวงสายหลกของรฐ

แคลฟอรเนยและรฐเนวาดา สงไปใหแกสมาชก ถอวาเปนการสรางชอเสยงใหแกสมาคม

CASS ในเชงการทาธรกจแผนท

1910 บ.เอฟ.กดรช (B.F. Goodich) เปนบรษทยางรถยนตช นนาของประเทศ ไดผลตหนงสอชด

แผนทเสนแสดงเสนทางและสญลกษณตางๆ และยงระบจดนาทาง “ guide posts” จากฝง

หนงถงฝงหนงแสดงระยะทางแบรง และขอมลทศทาง ภายใตโลโกกดรช ระบบนให

ประโยชนแกผ ข บขรถยนตซงไดใชมาเปนสบป จนกระท งแจกเปนของฟรแลว แผนทถนน

บอกสถานแกสกลายมาเปนสงทเขาใจงายข น จนกระท งแผนทชนดนเรมเสอมความนยม

ลง อยางไรกตามกเปนตวกระต นผ ใชรถ ใชเปนแนวทางทาธรกจสปอนเซอรแทน

กอต งสมาคมโฟโตแกรมมทรและรโมทเซนซงสากล (International Society for

Photogrammetry and Remote Sensing )

1911 บรษท IBM กอต งข นทรฐนวยอรค ในฐานะทเปน “ Computing-Tabulating –Recording

Company, C-T-R” แลวเปลยนชอมาเปน IBM ในป 1924 หนงในบรษทรวมคอบรษท

Herbert Hollerith’s Tabulating Machine Company

1917 บรษท Randy MaNally ใชระบบกาหนดหมายเลขถนนสาหรบรฐอลนอยส และย งคงใชอย

ในปจจบน (รวมท ง เสนทาง 66 (Route 66)) ลงบนแผนท

1924 การประชมแหงชาตวาดวยความปลอดภยในการใชถนนและทางหลวง โดยประธานเปน

เลขาจาก Commercial Herbert Hoover ซงเปนคณะกรรมในการกาหนดรหสเครองยนต

ใหกบ 48 รฐ และ 2 ปถดจากน น กาหนดเปนกฎหมายและเปนทยอมรบในการประชมใน

GIT_concepts2

19

ป เหตการณ

คร งท 2 โดยรฐแตละรฐไมไดยอมรบโดยทนท และบางรฐกยอมรบเพยงบางสวนเพอ

นาไปปฏบตได แตการกาหนดรหสมาตรฐานถอเปนกฎหมายและเปนกฎระเบยบ

การจราจรแหงชาตอยางมประสทธภาพดวย

1924-

1925

ทศวรรษ 1920s บรษทเอกชนอยาง Rand McNally ไดเรมผลตแผนทแอดลาสเสนทาง

สมยใหมข นเปนคร งแรกในป 1924 (หรอ 1925) เรยกวา the Rand MaNally Auto Chum

สวนบรษท Hammond and Gallup ไดผลตแผนทแอดลาสถนน ในแตละแผนทจะแสดง

ลกษณะจาเพาะ สวน Clason ไดผลตแผนทแอดลาส แสดงคณลกษณะรปทางกราฟกซงม

ความเหมาะสมกบภมประเทศทางตะวนตก สวน Jenney ไดผลตแผนทตามแบบฉบบ

ตะวนนอกดวยสงปกคลมซงตกแตงรปเชงศลปะ

1934 กอต งสมาคมโฟโตแกรมมทรและรโมทเซนซงแหงอเมรกน

1939 ในชวงป 1939 เยอรมนบกโปแลนด ทาง Rand McNally ไดผลตแผนทเสนทางเพอการ

หลบหนสาหรบนกบน มรปสถานทปลอดภยใตดนดวย นอกจากน ย งเปนกระดาษททาจาก

เยอผ กซงสามารถกนได เพอปองกนแผนทน ตกไปยงมอขาศก

1941 กอต งหนวยงานทาแผนทและการสารวจแหงสหรฐอเมรกา

1953 OMB ไดสงหนงสอเวยน เอ-16 (Circular A-16) เพอใหสมาพนธการทาแผนทและการ

สารวจไดพจารณาเกยวกบมาตรฐานทางยโอสเปเทยลและทเกยวของอนๆ

1960 วลเลยม (เบล) เฟตเตอร (William (Bell) Fetter )ของบรษทโบอง ไดใชคา Computer

Graphics ข นเพออธบายงานทเขากาลงทาเกยวกบการวเคราะหปจจยมนษยสาหรบใชใน

หองเครองฝกหดการข บเครองบน

1961 ดร. เอดการ โฮรวด (Dr. Edgar Horwood) แหงมหาวทยาลยวอชงตนไดรบเทปบนทก

ขอมลสามะโนประชากร แตในขณะน นไมมเครองจกรเพอการจาแนกขอมลสามะโน

ดจตอลน (เทปนเปน internal artifact =สงประดษฐภายใน)

1962 ดร.โฮรวด (Horwood), ฮวห แคลคนส (Hugh Calkins) และคนอนๆ ใชเวลา 2 สปดาหเพอ

ฝกการใชขอมลสามะโนประชากรและการทาแผนทคอมพวเตอร (เดมเปนของ URISA)

1963 โรเจอร ธอมลนสน (Roger Thomlinson) ใชค า Geographic Information System ในฐานะ

เปนสวนหนงของงานวเคราะหทดนในแคนาดา ซงตอมาเรยกวา CGIS

จากการประชมคร งแรกของ URISA ทลอส แองเจอเลส มผ รวมประชม 48 คน โดย

นายกเทศมนตร ยอรต (Mayor Yorty’s office) ไดกลาวถงข อตกลงความรวมมอในการใช

GIT_concepts2

20

ป เหตการณ

ระบบสารสนเทศและคอมพวเตอรสกระบวนการบรหารของรฐ

โฮวารด ฟชเชอร (Howard Fischer) ไดพฒนาตวอยางของ SYMAP (Synagraphic

Mapping System) ข นทมหาวทยาลย นอทเวสเทอรน (เชอมโยงกบกบเทปสามะโน

ประชากร)

1964 กระทรวงกลาโหม ไดพฒนา GPS ข น

การประชมคร งท 2 ของ URISA ทมหาวทยาลยพทสเบรก (University of Pittsburgh) ม

ผ เข ารวมประชม 175 คน ต งการคณะกรรมการพเศษดานตางๆ ข นมาเฉพาะอยางเปน

ทางการ

1966 ระบบ SYMAP ไดนาออกมาใช

1967 OMB ไดปรบปรงจดหมายเวยน เอ-19 (Circulat A-16) กาหนดนาทในการทาราง แผนท

สาหรบกระทรวงมหาดไทย กระทรวงพานช แหงรฐ

DIME ไฟลฟอรแมต (Dual Incidence Matrix Encoding ภายหลงเปลยนชอเปน Dual

Independent Map Encoding) ไดรบการพฒนาโดยเจาหนาทสานกสามะโนประชากรซง

ทางานรวมกบหองปฏบตการ Harvard Graphic Lab และศนยการศกษา The New Haven

Census Study

1969 แจค และ โลรา แดนเจอรมอนด (Jack and Laura Dangermond) กอต งบรษท ESRI

จม มดลอก และเพอนอก 4 คน ไดกอต งบรษท M&S Computing (ภายหลงเปลยนชอเปน

Intergraph)

1971 กอต งหนวยงานทาแผนทของกระทรวงกลาโหม (Defense Mapping Agency)

1972 องคการนาซา สงดาวเทยม ERTS-1 (Landsat -1) สนสดปฏบตการในป 1978

1973 รฐแมรแลนด (โดย จอหน แอนทนคช : John Antenucci) พยายามใหมการใช GIS ใน

ระดบรฐ (Marryland Automated Geographic Informatio System)โดยทางานรวมกบ ESRI

ทอ งกฤษเรมใชระบบดจไตซแผนท (U.K Ordnance Survey)

1974 USGS เรม ดจไตซแผนทการใชทดนและสงปกคลม (Geographic Information Retrieval

and Analysis)

1975 นาซาสงดาวเทยมแลนดแซต-2 (สนสดปฏบ◌ตการในป 1981)

1976- USGS เรมการสารวจและทาแผนทช นความสง Digital Elevation Models (DEM) และการ

GIT_concepts2

21

ป เหตการณ

1977 ทา digital line graphs (DLG) จากการผลตแผนทจากกระดาษ และไดรบการยอมรบ

แนวคดในการทาแผนทฐานดจตอลระดบชาต ในป 1977 (the National Digital

Cartographic Data Base)

1978 นาซาสงดาวเทยมแลนดแซต-3 (สนสดปฏบตการในป 1983)

1979-

1981

ประธานาธบดคารเตอรและเรแกน เรงกาหนดใหดาวเทยมแลนดแซตใชในเชงพานช

1980 รายงานการทาแผนทภาษหลายจดประสงคของ NRC นาออกสสาธารณะ

การบรณาการหนวยงานการจดการฉกเฉนแหงชาตรวมกบ USGS 1:2 ลานแผนท

1981 กอต ง FICCDC (Federal Interagency Coordinating Committee on Digital Cartography)

1982 กอต ง Automated Mapping/Facilities Mapping (AM/FM) ภายหลงเปลยนชอเปน GITA

(Geospatial Information and Technology Association)

นาซาสงดาวเทยมแลนดแซต-4 ระบบ TM (Thematic Mapper data) สนสดปฏบตการป

1992

1983 กอต งบรษท Etak Inc.

1984 นาซ◌าสงดาวเทยมแลนดแซต-5 (ย งปฏบตการอย)

1985 สงดาวเทยม GPS ข นโคจรเปนคร งแรก

1986 การประชมดาน GIS/LIS (Land information systems) เปนคร งแรก โดยไดรบการ

สนบสนนจาก ASPRS (มการประชมตอเนองมาจนถงป 1996 โดยไดรบการสนบสนนจาก

AAG, ASPRS, ACSM, AM/FM-GITA, URISA)

1987 แตงต งคณะกรรมการดานศาสตรการทาแผนท (Mapping Science)

1988 NCGIA (National Center for Geographic Information and Analysis) ไดรบงบประมาณ

สนบสนนจาก National Science Foundation

1990 หนงสอเวยน A-16 ระบใหมการใชวธการอางองทางภมศาสตรดวยรปแบบขอมลดจตอล

และใชตามรปแบบของคณะกรรมการข อมลภมศาสตรแหงชาต (FGDC)

1991 แผนทชดภมประเทศของ USGS ไดเสรจสมบรณ

1992 กอต ง NSGIC (National States Geographic Information Council )

OMB ทาจดหมายเวยน เอ-130 (Circular A-130) เปนประเดนสาค ญ (ดานนโยบายและการ

GIT_concepts2

22

ป เหตการณ

จดการสารสนเทศแหงรฐเพอใชเปนแนวทางกาหนดนโยบาย10)

1993 รายงานของ NRC เรอง Toward a Coordinated Spatial Data Infrastructure for the Nation

เปนประเดนสาคญ

1994 การคานวณภาพระยะไกล ไดถกนามาใช

กอต งสมาคมโอเพนจไอเอส (Open GIS Consortium)

แตงต งคณะกรรมการเทคนคดาน ISO จานวน 211 คน

ประธานาธบดคลนตน ไดลงนามแตงต งระดบผบรหารในตาแหนงตางๆ จานวน 12,906

ตาแหนงเพอการพฒนาสถาปตยกรรมขอมลพนทแหงชาต

1995 กอต งหนวยงานขาวกรองใน FGDC (FGDC clearinghouse)

กอต งหนวยงานมาตรฐานเมตาดาตาใน FGDC (FGDC metadata standard)

ซอฟแวรมออาชพจากบรษท MapInfo มศกยภาพด

1996 กอต ง OGIS Specification V1

1999 สงดาวเทยม IKONOS ข นโคจร

นาซาสงดาวเทยมแลนดแซต-7 (สงขอมลผดปกตเมอ พฤษภาคม 2003)

2002 จดหมายเวยน เอ-16 (Circulation A-16) ไดรบการแกไขใหชดข นโดย FGDC และ NSDI

กอต ง Geospatial One-Stop e-government เปนคร งแรก

4. สรป

เทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตร หรอ GIT อาจจะเปนคาทไมคอยค นเคยเทากบ GIS หรอ GI

Science หรอ Geoinformatics แตดวยหลกการพนฐานแลวมความเกยวโยงกบศาสตรทางเทคโนโลย

สารสนเทศ หรอ ไอท และ ไอซท ตามลาดบ ประกอบดวยโครงสรางสถาปตยกรรมขอมล เซรฟเวอร

Visualization ดวยระบบดจตอล ตรรกะและการคานวณทหลากหลายวธ เปนตน ตลอดจนไปถงระบบ

การสอสาร การสงผาน การรบสารสนเทศภมศาสตร และการใหบรการแบบ Geotelespatial และเปน

เรยลไทม (Real Time Computation) จนทาใหแผนทมความเปนยงกวาแผนท (Beyond Mapping) หรอ

10 สบคนจาก OMB from, http://www.whitehouse.gov/omb/rewrite/circulars/a130/a130.html

GIT_concepts2

23

เปนแผนทเสมอนจรง (Virtual Mapping) ซงมความแตกตางจากรปแบบแผนททผานมา สงผลกระทบ

ตอกระบวนการรบรทางภมศาสตร (Geographic Cognition) ซงไดรบการส นคลอนไปตามๆ กน

.......................................

เอกสารอางอง ครรชต มาลยวงศ. (2540). ทศนะไอท. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน.

ชยพจน รกงาม. (2540). “เทคโนโลยสารสนเทศ”. วารสารวทยบรการ. 8(2): 41-53.

พจนารถ ทองคาเจรญ. (2539). สภาพความตองการและปญหาการใชอนเตอรเนตในการ

เรยนการสอนในสถาบนอดมศกษา สงกดทบวงมหาวทยาลย. วทยานพนธปรญญาครศาสตร

มหาบณฑต, สาขาโสตทศนศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวยาลย.

พรเพญ ทศนจ. (2543). เจตคตตอคอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศ ของอาจารย

สาขาวชาการศกษาสถาบนอดมศกษาภาคตะวนออก. วทยานพนธปรญญาการศกษา

มหาบณฑต, สาขาเทคโนโลยทางการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา.

วภาวด ดษฐสธรรม. (2540). กาวสยค IT กาวสคณภาพชวต. นกบรหาร, 17(3):10.

Brown, Brock J., and Le Vasseur, Michal L. (2006). Geographic Perspective Content Guide for

Educators. USA, Alabama : National Geographic Society. Retrived on April 22, 2010

from http://www.nationalgeographic.com/xpeditions/guides/geogpguide.pdf

Committee on Beyond Mapping: The Challenges of New Technologies in the Geographic

Information Sciences, The Mapping Science Committee, National Research Council. (2006).

Beyond Mapping: Meeting National Needs Through Enhanced Geographic Information

Science. USA, Washington: The National Acacemies Press. Retrived on April 22, 2010 from

http://www.nap.edu/catalog/11687.html

Sara Irina Fabrikant, and others. (n.d). The First Law of Cognitive Geography: Distance and

Similarity in Semantic Spaces. (n.p). Retrived on April 22, 2010 from

http://www.geog.ucsb.edu/~sara/html/research/pubs/fabrikant_etal_gis02.pdf

Goodchild, Michael F. (n.d). Geographical Information Science. USA.: National Center for

GIT_concepts2

24

Geographic Information and Analysis, University of California. Retrived on April 22, 2010

from http://www.cfc.umt.edu/giscertificate/Documents/Goodchild2.pdf

Goodchild, Michael F. and others. (1998, April). “Whither Geographic Information Science? The

Varenius Project A Special Issue of the International Journal of Geographical

Information Science Introduction to the Varenius Project.” Human Geography, 16(2): 257–

271. n.p. Retrived on April 22, 2010 from

http://www.cfc.umt.edu/giscertificate/Documents/Goodchild1.pdf

Grejner-Brzezinska, Dorata A., Ron Li, Norbert Haala, and Charles Toth. (2004, February). “ From

Mobile Mapping to Telegeoinformatics: Paradigm Shift in Geospatial Data Acquisition,

Processing, and Management.” Photogrammetric Engineering & Remote Sensing. 70(2):

197-210. Retrived on April 22, 2010 from

http://shoreline.ceegs.ohio-state.edu/publications/pers70_2.pdf

Folger, Peter. (2009). “Geospatial Information and Geographic Information Systems (GIS):

Current Issues and Future Challenges” in CRS Report for Congress Prepared for

Members and Committees of Congress. USA., Washington D.C. : CRS. Retrived on April

22, 2010 from http://fas.org/sgp/crs/misc/R40625.pdf

Mark, David M. (n.d). “Chapter 1:Geographic Information Science: Defining the Field” in

Geographic Information Science. USA, New York: Department of Geography, University

of Buffalo. Retrived on April 22, 2010 from

http://www.cfc.umt.edu/giscertificate/Documents/Mark.pdf

Montello, Daniel R. (2002). “Cognitive Map-Design Research in the Twentieth Century: Theoretical

and Empirical Approaches”. Cartography and Geographic Information Science. 29(3):

283-304. Retrived on April 22, 2010 from

http://www.geography.wisc.edu/histcart/v6initiative/12montello.pdf

Radk, John and others. (2000, Spring). “Application Challenges for Geographic Information Science:

Implications for Research, Education, and Policy for Emergency Preparedness and

Response.” URISA Journal. 12(2 ): 15-30. Retrived on April 22, 2010 from

http://www.urisa.org/files/RadkeVol12No2-2.pdf

Šolar, Renata and Radovan, Dalibor. (2008). “The Change of Paradigms in Digital Map Libraries.”

GIT_concepts2

25

e-Perimetron. 3(2): 53-62. Retrived on April 22, 2010 from

http://www.e-perimetron.org/Vol_3_2/Solar_Radovan.pdf

Transportation Research Board of the National Academies. (2004). TCRP SYNTHESIS 55:

Geographic Information Systems Applications in Transit a Synthesis of Transit

Practice. USA.,Washington D.C.: Transit Cooperative Research Program. Retrived on April

22, 2010 from http://onlinepubs.trb.org/onlinepubs/tcrp/tcrp_syn_55.pdf

United Nations. (2004). Integration of GPS, Digital Imagery and GIS with Census Mapping.

New York, United Nations: Department of Economic and Social Affairs. Retrived on April

22, 2010 from http://unstats.un.org/unsd/demographic/meetings/egm/CensusEGM04/docs/AC98_14.pdf

Wolfgang Reinhardt, Munich. (n.d). Some Thoughts on a Body of Knowledge for Different

Purposes in GI Education. Germany, München: Universität der Bundeswehr München.

Retrived on April 22, 2010 from http://lazarus.elte.hu/cet/academic/icc2009/reinhardt.pdf