ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-1

บทท 2 สภาพภมศาสตรและธรณสณฐานวทยา (Geography and Geomorphology)

2.1 ประเทศไทย (Thailand) ภมหลงและค ำจ ำกดควำม

ในทนเราใหค าจ ากดความของธรณสณฐานประเทศไทยไวดงน ธรณสณฐานประเทศไทย(Geotectonic of Thailand) หมายถง กระบวนการทท าใหเปลอกโลกในสวนประเทศไทยและขางเคยงเกดการเปลยนลกษณะไปอนเปนผลเนองมาจากแรงทมากระท าจากภายในโลก(หรอนอกโลก) ซงอาจมตนก าเนดอยนอกประเทศไทยหรอในประเทศไทยกได และมการกระท าตอเนองเรอยมา ตงแตอดตจนถงปจจบนและในอนาคต อกทงยงผลใหไดภมลกษณประเทศไทยขน ประวตธรณแปรสณฐำน

การศกษาธรณแปรสณฐานประเทศไทยมมาตงนานแลว แตในชวงแรกๆ เราไมไดเนนการศกษาเรองนเลย เนองจากกระบวนการดงกลาวยงไมเปนทยอมรบนก บางกวาเรามหลกฐานไมเพยงพอ หรอศกษาโดยไมละเอยดแลวดวนสรปบาง ท าใหแนวคดทางดานนของเราลาหลงกวาเพอนบานขางเคยง เชน มาเลเซย หรอแมแตเวยดนามเอง ซงในปจจบนผลตนกธรณวทยามากมายจนมแนวคดเรองธรณแปรสณฐานกาวไกลไปกวาประเทศไทยแลว แมตอนเรมตนของเขาจะเกดขนเมอ ค.ศ.1990 (พ.ศ.2433 ) เรมหลงจากเราดวยซ า

ตองยอมรบวาการศกษาธรณแปรสณฐานประเทศไทยจ าเปนตองอาศยพนฐานความรทางธรณวทยาประเทศไทยแทบทกสาขา ซงความรของเราดานนเรมขนกอนทจะมการกอตงกรมทรพยากรธรณ (หรอกรมโลหกจ)เสยอก คอนบถอยหลงไปมากกวา 200 ป มาแลว คอประมาณป พ.ศ. 2434 (ค.ศ. 1891) ซงตอนนนเรายงไมมนกธรณวทยาชาวไทยและเราไมมการบนทกไวเปนหลกฐานอยางจรงจง จะมกเมอประมาณ พ.ศ. 2457 (ค.ศ.1914) โดยเรมจากชาวตางประเทศ จากการบนทกของ B. Hogbom ในรายงานการส ารวจธรณวทยาแหงมหาวทยาลยอปซาลา(University Uppsala) ภายใตชอเรยกวาธรณวทยาและลกษณะภมประเทศของสยาม(ความยาว 63 หนา) ตอมาจงมนกธรณวทยาของตางประเทศเขามาเรอยๆ ตอจากนนมาอกเกอบ 10 ป จงเรมมบนทกดานธรณวทยาอกโดยนกธรณวทยาของอเมรกาชอ Wallace Lee ประมาณปพ.ศ. 2466 ไดเขามาท าการส ารวจโดยการวาจางของการรถไฟแหงประเทศไทย เพอดความเปนไปไดในการสรางทางไปทางภาคเหนอของประเทศไทย โดยไดเสนอรายงานการส ารวจทงหมด 16 หนา (Lee,1923) ส าหรบประเทศไทยเรา นกธรณวทยาชาวไทยรนแรกๆทไดรวมท าการเสนอผลงานทางธรณวทยา เหนจะไดแกการศกษาของกลมนกธรณวทยาชาวอเมรกน (ด Brown, 1951) ซงเสนอเรอง การส ารวจธรณวทยาขนเรมตนแบบภมภาคของแหลงแรในประเทศไทย กลมนก

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-2

ธรณวทยาไทยดงกลาวไดแก สมาน บราวาส, นธพฒน ชาลจนทร, ชมเวต จรลชวนเพท และวชาญ เศรษฐบตร ซงพนฐานของทานเหลานนมาจากวศวกรแทบทงสน

แตในตอนนนการศกษาธรณวทยาของไทยเราเปนลกษณะการส ารวจธรณวทยาทเนนหนกดานการท าแผนทเปนสวนใหญ (คอดวาหนอะไร อยตรงไหนมโครงสรางอยางใดเทานน) ไมคอยมการพดถงเรองอายและการเกดหรอสงทท าใหเกดเทาใดนก อาจเปนเพราะประเทศเราเพงเรมมการศกษาวทยาการดานนมาไมเทาใดจงนบไดวาเปนวชาทใหมมากส าหรบนกวทยศาสตรและกตองยอมรบวากอนหนาจะมทฤษฎการแปรสณฐานนน สวนใหญอธบายการเกดเหตการณทางธรณวทยาดานแองธรณหรอธรณแอนตว(geosyncline)เหมอนกนหมด ซงถงแมท าใหเกดพนฐานทน าไปสธรณแปรสณฐานขนกตาม ในไทยกเหมอนกนดเหมอนคนแรกทพดถงเรองธรณแอนตวของไทยเรา เหนจะไดแก อาจารยโคบายาช ศาสตราจารยผเชยวชาญดานบรรพชวนวทยาจากประเทศญปน ซงพดถงเรองธรณแอนตวทเรยกยนาน-พมา-มาเลยา (Yunan-Burmese-Malayan Geosyncline, ด Kobayashi, 1964) วามโครงสรางทซบซอนของชนหนตงแตอายพรแคม-เบรยนจนถงมหายคเมโสโซอค ซงอยทางดานตะวนตกโดยนบรวมตงแตเทอกเขาหมาลยดานตะวนออก ยนาน ของจนใต, พมาฝงตะวนออกจนมาถงไทยและมาเลเซย ซงมลกษณะโครงสรางแตกตางอยางเหนไดชดกบทางตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศ ซงสวนใหญเปนชนหนคดโคงเพยงเลกนอย ไมรนแรงเหมอนทางดานตะวนตก ท เรยกอนโดจน(Indochina) หรอ Khorat geosyncline of Continental Mollasse) ซงมอทธพลตอการศกษาธรณวทยาในแถบภมภาคนอยางมาก เพราะตอมาอาจารยเบอรตนกไดอางถงผลการเทยบเคยงซากบรรพชวนแกรบโตไลตและเทนตาคไลตในบรเวณธรณแอนตวยนาน-มาลายาเหมอนกน(Burton,1969)

ดวยเหตนท าใหการศกษาล าดบตอมาไมวาจะเปนการส ารวจธรณวทยาในภาคเหนอของประเทศไทย โดยกลมนกธรณวทยาเยอรมน-ไทย กพยายามอธบายการเกดล าดบชนหนและธรณวทยาแหลงแรโดยอาศยพนความรเกยวกบธรณแอนตวดงกลาวน (ด Baum และคณะ, 1970) ในรายงานการวจยของอาจารยโคบายาชในชวงหลง โดยอาศยซากดกด าบรรพกยงคงรกษาค าวา ธรณแอนตว พมา -มาลายาอย (ด Kobayashi, 1972, 1973) และแมแต สงด พนธโอภาส (จากกองธรณวทยา กรมทรพยากรธรณ) ซงเราถอไดวาเปนผบกเบกงานทางดานธรณแปรสณฐานประเทศไทยอยางเปนระบบ ขนเปนคนแรก และไดเขยนผลงานการวจยเกยวกบล าดบชนหนในประเทศไทยทลงในวารสารสมาคมธรณวทยาแหงประเทศไทย(ด Bunopas, 1976) กไดอธบายการก าเนดชนหนของประเทศไทยโดยอาศยทฤษฎธรณแอนตวนเปนหลก

การศกษาเรองธรณแปรสณฐานประเทศไทยไดเรมขนอยางตอเนอง นบตงแตอาจารยฮทชสน (Charles Hutchison) จากมหาวทยาลยมาลายา แหงนครกวลาลมเปอร(ด Hutchison, 1973) ไดออกบทความความวชาการทส าคญมากเรองววฒนาการแปรสณฐานของแผนดนซนดา ซงนบวาเปนบทความทางดานการแปรสณฐานฉบบแรกของเอเชยอาคเนย(ตะวนตกเฉยงใต) เนองจากในตอนนนไมคอยมผใดกลาเสนอบทความเกยวกบการแปรสณฐานเทาใดนก เพราะหาขอมลสนบสนนไมไดมาก (ค าวาซนดา

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-3

มาจากภาษาอนโดนเซย หมายถงนานน าตนในบรเวณรอบหมเกาะชวา สมาตรา และบอเนยว ซงเมอกอนใกลกนอาณานคมโดยรวมขององกฤษและฝรงเศสซงรวมถงประเทศไทยดวย) จะเหนไดวาในชวงปเดยวกนแนวคดของคนยโรป (เชน Hutchison, 1973) มความตางกนเมอเทยบกบแนวคดของคนเอเชย (เชน Kobayashi, 1973)

ในชวงเวลาใกลเคยงกนนกธรณวทยาชาวองกฤษผบกเบกยานเอเชยตะวนออกเฉยงใตเหมอนกนทชอมชเชลล (A.H.G Mitchell) ไดเสนอบทความเรองการก าเนดหนแกรนตทสมพนธกบแรดบกและทองแดง-เหลก โดยอาศยแนวคดดานการแปรสณฐานของเอเชยตะวนออกเฉยงใต(ด Mitchell, 1976 และ 1977) ประเทศไทยตงอยบนผนแผนดนเอเชยตะวนออกเฉยงใต ครอบคลมพนทประมาณ 518,000 ตารางกโลเมตร มพนทเลกกวาประเทศพมาเลกนอย และมรปรางคลายกระบวยตกนาหรอขวานโบราณ และมอาณาเขตตดตอกบประเทศตางๆไดแก ประเทศลาว พมา กมพชา อาวไทย ทะเลอนดามน และประเทศมาเลเซย (รายละเอยดกลาวในบทท 1) Moorman & Rojanasoonthorn (1968) ประเทศไทยสามารถจดแบงลกษณะหรอสภาพทางภมศาสตรของประเทศไทยออกเปน 7 เขต ไดแก 1) เขตทราบภาคกลาง 2) เขตทสงภาคพนทวปตอนตะวนตก 3) เขตทสงภาคพนทวปตอนเหนอ 4) เขตทสงตอนกลาง 5) เขตทราบสงตะวนออกเฉยงเหนอ 6) เขตชายฝงตะวนออกเฉยงใต และ 7) เขตคาบสมทรตอนใต (รปท 2-1) (กรมทรพยากรธรณ, 1989) และเมอพจารณาโดยยอการวางตวของเขตหรอมณฑลภมศาสตร (physiographic province) เหลานถกควบคมดวยลกษณะทางธรณวทยาและธรณแปรสณฐานเปนสวนใหญ (รป 2.2) จนทาใหไดลกษณะของแนวเทอกเขาและทราบทเปนแองแคบๆทอดตวไปตามแนวเหนอใต โดยมรายละเอยดดงน 2.1.ทราบภาคกลาง (Central Plain) หรอลมน าเจาพระยา (Chao Praya River Basin) เขตทราบภาคกลางจดวาเปนพนทตา (low-land area) ทสาคญมากของไทย เพราะมดนทสมบรณสงจงเหมาะแกการเพาะปลก ยาวประมาณ 500 กม และกวางประมาณ 100 กม และประกอบดวยชนตะกอนหนามากทสดถง 7 กโลเมตร โดยแยกจากลมนาสาละวนทอยทางทศตะวนตกดวยเทอกเขาตะนาวศร (Tennesserim Range) และแยกจากเขตทราบสงโคราชทางทศตะวนออกดวยเทอกเขาเพชรบรณ ทราบภาคกลางนแบงยอยออกไดเปน 3 บรเวณ คอบรเวณลมนาตอนเหนอ บรเวณทราบลมนาตอนกลาง และบรเวณลมนาตอนใต (รปท 2-1) (กรมทรพยากรธรณ, 1989) 2.1.1.1 ทราบภาคกลางตอนเหนอ (Northern Central Plain) ทราบภาคกลางตอนเหนอ หรอบรเวณลมนาตอนเหนอหรอเขตทราบภาคกลางตอนเหนอ (Upper Chao Phraya Basin) ประกอบดวยทราบขนาบแมนาสายใหญ คอ นาแมปง นาแมยม และนานาน ซงมเขตตนนาอยแถบภเขาสงตอนเหนอของประเทศซงไหลผาดผานตดบรเวณลมนา และมาบรรจบกนทแถบจงหวดนครสวรรค จนเปนแมนาเจาพระยา ลกษณะสาคญของทราบภาคกลางตอนเหนอ คอ

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-4

บรเวณทตามการกวดแกวง (meandering) ของลานาชดเจน และปรากฏเปนรองนาเกา (meander scars) ทเปนทลมชนแฉะ (swampy area) สวนบรเวณทสง (higher lands) เปนลาตะพกทางนา หรอทราบขนบนได(terraces) ทถกตด(dissected) จนราบและพนราบปรบราบ(peneplain) ทมผวหนาทกอปรดวยตะกอนทรายเปนสวนใหญ 2.1.1.2 ทราบภาคกลางตอนกลาง (Middle Central Plain) ทราบภาคกลางหรอเรยกอกอยางวาทราบนครสวรรค (Nakhon Sawan Area) สวนใหญเปนทราบแคบๆและมภเขาขนาดยอมๆ (สงประมาณ 100 เมตร จากระดบนาทะเล) โผลเดนชดทามกลางทราบ และจดเปนเขาลกโดด (monad knocks) วางตดเรยงรายไปตามแนวเกอบเหนอใตประมาณ 50 กโลเมตร ตงแตจงหวดนครสวรรคไปจนถงชยนาท ทราบดงกลาวเปนทราบลมนาทกวางใหญ มความราบเรยบมากจนถงทราบลอนคลน (undulating terrain) บางแหงประกอบดวยทราบสองฝงแมนาเจาพระยา ซงจากแมนาเจาพระยามการแตกขนานไปเปนแมนายอยอก 7 สาขา เชน สพรรณบร และแมนานอย นอกจากแมนาเจาพระยาแลวยงมแมนาสาคญทประกอบดวยทราบตาลมนาอก 2 สาย คอ แมนาแมกลองทางตะวนตก แมนาปาสก (หรอแมนาทาจน) ทางตะวนออก และแมนาบางปะกงทางตะวนออกเฉยงใต สาหรบสภาพธรณสณฐานวทยาของบรเวณลมนาตอนเหนอมการศกษาอยางกวางขวาง เชน Brown และคณะ (1951), Alexseev และ Takaya (1967), Takaya (1968), Mitchael (1979) และ Nutalaya & Selvakumar (1980) บรเวณลมนาตอนเหนอนมลกษณะสาคญพเศษคอมสภาพภมประเทศเปนลอนคลนทงทสงและทตา Takaya (1968) และ Thiramongkol (1983) ไดจดแบงธรณสณฐานวทยาของบรเวณนออกเปน 7 เขต คอ (1) เขตลมนาทวมถง (2) เขตลานตะพกตา (3) เขตลานตะพกกลาง (4) เขตลานตะพกสง (5) เขตลานตะพกสงมาก (6) เขตพนราบปรบเรยบตา และ (7) เขตพนราบปรบเรยบสง ลมนาทวมถง (Floodplains) แบงยอยออกเปนอก 2 เขตยอย คอ เขตลมนาทวมถงระดบตา และเขตลมนาทวมถงระดบสง สาหรบเขตลมนาทวมถงระดบตา (Low-level floodplains) มกจากดอยบรเวณแมนาในปจจบนทมความสงจกาพนทองนาในชวงประมาณ 3 ถง 5 เมตร สวนเขตลมนาทวมถงสง (high-level floodplains) ไดแกสวนทเปนคนดนธรรมชาต (natural leves) และทลมชนแฉะสวนหลง (back swamp) ซงโดยเฉลยผวบนของคนดนธรรมชาตมกสงจากพนทองนาประมาณ 10 เมตร และอยเหนอกวาระดบของพนทลมนาทวมทวไป ลานตะพกตา (Terraec I) เขตลานตะพกกลาง (Terrace II หรอ Middle Terrace) มสภาพเปนแนวยาวตามแมนาสายใหญของเขตทราบภาคกลางตอนเหนอและบรเวณพนทนครสวรรค ตะกอนของเขตลานตะพกนแยกจากลานตะพกระดบตาตรงทมกแสดงลกษณะผาชดเจน ความสงประมาณ 1 เมตรจนถง 5 เมตร และเขตลานตะพกระดบตามกปกคลมดวยทองนาระหวางเขาทราบเรยบ สวนลานตะพกระดบกลางมกแสดงลกษณะของเนนจอมปลวก (termite mound) และไมยนตนในทงนาทเปนลอนเลกนอยมาก

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-5

เขตลานตะพกสง (Terrace III หรอ High Terrace) พบเหนทวไปในแถบทราบภาคกลางและไมแสดงวางตวขนานกบลานาในปจจบน ลานตะพกเขตนมกแสดงลกษณะตะกอนทผพงสงมากและถกปดทบดวยชนศลาแลงแขง (lateritic cap) ชนบาง ๆ เขตลานตะพกสงมาก (Terrace IV หรอ Very High Terrace) มกพบโผลใหเหนเพยงไมกแหง ทางตอนเหนอของลมนาและมกมชนศลาแลงอยดวยตอนบนๆ ซงบางแหงอยตดกบพนราบปรบเรยบ(peneplain)

ในเขตลมนาตอนเหนอ คอ พนราบปรบเรยบสง (high-level peneplain) และพนราบปรบเรยบตา (low-level peneplain) ซงมความแตกตางในเรองความสงแตกตางกนไปในแตละพนท โดยเฉลยเมอเทยบกนในระหวางพนทพนราบปรบเรยบระดบสงมกมความสงมากกวาพนราบปรบเรยบระดบตา ในเขตพนทนครสวรรคพนราบปรบเรยบระดบตา สงประมาณ 30-45 เมตรจากระดบนาทะเล แถบกาแพงเพชร-วงทอง-พจตร สงประมาณ 60-70 เมตรจากระดบนาทะเล และแถบศรสชนาลย-อตรดตถสงประมาณ 70-90 เมตรจากระดบนาทะเล สาหรบพนราบปรบเรยบแถบกาแพงเพชร จงหวดพจตรสงประมาณ 100-120 เมตร และศรสชนาลย-อตรดตถ ประมาณ 120-140 เมตร โดยปกตสวนทเรยกพนราบปรบเรยบนมกถกปดทบดวยชนศลาแลงแขงหนาประมาณ 4-5 เมตร 2.1.1.3 ทราบภาคกลางตอนใต (Southern Central Plain) บรเวณลมนาเจาพระยาตอนใตหรอเขตทราบภาคกลางตอนใต (Lower Chao Phraya Basin) เรมจากจงหวดชยนาทไปทางใตจนจรดปากอาวไทย ซงแยกจากลมนาตอนเหนอดวยพนทราบเรยบทกวางขวางกวาและมลกษณะทราบตะกอนปากแมนามากกวา และมความสงของพนทราบจากระดบนาทะเลนอยกวา 15 เมตร Takaya และ Thiramongkol (1980) ไดแบงลมนาตอนใตนออกเปน 3 ลมนายอย (รปท 2-2) โดยอาศยตาแหนงภมศาสตร ชนดตะกอน และสภาพการผพง ไดแก 1) เขตนาทะเลทวมถง 2) เขตทราบปากแมนาและนาทวมถงยคใหม 3) เขตทราบนาทวมถง 4) เขตทราบปากแมนายคใหมมดนเหนยวทะเลเปนกรดปน 5) เขตทราบปากแมนายคใหมมดนเหนยวทะเล 6) เขตทราบปากแมนายคใหมมดนเหนยวนากรอยเปนกรดปน 7) เขตทราบปากแมนายคใหมมดนเหนยวนากรอยปน 8) เนนตะกอนรปพดยคใหม 9) เนนปนตะกอนรปพดยคเกาตอนบน 10) เนนตะกอนรปพดตอนลาง 11) ลานตะพก และ 12) ลานตะพกหนปน จะเหนไดวาบรเวณลมนาตอนใตนสวนทเปนเขตทราบปากแมนาหรอดนตะกอนปากแมนา (deltaic plain) ซงมทงยคใหมและยคเกา ดนตะกอนปากแมนาเกามลกษณะเปนรปพดทเอยงออกไป (deviated fan) สวนจดยอดอยทจงหวดชยนาทสงจากพนทขางเคยง 20 เมตร และปลายดนตะกอนสงประมาณ 5 เมตร ในทางธรณสณฐานวทยาจดใหดนตะกอนปากแมนาเกานซงนาจะมอายอนยคไพลสโตซนตอนบน และบางสวนถกปดทบคนดนยคปจจบน (ทสงนอยกวา 1 เมตร) และเนองจากมรปรางคลายพดมพนทโดยทวไปเรยบแตลาดเอยงเลกนอย และมลาธารแขนงแยกไหลออกจากลาธารใหญ (distributary) จงจดเปนลกษณะสาคญของดนตะกอนปากแมนาเกา ซงบางคนเชอกนวาลาธารแขนงแยกตวคลายขนนก

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-6

(bifurcation) นเปนลกษณะทสาคญของดนดอนปากแมนายคไพลสโตซนหรอยคนาแขง (กรมทรพยากรธรณ, 2542) สวนดนดอนปากแมนายคใหมประกอบดวยตะกอนอายโฮโลซน (Holocene sediment) ตอนบน และโฮโลซนตอนลาง หรอดนดอนพนราบ (delta flat) สวนใหญทราบซงอยสงจากระดบนาทะเลประมาณ 2 เมตร ดนดอนพนราบนอยระหวางลาธารแขนงแยกทวางตวอยบนดนดอนปากแมนาปจจบน ซงมสภาพเปนนากรอยอย ขอบเขตลมนาตอนลางมลกษณะภมประเทศทแสดงออกดวยพนทซบซอนจาพวกเนนตะกอนรปพดกบลานตะพก (fan-terrace complex) ทอยระหวางภเขากบทราบ มความลาดเอยงประมาณตงแต 1 จนถง 2.5 เมตร/กโลเมตร พนทจงมกเปนลอนคลน (undulating) ทถกธารนากดบางแหงลกมากเกอบ 10 เมตร สวนใหญมอายประมาณยคไพลสโตซนตอนกลางถงตอนบน สวนทแกกวามกพบชนศลาแลงบนพนผวหรอใตผวดนเพยงเลกนอย สวนพวกทออนกวามกแสดงลกษณะการผพงของตะกอนเพยงเลกนอย โดยทวไปลานตะพกไมมการพฒนามากเหมอนบรเวณลมนาตอนเหนอ และมกแสดงลกษณะภมประเทศทเปนลอนคลนชดเจนปะปนกบเนนเขาเตย ๆ กระจดกระจาย โดยปดทบดวยชนศลาแลงเขงและหนา จากการศกษาทางธรณฟสกสพบวาตะกอนในแถบลมนาตอนเหนออาจมความหนามากถง 4,000 เมตร และตอนใตหนาถง 7,000 เมตร และลมนาทงสองนาไดรบตะกอนแมนาและปากแมนาจากพนททถกยกตวสงขนในสมยยคเทอรเชยร ลมนาทมลกษณะคอนขางตรงจงเปนผลมากจากอทธพลของรอยเลอนแนวเหนอใต ดวยเหตนจงทาใหแนวเขาและรองนามลกษณะตรงและวางตวในแนวเหนอ-ใต เนองจากการเลอนตวดงกลาว จากลกษณะของตะกอนปากแมนาทงทเกา(อายไพลสโตซนตอนบน) และใหม (โฮโลซนตอนลาง) แสดงใหเหนวานาทะเลไดรกลา (transgression) เขามาอยางนอย 2 ครง ในชวงระหวางยคนาแขง (interglacial age) คอปลายยคไพลสโตซนและยคหลงนาแขง (postglacial) หรอยคโฮโลซนตอนตน ดวยเหตนในระหวางยคควอเทอนารตอนปลายบรเวณลมนาตอนใตจงถกนาทะเลทวมในขณะทไมพบหลกฐานวานาทะเลรกลาเขาไปถงบรเวณลมนาตอนบน 2.1.2 ทสงภาคพ นทวปตอนเหนอ (Northern Highlands) สภาพภมศาสตรตอนเหนอของประเทศไทยมลกษณะเปนทราบสลบเขาหรอแองสลบเทอกเขา ( Basin and Range) ซงวางตวในแนวเหนอ-ใตตามลกษณะโครงสรางของหนทแกกวาทรองรบอยขางลาง สวนทเปนทราบประกอบดวยแองหบเขา (intermontane basin) ใหญนอยทใหญมากๆไดแกแองเชยงใหม แองลาปาง แองแพร และแองพะเยา และมกประกอบดวยชนตะกอนนาพา (fluviatile) และตะกอนทะเลสาป(lacustrime) สะสมตวในมหายคนวชวน (Cenozoic) ซงบางแองหนามากกวา 3,000 เมตร และปดทบดวยตะกอนยคควอเทอรนารอกท แมนาสายใหญของเขตทสงภาคเหนอนม 4 สาย คอ แมปง แมวง แมยม และนานาน ไหลไปทางใตและเชอมตอกนในเขตพนทนครสวรรค (รปท 2-2) สาหรบเขาและเทอกเขาทางเหนอ

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-7

ประกอบดวยหนอคนและหนตะกอนเปนสวนใหญ หนตะกอนบางแหงกถกแปรสภาพไปเปนหนแปร เทอกเขาทสาคญไดแก เทอกเขาแดนลาว เทอกเขาหลวงพระบาง เทอกเขาผปนนา เทอกเขาถนนธงชย เทอกเขาถนนธงชยมหลายยอดมากมาย สงตระหงาน ทางทศตะวนตกของจงหวดเชยงใหม ยอดหลายยอดสงกวา 1,000 เมตร ดอนอนทนนทนบวาสงทสด คอสงถง 2565.3 เมตร จากระดบนาจดวาสงทสดของประเทศ แมเทอกเขาบางเทอกมความตางระดบมาก แตกมหลายเทอกทถกปรบเรยบอยหลายระดบ (Baum และคณะ, 1970) นกธรณวทยาหลายทานไดศกษาบรเวณทตาทางตอนเหนอ เชน Hattori (1970), Takaya (1971b), Wong-tangswad (1976) และ Thiramongkol (1983) สวนททาการศกษาอยางละเอยดในปจจบนไดแก แองลาปาง ซง Hattori (1970) ไดสรปวาประกอบดวยทราบนาทวมถง ลานตะพกตา ลานตะพกปานกลาง ลาดตะพกสง และพนราบปรบเรยบ(peneplain) ซงทราบนาทวมถงนรวมถงคนดนธรรมชาตและทลมชนแฉะสวนหลงทเกดเฉพาะทอาเภอแมวง สวนลานตะพกตาๆ มกเปนตะกอนทรายแปง ไมมกอนกลม(nodule)และกอนพอก(concretion)ของแรเหลกออกไซด และมกเกดบรเวณแมนาวงและลานาสาขา ลานตะพกปานกลางเปนทนาสวนใหญของแองลาปาง มความราบเรยบและคลนลอนบาง ตะกอนสวนใหญเปนพวกดนเหนยวมเหลกและแมงกานสเปนกอนพอกขนาดเทาเมดถว (pisolitic) สวนลานตะพกสงแสดงลกษณะภมประเทศแบบลอนคลนจนถงลกกลง สาหรบพนราบปรบเรยบมกเกดบรเวณขอบของแองซงแสดงภมประเทศแบบลอนคลนและถกปดทบดวยชนศลาแลงทหนาและแขง Takaya (1971b) ไดเสนอวานอกจากนนยงพบเนนตะกอนรปพดทงใหม(อายปจจบนถงไพลสโตซน)และเกาซงเปนพวกเนนตะกอนผสมผสานกบตะกอนเชงเขา(fan-colluvium complex) ซงชนดหลงนเขาใจวานาจะเหมอนกบพนราบปรบเรยบท Hattori ไดเสนอนนเอง Takaya ยงเชอวาแองลาปางสวนใหญประกอบดวยลกษณะภมประเทศทเปนเนนตะกอนรปพดทงเกาและใหมมากกวา ดวยเหตนนกธรณวทยาหลายทาน เชน Baum และคณะ (1970) Bunopas (1981) Charusiri (1989) ไดสรปวาสภาพภมประเทศภาคเหนอของไทยเปนผลมาจากการยกตวและเกดการกดกรอนจนกลายเปนพนราบเรยบ การยกตวอาจเกดขนพรอมกบการแทรกดนตวของหนแกรนตในยคเทอรเชยร จนเกดรอยแตกราวของหนมากมายเออตอการผพงและกดกรอนจนเกดการสะสมตวของตะกอนบกและตะกอนกงบกกงทะเล (limnic deposit) 2.1.3 ทราบสงตะวนออกเฉยงเหนอ (Northeast Plateau) พนทประมาณหนงในสามของไทย คอทราบสงโคราช (Khorat Plateau) ซงเปนพนทราบกวางใหญทสงจากระดบนาทะเลเฉลยประมาณ 300 เมตร มลกษณะทางธรณวทยาทไมยงยากซบซอนและแยกจากเขตทราบสงภาคพนทวปตอนเหนอไดอยางชดเจน ดร.ณรงค ถรมงคล เชอวาเปนผลมาจากอทธพลของทวปรงสรรค (epeirogeny) และการโคงโกงนอย ๆ (warping) ในยคเทอรเชยรตอนกลางและอาจถงยคควอเทอนาร (Thiramongkol, 1983)พนทสวนใหญรองรบดวยหนทรายและหนดนดานมหายคเมโสโซอค ซงหลายแหงปดทบดวยดนตะกอนทยงไมแขงตวของยคซโนโซอก

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-8

ในทางธรณวทยาทราบสงโคราชแบงยอยออกเปน 2 แองใหญคอแองอดร-สกลนคร ทางเหนอและแองโคราช-อบลทางใต แองทงสองแยกจากกนดวยเทอกเขาภพาน ซงวางตวในแนวตะวนตกเฉยงเหนอ-ตะวนออกเฉยงใต (รปท 2-1) (กรมทรพยากรธรณ, 1989) แองทงสองนยกตวใหสงขนเมอเทยบกบทราบภาคกลางจนกลายเปนผาชนโดยเฉพาะทางตะวนตกทางใต และทางตะวนออกเฉยงใต บางครงดเหมอนเปนภเขา พนทลาดเอยงจากทางเหนอและทางตะวนตกซงสงจากระดบนาทะเลประมาณ 120-220 เมตร ไปทางขอบดานตะวนออกเฉยงใต ซงสงประมาณ 65 เมตร จากระดบนาทะเล ทราบสงโคราชประกอบดวยแมนาใหญ 2 สาย ทไหลลงสแมนาโขง คอ แมนามล และแมนาช ลาธารของแมนานมลกษณะเปนลาธารกงไม (dentritic) และตนนามกเปนพวกทมนาไหลเฉพาะฤดแลงเทานน (ephemeral หรอ intermitten stream) นกธรณวทยาหลายทานไดศกษาสภาพธรณสณฐานวทยาของทราบสงโคราชมการศกษากนหลายทานเชน Moorman และคณะ (1964) Boonsener (1977) และ Michael (1981) ในรายงานของ Mekong Secretariat (1977) พบวาแองมล-ช หรอแองโคราช-อบลนสามารถแบงยอยออกไดเปน 5 หนวยธรณสณฐาน (geomorphic unit) ซงไดแกเขตภมประเทศกอนยคควอเทอรนาร เขตพนทผวกดกรอน เขตลานตะพกระดบสง เขตลานตะพกระดบตา เขตทราบนาทวมถง และเขตภมประเทศแองตา (รปท 2-1) เขตภมประเทศกอนยคควอเทอรนาร (Pre-Quaternary Landscape) ซงไดแก เขตทหนวยหนตางๆ ของมหายคมชฌมชวน (Mesozoic) โผลใหเหนนนเอง สวนเขตพนผวกดกรอน (erosional surface) ไดแก ภมประเทศทผวแสดงการถกกดกรอนและมชนศลาแลงเปนผวหนาแทน มกพบเหนบอยมากในบรเวณขอบทราบสง สาหรบเขตลานตะพกสงมกพบเหนรอบ ๆ เขตพนผวกดกรอนและมกแสดงดวยการปดทบของเมดกรวดศลาแลง เขตลานตะพกสงนอยระหวางความสง 160 ถง 220 เมตรจากระดบนาทะเล และมความตางระดบจากพนทขางเคยงประมาณ 20 เมตร สวนลานตะพกตามกมความราบเรยบและมชนศลาแลงอยบาง ๆ ในสวนบน ซงลานตะพกทสงและตา สามารถเทยบเคยงกบลานตะพกทอนทพบเหนในดนแดนคาบสมทรอนโดจน สาหรบทราบนาทวมถงเกดเฉพาะบรเวณตดกบแมนามลและช สวนแองตา (Low basin) จดเปนสวนทตาทสดของแอง นบตงแตสวนทเรยกเกษตรวจยทางตะวนตกไปยงอบลราชธานทางตะวนออก Moorman และคณะ (1964) ไดเสนอวาภมประเทศของทราบสงโคราชประกอบดวยลานตะพก 3 ระดบ และทราบนาทวมถง (รปท 2-1) (กรมทรพยากรธรณ, 1989) แต Michail (1981) เสนอวาสภาพภมประเทศสวนใหญเปนผลมาจากการสะสมตว ณ ถนกาเนด (residual) และการสะสมตวของตะกอนเชงเขา (colluvial deposits) มากกวาเกดจากการสะสมตวเนองจากแมนา สวน Boonsener (1977) ไดศกษาดนตะกอนรอบ ๆ จงหวดขอนแกนและสรปวาการสะสมตวเปนผลมาจากลมทเรยกดนลมหอบ (loess) และทรายลมหอบ (dune) โดยปกคลมพนทสวนทเปนลานตะพก ดงนนจงอาจกลาวโดยรวมไดวาพนทราบสวนใหญของภาคตะวนออกเฉยงเหนอมลกษณะธรณสณฐานวทยาเปนพวกลานตะพกทางนา ทราบลมนาซงมบางสวนมาจากตะกอนลมหอบ

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-9

(eolian deposit) นอกจากนนเปนพวกตะกอน ณ แหลงกาเนด (in-situ deposit) และ ตะกอนเชงเขา (colluri-… deposit)

2.1.4 คาบสมทรภาคใต (Peninsular Thailand) ภาคใตของประเทศไทยมลกษณะเปนคาบสมทรยาวยนออกไประหวางทะเลอนดามนและอาวไทย คาบสมทรนเรยกรวม ๆ วา คาบสมทรไทย-มาเลย (Thai-Malay Peninsular) ซงเปนผลมาจากแนวคดโคงโกงตวของหนมหายคปฐมชวนและมชฌมชวนทาใหเกดเทอกเขาสองแนวคอ เทอกเขานครศรธรรมราช และเทอกเขาภเกต-ระนอง วางตวในแนวเหนอใต และมชายฝงทะเลแคบ ๆ วางตวเปนแนวยาวตามแนวเทอกเขาโดยตลอด ชายฝงทะเลอนดามนหรอฝงดานตะวนตกของคาบสมทรจดวาเปนชายฝงทะเลทกาลงจมตวลง (submergent shorelines) ทาใหมเกาะใหญนอยมากมายขนานไปกบชายฝงทเวาแหวงและมหาดทรายเลก ๆ ไมยาวตอเนอง สวนทางฝงทะเลดานตะวนออกของคาบสมทรเปนชายฝงทคอยๆ ยกตวขนทาใหไดชายฝงทมลกษณะตรงมากกวามเกาะไมมากเทาใด หาดทรายกวางกวาและเปนแนวยาวตอเนองมากกวา นอกจากนนยงมลานตะพกชายฝง (marine terrace หรอ coastal terrace)เดนชด และจดเปนชายฝงทมการยกตวขน (emergent shorelines) Takaya (1972) ไดจดแบงภมประเทศทตาของคาบสมทรภาคใตของไทยออกเปน 3 แบบอยางงาย ๆ ไดแก (1) บรเวณชายฝงทะเล (2) บรเวณเนนพดใหม และ (3) ลานตะพก-เนนพดเกา (รปท 2-1) สวนทเปนลานตะพก-เนนพดเกา(Old fan-terrace region) จดวาเปนภมประเทศระดบตาท เกาแกทสดและสงทสด อายประมาณอนยคไพลสโตซน(Pleistocene) โดยมากมกพบเหนในบรเวณเชงเขา ทาใหเกดเปนภมประเทศแบบลอนคลน(undulating) และลอนลกระนาด(rolling) ลกษณะดนผวบนเปนเมดเหลกออกไซด เศษศลาแลง จนถงศลาแลงชนแขง บางครงหนาถง 3-4 เมตร สวนเนนพดใหม (Yong fan region) เกดอยระหวางลานตะพกกบเนนพดเกา มความลาดเอยงนอยกวาเนนพดเกา และมทางนาพฒนามากกวาเปนลกษณะขนนก สวนบรเวณชายหาด (coastal region) ไดแกสวนทเปนชายหาด(ปจจบน) ชายหาดเกา และทะเลสาบ ทมตะกอนทรายแปง ตลอดจนปาชายเลนและปาพร ในบางแหง เชน ตอนเหนอของสงขลาชายฝงทะเลมกมหาดทรายเปนชดและทตาทประกอบดวยตะกอนโคลน (Kaewyana & Kruse, 1981) บางสวนเปนทลมชนแฉะและมถานพทอายประมาณสมยโฮโลซนโดยเฉพาะทางนราธวาส ซงเปนทลมทปะปนอยกบหาดทรายและทะเลสาบปดสลบตวตอเนองกนไป อนแสดงลกษณะของชายฝงทมการงอกเงย (prograding shoreline) ออกไปเรอย ๆ 2.1.5 ชายฝงทะเลภาคตะวนออก (Eastern Coast) บรเวณ 4 จงหวดของภาคตะวนออก ไดแก ชลบร-ระยอง-จนทบร และตราด ประกอบดวยพนทสวนทเปนภเขาทางดานในแผนดนและทราบตดชายฝงทะเล เขาสวนใหญทอดตวไมสงนกวางตวในแนวตะวนตกเฉยงเหนอขนานไปกบโครงสรางบรเวณกวาง (regional structure) ซงเปนผลมาจากการเปลยนลกษณะอยางรนแรงทเกดในหนแปรหลายยคตงแตมหายคบรมชวน (Precambrian) และหนตะกอนและตะกอนแปรมหายคปฐมชวนตอนปลาย (Late Paleazoic)

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-10

บรเวณแถบตะวนตกของระยอง ลกษณะชายฝงทะเลเปนผาคลนซด (wave-induced cliff) และมหาดทรายเลก ๆ สอดแทรก ถดไปทางตะวนออกเปนหาดทรายใหญและยาวขน แตตอเลยไปทางตะวนออกไกลออกไป ชายฝงกลบเปลยนไปเปนโคลน ในบรเวณแถบแหลมฉบง (ชลบร) Dheeradilok และคณะ (1982) ไดจดแบงธรณสณฐานบรเวณนออกเปน 7 หนวย (รปท 2-1) ไดแก 1) ลานตะพกสง (ประมาณ 35 เมตร จากระดบนาทะเล) ทผวบนถกกดและตด (dissected) จนมสภาพเปนลอนคลนกวาง ๆ สวนใหญตะกอนเปนทราย 2) ลานตะพกต า (ประมาณ 15-20 เมตร จากระดบนาทะเล) มสภาพเปนลอนคลนเลกนอย ตะกอนสวนใหญเปนทรายหยาบถงละเอยดทอาจมชนกรวดและชนดนเหนยวเปนเลนซ 3) อาวเกา (Paleobay) กวางยาวประมาณ 3x5 กโลเมตร สวนใหญประกอบดวยตะกอนทรายปนดนเหนยวทมาจากบก (terrigeneous) หรอตะกอนทะเลสาป 4) สนทรายปากอาว (Bay mouth bar) สวนใหญเปนจงอยทรายสะสมตวบรเวณปากอาว เกดจากการสะสมตวโดยคลนและกระแสนาขนานฝง (longshore current) กวางยาวเฉลยประมาณ 1.5x2.5 กโลเมตร ซงสะสมตวกอนเกดการสะสมตวของเนนทราย(beach ridge) และทะเลสาป 5) ตะกอนทะเลสาปใหม (Yong lagoon) ไดแกตะกอนดนโคลนถงโคลนปนทรายสะสมตวตามทะเลสาปแคบ ๆ แตยาว (1x6 กโลเมตร) และสงกวาระดบนาทะเลประมาณ 1-2 เมตร วางตวในแนวทศตะวนตกเฉยงเหนอ 6) เนนทราย (Beach ridge) สวนใหญขนานไปกบชายฝงทะเลกวางประมาณ 1.5 กโลเมตร ยาว 10 กโลเมตร ประกอบดวยตะกอนทเกดจากการงอกเงยของหาดทรายสมยโฮโลซน และ 7) เนนพดและเชงเขา (Alluvial fan & Colluvium) ไดตะกอนและเศษหนทสะสมตวบรเวณเชงเขาใหญนอยทวไป นอกจากนนลกษณะชายฝงบรเวณจงหวด ระยองกมลกษณะคลาย ๆ กน (Kruse และคณะ, 1982) โดยจดแบงไดเปน 7 หนวย ไดแก ลานตะพกระดบสงบนทลาดชน ลานตะพกระดบสงมดนลกรง ลานตะพกระดบตามดนลกรง ลานตะพกระดบตามากมดนลกรง เนนทรายบนลานตะพก ระดบตา ทรายบนบก (onshore deposits) และเนนทรายใหม

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-11

รป 2.-1 แผนทภมศาสตรอยางงายของประเทศไทยแสดงลกษณะทางภมศาสตรและขอบเขต

ซงจดแบงไดเปน 8 ลกษณะ (กรมทรพยากรธรณ, 1989)

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-12

รป 2-2 แผนทดชนประเทศไทย แสดงอาณาเขตจงหวดตาง ๆ เสนปะแสดงถงขอบเขตของหนวยแปรสณฐานทสาคญ ๆ

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-13

2.2 สหภาพเมยนมาร (Union of Myanmar) สภาพภมศาสตรและธรณสณฐานวทยาของประเทศพมา ประเทศพมาตงอยบรเวณทมการแปรสณฐานทซบซอนมาก ในรายงานของ ESCAPE (1996) ได

จดแบงประเทศพมาตามสภาพภมศาสตรซงถกควบคมดวยโครงสรางและลกษณะทางธรณวทยาทแตกตางกนเปน 4 เขต (รปท 2-3) ไดแก (1)ชายฝงทะเลอะรากน (Arakan Coastal Zone) (2) เทอกเขาสงอนโด-พมา (Indo-Burma Range หรอ Arakan-Chin Range) (3) ทราบภาคกลาง (Inner Burma Tertiary Basin หรอ Central Zone) และ (4) เทอกเขาสงจน-พมา Sino-Burma Range หรอ Eastern Highland) โดยทงหมดวางตวในแนวเหนอใตตามโครงสรางหลกทางธรณวทยา (รปท 2-4)

1) ชายฝงทะเลอะรากน (Arakan Coastal Zone) เปนพนทแคบๆทางตะวนตกสดของพมาตดกบบงคลาเทศและอนเดย พนทสวนใหญนบตงแตตอนเหนอและตะวนตก เปนเขตภเขาททอดยาวจากเหนอลงมาทางตะวนตกเฉยงใต บรเวณพนทรฐกะฉน รฐฉน และรฐยะไข ในพนทรฐยะไขมบรเวณทราบชายฝงทะเล ซงกวางทางตอนบนแลวแคบลงเลยบชายฝงทะเลมาทางตอนลาง เขตชายฝงนสวนใหญประกอบดวยหนทรายคดโคงและหนทรายแปงยคครเทเชยสจนถงยคเทอรเชยร และแผกระจายจากชายฝงอะรากนไปทางบงคลาเทศและตะวนออกของอนเดย มหนอายเทอรเชยรเปนพวกตะกอนไหลทวปและหนตะกอนดนดอนสามเหลยมปากแมนาอายนโอจนจนถงควอเทอรนารปดทบอยดานบน

แมน าทไหลผานบรเวณนสวนใหญไหลจากทางเหนอลงใต เนองจากถกควบคมดวยรอยเลอน (fault) หรอเปนแมน าสายสน ๆ ไหลจากทางตะวนตกของเทอกเขาอาระกนโยมาลงสอาวเบงกอล แมน าส าคญ 2 สายไดแก แมน ากะละดน (Kaladan) และแมน ามนเชาน (Min Chaung)

Bender (1983) และ ESCAP (1996) รายงานแหลงแรทพบไดแก ปโตรเลยม เชนทเกาะรมร(Ramree island) เกาะชดบา (Cheduba island) และเกาะทางตะวนออกเฉยงใตของเมองซตทเว (Sittwe) ถานหนพบทางตะวนตกเฉยงเหนอของเมองซตทเว แรเหลกและโครเมยมพบทาตะวนออกเฉยงเหนอของเมองเบะซน (Bassein)

2) เทอกเขาอนเดย-พมา (Indo-Burma Range Arakan-Chin Range หรอ Western Fold Belt) ประกอบดวยเทอกเขาสงวางตวทอดเปนแนวยาวแบบตอเนองในทศเหนอใต ไดแก เทอกเขานาคา (Naga) เทอกเขาชนน และ เทอกเขาอาระกนโยมา อยทางเหนอและโคงลงมาทางตะวนตกเฉยงเหนอลงไปถงทะเลอนดามน โดยเทอกเขาเหลานไดรบอทธพลจากการคดโคงและรอยเลอนยอนมมตา (thrust fault) จงทาใหเกดเทอกเขาทสงมาก ประกอบดวยหนตะกอนยคเทอรเชยรและหนตะกอนยคครเทเชยสทถกอดดนเลอนตวขนมา (allochthonous) เชนบรเวณเทอกเขาอาระกนโยมาประกอบดวยหนตะกอนนาลก (flysch rocks)ยคครเทเชยส และหนตะกอนแปรสภาพและชดหนงใหญและหนอคนสเขมพบบรเวณเทอกเขานาคา สวนบรเวณเทอกเขาชนน พบหนเซอรเพนทไนท หนอคนสเขมจด แนวเทอกเขาสงอนเดย-พมานยาวตอเนองไปในทะเลจนถงหมเกาะอนดามนและหมเกาะนโคบาร ในทะเลอนดามน

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-14

ซงมยอดเขาทมชอเสยงคอ ยอดเขาวคตอเรย (Victoria Peak) มความสงประมาณ 3,063 ม. จากระดบน าทะเล และเทอกเขานากะ (Naga) อยทางตะวนตกเฉยงเหนอของประเทศ ซงกนระหวางประเทศพมากบอนเดย โดยเทอกเขาทงสองนไดรบอทธพลจากรอยเลอนยอนมมต า (thrust fault) จงท าใหเทอกเขาสงมาก ยอดเขาทสงทสดในประเทศคอ ยอดเขาคาคาโบราซ (Hkakabo Razi Peak) ซงมความสงประมาณ 5,881 ม. จากระดบน าทะเล

Bender (1983) และ ESCAP (1996) รายงานแหลงแรทพบ ไดแก แหลงหยกทางตะวนตกของเมองมตจนา (Myitkyina) เเหลงอาพน (amber) ทางตะวนตกเฉยงเหนอของเมองมตจนา เเหลงทบทม-แซปไฟรทเมองนะเมยเซค (Nanyaseik) ซงอยทางตะวนตกเฉยงใตของเมองมตจนา แหลงถานหนทเมองกเลวะ (Kalewa) แหลงปโตรเลยมทางตะวนออกของเมองกเลวะ แหลงทองคา-เงนทางตะวนออกเฉยงเหนอของเมองปเตา (Putao) ทางตะวนออกเฉยงเหนอ และทางตะวนตกของเมองมตจนา แหล งแ ร เหลกทางตะวนตก และทาง เหนอของ เมองมตจนา แหลงแ รตะก ว -ส งกะสทางตะวนออกเฉยงเหนอของเมองปเตา และตะวนตกเฉยงใตของเมองนะเมยเชค และแหลงแรทองแดงทางตะวนตกเฉยงใตของเมองนะเมยเซค และตะวนออกเฉยงใตของยอดเขาวคตอเรย

3) ทราบตาภาคกลาง (Inner Burma Tertiary Basin Central Zone หรอ Central lowland) เปนทราบมแนวภเขาสงขนาบขางคอดานตะวนตกไดแกแนว เทอกเขาอนเดย-พมา และดานตะวนออกตดกบแนวหนแปรชดโมโกกและทราบสงฉาน สวนแนวกลางประกอบดวยแนวหนภเขาไฟอายไมโอซนจนถงควอเทอรนาร คอเขาผอบผา (Popa) ซงแนวหนภเขาไฟนถกแปลความวาเปนแนวชดหนงใหญทางฝงตะวนออก โดยชดหนนวางตวอยดานลางแนวโคงของภเขาไฟ และถกดนขางขนมาโดยหนอคนในชวงกลางยคครเทเชยส (Acharyya, 2007) ทาใหเกดแองลกตะวนตก (Western Trough) ซงประกอบดวยหนฐานทเปนหนปนวางอยบนหนบะซอลตรปหมอน มรอยตอเนองผดวสยซงปดทบดวยชนหนตะกอนอนยคแคมปาเนยน (Campanian) จนถงควอเทอรนาร บางบรเวณชนตะกอนนหนาถง 10 กโลเมตร และแองลกตะวนออก (Eastern Trough) ของแนวภเขาไฟน ซงประกอบดวยหนฐานพวกหนแปรและมหนตะกอนยคเทอรเชยรตอนกลางถงตอนปลายวางตวอยดานบน และสวนบนสดเปนเขตทราบนาทวมถงอายยคควอเทอรนาร

ถกขนาบดวยรอยเลอนใหญทงสองดาน จงเปนบรเวณทเกดแผนดนไหวหลายครง จากระดบน าทะเล แมน าสายส าคญทไหลผานไดแก แมน าอระวด และแมน าซตเตาว มความยาวประมาณ 560 กม. โดยแมน าทงสองสายนมทศทางการไหลจากเหนอลงใต มเทอกเขาเตย ๆ กนระหวางสองแมน านคอ เทอกเขาพกวโยมา (Pegu Yoma) คนไทยเรยก “พะโคโยมา” บรเวณปากแมน าทงสองสายเปนบรเวณดนดอนสามเหลยม ซงเกดจากการตกตะกอนทบถมเปนเวลานาน

สวนใหญทราบภาคกลางเปนแองสะสมตะกอนยค เทอรเชยร (Tertiary basin) Bender (1983) ไดรายงานวาแหลงแรทพบไ ดเก แหลงปโตรเลยมในเขตมะเกว (Magwe) และบาโก (Bago) ถานหนพบทางตะวนตกเฉยงใตของเมองโพรม (Prome) หรอเมองแปรในอดต และทางตะวนตกเฉยงเหนอของ

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-15

เมองชเวโบ (Shwebo) ทบทม และแซปไฟรพบทเมองซกยน (Sagyin) (ทางเหนอของเมองมณฑะเลย) แรทองแดง ตะกว และสงกะสพบทางตะวนตกของเมองชเวโบ ทางตะวนออกเฉยงใตของเมองเมคลลา (Meiktila) และเมองมณฑะเลย แรทงสเตนพบทเมองอนดายนดะ (Indaingtha) และบรเวณบดดจาวน-เพนเนได (Padatgyaung-Peinnedaik) (รปท 2-5)

4) ทอกเขาจน-พมา (Sino-Burma Range) หรอทสงตะวนออก (Eastern Highland) หรอทสงฉาน-เมาะตะมะ (Shan-Tenasserim Highland) ดานตะวนออกตดกบรอยเลอนสะเกยง สวนทางดานตะวนออกตดกบประเทศไทย ประกอบดวยหนแปรยคพรแคมเบรยนถงไทรแอสซก หนปนและโดโลไมตมหายคปฐมชวต(พาลโอโซอก)และมชฌมชวน(มโซโซอก) และแกรนตปลายยคเมโสโซอคซงครอบคลมพนทสวนใหญ สวนหนยคซโนโซอกพบนอยมากสวนมากเปนแหลงนามนและลกไนท เชนหนนามน (oil shale) พบในเขตเมาะตะมะหรอทาแนสซารม(ไทยเรยกเขตตะนาวศร) และตะกอนทะเลสาบในรฐฉาน หนอคนพบทางตะวนออก พนทนเชอวามกระบวนการแปรสณฐานทางธรณวทยามากกวา 5 ครงโดยลาสดเกดในมหายคมชฌมชวน(มโซโซอก)

เมาะล าไย (Mawlamyaing) ชอเดมคอ “มอลเมน (Moulmein)” คนไทยเรยก “เมาะล าเลง หรอ มะละแหมง” มลกษณะของพนทเปนทราบสง ประกอบดวยเทอกเขาเปนทวยาว ระดบความสงของพนทตงแต 1,500-12,000 ฟต (ประมาณ 450-3,650 เมตร) จากระดบน าทะเล โดยความสงเฉลยของพนททางเหนอของทราบสงนประมาณ 3,000 ฟต (ประมาณ 900 เมตร) จากระดบน าทะเล มแมน าส าคญไหลผานคอ แมน าสาละวน (Salween) ซงมตนก าเนดจากเทอกเขาตงลา (Tanglha) ในประเทศจน ไหลจากเหนอลงใตสอาวมะตะบน มความยาวประมาณ 150 ไมล หรอประมาณ 2,800 กโลเมตร

เนองจากทราบสงฉานเปนพนททระกนดาร ทาใหไมมขอมลมากนก Bender (1983) และ ESCAP (1996) ไดรายงานวาพบแหลงแรทางขอบตะวนตกของทราบ ไดแก แหลงแรตะกว สงกะส ทองแดง เหลก และแบไรต ทเมองบอดวน (Bawdwin) และเมองตองยหรอทาวนย (Taunggyi) เหมองแรทงสเตนทเมองมอช (Mawchi) ในเขตรฐกะยา แหลทบทมเเละแซปไฟรทเมองโมโกก (Mogok) เมองมองซ (Mong Hsu) ซงอยทางตะวนออกเฉยงเหนอของเมองทาวนย และเมองมองคก (Mong Hkak) ใกลเมองเชยงตง (Keng Tung)

5. เขตเทอกเขาเมาะตะมะ (Tenasserim Zone) ครอบคลมพนทบรเวณแมน าเมยจนถงแหลมวคตอเรย (Victoria Point) ซงเปนพนททางใตสดของพมา (ตรงขามจงหวดระนองของประเทศไทย) มลกษณะของพนทเปนเทอกเขา และทราบชายฝงทะเลแคบ ๆ ทอดยาวระหวางทะเลอนดามนและเทอกเขาเทอแนสเซอรม (คนไทยเรยก “ตะนาวศร”) ซงกนระหวางประเทศพมากบประเทศไทย บางบรเวณเปนเทอกเขามหนาผาสงชนจรดฝงทะเล ระดบความสงของพนทตงแต 0-12,000 ฟต (ประมาณ 0-3,650 เมตร) จากระดบน าทะเล มลกษณะชายฝงทเวาแหวงเปนเกาะแกงมากมาย เชน เกาะทวาย (Tavoy) หมเกาะมารย แมน าทไหลผานพนท ไดแก แมน าเมย แมน าเทอแนสเซอรม

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-16

แมน าทส าคญในประเทศพมา(รปท 1-7) สวนใหญทไหลเกอบขนานกนในทศทางเหนอ-ใต ไดแก แมน าชดวน(Chindwin) แมน าอรวด(Irrawaddy) แมน าสะโตง(Sittoung) และสาละวน(Thanlwin)

แมน าอรวด (Irrawaddy หรอ Ayeyarwady River) เปนแมน าทมความส าคญทสด มตนก าเนดจากมตนก าเนดในเขตนเจยง มณฑลยนนาน บรเวณใกลรอยตอเขตแดนรฐกะฉน ประเทศพมา บรเวณตนน ามชอเรยกวาแมน ามายขา จนเมอไหลมารวมกบแมน ามะลขา ทเมองมตจนา จงเรยกแมน าสายใหมวา แมน าอระวด แมน าอรวดไหลผานใจกลางประเทศลงสทะเลอนดามน มความยาว 2,170 กโลเมตร และมเมองส าคญหลายเมองซงสวนใหญตงอยทางฝงตะวนออกของแมน าสายน อกทงเปนทตงของราชธานโบราณหลายแหงของพมาอกดวย อนไดแก มณฑะเล(Mandalay) องวะ (Ava) อมรประ(Amarapura) แปร(Prome) และพกาม(Pagan) แมน าอรวดถอเปนเสนทางคมนาคมทส าคญทสด สามารถลองเรอขนสงสนคาขนไปไดไกลถงเมองพะมอในรฐกะฉนตอนลาง โดยขนลองไดถง 1,450 กโลเมตร แมน าอรวดตอนลางเปนพนทราบกวางใหญประกอบเปนมณฑลเอยาวด กนพนทราว 20,000 ตร กม. โดยแตกยอยเปนสายน า 8 สายไหลลงสทะเลอนดามน บรเวณนถอเปนอขาว(rice bowl)ของประเทศพมา เพราะมดนทอดมสมบรณอนเกดจากน าทวมและการทบถมของตะกอนและแรธาตทถกสายน าพดพามา

แมน าสาละวน (Salween River) เปนแมน าสายยาวทสด (เปนอนดบท 26 ของโลก) คอมความยาวถง 2,815 กโลเมตร แมน าสายนไหลจากภเขาหมาลย ไหลผานมลฑลยนนาน ประเทศจน ทซงเรยกสายน านวา นเจยง และผานประเทศพมาผานรฐฉาน รฐกะยา รฐกะเหรยง ซงเปนแมน ากนพรมแดน ระหวางพมากบไทยทจงหวดแมฮองสอน และไหลลงมาบรรจบกบแมน าเมย หลงจากนนแมน าสาละวนจงไหลวกกลบเขาประเทศพมา และไหลลงสมหาสมทรอนเดยทอาวเมาะตะมะ รฐมอญ แลวลงสทะเลอนดามนทอาวเมาตะมะ(Gulf of Martaban)ในรฐมอญเปนสายน าส าคญทกอใหเกดพนทราบลมน าอนอดมสมบรณของประเทศพมา

แมน าสะโตง หรอ แมน าสทตง หรอ แมน าซตตาวน (Sittoung River) เปนแมน าในประเทศพมามความยาว 420 กโลเมตร เปนเสนแบงเขตปกครองระหวาง รฐพะโคกบรฐมอญ

พนททางใตของบรเวณเทอแนสเซอรมมแรทสาคญ คอ ดบก และทงสเตน Bender (1983) ใน ESCAP (1996) รายงานแหลงแรทพบ ไดแก แหลงดบก-ทงสเตนในเขตเมองมอลเมยง เมองทวาย (Tavoy) เมองมารย (Mergui) และบรเวณใกลแหลมวคตอเรย แรพลวงพบทางใตของเมองมอลเมยง และทางตะวนตกของแมนาเมย แรตะกวพบทางตะวนออกของเมองมอลเมยง (ใกลชายแดนประเทศไทย) ทางเหนอของเมองทวาย และทางตะวนออกของเมองมารย (ใกลชายแดนประเทศไทย)

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-17

รปท 2-3 แผนทอยางงายของประเทศพมาแสดงสภาพทางภมศาสตรหลก ๆ ไดแก 1)ชายฝงอะรา

กน 2) เทอกเขาอนเดย-พมา 3) ทราบภาคกลาง 4) เทอกเขาจน-พมา

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-18

รปท 2-4 ความสมพนธระหวางเขตทางภมศาสตรของประเทศพมา กบประเทศขางเคยง

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-19

รปท 2-5 แผนทตอนเหนอของพมา แสดงสภาพธรณแปรสณฐานตาง ๆ และรอยเลอนหลกท

สาคญ (Archaryya, 2007) แองตะกอนในพนทราบตอนกลางของประเทศพมา 2.3 ประเทศลาว สภาพภมศาสตรประเทศลาวแบงออกอยางงายโดยอาศยลกษณะภมประเทศ ลกษณะทางธรณวทยาและธรณโครงสราง เปน 3 เขต ไดแก (รปท 2-6) 1) เขตภเขาสง 2) เขตทราบสง และ 3) เขตทราบลม 2.3.1 ภเขาสง

เขตภเขาสงเปนพนททสงกวาระดบนาทะเลโดยเฉลย 1,500 เมตรขนไป ไดแก พนททางภาคเหนอและตะวนตกเฉยงเหนอของประเทศประกอบดวยจงหวดพงสาล หลวงนาทา บอแกว อดมไชย ไชยบร บางสวนของเวยงจนทน หลวงพระบาง และเชยงของ (ประมาณละตจดท 103o ตะวนออก ไปทางตะวนตกจนสดชายแดนดานตะวนตก) แบงพนทออกเปน 3 บรเวณ ไดแก พนทภเขาบรเวณลมแมนาจ กบลานาสาขาตางๆ (รปท 2-7) พนทราบสงตรานนนท อยสงกวาระดบนาทะเลประมาณ 3,600 –

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-20

4,500 ฟต เปนตนกาเนดของแมนาตางๆ และพนทบรเวณหบเขาลมแมนาโขง บรเวณนเปนภเขาสลบซบซอน บางแหงเปนทราบสง ปกคลมไปดวยปาทบมทราบเชงเขาอยเพยงเลกนอย

ลกษณะธรณสณฐานเปนแนวภเขาสงชน วางตวในแนวตะวนออกเฉยงเหนอ- ตะวนตกเฉยงใต และหบเขาทมแมนาแคบ แนวทวเขาทสาคญไดเเก ทวเขาแดนลาว และทวเขาหลวงพระบาง ทวเขาเหลานมอายและโครงสรางทางธรณวทยาเชนเดยวกบทวเขาทางขอบดานตะวนตกของทราบสงทางตะวนออกเฉยงเหนอของไทย ไดแก ทวเขาเพชรบรณ และทวเขาดงพญาเยน ลงมาถงฝงทะเลตะวนออกของไทย คอ ทวเขาสนกาแพง ทวเขาจนทบร และทวเขาบรรทด ชนหนสวนใหญมอายยคไตรเเอสสก โครงสรางทางธรณวทยาทพบในบรเวณเขตน พบกลมโครงสรางโคงงอ (fold belt) และแนวรอยเลอน (fault) วางตวในแนวตะวนออกเฉยงเหนอ-ตะวนตกเฉยงใต

จากลกษณะภมประเทศทสวนใหญเปนเทอกเขาสลบซบซอนอนเปนตนกาเนดของแมนาสาคญถง 13 สาย ทสาคญไดแก ลานาทา ลานาแบง ลานาอ ลานาเชยง ลานาคาน ลานางม ลานาเงยบ ลานาซน ลานากระดง ลานาเซบงไฟ ลานาเซบงเหยง ลานาเซโดน และลานาเซกอง แมนาทสาคญทสดของลาวและเปนแมนานานาชาตคอแมนาโขง (รปท 2-7) ลกษณะสาคญของแมนาโขงคอ มตลงทสงชนมากทงสองฝง ไหลเลยวเลาะไปตามไหลเขาและหลายสวนกดเซาะเขาไปในหนแขง กระแสนาไหลจากทางเหนอลงสทางใตตลอดทงป ระดบนาในฤดฝนกบฤดแลงมความแตกตางกนอยางมาก ความเรวของกระแสนาขนอยกบฤดกาล ตะกอนในแมนาโขงสวนใหญเปนตะกอนทราย มเกาะแกงนอยใหญกวาหนงรอยแหงเรยงรายตลอดแมนา ทาใหไดรบการขนานนามวา แมนาดานบตะวนออก (The Eastern Danoop River) 2.3.2 เขตทราบสง เขตทราบสงปรากฏทางทศตะวนออกเฉยงใตของทราบสงตงแตเมองพวนไปจนถงชายแดนกมพชา เขตทราบสงทมขนาดใหญ ไดแก ทราบสงเมองพวน (แขวงเชยงขวาง) ทราบสงนากาย (แขวงคามวน) และทราบสงบรเวณ (ภาคใต) มความสงกวาระดบนาทะเลเฉลย 1,000 เมตร ทราบสวนใหญมแนวของพนทขนานกบแมนาโขง นอกจากนยงประกอบดวยแนวเทอกเขาซงเปนสวนหนงของเทอกเขาอนนมของประเทศเวยดนามและวางตวในแนวตะวนตกเฉยงเหนอ-ตะวนออกเฉยงใต

ลกษณะโครงสรางทางธรณวทยาประกอบดวย โครงสรางคดโคงยดออโดวเชยนถงยคคารบอนเฟอรส (Ordovician-Carboniferous) กบหนแกรนตยคกอนคารบอนเฟอรส (Early Carboniferous) และยคไตรเเอสสก (Triassic) วางตวในแนวตะวนตกเฉยงเหนอ-ตะวนออกเฉยงใต (NW-SE) ถงตะวนตกเฉยงเหนอคอนไปทางเหนอ- ตะวนออกเฉยงใตคอนไปทางใต (NNW-SSE) ดานตะวนออกเฉยงเหนอของพนทซาเหนอ พบโครงสรางคดโคงมหายคพาลโอโซอกตอนตน (Early Paleozoic) โดยโครงสรางคดโคงนมความไมตอเนองของหนอคนสเขมจด และหนอคนสเขม เกดขน ซงเปนแนวตะเขบธรณ (Plate Suture)

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-21

แมนาในบรเวณนเกอบทงหมดลวนมตนกาเนดมาจากเทอกเขาอนนม โดยเเมนาทางดานตะวนออกเฉยงเหนอของลาว (จงหวดหวพน) สวนใหญไหลไปทางตะวนออกสประเทศเวยดนาม ลงทะเลทอาวตงเกย เชน นาเฮด นามา นาซา เเละนาเนน แมนาในบรเวณอนในเขตนไหลลงสแมนาโขง เชน นางม นาเงยบ นาซน นามวน นากระดง นายอง นาเทน เซบงไฟ เซจาพอน เซโปม เซละนอง เซบงนอน เซโดน และเซกอง เปนตน

2.3.3 เขตทราบลม เขตทราบลมเปนเขตทราบตามแนวฝงแมนาโขงและแมนาตางๆ พบบรเวณตอนใตของแมนางม เรยกวา ทราบลมเวยงจนทน(Vienticr Basin) ผานทราบลมสะหวนเขต ซงอยทางตอนใตของเซบงไฟและเซบงเหยง และทราบจาปาสกทางภาคใตของประเทศ สวนบรเวณตอนกลางของประเทศ แบงเปนสองสวนคอ พนทดานตะวนออกของประเทศ เปนปาทบ ภเขาและทราบสง ตดตอกบเทอกเขาอนนม พนทดานตะวนตกของประเทศเปนทราบลมบรเวณชายฝงแมนาโขงและสาขาแมนาโขง บางสวนของแมนาโขงทางตอนใตของประเทศลาวในแขวงจาปาศกดมความกวางถงหนงกโลเมตร และเกดเปนนาตกขนาดใหญขวางกลางแมนาโขงคอ นาตกคอนตะเพง ซงมความยาวตามลานาเกอบสบกโลเมตร และมความสงเกอบ 20 เมตร บรเวณตงแตนครเวยงจนทรลงมาทางดานตะวนตกของประเทศตามรมฝงแมน าโขง ประกอบดวยตะกอนทนาพา (fluvial deposit) ในสวนพนทตาทแมนาโขงไหลผาน ตะกอนสวนใหญเปนตะกอนกรวด ทราย และแปง ในลกษณะของทราบนาทวมถง (floodplain) และลานตะพกลานา (fluvial terrace) (รปท 2-8) ทาใหเปนเขตพนดนอดมสมบรณเหมาะแกการเพาะปลก

สาหรบบรเวณพนทราบตะกอนสวนใหญเปนหนตะกอนในมหายคมโซโซอก (Mesozoic) ครอบคลมพนทสวนใหญของสะหวนเขต และจาปาศกด หนตะกอนเหลานเกดในชวงยคไตรแอสสกตอนปลาย (Late Triassic) ซงมสภาพแวดลอมของการสะสมตวบนแผนดนจนกระทงถงปลายยคครเตเชยส (Late Cretaceous) โดยมการรกลาของนาทะเลทาใหเกดหนเกลอระเหย (evaporatite) ในบรเวณสะหวนเขต สาละวน และจาปาศกดเหมอนทเกดในประเทศไทย สวนบรเวณทราบสงโบโลเวน(บรเวณ หรอ Bolevein) ซงอยทางใตของประเทศ ครอบคลมพนทบางสวนของสาละวน เซกอง และจาปาศกด เปนพนทราบสงหนบะซอลทในยคควอเทอรนาร (Quaternary basalt)วางทบอยบนหนทรายมหายคมโซโซอก (Mesozoic) อกทงเปนบรเวณทมดนอดมสมบรณทสดของประเทศ มความเหมาะสมในการเกษตร ทางตอนเหนอและตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศลาวมลกษณะเปนภเขาและทราบสง โดยมยอดเขาทสงทสดคอ ภเบย (Phu Bia) ตงอยในแขวงเชยงขวาง (Xiangkhoang) มระดบความสง 2,820 เมตร จากระดบน าทะเล ซงสงกวาดอยอนทนนทของไทยประมาณ 700 ม. สวนพนททางดานตะวนออกเปนแนวภเขายาวตงแตเหนอจรดใต ท าใหประเทศลาวมแมน าทเกดจากแนวภเขาดานทศตะวนออกเปนจ านวนมาก ซงจะไหลลงมาสพนทราบทางทศตะวนตกและไหลลงแมน าโขง หรอ แมน าของ ตามภาษาลาว อนเปนแมน าสายส าคญของประเทศ

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-22

แมน าโขง เปนเเมน าทไหลผานถง 7 ประเทศ และมชอเรยกหลายชอตามทแมน าไหลผาน เชน ลกฉอง (ธเบต), ลานชาง (จน) เกาลงเกยว เชยงรง (พมา) โดยมตนก าเนดอยทธเบตในประเทศจนไหลผานมณฑลยนนานของจนและไหลลงมาทางใตผานประเทศลาว พมา ไทย กมพชา และเวยดนาม กอนลงสทะเล มความยาวประมาณ 4,500 กโลเมตร ซงยาวเปนอบดบ 10 ของโลก และสงจากระดบน าทะเลปานกลางประมาณ 5,000 เมตร แมน าโขงทไหลผานประเทศลาวเรมจากหลวงน าทาไปสนสดทจ าปาศกด เปนระยะทางทงหมดประมาณ 1,898 กโลเมตร และไหลลงทางใตระบายออกสทะเลจนใตทประเทศเวยดนาม มปรมาณน าทระบายออกปละประมาณ 50,000 ลกบาศกเมตร ซงมากเปนอนดบ 6 ของโลก นอกจากนยงมล าน าสายตางๆทไหลลงสแมน าโขงอก 13 สาย เชน น าคาน น างม น าซบ น าแบง เปนตน รวมทงล าน าเลกๆ เชน ล าน าเทน ล าน ามน ล าน าแซง ฯลฯ ซงแมน าเหลานมประโยชนทงในดานอปโภค บรโภค เกษตรกรรม การคมนาคม รวมถงการผลตพลงงานไฟฟาไดกวา 57 เขอน สามารถผลตก าลงไฟฟาได ไมต ากวา 18,000 เมกกะวตต จ าหนายใหแกประเทศเพอนบานไมวาจะเปนไทย จน และเวยดนาม (สถาบนเอเชยตะวนออกศกษาฯ มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2552)

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-23

รปท 2-6 ลกษณะทางภมศาสตร (geography) ของประเทศลาว (Atlas of the world, 1968)

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-24

รปท 2-7 แผนทประเทศลาวแสดงขอบเขต ถนน และแมนา (ทมา: สถาบนเอเชยตะวนออกศกษาฯ มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2552)

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-25

รปท 2-8 แผนทธรณวทยาของประเทศลาว (ทมา: http://www.dgm. gov.la/)

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-26

2.4 กมพชา ประเทศกมพชา หรอเขมร ตงอยบรเวณเอเชยตะวนออกเฉยงใต มตาแหนงทางภมศาสตรอยระหวางเสนแวงท 102o ถง 108 o ตะวนออก และเสนรงท 10 o ถง 15 o เหนอ กมพชาแบงการปกครองออกเปน 22 จงหวด มพนทรวมทงหมดของประเทศเทากบ 181,040 ตารางกโลเมตร คดเปนพนทดน 176,520 ตารางกโลเมตร และพนทนา 4,520 ตารางกโลเมตร โดยมอาณาเขตตดตอกบประเทศตาง ๆ ดงน ทางทศตะวนตกและทศเหนอตดตอกบประเทศไทย คดเปนระยะทาง 800 กโลเมตร ทางทศตะวนออกเฉยงเหนอตดตอกบประเทศลาว คดเปนระยะทาง 541 กโลเมตร ทางทศตะวนออกและทศตะวนออกเฉยงใตตดตอกบประเทศเวยดนาม 1,228 กโลเมตร และมพนทชายฝงตดตอกบอาวไทยทางทศใต คดเปนระยะทาง 443 กโลเมตร

ประเทศกมพชามลกษณะภมประเทศคลายชามหรออาง (รปท 2-9) คอตรงกลางเปนแองทะเลสาบและลมแมนาโขงอนกวางขวาง สวนดานตะวนออกเฉยงใตเปนทราบลมแมนาโขงตดกบเวยดนาม มภเขาลอมรอบอย 3 ดาน ไดแก ดานตะวนออกมแนวเทอกเขาอนนมทเปนพรมแดนกบประเทศเวยดนาม ดานเหนอและตะวนตกเฉยงเหนอมแนวเทอกเขาพนมดงรกทเปนพรมแดนกบประเทศไทย และดานใตและตะวนตกเฉยงใตมแนวเทอกเขาบรรทดทเปนแนวพรมแดนกบประเทศไทย ลกษณะภมประเทศของประเทศกมพชา สามารถแบงออกเปน 3 สวน ไดแก (ก) เขตทราบสงและชายฝงทะเลภาคตะวนออกเฉยงใต (ข) เขตเขาสงภาคเหนอ และ (ค) เขตทราบภาคกลาง 2.4.1 ทราบสงและชายฝงทะเลภาคตะวนตกเฉยงใต

บรเวณนมลกษณะคลายคลงกบภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประ เทศไทยมาก กลาวคอ เปนทราบสง เทอกเขาทสาคญไดแก เทอกเขาคาดามอนด (Cadamon) ทางตะวนออกของกมพชาซงเปนเทอกเขาทตอมาจากเทอกเขาบรรทดในภาคตะวนออกของประเทศไทย ยอดสงทสดคอ พนมอราน (Phnom Aural) มความสง 813 เมตร และเทอกเขาชาง (หรอมกเรยกกนวา Elephant Range) ซงมความสงอยระหวาง 500-1,000 เมตร 2.4.2 เขาสงภาคเหนอ

เทอกเขาทส าคญในบรเวณน ไดเเก เทอกเขาพนมดงรก ซงเปนเทอกเขาทเปนแนวแบงพรมแดนระหวางประเทศไทยและกมพชา มความสงเฉลย 500 เมตร มลกษณะภมประเทศทเปนเทอกเขาทอดยาวไปถงประเทศลาว และเวยดนาม เขาสงทสดของกมพชาคอ พนมอาออรล โดยมยอดสงจากระดบน าทะเลปานกลาง 1,813 เมตร ทศเหนอของกมพชามเขตแดนตดกบประเทศไทยซงมระยะทางยาว 750 กโลเมตร ตดกบจงหวดอบลราชธาน ศรสะเกษ สรนทร บรรมย สระแกว จนทบร ตราด โดยมเทอกเขาพนมดงรก และเทอกเขาบรรทดกน (รปท 2-10) 2.4.3 ทราบภาคกลาง

พนทเขตทราบภาคกลางเปนบรเวณทคลมพนทมากทสดของกมพชา สวนใหญเปนทราบทเกดจากการทางานของทางนา ทาใหเกดเปนดนดอนปากแมนาขนาดใหญ เพราะเปนทบรรจบกนของ

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-27

ทะเลสาบเขมร และแมนาโขง พนททงหมดในบรเวณนมความสงนอยกวา 100 เมตรจากระดบนาทะเล แหลงนาขนาดใหญทสาคญคอ ทะเลสาบเขมร (Tonle Sap หรอ Great Lake) มพนทครอบคลม 2,590 ตารางกโลเมตรในฤดแลง และมพนท 24,650 ตารางกโลเมตรในฤดนาหลาก แหลงนาอกแหลงคอ แมนาโขงทไหลมาจากชายแดนไทย-ลาว เขาสประเทศกมพชา แลวไหลออกทางประเทศเวยดนาม

ดวยลกษณะภมประเทศแบบน เอง ประชากรทอาศยอยในบรเวณน จงประกอบอาชพเกษตรกรรม คอทานาขาว ปลกยางพารา ปลกตาล เพอนามาทานาตาล ปลกขาวโพด ถว และอาชพประมงนาจด นอกจากนยงเปนแหลงทองเทยวอกแหงหนงของเอเชยตะวนออกเฉยงใตอกดวย

เมอพจารณาจากแผนทในสมยอาณาจกรขอมเทยบกบแผนทในปจจบนแลว พบวามควาแเตก ตางกนในดานอาณาเขต กลาวคอนาทะเลรกลาเขาไปถงทะเลสาบเขมร จงสนนษฐานวาบรเวณทราบภาคกลางของกมพชานาจะมการกาเนดมาจากดนดอนสามเหลยมปากแมนา โดยบรเวณปากแมนาอยบรเวณชองเมก อาเภออรญประเทศ จงหวดสระแกวในประเทศไทย

รปท 2-10 ลกษณะภมประเทศของกมพชา (ทมา http://www.worldatlas.com/webimage/countrys/asia/kh.htm)

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-28

แมนา/ทะเลสาบสาคญของกมพชาไดแก (1) แมนาโขง ไหลจากลาวเขาสภาคเหนอของกมพชาและไหลผานเขาทางใตเวยดนาม มความยาวในกมพชารวม 500 กโลเมตร (2) แมนาทะเลสาบ เชอมระหวางแมนาโขงกบทะเลสาบ ความยาว 130 กโลเมตร (3) แมนาบาสก (Bassac) เชอมตอกบแมนาทะเลสาบทหนาพระมหาราชวง กรงพนมเปญ ความยาว 80 กโลเมตร และ (4) ทะเลสาบเขมร หรอทะเลสาบกมพชา เปนทะเลสาบทใหญทสดในเอเชยตะวนออกเฉยงใต มชอในภาษาเขมรวา "โตนเลสาป" (Tonle Sap) (รปท 2-11) ตงอยบรเวณตรงกลางของประเทศกมพชา เกดจากอทธพลของแมนาโขงและพนททางตอนกลางของกมพชาเองทเปนทตา ในฤดนาหลากมพนทถง 7,500 ตารางกโลเมตร นาทวมลกเขาไปในแผนดนมากกวาฤดแลงถง 7 กม. และความลกโดยเฉลยอยท 10 เมตรหรอใหญกวากรงเทพฯ ประมาณ 7 เทา ชาวบานทอาศยอยรมโตนเลสาป ตองสรางบานเปนเรอนแพ เพอเตรยมพรอมเคลอนยาย ทะเลสาบโตนเลสาปอยหางจากกรงพนมเปญประมาณ 100 กโลเมตร ครอบคลมพนท 5 จงหวด ไดแก กาปงธม กาปงซะนง โพธสตว พระตะบอง และเสยมเรยบ โตนเลสาปเปนทะเลสาปนาจดทไดรบการยกยองวามปลานาจดอดมสมบรณมากทสดในโลก (กวา 300 ชนด) จงมชาวกมพชาเปนจานวนมากทประกอบอาชพประมงในบรเวณสาปแหงน ปจจบนนอกจากการทาประมงแลว ชาวบานบางสวนยงดดแปลงเรอใหเปนเรอทองเทยว เพอรองรบนกทองเทยวชมพระอาทตยขน หรอพระอาทตยตกทโตนเลสาปนดวย นอกจากนในพนทรอบ ๆ โตนเลสาบยงมพนทปลกขาว ซงสามารถปลกไดปละ 2 ครง ครอบคลมพนท 3,500 ตารางกโลเมตร สามารถมผลผลตไดมากกวา 450,000 ตนตอป รวมถงพนททเหลอกยงมการปลกพชผกอยจานวนมาก

รปท 2-11 ทะเลสาปในประเทศกมพชา ชอ โตนเลสาป (ทมา http://www.oceansmile.com)

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-29

รปท 2-12 แผนทประเทศกมพชาแสดงการกระจายตวของเมองตาง ๆ รวมทงแมนาสายสาคญ ๆ (ทมา: www.infoplease.com)

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-30

รปท 2-13 ลกษณะทางภมศาสตร (geography) ของประเทศกมพชา (Atlas of the world, 1968) 2.5. สาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม(Socialist Republic of Vietnam)

สาธารณรฐสงคมเวยดนามหรอในทนเรยกวาประเทศเวยดนามมพนท 330,360 ตารางกโลเมตร (ประมาณ 0.2% ของพนทโลก) มขนาดใหญเปนอนดบ 4 ของเอเชยอาคเนย มสวนทยาวทสดประมาณ 1,600 กโลเมตร เวยดนาม (รปท 2-14) ตงอยระหวางละตจดท 8o 34' กบ 17o เหนอ และระหวางลองจจด 104o 27' กบ 109o 28' ตะวนออก มอาณาเขตตดตอกบประเทศตาง ๆ ดงน ทางทศเหนอตดตอกบประเทศจน ยาวประมาณ 1,150 กโลเมตร ทางเหนอและตะวนตกตดตอกบประเทศลาว 1,650 กโลเมตร ทางตะวนตกตดตอกบประเทศกมพชา 930 กโลเมตร และมชายฝงทะเลตดตอกบทะเลจนใต ยาวถง 3,260 กโลเมตร

ประเทศเวยดนามอางกรรมสทธเหนอไหลทวปบรเวณทะเลจนอก ประมาณ 500,000 ตารางกโลเมตร ซงรวมเอาหมเกาะพาราเซล (Paracell Islands) และหมเกาะสแปรตล (Spratly Islands) ไวดวย โดยทยงตกลงกนไมไดเกยวกบการอางสทธเหนอหมเกาะเหลาน

ในทางลกษณะภมประเทศเวยดนามมทราบลมแมนาใหญ 2 ลม คอ ทราบลมแมนาแดงใน

ภาคเหนอ และทราบลมแมนาโขงทางตอนใต นอกจากนยงมทราบสงตอนเหนอของประเทศ และ

เทอกเขายาว

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-31

เวยดนามเปนประเทศทมลกษณะเปนแนวยาว โดยทวไปเปนปาเขาทางภาคเหนอ โดยเฉพาะอยางยงทางตะวนออกเฉยงเหนอตดตอกบจนจะมภเขามากทสด เสนทางคมนาคมมแตตามชองเขาตาง ๆ ภาคกลางเปนทราบลมแมนาแดง เปนทอดมสมบรณเหมาะแกการเพาะปลก ภาคใตเปนทราบรมฝงทะเล ทาการเพาะปลกไดตามพนทปากแมนาตาง ๆ โดยเฉพาะบรเวณทราบลมปากแมนาโขงอนกวางใหญ พนทในแควนตงเกย พนททางตอนเหนอและทางตะวนตกเปนทวเขา แตละทวเขาทอดจากตะวนตก ไปทางทศตะวนออกเฉยงใต พนททางชายแดน ทตดตอกบประเทศจน ในเขตมณฑลยนาน และกวางสเปนเทอกเขาสลบซบซอน มหนาผาชนและเหวลก มยอดเขาสงเรยงรายกนไป สนสดในแนวของหมเกาะตาง ๆ ในอางตงเกย

ประเทศเวยดนาม (รปท 2-15) มรปรางคลายกบตนถวงอก และแบงออกไดเปน 3 สวน ตามรปรางและลกษณะของภมประเทศไดแก (1) เขตภเขา และทราบทางตอนเหนอ (2) เขตทราบสง และชายฝงตอนกลาง และ (3) ทราบตอนใต

2.5.1 เขตภเขา และทราบทางตอนเหนอ (Northern Highlands & Plains) เทอกเขาทสงทสดของเวยดนามอยทางดานทศตะวนตกของเขตน คอ เทอกเขาฟานซปาน

(Fansian) มความสง 3,143 เมตร ซงจดเปนเขาสงทสดในกลมประเทศอนโดจน และเทอกเขาหวางเลยนเซน (Hoang Lien Son) ซงใหนาในปรมาณมากแกแมนาแดง และแมนาดา ทราบลมแมนาแดง มพนทประมาณ 16,000 ตารางกโลเมตร มความสงจากระดบนาทะเลโดยเฉลยเพยง 0.3-10 เมตร แตละปนาจะพดพาตะกอนมาสะสมมากมายทปากอาว และจะขยายดนแดนออกไปอกประมาณ 100 เมตร

2.5.2 เขตทราบสง และชายฝงตอนกลาง (Central Plateau and coast) ทราบสงตอนกลางของประเทศ เปนสวนหนงของเทอกเขาอนนม (Annam) จากทางทศเหนอลง

มาทางทศใต ประกอบดวยทราบสงหลายแหง ซงมเนอทรวมกนประมาณ 37,000 ตารางกโลเมตร มความความสงจากระดบนาทะเลโดยเฉลยมากกวา 1,500 เมตร ชายฝงทางดานตะวนออกของประเทศเวยดนามตดกบอาวตงเกย (Gulf of Ton Kin) มลกษณะยาวและแคบ นอกจากนบางแหงมนาตนเขนมาก จากฝงออกไป 1 ถง 10 กโลเมตร นาเพยง 5 เมตรเทานน

2.5.3. ทราบตอนใต (Central Plain) ทราบตอนใต หรอทราบลมแมนาโขง (เวยดนามเรยกวาทราบลมนามโบะ–Nambo Plain) ม

บรเวณกวางประมาณ 61,000 ตารางกโลเมตร ในแตละปนาพดพาตะกอนมาสะสมตวกนทปากอาวแมนาโขงเปนจานวนมาก จงทาใหขยายดนดอนออกไปประมาณ 60-80 เมตร

แมนาทสาคญของเวยดนาม ไดแก แมนาเเดง (Red River) แมนาดา (Balck River) แมนามา แมนาคา ซงอยทางตอนเหนอของประเทศ โดยทแมนาสวนใหญนาไหลจากทางทศตะวนตกเฉยงเหนอสทางทศตะวนออกเฉยงใต สวนทางตอนใตของประเทศมแมนาทสาคญ ไดแก แมนาโขง แมนาไซงอน (Saigon River)

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-32

รปท 2-14 ทตง และอาณาเขตของประเทศเวยดนาม (ทมา: www.infoplease.com)

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-33

รปท 2-15 ลกษณะทางภมศาสตร (geography) ของประเทศเวยดนาม (Atlas of the world, 1968)

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-34

2.6 ประเทศมาเลเซย (Malaysia) ประเทศมาเลเซย (รปท 2-16) ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงใตของทวปเอเชย มขนาดใหญเปนอนดบหา รองมาจากประเทศอนโดนเซย พมา เวยดนาม และไทยตามลาดบ ตงอยทละตจด 2o 30' เหนอ ลองจจด 112o 30' ตะวนออก มาเลเซยประกอบดวยดนแดน 2 สวนใหญ ๆ คอ มาเลเซยตะวนตก และมาเลเซยตะวนออก ซงอยหางกนประมาณ 600 กโลเมตร โดยมทะเลจนใตขวางกน เดมเปนดนแดนทมการปกครองตางหากแยกจากกน แตตอมาไดมารวมเปนประเทศเดยวกนเมอ พ.ศ. 2506 มเนอททงหมดประมาณ 329,750 ตารางกโลเมตร ประกอบดวยสวนทเปนพนดน 328,550 ตารางกโลเมตร และพนนา 1,200ตารางกโลเมตร

มาเลเซยตะวนตก ไดแก ดนแดนทอยในคาบสมทรมลาย หรอมาลายา ตดชายแดนทางทศใตของประเทศไทย มนอทประมาณ 132,472 ตารางกโลเมตร มชายฝงทะเลทงหมด 2,068 กโลมตร ประกอบดวยรฐตางๆ 11 รฐ คอ รฐปะลส รฐไทรบร (เคดาร) รฐเประ รฐกลนตน รฐตรงกาน รฐปาหง รฐเนกรเซมบลน รฐสลงงอ รฐยะโฮร รฐปนง และรฐมะละกา

มาเลเซยตะวนออก ไดแก ดนแดนทางภาคเหนอของเกาะบอรเนยว มเนอทประมาณ 197,278 ตารางกโลเมตร มชายฝงทะเล 2,607 กโลเมตร ประกอบดวยรฐ 2 รฐ คอ รฐซาราวก และรฐซาบาร (บอรเนยวเหนอ) แบงตามลกษณะของภมประเทศ ดงน (รปท 2-17)

2.6.1 มาเลเซยตะวนตก ในบรเวณนแบงออกไดเปน 3 บรเวณ คอ

(1) ทราบสงตอนกลาง ประกอบดวยภเขาใหญหลายเทอก และปกคลมดวยปาทบเปนบรเวณกวางขวาง และมสตวปาชกชม (2) ชายฝงทะเลตะวนตก ประกอบดวยหาดเลนยาวตอเนองกนไปไกล มพนทเปนหลม บง (3) ชายฝงทะเลตะวนออก ประกอบดวยหาดทรายยาวเหยยด ไมเหมาะแกการเปนทาเรอ บรเวณแถบรมฝงทะเลทง 2 ขาง เปนทราบ นอกชายฝงทะเลออกไปมเกาะเลก ๆ เปนจานวนมาก เกาะทสาคญ คอ เกาะลงกาว และเกาะปนง

2.6.2 มาเลเซยตะวนออก พนทโดยทวไปเปนทสง ประกอบดวยปาทบและภเขาสงใหญ บางยอดเขาสงเกนกวา 1,000

เมตร มทราบขนาดยอมอยตามรมฝงทะเล และแมนามกเปนสายสน ๆ และไหลเชยวผานหบเขาทแคบ และลาดชนไปออกทะเลทางทศตะวนตกของประเทศ

ภเขาทสาคญของประเทศมาเลเซย ไดแก ภเขาทางภาคเหนอของรฐซาบาห โดยมยอดเขากนาบล ซงมความสง 4,000 เมตร เปนยอดเขาทสงทสดในมาเลเซย

แมนาทสาคญ ไดแก แมนาปาหง อยในรฐปาหง มความยาวประมาณยาว 480 กโลเมตร ซงเปนแมนาทยาวทสดในประเทศมาเลเซย

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-35

รปท 2-16 ทตง และอาณาเขตของประเทศมาเลเซย (ทมา: www.infoplease.com)

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-36

2.7. มณฑลยนาน ประเทศจน

จากการสารวจทางภาคสนามของคณะผวจย(ปญญา จารศร และคณะ,25....) พอจดแบง

ลกษณะภมศาสตรของพนทในสวนของมณฑลยนานททาการศกษาออกไดเปน 5 บรเวณ (รปท 2.-18)

ไดแก

รปท

2-1

7 ลกษ

ณะทางภมศ

าสตร

(geo

gra

phy) ขอ

งประเทศม

าเลเซย (

Atl

as o

f th

e w

orl

d,

1968)

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-37

2.7.1 เทอกเขาดานตะวนออกเฉยงเหนอ

บรเวณนมสภาพภมประเทศเปนลอนคลน ( rolling topography) แนวเทอกเขานตอเลยลงมา

เกอบถงตอนกลางของประเทศ แตถกปดกนหรอมาสนสดทแนวเทอกเขาใหญเรยกเอกเขาอายลาวขวาง

กนอย พนทศกษาพบลกษณะภมประเทศแบบนทางตอนใตของเมองคนหมง ประกอบดวยเทอกเขา

ไมสงมากนก (ประมาณ 2,000 ถง 2,500 เมตร เฉลยประมาณ 2,200 เมตร จากระดบทะเลปานกลาง)

ความลาดชนของเทอกเขามไมมากนก ยกเวนบรเวณเขตลมนาแคบ ๆ มความลาดชนนอยความสง

ประมาณ 500 ถง 800 เมตร จากระดบทะเลปานกลาง) เทอกเขาเหลานวางตวซอนกนอยางเปนระบบ

ในแนวเหนอ-ใตโดยประมาณ โดยมากหนทประกอบขนมาเปนเทอกเขาลอนคลนน ไดแกหนอายเกาแก

ประมาณพรแคมเบรยนจนถงพาลโอโซอกตอนบน ทะเลสาบทสาคญคอ เดยนช (Dien Chi) และฟ

เซยนห ( Fu Xian Hu ) โดยมแมนานานพาน (Nanpan) ไหลผานเมองคนหมง ประชาชนสวนใหญม

อาชพกสกรรม เพาะปลกและเลยงสตว แมนาทสาคญอกสาย คอ แมนาจนชา ( Jin Jiang) หรอ

(Jin Sha River ) พบอยตอนเหนอของเมองคนหมง

2.7.2 เทอกเขาใหญอายลาว (Ailao High Mouutain)

เทอกเขาอายลาววางตวยาวสลบตอเนองกนในแนวตะวนตกเฉยงเหนอ-ตะวนออกเฉยงใต แนว

เขาตอทอดตวเขาไปทางตอนเหนอของเวยดนาม สวนใหญมความสงตงแต 2,300 ถง 2,900 เมตร แตท

สงสดประมาณ 3,166 เมตร จากระดบทะเลปานกลางและมความลาดชนมาก เทอกเขาเหลาน

ประกอบดวยหนแปรเกาแกอายพรแคมเบรยน และอาจมหนแกรนตปะปนเขามาบาง แตกเปนหนอาย

แกใกลเคยงกนหรอออนกวา บรเวณเทอกเขาอายลาวนประกอบดวยปาไมนานาพนธ จนถงปาดงดบ

ไมคอยมผคนอาศย เมองทสาคญทตงอยบนเทอกเขานทสาคญมอย 2 เมองคอ เมองหยวนเจยง (

Yuan Jiang ) และเมองหยวนหยาง (Yuan Yang ) สวนเมองฮงฮ หรอหงฮ (Hong He ) แมจะเปนเมอง

ใหญอกเมองแตตงอยบนทราบกวางใหญกอนถงแนวเทอกเขาใหญทางใต ประชาชนสวนใหญบรเวณน

จงมอาชพตดไม และลาสตว อาณาเขตของบรเวณเทอกเขาอายลาวตอนเหนอตดกบทราบลเวยงและ

เทอกเขาเปนลอนสวนดานใตตดทราบซเหมา แมนาสายสาคญไมผานบรเวณน ยกเวนแมนาแดงท

ทอดตวไปตามแนวยาวของเทอกเขา

2.7.3 แองซเหมา (Simao Basin)

บรเวณนเปนบรเวณทราบกวางใหญไพศาลมาก ครอบคลมพนทมากกวา 100,000 ตาราง

กโลเมตร ตอนกลางของพนทศกษาสวนใหญลกษณะพนทมความลาดชนนอยมาก ระดบความสงตา

ของพนทประมาณตงแต 1,000 ถง 2,000 เมตร ระดบสงทสดประมาณ 2,600 เมตร เฉลยประมาณ

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-38

1,500 เมตร แองนรองรบดวยชนหนอายออนประมาณ มหายคเมโซโซอกจนถงปจจบน เปนสวนใหญ

แมนาสายสาคญไดแก แมนาโขง หรอทคนจน เรยกแมนาลานชาง ( Lanchang ) ซงเปนเสนกนอาณา

เขตทางทศตะวนตกของแอง นอกจากนยงมแมนา บาเบยน ( Babien Jiang ) ซงผานบรเวณกลางแอง

และไปบรรจบกบแมนาดา (Song Da) ในเวยดนาม ซงไหลไปทางทศใต แมนาทงสองสายนวางตวอย

ในทศเดยวกบเทอกเขาอายลาว คอ ในแนวทศตะวนตกเฉยงเหนอ-ตะวนออกเฉยงใต ประชาชนสวน

ใหญมอาชพกสกรรมทสาคญไดแก ปลกขาวและใบชา จนทาใหเกดอตสาหกรรมผลตชาทมชอเสยง

มาก คอชาเมองพว (Puer Tea) ซงมการปลกกนมากตงแตเมองซเหมาพว และ จนหง ( Jin Hong )

อาณาเขตของแองซเหมา ทางทศตะวนออกจรดเทอกเขาอายลาว ทางทศตะวนตกจรดเทอกเขาดาน

ตะวนตก เขาทสาคญในพนทแองซเหมานไดแก เขาวเลยง ( Wuliang Mt.) ซงสงประมาณ 3,170 เมตร

จากระดบทะเลปานกลาง ซงอยทางตะวนออกของแองและประกอบดวยหนชดทแกกวาหนอายเมโซโซ

อก

2.7.4 เทอกเขาและทสงตะวนตก (Western Mountains and Highlands)

บรเวณน ประกอบดวยเทอกเขาใหญนอยวางตวสลบกนไปมา โดยทเขาทางตะวนตกสดของ

พนทประกอบดวยแนวเทอกเขาสงมาก ประมาณตงแต 2,000 เมตร ถง 3,000 เมตร จากระดบทะเล

ปานกลาง เชนเขาลาวไบ (Lao Bai Mt. ) สงประมาณ 3,000 เมตร จากระดบทะเลปานกลาง และม

ความลาดชนคอนขางมาก แตโดยเฉลยนอยกวาของเทอกเขาอายลาว แนวเทอกเขาดานตะวนตกน

วางตวโดยเฉลยในแนวตะวนออกเฉยงเหนอ - ตะวนตกเฉยงใต และมการบดตวไปในแนวเหนอ-ใต

ทางตอนเหนอของเทอกเขา ภเขาทสงทสด คอ ชงซลาง ( Qing Shulang ) สงประมาณ 3,340 เมตร

จากระดบทะเล ปานกลางทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของเมองลนจาง ( Lincang ) สวนทางตอนใต

ของทอกเขาซง ถกแบงแยกโดยแมนานานตง (Nanding Jiang) มความสงชนนอยกวา คอความสง

ประมาณตงแต 2,200 เมตร จนถง 3,000 เมตร เชนเขาบางมา ( Bang Ma Mt .) สงจากประมาณ 3,120

เมตร จากระดบทะเลปานกลาง สวนใหญบรเวณนถกรองรบดวยขนหนกาแกอายพรแคมเบรยน ซง

เปนหนแปร หนแกรนต และหนตะกอนอาย ตงแตคอนขางเกา คอ มหายคพาลโอโซอก ตงแตตอนตน

ถงตอนปลาย แมนาสายทสาคญทไหลผานบรเวณนไดแก แมนาหน ( Nu Jiang ) ซงเปนแมนไหลลง

ไปทางใต และมการทอดตวไปในทศเกอบเหนอใต และไหลลงสประเทศพมา กลายเปนแมนาสาละ

วน ( Salween River ) โดยทวไปประชาชนแถบเทอกเขาบรเวณนมอาชพกลกรรมและเลยงสตว การ

ปลกขาวเปนอาชพหลกของพนท เปนทนาสงเกตวายงเขามาใกลพรมแดนลาวพมา สภาพบานเรอนด

คลายกบบานทรงไทยโบราณทางตอนเหนอ

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-39

2.7.5 เขตทราบสงตอนเหนอ (Northern High Plain)

บรเวณนปกคลมตอนเหนอสดของพนททศใตและทศตะวนตกจรดเทอกเขาอายลาว สวนทศ

ตะวนออกจรดเทอกเขาเปนลอนใหญนอย บรเวณนมความลาดชนคอนขางตา แตอยในทราบสง

มากกวาแองซเหมา และมความตางระดบของพนทไมเกน 800 เมตร โดยเฉลยมความสงจากระดบ

ทะเลปานกลางตงแต 1,500 – 2,300 เมตร เขาทสาคญบรเวณแถบนไมปรากฏชด บรเวณทสงสดของ

พนทคอ ประมาณ 2,500 เมตร พนทสวนใหญรองรบดวยชนหนตะกอนอายเมโซโซอก แมนาทสาคญ

สวนใหญเปนแมนาสายสน ๆ มกไหลลงไปทางใตไปรวมกบแมนาแดงหรอแมนาจนชา ทางตอนเหนอ

สดของพนท ประชาชนสวนใหญมอาชพกสกรรม และขาวเปนพชหลกทสาคญของบรเวณน

ธรณวทยาเอเซยตะวนออกเฉยงใต บทท 2 ปญญา จารศร และคณะ

2-40

รป 2-18 แผนทมณฑลยนานตอนใต และพ นทขางเคยงแสดงตาแหนงของเมองสาคญ

แมน า เขา และเทอกเขา (Charusiri และคณะ, 2542)