Gereksinim Analizi ve Gereksinim Analizi ve Varlık Bağıntı DiyagramıVarlık Bağıntı DiyagramıSibel SOMYÜREK

İstenenİstenenBir bilgi sisteminin geliştirilmesi

◦Hastane Bilgi Sistemi◦Kütüphane Bilgi Sistemi◦Alışveriş Merkezi Bilgi sistemi

Veri tabanı içerik ve yapısı+Veritabanı üzerinde çalışacak uygulama

AşamalarAşamalar

İlk Aşamaİlk AşamaGeliştirilmek istenen sistemin

tam ve doğru tanımının yapılması.

Nasıl?◦Sistemin kullanıcı kitlesinin

tanımlanması◦Kullanıcı gereksinimlerinin

belirlenmesi

GereksinimlerGereksinimlerBir sistemin beklenen işlevleri

yerine getirmesi için sahip olması gereken özelliklerdir.

Beklenen işlevler?◦Kullanıcıların mevcut sistemde

kullandıkları yöntemler◦Sistem yapısı◦İş kuralları◦Yaşanan sıkıntı ve problemler

1. Gereksinimlerin 1. Gereksinimlerin belirlenmesibelirlenmesi

Gereksinimlerin Gereksinimlerin ToplanmasıToplanmasıGeleneksel Yöntemler

◦Anketler◦Açık uçlu görüşmeler◦Doküman analizi

Grupsal Yöntemler◦Beyin fırtınası◦Prototipleme

Gereksinim analisti

Gereksinimlerin Gereksinimlerin ToplanmasıToplanmasıGereksinim analisti

◦Görüştüğü kişileri iyi yönlendirmeli◦Doğru soruları sorması◦Sorularla saklı ve unutulmuş

gereksinimleri ortaya çıkarması◦Amaç, içerik ve fonksiyonları ele

almalı

Gereksinimlerin Gereksinimlerin ToplanmasıToplanmasıYanlış veya eksik toplanan

gereksinimler◦İstenmeyen işleri yapan veya◦İstenen işleri yanlış yapan

sistemlerin geliştirilmesine neden olur.

Gereksinim AnaliziGereksinim AnaliziToplanan gereksinimlerin

özelliklerine göre gruplanarak sistem tasarımına hazırlanması çalışmalarıdır.

Varlık bağıntı Diyagramları

ÖrnekÖrnekBir e-sınav sistemi

Kullanıcı Grupları◦Öğretmenler◦Öğrenciler◦Sistem yöneticileri

ÖrnekÖrnekYöntem:

◦Beyin fırtınası◦Birebir görüşmeler◦Mevcut kullanılan sınav sisteminin

incelenmesi

ÖrnekÖrnekSorular oluşturulur

◦Sistemi kimler kullanacak?◦Kaç tip yönetici olacak? Yöneticilerin

yetkileri neler olacak?◦Öğretmenlerle ilgili hangi bilgiler

tutulacak◦Öğrencilerle ilgili hangi bilgiler tutulacak◦Soruların içeriği neler olacak?◦Sınavların uygulanmasında belirli bir

zaman sınırlaması olacak mı?

ÖrnekÖrnekSoruların cevapları toplanırEğer hedef kitlenin görüşlerinde

çelişkili ve tutarsız noktalar varsa, bu görüşler üzerinde uzlaşma sağlanır.

ÖrnekÖrnekElde edilen veriler doğrultusunda veri

gereksinimleri belirlenir.

VG1: Sistemi yönetici, öğretmen ve öğrenci kullanacak

VG2: İki tür yönetici olacak. Birisi ana yönetici sistemdeki her tür bilgiye erişebilecek. Diğer yönetici sadece sınavların oluşturulması ile ilgili bilgileri görebilecek

VG3: Öğretmenlerin adı, yaşı, alanı, e-posta bilgileri tutulacak

ÖrnekÖrnekVeri tabanı geliştirme ekibi

◦veri gereksinimleri doğrultusunda elde ettiği bilgileri gözden geçirmeli İlgili veri gereksinimlerini gruplamalı Gereksiz olanları çıkarmalıdır.

ÖrnekÖrnekVeri gereksinimlerine ilişkin elde

edilen son rapor◦kullanıcıların ve proje sahibinin

onayına sunulmalı◦ formlar, raporlar ve menüler için

örnekler hazırlanarak kullanıcıların görüşleri alınmalıdır.

ÖdevÖdev1. Bilgi sistemi geliştirilecek bir konu

alanı belirleme2. Bu sistemi kullanacak hedef kitleyi

tanımlama3. Veri toplama yöntemlerini tanımlama4. Veri toplama aracını geliştirme5. Veriyi toplama 6. Veri gereksinimlerini sıralama ve

gruplama

AşamalarAşamalar

Kavramsal ModelKavramsal ModelKullanıcıların ve proje sahibinin

anlayabileceği şekilde hazırlanan gereksinim modeli, veri tabanı uzmanları tarafından veri tabanı tasarımında kullanılabilecek bir modele dönüştürülmelidir,

Bu modele Kavramsal model adı verilir.

ÖrnekÖrnekKavramsal modellemede

gereksinim analizini temsil eden Varlık Bağıntı (E-R) Diyagramları hazırlanır.

Varlık Bağıntı Diyagramları ◦Bilgi sisteminde bulunması gereken

varlıkları◦Varlıkların niteliklerini◦Varlıklar arası ilişkileri

VarlıkVarlıkVeri tabanı sistemi içinde tek

başına anlam ifade eden ve diğer varlıklardan ayrıştırılabilir herşeydir.

Örneğin◦Kullanıcı◦Sınavlar

Varlık-NitelikleriVarlık-NitelikleriVarlıklar kendisinin özelliklerini

belirleyen bir veya birden fazla nitelik ile birlikte tanımlanır.

Her varlığın bir birincil anahtar niteliği olmalıdır.

Varlık-NitelikleriVarlık-Nitelikleri

ÖrnekÖrnekNitelikler

◦Çekirdek◦Birleşik ◦Türetilmiş◦Birden çok değer alabilen

ÖrnekÖrnekÇekirdek

◦Daha alt parçalara bölünemeyen nitelikler

ÖrnekÖrnekBirleşik

◦Birden fazla çekirdek niteliğin birleşmesiyle oluşmuş niteliklerdir.

ÖrnekÖrnekTüretilmiş

◦Veritabanında gerçekte bir değer olarak tutulmayan, var olan diğer niteliklerin kullanılması ile hesaplanan niteliklerdir.

ÖrnekÖrnekBirden çok değer alabilen

◦Veritabanında birden fazla değer alabilecek olan niteliklerdir.

Nitelik türleriNitelik türleri

Zayıf VarlıklarZayıf VarlıklarSistemde tek başına ayakta

duramayan bir başka varlığa bağlı varlıklardır.

Varlıklar arası BağıntılarVarlıklar arası BağıntılarVeritabanındaki varlıklar birbirleri

ile bağıntı içerisinde olabilirler.

Bağıntılar Varlık Bağıntı Diyagramlarında baklava dilimi ile gösterilirler.

Her bağıntıya kısa ve anlamlı bir isim verilir.

Varlıklar arası BağıntılarVarlıklar arası Bağıntılar

Varlıklar arası BağıntılarVarlıklar arası Bağıntılar

Veri BütünlüğüVeri Bütünlüğüİlişkisel veri tabanı modellerinde

◦yanlış ya da ilişkisiz verilerin çeşitli yollarla veri tabanına kaydedilmesi önlenip,

◦farklı tablolara dağıtılan verilerin kendi içerisinde tutarlılık göstermesine veri bütünlüğü denir.

Bütünlük KısıtlarıBütünlük KısıtlarıVarlıklar arasında bağıntılar

tanımlanırken, bağıntının bütünlük kısıtları da tanımlanmalıdır.

1.Eleman Sayısı Bütünlük Kısıtları2.Katılım bütünlük kısıtı

Eleman Sayısı Bütünlük Eleman Sayısı Bütünlük KısıtlarıKısıtlarıBirebir Bağıntı (1-1)

◦ Bir varlıktaki bir eleman diğer varlıkta bir elemana karşılık gelmek zorunda

◦ Öğretim elemanı ve ofis varlıkları◦ Bir öğretim elemanının sadece bir ofisi

bulunabileceği bir kısıt için

Eleman Sayısı Bütünlük Eleman Sayısı Bütünlük KısıtlarıKısıtları

Eleman Sayısı Bütünlük Eleman Sayısı Bütünlük KısıtlarıKısıtlarıBire çok Bağıntı (1-N)

◦ Bir varlıktaki bir eleman diğer varlıkta birden fazla eleman ile eşleşebilir

◦ Sorular ve soru tipleri varlıkları◦ Bir soru tipi birden fazla soru ile

eşleşebilir

Eleman Sayısı Bütünlük Eleman Sayısı Bütünlük KısıtlarıKısıtları

Eleman Sayısı Bütünlük Eleman Sayısı Bütünlük KısıtlarıKısıtlarıÇoğa çok Bağıntı (M-N)

◦ Bir varlıktaki birden çok eleman diğer varlıkta birden fazla eleman ile eşleşebilir

◦ Sorular ve sınav tipleri varlıkları◦ Bir soru birden fazla sınavda

çıkabilir, bir sınav birden fazla soru içerir.

Eleman Sayısı Bütünlük Eleman Sayısı Bütünlük KısıtlarıKısıtları

Katılım Bütünlük KısıtlarıKatılım Bütünlük KısıtlarıBütün (Zorunlu) Katılım

◦ Bir bağıntıda varlıkların katılımının zorunlu olması ile ilgili kısıttır.

◦ Bu zorunluluk, varlık kısmına konulan düz çizgi ile ifade edilir.

◦ Örneğin sınav sisteminde her sınavda en az bir soru bulunmalı şeklinde bir kısıt oluşturulabilir.

Katılım Bütünlük KısıtlarıKatılım Bütünlük Kısıtları

Katılım Bütünlük KısıtlarıKatılım Bütünlük KısıtlarıKısmen Katılım

◦ Bir bağıntı tanımında varlık katılımı opsiyonel ise oluşturulur.

◦ Bu zorunluluk, yuvarlak işareti ile ifade edilir.

◦ Örneğin sınav sisteminde her soru bir sınavda kullanılmamış olabilir.

Katılım Bütünlük KısıtlarıKatılım Bütünlük Kısıtları

Varolma bağıntısıVarolma bağıntısıZayıf varlık ile zayıf varlığın

sistemde bulunmasını sağlayan varlık ya da varlıklar arasında varolma bağıntısı olması gerekir.

Zayıf varlık ile diğer varlık arasındaki bağıntı çift çizgili baklava dilimi ile gösterilir.

Varolma bağıntısıVarolma bağıntısı

Özyineli bağıntıÖzyineli bağıntıÖzyineli bağıntı varlığın kendi

içinde oluşturulur.

Örneğin öğretmenler varlığındaki her öğretmenin bir zümre başkanı olması gerekliyse ve zümre başkanı da yine bir öğretmense özyineli bağıntı kurulur.

Özyineli bağıntıÖzyineli bağıntı

Bağıntı DerecesiBağıntı DerecesiBağıntılar ikiden fazla varlık

arasında da kurulabilir.Bağıntı Tipi DerecesiÖz yineli 1-liİki varlık arasındaki 2-liÜç varlık arasındaki 3-lüÜçten fazla varlık arasındaki

N-li

Üçüncü Dereceden bağıntıÜçüncü Dereceden bağıntıProjelerMalzemelerÜretici firma

Hangi firma hangi projedeki hangi malzemeyi sağladı.

Üçüncü Dereceden bağıntıÜçüncü Dereceden bağıntıProjelerMalzemelerÜretici firma

Hangi firma hangi projedeki hangi malzemeyi sağladı.

Üçüncü Dereceden bağıntıÜçüncü Dereceden bağıntı

KümelenmeKümelenmeSoru bankası

◦Öğrenciler◦Sınavlar◦Hangi seçeneği işaretledi, sınavı

aldığı süre, tarih, toplam puan, vb.

KümelenmeKümelenme

KaynakçaKaynakçaTokdemir, G. ve Çağıltay, N. E.

(2010). Veritabanı Sistemleri Dersi. Seçkin yayıncılık, Ankara.